Đại Đường T�y Vức K� 01

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[中文|�ENGLISH]

S�́ 2087

Đại Đường T�y Vức K�

Hán Dịch : Ph�p sư Huyền Trang
Vi�̣t Dịch : Th�ch Như Điển

-o0o-

Đại Ch�nh T�n Tu, Đại Tạng Kinh quyển thứ 51, thuộc Sử Truyện bộ thứ 3, từ trang 867 đến trang 948, gồm 12 quyển, thứ tự kinh văn số 2087, do Ng�i Huyền Trang đời nh� Đường dịch, Ng�i Biện Cơ soạn lại.

Sa M�n Th�ch Như Điển, Phương Trượng Ch�a Vi�n Gi�c, Đức Quốc, dịch từ tiếng H�n sang tiếng Việt, từ ng�y 24 th�ng 10 đến ng�y 15 th�ng 12 năm 2003 D.L., tại Tu Viện Đa Bảo, �c Đại Lợi, trong m�a nhập thất, với sự trợ dịch của Tỳ Kheo Th�ch Đồng Văn v� Tỳ KheoTh�ch Hạnh Giới.

MỤC LỤC

Lời tựa
B�i tựa Đại Đường Tam Tạng Th�nh Gi�o của Vua Đường Th�i T�ng
B�i tựa thứ nhất Đại Đường T�y Vức K�
B�i tựa thứ hai Đại Đường T�y Vức K�

01 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ nhất

1. Nước A Kỳ Ni
2. Nước Quật Chi
3. Nước Phạt Lục Gi�
4. Nước X�ch Kiến
5. Nước Gi� Thời
6. Nước Phế H�n
7. Nước Tốt Đỗ Lợi Sắc Na
8. Nước Phong Mạc Kiến
9. Nước Nhi Chư Hạ
10. Nước Kiếp Bố Xương Na
11. Nước Quật Tương Nhi Ca
12. Nước Yết H�n
13. Nước Bổ Yết
14. Nước Đại Địa
15. Nước H�a Lợi Tập Di D�
16. Nước Yết Tương Na
17. Nước Đ�n Mật
18. Nước Diệt Ngạc Hạnh Na
19. Nước Nhẫn Lộ Ma
20. Nước Dụ Mạn
21. Nước C�c H�a Hằng Na
22. Nước Hoạch Sa
23. Nước Khả Xuất La
24. Nước C�u Mễ Đ�
25. Nước Phược Gi� L�ng
26. Nước Ngật Lộ Tất Ni Kiến
27. Nước Nhẫn Lẩm
28. Nước Phược Yết
29. Nước Duệ Mạt Da
30. Nước Hồ Thật Kiến
31. Nước Đản Sắc Kiến
32. Nước Yết Thức
33. Nước Phạm H�nh Na
34. Nước Ca Tất Th��

02 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ hai

1. Nước Lam B�
2. Nước Na Yết La Yết
3. Nước C�n Đ� La�

03 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ ba

1. Nước � Trượng Na
2. Nước B�t Lộ La
3. Nước Đản Hựu Thỉ La
4. Nước T�n Ha Bổ La
5. Nước � S�ch Thi
6. Nước Ca Thấp Di La.
7. Nước B�n N� Sai
8. Nước Yết Na Phược Bổ La

04 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ tư

1. Nước Tr�ch Ca
2.�Nước Ch� Na Bộc Đệ
3.�Nước Phiệt Lan Đạt La
4.�Nước Quật Lộ Đa
5.�Nước Thiết Đa Đồ L�
6.�Nước Ba L� Dạ Đản La
7.�Nước Vị Thố La
8.�Nước T�t Tha Nễ Thấp Phạt La
9.�Nước Tốt Lục Cần Na
10. Nước Ch�u Đệ Bổ La
11. Nước B�ng La Hấp Ma Phổ La
12. Nước C� Tỳ Sương Na
13. Nước �c � Chế Đản La
14. Nước Tỳ La Sắc Na
15. Nước Kiếp Tỷ Tha.

05 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ năm

1. Nước Yết Nh� C�c X� (Kanjakubja)
2. Nước A Du Đ�
3. Nước A D� Mục Khứ
4. Nước B�t La D� D�
5. Nước Kiều Thường Di
6. Nước Bi T�c Ca�

06- Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ s�u

1. Nước Thất La Phiệt Tất Để
2.�Nước Kiết Tỷ La Phạt Tốt Đổ
3.�Nước Lam Ma
4.�Nước C�u Thi Na Yết La

07 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ bảy

1. Nước Ba La Nại
2. Nước Chiến Chủ
3. Nước Phệ X� Ph�n (Tỳ X� Ly - Vesali)
4. Nước Phất Phi�u Tr�
5. Nước Ni Ba La�

08 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ t�m

Nước Ma Kiệt Đ� - Phần một

09 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ ch�n

Nước Ma Kiệt Đ� - Phần hai

10 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ mười

1. Nước Y Lan N�a B�t Phạt D�
2. Nước Chi�m Ba
3. Nước Yết Ch�u �n Đệ La
4. Nước B�n Na Phạt Đản Na
5. Nước Ca Ma Lầu Ba
6. Nước Tam Ma Đản Th�t
7. Nước Trầm Ma Phi�u Đệ
8. Nước Yết La Noa T� Phạt Sắc Na
9. Nước � Tr�
10. Nước Cung Ngự Đ�
11. Nước Yết Lăng Gi�
12. Nước Kiều T�t La
13. Nước �n Đạt La
14. Nước Đ� Na Yết L�n Ca
15. Nước Ch�u Lợi Da
16. Nước Đạt La Tỳ Tr�
17. Nước Chư La Cự Th�c

11 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ mười một

1. Nước Tăng Gi� La (T�ch Lan)
2. Nước Tr� Kiến Na Bổ La
3. Nước Ma Ha S�ch Trạch
4. Nước Phạt Lục Yết Chi�m Ba
5. Nước Ma Lạp Ba
6. Nước A Th�c L�
7. Nước Khiết Th�c
8. Nước Phạt Lạp Tỳ
9. Nước A Nan Đ� Bổ La
10. Nước T� Sắc Đ�
11. Nước C� Chiết La
12. Nước � Phiệt Diễn Na
13. Nước Trinh Chỉ Đ�
14. Nước Ma � Thấp Phạt La Bổ Đa
15. Nước T�n Độ
16. Nước Mậu La Tam Bộ L�
17. Nước B�t Phạt Đa
18. Nước A Điểm Ba S� La
19. Nước Lang Yết La
20. Nước Ba Sắc Tư (Ba Tư)
21. Nước Ki�n Đa Thế La
22. Nước A Qu�n Tr�
23. Nước Phạt Sắc Noa�

12 - Đại Đường T�y Vức K� - Quyển thứ mười hai

1. Nước T�o Cự Th�c
2. Nước Phất Phi�u Tr� T�t Qu�n Na
3. Nước An Đản La Phược
4. Nước Hoạt Tất Đa
5. Nước Hoạt
6. Nước T�o Kiến
7. Nước A Lợi Ni
8. Nước Yết La Hồ
9. Nước Ngật Phi�u Sắc Ma
10. Nước B�t Lợi Yết
11. Nước Tu Ma Đản La
12. Nước B�t Th�ch S�n Na
13. Nước Nh�m Bạ Kiến
14. Nước Quật N�n Noa
15. Nước Đạt Ma Tất Thiết Đế
16. Nước Thi Kh� Ni
17. Nước Thương Di
18. Nước Yết B�n Đ�
19. Nước � S�t
20. Nước Khư Sa
21. Nước Nghi�n Cẩu Da
22. Nước C� T�c Đản Na

[ ^ ] ‖ Mục lục ‖ Lời tựa ‖ 01 ‖ 02 ‖ 03 ‖ 04 ‖ 05 ‖ 06 ‖ 07 ‖ 08 ‖ 09 ‖ 10 ‖ 11 ‖ 12

Đại Đường T�y Vức K�

Hán Dịch : Ph�p sư Huyền Trang
Vi�̣t Dịch : Th�ch Như Điển

--o0o--

Lời tựa

Qu� vị đang cầm tr�n tay quyển "Đại Đường T�y Vức K�" được chuyển dịch từ chữ H�n sang tiếng Việt l� do kết quả của sự miệt m�i dịch thuật của ch�ng t�i từ ng�y 24 th�ng 10 năm 2003 đến ng�y 10 th�ng 12 năm 2003 tại Tu Viện Đa Bảo, �c Đại Lợi nh�n m�a nhập thất lần đầu tại đ�y.

Xin tạ ơn Tam Bảo đ� chiếu soi cho ch�ng con để lần d� từng c�u văn, từng � chữ m� Ng�i Huyền Trang, một bậc danh tăng đời Đường đ� thể hiện trọn vẹn hết t�m � khi đi chi�m b�i, học hỏi v� ghi lại nơi Th�nh Địa r�ng r� trong 17 năm trời. Để rồi về lại kinh đ� Tr�ng An với 657 bộ kinh bằng chữ Phạn. Ng�i trải qua 110 nước v� về sau c�ng 100 vị Cao Tăng Học giả đương thời, dưới quyền chủ tọa của Ng�i, phi�n dịch suốt trong v�ng 19 năm, kể từ khi Ng�i về lại Tr�ng An Trung Quốc, v�o ng�y 24 th�ng gi�ng năm 645 (năm Trinh Qu�n thứ 19 đời nh� Đường).

Ng�i l�n đường ra đi khỏi Trung Quốc v�o năm Trinh Qu�n thứ 3 đời nh� Đường tức năm 628, l�c ấy Ng�i đ� 33 tuổi. Như vậy Ng�i sinh v�o năm 595 v� Ng�i thị tịch v�o ng�y mồng 5 th�ng 2 năm 664, tại Ngọc Hoa Cung, hưởng thọ 69 tuổi. Ng�i về lại Kinh Đ� đ�ng 50 tuổi v� chủ tr� phi�n dịch trong 19 năm r�ng r� như thế v� ng�y nay Ng�i đ� để lại cho hậu thế một gia t�i Ph�p Bảo v� gi� m� đ�ng t�y kim cổ kh� c� người thứ hai s�nh kịp.

Đ�y l� một tập s�ch gồm 12 quyển v� hai lời tựa được đăng trong Đại Ch�nh T�n Tu Đại Tạng Kinh, quyển thứ 51 thuộc Sử Truyện, bộ thứ 3 từ trang 867 đến trang 948, theo thứ tự kinh văn số 2087. Chỉ c� 81 trang kinh m� ch�ng t�i phải dịch r�ng r� gần 2 th�ng d�i. Mỗi ng�y từ 5 đến 6 tiếng đồng hồ v� kết quả l� hơn 460 trang s�ch khổ A5 v� gồm 127.264 chữ, như qu� vị đang đọc. Đại Tạng Kinh kh�ng chỉ c� một quyển m� cả một trăm quyển như thế. Mỗi quyển d�y từ 1000 đến 2000 trang. Nếu một người để cả một đời ra đọc chưa chắc g� đ� hết, đừng n�i đến vấn đề phi�n dịch.

B�y giờ Phật Gi�o Việt Nam đ� bắt đầu cho phi�n dịch nhiều phần từ Kinh, Luật, Luận trong Đại Tạng Kinh ra tiếng Việt. Trong đ� phải n�i rằng về phần Kinh Văn, H�a Thượng Th�ch Tr� Tịnh, Cố Đại L�o H�a Thượng Th�ch Tr� Nghi�m, Cố H�a Thượng Th�ch Thiện Si�u, Cố H�a Thượng Th�ch Huệ Hưng đ� đ�ng g�p dịch thuật phần ch�nh. Về Luật Tạng c� Cố H�a Thượng Th�ch H�nh Trụ, Cố H�a Thượng Th�ch Thiện H�a, Cố H�a Thượng Th�ch Tr� Thủ, Cố H�a Thượng Th�ch Tr� Minh, H�a Thượng Th�ch Đổng Minh v.v...Về Luận Tạng c� Cố H�a Thượng Th�ch Kh�nh Anh, Cố H�a Thượng Th�ch Thiện Hoa, Cố H�a Thượng Th�ch Tr� Thủ, Cố H�a Thượng Th�ch Thiện Si�u, Cố H�a Thượng Th�ch Thanh Kiểm, Cố H�a Thượng Th�ch Trung Qu�n, Cố H�a Thượng Th�ch Đức Niệm, Cố Thượng Tọa Th�ch Vi�n Đức, Cố Sư B� Th�ch Nữ Như Thanh, Cố Sư B� Th�ch Nữ Diệu Kh�ng v.v... đ� đ�ng g�p phần m�nh kh�ng nhỏ cho vấn đề phi�n dịch từng loại như thế. Ri�ng phần Kinh Tạng Pali do H�a Thượng Th�ch Minh Ch�u đ� dịch gần xong tất cả Kinh Văn. Phần Luật v� Luận do Chư T�n Đức Trưởng L�o thuộc Phật Gi�o Nguy�n Thủy phi�n dịch. H�a Thượng Th�ch Tịnh Hạnh người chủ trương một Đại Tạng Kinh Việt Nam đ� đang v� sẽ cho Tăng Ni phi�n dịch những phần c�n lại, rồi san định trước sau để h�nh th�nh. Hiện nay H�a Thượng đ� cho xuất bản được 10 bộ. Một bộ Đại Tạng Kinh Việt Nam được h�nh th�nh trọn vẹn, chắc phải 200 bộ như thế, mỗi bộ d�y chừng 1000 đến 2000 trang.

Ri�ng bộ "Đại Đường T�y Vức K�" nầy sở dĩ ch�ng t�i dịch trước v� nghĩ rằng ch�nh đ�y l� tấm bản đồ đầy đủ nhất, chi ly nhất m� đương thời từ năm 628 đến năm 645 tại Ấn Độ v� Trung Hoa chưa c� một người n�o viết được một bộ Sử Phật Gi�o như thế. Đ�y l� kết quả của 17 năm trường m� Ng�i Huyền Trang đ� ở tại Ấn Độ. Đi đến đ�u Ng�i cũng ghi lại từ kh� hậu, phong thổ cho đến tập qu�n v� nhất l� những c�u chuyện li�n quan đến cuộc đời đức Phật cũng như chư vị Bồ T�t, A La H�n. Số nước m� Ng�i đ� đi qua l� 110, ng�y nay ch�ng ta c� thể gọi l� những tiểu bang, v� ng�y xưa mỗi một v�ng c� một �ng Vua nhỏ, hoặc t� trưởng đứng đầu. C�n ng�y nay, Ấn Độ chỉ c�n một nước m� th�i. Chung quanh đ� c� một số nước, ngo�i Ấn Độ như Ba Tư, Kasmir, T�n Cương v.v... l� những nước lớn ta c� thể kể ri�ng. nhưng tựu chung chỉ đi bộ v� d�ng voi ngựa m� vượt qua được những chặng đường d�i gần 50 ng�n dặm ấy th� quả thật thế gian nầy chỉ c� một kh�ng hai.

Nhờ bản đồ h�nh hương của Ng�i qua truyện Đại Đường T�y Vức K� nầy m� những nh� Học giả, những nh� Khảo Cổ Học người �u Ch�u mới t�m đến Ấn Độ để x�c nhận, t�m kiếm những di t�ch ấy v�o cuối thế kỷ thứ 18 v� cho đến nay th� bốn Th�nh Địa căn bản của đức Phật từ khi Đản Sinh cho đến khi Th�nh Đạo, Thuyết Ph�p lần đầu ti�n v� thị tịch Đại B�t Niết B�n đ� r� r�ng. B�y giờ c�c nh� Khảo Cổ Học người Nhật Bản vẫn c�n đang tiếp tục t�m kiếm c�c di t�ch cũ ng�y xưa c�ch đ�y 2547 năm về trước. Tất cả đều nhờ v�o c�ng đức của Ng�i Huyền Trang đ� vẽ cho ch�ng ta một tấm bản đồ c�ch đ�y 1375 năm (2003-628, l� năm m� Ng�i Huyền Trang 33 tuổi bắt đầu sang Ấn Độ); đ�y l� một tấm bản đồ cũ nhất trong tất cả những tấm bản đồ của thế giới hiện nay.

Đại Đường T�y Vức K� nầy đ� được dịch sang tiếng Anh, tiếng Đức, tiếng Nga; v� tiếng Việt h�nh như đ�y l� bản đầu ti�n. V� cho đến nay, ch�ng t�i vẫn chưa đọc được một bản n�o m� tả tỉ mĩ như thế. Gần đ�y ch�ng t�i c� đọc được quyển "Đường Tam Tạng Thỉnh Kinh" của nh� văn V� Đ�nh Cường t�i bản lần thứ 3 năm 2000 th� mới biết ng�y 7 th�ng 5 năm 1960, �ng đ� cho xuất bản cuốn "Huyền Trang", nhưng l�c ấy tại qu� nh� t�i chưa c� cơ duy�n đọc đến. Căn cứ theo lời tựa lần thứ nhất xuất bản v�o năm 1960, được biết rằng nh� văn V� Đ�nh Cường d�ng t�i liệu của Học giả Lương Khải Si�u người Trung Hoa soạn v� nhờ Cố H�a Thượng Th�ch Thiện Si�u, Cố H�a Thượng Th�ch Tr� Thủ dịch t�i liệu ấy ra tiếng Việt; nhưng phần m�nh, nh� văn kh�ng cho biết �ng đ� căn cứ v�o t�i liệu n�o để viết. Dĩ nhi�n phải c� t�i liệu ch�nh trong tay, �ng mới ho�n th�nh t�c phẩm ấy được. V� đ�y l� một nh�n vật lịch sử chứ kh�ng phải D� sử hoặc Huyền sử, cho n�n ch�ng ta phải l�m s�ng danh điều nầy.

Nh�n nghi�n cứu để viết lời tựa cho quyển s�ch quan trọng nầy, ch�ng t�i mới thấy b�i dịch của lời tựa Vua Đường Th�i T�ng đ� viết v�o năm 648 gồm 780 chữ m� Ng�i Tr� Thủ v� Ng�i Thiện Si�u đ� dịch ra tiếng Việt thật tuyệt vời. Nay ch�ng t�i xin tr�ch đăng lại cho đủ ba lời tựa cho phần đầu của dịch phẩm nầy.

Trong chương 5, phần XVI về việc phi�n dịch Kinh Điển, nh� văn V� Đ�nh Cường viết như sau:

"M�a thu năm sau, phụng mệnh Vua Th�i T�ng, Ng�i thuật cho một đệ tử l� Biện Cơ ch�p lại cuộc T�y Du của Ng�i trong 17 năm trải qua 138 nước một c�ch tường tận..."

Ở đ�y c� thể ph�n t�ch một v�i việc như sau: C� một điều ch�ng t�i thắc mắc l�: "Ng�i Tam Tạng Ph�p Sư Huyền Trang phụng chiếu dịch" quyển nầy. Tại sao Ng�i phải dịch? Lẽ ra phải n�i l� Ng�i soạn mới đ�ng. Khi viết lại chắc Ng�i phải viết bằng chữ H�n, nghĩa l� đi đến đ�u ng�i ch�p đến đ�. Chứ sau 17 năm về lại Trung Quốc l�m sao nhớ hết m� kể lại cho ng�i Biện Cơ soạn lại? V� một điều kh� hiểu nữa - Kh�ng lẽ Ng�i viết bằng chữ Phạn? - Chắc chắn l� kh�ng. V� tiếng mẹ đẻ của Ng�i l� tiếng Trung Hoa, khi qua đ� Ng�i đ� 33 tuổi, trong khi tiếng Phạn chưa giỏi th� phải lấy tiếng mẹ đẻ l�m chuẩn vậy.

Thứ nữa ở trong Đại Tạng Kinh, Phần tựa thứ nhất cho biết Ng�i đ� đi 110 nước; trong khi đ� �ng V� Đ�nh Cường bảo đi đến 138 nước; v� ngay cả trong lời tựa thứ 2 trong Đại Đường T�y Vức K� của Thượng Thơ Tả Bộc Xạ Yến Quốc C�ng Trương Thuyết c� ghi l�: Lời tựa của Tam Tạng Th�nh Gi�o do Vua Đường Th�i T�ng viết chỉ c� 780 chữ" m� �ng V� đ� viết l� 781 chữ. Điều đ� cũng dễ hiểu th�i v� �ng cũng c� nhận định rằng: "�ng Lương Khải Si�u bảo rằng Ng�i Huyền Trang sang Ấn Độ năm Trinh Qu�n nguy�n ni�n l� sai" v� �ng đ� chứng minh l� năm Trinh Qu�n thứ ba mới đ�ng. Điều chứng minh nầy của �ng V� đ�ng với Đại Tạng Kinh.

Đại Ch�nh T�n Tu Đại Tạng Kinh (Taisho Shinshu Daijokyo) l� Đại Tạng Kinh được ho�n th�nh dưới thời Vua Đại Ch�nh (Taisho). Vua nầy l� con của Vua Minh Trị Thi�n Ho�ng (Meiji Tenno). Vua Minh Trị đ� c� c�ng duy t�n đất nước Nhật v�o năm 1868 c�ch đ�y 135 năm (2003-1868) v� sau khi Minh Trị Thi�n Ho�ng băng h�, Vua Đại Ch�nh l�n ng�i. �ng Vua nầy trị v� kh�ng l�u; nhưng được một việc dưới thời �ng Tam Tạng Kinh Điển bằng chữ H�n đ� được sưu tập chỉnh l� v� đ�ng lại th�nh bộ, để ng�y h�m nay tại Trung Hoa, Đại H�n, Việt Nam, Mỹ Quốc, c� cơ hội căn cứ v�o đ� m� dịch thuật nghi�n cứu. V�o thời ấy, năm 1923 đến năm 1933 ( Đại Ch�nh năm 13 đến năm Chi�u H�a thứ 7), Vua cho triệu tập 100 Học giả Tăng Sĩ v� Cư Sĩ to�n l� những vị đỗ Tiến Sĩ c� tr�nh độ Phật học th�m s�u kết th�nh bộ Đại Tạng Kinh nầy.

Ch�ng ta biết rằng bản Đại Đường T�y Vức K� nầy y cứ v�o bản Đại Đường T�y Vức K� của Kinh Đ� Đế Quốc Đại Học (Kyoto Teikoku Daigakku) soạn ở trang 867 quyển 51. Như vậy đ�y l� một t�i liệu đ�ng tin cậy. V� lẽ t�i liệu từ Đại Học soạn dịch v� dạy cho sinh vi�n ở Nhật phải n�i l� ho�n chỉnh hơn những t�i liệu kh�c. Dĩ nhi�n kh�ng phải l� ho�n to�n đ�ng hết; nhưng t�i liệu ấy ta c� thể y cứ được.

Đại Đường T�y Vức K� được soạn từ năm 646, như vậy c�ch nay đ� 1357 năm (2003-646) m� văn thời đ� l� cổ văn v� dĩ nhi�n những triều Tống, Nguy�n, Minh, Thanh đều c� sửa đổi lại cho hợp với c�u văn của thời đại, để người sau đọc dễ hiểu hơn. Rồi đến thời Đại Ch�nh của Nhật Bản, tức hơn 1200 năm về sau, Đại Tạng Kinh nầy mới được h�nh th�nh tại Nhật v� dĩ nhi�n l� đ� được những học giả Nhật Bản san định lại một lần nữa theo sự hiểu biết của người Nhật qua t�c phẩm H�n Văn tr�n. Rồi đến b�y giờ 2003 đ� hơn 100 năm như thế, ngay cả người Trung Hoa trong hiện tại, nếu kh�ng c� học Phật v� kh�ng r�nh cổ ngữ m� xem v�o cũng giống như lội v�o rừng chẳng c� lối ra. Nghĩa l� c� thể đọc, chứ phần hiểu biết th� rất �t. C�n phần ch�ng t�i cố gắng dịch s�t từng chữ để cho đ�ng � của t�c giả; nhưng chắc chắn l� phạm rất nhiều sai lầm. L� do l� thời gian qu� l�u đ� hơn 1300 năm, t�c phẩm nầy mới dịch sang Việt ngữ v� đ� trải qua nhiều lần san định; n�n chắc rằng vấp phải nhiều điều ngo�i � muốn.

Ch�ng t�i được một điều l� biết th�m tiếng Nhật, cho n�n việc tra cứu c� phần dễ hơn một �t. Ri�ng chữ H�n n�o kh�ng r� th� phải tra tự điển c�ng với Thầy Đồng Văn để l�m cho r� nghĩa, trước khi dịch. Thầy Đồng Văn biết nhiều chữ H�n v� đ� tốt nghiệp Tiến Sĩ Phật Học ở Ấn Độ năm 2001 tại Đại Học New Delhi n�n những phong tục tập qu�n v� địa danh Thầy ấy tương đối r�nh rẽ.

Sau khi dịch xong, ch�ng t�i trao qua H�a Thượng Th�ch Bảo Lạc, b�o huynh của t�i cũng đ� tốt nghiệp Đại Học Phật Gi�o Thiền T�o Động (Komazawa) tại Nhật để xem lại cho thật kỹ một lần nữa, trước khi cho in th�nh s�ch. Cho n�n c� thể tin tưởng th�m một phần lớn của dịch phẩm nầy. Th�m v�o đ�, Hạnh Giới l� đệ tử xuất gia của t�i cũng mới vừa tốt nghiệp Tiến Sĩ Triết Học về T�n Gi�o v� Ng�n Ngữ Học tại Đại Học Hannover, Đức Quốc cũng đ� phụ lực trong việc đ�nh m�y, tham cứu b�i vở trong khi dịch để dịch phẩm nầy được th�nh h�nh. Dịch phẩm nầy được th�nh tựu cũng kh�ng thiếu phần đ�ng g�p của Thầy T�ng Nghi�m, người M� Lai, Cao Học Phật Học, v� ch� Hạnh Tuệ, thị giả đ� trợ lực cho Sư Phụ trong việc dịch thuật, vốn l� điều cần tr� ch� m� sức khỏe con người c� giới hạn, phải đầy đủ thời gian cũng như ho�n cảnh xung quanh tốt th� mới ho�n th�nh được dịch phẩm nầy.

Khi đọc s�ch, qu� vị sẽ gặp những danh từ của nước, của địa danh, đ�i khi kh� đọc hoặc sai kh�c với nhiều bản, chẳng qua đ� l� do sự ph�t �m sang tiếng Trung Hoa, chỉ tựa tựa với tiếng gốc chứ kh�ng hẳn l� ho�n to�n đ�ng. V� dụ ng�y xưa ch�ng ta phi�n �m chữ H�n khi đọc t�n Montesqieu l� Mạnh Đức Tử Ki�u, th� người Ph�p đọc chắc họ cũng chẳng hiểu l� �ng n�o vậy; nhưng đ� l� một c�i lệ m� người Trung Hoa v� người Nhật, người Đại H�n v� muốn đọc được hết c�c t�n địa phương, t�n người của quốc gia đ�; n�n đ� phi�n �m ra như vậy, để ai cũng c� thể đọc được. Phần nầy, người Việt Nam ch�ng ta c� thể tiến bộ hơn v� đ� để nguy�n nguy�n �m danh từ nước hay nh�n vật của nước ấy để đọc th� quả l� tiện lợi v� c�ng.

L�c đầu khi đọc đến chữ "Tốt Đổ Ba" ch�ng t�i chẳng biết l� nghĩa g�; nhưng sau mới biết l� Ng�i phi�n �m chữ Stupa c� nghĩa l� Th�p hay Bảo Th�p. Nếu dịch thẳng ra tiếng H�n l� Ph� Đồ. Hoặc chữ "Đỗ Lợi Đa" nghĩa l� Tushita cung trời Đẩu Suất. Hay chữ "Tu Đa La" c� nghĩa l� Sutra l� Kinh tạng. Nếu kh�ng hiểu danh từ Phật Học khi gặp những chỗ nầy thật kh� m� giải quyết.

Qu� độc giả sẽ kh�ng t�m được Trư B�t Giới, T�n H�nh Giả, Sa Tăng v� con Bạch M� trong t�c phẩm nầy như Ng� Thừa �n đ� giới thiệu qua t�c phẩm T�y Du K� m� ng�y nay người ta đ� đ�ng th�nh phim, ai xem cũng th�ch ba nh�n vật kia hơn l� Đường Tam Tạng; nhưng thật ra Đường Tam Tạng mới l� vai ch�nh trong khi đi thỉnh kinh như thế. Dĩ nhi�n tr�n đường đi Ng�i cũng đ� gặp những nước chỉ to�n l� đ�n b� kh�ng c� đ�n �ng, qua sa mạc, qua s�ng T�n Độ chảy xiết, voi bị sụp nước, kinh bị ướt mất, qua n�i Thống Lĩnh lạnh buốt v.v...nhưng kh�ng c� những y�u qu�i xuất hiện qu� nhiều như trong T�y Du K� đ� m� hoặc độc giả.

Những điều muốn n�i, ch�ng t�i đ� bộc bạch hết rồi. Mong rằng qu� độc giả khi đi s�u v�o nội dung của c�u chuyện sẽ học hỏi được nhiều hơn. Tiện đ�y ch�ng t�i cũng xin ph�p t�c giả họ V� của quyển "Huyền Trang" v� quyển "Đường Tam Tạng Thỉnh Kinh" cho in lại b�i dịch ra tiếng Việt về lời tựa của Đại Đường Tam Tạng Th�nh Gi�o của Vua Đường Th�i T�ng m� Cố H�a Thượng Th�ch Tr� Thủ v� Cố H�a Thượng Th�ch Thiện Si�u đ� dịch năm 1960 để độc giả l�m tường.

Cuối c�ng đại ch�ng tại Tu Viện Đa Bảo gồm năm người đến từ Đức đ� ở đ�y gần ba th�ng dưới sự chăm s�c của H�a Thượng Th�ch Bảo Lạc v� Thầy Phổ Hu�n cũng như qu� c� v� qu� Phật Tử ch�a Ph�p Bảo ở Sydney; xin đa tạ th�m �n đ�. Nếu kh�ng c� sự trợ duy�n nầy th� phần nhập thất, dịch Kinh v� tu học kh� th�nh tựu được.

Dịch Kinh c�ng đức th� thắng hạnh
V� bi�n thắng phước đều hồi hướng
Khắp nguyện ch�ng sanh trong Ph�p Giới
Đều được v�ng sanh về Cực Lạc

Viết xong ng�y 15 th�ng 12 năm 2003 D.L.
tại Tu Viện Đa Bảo, �c Đại Lợi
nh�n m�a nhập thất.
Th�ch Như Điển

-o0o-

[ ^ ] ‖ Mục lục ‖ Lời tựa ‖ 01 ‖ 02 ‖ 03 ‖ 04 ‖ 05 ‖ 06 ‖ 07 ‖ 08 ‖ 09 ‖ 10 ‖ 11 ‖ 12

B�i tựa

Đại Đường Tam Tạng Th�nh Gi�o của Vua Đường Th�i T�ng

Trộm nghe rằng: "Trời đất c� Tượng, chở che đ� tỏ rạng đức H�m Sinh; đ�ng hạ v� h�nh, mưa nắng vốn �m thầm h�a vật. Bởi thế ngắm trời tr�ng đất, kẻ dung ngu cũng so biết mối manh; th�ng �m r� dương, bậc hiền triết thật kh� c�ng đầu số. Song le, trời đất bao h�m �m dương m� dễ biết l� nhờ c� tượng; �m dương ở trong trời đất m� kh� c�ng l� bởi kh�ng h�nh. Cho biết: Tượng kia b�y r� đ�nh r�nh, d� ngu cũng chẳng hoặc; h�nh nọ k�n che mờ mịt, dẫu tr� vẫn c�n m�. Huống nữa, Phật đạo hư truyền, u th�m lặng lẽ; cứu khắp mu�n vật, trị ngự muời phương. N�i đến uy linh th� tuyệt đối; nghĩ đến thần lực lại v� c�ng. Lớn th� bao la ngo�i vũ trụ; nhỏ th� th�u r�t trong h�o ly. Kh�ng diệt kh�ng sanh, trải ng�n kiếp m� chẳng cổ; như ẩn như hiện, diễn trăm ph�c m�i đến nay. Đạo cả s�u huyền, noi theo m� chẳng biết đ�u l� bờ m�; ph�p mầu thẳm lặng, kiếm t�m cũng chẳng thấu đến căn nguy�n. Cho n�n những kẻ ph�m phu ngu xuẩn, dung tục tầm thường, nghe đến h� kh�ng nghi hoặc được ư?

Song Phật gi�o khởi hưng, nền tảng x�y từ T�y độ; H�n đ�nh b�o mộng, từ quang chiếu đến Đ�ng phương. Nhớ ng�y xưa h�nh t�ch vừa ph�n, chưa n�i ra, người đều cảm h�a; vả l�c trước Phật c�n tại thế, ngửa tr�ng đức ai chẳng tu�n theo; kịp đến khi ẩn b�ng quy chơn, dung quang c�ch biệt; �nh v�ng mờ tối, ba ng�n c�i chẳng chiếu h�o quang; ngọc tượng ph� b�y, bốn t�m tướng luống trơ h�nh dạng. Từ đ� kim ng�n lan khắp, cứu vạn loại tho�t khỏi tam đồ; di huấn truyền xa, dẫn ch�ng sinh đều l�n thập địa. Nhưng m� ch�n gi�o kh� tin, được mấy kẻ nhất t�m quy ngưỡng; tạp học dễ tập, n�o ai hay ph�n biệt ch�nh t�. V� thế, kh�ng luận, hữu luận, quen th�i tục, tranh thị tranh phi; Đại thừa Tiểu thừa, phải t�y thời thoạt suy, thoạt thịnh. Nay Ph�p Sư Huyền Trang l� bậc l�nh tụ chốn thiền m�n. Nhỏ đ� linh mẫn, t�m tam kh�ng (1) sớm tỉnh ngộ từ xưa, lớn lại thần t�nh, t�nh tứ nhẫn (2) trước bao h�m đủ cả. Gi� t�ng trăng nước, chưa đủ v� thanh hoa; tuyết s�ng ngọc trong, kh� so bằng tư chất. Vậy n�n, tr� suốt th�ng kh�ng bị g� hệ lụy, thần soi thấu cả những việc chưa th�nh: vượt s�u trần xa hẳn lao lung; tột thi�n cổ kh�ng ai s�nh kịp. Lưu t�m nội cảnh, thương Ch�nh Ph�p Suy vi; ch� � huyền m�n, buồn th�m văn sai uyển. Nghĩ muốn chia điều chẽ l�, mở rộng chỗ học xưa; bỏ ngụy th�m chơn, khai th�ng kẻ hậu tấn. Vậy n�n, l�ng tr�ng đất Tịnh, th�n đến c�i T�y, mạo hiểm ngh�n tr�ng, x�ng pha chiếc b�ng. Ban mai tuyết phủ, đất mất đuờng đi; chiều xế, c�t bay, trời mờ lối tới. Mu�n dặm non s�ng, v�n m�y m� m� tiến bước; trăm tầng nắng r�t, đạp sương tuyết để l�n đuờng. Nặng l�ng th�nh coi nhẹ gian lao; mạnh ch� quyết sở cầu nguyện đạt. Ch�u du T�y vức muời lẻ bảy năm. Trải khắp đạo tr�ng tham cầu ch�nh gi�o. Song l�m b�t thủy (3) , suy nếm m�i thiền; Lộc Uyển Thứu Phong, th�nh cảnh. V�ng ch� ng�n của đấng thi�n th�nh, l�nh chơn gi�o với bậc thượng hiền. T�m thấu cửa mầu, tin c�ng nghĩa �o. Đạo nhất thừa c�ng năm luật bộ, đầy dẫy t�m điền; văn b�t tạng với ba h�m kinh, dập dồn khẩu hải (4).

Những nước đ� kinh lịch đi qua, t�m th�u được t�m tạng (5) kinh văn, gồm c� s�u trăm năm mươi bảy bộ, đem về dịch truyền b� khắp Trung Quốc, để tuy�n dương thắng nghĩa. Dẫn m�y L�nh ở nơi T�y vức, rưới mưa Ph�p v�o chốn Đ�ng th�y. Th�nh gi�o khuyết m� lại to�n, thương sanh tội m� lại ph�c. Dập tắt ngọn lửa nồng hỏa trạch, dắt khỏi đuờng m�; lắng trong l�n s�ng dục �i h�, đồng l�n bờ gi�c. Thế mới biết, �c do nghiệp trụy, thiện bởi duy�n thăng, c�i cớ thăng hay trụy đều chỉ tại l�ng người. V� như: quế mọc tr�n đỉnh cao, sương m�c mới thấm nhuần được ngọn; sen sanh trong nước biếc, bụi nhơ kh� vấy bợn đến hoa. Đ� kh�ng phải l� t�nh sen tự sạch, chất quế vốn trinh, chỉ bởi ở tại nơi cao, n�n vật h�n kh�ng thể lụy; nương v�o chốn tịnh, n�n loại bẩn kh� l�m nhơ. K�a như c�y cỏ v� tri, c�n phải nhờ thiện mới n�n thiện; huống hồ lo�i người c� biết, lại chẳng bởi l�nh m� th�nh l�nh. Những mong kinh n�y lưu khắp, trải bao nhật nguyệt v� c�ng, ph�c ấy nhuần xa, s�nh với c�n kh�n vĩnh viễn.

(Bản dịch của Cố H�a Thượng Th�ch Tr� Thủ
v� Cố H�a Thượng Th�ch Thiện Si�u,
S�i G�n, ng�y 7 th�ng 5 năm 1960)

Ch� th�ch:

(1) Tam kh�ng: kh�ng, v� tướng, v� t�c: ba m�n giải tho�t

(2)�Tứ nhẫn: Trong kinh Tư �ch về phẩm Tứ nhẫn n�i: Bồ t�t c� bốn ph�p nhẫn để ti�u trừ tội ph� giới: một l� v� sanh nhẫn, hai v� diệt ph�p nhẫn, ba nh�n duy�n nhẫn, bốn v� tr� nhẫn. C�c vị Bồ t�t quan s�t bốn điều nhẫn n�y khi chứng được th� tội ph� giới thảy được ti�u trừ.

(3)�B�t thủy: T�n t�m con s�ng lớn Ấn Độ. Trong kinh Niết B�n về phẩm Trường thọ n�i rằng: Phật bảo ng�i Ca Diếp, như t�m con s�ng lớn, một Hằng H�, hai C�t Ma La, ba B�t La, bốn A Di La Bạt Đề, năm Ma H�, s�u T�n Đầu, bảy B�t Xoa, t�m Tất Đ�, đều chảy về biển cả.

(4)�Khẩu hải: � n�i khẩu Thuyết thao như s�ng biển

(5)�T�m tạng: Đại, Tiểu mỗi thừa đều c� bốn tạng l� kinh, luật, luận, tụng.

-o0o-

B�i tựa thứ nhất

Đại Đường T�y Vức K�

Thiết nghĩ: C�i nghĩa s�u xa th� chuy�n chở v� c�ng m� sự chứa nh�m của việc hiểu biết kh�c nhau t�y theo t�m t�nh. B�n đến chuyện trời đất cũng kh� c� chỗ c�ng cực. Đất đai bao la rộng r�i, h� chăng đ�y l� bước đầu ti�n. Muốn biết hết c�i � ch� ấy m� chưa truyền đạt được. Mong nghe lời dạy dỗ m� chưa đến kịp. H� c� thể hiểu được Đạo sao? R�nh mạch về Thi�n Tr�c cũng v� nước nh� m� đến đ�. Th�nh Hiền l� cầu nối bắc qua, nh�n nghĩa ở đ� đ� th�nh tục lệ. Những việc như thế tuyệt nhi�n thay cho t�i đựng của C�n Kh�n. Quả đất c�ch ngăn người v� vật. N�i kia kh�ng kể thời gian năm th�ng m� Vua cũng chẳng c� thể ghi lại hết th�nh s�ch. Nh�n rộng ra th� như một khoảng trống kh�ng. �t mong nơi dấu Tr�c. Đ�n hậu học r� con đường b� lối, sai lầm ph�ng t�ng m� sức mạnh như hồ nước Cơ Thần. B�n l�m cho gi� ngọc trong s�ng như sao đ�m. Hận cho sự huyền diệu đ� tr�i đi ng�n đời. Mộng v� Ảnh theo nhau như mặt trời, m� c�i �nh s�ng thần kỳ ấy xa x�i trong vạn dặm.

Kịp đến l�c nhớ đi t�m Đạo như Ma Đằng đ� v�o Lạc Dương. Kinh tạng nằm nơi nh� đ�, cũng chưa hết nơi Long Cung. H�nh tượng họa vẽ tươi đẹp mỹ miều như đỉnh cao Linh Thứu. Từ trước đến nay, thời thế ch�nh sự nhiều lo �u, yểm người giỏi l�n cầm quyền. D�n bỏ Đ�ng Kinh m� trơ trọi một m�nh. Mẫu hậu so�n ng�i, qu�t sạch trong Triều v� đ� x� ra từng mảnh. Hiến chương như một c�i h�m bị b� lại. Đốt đuốc để cảnh tỉnh nhưng vẫn bị bế tắc. Bốn ph�a nh�n đ�y m� lập n�n nhiều th�nh lũy. Đ�u c� xa x�i đ�y bao nhi�u, m� những kh�ch đến mua danh chuộc tiếng, trong đời kh� biết dường bao. Sự lệch lạc đ� vẫn c�n ghi ch� lại. Y�n ổn cho đến đất đai cũng vậy, bỏ b� việc tinh thần, chưa hết l�ng như lời sắc chỉ. Dẫu c� muốn thống nhất cũng thật l� c�ng việc bi�n cương to lớn. Tr�n cản trở l�ng th�nh nơi bốn biển m� phải thở than. Hướng về ph�a đ�ng như c�i thoi li�n kết. Đưa cao ti�u biểu trước cửa ngọc. Lại c� nhiều người tin. Lợi lạc rộng r�i như khởi đầu của non cao. Che chở kh�ng những đầy đủ đời đời m� c�n c� thể chỉ lối Tuyết Sơn để đến. Hướng về Hồ Rồng m� chỉ một l�ng. Chỉ v� c�i Đức kh�ng bị vật uy hiếp m� chẳng th�ch hợp.

Đại Đường của ta c� thi�n hạ, mở mang đất nước, lập ra đế quốc qu�t sạch sao chổi, tẩy trừ sạch sẽ từng lối trong c�i đời. C�ng ấy ngang h�ng với tạo h�a. �nh s�ng rọi soi, người như được t�i sanh. Cốt nhục m� giống như lang s�i, nh� cửa được triều đ�nh ban thưởng d�i l�u. Trở lại hồn ma nơi mồ mả. Gồm chưng c�c loại nơi xa lạ. Che đậy xa gần hoang sơ hưng phế. Cung điện mười ch�u như c�i hồ nơi biển cả. Năm đời Vua l� Vương Triều thưở trước. Ph�p Sư từ nhỏ đ� gần gũi Phật M�n. B�i ng�i to lớn nơi vườn nh� chưa r� h�nh vi t�ng t�ch, l�ng nhớ nghĩ l�u d�i đến Th�nh t�ch. Nguỡng vọng nơi Lộc Uyển với t�m cao ngất. �o Y nơi cảnh Tịnh, thật ra chỉ lo nghĩ cho vẹn to�n. Gặp thuần phong tập tục ở phương T�y, rồi sau đ� mang Giới Luật về Đ�ng Độ.

Năm Trinh Qu�n thứ ba, tay cầm t�ch trượng d� đường, để b�o ơn Ho�ng Đế bao đời trong c�i Tục, m� qu�n đi những kh� khăn nguy hiểm chất chồng. Giả thật cũng l� trợ duy�n, đ� đặt ch�n đến được nơi xa lạ ấy, đ� gặp bao hiểm nguy như gi� lạnh sương sa nhưng vẫn ra đi. Chỉ một l�ng mong đến. D�ng ng�n ngữ để t�m Thật Tướng. Thấy hay kh�ng thấy, C� hay Kh�ng đều khảo s�t tinh vi r� hiểu. Nghe hay chẳng nghe, bởi v� việc sanh diệt, mở b�y sự nghi ngờ như biển cả đ� gi�c ngộ cho bao nhi�u kẻ c�n m�. Tất cả đều nằm nơi kinh điển. Lời n�i kh�ng c�ng; n�n c�i đầu trước Th�nh t�ch. Chẳng c� việc n�o m� chẳng để � đến, rồi mang trở về đ�y kh�ng �t, như cờ, x�, lọng, kinh. V�o th�ng gi�ng năm Trinh Qu�n thứ 19 về đến Trường An, chở theo Kinh, Luận 657 bộ, được chiếu chỉ n�n liền phi�n dịch. Xem qua đ� đi 110 nước. Những chuyện được kể ở đ�y r�t ra trong 28 nước. Hoặc ch�nh mắt thấy, hoặc ch�nh tai nghe lại được chuyện xưa. Tuy mọi việc chưa ổn định, liền bắt tay v�o việc l�c mới về, thỉnh mời th�m để dịch nghĩa, như bắc thang l�n n�i để t�m. Rồi hỷ hoan mừng rỡ như vỗ tay reo. Chịu nhận �o, mũ, c�n, đai để th�nh lập.

Tuy rằng gi� mưa, sự vật c� sự sai kh�c, tập qu�n n�i s�ng cũng thế; nhưng phải c�i đầu nơi nước xa x�i kia. Rồi họp lại c�c bậc kỳ t�c của triều đ�nh gần xa; Nương v�o việc hiện tại m� chẳng quản n�i cực khổ l�m chỗ căn bản, chỉ vẽ r� r�ng cho người xung quanh. Đặt t�n l� "Đại Đường T�y Vức K�" gồm một quyển 12 tập. Qu�n đi mọi việc m� viết n�n th�nh lời, rồi nối chắp lại với nhau để trở th�nh những lời đẹp đẽ ghi ch�p th�nh c�u với con đường kh� khăn ấy để bổ sung th�nh s�ch.�

Thư K�: Tả Lang k�nh viết lời tựa.

-o0o-

B�i Tựa thứ hai

Đại Đường T�y Vức K�

Nếu ngọc đẹp sẽ m�i chiếu s�ng lưu truyền, nước Cam Lồ nhuần thấm nơi Đại Thi�n. K�nh soi m�u v�ng giương cao chiếu s�ng. Hương thơm của gi� mang lại nơi nầy. Cho n�n phải biết rằng đ� l� sự thị hiện nơi Tam Giới, bằng xưng l� bậc đ�ng qu� trong đất trời. �nh s�ng bốn b�n l�m ti�u chuẩn to lớn trong thi�n hạ. Đ�y l� �nh s�ng tr� tuệ được rạng soi. Rồi nhờ ngựa, voi mang về Đ�ng Độ. Vua đ� rộng đường mở lối, th�nh lập từng bước c� t�nh c�ch Điển Chương.

Tại Từ �n Đạo Tr�ng c� Tam Tạng Ph�p Sư h�y Huyền Trang, t�nh họ Trần. Trước ti�n chở người qua s�ng, rồi ngựa xe của Vua đến rước. Kinh s�ch chở về lại chỗ bắt đầu. Đ�i cao cửa rộng, đ� trải qua chốn n�i non cao v�t tạo th�nh. Ba điều cung k�nh chiếu soi nơi Vu Cơ được chuy�n chở. S�u điều kỳ dị được chiếu s�ng từ đời Nh� H�n đến nay. S�ch của Nh� Tần như �nh s�ng của mặt trăng. Con đường ra đi ấy giống như c�i Đức tụ lập của sao Mai. Ph� th�c nơi hiểm h�c li�n tục như vảy c�. Vua vốn nhờ gi� Nh� Tề che chở. Cứu đời l� c�i đẹp. Chở che l�m cảnh như bao dung. Ph�p Sư đ� được sanh ra, bao h�m cả c�i Đức, đ� c� gốc g�c th�m s�u tươi tốt ấy, rồi được dẫn dắt v�o chốn linh thi�ng, mở ra một thời đại mới, như �nh s�ng mặt trăng. C�t g�p nhiều năm như hoa Lan x�ng đến, như m�i thơm của Quế, liền th�nh lập ngay những người giỏi giang cao qu�. Ch�n bệ chờ nghe, năm phủ giao tiếp. Phải sớm r� giả chơn. K�nh cẩn triệu mời từ bi tr� tuệ.

Tấm gương chơn ch�nh ấy như nơm rợp c�, do sự sanh nhai lu�n cần đến, m� d�y chỉ đỏ được cột nơi mũ �o. Đ� l� cương giới buộc r�ng. Xe qu�, thuyền vững để đ�n người xuất thế. Do đ� m� kh�ch trần ai lưu lạc, rồi v�o chốn nước đục. Lời n�i khi trở về nhẹ nh�ng rộng r�i l�m cho huynh trưởng Tiệp Ph�p Sư cũng l� rường cột của d�ng họ Th�ch m� th�n thế cũng l� bậc Long Tượng. Giống như con c� trắng của nơi nầy. Trong triều ngo�i nội đ�u đ�u cũng nghe thấy tiếng. Liền v� t�nh th�m bằng hữu h�a k�nh với Thi�n Nhan. Ph�p Sư đ� nghe lời chiếu chỉ. Những phần bị che lấp v� Nghiệp m� l�m cho s�ng tỏ ph�a tr�n. Kẻ ưu t� nơi nh� Thiền lấy c�i Đức m� l�m chuẩn mực. B�n chia ph�ng ốc m� dịch s�ch, dịch kinh. G�i ch�n bộ kinh như �m một giấc mộng, đ�nh trống, khơi nguồn s�u sắc. C�i đầu bốn hướng m� cầu, từ đ�y bi�n th�nh chuyến ra đi qua việc hiểu biết m� đ�m luận, đến được nhiều nơi như l�ng đ� thổn thức v� việc ấy đ� th�nh c�ng. C� thể ho�n tất như trời đất mới bắt đầu ng�y th�ng. Tiếp x�c với sự vi diệu của thần linh, ai ai cũng đều vui vẻ, để ph�t huy sự linh thi�ng ấy.

Đ�y l� lời v�ng mở đầu, nh�n m�a thu lạnh sương tuyết tr�n đầy, ngọc b�nh vừa thắt v�o cũng giống như sương kia ẩn t�nh nước. Nếu gặp b�nh xe chuyển động, dụ như biết được gi�y đ�n. R�t nước v�o b�nh nghe r� tiếng. Thuyền hư tr�i nổi đi xa m� gặp được đất liền, th� trước ti�n phải lo cho c�i bụng đ� xa rời l�ng x�m. Nổi tr�i ở một g�c xa x�i, xa rời cố quốc, cho n�n n�i rằng:

Ng�y xưa nghe người họ Cẩu c�ng t�m con rồng, c�n nay th� thấy được cửa nh� họ Trần. Người lu�n biết nhiều nơi lạ v� nay ch�p lại những lời th�nh thật nầy. Ph�p Sư từ nhỏ đến lớn, c� c�i t�m s�u sắc l�c ra đi t�m ch�n l�, danh ấy vẫn c�n lưu lại ng�y sau. Đem Kinh s�ch về, tiếng hay đồn khắp đ� đ�y m� vẫn kh�ng qu�n gốc g�c. Bẻ hoa l�m đau sự thật; n�n c� sự học hỏi sai kh�c giữa nam v� bắc, đ�ng sai chia r�. Lời xưa như thế, h�y d�ng c�i tốt l� chuyện hiển nhi�n. Hoặc sợ sự tuyển dịch dẫm ch�n l�n nhau, chưa c� thể đi s�u hơn, muốn x�ng hương lời văn v� sẽ để mắt v�o nơi Long cung nữa. Đ� l� c�i Đức tuyệt lu�n, đ� đến thời kỳ l�m cho r� c�i �; n�n đ� chống t�ch trượng mặc Ph�p y, lần d� theo bi�n giới. Đ�y l� do sự mong muốn của Ng�i, vượt qua n�i cao thẳng đến nơi Th�nh T�ch. S�ng đất nối d�i qu� nhiều nguy hiểm. Nếu kh�ng c� nguyện vọng rộng lớn th� kh�ng thể đi xa; n�n đ� nương theo Ng�i Ph�p Hiển m� đến. D�ng bước ch�n của m�nh đến đ� để nghi�n cứu ho�n th�nh, ngay cả tiếng địa phương cũng th�ng suốt. T�m cầu học hỏi mọi lẽ huyền vi v� sự vi diệu v� c�ng ấy cũng đ� gặp. Văn từ ấy như con hạt v�ng mang về từ Thi�n Tr�c. Lời Kinh c�n ghi tr�n l� Bối, mang về chỉnh trang lại.

Th�i T�ng Văn Ho�ng Đế đ� ngự đến bằng xe v�ng, mang Kinh Điển đặt l�n chỗ qu�, chở đi cẩn thận; rồi quanh khắp điện Vua. Qua chỗ hiểu biết, sắp đặt cho chỗ ăn chỗ ở, rồi tự tay ban bố chu cấp cho người tiếp tục. C�i đầu b�y vẽ chỗ s�ng suốt hiểu biết v� Vua đ� ban cho lời Tựa cho Tam Tạng Th�nh Gi�o c� 780 chữ. Nay vẫn c�n tồn tại lời thuật của Th�nh �. Trong đ� c� 579 chữ nhằm t�n dương sự huyền diệu của kinh thơ v� n�u cao � chỉ, như một vệt s�ng để chim c� thể bay về rừng, m� �nh s�ng ấy đ� ph�t xuất từ non Linh Thứu. H� việc ấy đ� gi�ng l�m.

Phụng chiếu phi�n dịch bản chữ Phạn gồm 657 bộ qua việc thấy, nghe, biết về những tục lệ kh�c ấy, chẳng mất t�nh chất đặc th� v� địa dư c�ch trở. Nh�n đ�y l�m lời Tựa v�o ng�y mồng một để bắt đầu cho sự hiểu biết Gi�o l� ấy m� viết l�n Đại Đường T�y Vức K� gồm c� 12 quyển, bi�n ch�p sao lục những điển t�ch, cũng như những gốc g�c r� r�ng. Lời n�i ấy kh�ng mục n�t vẫn c�n ở lại nơi nầy.

Thượng Thơ Tả Bộc Xạ Yến Quốc C�ng
Trương Thuyết soạn�

[ ^ ]‖ Mục lục ‖ Lời tựa ‖ 01 ‖ 02 ‖ 03 ‖ 04 ‖ 05 ‖ 06 ‖ 07 ‖ 08 ‖ 09 ‖ 10 ‖ 11 ‖ 12

Đại Đường T�y Vức K�

Hán Dịch : Ph�p sư Huyền Trang
Vi�̣t Dịch : Th�ch Như Điển

-o0o-�

Quyển thứ nhất
(34 nước)

1. Nước A Kỳ Ni
2. Nước Quật Chi
3. Nước Phạt Lục Gi�
4. Nước X�ch Kiến
5. Nước Gi� Thời
6. Nước Phế H�n
7. Nước Tốt Đỗ Lợi Sắc Na
8. Nước Phong Mạc Kiến
9. Nước Nhi Chư Hạ
10. Nước Kiếp Bố Xương Na
11. Nước Quật Tương Nhi Ca
12. Nước Yết H�n
13. Nước Bổ Yết
14. Nước Đại Địa
15. Nước H�a Lợi Tập Di D�
16. Nước Yết Sương Na
17. Nước Hằng Mật
18. Nước Diệt Ngạc Hạnh Na
19. Nước Nhẫn Lộ Ma
20. Nước Dụ Mạng
21. Nước C�c H�a Hằng Na
22. Nước Hoạch Sa
23. Nước Khả Xuất La
24. Nước C�u Mễ Đ�
25. Nước Phược Gi� L�ng
26. Nước Ngật Lộ Tất Ni Kiến
27. Nước Nhẫn Lẩm
28. Nước Phược Yết
29. Nước Duệ Mạt Da
30. Nước Hồ Thật Kiến
31. Nước Đản Sắc Kiến
32. Nước Yết Thức
33. Nước Phạm H�nh Na
34. Nước Ca Tất Th��

Lịch sử được diễn ra để d�ng hiến cho Ho�ng Đế xem x�t qua sự việc bi�n ch�p, g�i gh�m những lễ nghi đầu ti�n đưa ra l�m chấn động. C�i trục quay của b�nh xe ấy, đ� rũ xuống như chiếc �o che chở l�c ban đầu. Cho n�n Ty Mục L� Nguy�n căn cứ v�o đ�y m� chia ra cương l�nh. Huống hồ nh� Đường nhận được mệnh Trời từ Vua Nghi�u, �nh s�ng ấy đ� nhuần thấm bốn bể. Nh� Ngu, nh� Vũ đ� th�m v�o địa đồ, c�i đức ấy đ� nhuần khắp nơi ch�n c�i. Từ ấy đến nay, những việc C�, Kh�ng đều ghi nơi s�ch vở. Xa nghe nơi ph�a trước đ� sửa đổi v� sự nghe biết ấy ghi lại th�nh sử. Đ� chẳng phải l� l�c gặp Đạo Vận V� Vi sao?

Đại Đường của ch�ng ta tối cao trong trời đất, thừa thời cơ nắm lấy vận mệnh đ� từ l�u, mười s�u nơi hợp th�nh cung nội, bốn mươi ba đời Vua li�n tiếp chiếu soi. Sự huyền h�a ấy chan h�a khắp chốn. Gi� l�nh mở cửa, c�ng c�n kh�n chuy�n chở, mưa m�c nhuần thấm cỏ c�y. L�m hưng thịnh ph�a đ�ng v� người ph�a t�y phải triều cống. S�ng Nghiệp ấy chưa ho�n to�n thống nhất, nhưng đ� trừ sạch những loạn qu�n phản ch�nh. Việc ấy đ� hơn hẳn những vị Vua đời trước. V� như văn hiến c�ng cung c�ch trị nước đ� th�nh c�ng, chẳng ghi ch�p v�o đ�y cũng kh�ng phải l� sự t�n dương kh�ng to lớn. Kh�ng được sự soi s�ng th� l�m sao Nghiệp Đế lại vững bền. Cho n�n Huyền Trang mới theo đ� m� đi được, đến ở nước kia, để khảo cứu những tập tục lạ. Nhờ l�ng tin m� đ� vượt qua năm ba c�i. C�ng với nơi kia bị gi� mưa l�m nhọc; nhưng vẫn chưa n�i lời n�o để t�ng c�ng, đ� tự m�nh vượt qua quan ải, mới đến được c�c nơi ở Thi�n Tr�c, chỗ ấy chứa đầy tục lệ kh�c ta, đều l� những nơi chưa hề quen biết, hoặc thừa l�c gi� bấc m� thấm v�o lời dạy. Đ� l� do sự hu�n tập của Người. N�i l�n sự thật nơi cửa miệng. Lời văn thật hay nhờ c�i Đức cao d�y, v� đ� xem x�t r� r�ng m� được sự che chở. Cho n�n thường nghe: Xa x�i mưu nghĩ về s�ch vở, m� sự th�nh thật kh�ng c� hai. Nếu kh�ng c� sự trung thực h� tất phải viết lại ở đ�y. Nay căn cứ theo sự thấy nghe ấy m� thuật lại.

Ở thế giới Ta B� nầy l� một trong ba ng�n đại thi�n quốc độ, Phật đ� v� đ�y m� nhiếp h�a, ng�y nay nhật nguyệt đ� chiếu soi trong bốn ch�u thi�n hạ. Căn cứ v�o trong ba ng�n đại thi�n thế giới ấy, chư Phật Thế T�n đều v� đ� m� gi�o h�a, hiện đang sanh, hiện đang diệt. Cả đạo Th�nh lẫn đạo Ph�m m� Tu Di Sơn đ� do bốn b�u hợp th�nh nằm giữa biển lớn. Tr�n đ� c� b�nh xe v�ng, mặt trời, mặt trăng đều chiếu rọi. Đ�y cũng l� nơi chư Thi�n qua lại, dạo chơi nơi b�i n�i, b�i biển ấy. Xoay tr�n như thế, cho đến n�i biển s�ng ng�i, trở th�nh nước t�m c�ng đức. B�n ngo�i thất kim sơn kia l� biển cả. Trong biển ấy cũng c� thể ở được m� đại lược gọi l� bốn ch�u thi�n hạ. Ph�a đ�ng c� Tỳ Đề Ha Ch�u. Ph�a nam c� Chi�m Bộ Ch�u (Di�m Ph� Đề). Ph�a t�y c� C� Đ� Ni Ch�u. Ph�a bắc c� C�u L� Ch�u. Tất cả đều được bao bọc bởi Kim Lu�n Vương trong bốn ch�u thi�n hạ.

Ng�n Lu�n Vương giữ g�n Bắc C�u L� Ch�u. Đồng Lu�n Vương giữ Bắc Cu L� v� T�y C� Đ� Ni. Thiết Lu�n Vương ở Chi�m Bộ Ch�u. Ph�m l� Lu�n Vương l� kẻ l�m Vua t�y theo phước b�u v� chi�u cảm để c� được đại Lu�n Bảo. Nổi tr�i tr�n hư kh�ng m� đến v� được ph�n biệt bởi c�c danh từ: kim, ng�n, đồng, thiết sai kh�c nhau thay v� n�u thứ tự của c�c cảnh giới l�: thứ tư, thứ ba, thứ hai v� thứ nhất. Nh�n đ�y m� ph�ng ra �nh s�ng đoan nghi�m để l�m hiệu lệnh. Ph�a Thiệm Bộ Ch�u ở giữa c� đất, lại c� hồ Nhiệt N�o. N�i Hương Sơn nằm ở ph�a Nam. N�i Tuyết Sơn nằm ở ph�a bắc. Chu vi t�m trăm vạn dặm. B�n bờ lại được trang sức bởi kim, ng�n, lưu ly, pha l� m� th�nh. Chung quanh c� c�t v�ng bao bọc. S�ng trong xanh như tấm k�nh. Nơi đại địa Bồ T�t do nguyện lực m� h�a th�nh Long Vương lấy đ� l�m nh�.

Ra khỏi nước trong m�t kia, nơi c�i Chi�m Bộ Ch�u, c� một c�i hồ ở mặt ph�a đ�ng, m�u nước bạc chảy ra khỏi một c�i miệng, lớn như miệng b�. S�ng Hằng bao quanh hồ nầy, rồi nhập v�o ph�a đ�ng của biển. Mặt hồ ph�a nam như miệng của Voi, lưu chảy đến s�ng T�n Độ, v�y quanh hồ một đoạn, rồi nhập v�o ph�a t�y nam của biển. Mặt hồ ph�a t�y như lưu ly, giống như miệng của con ngựa v� chảy đến s�ng Phược S�, v�y quanh hồ một lần, rồi nước đổ v�o biển ph�a t�y bắc. Mặt hồ ph�a bắc giống như miệng con sư tử Phả Thi chảy v�o s�ng Đồ Đa, v�ng quanh hồ một v�ng rồi nhập v�o ph�a đ�ng bắc của biển. Hoặc n�i rằng thấm v�o đất, khiến cho sanh ra n�i đ�, tức l� s�ng Đồ Đa, cũng gọi l� s�ng khởi nguy�n ở giữa nước Ấn Độ.

L�c ấy Vua Lu�n Vương ứng vận, đất đai ở Chi�m Bộ Ch�u c� bốn vị chủ thần. Ph�a nam c� Tượng Chủ, tức Trứ Thấp Nghi Tượng. T�y Bảo chủ gi�p với biển qu�. Bắc M� chủ với H�ng Kinh Nghi M�. Đ�ng Nhơn chủ, c�ng với con người tạo n�n quốc gia Tượng chủ. Hay n�ng nảy, thường l�m điều sai tr�i v� đặc biệt rất nh�n hạ với c�c nghệ thuật kh�c. Ăn mặc th� quấn ngang b�n phải, đầu chia t�c ra bốn b�n, thuộc loại ở nh� cửa lầu c�c. Đ� l� qu� hương của Bảo chủ. V� lễ nghĩa trọng t�i vật. Chế ra đồ mặc ngắn, cắt t�c v� để t�c mai d�i ra. Cư tr� nơi Đ� Th�nh, th�u gặt bu�n b�n lấy l�m lợi tức. Trong tục lệ của M� chủ, trời sai hung bạo, t�nh t�nh hay s�t hại, l�ng bụng mọc nổi l�n như chim c� thể l�m tổ được.

Nơi con người l�m chủ th� c� phong tục, tr� tuệ nh�n nghĩa được chiếu s�ng. Đầu đội mũ, �o mang đai b�n phải như qu�n phục. Đất đai c� nhiều loại v� c�y cấy trồng trọt c� nhiều vụ. Trong ba vị l�m chủ ấy, phong tục phương Đ�ng đứng đầu. Họ ở nơi ph�ng ốc v� cửa nh� hướng về ph�a đ�ng. Ng�y ng�y v�o mỗi buổi s�ng hướng về hướng đ�ng để lễ b�i. Đất đai của con người nằm ở ph�a Nam, gồm nhiều vật qu�. Phong tục đặc th�. Rất đặc biệt nhưng đại kh�i l� như vậy. Họ đối với nhau bằng c�i lễ của qu�n thần c� tr�n, c� dưới. Lấy hiến chương l�m căn bản v� đất đai của con người c� giới hạn. T�m trong sạch, th�ch nghe lời giải th�ch khi cần đến v� muốn xa l�a nơi sanh tử theo lời dạy.

Trong khi đ�, nước Tượng chủ đang c� c�i l� ưu thế, liền mặc �o đi qua để cật vấn những tục lệ địa phương, rộng biết mở b�y xưa nay v� tra cứu r� r�ng việc nghe thấy. Cho n�n từ đ�, gi�o ph�p của Phật mới truyền sang Đ�ng độ, th�ng dịch tiếng n�i, ng�n ngữ của địa phương. V� ch� �m sai lầm n�n � nghĩa thường kh�ng đ�ng. Khi chữ sai th� l� tr�i ngược cho n�n phải l�m cho đ�ng vậy, đừng cho sai tr�i. Ph�m l�m người c� cương nhu kh�c nhau, tiếng n�i chẳng giống; nhưng đều gi�u c� về phong tục v� kh� hậu đất đai. C� nhiều phong tục được đặt ra. S�ng, n�i, sản vật, phong tục, tập qu�n tuy kh�ng giống nhau nhưng con người vẫn l�m trọng t�m. C� sử s�ch nước m�nh ghi lại r� r�ng. Tục lệ của M� Chủ, l�ng x�m của Bảo Chủ đ� được chuy�n chở đầy đủ tr�n nhiều sử s�ch. Ở đ�y xin lược bớt. Nước Tượng Chủ, th� chuyện xưa chẳng r�. Chỉ biết đất đai n�ng v� ẩm ướt. Những tập tục tốt v� nh�n từ được lưu lại. Nhưng c�n vấn đề ở đ�u, kh�ng thấy n�u l�n r� r�ng. H� con đường ấy đ� c�, nhưng v� thường đ� thay đổi vậy. Đời sau muốn hiểu biết phải t�m m� đến.

Uống nước n�n đến nơi bờ, vượt qua hiểm nguy m� đến nơi cửa ngọc. Cống hiến những điều kỳ lạ m� b�i vọng. Bởi lẽ c�i kh� được m� n�i được. Do l� nầy m� phải t�m đường để đi xa. Sự �ch lợi ấy c�n ghi lại cả phong thổ tập qu�n. Những đỉnh n�i cao đ� vượt qua; nhưng tục lệ của Hồ chưa r� hết. Tuy con người c� lớn nhỏ kh�c nhau, nhưng đều th�ng suốt v� tộc loại c� chia ra bi�n giới l�nh thổ. Đại kh�i về phong thổ, ăn mặc, x�y dựng th�nh ấp, m�a m�ng, trồng trọt, ruộng vườn, gia s�c, t�nh t�nh hay qu� trọng tiền t�i. C� nơi tục lệ lại coi nhẹ nh�n nghĩa. Gi� th� kh�ng lễ nghi, t�n ty chẳng c�. C� nơi trọng đ�n b�, c�n đ�n �ng th� kh�ng được trọng dụng. Chết th� thi�u, h�i cốt c�n v� số. C� chỗ th� mặt b�i than, tai cắt, t�c ngắn, mặc x� r�ng, giết hại s�c vật để c�ng tế thần linh. Đồ th� mặc nhiều lớp, hung �c, h�n hạ. Những phong tục như thế đều giản lược bớt, chỉ tuyển ra một v�i tập qu�n với những ch�nh s�ch đặc th� được chế ra, do từng địa phương kh�c biệt. Sau đ�y sẽ ghi lại những phong tục, ng�n ngữ của Ấn Độ, để xướng danh đất nước nầy cho những người gần xa. Đầu ti�n l� nước A Kỳ Ni.

1) Nước A Kỳ Ni, đ�ng t�y hơn s�u trăm dặm. Nam bắc hơn bốn trăm dặm, chu vi của Thủ đ� 67 dặm. Bốn ph�a bao bọc bởi n�i non hiểm trở. S�ng ng�i ao hồ, lấy nước đ� l�m ruộng. Ruộng ấy cấy l�a. Trồng hoa, trồng nho, l� v� c�c thứ c�y ăn quả kh�c. Kh� hậu điều ho�, phong tục chất trực. Chữ nghĩa lấy từ tiếng Ấn Độ. D�ng vải th� để phục sức, cắt t�c kh�ng trang điểm. Tiền th� c� tiền v�ng tiền bạc v� tiền đồng nhỏ. Vua của nước n�y l� người d�ng m�nh mưu lược; nhưng nước kh�ng c� kỷ cương, luật ph�p kh�ng chỉnh đốn. Nơi đ�y c� hơn 10 ng�i ch�a. Tăng t�n đồ c� hơn 2000 người. Họ theo Tiểu Thừa gi�o, Thuyết Nhứt Thiết Hữu Bộ. Kinh điển luật nghi đều học theo Ấn Độ. Sự học tập cũng như văn chương ấy đều lấy giới luật thanh tịnh l�m đầu; nhưng d�ng tam tịnh nhục, đại biểu cho Tiệm gi�o vậy. Từ đ�y đi đến ph�a t�y Nam hai trăm dặm hơn, phải qua một n�i nhỏ, hai con s�ng lớn. Ph�a T�y c� B�nh Nguy�n, đi hơn 700 dặm th� đến nước Quật Chi.

2) Nước Quật Chi, đ�ng t�y hơn ng�n dặm. Nam Bắc hơn 600 dặm. Thủ đ� của nước n�y 78 dặm. C� trồng l�a mạch, nho, lựu v� nhiều đ�o l�. Những thổ sản như v�ng, đồng, thiếc, kh� hậu phong tục �n ho�. Chữ nghĩa cũng lấy từ Ấn Độ để cải biến th�nh. Đối xử tốt đẹp với c�c nước l�ng giềng. Ăn mặc bằng vải th�, t�c cắt ngắn. Tiền bạc d�ng bằng đồng v�ng, đồng bạc v� tiền đồng loại nhỏ. Nước n�y c� Vua mưu lược d�ng m�nh, lại c� những cường thần. Ở đ�y c� nhiều sự biến th�i của d�n tộc. Ch�a chiền hơn trăm c�i. Tăng t�n đồ hơn 5.000 người học tập theo Tiểu Thừa gi�o thuộc Thuyết Nhứt Thiết Hữu Bộ. Kinh gi�o luật nghi đều lấy từ Ấn Độ. Đọc nguy�n theo những bản văn ch�nh. Theo tiệm gi�o n�n d�ng tam tịnh nhục. Kẻ thanh tịnh được cung k�nh. Ph�a đ�ng của quốc gia n�y c� một ao rất lớn. Nơi đ� xuất hiện nhiều con rồng hay lấy nhau với ngựa sanh ra ngựa rồng tr�ng rất kh� coi. Ngựa rồng được huấn luyện thuần thục. Cho n�n nước n�y c� nhiều ngựa hay. Nghe người xưa thuật lại rằng: Nh� Vua gần đ�y hiệu l� Kim Hoa Ch�nh Gi�o Minh S�t Cảm Long M� Thừa. Vua muốn khi chết chưa hết tiếng; n�n đ� truyền lại cho đến ng�y nay. Ở trong th�nh kh�ng c� giếng m� lấy nước từ ao hồ. Rồng cũng biến th�nh người, giao hợp với phụ nữ, sanh con mạnh mẽ như ngựa. Như thế những người ở đ�y đều thuộc giống rồng, d�ng sức mạnh để ra uy kh�ng tu�n theo Vương mệnh. Vua s�t hại những người trong th�nh n�y, v� kh�ng c� s�ch lược n�n �t hại được ai v� th�nh n�y b�y giờ cũng kh�ng c�n người nữa.

Ho�ng th�nh ph�a Bắc hơn 40 dặm gi�p với n�i v� s�ng. C� hai ng�i ch�a c�ng c� t�n Chiếu Cổ Cốc; nhưng Đ�ng T�y th� t�y xưng. Sự trang sức Phật tượng do nh�n c�ng l�m lấy. Tăng t�n đồ d�ng trai thanh tịnh. Tại Phật đường Ch�a Chiếu Cổ n�y c� ngọc thạch. Mặt d�i hai tấc, m�u v�ng v� trắng giống như nước biển. Tại đ�y cũng c� dấu ch�n của Đức Phật, chiều d�i cở t�m tấc, chiều rộng cở s�u tấc. Những ng�y lễ lạc đều c� thắp đ�n. B�n ngo�i cửa ph�a T�y của th�nh ở hai b�n đường đều c� dựng tượng Phật. Cao hơn 90 tấc. Nơi trước tượng n�y cứ mỗi 5 năm c� một lần đại hội, c�ng lễ m�a thu đến 10 ng�y. Tăng t�n đồ đều đến đ�y tập hội. Tr�n từ qu�n vương, dưới đến thứ d�n theo phong tục n�y phụng tr� trai giới. Thọ kinh th�nh ph�p ng�y n�y qua ng�y kh�c. Chư Tăng sửa soạn Phật tượng nơi gi� lam d�ng vải để trang sức, kết hoa nơi Phật tượng. Vương Đại Thần cũng hội nghị quốc sự c�ng với cao Tăng, khi đ�ng nhất c� cả ng�n người v�n tập thường v�o ng�y 15 mỗi th�ng. Từ hội trường t�y bắc qua s�ng đến A Nh� L� c� hai ng�i Gi� Lam, nơi đ�y thờ tự Phật tượng rất đẹp đẽ. Tăng t�n đồ si�ng năng tu học kh�ng giải đ�i. Họ l� những người c� đức độ v� học vấn cao. Xa x�i c�ch mấy cũng c� nhiều người đến kh�ng dừng. Quốc Vương đại thần thứ d�n tả hữu lu�n lu�n c� tứ sự c�ng dường v� c� t�m cung k�nh. Nghe người xưa n�i lại rằng Vua đời trước rất s�ng k�nh Tam Bảo, muốn đi chi�m b�i c�c Th�nh T�ch, n�n để cho mẹ v� em nhiếp ch�nh. Người em l�nh giữ, nhưng chưa tự ph�ng giữ được như vua anh, n�n c� vấn đề. Khi ng�i trở về lại chẳng như � n�n Vua đ� cho người kh�c thay thế. Những kết quả của Vua em l�m đ� tạo n�n những việc loạn d�m trong triều đ�nh cung nội. Khi Vua nghe được như vậy liền giận dữ muốn nghi�m phạt. Người em n�i rằng : "Em muốn cho Vương Triều ph�t đạt tạo n�n thế lực lớn, m� sanh ra kết quả kh�c thường như vậy. C� ngờ đ�u sinh ra việc ấy".

Lại n�i khi Vua đi du h�nh để lại những c�ng việc triều ch�nh, m� người em đ� l�m hại th� kết quả b�y giờ đ� c� nhật nguyệt chiếu soi. Nh� Vua v� t�nh cảm anh em m� cho v�o ra nơi cung đ�nh kh�ng c� nghi�m cấm. Sau đ� Vua em đ� tự tiện giết 500 con b�, thấy thế liền nghi mọi việc băng hoại. Chẳng qua l� t�c nghiệp của ta giống như lo�i b� nầy v� l�ng từ thiện m� hy sinh vậy. Những kẻ c� h�nh người nam kh�ng được nhập cung. Nh� Vua được điều trần trước sau như vậy; nhưng nh� Vua vẫn đặc biệt cho kiến tạo gi� lam x�y dựng chỗ ở cho Tăng. Từ đ�y đến ph�a t�y s�u trăm dặm, trải qua sa mạc nhỏ đến nước Phạt Lục Gi�.�

3) Nước Phạt Lục Gi�, đ�ng t�y hơn 600 dặm. Nam Bắc hơn 300 dặm, chu vi th�nh nội 56 dặm, thời tiết phong tục điều h�a. Chữ viết d�ng giống như nước Quật Chi. Tiếng n�i �t đổi kh�c. C� sự giao thiệp với nước l�n bang rất tốt. Ch�a viện c� hơn 10 c�i. Tăng t�n đồ hơn 1000 người tu theo Tiểu Thừa, thuộc Thuyết Nhứt Thiết Hữu Bộ. Ph�a t�y bắc hơn 300 dặm từ n�i đ� đến Lăng Sơn, ph�a nầy c� n�i cao v� b�nh nguy�n. C� nhiều s�ng chảy về hướng đ�ng, n�i cao c� tuyết. M�a xu�n m�a hạ vẫn c�n đ�ng băng, t�y l�c băng tan rồi trở th�nh nước. Đường đi hiểm trở, m�a đ�ng gi� lạnh th� lương. Nơi đ�y đa phần những kẻ phạm nh�n bị đ�y, đường đi kh� khăn, chẳng mang theo được đồ d�ng, k�u nhau lớn tiếng. Nếu c� vi phạm th� nguy đến t�nh mạng. Gi� thổi mạnh l�m c�t đ� bay như mưa. Nếu ai gặp phải chẳng to�n sinh mệnh. Đi n�i suốt như thế hơn 400 dặm th� tới ao rất lớn, nơi nầy c�n gọi l� biển n�ng, chu vi ng�n dặm. Ph�a đ�ng t�y d�i ph�a nam bắc th� hẹp, bốn ph�a đều l� n�i, nước chảy từ tr�n ấy xuống. M�u nước xanh đen, vị thường đăng đắng. S�ng chao gi� đảo c� rồng c� đủ loại, linh qu�i nổi l�n. Cho n�n kh�ch v�ng lai phải tạo phước. Những lo�i thủy tộc nầy đa phần l� c� lớn. Ao nước nầy từ ph�a t�y bắc đi hơn 500 dặm, đến th�nh Tố Diệp Thủy.

Th�nh nầy chu vi 67 dặm, đ�y l� nơi c�c nh� bu�n b�n ở với nhau lẫn lộn. Thổ sản ở đ�y l� l�a mạch, nho, c�y rừng. Kh� hậu gi� m�a rất lạnh, ph�a t�y th�nh Tố Diệp nầy c�n c� mười th�nh kh�c ri�ng lẽ, th�nh n�o cũng d�i, nhưng kh�ng d�ng đến. Tất cả đều loang lỗ. Từ th�nh Tố Diệp Thủy đến nước Yết Sương Na c� địa danh l� Tốt Lợi. Người cũng như vậy. Văn tự ng�n ngữ rất t�y tiện. Chữ căn bản rất đơn giản, chỉ c� hai mươi chữ. Từ đ� ph�t sanh lưu chuyển rộng r�i. Cũng c� thư k� ngồi đọc kinh văn để phụ gi�p những gi�o thọ sư, ăn mặc đơn giản. �o phủ đầu, nhưng t�c để lộ ra ngo�i hoặc đ�i khi che k�n, tr�ng h�nh dung thật kh�c thường. T�nh t�nh cũng vậy, phong tục thuần h�a nhưng kh�ng th�nh thật, nhiều t�nh tham lam. Cha con kế thừa lợi tức, tiền c�ng nhiều c�ng qu�. Tiền l� tr�n hết. C� rất nhiều người gi�u, tiền bạc lương thực, kẻ ăn người ở rất nhiều.

Ph�a t�y Tố Th�nh đi bốn trăm dặm hơn đến 1000 c�i suối, người địa phương gọi l� ng�n suối, c�ch hơn 200 dặm về ph�a nam, c� n�i Tuyết, ba mặt kh�c gi�p b�nh nguy�n, đất đai tốt tươi, c�y tr�i xanh tốt. Những th�ng m�a xu�n c� hoa lạ, nước nơi ng�n suối nầy cung cấp m� n�n. Sau đ� chảy v�o nhiều nơi kh�c nhau, l�m cho mọi nơi được xanh tốt. Người qua lại chỗ nầy chốn nọ cũng kh�ng c� g� kinh sợ lắm. Họ thường qu�y quần với nhau. Kẻ c� tội th� giết, kh�ng c� �n x�. Cho n�n sự sống th�nh tập đo�n nầy rất c� � nghĩa. Từ ph�a t�y một ng�n suối nầy đi hơn 145 dặm đến th�nh Đản La Tu, th�nh nầy chu vi 89 dặm, c�c nước bu�n b�n tạp lục ở đ�y. Đất đai kh� hậu c�y cối �n h�a, đi về ph�a nam hơn 10 dặm c� một th�nh ri�ng biệt, nơi đ� c� 300 căn nh�, trong ấy c� người ở. Ng�y xưa chỉ l� những hang động. Sau nầy th�nh nước non để c�ng giữ th�nh nầy. Những người sống trong đ� ăn mặc giống nhau, tiếng tăm lễ nghĩa vẫn c�n bảo tồn. Từ đ�y đi qua ph�a t�y nam hơn hai trăm dặm đến th�nh Bạch Thủy, th�nh nầy chu vi 67 dặm, đất đai thổ sản phong tục kh� hậu hơn hẳn ở Đản La Tu. Ph�a t�y nam đi hơn 200 dặm th� đến th�nh Cung Ngự, th�nh nầy chu vi 56 dặm, nơi đ�y c� nhiều c�y cối to lớn. Từ ph�a nam nầy đi hơn 45 dặm, đến nước X�ch Kiến.�

4) Nước X�ch Kiến, chu vi hơn ng�n dặm, đất đai tốt tươi, nh� x�y tường. C�y cỏ hoa tr�i sum s�, c� nhiều loại nho qu�. Th�nh ấp c� trăm th�nh, mỗi th�nh c� vị đứng đầu. Đến lui đi ở thưa tr�nh. Tất cả tụ lại th�nh khu v� tổng xưng l� nước X�ch Kiến. Từ ph�a t�y bắc đi hơn 200 dặm, đến nước Giả Thời.

5) Nước Giả Thời, chu vi hơn ng�n dặm, ph�a t�y gi�p Diệp H�, ph�a đ�ng t�y hẹp, ph�a nam bắc d�i, đất đai kh� hậu cũng giống như nước X�ch Kiến. Th�nh ấp hơn mười c�i, mỗi c�i đều c� vị đứng đầu, nhưng kh�ng c� người tổng chỉ huy. Từ ph�a đ�ng nam nầy, hơn ng�n dặm, đến nước Phế H�n.

6) Nước Phế H�n, chu vi bốn ng�n dặm. Bốn bề n�i bao bọc, đất đai hẹp, nh� cửa x�y tường, c� nhiều hoa quả v� ngựa d�. Kh� hậu gi� mưa con người đều cương trực. Ng�n ngữ kh�c với c�c nước kia. H�nh h�i cũng kh�c biệt. Từ hơn mười năm kh�ng c� vị đứng đầu. V� lẽ ai cũng tranh quyền lực kh�ng phục nhau. C� hiểm họa sẽ chia đất. Từ ph�a t�y đi đến hai ng�n dặm th� đến nước Tốt Đỗ Lợi Sắc Na.

7) Nước Tốt Đỗ Lợi Sắc Na, chu vi một ng�n bốn trăm năm chục dặm, ph�a đ�ng gi�p s�ng Diệp, từ s�ng Diệp nầy về hướng b�nh nguy�n ph�a bắc, từ t�y bắc chảy tiếp tục với lưu lượng nước chảy xiết, đất đai phong tục cũng giống như nước Giả Thời, từ xưa đ� c� Vương Phủ cai trị. Từ ph�a t�y bắc v�o đến sa mạc chẳng c� cỏ nước g� cả. Giữa đường kh� biết được bi�n giới nơi đ�u, chỉ nh�n n�i cao để t�m dấu vết, mới c� thể biết được. Từ đ� đi qua hơn năm trăm dặm nữa, đến nước phong Mạc Kiến.

8) Nước Phong Mạc Kiến, chu vi một ng�n s�u trăm bảy mươi dặm, ph�a đ�ng t�y d�i, ph�a nam bắc hẹp, chu vi của thủ đ� hơn 20 dặm, c� nhiều Cư d�n sinh sống. C� nhiều h�ng h�a tr�n qu� của c�c nước kh�c đem đến nước nầy, đất đai m�u mỡ, nh� l�m bằng gỗ v� x�y tường. C�y cỏ hoa quả tốt tươi, nơi đ�y c� nhiều ngựa qu� v� c� nhiều đồ c�ng nghệ tốt đẹp. Kh� hậu �n h�a, phong tục sống động. Ph�m c�c nước l�n cận đến nước nầy, phải theo quy tắc xa gần m� giữ lấy. Vua của nước nầy t�n trọng luật ph�p của l�n bang. Binh m� h�ng dũng, đa phần giống như t�nh c�ch h�ng dũng của người nước Gi� Thời v� nước Yết Sương Na, xem nhẹ sự chết kh�ng luyến tiếc. Từ đ�y đến ph�a đ�ng nam đi đến nước Nhi Mạc H�.

9) Nước Nhi Mạc H�, chu vi bốn trăm năm chục dặm, c� nhiều s�ng; đ�ng t�y hẹp, nam bắc d�i, đất đai phong tục giống như nước Phong Mạc Kiến. Từ ph�a bắc đến nước Kiếp Bố Đ�n Na.

10) Nước Kiếp Bố Đ�n Na, chu vi 1450 dặm, ph�a đ�ng t�y d�i, ph�a nam bắc hẹp, đất đai phong tục giống như nước Phong Mạc Kiến. Từ nước nầy đi về ph�a t�y hơn 300 dặm, đến nước Quật Tương Nhi Ca.

11) Nước Quật Tương Nhi Ca, chu vi một ng�n bốn trăm năm mươi dặm, đ�ng t�y hẹp, nam bắc d�i, đất đai phong tục giống như nước Phong Mạc Kiến. Từ nước nầy đi qua ph�a t�y hai trăm dặm hơn đến nước Yết H�n.

12) Nước Yết H�n, chu vi hơn một ng�n dặm, đất đai phong tục giống như nước phong Mạc Kiến, từ ph�a bắc nước nầy đi về ph�a t�y hơn 400 dặm đến nước Bổ Yết.

13) Nước Bổ Yết, chu vi một ng�n s�u trăm bảy mươi dặm, đ�ng t�y d�i nam bắc hẹp, đất đai phong tục giống như nước Phong Mạc Kiến. Từ nước nầy đi về ph�a t�y hơn bốn trăm dặm đến nước Đại Địa.

14) Nước Đại Địa, chu vi hơn bốn trăm dặm, đất đai phong tục giống như nước Phong Mạc Kiến, từ đ�y đi về ph�a t�y nam hơn năm trăm dặm, đến nước H�a Lợi Tập Di Gi�.

15) Nước H�a Lợi Tập Di Gi�, hai b�n c� s�ng bao bọc, đ�ng t�y hơn hai mươi ba dặm, nam bắc hơn năm trăm dặm, đất đai phong tục giống như nước Đại Địa, ng�n ngữ kh�ng kh�c mấy. Từ nước phong Mạc Kiến đi về ph�a t�y nam hơn 300 dặm, đến nước Yết Tương Na.

16) Nước Yết Tương Na, chu vi một ng�n bốn trăm năm chục dặm, đất đai phong tục giống như nước Phong Mạc Kiến, từ đ�y đi về ph�a t�y nam hơn hai trăm dặm đến n�i, đường n�i hẹp rất nguy hiểm �t người qua lại, hiếm cỏ c�y v� nước. Từ n�i ph�a đ�ng nam đi hơn ba trăm dặm, qua một c�i cổng l�m bằng sắt, hai b�n cổng sắt n�i non bao phủ, c�ng l�c c�ng hẹp, sự hiểm trở c�ng nhiều hơn. Đường hai b�n đ� dựng đứng m�u sắc giống như m�u thiếc, tất cả đều giống như thiếc vậy. C� nhiều chu�ng l�m bằng sắt treo nơi cửa ra v�o để kiểm tra sự nguy hiểm. Ra khỏi cổng sắt đến nước Đỗ H�a La.

Nước nầy nam bắc hơn ng�n dặm, đ�ng t�y hơn ba ng�n dặm, ph�a đ�ng nguy hiểm c� n�i cao, ph�a t�y tiếp x�c với Ba Lặt Kỳ, ph�a nam c� n�i tuyết, ph�a bắc c� cổng sắt, chung quanh s�ng ng�i bao bọc chảy về hướng t�y, từ hơn một trăm năm nay, vương tộc kh�ng c� người nối quyền. Do vậy những thế lực cạnh tranh với nhau để nắm quyền, thật l� nguy hiểm. Nước nầy chia l�m 27 nước nhỏ, chỉ c� một khu tổng h�nh dinh. Kh� hậu nơi đ�y kh� �n h�a nhưng dễ sinh bệnh. Cuối m�a đ�ng đầu m�a xu�n, lu�n lu�n c� mưa ph�n, do vậy cảnh tr� ở ph�a nam �n h�a hơn ph�a bắc, phong thổ của nước nầy thuộc �n đới n�n c� nhiều bệnh tật. V�o ng�y 16 th�ng 12 Tăng t�n đồ của nước nầy v�o an cư đến 15 th�ng 3 th� giải chế, m�a nầy cũng l� m�a mưa cho n�n cũng th�ch hợp vậy. Phong tục nầy đ� l�u đời, mọi người tu�n theo tin tưởng v�o sự tu học. Ng�n ngữ được d�ng kh� kh�c biệt với c�c nước kh�c. Chữ gốc chỉ c� 25 chữ, từ đ� ph�t triển ra, để d�ng viết thư, chữ viết ngang, đọc từ tr�i qua phải. Ng�n ngữ đa phần giống như chữ của nước Tốt Lợi, y phục, h�ng h�a d�ng tiền để mua, đối với nước nầy từ s�ng ph�a bắc xuống hạ lưu đến nước Đ�n Mật Quốc.

17) Nước Đ�n Mật Quốc, chu vi đ�ng t�y hơn 600 dặm, nam bắc hơn 400 dặm. Thủ đ� của nước n�y hơn 20 dặm. Đ�ng T�y d�i, Nam Bắc hẹp. C� hơn 10 cảnh ch�a. Tăng t�n đồ hơn 1.000 người. Nước n�y nằm gần bi�n giới của nước Tốt Đỗ Lợi. Nơi đ�y, c� x�y nhiều ngọn th�p; nhưng nay đ� kh�ng c�n. C�c tượng Phật cũng như c�c tượng thần linh d�ng vẽ kh�c nhau. Đi đến ph�a Đ�ng th� gặp nước Diệt Ngạc Hạnh Na.

18) Nước Diệt Ngạc Hạnh Na, chu vi đ�ng t�y 400 dặm hơn. T�y bắc hơn 500 dặm. Chu vi thủ đ� hơn 10 dặm. Ch�a chiền c� năm cơ sở. Tăng t�n đồ rất �t. Đi đến ph�a đ�ng l� nước Nhẫn Lộ Ma.

19) Nước Nhẫn Lộ Ma, chu vi đ�ng t�y hơn 100 dặm. Nam bắc hơn 300 dặm. Chu vi của thủ đ� hơn 10 dặm. Nước n�y c� Vua. Ch�a c� hai ng�i. Tăng t�n đồ tr�n 100 người. Ph�a đ�ng gi�p nước Dụ Mạn.

20) Nước Dụ Mạn chu vi đ�ng t�y hơn 400 dặm. Nam bắc hơn 100 dặm. Chu vi thủ đ� hơn 16,7 dặm. Nước n�y cũng c� Vua. Ch�a c� hai ng�i. Tăng t�n đồ rất �t. Ph�a T�y nam gi�p với s�ng. Kế đến l� nước C�c H�a Hạnh Na.

21) Nước C�c H�a Hạnh Na, chu vi đ�ng t�y hơn 200 dặm. Nam bắc hơn 300 dặm. Chu vi của thủ đ� hơn 10 dặm. C� ba ng�i ch�a. Tăng t�n đồ hơn 100 người. Ph�a đ�ng gi�p nước Hoạch Sa.

22) Nước Hoạch Sa, chu vi đ�ng t�y hơn 300 dặm. Nam bắc hơn 500 dặm. Thủ đ� 16,7 dặm. Ph�a đ�ng th� gi�p nước Khả Xuất La.

23) Nước Khả Xuất La, chu vi đ�ng t�y hơn 1.000 dặm. Nam Bắc hơn 1.000 dặm. Thủ đ� của nước n�y hơn 20 dặm. Ph�a đ�ng gi�p với n�i cao. Tiếp đến nước C�u M� Đa.

24) Nước C�u M� Đa, chu vi đ�ng t�y 2.000 dặm. Nam bắc hơn 200 dặm. Giữa nước c� n�i cao. Thủ đ� chu vi hơn 20 dặm. Ph�a t�y nam gi�p với s�ng hồ. Ph�a nam gi�p với nước Hộ Kh�. Qua ph�a nam vẫn c�n s�ng. Tiếp với nước Đạt Ma Tất Thiết Đế, nước B�t Th�ch S�ng Na, nước D�m Bạt Kiến, nước Quật L�ng N�, nước Ma Đẳng La, nước B�t Lợi Yết, nước Cật Phiếu Sắc Ma. Nước Yết La Hồ. Nước A Lợi Ni. Nước T�o Kiến. Nước Tự Hoạt. Đi về hướng đ�ng nam, đến nước Kho�t Tất Đa v� nước An Đ�n La. Trong hồi k�, viết rằng từ nước Hoạt đến ph�a t�y nam l� nước Phược Gia L�ng.

25) Nước Phược Gia L�ng, chu vi đ�ng t�y 50 dặm. Nam bắc 200 dặm. Thủ đ� hơn 10 dặm. Ph�a nam tiếp với nước Ngật Lộ Tất Ni Kiến.

26) Nước Ngật Lộ Tất Ni Kiến, chu vi hơn 1.000 dặm. Thủ đ� hơn 14 dặm. Ph�a t�y bắc gi�p với nước Nhẫn Lẩm.�

27) Nước Nhẫn Lẩm, chu vi hơn 800 dặm. Đ� th�nh chu vi 56 dặm. Nơi đ�y c� 10 ng�i ch�a. Tăng t�n đồ hơn 500 người. Ph�a t�y gi�p với nước Phược Yết.

28) Nước Phược Yết, đ�ng t�y hơn 800 dặm. Nam bắc hơn 400 dặm. Ph�a bắc c� nhiều s�ng ng�i. Thủ đ� chu vi hơn 20 dặm. Người ở đ�y thường gọi Tiểu Th�nh Vương X�. Tuy nhi�n trong th�nh sống rất �t người. Đất đai m�u mỡ. Sản vật rất nhiều. Hoa quả cũng lắm loại. Gi� Lam c� hơn 100 ng�i. Tăng t�n đồ tr�n 3.000 người. Tất cả đều theo Tiểu Thừa. Ph�a ngo�i th�nh t�y nam c� Gi� Lam lớn do ti�n đế đ� kiến thiết n�n. C� c�c vị Đại Luận Sư tập họp ở n�i tuyết ph�a Bắc. Chỉ c� nơi Gi� Lam n�y l� tuyệt đẹp kh�ng thể xưng t�n hết. Những tượng Phật l� những bảo vật tr�n qu� v� gi�. Ch�a trang ho�ng những bảo vật rất lộng lẫy. V� vậy c� nhiều nước l�n bang c�ng k�ch. Ch�a n�y c� tượng Tỳ Sa M�n Thi�n Vương. Những vật qu� được bảo vệ nơi đ�y. Gần đ� lại c� những hang động. V� lẽ c� khuynh hướng sống theo bộ lạc cho n�n hay di động, m� Gia Lam n�y trở th�nh biểu tượng tr�n qu�. Trong qu� khứ điều n�y kh� c� được. C� người trong đ�m mộng thấy vị Tỳ Sa M�n Thi�n Vương n�i rằng:

- Nếu nh� ngươi c� sức lực cũng kh�ng n�n ph� hoại Gi� Lam n�y. V� đ�y l� n�o bộ của con người. Nếu ph� đi th� con người sẽ bệnh hoạn.

Trong mộng cũng b�o rằng n�n thỉnh chư tăng s�m hối lễ tạ. Nếu tr�i lại th� c� nguy cơ. Trong đất Gi� Lam n�y ở ph�a nam Phật đường c� nhiều tượng Phật m�u sắc v�ng của đ� kh�c nhau. Đ�y cũng c� răng Phật, chiều d�i hơn mấy tấc, chiều rộng 8, 9 ph�n. Răng c� m�u v�ng m�u trắng chiếu �nh s�ng, lại cũng c� �o C� Sa của Phật ngay cả Y Tăng Gi� L� cũng c�. Chiều d�i hơn hai thước, chiều ngang bảy tấc. Gồm nhiều vật qu� hợp th�nh. Ba vật qu� n�y mỗi năm đến kỳ tế lễ chư Tăng đem trần thiết trang ho�ng, để c�ng dường. V� sự ch� th�nh cảm ứng n�n răng đ� ph�ng quang. Ph�a bắc của ch�a n�y c� th�p cao hơn 20 thước. Gọi l� th�p Kim Cang. Trong đ� trang tr� nhiều đồ qu� v� ở giữa c� thờ X� Lợi rất qu� gi�.

Ph�a t�y nam của Ch�a c� một tinh x� th�nh lập đ� l�u đời. Xa gần lui tới to�n những bậc cao đức. Họ chứng th�nh quả kh�ng n�i hết được. Tại đ�y cũng c� Vị A La H�n đ� nhập Niết B�n v� đ� thị hiện thần th�ng mọi người biết được. Cho n�n những th�p kh�c được mọc l�n số kể hơn 100 ng�i. Tuy chứng th�nh quả; nhưng kh�ng phải tất cả đều biến ho�. Quả việc n�y c� ng�n c�ch kh�c nhau kh�ng ghi hết được. L�c đ� Tăng t�n đồ hơn 100 người ng�y đ�m t�c trực nơi đền th�nh.

Chu vi th�nh hơn 50 dặm. Tiếp đến l� th�nh kh�c. Th�nh ph�a bắc hơn 40 dặm. Tiếp đ� c� th�nh Ba Lợi. Ở trong th�nh c� một ng�i th�p cao 3 thước. Ng�y xưa nơi đ�y Như Lai đ� sơ chứng Phật quả. Sau khi rời khỏi c�y Bồ Đề c� hai vị trưởng giả người Miến Điện gặp Ng�i với oai đức uy nghi�m. D�ng đi trầm mặc thong thả. Thế T�n v� người m� n�i phước b�u của nh�n thi�n. Thế T�n đ� truyền ngũ giới thập thiện cho họ. Sau khi nghe Ph�p họ đ� c�ng dường mật ngọt. Như Lai đ� cho họ t�c v� m�ng tay. Hai trưởng giả n�y về lại nước với l�ng t�n k�nh v� bi�n. Như Lai đ� l�m việc ấy khi Tăng Gi� chưa th�nh lập. Kế đến l� d�ng Uất Đa La Tăng y v� những y �o kh�c cũng như b�nh b�t. Họ đ� l�m th�p để thờ. Hai người n�y khi trở lại nước đ� v�ng th�nh chỉ của Vua m� t�n s�ng kiến tạo ch�a th�p để t�n thờ gi�o ph�p của Đức Th�ch Ca. Đ�y l� ng�i th�p đầu ti�n vậy.

Th�nh ph�a t�y hơn 70 dặm c� một th�p kh�c cao hơn 2 thước. Th�p n�y được kiến tạo từ thời Phật Ca Diếp. Từ th�nh lớn n�y ở ph�a t�y nam đi v�o n�i tuyết th� đến nước Duệ Mạt Đa.

29) Nước Duệ Mạt Đa, đ�ng t�y 56 dặm; nam bắc hơn 100 dặm. Đ� th�nh hơn 10 dặm. Ph�a t�y nam gi�p đến nước Hồ Thỉ Kiến.�

30) Nước Hồ Thỉ Kiến, đ�ng t�y hơn 500 dặm; nam bắc hơn 1.000 dặm. Đ� th�nh hơn 20 dặm. nơi đ�y c� nhiều s�ng n�i v� c� nhiều ngựa hay. Ph�a t�y bắc gi�p nước Đản Sắt Kiến.

31) Nước Đản Sắt Kiến, đ�ng t�y hơn 500 dặm. Nam bắc hơn 56 dặm. Kinh th�nh chu vi hơn 10 dặm. Ph�a t�y tiếp với bi�n giới của nước Ba Sắc Kỳ. Tiếp theo l� nước Phược Yết. Đi về ph�a nam hơn 100 dặm th� gặp nước Yết Chức.

32) Nước Yết Chức, đ�ng t�y hơn 500 dặm; nam bắc hơn 300 dặm. Đ� th�nh chu vi 45 dặm. Đất đai ph� nhi�u nhưng �t hoa quả, nhiều l�a mạch. Kh� hậu lạnh, phong tục l�nh mạnh. C� hơn 10 cảnh ch�a. Tăng t�n đồ tr�n 300 người. Họ theo ph�i Tiểu Thừa thuộc Thuyết Nhứt Thiết Hữu Bộ. Ph�a đ�ng nam đi v�o n�i tuyết. N�i cao v�i vọi nguy hiểm kh�n c�ng. Gi� tuyết ngay cả m�a Hạ cũng đ�ng lạnh. Tuyết đ�ng th�nh băng n�n rất kh� đi. Ở đ�y họ t�n trọng sơn thần v� những lo�i quỷ mị. Bọn cướp hợp đo�n tung ho�nh ngang dọc s�t hại. Đi th�m s�u trăm dặm nữa th� đến nước Đ� Ho�. Sau đ� l� nước Phạm Hạnh Na.

33) Nước Phạm Hạnh Na, đ�ng t�y hơn 2.000 dặm; nam bắc hơn 300 dặm. Nằm ngay trong n�i tuyết. Người người hay sống trong hang động. Đ� th�nh đa phần cũng l� động đ�. Chiều d�i 67 dặm. Ph�a bắc rất cao, c� l�a mạch, �t hoa quả. Nu�i gia s�c, đa phần l� d� v� ngựa. Kh� hậu lạnh, phong tục tốt đẹp, đa phần ăn mặc k�n đ�o. Chữ nghĩa phong tục do sự gi�o ho� m� th�nh. Sử dụng tiền tệ giống như nước Đ� Ho� La. Ng�n ngữ �t c� sự sai kh�c. Lễ nghi đại kh�i giống nhau. C� l�ng tin cũng giống như nước l�ng giềng. Tr�n cũng k�nh Tam Bảo, dưới cho đến thần d�n kh�ng bị mất cướp, th�nh thật, t�m địa t�n k�nh. C� nhiều kh�ch thương v�ng lai. Thi�n thần thường hay xuất hiện. Đ� l� do sự biến ho� của việc cầu phước đức m� n�n. Ch�a chiền hơn 10 ng�i. Tăng t�n đồ hơn 1.000 người. Họ theo Tiểu Thừa Gi�o thuộc Thuyết Xuất Thế Bộ. Vương th�nh ph�a đ�ng bắc gần n�i c� tượng Phật đ� đứng cao 145 m�t. M�u sắc v�ng, trang sức bằng những loại đ� qu�. Ph�a đ�ng c� Gi� Lam do Ti�n đế đ� kiến tạo n�n. Tiếp đ� c� tượng Th�ch Ca bằng đ� đứng cao hơn 100 thước. Ph�n th�n đứng ri�ng biệt để trở th�nh một quần thể như thế.

Th�nh ph�a đ�ng c� 23 dặm. Giữa ch�a c� tượng Phật nhập Niết B�n nằm, chiều d�i 100 thước. Vua nước n�y thường hay thiết lễ cầu si�u. Tr�n từ vợ con dưới đến thần d�n đều lấy của trong kho của Vua, đem ra bố th�. Quần thần tả hữu cũng đều l�m việc đ� như l� một nhiệm vụ.

Ch�a c� tượng Phật nằm. Đi về hướng đ�ng nam hơn 200 dặm th� gặp n�i tuyết. Ph�a đ�ng đến một số s�ng nhỏ. C� ao hồ c�y tr�i sum s�, lại c� một cảnh ch�a kh�c giữa ch�a c� thờ Răng Phật, v� thờ Răng Phật của B�ch Chi, d�i hơn 5 ph�n, ngang 4 ph�n. Lại cũng c� Răng của Kim Lu�n Vương d�i 3 ph�n, rộng 2 ph�n. Thương Na H�a Tu Đại A La H�n cũng c� b�nh b�t bằng thiếc, t�m ch�n c�i. Tất cả ở đ�y đều l� đồ vật của c�c Th�nh Hiền v� những phong thư v�ng, lại c� y Tăng Gi� L�, cửu điều của ng�i Thương Na H�a Tu. Y nầy c� m�u hoại sắc l�m bằng da v� cỏ. Đệ tử của Ng�i A La H�n Thương Na H�a Tu đ� l�m n�n những chiếc y nầy, nh�n cơ hội an cư của ch�ng tăng m� c�ng dường. Đ�y l� y Phước Điền để h�ng phục th�n trung ấm trong thời gian năm trăm lần. Đến th�n sau c�ng sẽ được đầu thai trở lại. Th�n thể cao thấp y nầy sẽ theo đ� m� lớn rộng ra. V� theo c�c vị A La H�n kh�c để xuất gia. Y nầy sẽ trở th�nh Ph�p phục để đầy đủ cụ t�c giới. V� cũng biến th�nh y Tăng Gi� L�, cửu điều chứng tịch diệt nhập v�o bi�n tế định. Ph�t th�nh tr� tuệ v� nguyện lực, lưu giữ nơi Ca Sa nầy, cho đến đời Th�ch Ca Như Lai, sau khi gi�o ph�p diệt rồi y nầy sẽ biến hoại. Đ�y l� � chỉ l�ng tin vi diệu vậy. Từ ph�a đ�ng nầy, đi v�o n�i tuyết t�n l� Du Việt Hắc đến nước Ca Tất Th�.�

34) Nước Ca Tất Th�, chu vi bốn ng�n dặm hơn, nằm ph�a bắc Hy M� Lạp Sơn, ba b�n c� ngọn n�i cao, chu vi thủ đ� hơn mười dặm. Nơi đ�y c� nhiều l�a mạch v� hoa quả. Sản xuất nhiều ngựa qu� v� uất kim hương (nghệ). C� nhiều l�ng mạc trong quốc gia nầy. Kh� hậu phong thổ lạnh. Nh�n t�nh hiền hậu. Lời n�i dễ nghe, cưới hỏi phức tạp. Chữ viết giống như nước Đổ H�a La, nhưng phong tục, ng�n ngữ v� t�n gi�o c� nhiều kh�c biệt. Ăn mặc d�ng to�n đồ bằng l�ng v� da. Tiền tệ th� sử dụng tiền v�ng, tiền bạc v� tiền đồng. Về c�ch thức sử dụng cũng c� nhiều kh�c biệt tại quốc gia nầy. Nh� vua nước nầy cũng c� mưu tr� m�nh liệt, hay đi uy hiếp l�n bang, thống hợp hơn 10 nước, nhưng c� t�m thương b� t�nh v� t�n s�ng Tam Bảo, đ� kiến tạo t�m tượng Phật bằng bạc v� thường chẩn tế để cứu độ sanh linh. Chu cấp cho những người ngh�o khổ. Gi� lam c� hơn 100 ng�i. Tăng t�n đồ c� hơn 6000 người, đa phần người ở đ�y theo Phật gi�o Đại Thừa. Th�p, ch�a được x�y dựng rộng lớn để hoằng ph�p gi�o h�a một c�ch nghi�m tịnh. Ch�a Viện của t�n gi�o kh�c hơn mười ng�i, những người theo đạo kh�c hơn 1000 người, hoặc l�a thể, hoặc b�i m�nh, hoặc nhuộm từ đầu đến ch�n.

Th�nh lớn ph�a đ�ng hơn ba dặm tư, dưới ch�n n�i ph�a bắc cũng c� một đại Gi� Lam, Tăng t�n đồ hơn 300 người. Họ theo Tiểu Thừa gi�o. Nghe người xưa n�i lại rằng đ�y l� nước Kiền Đ� La của vua Ca Nị Sắc Ca uy hiếp l�n bang chinh phục những nước ở xa, binh l�nh d�n trải cho đến d�y n�i ph�a đ�ng. V� vượt s�ng sang ph�a t�y để uy hiếp tiếp tục. Vua Ca Nị Sắc Ca được toại nguyện, x�y dựng cung điện ở nhiều nơi theo m�a n�ng v� lạnh. M�a đ�ng ở c�c nước tại Ấn Độ, m�a h� trở về nước Ca Tất Th�. M�a xu�n v� m�a thu th� đến kiến thiết nước Kiền Đ� La. Nh� Vua nầy chia c�ch sinh hoạt l�m ba nơi, kiến tạo Gi� Lam v� những Gi� Lam nầy l� chỗ ở m�a hạ vậy. Tr�n tường của những nơi nầy c� những bức họa dung nhan phục sức kh�c nhau, giữa m�a hạ, trở lại bổn quốc để duỡng t�m. Tuy c�ch trở giang sơn nhưng vẫn ph�t t�m c�ng dường cho tăng ch�ng trong m�a an cư kiết hạ. Tổ chức nhiều trai đ�n ph�p hội để cầu phước bố th�, điều đ� lu�n lu�n được diễn ra, kh�ng bao giờ ngừng nghỉ. Ch�a Viện ở cửa đ�ng c� tạo n�n tượng Nam Đại Thần Vương. Ch�n b�n phải c� những vật qu�, c� nghĩa rằng người nầy giữ g�n cho Gi� Lam. Tướng của vị nầy rất hung bạo. Nghe ch�a nầy c� nhiều của qu�, được tồn trữ, n�n nhiều người muốn khai quật. C�c tượng thần vương cũng c� h�nh chim oanh vũ, c� cất được tiếng k�u. Đất nơi đ�y c� thể giao động. Nh� Vua v� qu�n l�nh đến nơi đ�y th� trở lại y�n ổn v� lại ra về.

Ph�a bắc Gi� Lam nầy c� n�i cao, v� trong n�i ấy c� nhiều ph�ng ốc bằng đ�, d�ng để học tập. Trong nầy cũng c� chứa nhiều của qu�. Ở trong nầy cũng c� bảo tồn những lo�i thuốc qu�, nếu c� ai muốn khai quật lấy đi bảo vật, th� thuốc nầy sẽ được biến hiện kh�c h�nh hoặc trở th�nh Sư Tử, hoặc trở th�nh m�ng x� m�nh hổ độc tr�ng, h�nh th� biến dị cho n�n chẳng c� người n�o c� thể lấy được. Từ những động đ� nầy hơn bốn trăm hai mươi ba dặm, đến n�i cao v� tr�n ấy c� tượng đức Qu�n Tự Tại Bồ T�t, người n�o c� l�ng th�nh sẽ thấy được. Bồ T�t từ nơi tượng nầy ph�t xuất ra những m�u sắc vi diệu để an ủi những người muốn cầu.

C�ch th�nh lớn từ ph�a đ�ng nam hơn ba mươi dặm th� đến Tăng Gi� Lam Yết La Cổ La, nơi đ� cũng c� đại th�p cao hơn 100 thước. Khi đến giờ Ngọ trai th� đốt đ�n, d�ng đ�n dầu để đốt ra kh�i m�u đen. V�o đ�m tối lại nghe �m nhạc. Chuyện xưa kể rằng đ�y l� nơi được kiến thiết bởi vị Đại Thần Yết La Cổ La, sau khi x�y th�nh xong nằm mộng thấy c� người bảo rằng: Ngươi n�n kiến lập bảo th�p, sau đ� ắt c� x� lợi. Ng�y h�m sau quả nhi�n như vậy c� người hiến x� lợi. Nh� Vua đ� cho thỉnh v�o triều. Do chỗ cầu nguyện m� nh� vua muốn rằng nh� vua c� trước. Vua bảo sau nầy sẽ l�m một nơi để b�i vọng tại nước Yết La Cổ La. Ta chỉ l� một người mang X� Lợi. Vị Đại Thần hỏi rằng:

- C�ng X� Lợi n�o?

Đ�p:

- X� Lợi của Phật

Vị Đại Thần n�i:

- Hạ Thần đang giữ đ�y, xin t�u bệ hạ biết Nước Yết La Cổ La, sợ Vua tr�n qu� X� Lợi m� kh�ng suy nghĩ. Do đ� cho n�n dựng x�y gi� lam v� bảo th�p.

V� lẽ ch� th�nh cho n�n được cảm ứng, b�t bằng đ� kia tự mở nắp để an tr� X� Lợi v�o. Khi an tr� xong, ni�m phong rồi bảo mọi người thối lui, đ�ng cửa đ� lại. Từ đ� sinh ra m�i hương dầu m�u đen. Th�nh ph�a nam hơn bốn chục dặm, đến th�nh Tập T� Đa Đợi Sắc Ty. Ph�m c� động đất, đến độ n�o, th�nh nầy vẫn kh�ng giao động.

Th�nh Tập T� Đa Đợi Sắc Ty từ ph�a Nam hơn 30 dặm đến n�i A Lộ Như. Tr�n n�i nầy c� nhiều hang động. Đỉnh n�i mỗi năm cao th�m h�ng trăm ph�n, c�ng với nước T�o Thần Ngật v� n�i Hiếp Na Tu La, hai b�n gần nhau v� c�ng thịnh suy như nhau. Được biết từ c�c phong tục rằng: Ng�y xưa Hiếp Na Thi�n Thần từ xa đến, muốn dừng ch�n ở n�i nầy. Sơn Thần phẩn nộ, dao động th�nh hang động. Thi�n Thần n�i: Nếu kh�ng chừa bỏ th� sẽ khuynh động đổi th�nh t�i sản của chủ mới. Ta nay đến nước T�o Thần Ngật v� n�i Hiếp Na Tu La, mỗi năm ta nhận lễ vật từ Quốc Vương Đại Thần hiến d�ng v� lu�n lu�n phải như vậy, th� n�i A Lộ Như sẽ được n�ng cao l�n, bằng kh�ng sẽ bị băng hoại. Vương th�nh ph�a t�y bắc hơn 200 dặm th� đến n�i Tuyết, tr�n đỉnh c� hồ. Do sự cầu nguyện m� nước mưa lu�n c�. Nghe người xưa thuật lại rằng: xưa c� vị A La H�n ở nước Kiền Đ� La thường hay nhận sự c�ng dường từ Long Vương ở ao hồ nầy. Mỗi ng�y cho đến bữa ăn trưa hay d�ng thần th�ng để ngồi tr�n giường bay qua lại nơi hư kh�ng. C�c thị giả Sa Di đều được an ổn ở nơi ấy. Chỉ c� vị A La H�n th� hay qua lại Long Cung. Khi gặp Sa Di, Long Vương mời ở lại d�ng cơm. Long Vương d�ng đồ ăn cam lồ của A La H�n biến th�nh hương vị của nh�n gian cho vị Sa Di, A La H�n khi d�ng cơm xong v� Long Vương m� thuyết c�c Ph�p quan trọng. Sa Di như thường lệ v� Thầy m� rửa b�t. Trong b�t c� dư hạt cơm c� hương vị liền khởi l�n niệm �c rằng hận Thầy v� phẩn nộ với Long Vương. Nguyện cho c�c phước lực ngay b�y giờ đoạn mất mệnh của Long Vương v� ta tự l�m vua. Khi Sa Di ph�t nguyện như vậy rồi th� Long Vương bị đau đầu. Khi A La H�n thuyết ph�p xong, Long Vương tạ lễ, Sa Di phẩn nộ v� chưa được c� lời tạ n�n trở lại Gi� Lam v� ph�t nguyện tiếp: nhờ phước lực m� đ�m nay mệnh chung v� Đại Long Vương uy đức m� ph�t. Chờ v�o nơi ao để s�t hại Long Vương v� ở lu�n nơi Long Cung, để thống lĩnh tất cả mọi lo�i. Do lời nguyện đ� m� gi� mưa nổi dậy l�m g�y đổ c�y cối v� hại cả Gi� Lam. Cho n�n Vua Ca Nị Sắc Ca kinh ngạc v� hỏi rằng vị A La H�n nầy c� phải l� Vua kh�ng? Vị Vua đ� tức l� rồng đang ở trong n�i tuyết, lập Tăng Gi� Lam kiến tạo bảo th�p cao hơn 100 thước. Rồng v� giận m� l�m cho nổi mưa nổi gi�. Vua v� c� t�m hoằng truyền Phật Ph�p, rồng v� s�n hận m� l�m dữ, n�n ch�a viện v� bảo th�p s�u c�i bị hư biến th�nh bảy. Vua Ca Nị Sắc Ca xấu hổ v� chẳng th�nh c�ng n�n muốn trấn hồ rồng nầy để l�m chỗ cư ngụ. Cho n�n đ� đem binh l�nh đến dưới n�i Tuyết sơn. L�c ấy bị Long Vương nhớ lại chuyện xưa l�m chấn động biến th�nh một người B� La M�n gi� lạy Vua m� trần t�nh rằng: Đại Vương ng�y xưa đ� trồng nhiều căn l�nh nhiều loại kh�c nhau cho n�n thắng vậy. Được l�m vua tr�n đời, chẳng c� � niệm b�o �n. Ng�y h�m nay, v� cớ sao m� giao tranh với Long Vương. Ph�m l� rồng thuộc về loại s�c sanh vậy, cũng thuộc lo�i �c. V� sao m� uy lực kh�ng đủ để cạnh tranh, như h� phong ho�n vũ để c� nước m� người thường kh�ng l�m được. H� rằng t�m vua vẫn c�n phẩn nộ sao? Vua b�y giờ vừa cầm nước vừa cầm binh c�ng chiến đấu với một con rồng, sự thắng chắc chắn thuộc về vua, kh�ng c�n xa x�i g� nữa. Do vậy m� vua cũng kh�ng c� g� xấu hổ, cho n�n Vua lập kế r�t binh. Về sau trở th�nh vua Ca Nị Sắc Ca vậy.Rồng cũng trở lại hồ nghe được �m thanh chấn động, gi� mưa cuồn cuộn l�m cho c�y cối đất đ� lung lay, mưa rơi nặng hạt l�m cho qu�n m� kinh ho�ng. Nh� vua quy y Tam Bảo thỉnh cầu lực gia hộ cho n�n ngay l�c đ� c� được nhiều phước v� được l�m vua tr�n c�i đời. Uy hiếp những cường địch thống lĩnh c�c bộ ch�u. Cho n�n nay mới đến đảo t�m rồng m� t� ra ta l� người bạc phước vậy. Nguyện cho c�c phước đức hiện tiền nếu c� th� ở nơi hai vai ta bốc kh�i l�n. Rồng liền dứt gi� ngưng mưa, trời trở n�n trong lặng. Vua đ� ra lệnh cho qu�n l�nh d�ng đ� để trấn Long Tr�. Long Vương biến lại th�nh B� La M�n y�u cầu Vua rằng:

- Ta l� Long Vương của ao kia, xin quy mệnh. Nhưng xin Vua v� l�ng từ m� nghĩ về qu� khứ, nếu Vua muốn c�c sinh linh được sống l�u l�m sao để cho ta bị s�t hại. Nếu Vua muốn s�t hại ta, ta sẽ c�ng vua bị đọa v�o �c đạo m� vua trở th�nh đoản mệnh. Ta nhớ lại t�m sợ h�i lo lắng kia v� nghiệp b�o v� thiện �c sẽ r� r�ng. Vua l�i bước v� rồng minh thị rằng nếu ai phạm th� kh�ng xứng đ�ng. Rồng n�i rằng ta v� �c nghiệp m� thọ th�n l�m rồng. T�nh rồng hung �c kh�ng thể tự giữ được t�m s�n hận khi khởi l�n lại hay qu�n m� kh�ng chế ngự được. Nay Vua l�m ch�a, đừng hủy hoại nữa. Mỗi người ch�ng ta n�n trở về n�i, nếu c� m�y đen nổi l�n th� n�n thối lui. Ta nghe tiếng rằng do t�m �c kia m� vua nầy tu phước kiến tạo Gi� Lam, Bảo Th�p, hầu muốn mưa gi� kh�ng dứt. Nghe tục lệ ch�p lại rằng: Nơi bảo th�p kia c� nhục cốt x� lợi của Như Lai c� thể hơn một thăng, biến h�a v� c�ng kh� n�i hết được, c� l�c ở trong th�p nầy c� kh�i ph�t ra, từ cửa nhỏ ph�t ra kh�i lớn. L�c đ� c� người nghi rằng th�p kia tự bốc ch�y. Chi�m ngưỡng l�u th� lửa tắt kh�i ti�u. Lại thấy X� Lợi trắng như lưu ly trở v�o nơi b�t v� thăng l�n kh�ng trung, thăng l�n tr�n cao rồi hạ xuống trở lại.

Vương th�nh ph�a t�y bắc c� s�ng lớn. Ph�a nam c� Gi� Lam. Ở b�n trong c� răng nhỏ của đức Th�ch Ca chiều d�i hơn một ph�n, tại Gi� Lam nầy ph�a đ�ng nam lại c� một Gi� Lam nữa cũng c� t�n của Ti�n vương. Lại c� x� lợi xương của Như Lai một mảnh bề rộng hơn một tấc, m�u v�ng, c�n l�ng t�c m�u trắng rất r� r�ng. Lại cũng c� t�c của Như Lai m�u xanh mượt giống như m�u đ�, d�i hơn một thước, c� thể cuốn lại ph�n nửa. Ph�m ba việc nầy gặp được l� nh� vua v� đại thần tung hoa c�ng dường. Từ Gi� Lam đến ph�a t�y nam c� một Gi� Lam kh�c trong Bảo Th�p c� thờ tượng v�ng cao hơn 100 thước. Được biết từ phong tục rằng ở trong th�p nầy, lại c� X� Lợi Phật hơn một đấu, mỗi th�ng v�o ng�y 15, giữa đ�m ph�t ra �nh s�ng tr�n. �nh s�ng kia rất rực rỡ bay l�n hạ xuống rồi nhập v� th�p.�

Th�nh ph�a t�y nam c� n�i Tỳ L� Bạt c� tạo tượng sơn thần, cũng gọi l� tượng hiền. Ng�y xưa khi Như Lai c�n tại thế, thần nầy phụng thỉnh đức Thế T�n c�ng với một ng�n hai trăm vị Đại A La H�n, tr�n đỉnh n�i c� b�n đ� lớn, Như Lai ngồi đ� thọ sự c�ng dường của thần. Từ đ� về sau, nh� Vua đ� x�y th�p nơi b�n đ� nầy cao hơn 100 thước. Đời nay, người ta gọi l� th�p Tượng Hiền vậy. Lại cũng gọi l� th�p c� hơn một đấu X� Lợi Như Lai.�

Ở ph�a bắc của th�p Tượng Hiền, dưới ch�n n�i c� một hồ rồng, nơi đ�y ch�nh l� nơi đức Như Lai thọ l�nh bữa cơm của thần v� nơi m� c�c vị A La H�n ăn xong xỉa răng. Nhờ trồng thiện căn nầy m� th�nh c�y rừng, để người đời sau kiến tạo th�nh Gi� Lam t�n l� Bi Th�ch Khứ, (Tước Dương Chi). Từ ph�a đ�ng đi qua hơn 600 dặm, n�i khe tiếp gi�p với đỉnh đồi. Vượt qua đỉnh n�i đen, v�o bi�n giới ph�a bắc Ấn Độ đến Lam B�.�

�

Hết quyển một� �

[ ^ ] ‖ Mục lục ‖ Lời tựa‖ 01 ‖ 02 ‖ 03 ‖ 04 ‖ 05 ‖ 06 ‖ 07 ‖ 08 ‖ 09 ‖ 10 ‖ 11 ‖ 12

�

�