�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[中文|�ENGLISH]

[ TRANG CHỦ |�KINH ĐI�̉N�|�ĐẠI TẠNG KINH | TH�̀N CHÚ | HÌNH ẢNH�|�LI�N LẠC�]

S�́ 1723 10 Quy�̉n�� KINH DIỆU PH�P LI�N HOA HUYỀN T�N

[ Mục Lục | Quy�̉n 1 | Quy�̉n 2 | Quy�̉n 3 | Quy�̉n 4 | Quy�̉n 5 | Quy�̉n 6 | Quy�̉n 7 | Quy�̉n 8 | Quy�̉n 9 | Quy�̉n 10 ]

KINH DIỆU PH�P LI�N HOA HUYỀN T�N

Đại Sư Khuy Cơ bi�n soạn �� Việt dịch: Cố H�a thượng Th�ch Ch�n Thường

Bi�n soạn: Gi�o sư Trương Đ�nh Nguy�n � Tu chỉnh v� hiệu đ�nh: Tỳ kheo: Th�ch Đồng Bổn

-o0o-

QUYỂN 8

-Kinh văn : �C�c tỳ kheo��� tới�� �th�m nhập thiền định�.�
T�n rằng : tr�n l� thuyết minh về nh�n xưa khiến r�t lui khỏi đại thừa m� theo tiểu thừa. Dưới l� n�i r� quả nay khiến biết bỏ quyền m� lấy thực. Văn chia l�m ba :�
1. Ph�p.� 2. Dụ.�� 3. Hợp thuyết.�
Phần đầu lại chia l�m hai :
- Đầu ti�n l� thuyết minh về vấn đề nay l� thực (thừa).
- Sau đ� giải th�ch l� do v� sao trước kia l� quyền (thừa).
Phần đầu lại chia l�m hai phần :�
- Phần đầu : biết r� ch�ng sinh căn cơ đ� ch�n muồi.��
- Phần cuối : thuyết minh về nhất thừa.�
Đ�y l� phần đầu : căn cơ ch�n muồi, c� năm � :
1/ �Giờ Niết b�n đ� đến� : ch�ng sinh căn cơ ch�n muồi, sợ Phật Niết b�n, n�n nghe ph�p th� th�m t�n.
2/ �Ch�ng lại thanh tịnh� : v� phiền n�o chỉ nhỏ b�, bởi đ� ly nhiễm. Đầu ti�n thuyết về tam thừa để ra khỏi c�i đời� nhơ bẩn, ch�ng sinh cấu uế nặng nề. Nay đ� gi�o h�a cho họ l�u dần dần khiến họ l�a cấu nhiễm, cho n�n gọi l� thanh tịnh.
3/ �T�n giải ki�n cố � : hai thứ chứng giải, chứng t�n đều ki�n cố, chẳng thể trở hoại.
4/ �Liễu đạt Kh�ng ph�p� : Kh�ng ph�p c� hai :�
Sinh kh�ng v� Ph�p kh�ng. Sinh kh�ng l� sở chứng; Ph�p kh�ng l� sở tri. Đ� chứng Sinh kh�ng rồi, sau đ� nghe B�t nh� m� biết Ph�p kh�ng.
5/ �Th�m nhập thiền định� : v� đều c� thể xuất nhập tứ thiền cửu định.�
Đ�y l� căn cứ v�o hạng Thanh Văn v.v� vốn đ� tho�i chuyển, rồi lại ph�t t�m m� n�i. Cần phải c� đủ 5 điều n�y th� mới biết nhị thừa l� quyền thừa v� mới quy y nhất thừa. Nếu l�m kh�c đi th� chẳng đ�ng.
*
-Kinh văn : �B�n tập hợp c�c Bồ t�t��� tới�� �được diệt độ m� th�i�.�
T�n rằng : đ�y l� thuyết về nhất thừa. Thừa đ� thuyết tứ mới l� liễu nghĩa, thuyết nhất chỉ l� phương tiện.�
Giải Th�m Mật n�i : �Tướng, Sinh, Thắng nghĩa, đều kh�ng c� tự t�nh. Như thế ta đều đ� hiển thị�. Nếu chẳng biết mật � n�y của Phật, th� hỏng mất ch�nh đạo chẳng tới được. Ở trong đ� lập ra nhất thừa, chẳng phải l� lo�i hữu t�nh về t�nh chất kh�ng c� sự ph�n biệt.�
Kinh Thắng Man cũng n�i : �những thiện nam tử nhiếp thụ ch�nh ph�p c� thể g�nh v�c nổi bốn loại g�nh nặng vượt qua đại địa đ�. C� nghĩa l� (đối với) loại ch�ng sinh v� văn, phi ph�p (chẳng nghe ph�p, chẳng đ�ng ph�p) th� d�ng thiện căn của người, trời m� th�nh thục cho họ�. Tức l� đ�y thuyết tam thừa th� đối với c�c hạng trung thảo, tiểu thảo �hạng n�o cầu Thanh văn th� truyền thụ cho Thanh văn thừa, hạng n�o cầu Duy�n gi�c th� truyền thụ cho Duy�n gi�c thừa�, hai hạng n�y gộp lại l� hạng trung thảo. C�n �hạng cầu đại thừa th� truyền thụ cho đại thừa�, tức l� hạng đại thảo�.�
Lại n�i rằng �nếu Như Lai t�y theo � muốn của họ m� phương tiện n�i th� chỉ c� nhất thừa, kh�ng c� thừa n�o nữa�. Cho n�n biết rằng theo l� th� thuyết nhất l� quyền, thuyết tứ l� thực.�
Giải Th�m Mật n�i : �v� chẳng phải l� lo�i hữu t�nh về t�nh chất kh�ng c� sự sai biệt�.�
Nay trong kinh n�y để gi�o h�a loại đ� tho�i chuyển rồi lại ph�t đại t�m, cho n�n n�i nhất (thừa) l� thực, nhị (thừa) l� quyền. Chờ khi căn cơ ch�n muồi, mới n�i : �kh�ng c� nhị thừa n�o m� được diệt độ, chỉ một Phật thừa l� được diệt độ m� th�i�.�
Trong kinh Niết B�n n�i : �N�i rằng c�c Thanh văn đều được th�nh Phật, hoặc l� đều chẳng th�nh Phật, Thế t�n đều n�i l� chẳng hiểu � ta�. Cho n�n mới c� thể biết r� � kinh như vậy, cũng cần kh�o t�y thuận t�m của Phật Bồ t�t. Song nay trong hội n�y phần đ�ng l� tho�i t�nh, cho n�n n�i nhất thừa l� thực, nhị thừa l� quyền.
*
-Kinh văn : �Tỳ kheo n�n biết��� tới�� �th� liền t�n thụ�.�
T�n rằng : đ�y giải th�ch v� sao trước kia l� quyền.
D�ng phương tiện tr� chứng nhập ch�ng sinh căn t�nh, thắng giải. Do ch�ng sinh � th�ch Tiểu (quả), vốn chấp trước ngũ dục; để tạm thời diệt trừ nỗi khổ sinh tử� cho họ, n�n ta d�ng Tiểu ph�p m� truyền thụ cho họ, khiến họ l�a bỏ ngũ dục. Ngũ dục tức l� tham �i duy�n v�o năm cảnh.�
Cho n�n đầu ti�n thuyết về Niết b�n, đặt ra h�a th�nh để đỡ khổ. Đ� được Niết b�n, rồi th� người n�y nếu nay nghe n�i nhất thừa dẫn tới bảo sở, sẽ lập tức t�n thụ ngay.
*�
-Kinh văn : �Th� dụ như năm trăm��� tới�� �tới chỗ ch�u b�u�.�
T�n rằng : dưới l� dụ thuyết, trong ấy c� hai :
- Đầu l� dụ thuyết về xưa l� quyền.
- Sau l� dụ thuyết về nay l� thực. Đ� l� đoạn từ� �bấy giờ đạo sư biết đ�m người n�y �� trở xuống.�
Phần đầu c� bốn dụ :�
- Dụ thứ nhất : đầu ti�n dẫn đưa l�a khỏi chỗ hiểm.
- Dụ thứ hai : nửa đường mới l�i. Đ� l� đoạn từ� �đ�m người được dẫn đưa� trở xuống.
- Dụ thứ ba : v� họ m� đặt ra h�a th�nh. Đ� l�
đoạn từ �Đạo sư nhiều c�c phương tiện� trở xuống.
- Dụ thứ tư : mọi người mệt mỏi đều nghỉ. Đ� l� đoạn từ �bấy giờ đ�m người cực kỳ mệt mỏi� trở xuống.�
Dụ về xưa l� quyền trong phẩm T�n Giải trước kia c� s�u. Nay đ�y tức l� c�c dụ trong phẩm đ�, nhưng kh�ng c� hai dụ đầu v� l�c mới tho�i chuyển vẫn chưa hướng theo tiểu thừa. (Phật) chưa đặt ra h�a th�nh, bởi vậy nay lược đi, chỉ giống bốn dụ sau.�
Hoặc dụ thứ nhất �thoạt đầu đưa ra khỏi chỗ hiểm� ở đ�y bao gồm c�c dụ thứ nhất, thứ ba trong phẩm đ�. Dụ thứ hai ở đ�y bao gồm cả dụ thứ hai, thứ tư trong� phẩm đ�. Hai dụ cuối ở đ�y bao gồm hai dụ cuối ở đ�. T�ch ra, gộp v�o tuy c� sự kh�c nhau, nhưng nghĩa kh�ng kh�c nhau. Dụ đầu c� bốn � :
1/ Muốn vượt qua chốn �c.
2/ Dẫn đưa tới chỗ b�u.
3/ Thương chủ thuộc đường.
4/ Mới đi dẫn đường.
Đ�y l� hai � đầu :
�Năm trăm do tuần� : Ch�nh Ph�p Hoa n�i : năm đường sinh tử đ� gọi l� �đường �c nguy hiểm nhiều nạn�.�
* Chữ Kho�ng [曠], c� nghĩa như c�c chữ Kh�ng, Sơ, Cửu, Viễn (rỗng, thưa, l�u, xa). Chữ Tuyệt [絕] nghĩa như chữ Qu�nh [迥] (tột bực, t�t vời).�
Trong v�ng sinh tử vốn kh�ng c� bậc th�nh tr�, như �chỗ trống rỗng thưa thớt l�u la xa x�i t�t m�, kh�ng người�, thật đ�ng kinh sợ. Năm bố �y v.v� th� gọi l� �Bố �y xứ� (chốn� gh� sợ). Nay lại giải th�ch l� : trong Ch�nh Ph�p Hoa chỉ đưa ra c�i thể của hiểm đạo, chứ chẳng phải l� giải th�ch về số của hiểm đạo đ�.�
N�i �năm trăm� c� nghĩa l� n�i Ph�n đoạn sinh tử c� Hoặc, Nghiệp, Khổ l� ba trăm ; Biến dịch sinh tử c� V� minh, Khổ l� hai trăm. Mười phiền n�o, mười nghiệp đạo : v� mười phẩm loại quả sở cảm đều hỗ trợ cho nhau. Gộp lại m� th�nh năm trăm.�
Dưới n�i qua ba trăm do tuần, mới lập ra h�a th�nh. Nếu t�nh về số của năm đường th� tức l� năm. Qua ba đường �c, mới nhập kiến đế, chưa thấy h�a th�nh, sao m� lại gọi l� nhập được ?� Bởi vậy, n�n theo c�ch giải th�ch sau.
�Tr�n bảo xứ� (chốn ch�u b�u) : đ� l� chỉ quả vị Phật : Đại b�t Niết b�n. Đ�y l� dụ cho việc vượt qua v�ng sinh tử nguy hiểm mới tới được Phật vị.
*
-Kinh văn : �C� một vị đạo sư��� tới�� �muốn vượt qua nạn n�y�.�
T�n rằng : trong n�y c� hai � :�
�a) Thương chủ thuộc đường.
�b) Mới đi dẫn đường.
�Đạo sư� : chỉ Phật, đ�y đủ năm đức :�
�1) Th�ng minh lợi căn.
�2) C� tr� tuệ biết lựa lọc đ�ng sai.
�3) X�t tỏ ch�n tục.
�4) Th�ng đạt, kh�ng g� kh�ng biết.
�5) Giỏi biết tướng trạng th�ng suốt hay bế tắc của hiểm đạo.�
�Đạo� : chỉ �chư th�� (c�c nẻo ch�ng sinh).�
�Th�ng� : tức l� đoạn năm trụ.�
�Tắc� : tức l� khởi hai chướng. V� c� Hoặc, nghiệp cho n�n tắc ; khổ nh�n m� hết th� th�ng.�
�Mới đi dẫn đường� : � văn c� thể� biết r�.
*
-Kinh văn : �Đ�m người được dẫn đường��� tới��� �nay muốn l�i về�.�
T�n rằng : đ�y l� dụ thứ hai : nửa đường mới l�i.
Tu nh�n của đại thừa chưa qua 60 kiếp đ� mệt mỏi trong việc tu hạnh Bồ t�t, n�n gọi l� �nửa đường mỏi mệt�.�
Hạnh đại thừa kh� tu, phải trải qua đủ mọi điều gian khổ, n�n gọi l� �mỏi mệt hết mức�. V� thời gian mỏi mệt d�i, n�n gọi l� �mỏi mệt hết mức�.�
Sợ biển th�nh hạnh, h�i việc tiến tu, cho n�n gọi l� �Bố �y� (sợ h�i); do sợ việc tu hạnh đại thừa, n�n gọi l� �Bố �y�.�
�Chẳng thể tiến l�n� cầu quả Bồ đề, trải qua ba đại kiếp, �con đường ph�a trước c�n xa�, tho�i lui khỏi đại thừa chẳng học nữa, quay về trụ ở v�ng sinh tử, n�n gọi l� �nay l�i quay về�.�
Đ�y ch�nh l� căn cứ v�o nghĩa m� n�i, chứ thực ra chẳng phải l� nhị thừa thời xưa đ� bạch Phật rồi mới lui về trụ ở tiểu thừa.�
*
-Kinh văn : �Đạo sư c� nhiều phương tiện��� tới�� �h�a l�m một t�a th�nh�.�
T�n rằng : dưới l� dụ thứ ba : v� ch�ng sinh m� b�y ra (một) t�a th�nh. C� bốn � :
1) Giả tư niệm.�
2) Đặt h�a th�nh.�
3) Khuy�n trụ, đừng sợ.�
4) Thuyết minh về lợi �ch của việc nhập th�nh.�
Đ�y l� hai � đầu.�
Nhiếp Đại Thừa luận n�i : trống trời Mạt ni v� tư m� l�m th�nh c�ng việc của m�nh, v� tuy kh�ng c� Miễn lệ tư (� nghĩ phải cố gắng) nhưng cũng c� Nhiệm vận tư (� nghĩ ph� mặc cho sự xoay vần), tuy kh�ng c� Thực tư (sự suy nghĩ thật sự), nhưng c� thứ giả xưng l� Tư ; v� chư Phật s�u lần quay lại, ng�y đ�m qu�n s�t ch�ng sinh, nghĩa cũng giống như Tư.�
�Qua ba trăm do tuần� : nếu n�i năm nẻo (ngũ th�) l� năm trăm th� đ�y l� qua Ph�n đoạn sinh tử, ra khỏi ba c�i (dục giới, sắc giới v� v� sắc� giới). Hoặc khiến vĩnh viễn ra khỏi ba nẻo �c ; gọi l� �ba trăm�. Giống như ba m�n sau của Ngũ hạ phần Kết l� Th�n kiến v.v� th� bấy giờ mới n�i, nhưng thực ra ngay l�c đầu đ� đoạn trừ rồi. Ph�n đoạn (sinh tử) tuy lo�i người, lo�i trời c� thể xuất ly ; nhưng Biến dịch (sinh tử) th� lo�i người, lo�i trời vẫn c�n, cho n�n chẳng gọi l� xuất.�
Nếu y v�o ch�nh thuyết th� Ph�n đoạn sinh tử c� Hoặc, Nghiệp, Khổ. Xuất ly ba thứ n�y cho n�n gọi l� �qua ba trăm do tuần�, v� Niết b�n tại ở (quả) vị v� học.
��H�a l�m một t�a th�nh� : bản luận n�i : đ� l� Chư thiền tam muội th�nh. Qua th�nh đ� rồi, khiến nhập đại Niết b�n th�nh, cho n�n Phật n�i l� �b�y đặt�; v� vốn kh�ng c� thực thể, cho n�n gọi l� �h�a l�m�. Th�nh đ�, t�m chứng Diệt tương ứng thiền định, đầy đủ khinh an, c� thể dẹp c�c thứ (phiền n�o) to nặng, nhờ Phật gi�o h�a m� c� được, cho n�n gọi l� �h�a l�m� (h�a t�c).�
�Một� (t�a th�nh) : l� Diệt kh�ng hai, đối với chủng tr� xa (tức Phật thừa) m� n�i, cho n�n gọi l� �Một�. Th�m nữa, tuy l� giả, mỗi người mỗi kh�c, nhưng v� nghĩa giả giống nhau, cho n�n gọi l� �Một�. Th�m nữa, v� (căn) cơ (tu) học nhị thừa chứng kh�c, cho n�n c�u kệ ở dưới n�i rằng : �l� chốn (tạm) nghỉ cho n�n n�i l� hai� (tức xứ cố thuyết nhị). V� giả đối đ�i với ch�n, ch�n đ� chẳng hai, giả lẽ n�o lại chẳng phải l� một. Đ�y l� dụ v� với hữu dư Niết b�n, v� Hoặc nghiệp đoạn, cho n�n sự khổ sau n�y sẽ chẳng sinh, thực sự� được v� dư (Niết b�n). Dư th�n tr� vẫn c�n, n�n chưa gọi l� chứng. Hậu th�n tr� mất rồi, mới gọi l� chứng. Như Tưởng thụ diệt l� v� vi, đ� l� căn cứ v�o chỗ cuối c�ng vi�n m�n m� n�i.
*
-Kinh văn : �Bảo mọi người rằng��� tới�� �cũng c� thể được đi�.�
T�n rằng : trong n�y c� hai � :�
�a) Khuy�n trụ, chớ sợ.�
�b) N�i về lợi �ch của việc nhập th�nh. Đ� l� đọan từ �nếu nhập th�nh n�y� trở xuống.�
Chẳng cần sợ đại thừa m� chẳng chịu tu. Hơn nữa, nhập th�nh n�y th� l�m g� t�y �, tu g� t�y sức. Tạm dẹp lại � nghĩa hiển lộ về ch�n thừa, b� mật đặt ra phương tiện quyền thừa.�
Lợi �ch của việc nhập th�nh c� hai :
1) Được niềm vui y�n ổn v� dẹp được những nỗi khổ.
2) Hướng tới Phật vị : sau đ� c� thể dần dần tu được.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ đ�m người cực kỳ mỏi mệt��� tới�� �tưởng l� được y�n ổn�.�
T�n rằng : đ�y l� dụ thứ tư : mọi người mỏi mệt đều nghỉ ngơi. C� hai đoạn :�
- Đoạn đầu : thoạt ti�n l� ở địa vị hữu học, vừa l�ng hoan hỉ. �� n�i khen t�m hoan hỷ, khuy�n tr�nh đường nguy hiểm.
- Đoạn sau : sau đ� th�nh đạo vị v� học giải tho�t.�
Trước ti�n l� �nhập h�a th�nh�, chứng được Hữu dư diệt, �nảy sinh cảm tưởng đ� được diệt độ�, v� đ� vượt được sinh tử, l�a được khổ tập, nhưng Biến dịch sinh tử thực ra chưa l�a được.�
N�i �nảy sinh cảm tưởng đ� được diệt độ, nảy sinh cảm tưởng đ� được y�n ổn� v� được đạo vị v� học, v� chứng Diệt đạo, nhưng chưa được đại Niết b�n y�n ổn thực sự, cho n�n n�i l� sinh ra cảm tưởng đ� được y�n ổn. Thế rồi nảy sinh bốn tr� : �sự sinh của ta đ� hết, phạm hạnh đ� lập, việc l�m đ� xong, chẳng thụ hậu hữu�.�
Kinh Thắng Man n�i : �v� A la h�n chẳng th�nh tựu mọi v� lượng c�ng đức; cho n�n n�i đắc Niết b�n, đ� l� phương tiện của Phật�. Lại n�i �bốn tr� cứu c�nh, được chỗ nghỉ ngơi cho lại sức, đ� cũng l� Phật đ� d�ng phương tiện m� thuyết về hữu dư (Niết b�n) Bất liễu nghĩa�.�
Cho n�n h�a th�nh n�y l� do Phật quyền nghi m� b�y đặt ra. Ch�nh thức khởi Sinh kh�ng tr�, chứng được Sinh kh�ng l�, sau đ� Hoặc chẳng sinh, thế gọi l� �nhập th�nh�. Giữa l�c bấy giờ kh�ng c� hai tưởng n�y (Dĩ độ tưởng v� An ổn tưởng). Sau nhập thế tục định, nh�n lại đạo vị trước mới sinh ra hai tưởng n�y.�
V� nhị thừa chứng Niết b�n giả diệt, cho n�n n�i : trước khi nhập ở h�a th�nh, vốn kh�ng c� nhị xa (tức nhị thừa) chủng tr�. Nhị tử (chỉ người tu theo nhị thừa) xuất trạch (ra khỏi hỏa trạch rồi) chẳng l�n xe. Xe (thừa) l� � chẳng bắt buộc. Ra khỏi nh� lửa rồi t�m đến th�nh. Th�nh được b�y đặt ra ở tr�n đường, cho n�n n�i l� �đi thẳng v�o� (tiền nhập). Những thắc mắc n�y đều giải đ�p như trước kia.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ đạo sư��� tới�� �l� dừng lại nghỉ m� th�i�.�
T�n rằng : dưới l� đoạn thứ hai l� dụ chỉ r� nay thuyết về thực thừa. C� hai mục :�
1) Đầu ti�n n�u l�n việc diệt h�a.�
2) Sau đ� ch�nh thức bảo r� ch�n (thừa).
�Diệt h�a� : c� nghĩa l� dẫn tới đại thừa, thuyết r� Niết b�n nhị thừa l� giả trạch diệt, cho n�n gọi l� �diệt h�a�. Chẳng phải l� thực d�ng thần lực để diệt h�a th�nh đ�. Trong kinh n�i : �bảo rằng : h�y đi tới ! Th�nh lớn l� do ta biến h�a ra�. � n�i �n�i c�u đ� tức l� diệt h�a th�nh�.�
�Đến chỗ b�u gần đ�y� (khứ lai bảo xứ tại cận) : đ� l� m�ch bảo về ch�n thừa. Tuy vẫn l� hạng v� học tu hạnh đại thừa một c�ch quanh co, chậm hơn hạng đốn ngộ, nhưng so với hạng hữu học hồi t�m th� lại cực kỳ nhanh ch�ng, cho n�n n�i l� �gần� (tại cận).
*
-Kinh văn : �C�c tỳ kheo��� tới�� �n�n đi n�n độ�.�
T�n rằng : dưới l� phần hợp thuyết. C� hai mục :
� Mục đầu : hợp thuyết về xưa l� quyền.
� Mục sau : từ �Nế�u c�c ch�ng sinh trụ ở nhị địa� trở xuống : đ� mới l� hợp thuyết về nay l� thực.�
Mục đầu c� ba � :�
1) Hợp thuyết về thọat đầu dẫn ra khỏi chỗ nguy hiểm.
2) Hợp thuyết về nửa đường mới tho�i lui. Đ� l� đoạn từ �nếu ch�ng sinh chỉ nghe� trở xuống.�
3) Hợp thuyết về việc Phật v� họ m� thuyết về h�a th�nh. Đ� l� đoạn : từ �Phật biết t�m l� ấy� trở xuống.�
Chẳng hợp thuyết về dụ thứ tư �ch�ng mệt đều nghỉ�. Muốn thuyết minh về hai đạo quyền thực, chẳng muốn ch�nh thức thuyết minh về sự nghỉ ngơi cho đỡ khổ.�
Đ�y l� � đầu.
�Đi� (khứ) : hướng tới Niết b�n.�
�Độ� : vượt khỏi v�ng sinh tử.
*
-Kinh văn : �Nếu ch�ng sinh���� tới��� �mới c� thể đặng th�nh�.
T�n rằng : đ�y l� hợp thuyết về �nửa đường mới tho�i lui�.
Nếu chỉ khen ngợi Phật thừa, th� ch�ng sinh kh�ng thể nhờ đ� m� được độ. V� phải �l�u ng�y chịu cần c�� b�n tho�i thất.
�Phật đạo d�i xa�, thời gian mệt mỏi k�o d�i, v� phải �l�u ng�y chịu cần c��, cho n�n sợ tu h�nh đại thừa.
*
-Kinh văn : �phật biết t�m l� ấy���� tới��� �n�i hai thứ Niết b�n�.
T�n rằng : đ�y l� hợp thuyết việc Phật v� họ m� thuyết về h�a th�nh.
�Phật biết t�m l� khiếp nhược� trước đại thừa, �hạ liệt� th�ch tiểu thừa ấy, cho n�n �ở giữa đường, n�i hai thứ Niết b�n�.
Hai thứ tr� sở chứng của hai thứ căn cơ tu học, gọi l� �hai thứ Niết b�n�. Hai thứ Niết b�n n�y đều chỉ l� hữu dư. Chẳng phải n�i hai thứ l� hữu dư v� v� dư.
Như tr�n đ� n�i �một th�nh�, v� lấy Giả đối với Ch�n, h�a l� một v� lấy L� đối Sự. Về l� chẳng kh�c, cho n�n nay đối căn cơ tu nh�n chứng tr�, gọi l� hai thứ Niết b�n, cũng chẳng tr�i nhau.
*
-Kinh văn : �Nếu ch�ng sinh trụ ở nhị địa���� tới��� �ph�n biệt n�i th�nh ba�.
T�n rằng : đ�y l� hợp thuyết về nay l� thực.
C� hai phần :
- Phần đầu : Ph�p thuyết diệt h�a n�i ch�n.
- Phần sau : Hợp thuyết diệt h�a n�i ch�n.
Đ�y l� phần đầu, c� hai � :
+ Đầu : thuyết kia chẳng phải ch�n.
+ Sau : thuyết � nhị thừa.
�Chỗ tu của c�c �ng chưa xong� : Kinh Thắng Man n�i : �Ala h�n, B�ch chi Phật v� c�n sinh ph�p t�n dư chưa diệt tận n�n c�n c� sự sinh ; v� c�n phạm hạnh dư t�n chưa th�nh tựu n�n kh�ng thuần nhất ; v� phận sự kh�ng cứu c�nh n�n c�n c� những điều cần l�m ; v� chưa vượt qua c�i kia (Biến dịch sinh tử) n�n c�n c� những c�i phải đoạn trừ. V� kh�ng đoạn trừ n�n c�ch Niết b�n giới c�n xa�.
�Chỗ tu chưa xong� : tức l� c�n những điều cần tu ở Đạo th�nh đế, v� c�n c� Tr� ph�p kh�ng, thuộc về Đạo đế, l� điều cần tu. N�n c�i n�y l� bao gồm c�c c�i kh�c, những điều cần phải tu học.
�Chỗ địa vị m� c�c �ng trụ� (nhữ sở trụ địa) : phạm hạnh của c�c �ng đ� lập tức l� Tr�, thuộc về Diệt đế, chứng địa vị hữu dư Niết b�n.
�Gần v�i Phật tuệ� : nghĩa l� chỗ chứng đắc chưa phải ch�n.�
V� c�n c� phạm hạnh t�n dư chưa th�nh tựu, cho n�n chẳng thuần nhất, nghĩa l� sở tri chướng chưa diệt.
V� chưa đắc v� trụ Niết b�n, cho n�n �cần phải quan s�t tr� lượng� hai tr� nhận thức về Khổ đế v� Tập đế cũng lại chẳng phải ch�n, �c�i Niết b�n m� c�c �ng đắc đ� chưa phải l� ch�n thực�.
Huống chi ban đầu thuyết nhị thừa, � n�i �chỉ l� sức phương tiện của Như Lai�.
*
-Kinh văn : �Như đạo sư kia���� tới��� �ta h�a t�c th�i�.
T�n rằng : đ�y l� hợp thuyết diệt h�a n�i ch�n.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế t�n��� tới�� �mưa th�m thứ tươi đẹp�.�
T�n rằng : dưới l� 49 tụng rưỡi, chia l�m hai phần :
� Phần đầu gồm 30 tụng rưỡi : tụng về việc trước đ�y đầu ti�n đ� n�i về sự t�ch Đại Th�ng Tr� Thắng Như Lai, n�i về nh�n xưa, khiến nhớ lại việc tho�i lui khỏi đại thừa để theo tiểu thừa.
� Phần sau gồm 19 tụng : tụng về sự lấy th� dụ h�a th�nh để n�u r� quả nay, khiến bỏ quyền (thừa) m� lấy thực (thừa).
Phần đầu lại chia l�m hai phần :
- Phần 1 : gồm 28 tụng rưỡi,� tụng về nh�n duy�n xưa.
- Phần 2 : gồm 2 tụng, kết luận khuy�n chớ n�n sợ h�i.
Phần 1� lại chia l�m hai phần :
a) Phần đầu : gồm 27 tụng rưỡi, tụng hội tự th�n sự.
b) Phần sau : gồm 1 tụng, tụng hội đệ tử sự.
Phần đầu, trường h�ng c� hai :
+ Mục đầu : thuyết về Phật diệt c�ch đ�y bao l�u.
+ Mục sau : ch�nh thức thuyết minh về sự t�ch Phật ấy.�
Nay ở đ�y chỉ tụng về mục sau, v� mục đầu đ� tụng rồi. Về sự t�ch Phật ấy, trường h�ng c� bốn phần. Nay đ�y cũng thế (cũng chia l�m 4 đoạn)� :�
1/ Đoạn đầu : gồm 4 tụng, n�i r� Phật thọ th�nh đạo.�
2/ Đoạn 2 : gồm 13 tụng, n�i về việc (Phật) ch�nh thức chuyển ph�p lu�n.�
3/ Đoạn 3 : gồm 9 tụng rưỡi, con nối truyền đăng.�
4/ Đoạn 4 : c� 1 tụng,� hội th�nh Phật ng�y nay.
Đoạn đầu c� hai phần :�
- 3 tụng đầu : tụng về ph�p chẳng hiện tiền.�
- 1 tụng sau : thuyết minh việc Phật th�nh đạo.
�Chẳng tụng về Phật thọ (bao l�u). Phần đầu n�y lại chia l�m hai :
- 1 tụng đầu : ph�p chẳng hiện tiền.
- 2 tụng sau : c�ng d�ng hoa, nhạc.�
Đ�y tức l� văn hai mục n�y. Chẳng tụng về việc b�y t�a. Trường h�ng chỉ c� Phạm thi�n mưa hoa. Đ�y th�m B�t bộ.
*
-Kinh văn : �Mười s�u con Phật đ󔠠 tới�� �chấn động khắp hết thảy�.�
T�n rằng : dưới l� đoạn hai gồm 13 tụng, tụng về việc chuyển ch�nh� ph�p lu�n. C� hai phần :�
- 8 tụng đầu l� phần thỉnh.�
- 5 tụng sau l� phần ch�nh chuyển.�
Trong phần thỉnh lại c� hai :�
- 3 tụng đầu : 16 con thỉnh. Kh�ng c� c�ng d�ng.�
- 5 tụng� sau : c�c Phạm vương thỉnh.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �C�c thế giới phương đ�ng��� tới�� �được thỉnh, ngồi im lặng�.�
T�n rằng : dưới l� 5 tụng, tụng về việc Phạm vương thỉnh :�
- 3 tụng đầu : phương đ�ng.�
- 2 tụng sau : phương kh�c.�
Đ�y l� phần đầu. Văn cũng c� 4. Cứ theo như trước c� thể biết được.
*
-Kinh văn : �Ba phương c�ng bốn g�c��� tới�� �chuyển ph�p lu�n v� thượng�.�
T�n rằng : đ�y l� c�c phương kh�c thỉnh.
*
-Kinh văn : �Thế t�n v� lượng tuệ��� tới�� �c�c ngươi cần phải biết�.�
T�n rằng : dưới l� 5 tụng, tụng về ch�nh chuyển.�
C� hai phần :�
� 2 tụng đầu : Phật ưng thuận thuyết ph�p cho.
� 3 tụng sau : ch�ng sinh được lợi �ch.
Đ�y l� phần đầu.�
�V� minh tới L�o tử,�
�Đều từ sinh duy�n hữu�.
Đ�y l� giải th�ch nghĩa V� minh duy�n v�o H�nh, H�nh duy�n v�o Thức. Cho đến Sinh duy�n L�o tử trong văn trường h�ng.�
Sinh n�i ở đ�y chẳng phải l� chi Sinh (trong 12 nh�n duy�n), m� đ� l� chữ sinh trong từ �năng sinh�. Chữ hữu ở đ�y chẳng phải l� chi Hữu, m� l� hữu của �hữu v�� (c� v� kh�ng).�
� n�i chi H�nh từ duy�n năng sinh của chi V� minh, cho n�n mới c�. Thể của chi Thức từ duy�n năng sinh của chi H�nh trước n�, cho n�n mới c�. Cho đến L�o tử cũng từ duy�n năng sinh của chi Sinh trước n�, cho n�n mới c�, chẳng phải l� sự sinh khởi từ v� nh�n, bất b�nh đẳng nh�n, m� đều l� từ duy�n sinh. Tức l� n�i r� V� minh từ c�i duy�n năng sinh của L�o tử m� c�, (cứ như vậy) lu�n chuyển v� c�ng v� tận cho n�n gọi l� Duy�n khởi.
*
-Kinh văn : �L�c tuy�n thuyết ph�p n�y��� tới�� �chẳng thể được bờ ấy�.�
T�n rằng : đ�y l� n�i về ch�ng sinh được lợi �ch :�
a) Tụng đầu : hội thứ nhất.�
b) Tụng sau : hội thứ hai.�
c) Tụng cuối : hội thứ ba, hội thứ tư.�
* Chữ [����� ] đọc l� Cai, l� số từ. Theo Phong Tục Th�ng, th� 10 ng�n l� vạn, 10 vạn l� ức, 10 ức l� triệu, 10 triệu l� kinh, 10 kinh l� cai (tức 100 triệu).
Cai c�n chỉ số lớn. Tức như trong văn trường h�ng ở đằng trước c� n�i đến số 600 vạn ức Na do tha. Na do tha tức l� cai vậy.
*
-Kinh văn : �Thời mười s�u vương tử��� tới�� �tuệ nh�n thanh tịnh nhất�.�
T�n rằng : dưới l� đoạn thứ ba. N�i về con nối tiếp việc truyền đăng. Trường h�ng c� 5 phần, trong đ�y chỉ c� 4 phần :�
- 2 tụng đầu : xuất gia khải thỉnh.�
- 2 tụng rưỡi sau : Phật hứa ch�nh (thức) thuyết (ph�p).
- 4 tụng sau nữa : c�c con truyền đăng.
- 1 tụng cuối : người được gi�o h�a thường xuy�n được lợi �ch.�
Đ�y l� phần đầu, chỉ thiếu mục thứ tư n�i về Phật đứng dậy khen ngợi.�
�Doanh vệ dực t�ng� : tức l� chỉ c�c bề t�i ph� t�.
*
-Kinh văn : �Phật biết t�m trẻ nhỏ��� tới�� � như hằng h� sa kệ�.�
T�n rằng : đ�y l� phần thứ hai : Phật hứa ch�nh thuyết.
*
-Kinh văn : �Phật đ� thuyết kinh rồi��� tới�� �hằng h� sa số ch�ng�.�
T�n rằng : đ�y l� phần thứ ba : c�c con truyền đăng. C� ba phần nhỏ :�
- 1 tụng đầu : Phật nhập tịch định.�
- 2 tụng sau : c�c con truyền đăng.�
- 1 tụng cuối : n�i về số ch�ng sinh được độ nhiều �t l� bao nhi�u.
*
-Kinh văn : �Sau khi Phật đ� diệt độ��� tới�� �thường c�ng sinh với th�y�.�
T�n rằng : đ�y l� phần thứ tư : người được gi�o h�a thường được �ch lợi.
*
-Kinh văn : �Mười s�u Sa di đ󔠠 tới�� �đều được th�nh ch�nh gi�c�.�
T�n rằng : đ�y l� 1 tụng : hội th�nh Phật nay.
Bốn đoạn tr�n đ�y gồm 27 tụng rưỡi, gộp lại th�nh hội thứ nhất : sự t�ch bản th�n (Phật).
*
-Kinh văn : �Bấy giờ người nghe ph�p��� tới�� �dần gi�o h�a đạo Phật�.�
T�n rằng : đ�y l� 1 tụng : hội sự t�ch đệ tử.
Gộp với c�c tụng tr�n gồm 28 tụng rưỡi, tụng về nh�n duy�n xưa : l�i khỏi đại thừa, đi theo tiểu thừa.
*
-Kinh văn : �Ta trong số mười s�u��� tới�� �cẩn thận đừng sợ h�i�.�
T�n rằng : đ�y l� 2 tụng : kết luận việc thuyết nay, khuy�n chớ sợ h�i.�
Tr�n gồm 30 tụng rưỡi n�i về nh�n duy�n xưa, khiến nhớ lại việc tho�i lui khỏi đại thừa m� theo tiểu thừa. Đ� l� thuyết minh về sự t�ch Phật Đại Th�ng.
*
-Kinh văn : �V� như đường hiểm �c��� tới�� �ở chỗ hiểm cứu nạn�.�
T�n rằng : dưới l� đoạn lớn thứ hai, c� 19 tụng n�i r� quả nay, để khiến họ biết bỏ quyền m� lấy thực. Đ� l� sự H�a th�nh dụ, chia l�m hai phần :�
- 11 tụng rưỡi : tụng dụ thuyết.�
- 7 tụng rưỡi : tụng hợp thuyết. Chẳng tụng ph�p thuyết.�
Phần đầu lại chia l�m hai phần nhỏ :�
- 9 tụng : tụng về dụ �xưa thuyết quyền (thừa)�.�
- 2 tụng rưỡi : tụng về dụ �nay thuyết thực (thừa)�.
�Văn phần nhỏ đầu lại c� 4 mục :�
+ 3 tụng đầu : dụ về �thoạt đầu dẫn họ l�a chỗ hiểm�.�
+ 1 tụng sau : dụ về �nửa đường mới lui�.�
+ 4 tụng sau nữa : dụ về �v� họ m� đặt ra H�a th�nh�.�
+ 1tụng cuối : dụ về �mọi người mệt đều nghỉ�.�
Mục đầu n�y lại chia l�m ba :�
+ 1 tụng : n�i về đường hiểm lắm nạn.�
+ 1 tụng : muốn vượt qua, nhưng đường xa.�
+ 1 tụng : đạo sư cứu nạn.
�C� nhiều th� dữ� : chỉ phiền n�o, �c nghiệp quả.
�Kh�ng c� nước� : chỉ kh�ng c� Phật ph�p gi�o.
�Kh�ng c� cỏ� : chỉ kh�ng c� Phật l� nghĩa.
Phật l� bậc đại đạo sư ở tại đường hiểm sinh tử để cứu gi�p mọi người bị hoạn nạn.
*
-Kinh văn : �Mọi người đều mệt mỏi��� tới�� �ở đ�y muốn l�i về�.�
T�n rằng : đ�y l� mục hai : dụ về nửa đường mới l�i.
*
-Kinh văn : �Đạo sư nghĩ như vầy��� tới�� �m� mất ch�u b�u lớn�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ ba, c� 4 tụng, l� dụ về v� họ m� đặt ra h�a th�nh. Chia l�m ba :�
- 1 tụng đầu : khởi niệm.�
- 2 tụng sau : h�a t�c.�
- 1 tụng cuối : khuyến nhập (khuy�n v�o h�a th�nh) .
Đ�y l� mục đầu.
*
-Kinh văn : �L�t sau nghĩ phương tiện��� tới�� �nam nữ đều đầy rẫy�.�
T�n rằng : đ�y l� mục h�a t�c (h�a l�m t�a th�nh).�
�Th�nh qu�ch� : chỉ hữu dư Niết b�n. Th�nh tức l� qu�ch. Trong đ� ch�ng sinh lấy �Tất c�nh Kh�ng� l�m nh� cửa.�
Kinh V� Cấu Xưng n�i :
�Nh�, l� thắng nghĩa Kh�ng;�
Trang nghi�m hoa gi�c phẩm.
Vườn tược l� tổng tr�;�
Đại ph�p l� c�y cối,�
Ch�n định l� s�ng ng�i.
T�m giải l� ao tắm;�
Tam giải (tho�t m�n) l� Tr�ng m�n�.�
�Tr�ng m�n� : tức l� lầu g�c cao, v� cao hơn ngoại đạo, vượt hẳn sinh tử; v� nhập Kh�ng x�.
Ch�n thực đế ph�p l� �nam�, đ� l� Sinh kh�ng ch�n tr�, v� từ bi t�m l� �nữ�, vỗ về nu�i dưỡng ch�ng sinh.�
Căn cứ v�o Kinh V� Cấu Xưng để m� giải th�ch nghĩa n�y.
*
-Kinh văn : �H�a ra th�nh đ� rồi��� tới�� �ai nấy t�y � th�ch�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ ba : khuyến nhập (khuy�n v�o h�a th�nh).
*
-Kinh văn : �Mọi người đ� v�o th�nh��� tới�� �tự cho đ� được độ�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ tư : dụ về mọi người mệt đều nghỉ ngơi.
*
-Kinh văn : �Đạo sư biết nghỉ xong��� tới�� �sẽ c�ng tới chỗ b�u�.�
T�n rằng : đ�y l� đoạn thứ hai tụng về dụ �nay thuyết thực (thừa)�.
- Đầu ti�n l� 1 tụng : n�u r� phải diệt h�a (th�nh).
- Sau đ� l� 1 tụng rưỡi : ch�nh thức bảo cho biết ch�n (thừa).
*
-Kinh văn : �Ta cũng lại như vậy��� tới�� �việc l�m đều đ� xong�.�
T�n rằng : dưới l� đoạn lớn thứ hai, c� 7 tụng rưỡi, l� hợp thuyết. Trong chia l�m hai phần :
- 2 tụng rưỡi đầu : tụng về hợp thuyết �xưa thuyết quyền thừa�.
- 5 tụng sau : tụng về hợp thuyết �nay thuyết thực thừa�.
Đ�y l� phần đầu. C� 3� � :�
+ Nửa tụng đầu : thoạt ti�n dẫn họ l�a chỗ nguy hiểm.
+ 1 tụng sau : nửa chừng mới l�i.
+ 1 tụng cuối : v� họ m� đặt ra h�a th�nh.
*
-Kinh văn : �Đ� biết tới Niết b�n��� tới�� �thuyết cho ph�p ch�n thực�.�
T�n rằng : dưới c� 5 tụng, tụng về hợp thuyết �nay thuyết thực (thừa)�. C� ba phần :
- 1 tụng đầu : n�u l�n việc nay thuyết thực (thừa).�
- 3 tụng sau : khuy�n bỏ quyền lấy thực.�
- 1 tụng cuối : kết luận.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Chư Phật phương tiện lực��� tới�� �mới l� ch�n thực diệt�.�
T�n rằng : đ�y l� khuy�n bỏ quyền để theo thực :�
- 1 tụng đầu : khuy�n bỏ quyền.�
- 1 tụng rưỡi sau : khuy�n lấy thực.
*
-Kinh văn : �Chư Phật l� đạo sư��� tới�� �dẫn v�o nơi Phật tuệ�.�
T�n rằng : đ�y l� kết luận về phần tr�n.
�

PHẨM NĂM TRĂM ĐỆ TỬ THỤ K�

Ba m�n ph�n biệt :
I. N�I R� DỤNG �.
II. GIẢI TH�CH T�N PHẨM.
III. GIẢI Đ�P THẮC MẮC.�
I. N�I R� DỤNG �.
C� bốn � :
1. Hạng thượng căn một lần nghe ph�p l� được thụ k�. Hạng trung căn hai lần nghe ph�p l� được thụ k�. Nay hạng hạ căn sau ba lần nghe ph�p đ� c� thể giải ngộ được rồi, bởi vậy thụ k� cho. Ch�nh v� thế m� c� phẩm n�y.�
2. Luận n�i rằng để trừ cho hạng thứ năm l� hạng người v� định trong bảy loại ch�ng sinh c� đủ phiền n�o t�nh, bảy loại tăng thượng mạn. Hạng thứ năm n�y v� t�m k�m cỏi, sinh hư vọng giải, khởi tăng thượng mạn, (Phật) đ� thuyết th� dụ về buộc ch�u b�u cho hạng n�y. C� nghĩa l� hạng n�y t�m t�n loạn, thực sự kh�ng định, thời qu� khứ tuy c� thiện căn đại thừa m� chẳng tự thấy biết. Hạng đ� chẳng cầu đại thừa, ở t�m thấp k�m, sinh hư vọng giải, cho đ� l� đệ nhất thừa. Để đối trị loại đ�, n�n thuyết về dụ buộc ch�u b�u.�
Cho n�n luận lại n�i : đối với hạng thứ năm n�y th� chỉ r� cho họ thiện căn thời qu� khứ của họ, khiến họ nhớ lại, dạy họ nhập tam muội. Đ� l� c�c hạng hữu học v� ph�m phu, chấp trước cho nhị thừa l� cứu c�nh, chẳng biết thiện căn đại thừa thời qu� khứ, nay khiến họ nhập định nhớ lại thiện căn đại thừa thời đ�. V� như b� mật buộc ch�u b�u v�o người say rượu nằm kềnh. V� thế cho n�n c� phẩm n�y.
3. Trong mười điều v� thượng, điều thứ tư l� Khiến lĩnh giải v� thượng, cho n�n thuyết dụ buộc ch�u b�u. C� nghĩa l� thuyết về duy�n xưa, khiến sinh gi�c giải, biết c� thứ diệu bảo l� thiện căn đại thừa. Bởi vậy n�n c� phẩm n�y. Đ�y l� nghĩa t�n vậy.
4. Luận giải thụ k� c� s�u chỗ thị hiện :
1)� Biệt k� (thụ k� ri�ng biệt) : nhu trường hợp� X� Lợi Phất v� bốn vị Đại Thanh Văn.
2)� Đồng k� (thụ k� đồng loạt) : như trường hợp� năm trăm (đệ tử) l� Ph� L�u Na v.v� c�ng� một ng�n hai trăm (người kh�c) c� c�ng� chung một danh hiệu, đ� l� điều m� mọi� người chẳng biết, những người� n�i tr�n� đồng thời được thụ k�. V� thế cho n�n c� phẩm n�y.�
Song M�n Từ t�n gọi l� Ph�p Minh, những người kh�c t�n gọi l� Phổ Minh. �Minh� nghĩa giống nhau, n�n nhiều. C�ng t�n như nhau n�n gọi l� Đồng k�.
II. GIẢI TH�CH T�N PHẨM.
* Chữ [受] đọc l� Thụ. S�ch Ngọc Thi�n giải th�ch chữ n�y c� nghĩa như c�c chữ Dung, Nạp, Lĩnh, Đắc.
��Năm trăm� chỉ số.�
�Đệ tử� chỉ người.�
�Thụ k�� chỉ sự.�
Từ ba thứ tr�n m� được t�n : năm trăm đệ tử thụ nạp Phật k�.�
Thụ nạp Phật k� : đ� gọi l� �Thụ k��. Đ� l� Y chủ th�ch (căn cứ v�o điều chủ yếu m� giải th�ch).
III. GIẢI Đ�P THẮC MẮC.
-Hỏi 1 : trong mười thứ v� thượng, trong thất dụ đều n�i tới việc buộc ch�u b�u, sao chẳng lấy đ� l� t�n gọi (của phẩm) m� lại gọi t�n (phẩm) l� Thụ K� ?�
Đ�p : căn thục, ph�t t�m th� k� biệt cho rồi sau mới thuyết dụ �buộc ch�u b�u�. Đặt t�n gọi theo việc ban đầu, cho n�n gọit�n phẩm l� Thụ K�.�
-Hỏi 2 : hạng thượng căn v.v� trước khi thụ k� đều lĩnh ngộ rồi, v� sao m� năm trăm đệ tử lại lĩnh ngộ sau khi thụ k� ?� � n�i việc buộc ch�u b�u ch�nh l� sự lĩnh ngộ của năm trăm đệ tử.�
Đ�p : c�c hạng thượng căn, trung căn chẳng đợi thụ k�, nghe thuyết đ� lĩnh giải rồi. C�n hạng hạ căn th� bản t�nh vốn đ� tr� độn, nh�n k� rồi mới sinh hỷ � : hỷ � đ� ph�t, mới tỏ r� sự lĩnh ngộ. Cho n�n sự lĩnh giải của hạng n�y chẳng giống hai hạng tr�n.�
Th�m nữa, hạ căn M�n Từ đ� lĩnh ngộ từ trước rồi. C�n năm trăm đệ tử hạ căn thụ k� xong mới n�i r� th�m bản �, v� sự lĩnh ngộ l� s�u nặng, chẳng phải đến l�c đ� mới lĩnh ngộ m� l� trước đ� đ� lĩnh ngộ rồi.�
-Hỏi 3 : trong phẩm n�y M�n Từ với một ng�n hai trăm người c�ng đều được thụ k�. Cớ sao chỉ lấy việc thụ k� của năm trăm (đệ tử) l�m t�n gọi (phẩm n�y)?�
Đ�p : c� bốn c�ch giải th�ch :�
1) Năm trăm (đệ tử) tại hội, hiện tiền được thụ k�. Một ng�n hai trăm người kia chẳng tại hội, chẳng hiện tiền.�
2) Năm trăm (đệ tử) được Phật đ�ch th�n thụ k� cho. C�n một ngh�n hai trăm người kia, th� Phật khiến truyền thụ k� cho ở trong kệ.�
3) Năm trăm người đ� được Phật thụ k� ri�ng, c� nghĩa l� lần lượt thụ k� cho v� n�i ri�ng tướng mạo của họ. C�n một ng�n hai trăm người kia th� Phật chỉ thụ k� chung, chẳng n�i r� ri�ng về tướng mạo.�
4) Năm trăm người ấy năng sinh lĩnh giải, thuyết dụ �buộc ch�u b�u�. Một ng�n hai trăm người kia kh�ng c� lĩnh giải ri�ng. Một m�nh M�n Từ l� số �t, cho n�n chỉ lấy năm trăm (đệ tử) l�m t�n gọi của phẩm, v� l� to�n số. Chẳng lấy một ng�n hai trăm l�m t�n gọi của phẩm, v� số chẳng to�n.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Ph� L�u Na��� tới�� �lực thần th�ng�.�
T�n rằng : đ�y l� đoạn văn lớn trong phẩm, chia l�m ba phần, v�ng thuyết ph�p thứ ba c� bốn : tr�n kia l� Phật thuyết, cho n�n dưới c�n ba :�
- Đầu ti�n l� M�n Từ t�m niệm lĩnh giải.�
- Thứ đến đoạn từ �bấy giờ Phật bảo� trở xuống, l� Thế t�n ph�t ng�n ấn thuật.�
- Cuối c�ng l� đoạn từ �c�c tỳ kheo (như) Ph� L�u Na v.v... cũng ở (chỗ) bảy Phật� trở xuống : Phật ch�nh thức thụ k� cho.
�Một người l� đầu, những người kh�c về l� cũng giống như thế, chỉ nhấc một g�c m� động cả ba g�c kh�c vậy.�
Văn đoạn đầu n�y c� hai phần :�
� Phần đầu thuyết minh về sự lĩnh giải, th�nh k�nh.�
� Phần sau thuyết minh về (sự) t�m niệm lĩnh ngộ.�
Phần đầu lại chia l�m hai :�
- Đầu ti�n thuyết minh về sự lĩnh giải được.�
- Sau đ� thuyết minh về sự th�nh k�nh.�
Đ�y l� phần đầu.
Những điều lĩnh giải được, c� bốn :�
1) Lĩnh thuyết ph�p : gần th� lĩnh giải được h�a th�nh, bảo sở. Xa th� lĩnh giải được c�i lẽ trước quyền sau thực trong phẩm Phương Tiện.�
2) Lĩnh thụ k� : gần th� lĩnh giải được c�u �C�c đệ tử ta uy đức đầy đủ, số ấy l� năm trăm, đều đ�ng thụ k�, ở thời vị lai đều được l�m Phật� trong cuối phẩm Thụ K�. Xa th� lĩnh giải được việc từ Thu Tử trở xuống được thụ k�.�
3) Lĩnh giải được nh�n duy�n đời trước : gần th� lĩnh giải được sự t�ch gần của mười s�u vương tử. Xa th� lĩnh giải được � c�u n�i của Thu Tử trong phẩm Phương Tiện �đời đời đ� từng theo Phật thụ h�a� v� c�u (Phật n�i) trong phẩm Th� Dụ rằng : �Ta xưa gi�o h�a cho ngươi ch� nguyện Phật đạo�.�
4) Lĩnh thần th�ng : gần th� lĩnh giải được c�c sự như việc đặt ra h�a th�nh trong phẩm Th� Dụ trước đ�y, đ� l� thần cảnh Tr� t�c chứng th�ng, c� khả năng biến h�a m� b�y đặt ra ở giữa đường. (Hoặc như) việc Phật Đại Th�ng mười kiếp ngồi ở đạo tr�ng, chấn động mười phương, ph�ng quang chiếu xa khắp mười phương. Phạm vương nh�n thấy �nh h�o quang đ� đều đến tập họp v.v� . Xa th� lĩnh giải được việc Phật Th�ch Ca thời kỳ đầu triệu tập (đ� khiến) đất động, mưa hoa, ph�ng quang chiếu xa, cho đến việc (Phật n�i) trong phẩm Phương Tiện (rằng) �l�c ta nảy ra � nghĩ đ� th� Phạm �m �y dụ ta rằng : L�nh thay ! Th�ch Ca Văn v.v��. Đ� đều l� thần th�ng của chư Phật.
*
-Kinh văn : �Được ph�p chưa từng c󔠠 tới�� �mắt chẳng tạm rời�.�
T�n rằng : đ�y l� thuyết minh về �sự th�nh k�nh�. C� t�m điều :�
1) Được ph�p hy hữu (hiếm c�).�
2) T�m tịnh.�
3) Phấn khởi (dũng dược).�
4) Từ chỗ ngồi đứng dậy.�
5) Tới trước Phật.�
6) Lễ ch�n.�
7) L�i ra đứng y�n.��
8) Chi�m ngưỡng (Phật).
*
-Kinh văn : �M� nghĩ như thế n�y��� tới�� �bản nguyện trong th�m t�m của ch�ng con�.
T�n rằng : đ�y l� thuyết minh về t�m niệm lĩnh giải.�
Đầu ti�n l� t�n th�n đức cao cả của Phật, sau đ� n�i r� (bản th�n) nhất t�m lĩnh giải.�
�T�nh lĩnh giải� : chỉ sự hiểu biết v� ham muốn (cầu đạo). Sự đ� chẳng phải l� một, th� năng cũng s�u v� rộng.�
�Kh�ng thể d�ng lời n�i m� n�i hết được� (ng�n bất năng tuy�n) : c� nghĩa l� Phật biết l�ng ta, cần g� phải kể lể tường tận.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Phật bảo��� tới�� �Di Đa La Ni Tử kh�ng ?�.�
T�n rằng : dưới l� đoạn lớn thứ ba của lượt thứ ba : Thế t�n ph�t ng�n ấn thuật. C� ba phần :�
- Đầu ti�n l� (Phật) hỏi mọi người c� thấy hay kh�ng ?�
- Thứ đến đoạn từ �Ta thường khen họ� trở xuống : (Phật) t�n th�n c�ng đức ng�y nay của họ.�
- Cuối c�ng l� đoạn từ �c�c ngươi chớ cho rằng� trở xuống : (Phật) n�i về c�ng đức ng�y xưa của họ.�
Đ�y l� phần đầu.�
Chữ �Kiến� ở đ�y c� nghĩa như chữ Thức. Chẳng phải l� mắt mọi người chẳng thấy, m� chỉ l� � chẳng nhận thức được đức hạnh thế n�o ?�
Th�m nữa, chữ �Kiến� c�n c� nghĩa như Kh�n (nh�n, nh�n thấy). Hiện tiền đứng trụ, c�c ngươi c� nh�n thấy kh�ng ?�
Th�m nữa, tuy mọi người nh�n thấy nhưng chưa hẳn đ� để t�m. Nay muốn n�i về đức hạnh của họ, n�n hỏi �mọi người c� thấy hay kh�ng ?�. Muốn khiến ch�ng sinh nh�n kỹ ngắm ngh�a quan s�t kỹ lưỡng, n�n hỏi l� �c� thấy hay kh�ng ?�.
*
-Kinh văn : �Ta thường khen �ng� tới�� �c�c loại c�ng đức�.�
T�n rằng : dưới l� khen c�ng đức ng�y nay.�
C� hai mục : đầu ti�n khen người, sau đ� khen đức.�
Khen đức c� hai : đầu ti�n l� chung, sau đ� l� ri�ng.�
Đ�y l� khen người v� khen chung về đức.
*
-Kinh văn : �Tinh cần hộ tr씠� tới�� �biện b�c về ng�n luận�.�
T�n rằng : đ�y l� khen ri�ng về đức.�
C� năm điều :�
1) Gi�p tuy�n ch�nh ph�p.�
2) Biết chỉ cho bốn ch�ng về lợi �ch của gi�o ph�p.�
3) Biết giải th�ch Phật ph�p.�
4) L�m lợi �ch cho người c�ng tu h�nh.�
5) Ng�n ngữ biện luận t�i giỏi.�
* Chữ Nhi�u [饒] c� nghĩa l� nhiều, �phong� l� hậu hĩ, lợi �ch, dư thừa.
*
-Kinh văn : �C�c ngươi chớ cho rằng��� tới�� �cũng l� tối đệ nhất�.�
T�n rằng : dưới l� b�n về đức xưa. C� 10 đức. Trong đ�y c� 2 đức :�
1) Hộ trợ tuy�n ph�p, l�m Hộ ph�p th�nh, thụ tr� ch�nh ph�p, nhiếp thụ ch�nh ph�p.��
2) Th�nh thắng nh�n.
*
-Kinh văn : �Lại ở (chỗ) chư Phật���� tới�� �kh�ng c� nghi hoặc�.�
T�n rằng : đ�y c� bốn đức :�
1) Lĩnh giải được l� nhị Kh�ng, v� từ Kh�ng m� qu�n Hữu.�
2) Chứng được Tứ biện, v� trụ ở Thiện tuệ địa.�
3) Thường x�t tỏ những lời tuy�n thuyết, v� thuận với điều chứng được, l�a hẳn sở thuy�n.�
4) Kh�ng c�n nghi hoặc, v� hai thứ nghi ngờ về l� v� về sự đều đ� hết.
*
-Kinh văn : �Đầy đủ sức thần th�ng của Bồ t�t��� tới�� �trăm ng�n ch�ng sinh�.�
T�n rằng : đ�y c� ba đức :�
1) Đủ thần th�ng, v� l� đại sự nghiệp trong Ph�p v�n địa.�
2) Tu phạm hạnh, v� thường giữ Tam tụ giới của Bồ t�t.�
3) Ngấm ngầm l�m lợi lớn, v� d�ng ph�p tiểu thừa m� l�m lợi �ch cho ch�ng sinh.
*
-Kinh văn : �Lại h�a v� lượng��� tới�� �gi�o h�a ch�ng sinh�.�
T�n rằng : trong n�y c� một đức.�
Nhiếp luận n�i rằng : �H�a, cho n�n thuyết nhất thừa�. Tức l� việc Phật Bồ t�t h�a l�m Thanh văn, tiếp dẫn đồng loại, khiến họ ph�t t�m đại thừa.�
Cũng tức như Kinh Lăng Gi� n�i rằng : �trải qua nhiều kiếp ham rượu tam muội, sau khi say rồi, từ đ� trở dậy, mới ph�t đại t�m khuy�n c�c Thanh văn kh�c rằng : ta v� lượng trăm lần quay trở lại, từng ở Thanh văn v� dư y Niết b�n m� b�t Niế�t b�n, v� đ� chẳng phải l� Diệt thật sự, ta b�n từ đ� m� trở dậy. Cho n�n ng�y nay lại ph�t t�m đại thừa. C�c ngươi ng�y nay v� sao m� vẫn trụ ở tiểu thừa�. C�c nghĩa như vậy giống như chương Nhất thừa ở tr�n đ� n�i.
�Đức n�y c� hai :�
1) H�nh lợi tha : h�a tha, khiến họ đứng vững nơi v� thượng Bồ đề.�
2) Ch�nh do lợi tha m� th�nh hạnh tự lợi : thường xuy�n l�m Phật sự để tịnh c�i Phật.
*
-Kinh văn : �C�c tỳ kheo��� tới�� �cũng lại đệ nhất�.�
T�n rằng : dưới l� đoạn lớn thứ tư của v�ng (thuyết ph�p) thứ ba : ch�nh thức thụ k� cho.�
C� hai phần :�
- Ban đầu thụ k� cho M�n Từ.
- Sau đ� thụ k� cho 500 đệ tử.�
Ban đầu thụ k� lại c� hai phần :�
�1) Đầu l� nh�n k�.� 2) Sau l� quả k�.�
Nh�n k� c� s�u thứ. Đ�y l� đầu ti�n : thụ k� cho th�nh người giỏi.�
�Bảy Phật� : tức bảy Phật qu� khứ :�
- Tiền kiếp c� ba : Tỳ B�t Thi Phật ; Thi Kh� Phật ; Tỳ Thấp Phọc Ph� Phật.�
- Hiền kiếp c� bốn : Ca Lộ Ca Th�n Đ� Phật ; Ca Lộ Ca M�u Ni Phật ; Ca Diếp Ba Phật v� Th�ch Ca M�u Ni Phật.�
Ph�n t�ch về nghĩa của Hiền kiếp v.v� th� đều như Di Lặc Thượng Sinh sớ đ� n�i. Đ�y l� tr�nh b�y chung về bảy Phật qu� khứ. C�n đối với ta ng�y nay l� hiện tại, sẽ tr�nh b�y ri�ng.
*
-Kinh văn : �M� đều hộ tr씠� tới�� �Tam miệu tam Bồ đề�.�
T�n rằng : đ�y l� hai k� :�
1) Hộ trợ tuy�n ph�p.�
2) H�a lập Bồ đề.

*
-Kinh văn : �Để tịnh c�i Phật��� tới�� �đủ đạo Bồ t�t�.�
T�n rằng : đ�y c� ba k� :�
1) Thường xuy�n khuyến h�a.�
2) Lợi sinh.�
3) Đủ đạo Bồ t�t.
*
-Kinh văn : �Qu� v� lượng��� tới�� �Phật Thế t�n�.�
T�n rằng : dưới l� quả k�.�
C� s�u k�. Đ�y l� k� đầu ti�n : (thụ k� về) danh hiệu, v� hiểu r� ph�p nghĩa cho n�n gọi l� Ph�p Minh.
*
-Kinh văn : �Phật đ� lấy��� tới�� �đầy rẫy ở trong�.�
T�n rằng : dưới l� (k�) thứ hai : tướng trạng c�i nước.�
C� hai phần : đầu ti�n l� n�u r�, sau đ� l� kết luận.�
Trong phần n�u r� c� s�u mục. Ở đ�y c� hai :�
1) Rộng, hẹp ra sao.�
2) Tướng trạng thế n�o.�
Tướng trạng thế n�o c� ba :�
�a) Bảo địa (đất đai qu� b�u).�
�b) Địa b�nh (đất đai bằng phẳng).�
� c) �i qu�n.�
* Chữ Lăng [陵] s�ch Ngọc Thi�n giải th�ch l� g� đất lớn. �Lăng� c�n chỉ �kh�u lăng� tức mồ mả lớn. Chữ Giản [澗] l� thủy danh, chỉ khe nước giữa c�c n�i. S�u rộng bốn thước th� gọi l� C�u [溝] (r�nh, cống r�nh). H�c [壑] l� khe, c� khi c� nghĩa l� hang, động s�u, rỗng.�
*
-Kinh văn : �Cung điện chư thi�n��� tới�� �kh�ng c� d�m dục�.�
T�n rằng : trong n�y c� 1 mục n�u r� tướng trạng : c� thiện kh�ng �c. C� bốn � :�
1) Trời gần.�
2) Thấy nhau.�
3) Kh�ng c� �c đạo, nữ nh�n.�
4) V� dục, h�a sinh.
*
-Kinh văn : �Được đại thần th�ng��� tới�� � m� tự trang nghi�m�.�
T�n rằng : trong n�y cũng c� 1 mục n�u r� tướng trạng : tướng của người trời. C� bảy � :�
1) Đắc th�ng.� 5) Tinh tiến.�
2) Th�n quang.� 6) Tr� tuệ.�
3) Phi h�nh.� 7) Tướng hảo.
4) � ch� ki�n cố.�
*
-Kinh văn : �Ch�ng sinh nước ấy��� tới�� �thiền duyệt thực�.�
T�n rằng : đ�y chỉ c� 1 mục n�u r� tướng trạng : thực nhậm tr� (n�i về thức ăn thức uống để duy tr�).
Đ�y n�i tới nhị thực (hai loại thức ăn).�
Phật Địa kinh cũng n�i hai loại : ph�p hỷ v� ph�p lạc, v� ph�p vị to lớn duy tr� hỷ lạc.�
Kinh V� Cấu Xưng n�i : �đ� ăn Bất tử ph�p, lại uống Giải tho�t vị�. C�c kinh kh�c n�i tới tứ thực (bốn loại thức ăn) đ� l� Đoạn, X�c, Tư, Thức.
Nhiếp luận cũng n�i bốn loại, đ� l� :�
1) Bất thanh tịnh.�
2) Thanh tịnh.�
3) Tịnh bất tịnh.�
4) Thị hiện y chỉ trụ thực.
Kinh Tăng Nhất A H�m n�i về cửu thực (9 loại thức ăn) : gồm 4 loại thế gian thực v� 5 loại xuất thế gian thực.�
Bốn loại thế gian thực l� những g� ? Đ� l� đoạn thực, x�c thực, tư thực, thức thực v� n�i rộng về những tướng n�y.�
Năm loại xuất thế gian thực l� những g� ? Đ� l� :
1) Thiền thực.�
2) Nguyện thực.�
3) Niệm thực.�
4) B�t giải tho�t thực.�
5) Hỷ thực.�
Thường c�ng chuy�n niệm trừ bỏ 4 loại thế gian thực, cầu 5 loại xuất thế gian thực.�
Ph�p v� lậu ph� tan hữu lậu, chẳng phải l� hữu lậu thực. Ph�p hữu lậu tr�i ngược, l�m hại v� lậu, chẳng phải l� v� lậu thực. Thực ra đều gọi l� thực cả. Tạm thời nu�i dưỡng duy tr�, th� c� thể giả danh l� thực, song cứu c�nh th� chẳng phải.�
Ở đ�y v� Phật Địa kinh, V� Cấu Xưng kinh chỉ n�i về v� lậu (thực), chứ chẳng phải l� hữu lậu thực. C�c chỗ kh�c n�i tới bốn loại, đ� chỉ l� hữu lậu thực, chứ chẳng phải l� v� lậu thực.�
Kinh A H�m n�i đến 9 thứ thực, đ� l� gồm cả hai loại thực (thế gian v� xuất thế gian).�
Nhiếp luận n�i 4 loại, l� dựa v�o con người m� ph�n biệt c�c loại thực v� phi thực ph�p kh�c nhau.
C�i hỷ lạc do ph�p vị sản sinh ra m� Phật Địa kinh n�i đ�, th� ở đ�y gọi l� Ph�p hỷ. Đ�y dựa v�o điều chứng được l�c đầu chỉ ở tại � thức. Dục giới duy�n v�o Gi�o, n�n chỉ gọi l� Hỷ thực.�
Đ� căn cứ v�o l�c sau cũng chung cho cả s�u thức, chung cho cả Sắc giới cũng c�, cho n�n t�ch bạch ra l�m hỷ lạc. Đ�y gộp lại, gọi l� hỷ, v� nghĩa vui th�ch giống nhau.�
Đ� chỉ n�i về ngoại duy�n, chẳng n�i tới thiền duyệt. Thiền duyệt tức l� Khinh an lạc thực. Đ�y n�i chung cho cả nội duy�n, cho n�n ki�m cả thiền duyệt. Đ�y l� căn cứ v�o sự chứng đắc ban đầu chỉ ở trong � thức, chỉ gọi hỷ l� thực.�
C�n Kinh V� Cấu Xưng đ� th� lại gọi cả hai thứ giả thực hữu vi, v� vi th� thắng l� Thực. V� giải tho�t cho khỏi khổ, cho n�n gọi l� Giải tho�t thực. Ch�n như l� t�nh, đ� gọi l� Bất tử thực. Hai thứ n�y m�i m�i gi�p �ch cho ch�ng sinh, cho n�n thuyết minh thi�n về hai thứ n�y.�
C�c kinh kh�c n�i đến tứ thực như Đoạn thực v.v�� đ� chỉ l� n�i về c�c thứ hữu lậu thực, c� thể trưởng dưỡng kh� lực, c� thể tăng th�m hỷ lạc, c� thể nu�i dưỡng hy vọng, c� thể nhiếp chư căn đại chủng tạo sắc, l�m cho trường thọ, ấm �p, li�n tục chẳng hoại. Th�m nữa Th�n, Thụ, T�m, Ph�p bốn thứ đ� theo như thứ tự m� trưởng dưỡng th�n hữu lậu, qu�n nhập niệm trụ, cho n�n chỉ c� bốn.�
Kinh A H�m n�i tới 9 loại thực, đ� l� n�i gộp cả hai thứ hữu lậu v� v� lậu. Hai loại Thiền v� Hỷ trong năm loại sau, tức hai loại thực n�y c� thể trưởng dưỡng được ph�p th�n, v� gi�p �ch được nhiều, cho n�n thuyết minh thi�n về c�c loại n�y.�
Nguyện, Niệm, Giải tho�t tuy cũng thực sự c� � nghĩa gi�p cho sự trưởng dưỡng, kinh đ� gọi l� Thực (thức ăn). Nhưng v� chẳng phải l� th� thắng, l� chung cho mọi thứ, chỉ duy�n v�o ngoại, nội m� sinh ; k�m hơn Ph�p Thiền (Ph�p hỷ, Thiền duyệt), cho n�n trong kinh n�y lược đi chẳng n�i tới.
*
-Kinh văn : �C� v� lượng��� tới�� �c�ng t�m giải tho�t�.�
T�n rằng : trong n�y chỉ c� 1 mục n�u r� tướng trạng : đ� l� quyến thuộc tam thừa : ba đức của Bồ t�t, ba đức của Thanh văn.
*
-Kinh văn : �C�i nước Phật đ󔠠 tới�� �trang nghi�m th�nh tựu�.�
T�n rằng : đ�y l� kết luận về tướng trạng của c�i nước (Phật đ�).
*
-Kinh văn : �T�n kiếp l� Bảo Minh��� tới�� �đầy khắp nước ấy�.
T�n rằng : đ�y c� bốn k� :�
�� 1) T�n kiếp.���������������� 2) T�n nước.�
��� 3) Tuổi thọ.���������������� 4) Dựng th�p.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế t�n��� tới�� �độ c�c lo�i ch�ng sinh�.�
T�n rằng :� 21 tụng rưỡi, chia l�m hai phần :�
- Phần đầu : 12 tụng, tụng về phần Phật ấn thuật ở tr�n.�
- Phần sau : 9 tụng rưỡi, tụng về phần Phật ch�nh thức thụ k� cho.�
Phần đầu lại chia l�m hai đoạn :�
- Đoạn đầu gồm 7 tụng : t�n th�n đức ng�y nay.�
- Đoạn sau gồm 5 tụng : t�n th�n đức ng�y xưa.�
Chẳng tụng về việc Phật hỏi đại ch�ng. Về l� tuy tụng về đức ng�y nay, nhưng về thế văn tựa hồ như tụng về hết thảy đệ tử ứng h�a.�
Đoạn đầu c� ba mục :
+ 2 tụng rưỡi đầu : n�u l�n.
+ 3 tụng sau : giải th�ch th�nh tựu.
+ 1 tụng rưỡi cuối : kết luận.�
Đ�y l� mục đầu.
*
-Kinh văn : �Tự n�i l� Thanh văn��� tới�� �lại hiện tướng t� kiến�.�
T�n rằng : đ�y l� giải th�ch th�nh tựu. C� hai :
- 1 tụng rưỡi đầu, thị hiện trụ ở Thanh văn c�ch Phật đạo c�n xa, để gi�o h�a c�c ch�ng sinh.
- 1 tụng rưỡi sau, thị hiện ở tiểu thừa, thực ra l� để tịnh c�i Phật.
*
-Kinh văn : �Đệ tử ta như vậy��� tới�� �t�m th� mang nghi hoặc�.�
T�n rằng : đ�y l� kết luận.
*
-Kinh văn : �Nay Ph� L�u Na n�y��� tới�� �đa văn, c� tr� tuệ�.
T�n rằng : dưới l� 5 tụng, tụng về đức ng�y xưa. C� mười loại. Trong n�y c� ba loại :
1) Hộ ph�p.
2) Thắng nh�n.
3) Đa văn, c� tr� tuệ.�
Trường h�ng kh�ng c� mục n�y.
*
-Kinh văn : �N�i ra kh�ng sợ g씠� tới�� �m� tự tịnh c�i Phật�.�
T�n rằng : trong n�y c� bảy :
1) Năng thuyết. 5) Thuyết tịnh ph�p.
2) Đắc th�ng. 6) L�m lợi �ch lớn.
3) C� đủ V� ngại giải. 7) Tịnh c�i Phật.
4) Thức căn.
*
-Kinh văn : �Tương lai cũng c�ng d�ng��� tới�� �hộ tr� kho ph�p bảo�.�
T�n rằng : dưới l� 9 tụng rưỡi, tụng về việc thụ k�. C� hai phần :
- 2 tụng rưỡi đầu : nh�n k�.
- 7 tụng sau : quả k�.�
Đ�y l� phần đầu (nh�n k�), c� s�u :
1) C�ng Phật. 4) Thuyết ph�p.
2) Tuy�n ph�p. 5) Lợi sinh.
3) Tịnh c�i Phật. 6) Hộ ph�p.
*
-Kinh văn : �Sau đ� được th�nh Phật��� tới�� �cũng kh�ng c� đường �c�.�
T�n rằng : dưới l� quả k�. C� hai phần :
- 5 tụng rưỡi : tụng đầu về k�.
- 1 tụng rưỡi sau : tụng về kết luận.�
Đ�y l� phần đầu, c� bốn :
1) Tự thể. 3) T�n kiếp.
2) T�n nước. 4) Tướng trạng c�i nước.
Bồ t�t ch�ng rất đ�ng, đều ở trong c�i nước đ�, giống như tr�n kia đ� n�i.
*
-Kinh văn : �Tỳ kheo Ph� L�u Na��� tới�� �ta nay chỉ n�i qua�.�
T�n rằng : đ�y l� phần kết luận.
X�t � đoạn văn n�y, th� thấy đ�y l� Phật thụ k� cho từ B�t địa trở l�n trong c�i của b�o Phật.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ, một ng�n hai trăm��� tới�� �cũng chẳng kho�i sao ?�.�
T�n rằng : dưới đ�y l� đoạn lớn thứ hai, n�i về việc thụ k� cho năm trăm người. C� 4 mục :
1) Trong t�m mong muốn.
2) Phật ưng thuận.
3) Phật ch�nh thức thụ k� cho.
4) Hối hận, lĩnh giải.�
Đ�y l� mục đầu.
*
-Kinh văn : �Phật biết những người n�y��� tới�� �Tam Bồ đề k��.�
T�n rằng : đ�y l� mục hai : Phật ưng thuận.
*
-Kinh văn : �Ở trong ch�ng n�y��� tới�� �Phật Thế t�n�.�
T�n rằng : đ�y l� mục ba : Phật ch�nh thức thụ k� cho. C� hai phần :
- Phần đầu : thụ k� cho người c� mặt.
- Phần sau : 1 tụng rưỡi ở cuối, tụng về việc thụ k� cho người vắng mặt.
Phần đầu c� hai :
- Đầu ti�n l� trường h�ng.
- Sau đ� l� kệ tụng.�
Trường h�ng c� hai :
a) Đầu ti�n : thụ k� cho Trần Như.
b) Sau đ� : thụ k� cho năm trăm (đệ tử).�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Năm trăm người đ󔠠 tới�� �gọi l� Phổ Minh�.�
T�n rằng : đ�y l� thụ k� cho năm trăm đệ tử. C� hai c�ch giải th�ch :
- Một l� : đ�y tức l� 500 trong số 1200.
- Hai l� : đ�y l� số kh�c.�
C�ch giải th�ch đầu l� đ�ng.�
�Ca Lưu Đ� Di�, đ�y gọi l� Hắc quảng (�nh s�ng đen).�
�Ưu Đ� Di�, đ�y gọi l� Xuất hiện.�
�Chu Đ��, c� nghĩa l� con rắn.�
�N� Sa Gi� Đa��, nếu phi�n �m thật đ�ng th� phải l� Sa B� Yết Đa, tiếng H�n dịch l� Thiện lai.�
C�c điều kh�c th� như trước đ� giải th�ch.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế t�n��� tới�� �n�n hiệu l� Phổ Minh�.�
T�n rằng : đ�y l� 11 tụng, chia l�m hai phần :
- 9 tụng rưỡi đầu : tụng về việc thụ k� cho người c� mặt.�
- 1 tụng rưỡi sau : tụng về việc thụ k� cho người vắng mặt.�
Trong 9 tụng rưỡi, tụng về việc thụ k� cho người c� mặt ở phần đầu, c� hai mục :
- 6 tụng : thụ k� cho Trần Như.
- 3 tụng rưỡi : thụ k� cho năm trăm đệ tử.�
Mục đầu lại chia l�m năm. Trong n�y c� hai :
+ 1 tụng : Thời.
+ 1 tụng rưỡi : Tự thể.
*
-Kinh văn : �C�i nước ấy thanh tịnh��� tới�� �ph�p diệt trời người lo�.�
T�n rằng : trong n�y c� ba :
- 1 c�u : c�i nước.
- 2 tụng v� 1 c�u : quyến thuộc.
- 1 tụng cuối� trụ thọ.
*
-Kinh văn : �Năm trăm tỳ kheo ấy��� tới�� �đều như tr�n đ� n�i�.�
T�n rằng : đ�y l� việc thụ k� cho năm trăm đệ tử. C� ba phần :
- 3 c�u : Tự thể.
- 1 tụng, 1 c�u : Truyền k�.
- 1 tụng rưỡi : Kết loại.
*
-Kinh văn : �Ca Diếp ngươi đ� biết��� tới�� �ngươi h�y tuy�n thuyết đi�.�
T�n rằng : đ�y l� đoạn thứ hai n�i về việc thụ k� cho người vắng mặt. Tức l� thụ k� cho số người chẳng tại cuộc hội trong số 1200 người.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ năm trăm��� tới�� �hối lỗi tự tr�ch�.
T�n rằng : đ�y l� mục thứ tư : (500 đệ tử) hối hận v� lĩnh giải. C� hai phần :
� Phần đầu : n�u l�n sự hoan hỉ, hối hận, tự tr�ch.
� Phần sau : n�i l�n sự hối hận tự tr�ch.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Thế t�n��� tới�� �tiểu tr� l� đủ�.�
T�n rằng : dưới l� n�i l�n sự hối hận, tự tr�ch.
C� hai phần : đầu l� trường h�ng, sau l� kệ tụng.
Trường h�ng c� hai : đầu l� tự tr�ch, sau l� lĩnh giải.�
Đ�y l� phần đầu : trước l� n�u l�n, sau l� giải th�ch.
*
-Kinh văn : �Thế t�n��� tới�� �cho họ rồi đi�.�
T�n rằng : đ�y l� lĩnh giải.�
C� hai phần : đầu l� dụ (thuyết), sau l� hợp (thuyết). Trong dụ c� hai :
- Đầu ti�n l� lĩnh giải về xưa l� quyền.
- Sau đ� l� lĩnh giải về nay l� thực. Đ� l� đoạn từ �sau đ� th�n hữu gặp gỡ nh�n thấy hắn� trở xuống.
Phần đầu c� 3 mục :
1) Lĩnh giải : l�c đầu dẫn ra khỏi chỗ nguy hiểm.
2) Từ �người đ� say nằm� trở xuống : lĩnh giải nửa đường mới l�i.
3) Từ �dậy rồi đi chơi� trở xuống : lĩnh giải việc (Phật) v� (ch�ng sinh) m� đặt ra h�a th�nh.�
Chẳng lĩnh giải về mục thứ tư �mọi người mệt mỏi đều nghỉ ngơi�.�
Đ�y l� mục đầu : tức l� việc mười s�u vương tử mới gặp lần đầu.�
�C� người� : l� tự v� dụ với bản th�n.
�Nh� th�n hữu� : l� v� dụ v� với thiện hữu ch�n ch�nh của c�c vương tử tr�n.�
�Hữu� : l� bạn c�ng ch� hướng, l� bạn rất th�n.
Lễ K� n�i rằng : Li�u hữu th� n�u đức khi�m nh�n, Chấp hữu th� khen đức nh�n hậu. Trịnh Huyền giải th�ch : Li�u hữu l� bạn c�ng l�m quan. Chấp hữu l� bạn c�ng ch� hướng.�
Tr�n kia đ� v� Phật ph�p với nước, đại thừa với th�nh, trung đạo đại thừa với nh� (x�). Nay �nh�� ở đ�y cũng tức l� nh� đ�. V� từ trong c�i sinh tử m� đi tới Phật ph�p, trong thời gian ấy vẫn c�n l� ph�m phu, phiền n�o chưa đoạn, c�n bị v� minh tr�i buộc, say mụ m� t�m, đang nằm ngủ trong v�ng sinh tử, tuy gặp Phật ph�p, vẫn gọi l� �say nằm�.
�Bấy giờ th�n hữu� h�a duy�n ở nơi n�y đ� dứt, phải h�nh h�a ở chốn kh�c, cho n�n gọi l� �việc quan phải l�m� (quan sự đương h�nh), cũng giống như ở nơi một ao đầm lớn bơi thuyền nhanh m� xu�i sang đ�ng, người ngồi tr�n thuyền nh�n nước ao t� m� tưởng l� nước chảy sang t�y, kỳ thực l� nước chẳng vận h�nh.
Tự h�nh tr�i ngược với ch�n (thừa), cho n�n gọi l� Phật �đi� (Phật khứ).�
Kinh Hoa Nghi�m n�i c� mười loại h�nh :
1) Văn ph�p h�nh.
2) Thuyết ph�p h�nh.
3) Bất t�y tham s�n si h�nh (h�nh động chẳng theo tham s�n si).
4) Dục giới h�nh.
5) Sắc, V� sắc giới tam muội h�nh.
6) Nghĩa ph�p h�nh.
7) Nhất thiết th� h�nh.
8) Nhất thiết Phật s�t h�nh.
9) Niết b�n h�nh.
10) Th�nh m�n chư Phật h�nh.
T�y theo sự tương ứng m� giải th�ch. V� đ�y l� đem Phật ph�p của ph�p vương mười phương đi tới nơi kh�c m� gi�o h�a, cho n�n gọi l� �việc quan phải l�m� (quan sự đương h�nh).�
�Lấy bảo ch�u v� gi� v� với đại Bồ đề t�m.�
Bảo ch�u c� ba loại :
1) Thủy thanh.
2) Như �.
3) Thổ kim (nhả ra v�ng).�
Thổ kim c� ba loại :
1/ Loại hạ phẩm : nhả ra một� th� được gấp ng�n lần.
2/ Loại trung phẩm : nhả ra một, th� được gấp vạn lần.
3/ Loại thượng phẩm : nhả ra một, th� được gấp v� lượng lần.�
V� dụ với nhất thừa c� thể sản xuất ra tam thừa, từ tiểu (thừa) tới đại (thừa), cứ theo thứ tự m� phối v�o.
Thủy thanh : v� dụ chung chỉ Phật ph�p v� thanh trừ được phiền n�o.�
Như � : v� với đại Bồ đề t�m, v� t�y � cầu g� đều được vi�n m�n. Nay lấy đ� l�m v� dụ.�
��o� (y) : v� với thức. �Buộc� (hệ) : chỉ sự hu�n tập.�
Gi�o h�a cho họ, khiến họ ph�t t�m rồi đi đến nơi kh�c tiến h�nh việc gi�o h�a, đ� gọi l� �cho rồi th� đi�.
*
-Kinh văn : �Người ấy say nằm, chẳng tỉnh biết g�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ hai : lĩnh giải về nửa đường mới l�i bước.�
Bấy giờ vẫn c�n bị phiền n�o say mụ, dẫu nằm ở nh� đại thừa của th�n hữu, nhưng chẳng tự biết r� l� c� Bồ đề t�m ch�u.�
Duy Thức dẫn kinh n�i rằng : �h�n t�y triền t�m, kh�ng hề thức tỉnh�. Ở đ� lấy thức Mạt na tương ứng với V� minh gọi l� T�y thể. Nay lấy thức thứ s�u bất cộng V� minh, ch�nh thức l�m T�y thể. V� ở tại địa vị dị sinh sẽ dậy m� du h�nh.
*
-Kinh văn : �Dậy rồi đi chơi��� tới�� �b�n cho l� đủ�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ ba : lĩnh giải về việc (Phật) đặt ra h�a th�nh.�
Đ� tho�i đại t�m, �trở dậy� (khởi) muốn đi t�m thắng ph�p, n�n gọi l� �đi chơi� (du h�nh).�
Tới trong Phật ph�p nhị thừa, gọi l� �nước kh�c�, v� chẳng phải l� nơi đ� từng sinh trưởng ở đ�, v� xưa kia ở trong v�ng sinh tử gọi đ� l� �nước m�nh�.�
Ở trong đại thừa th� gọi l� ở nh� th�n hữu.�
Nếu l� người đ� ph�t t�m rồi, ở trong Phật ph�p th� gọi Phật ph�p l� nước m�nh, sinh tử l� nước kh�c. Cho n�n trước đ�y mới n�i l� �ở l�u nước người hơn năm mươi năm�.
�Nếu l� người trước khi chưa ph�t t�m, ở ngo�i Phật ph�p, th� coi sinh tử l� nước m�nh, Phật ph�p l� nước kh�c.�
Ngay văn ở đ�y cũng giống với c�ch n�i của Kinh Niết B�n, v� đại thừa với nh� của cha, tiểu thừa với nước người.�
Cầu ch�nh ph�p vị th� gọi l� �v� �o cơm�. Tự m�nh ra sức cố gắng si�ng năng để cầu ch�nh ph�p th� gọi l� �ra sức si�ng năng vất vả để cầu thứ rất to lớn�.�
V� đ� l� ở tại nh�n vị nhị thừa xả bỏ năm thứ dục lạc, xả bỏ mọi thứ ph�ng dật, n�n �c� được ch�t �t chứng đắc� Niết b�n nhị thừa, th� kh�ng cầu tiến nữa, �b�n tự cho l� đủ�. Rồi nảy sinh ra tư tưởng l� đ� được diệt độ, đ� được y�n ổn.
*
-Kinh văn : �Sau n�y th�n hữu��� tới�� �tới mức như vậy�.�
T�n rằng : dưới l� đoạn thứ hai : lĩnh giải về nay n�i l� thực. C� hai phần :
- Phần đầu l� lĩnh giải về diệt h�a.
- Phần sau l� lĩnh giải về thuyết thực.�
Đ�y l� phần đầu.�
V� sao để cầu y thực v� lậu m� lại tới ở địa vị nhị thừa cho uổng ?� Vất vả như vậy m� chỉ được tiểu quả lợi ?� Chỉ v� đ� chẳng phải l� thực (thừa) m� th�i.
*
-Kinh văn : �Ta xưa muốn khiến��� tới�� �rất l� (ngu) si�.�
T�n rằng : dưới l� lĩnh giải về việc (Phật) ch�nh thức thuyết về thực (thừa). C� ba phần :
- Phần đầu : thuyết về việc c�ng được gặp (Phật).
- Phần hai : tr�ch v� trụ ở quyền (thừa).
- Phần ba : khiến lấy thực (thừa).�
Đ�y l� phần đầu v� phần hai.�
�Ngũ dục lạc� tức l� ngũ an lạc :
1) Tự t�nh lạc.
2) Nh�n lạc.
3) Thụ đoạn lạc.
4) Khổ đối trị lạc.
5) V� n�o hại lạc.�
Hoặc Phật quả Ngũ ph�p thanh tịnh ph�p giới c�ng Tứ tr� phẩm, hoặc l� đại thừa v� lậu Ngũ uẩn tức giới th�n v.v�
�Ta xưa muốn khiến cho ngươi được thứ an lạc n�y�, cho n�n đ� �lấy hạt ch�u v� gi� tức diệu nh�n Bồ đề, �cột v�o trong �o của ngươi�, tức l� hu�n tập v�o t�m thức của ngươi, hiện tại tr�ch (ngươi vẫn c�n) trụ ở quyền (thừa) n�n n�i �m� ngươi chẳng biết�, tự m�nh �lo nghĩ vất vả� uổng c�ng �để cầu tự lợi�, ph�p chấp chẳng diệt, chẳng cầu ngũ lạc, �rất l� (ngu) si�.
*
-Kinh văn : �Ngươi nay c� thể��� tới�� �kh�ng thiếu thốn g�.�
T�n rằng : đ�y l� khiến lấy thực (thừa).
* Chữ [貿] đọc l� Mậu, l� trao đổi. Trao đổi c�c vật th� d�ng chữ [貿] Mậu n�y, l� chữ Bối [貝] gh�p với chữ M�o [卯]. Chữ [卯] c� �m l� Dậu. C� chỗ viết l� [���� ], Ngọc Thi�n n�i chữ n�y đọc theo phi�n thiết của Ca nh� (Cả), chỉ họ của người. Chẳng phải l� nghĩa ở đ�y.�
�D�ng để trao đổi� : c� nghĩa l� d�ng sơ t�m, v� như tiểu bảo ch�u, m� th�n cận chư Phật. Nghe v� hu�n tập ch�nh ph�p, tăng th�m thiện căn để m� đổi lấy ph�c tr� thượng vị đại thừa, v� như đại như � ch�u v� c�ng qu� b�u. Một khi đ� được thứ đ� rồi th� �thường được như �, kh�ng thiếu thốn g�, v� đầy đủ mọi đức.
*
-Kinh văn : �Phật cũng như vậy��� tới�� �nhất thiết tr� t�m�.�
T�n rằng : dưới l� hợp lĩnh. C� hai :
- Đầu : hợp lĩnh về xưa l� quyền.
- Sau : hợp lĩnh về nay l� thực. Đ� l� đoạn từ �nay Thế t�n�� trở xuống.�
Phần đầu c� ba mục. Đ�y l� mục thứ nhất : hợp lĩnh về l�c đầu dẫn ra khỏi chỗ nguy hiểm.
*
-Kinh văn : �Rồi sau bỏ qu�n, chẳng biết chẳng hay�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ hai, l� hợp lĩnh về nửa đường mới l�i.
*
-Kinh văn : �Đ� được đạo A la h�n��� tới�� �vẫn c�n chẳng mất�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ ba, hợp lĩnh về việc (Phật) đặt ra h�a th�nh.�
L�c tu h�nh định t�m th�nh ph�p (v� như) của cải ch�u b�u, hao ph� c�ng sức, đ� gọi l� �mưu sinh gian nan�.
* �Gian� : vốn chỉ đất kh� l�m. S�ch Th�ch Danh n�i : �Gian� nghĩa l� �căn�, v� như gốc rễ của vật vậy. �Nan� nghĩa như �đạn� (sợ, e sợ) chỉ thứ m� người ta phải ki�ng kỵ e sợ.�
�Đắc quả A la h�n� cho l� đ� đắc đạo đầy đủ rồi, �mới được �t m� đ� cho l� đầy đủ�. Nh�n xưa bản nguyện ng�y nay vẫn c�n, thời nay mới ch�n vậy.
*
-Kinh văn : �Ng�y nay Thế t�n��� tới�� �thực được diệt độ�.�
T�n rằng : dưới l� hợp lĩnh về nay thuyết thực. C� hai phần :
- Phần đầu : hợp lĩnh về diệt h�a.
- Phần sau : hợp lĩnh về thuyết thực.
Đ�y l� phần đầu : chỉ r� nhị Niết b�n (chỉ Niết b�n của nhị thừa, tức hữu dư y Niết b�n) l� nh�n của Phật, cho n�n n�i rằng �khiến c�c �ng trồng thiện căn Phật, thị tướng Niết b�n�.
*
-Kinh văn : �Thế t�n��� tới�� �được ph�p chưa từng c�.�
T�n rằng : đ�y l� hợp lĩnh về nay thuyết thực, mừng�được ph�p chưa từng c�.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ, bọn A Nh� Kiều Trần Như��� tới�� �b�n tự cho l� đủ�.�
T�n rằng : dưới đ�y l� 12 tụng rưỡi, chia l�m 2 phần :
- 2 tụng rưỡi đầu, tụng về hối hận tự tr�ch.
- 10 tụng sau, tụng về lĩnh giải.
Đ�y l� phần đầu :
- 1 tụng đầu : n�u việc lễ (Phật).
- 1 tụng rưỡi sau : tự tr�ch.
*
-Kinh văn : �V� như người ngh�o t�ng��� tới�� �l�c ấy nằm chẳng biết�.�
T�n rằng : dưới l� tụng về lĩnh giải. Chia l�m hai phần :
- Phần đầu : 6 tụng, tụng dụ lĩnh.
- Phần sau : 4 tụng, tụng hợp lĩnh.
Phần đầu lại chia l�m hai :
- 4 tụng đầu : tụng lĩnh giải về dụ xưa l� quyền.
- 2 tụng sau : tụng lĩnh giải về dụ nay thuyết thực.
Lĩnh giải về dụ xưa l� quyền c� ba �. Trong văn n�y c� hai :
+ 7 c�u đầu : lĩnh giải về dụ đầu ti�n gi�o h�a khiến ph�t t�m.
+ 1 c�u sau : lĩnh giải về dụ nửa đường mới l�i.
Từ trong sinh tử m� tới nh� đại thừa, cho n�n gọi l� �đi đến� (v�ng).
Ph�p t�i v� lượng, cho n�n gọi l� �đại ph��. Coi gi�o ph�p l� �cơm� (thiện). Lấy Bồ đề t�m l�m �ch�u ngọc�. Tuy gặp đại thừa, nhưng vẫn c�n say v� v� minh, cho n�n �nằm m� chẳng dậy�.
*
-Kinh văn : �Người ấy đ� dậy rồi��� tới�� �c� ch�u b�u v� gia��.�
T�n rằng : đ�y l� � thứ ba của phần lĩnh giải về dụ xưa l� quyền, đ� l� lĩnh giải về (Phật) đặt ra h�a th�nh.�
Tho�i chuyển khỏi đại thừa rồi, sau đ� mới từ sinh tử m� trở dậy đi đến nước nhị thừa.
*
-Kinh văn : �Th�n hữu cho ch�u ngọc��� tới�� �tha hồ với ngũ dục�.�
T�n rằng : đ�y l� lĩnh giải về dụ nay thuyết thực (thừa) :�
� Tụng đầu chỉ r� nh�n xưa l� diệt h�a hiển ch�n.
� Tụng sau thuyết minh về sinh hoan hỉ.�
Tuy hiện tại chưa gi�u, nhưng sau n�y sẽ gi�u c� c�c của cải, tuy chưa được ngũ dục, nhưng kh�ng kh�c g� đ� được, giống như nh�n thấy c� trắng đậu ở c�y th� chứng tỏ l� nước kh�ng phải l� kh�ng c�.
*
-Kinh văn : �Ch�ng t�i cũng như thế��� tới�� �tự đủ chẳng cầu nữa�.�
T�n rằng : dưới l� 4 tụng về hợp lĩnh. C� hai phần :
- 2 tụng đầu, tụng hợp lĩnh về xưa l� quyền (thừa).
- 2 tụng sau, tụng hợp lĩnh về nay thuyết thực (thừa)..
Đ�y l� phần đầu :
�
- 1 tụng đầu, tụng hợp lĩnh về l�c đầu dẫn ra khỏi nơi nguy hiểm.
- Nửa tụng sau, tụng hợp lĩnh về nửa đường mới l�i.
- Nửa tụng cuối, tụng hợp lĩnh về việc (Phật) đặt ra h�a th�nh.
*
-Kinh văn : �Nay Phật gi�c ngộ cho t�i��� tới�� �khắp cả th�n t�m đều hoan hỉ�.�
T�n rằng : đ�y l� 2 tụng hợp lĩnh về nay thuyết thực (thừa). Chia l�m hai :
- 1 tụng đầu, tụng hợp lĩnh về diệt h�a, hiển ch�n.
- 1 tụng sau, tụng hợp lĩnh về đ� sinh hoan hỉ.

�������������������������������������������� �

PHẨM THỤ HỌC V� NH�N K�

Ba m�n ph�n biệt :
I. N�I R� DỤNG �
II. GIẢI TH�CH T�N PHẨM.
III. GIẢI Đ�P THẮC MẮC.
I. N�I R� DỤNG �.
C� hai � :
1. Hạng hạ căn c� hai loại : Loại danh cao th� phẩm trước đ� thụ k� cho rồi, loại danh chẳng cao th� đến phẩm n�y mới thụ k� cho. Cho n�n mới c� phẩm n�y.
2. Trong việc Phật thụ k� cho : tr�n l� đồng k�, đ�y l� hậu k�. Cho n�n c� phẩm n�y.�
II. GIẢI TH�CH T�N PHẨM.�
Hăm hở� mong cầu tinh tiến tu tập th� gọi l� �Học� (tức địa vị hữu học). Việc tinh tiến tu tập ngừng v� đ� vi�n m�n th� gọi l� �V� học�.�
Nay Phật thụ k� cho c�c loại tr�n, cho n�n gọi l� �phẩm Thụ Học V� Học Nh�n K�� (thụ k� cho c�c hạng người hữu học v� v� học).
III. GIẢI Đ�P THẮC MẮC.
-Hỏi : v� sao đối với hạng trung căn, việc thụ k� lại gộp l�m một phẩm, nhưng đối với hạng hạ căn th� việc thụ k� lại t�ch ra l�m hai phẩm ?�
Đ�p : việc thụ k� cho hạng cao danh th� một điều kh�c hai điều giống, v� M�n Từ v� (A Nh� Kiều) Trần Như l� hai loại kh�c nhau. Chẳng phải hạng cao danh th� một điều giống, hai điều kh�c, v� hai ng�n người kia v� A Nan l� hai loại kh�c nhau, do đ� m� hai loại chia l�m hai phẩm. Hạng trung căn th� chẳng thế, v� M�n Từ trong loại cao danh l� để gi�o h�a, A Nan trong loại hạ danh l� để gi�o h�a.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ A Nan��� tới�� �chẳng cũng kho�i ư ?�.�
T�n rằng : phẩm n�y c� hai đoạn :
- Đoạn đầu l� ch�ng tự hy vọng.
- Đoạn sau l� Phật thụ k� biệt cho.
Đoạn đầu c� hai phần :
- Phần đầu l� 2 người hy vọng, thỉnh cầu.
- Phần sau l� 2.000 (người kh�c) hy vọng thỉnh cầu.
Trong phần đầu lại c� hai phần :
a. T�m niệm. b. Ngỏ lời.
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Liền từ chỗ ngồi đứng dậy��� tới�� �chỗ quy y của ch�ng con�.�
T�n rằng : dưới l� phần ngỏ lời. C� ba mục :
- Đầu ti�n tr�nh b�y bản th�n c� phần để theo Phật.
- Sau đ� thuật r� l� do hai người đ�ng được thụ k�.
- Cuối c�ng ch�nh thức ngỏ lời thỉnh cầu (Phật).�
Đ�y l� mục đầu.
*
-Kinh văn : �Hơn nữa, ch�ng con��� tới�� �l� con của Phật�.�
T�n rằng : đ�y l� thuật r� l� do 2 người đ�ng được thụ k�.
*
-Kinh văn : �Nếu được Phật thụ k� cho��� tới�� �nguyện vọng mọi người cũng được thỏa m�n�.�
T�n rằng : đ�y l� ch�nh thức xin Phật thụ k� cho.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ những người bậc hữu học v� v� học��� tới�� �đứng ở một ph�a�.�
T�n rằng : đ�y l� mục 2.000 người kh�c mong mỏi, thỉnh cầu.�
* Chữ [袒] đọc l� Đản, c� nghĩa l� cởi trần một b�n vai �o.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Phật bảo��� tới�� �Thế t�n�.�
T�n rằng : dưới l� đoạn thứ hai : Phật thụ k� biệt cho. C� ba k� :
- Sơ k� : A Nan.����
- Thứ k� : La Hầu.
- Hậu k� : 2.000 người.
Sơ k� c� bốn :
1) Phật k�.�
2) Ch�ng nghi.�
3) Phật biết, bảo họ.
4) A Nan chứng, thuyết Phật k�.
Đầu ti�n l� trường h�ng c� t�m mục :
1/- T�n Phật. 5/- Tướng trạng c�i nước.
2/- Nh�n h�nh. 6/- T�n kiếp.
3/- Lợi �ch. 7/- Trụ thọ.
4/- T�n nước. 8/- T�n th�n.
Đ�y l� mục đầu.�
Do tr� ph�p tạng, tr� như biển s�u chẳng thể lường được, danh như n�i cao kh� thể ngưỡng vọng được, cho n�n gọi l� �Sơn Hải Tuệ�.�
Thần th�ng đạt được, tự m�nh tha hồ vận dụng, cho n�n gọi l� �Tự Tại�.�
Kh�ng hề chướng ngại, n�n gọi l� �Th�ng Vương�.
*
-Kinh văn : �N�n c�ng d�ng��� tới�� �Tam miệu tam Bồ đề�.�
T�n rằng : đ�y l� k� về nh�n h�nh.
*
-Kinh văn : �Gi�o h�a hai mươi��� tới�� �Diệu �m Biến M�n�.�
T�n rằng : đ�y c� bốn k� :
1) Lợi �ch. 3) Tướng trạng coi nước.
2) T�n nước. 4) T�n kiếp.
*
-Kinh văn : �Phật đ� thọ mệnh��� tới�� �lại gấp bội ch�nh ph�p�.�
T�n rằng : đ�y l� k� về trụ thọ.
*
-Kinh văn : �A Nan��� tới�� �ca ngợi c�ng đức ấy�.�
T�n rằng : đ�y l� k� về t�n th�n.
*
-Kinh văn : �B�y giờ Thế t�n��� tới�� �sau đ� th�nh ch�nh gi�c�.�
T�n rằng : đ�y l� 1 tụng, tụng về nh�n k� ; 4 tụng sau, tụng về quả k�.
*
-Kinh văn : �Hiệu l� Sơn Hải Tuệ��� tới�� �trồng nh�n duy�n đạo Phật�.�
T�n rằng : đ�y l� quả k�, c� s�u mục :
1) Nửa tụng đầu : danh hiệu.
2) Một c�u sau đ� : tướng trạng c�i nước.
3) Một c�u : t�n nước.
4) Nửa tụng : lợi �ch.
5) Nửa tụng : t�n th�n.
6) Hai tụng : trụ thọ.�
Lợi �ch ch�ng sinh, tu Phật nh�n hạnh.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ trong hội��� tới�� �được quyết như vậy�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ hai : đại ch�ng nghi hoặc.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế T�n��� tới�� �Tam miệu tam Bồ đề t�m�.�
T�n rằng : đ�y l� mục ba : Phật biết, bảo họ. C� ba phần :
- Đầu ti�n thuyết về nh�n ban đầu.
- Sau đ� tr�nh b�y về h�nh sau đ�.
- Cuối c�ng l� kết luận : đắc k�.
Đ�y l� phần đầu.�
C�u X� luận thuyết về Th�ch Ca gặp gỡ lần đầu, về Th�ch Ca ph�t t�m, như trong đ� tụng rằng :�
�Ở ba v� số kiếp,�
Quan s�t ngược trở l�n,�
Nhi�n Đăng, Bảo Kế Phật,�
Th�ch Ca gặp đầu ti�n�.
Nay n�i nửa đường gặp Phật ở một nơi n�o đ�, chẳng phải l� lần đầu ti�n.
*
-Kinh văn : �A Nan thường ưa th�ch��� tới�� �cho n�n được k� n�y�.�
T�n rằng : đ�y l� tr�nh b�y về việc tu h�nh sau n�y v� kết luận về việc đắc k�.�
Kinh Hoa Nghi�m n�i rằng : �v� như người ngh�o t�ng ng�y đ�m đếm c�c thứ ch�u b�u của người kh�c, c�n m�nh th� chẳng c� ph�n nửa số tiền ấy. Hạng đa văn cũng giống như vậy�. Cho n�n, chẳng phải chỉ đa văn l� c� thể si�u việt ngay, m� c�n cần c� h�nh để hỗ trợ th�m. Tức như kinh đ� n�i rằng : �nếu muốn cầu trừ diệt v� lượng c�c điều tội lỗi, bạc �c th� c�n cần phải trong mọi l�c đều ph�t t�m dũng m�nh đại tinh tiến�.�
Cũng chẳng phải chỉ cần c� h�nh ấy l� liền được Bồ đề, m� c�n cần phải đa văn để dẫn đạo.�
Lại như kinh n�i :�
�Đa văn năng dẫn lạc,�
�Đa văn nhiếp mọi thiện,�
�Đa văn xả v� nghĩa,�
�Đa văn đắc Niết b�n�.�
Cho n�n, văn n�y căn cứ v�o Nhất tướng luận. Trong Tứ � th�, th� �Ch�ng sinh � nhạo � th�� c� nghĩa l� đối với một thiện căn th� hoặc khen hoặc ch�, v� sự (tiếp thụ) gi�o h�a chẳng nhất định. Song nh�n h�nh của chư Phật, từ Sơ địa trở đi th� đức lực đều như nhau, tướng th�nh Phật cũng lại như vậy. Chỉ v� bản nguyện kh�c nhau, kiến giải đương nhi�n kh�c nhau, cho n�n c� sự kh�c biệt. Thế n�n ở đ�y kết luận n�i rằng : �bản nguyện như vậy�.
*
-Kinh văn : �A Nan��� tới�� �cũng biết bản nguyện��
T�n rằng : đ�y l� mục bốn : A Nan chứng thuyết. C� hai phần :
- Đầu ti�n l� kinh gia thuật chứng.
- Sau đ� l� vị ấy tự trần thuyết.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ A Nan� tới �hộ tr� chư Phật ph�p�.�
T�n rằng : đ�y l� phần vị ấy tự trần thuyết, n�i r� bản th�n vốn ở địa vị cao, nhưng thị hiện h�a l�m thị giả, cho n�n n�i l� �phương tiện l�m thị giả�.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Phật bảo��� tới�� �vẫn như ng�y nay�.�
T�n rằng : dưới l� phần thứ hai : n�i về việc thụ k� của La Hầu La. Trường h�ng c� bốn k� :
1) T�n. 3) Theo lệ trước.
2) Nh�n. 4) Kế tự.�
Đ�y l� hai k� đầu.
*
-Kinh văn : �L� Đạo Thất Bảo Hoa��� tới�� �Tam miệu tam Bồ đề�.�
T�n rằng : đ�y l� hai k� cuối.�
* Chữ [蹈] đọc l� Đạo. Ngọc Thi�n giải th�ch Đạo l� giẫm, l� gi�y x�o l�n m� đi. Th�ch Danh n�i : Chữ Đạo [蹈] cũng c� nghĩa như chữ [道] Đạo. V� Đạo l� d�ng ch�n m� giẫm l�n cũng như (đi) đường.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế t�n��� tới�� �nhất t�m cầu Phật đạo�.�
T�n rằng : đ�y l� 4 tụng chia l�m bốn mục :
1) Thường l�m con ta.
2) L�m con c�c Phật.
3) Tr�nh b�y mật hạnh.
4) Thuyết về thắng nh�n.�
Đ�y l� hai mục đầu.�
Phật c� ba con, đ�y l� con lớn n�n gọi l� Trưởng.
*
-Kinh văn : �Mật hạnh La Hầu La��� tới�� �để tới đạo v� thượng�.�
T�n rằng : đ�y l� hai mục sau.�
T�n giả lưu th�n ở c�i Thiệm Bộ, chẳng nhập Niết b�n, ng�y nay ở T�y phương, thỉnh thoảng vẫn c�n c� người nh�n thấy.�
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế t�n��� tới�� �hai ng�n người chăng ?�.�
T�n rằng : đ�y l� phần thứ ba, n�i về việc thụ k� cho 2.000 người. C� bốn phần nhỏ :
1) Phật thấy, hỏi.
2) A Nan đ�p.
3) (Phật) ch�nh thức thụ k� biệt cho.
4) 2.000 người đ� hoan hỉ, lĩnh thụ.
Đ�y l� phần đầu.�
�Nhu nhuyễn� : c� nghĩa l� điều thuận căn thục.
�Tịch nhi�n� : nghĩa l� t�m trong lắng (thấu hiểu được) diệu l�.�
�Thanh tịnh� : chẳng bị m� hoặc phiền n�o.
�Nhất t�m� : c� nghĩa l� chẳng c�n c� tư tưởng kh�c.
*
-Kinh văn : �Đ�ng thế ! Đ� thấy�.�
T�n rằng : đ�y l� A Nan đ�p.
*
-Kinh văn : �A Nan��� tới�� �hộ tr� ph�p tạng�.�
T�n rằng : đ�y l� k�. Trường h�ng c� hai :
�1) K� nh�n, 2) K� quả.�
Đ�y l� mục đầu.
*
-Kinh văn : �Cuối c�ng đồng thời��� tới�� �thảy đều đồng đẳng�.�
T�n rằng : dưới l� quả k�. C� hai :
1) Danh hiệu giống nhau.
2) C�c thứ kh�c giống nhau.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế t�n��� tới�� �sau sẽ th�nh ch�nh gi�c�.�
T�n rằng : trong đ�y c� 5 tụng, chia l�m năm. Đ�y c� hai :
1) Một tụng : n�u l�n.
2) Một tụng : về nh�n.
*
-Kinh văn : �Ở c�c nước mười phương��� tới�� �dần dần nhập Niết b�n�.�
T�n rằng : đ�y c� ba :
3) Một tụng n�u danh hiệu giống nhau.
4) Một tụng n�u t�n nước giống nhau.
5) Một tụng n�u t�n thần dụng giống nhau.�
Trường h�ng kh�ng c� mục n�y. �
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Học, V� học��� tới�� �như được rưới Cam lồ�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ tư : 2.000 người hỷ lĩnh.
�

PHẨM PH�P SƯ

Ba m�n ph�n biệt :

I. N�I R� DỤNG �.
II. GIẢI TH�CH T�N PHẨM.
III. GIẢI Đ�P THẮC MẮC.�

I. N�I R� DỤNG �.

C� ba � :

1. Tr�n kia phẩm đầu ti�n l� phẩm Tựa thuật r� nh�n do, thứ đến 8 phẩm gọi l� Ch�nh t�ng. Trước hết, dẫn phẩm T�n Giải n�i rằng : �nay trong kinh n�y chỉ thuyết nhất thừa�. Phẩm n�y lại n�i th�m : �mở m�n phương tiện, n�i r� tướng ch�n thực�, tức l� lấy nhất thừa l�m t�ng chỉ của cả bộ kinh (Kinh t�ng), dẫn dụ loại Bất định t�nh trong nhị thừa, hơn nữa đều thụ k� cho.�
19 phẩm cuối gọi l� Lưu th�ng. Phần Lưu th�ng kinh n�y chẳng phải l� dẫn dụ hạng nhị thừa tho�i thất đại t�m (chỉ hạng kh�ng ph�t t�m tu đại thừa), c�ng kh�ng c� chỗ n�o khai quyền hiển thực, ch�nh thuyết nhất thừa, v� tuy phẩm n�y v� phẩm Tr� c� �t b�t bộ Tỳ kheo ni v.v.. được thụ k�, nh�n n�i tới tổng k�, nhưng chẳng phải l� thuyết th�m về nhất thừa, để khuyến dụ họ khiến họ tu học rồi thụ k� cho, m� đều l� lưu th�ng cả.�

Trong Lưu th�ng, chia l�m ba :

- 4 phẩm đầu l� T�n trọng lưu th�ng : t�n th�n ph�p, t�n th�n người l� đ�ng t�n đ�ng trọng, khiến sinh l�ng hoan hỉ ngưỡng mộ.

- 7 phẩm sau l� Học hạnh lưu th�ng : học tập hoằng dương kinh n�y, ch�nh hạnh, trợ hạnh khiến kh�ng thương tổn, hủy hoại.

- 8 phẩm cuối l� Ph� thụ lưu th�ng : v� thị hiện tướng (Phật) ph� ch�c v� đệ tử v�ng mệnh tu�n h�nh. Đ�y cũng tức l� phần lưu th�ng của ba v�ng thuyết ph�p.

-Hỏi : trong c�c kinh kh�c phần Lưu th�ng văn �t nghĩa gọn, nay trong kinh n�y cớ sao (phần Lưu th�ng) lại rộng như vậy ?�

Đ�p : dưới phẩm n�y n�i : số kinh m� ta đ� thuyết nhiều v� lượng ng�n ức. Trong số đ�, kinh n�y kh� t�n giải nhất, b� yếu chư Phật thường tự thủ hộ, từ xưa tới nay chưa từng thuyết minh r�, � nghĩa t�n chỉ s�u xa, kẻ sinh t�n giải �t. Cho n�n phần Lưu th�ng của kinh n�y nhiều hơn kinh kh�c. Hơn nữa gi�o h�a đại cơ (hạng c� căn cơ đại thừa) dễ c� thể th�nh thục, c�n gi�o h�a loại hồi t�m th� kh� t�n giải. Cho n�n Lưu th�ng phải nhiều, phải d�ng đủ mọi c�ch để khuyến kh�ch động vi�n.�

Trong 4 phẩm đầu về T�n trọng lưu th�ng, 3 phẩm đầu l� T�n trọng, phẩm Tr� sau l� Lưu th�ng.

Trong 3 phẩm đầu, phẩm Ph�p Sư n�i r� : ở kinh n�y d� người hay ph�p đều đ�ng t�n trọng, đ�ng l�m khu�n ph�p ; phẩm Bảo Th�p n�i r� ph�p đ�ng trọng, chốn thuyết kinh n�y, th�p vọt l�n để nghe ph�p ; phẩm Thi�n Thụ tuy cũng thuyết minh về ph�p, nhưng dụng � l� thuyết minh về người hoằng dương được kinh n�y, người đ� đ�ng trọng. Ch�nh l� v� trọng ph�p, cho n�n người đ� đ� chẳng tiếc th�n mệnh, lấy th�n m�nh l�m giường. C�n phẩm Tr� th� t�m tắt cả nội dung của ba phẩm n�y : T�n trọng c� nghĩa rộng cho n�n nguyện lưu th�ng. Cho n�n 4 phẩm tr�n gọi l� T�n trọng lưu th�ng.�

Hai phần lưu th�ng kh�c , tới văn sẽ giải. Đ� ch�nh l� l� do đầu ti�n sở dĩ v� sao m� c� phẩm n�y.
2. Thuyết 19 phẩm gọi l� Ch�nh t�ng.�
12 phẩm đầu thuyết minh về cảnh nhất thừa. Trong chia l�m hai phần :�
- 8 phẩm tr�n chủ yếu thuyết minh về quyền thực, về ba loại căn cơ được thụ k�.
- 4 phẩm dưới khen người khen ph�p, khuyến kh�ch tr� h�nh.�
Ph�n t�ch 4 phẩm, chẳng kh�c Lưu th�ng. Cho n�n c� phẩm n�y.
3. Trong luận c� bảy dụ, ba b�nh đẳng, mười v� thượng. V� thượng thứ mười l� Thị hiện thắng diệu lực v� thượng, l� dư t�n Tu đa la thuyết. Tức l� điều m� luận n�i l� : dưới l� thị hiện hai loại lực : Ph�p lực v� Tu h�nh lực.
Ph�p lực c� năm :�
1) Chứng. 4) Nghe ph�p
2) T�n.� 5) Đọc tụng tr� thuyết.
3) C�ng d�ng.
4 phẩm đầu đều l� c�c phẩm n�i về Di Lặc ; l� c�c phẩm Ph�n Biệt C�ng Đức v� T�y Hỷ C�ng Đức, v� đều l� bảo Di Lặc. Ri�ng một phẩm Thường Tinh Tiến ở sau tức l� phẩm Ph�p Sư C�ng Đức, v� l� bảo với Thường Tinh Tiến.�
Tu h�nh lực c� bảy :
1) Tr� lực.
2) Thuyết lực.
3) H�nh khổ hạnh lực.
4) Gi�o h�a ch�ng sinh h�nh khổ hạnh lực.
5) Hộ ch�ng sinh chư nạn lực
6) C�ng đức thắng lực.
7) Hộ ph�p lực
Tr� lực c� ba phẩm : Ph�p Sư, An Lạc Hạnh v� Tr� phẩm.�

� Đầu ti�n l� phẩm Ph�p Sư thuyết minh chung về người v� ph�p, năng tr� v� sở tr�.�

� Sau đến phẩm An Lạc Hạnh thuyết minh về ph�p tu h�nh của người tr� kinh.�

� Cuối c�ng l� phẩm Tr� thuyết minh về người năng tr�.

�Cho n�n cả ba phẩm đều gọi l� Tr� lực. Tr�n ph�n t�ch về quyền thực, chủ yếu l� để dẫn dụ cho căn cơ nhị thừa chứ chưa thuyết về năng tr�, sở tr� đ�ng t�n đ�ng trọng. Nay n�i r� nghĩa n�y. Cho n�n mới c� phẩm n�y.�

II. GIẢI TH�CH T�N PHẨM.�

Đ�ng l�m ph�p tắc, đ�ng được giữ g�n th� gọi l� �Ph�p� ; đ�ng để học tập, đ�ng l�m khu�n mẫu th� gọi l� �Sư�.�
Gi�o n�y đ�ng l� ph�p tắc, L� n�y đ�ng để giữ g�n, hai thứ ấy đều gọi l� �Ph�p� ; Ph�p n�y đ�ng để học tập n�n gọi l� �Ph�p Sư�.�
Cho n�n kinh Niết B�n n�i rằng : th�y của chư Phật, đ� l� Ph�p đấy.�
Kinh Di Gi�o n�i : Ba La Đề Mộc Xoa l� vị th�y cả của ngươi.�
Trong phẩm n�y t�n th�n kinh l� đ�ng trọng, Ph�p ch�nh l� th�y, cho n�n gọi l� Ph�p Sư. Ph�p n�y l� Ph�p Sư. Người học được Ph�p th� c� thể l�m khu�n mẫu để dạy dỗ đ�o tạo mu�n vật. Th�y c� ph�p, đ� gọi l� Ph�p Sư. �Người ấy� Ph�p Sư, phẩm n�y thuyết minh rộng về vấn đề n�y, cho n�n gọi l� phẩm Ph�p Sư. Trong phẩm n�y n�i cả hai : ph�p v� người học, đều gọi l� Ph�p Sư. Nghĩa chung cho cả hai l� hay.�

III. GIẢI Đ�P THẮC MẮC.

-Hỏi : Ph�p Sư l� chỉ những người hoằng tr� kinh n�y, cả l�c Phật sinh tiền v� sau khi Phật diệt độ, hay l� để chỉ những người như thế sau khi Phật diệt độ ?

Đ�p : đều gọi l� Ph�p Sư cả. Trong n�y, phần lớn l� chỉ loại sau khi (Phật) diệt độ, được gọi l� Ph�p Sư. C�n những vị hiện tại được gọi l� đệ tử, song hiện đ� được thụ k�, trong n�y cũng n�i l� được danh hiệu Ph�p Sư.
Th�m nữa, v� người hiện tại thụ tr� th� dễ, n�n lược đi m� chẳng n�i tới. C�n người thụ tr� sau khi (Phật) diệt độ mới l� kh�, cho n�n chỉ ri�ng loại n�y mới được danh hiệu Ph�p Sư. Th�m nữa, người hiện đang học tập gọi l� đệ tử. C�n b�t bộ v.v... cũng gọi l� Ph�p Sư.

-Hỏi : phẩm Tr� cũng tr� kinh n�y, lại cũng đ�ng l�m ph�p tắc, cớ sao chỉ ri�ng phẩm n�y được gọi l� phẩm Ph�p Sư ?�

Đ�p : tuy n�u t�n chung, nhưng lại l� t�n gọi ri�ng, v� kh�ng c� khả năng n�o kh�c. C�c phẩm kh�c c�n c� nghĩa kh�c c� thể đặt t�n. Huống hồ trong n�y ca ngợi cả hai, người v� ph�p đều đ�ng l�m th�y.
�Th�m nữa, phẩm Tr� : hiện tại thuyết ph�p th� gọi l� Tr�. C�n đ�y l� khuyến kh�ch t�n th�n t�i năng nổi trội sau khi (Phật) diệt độ, cho n�n gọi l� phẩm Ph�p Sư.
-Hỏi : phẩm n�y cũng c� thụ k�, cớ sao chẳng gọi l� phẩm Thụ K� ?�
Đ�p : v� việc n�y �t, cho n�n đặt t�n theo nhiều.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế t�n��� tới�� �Tam Bồ đề�.�
T�n rằng : văn lớn trong�phẩm n�y c� hai đọan :
� Trường h�ng v� tụng đoạn đầu, thuyết minh về nh�n Ph�p Sư.
� Trường h�ng v� tụng đoạn sau, thuyết minh về ph�p Ph�p Sư.
Đoạn đầu c� hai phần :
- Đầu ti�n l� thuyết minh về Ph�p Sư hiện ở trước Phật.
- Sau đ� thuyết minh về Ph�p Sư chẳng hiện ở trước Phật.�
Đ�y l� phần đầu.
V� Dược Vương tr� kinh n�y đ� l�u, tự thi�u th�n m�nh để c�ng d�ng, cho n�n gọi t�n Dược Vương. Nh�n Dược Vương m� bảo với t�m vạn người, dụng � ch�nh l� bảo c�c vị đ� được� thụ k�. Trong số được thụ k� c� c�c loại B�t bộ Tứ ch�ng tam thừa kh�c nhau.
Biện Trung Bi�n luận n�u 10 ph�p h�nh, mỗi một ph�p h�nh lại c� 4 h�nh :
1) Tự t�c (tự m�nh l�m).
2) Khuyến tha (khuyến kh�ch người kh�c l�m).
3) T�n th�n (ca ngợi).
4) Kh�nh �y (ch�c mừng, �y lạo).�
Nay t�y hỉ tức l� t�n th�n, chỉ n�u một thứ l�m v� dụ cho c�c thứ kh�c. Do thiện căn nhỏ m� được Bồ đề, th� chỉ như �nh mặt trời mới mọc c� c�ng dụng xua tan b�ng tối. Tr� cảnh tỏa s�ng th� c� thể đoạn trừ ngu si. Cũng như m�y r�ng mới đ�n đ� c� khả năng gi�p cho mu�n cỏ, (l�ng) từ bi mới dấy l�n sẽ mang theo b�ng rợp che chở cho ch�ng sinh. T�y hỉ một c�u sẽ được Bồ đề. T�n giải kinh n�y, nhất định chứng quả, điều đ� c� g� m� phải nghi hoặc nữa !
*
-Kinh văn : �Phật bảo Dược Vương��� tới�� �Tam Bồ đề k��.�
T�n rằng : dưới l� thuyết minh về Ph�p Sư hiện chẳng ở trước Phật. C� hai phần :
- Đầu ti�n l� n�i về loại nghe ph�p xong th� liền t�y hỉ.
- Sau đ� l� thuyết minh về s�u loại ch�nh hạnh của Ph�p Sư.�
Đ�y l� phần đầu.�
Người thực sự ưa nghe thuyết ph�p, c�ng đức v� lượng. Nay chỉ n�u một loại nghe ph�p t�y hỉ để l�m v� dụ cho c�c hạnh kh�c l� tự t�c, khuyến tha, kh�nh �y, c�ng đức kể sao cho xiết. Th�m nữa, tr�n l� giải th�ch về Ph�p Sư mới học, c�n dưới l� giải th�ch về Ph�p Sư học l�u, v� l� đại Bồ t�t.
*
-Kinh văn : �Nếu lại c� người��� tới�� �chắp tay cung k�nh�.�
T�n rằng : dưới l� thuyết minh về s�u loại ch�nh h�nh của Ph�p Sư. C� hai phần :
� Đầu ti�n thuyết minh về s�u loại ch�nh h�nh của Ph�p Sư bi nguyện tới đ�y.
� Sau đ� l� đoạn từ �sau khi ta diệt độ, ai c� khả năng ri�ng v� một người m� thuyết kinh Ph�p Hoa� trở xuống :� thuyết minh về s�u loại Ph�p Sư l� đ�ng t�n đ�ng trọng.�
Trong phần đầu lại c� hai phần nhỏ :
- Đầu ti�n l� thuyết minh về một c�u kệ �t ph�p h�nh.
- Sau đ� l� đoạn từ �huống chi l� hết sức thụ tr셔 trở xuống : thuyết minh về nhiều ph�p h�nh.�
Trong phần đầu nhỏ n�y lại chia l�m hai phần :
+ Phần đầu n�u r� người tu h�nh s�u hạnh, đ� ở chỗ chư Phật th�nh tựu bi nguyện m� sinh ở c�i người n�y.
+ Phần sau l� đọan từ �nếu c� người hỏi loại ch�ng sinh n�o� trở xuống :� n�i r� thắng nh�n n�y tới đời sau sẽ l�m Phật.�
Phần đầu n�y lại c� hai mục :
a. Đầu ti�n l� thuyết minh về s�u loại Ph�p Sư.
b. Sau đ� l� thuyết minh về bi nguyện quay lại sinh ở nh�n gian.�
Đ�y l� mục đầu.�
S�u loại Ph�p Sư gồm :
1) Thụ tr�. 4) Giải thuyết.
2) Đọc. 5) Thư tả (sao ch�p).
3) Tụng 6) C�ng d�ng.
Năm loại Ph�p Sư đầu chỉ thực h�nh đối với một b�i kệ trong kinh. C�n loại Ph�p Sư cuối c�ng thực h�nh hạnh c�ng d�ng, th� cung k�nh đối với một b�i kệ hay một quyển kinh, cũng đều l� tu hạnh c�ng d�ng. �Hoa hương v.v� đủ c�c loại�, đ� l� t�i c�ng d�ng vậy.�
Bắt đầu từ �cung k�nh coi như Phậ�t cho tới �chắp tay cung k�nh�, tổng cộng c� 13 thứ. T�n trọng k�nh coi như Phật, đ� l� � nghiệp. Chắp tay cung k�nh, đ� l� th�n nghiệp. Đ�y l� hai loại nội t�i. T�y hỷ trước đ�y l� ngữ nghiệp. Ngo�i c�c thứ n�y ra, đều l� ngoại t�i.�
Mười ph�p h�nh gồm :
1) Thư tả� (sao ch�p). 6) Thụ tr�.
2) C�ng d�ng. 7) Ch�nh khai diễn.
3) Th� tha (bố th� cho người kh�c). 8) Đọc tụng.
4) Th�nh văn (nghe ph�p). 9) Tư duy.
5) Mở đọc. 10) Tu tập.
Đ�y n�u c�c h�nh dễ, chỉ n�i tới s�u loại. C�n bốn loại kh�c l� Th� tha, Th�nh văn, Tư duy, Tu tập l� c�c h�nh kh�, cho n�n chẳng n�i.�
Đối với cả quyển kinh, n�i l� c�ng d�ng. C�n năm thứ ph�p h�nh kh�c l� đối với một kệ, v� l� bổ sung thuyết minh lẫn cho nhau, v� nặng nhẹ kh�c nhau, kh� dễ kh�c nhau.
*
-Kinh văn : �Dược Vương n�n biết��� tới�� �sinh ở c�i người n�y�.�
T�n rằng : đ�y l� thuyết minh về bi nguyện n�n quay trở lại sinh ở nh�n gian. V� ở đ�y nếu kể ng�i vị v� xem x�t về nh�n, th� lẽ ra chẳng quay lại nữa.
*
-Kinh văn : �Dược Vương ! Nếu c� người hỏi��� tới�� �ắt được th�nh Phật�.�
T�n rằng : dưới l� n�i r� thắng nh�n n�y đời sau sẽ được th�nh Phật. C� hai phần :
- Đầu ti�n l� n�u l�n.
- Sau đ� l� giải th�ch.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �V� sao vậy ?��� tới�� �m� c�ng d�ng vị đ�.�
T�n rằng : dưới l� phần giải th�ch. C� hai phần :
- Phần đầu n�i r� người l� bậc t�n qu�, đ�ng để c�ng d�ng.
- Phần sau n�i r� ng�i cao, bi nguyện sinh ra ở đ�y.�
Đ�y l� phần đầu.
* Chữ �Chi�m� c� nghĩa l� xem; �Phụng� : chỉ � cung k�nh.
Rất khế hợp với t�m Phật v� kh�o th�ng đạt đạo l�. Do thắng nh�n n�y m� sẽ được th�nh Phật, v� lợi �ch lớn.
*
-Kinh văn : �Phải biết người n�y��� tới�� �kinh Diệu Ph�p Li�n Hoa�.�
T�n rằng : đ�y l� thuyết minh về ng�i cao, bi nguyện sinh ở nơi đ�y, v� c� khả năng thuyết kinh n�y l� bậc th�nh giả. Chẳng thế th� sao lại gọi l� đại Bồ t�t ?�
Hoặc ngay tại hạng ph�m phu nhưng tu học l�u, kh�c hẳn với hạng nhị thừa c�ng hạng sơ học, th� gọi l� đại Bồ t�t, v� Bồ t�t l� t�n gọi chung cho cả nhị thừa hữu học v� hạng sơ học. Hoặc th�nh tựu ph�t t�m Bồ đề sẽ được thắng quả, v� đ� th�nh c�i nh�n rồi cho n�n c� thể thuyết kinh n�y.
*
-Kinh văn : �Huống hồ hết sức��� tới�� �diễn giảng rộng kinh n�y�.�
T�n rằng : đ�y l� thuyết minh về nhiều ph�p h�nh, v� xả bỏ tịnh nghiệp quả, chẳng v�ng sinh tới c�i tịnh độ tr�n trời v� hai c�i tr�n (Sắc giới, V� sắc giới), m� sinh ở chốn n�y.�
Tr� Độ luận n�i : Bồ t�t bất tho�i v� y�u ph�p s�u sắc, cho n�n nghe (ph�p) th� t�m lắng s�u, l�ng tr�n người đều dựng đứng. Nghĩ tới đức từ bi của Phật th� cảm động ứa nước mắt. Nghe ph�p th�m diệu th� đại hoan hỉ. V� như qu�n thua trận sợ h�i ng� lăn ra đất chết ngất đi, họ h�ng th�n thiết thấy thế muốn biết l� c�n sống hay kh�ng, b�n cầm gậy m� quất n�, th� n� trở dậy ẩn v�o xe. Nếu chẳng dậy ẩn v�o xe, th� biết l� n� chẳng c�n sống.�
Bồ t�t cũng thế. Nếu nghe thuyết về c�ng đức diệu l� của Phật m� hoan hỉ, rợn t�c, sắc mặt biến đổi, buồn thương kh�c l�c th� phải biết loại n�y ắt được Bồ đề. Kh�c với loại tr�n, loại nghe kinh kh�ng hề c� tướng g� kh�c th� n�n biết rằng loại n�y kh�ng c� phần Bồ đề.�
B�t Nh� luận n�i : �Ph�c chẳng th� Bồ đề, nhị năng th� Bồ đề��. Huống chi l� hết sức thụ tr� đối với kinh n�y, nếu chẳng phải l� đại Bồ t�t th� kh�ng c� sự bi mẫn đ�.
*
-Kinh văn : �Nếu thiện nam tử ấy��� tới�� �thuyết cho người một c�ch rộng r�i�.�
T�n rằng : dưới l� thuyết minh về 6 loại Ph�p Sư đ�ng t�n đ�ng trọng. Văn chia l�m hai phần :
� Đầu ti�n thuyết minh về 5 điều đ�ng t�n trọng.
� Sau đ� l� giải th�ch l� do v� sao.�
Năm điều đ�ng t�n trọng l� :
1) Người thuyết (kinh) l� sứ giả của Phật.
2) Phỉ b�ng người đọc tụng kinh n�y, th� tội c�n lớn hơn l� tội đối với Phật.
3) Đọc tụng kinh Phật trang nghi�m.
4) Ở đ�u cũng được t�n lễ.
5) Đ�ng được bốn sự c�ng d�ng.�
Đ�y l� phần đầu.�
Ba nghiệp thuận (theo) Phật cho n�n trở th�nh �Sứ giả của Phật�.�
�Sứ� l� � nghiệp. �Khiển� l� ngữ nghiệp. �Sự� l� th�n nghiệp.�
Th�m nữa, truyền (b�) Phật gi�o l� �Sứ�. D�ng lời Phật, gọi l� �Khiển�. Giống với Phật h�nh, đ� gọi l� �Sự�, v� mọi h�nh vi trong ba nghiệp của Phật đều l� d�ng ph�p n�y m� l�m lợi �ch cho ch�ng sinh.
�Ri�ng thuyết một c�u� th� giống Phật nghiệp, c�ng khai thuyết nhiều l� lẽ th� đ�ng với Phật hạnh.
*
-Kinh văn : �Dược Vương ! nếu c� kẻ �c��� tới�� �tội n� rất nặng�.�
T�n rằng : đ�y l� điều thứ hai : kẻ phỉ b�ng kinh tội c�n lớn hơn l� tội đối với Phật, v� đời �c g�y tổn hại nhiều.
Kinh Đại Tập n�i : �phỉ b�ng chửi bới tỳ kheo phạm giới th� tội lớn hơn l�m chảy m�u th�n m�nh của vạn ức Phật�.�
Kinh Đại B�t Nh�, hội Thắng Thi�n Vương viết rằng : �nếu giết số Phật nhiều như số vi trần của đại thi�n thế giới, th� tội vẫn c�n nhẹ ; hủy b�ng kinh n�y tội c�n hơn thế, m�i đọa v�o địa ngục kh�ng c� ng�y ra�.�
Nay tội phỉ b�ng kinh n�y (Kinh Ph�p Hoa) cũng giống như thế. Nếu tổn hại Phật m� chẳng g�y tổn hại cho việc tu h�nh Nhị lợi bởi v� Phật chẳng sinh phiền n�o. C�n nếu tổn hại người đọc tụng (kinh), g�y tổn hại cho việc tu h�nh Nhị lợi th� người đ� sinh phiền n�o.�
Th�m nữa, dẫu hủy b�ng Phật, Phật kh�ng y�u gh�t, chẳng bỏ việc thuyết kinh, lợi �ch c�ng lớn. C�n nếu hủy b�ng người đọc tụng (kinh), v� họ c�n ph�n biệt kẻ o�n người th�n, cho n�n sẽ phế bỏ việc tu tập. Lại nữa, chửi Phật rất kh�. Chửi người đọc tụng (kinh) rất dễ. Để răn đừng l�m như vậy, cho n�n thuyết giảng điều n�y.�
Th�m nữa, l�c Phật c� ở đ� th� ch�ng sinh căn cơ thắng trội, dẫu c� kẻ chửi Phật, nhưng người kh�c thiện t�m bất tho�i, tuy tự m�nh bị tổn hại nặng, nhưng người kh�c bị tổn hại nhẹ. Sau khi kh�ng c� Phật nữa th� cấu uế của ch�ng sinh nặng nề, nếu phỉ b�ng người tr� kinh, mọi người nghe thấy rồi th� phần nhiều sẽ tho�i đạo t�m, tự v� tha đều bị tổn hại nghi�m trọng. Cho n�n đặt ra thuyết n�y.
Kinh Hoa Thủ n�i : �nếu người n�o hoại loạn t�m Bồ đề th� đ� ch�nh l� đ� hủy diệt �nh s�ng đại ph�p của mọi ch�ng sinh, tội sẽ lớn hơn tội Ngũ nghịch đọa địa ngục V� gi�n, v� Ngũ nghịch v� gi�n chẳng hủy hoại mọi Phật ph�p. Hủy Bồ đề t�m tức l� hủy hoại mọi Phật ph�p�.�
Th�m nữa, sau khi Phật diệt độ, người y ph�p đọc tụng rất kh� c�, người c� thể l�m bậc thiện hữu của ch�ng sinh ở đời �c thế cũng rất hiếm. Cho n�n tội chửi bới người đọc tụng kinh n�y c�n nặng hơn l� tội chửi Phật.�
* Chữ [��� ] đọc l� Tử (chửi bới). Chữ Hủy [毀] viết thế l� sai. Ngọc Thi�n n�i : d�ng miệng m� bới m�c phỉ b�ng th� gọi l� Tử Ha [���� 呵] (chửi bới quở tr�ch).
*
-Kinh văn : �Dược Vương��� tới�� �g�nh nặng tr�n vai�.�
T�n rằng : đ�y l� điều thứ ba : đọc tụng Phật trang nghi�m.
C� đủ mọi đức của Phật, bởi v� đọc tụng kinh n�y sẽ c� đủ mọi thứ trang nghi�m như tướng hảo v.v�.
Kinh Hoa Nghi�m n�i Bồ t�t c� mười loại trang nghi�m :
1) Đại từ trang nghi�m : v� cứu hộ mọi ch�ng sinh.
2) Đại bi trang nghi�m : v� nhẫn được mọi thứ.�
3) Đại nguyện trang nghi�m : v� những thứ đ�ng ph�t nguyện thảy đều rốt r�o.�
4) Hồi hướng trang nghi�m : v� kiến lập nhất thiết chư Phật c�ng đức diệu trang nghi�m.
5) C�ng đức trang nghi�m : v� l�m lợi �ch cho mọi ch�ng sinh.�
6) Ba la mật trang nghi�m : v� độ tho�t mọi ch�ng sinh.
7) Tr� tuệ trang nghi�m : v� trừ diệt phiền n�o ngu si �m cho mọi ch�ng sinh.
8) Phương tiện trang nghi�m : v� sản sinh thiện m�n c�c thiện căn.
9) Nhất thiết tr� t�m ki�n cố bất loạn trang nghi�m : v� chẳng ưa th�ch c�c thừa kh�c.
10) Quyết định trang nghi�m : v� diệt trừ được mọi nghi hoặc đối với ch�nh ph�p.�
Cho n�n Kinh Thắng Man n�i : �Thiện nam tử nhiếp thụ ch�nh ph�p g�nh v�c nhiệm vụ nặng nề�. Người tr� kinh chẳng những c� khả năng g�nh nổi tứ sinh (chỉ chung mọi loại ch�ng sinh) m� c�n g�nh được g�nh nặng tr�n vai Phật. Cho n�n được Phật coi trọng v� xứng với t�m Phật.
* Chữ Vi [為] c� hai nghĩa : L�m, Bị. Tr�n kia l� nghĩa �Bị�. N�i nghĩa� �L�m� l� �tự g�nh�, c�n g�nh c�i g�nh đại Bồ đề ở tr�n vai Phật nữa. Tức l� g�nh c�i g�nh A Nậu Bồ đề vậy. Chữ [荷] c� �m đọc l� H�. Theo Ngọc Thi�n c�n c� �m đọc l� Hạ, c� nghĩa l� gồng g�nh, g�nh v�c.
*
-Kinh văn : �Người đ� đến đ�u��� tới�� �n�n đem c�ng d�ng�.�
T�n rằng : đ�y l� điều thứ tư : ở đ�u cũng được ca ngợi lễ b�i, được người t�n trọng v� ở v�o chỗ tốt.
Điều thứ năm l� đ�ng được bốn sự c�ng d�ng, v� l� ph�c điền ch�n thực, v� đ�ng được hưởng thụ diệu c�ng d�ng !�
* Chữ Soạn [����� ] chỉ c�c thứ ẩm thực (đồ ăn thức uống, cơm nước) chỉ cỗ b�n, c� chỗ viết l� [撰].
*
-Kinh văn : �Sở dĩ như vậy l� v� sao?��� tới�� �Tam Bồ đề�.�
T�n rằng : đ�y l� giải th�ch nguy�n nh�n, v� kinh Ph�p Hoa n�y tối th�m mật, cho n�n chẳng ph� ch�c cho A Nan, chỉ ph� ch�c cho Dược Vương v.v�., v� l� cực kỳ b� mật.
V� như d�ng chất độc để l�m thuốc trị bệnh, th� chỉ c� bậc đại y dược mới d�ng được. Hạng th�y qu�n th� chẳng c� khả năng. Cho n�n ph� ch�c cho Bồ t�t chẳng ph� ch�c cho Thanh văn.�
Để gi�o h�a hạng Thanh văn, cho n�n n�i rằng : �Những người n�y khi được nghe (ph�p) trong chốc l�t sẽ đắc cứu c�nh đại Bồ đề�. � n�i l� v� khế hợp với ch�n l� n�n tự m�nh đắc quả, n�n khiến người kh�c đắc quả.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế t�n��� tới�� �c�ng c�ng d�ng người tr� (kinh)�.�
T�n rằng : dưới l� 16 tụng chia ra l�m ba phần :
- 2 tụng đầu : thuật chung về l� do khiến Ph�p sư đ�ng được t�n trọng, đ�ng được c�ng d�ng.
- 13 tụng sau : tụng về đức của Ph�p sư tr�n.
- 1 tụng cuối : kết luận ph�p hay, cho n�n người đ�ng t�n trọng.�
Đ�y l� phần đầu, chia l�m hai :
- 1 tụng đầu, n�i về đắc Nhậm vận tr�, tức Ch�n tr� t�nh, ch�n l� Nhị kh�ng.
- 1 tụng sau, tụng về đắc mọi loại Ch�n tr� tướng, tức l� Hậu đắc tr� c�ng với tr� tuệ tức Căn bản tr�, v� chia l�m hai. Khuy�n tự thụ tr� v� c�ng d�ng người thụ tr�.�
Đối với �Tự nhi�n tr� chỉ khuy�n c�ng d�ng, n�i r� do tự thụ tr� m� được tr� ấy, vậy c�n c� g� m� phải nghi hoặc nữa !
*
-Kinh văn : �Nếu ai thụ tr� được��� tới�� �thuyết rộng ph�p v� thượng�.�
T�n rằng : dưới l� 13 tụng, tụng về đức của Ph�p sư n�i tr�n, trong chia l�m hai phần :
� Phần đầu gồm 3 tụng, ca ngợi Ph�p Sư thắng trội.
� Phần sau gồm 10 tụng, n�i về � đ�ng t�n đ�ng trọng.�
Phần đầu n�y chia l�m ba :
- 1 tụng đầu : Sứ giả của Phật.
- 1 tụng sau : xả bỏ c�i tịnh độ.
- 1 tụng cuối : t�y nguyện tự tại.
*
-Kinh văn : �N�n d�ng hương hoa trời��� tới�� �c�ng d�ng người thuyết ph�p�.�
T�n rằng : dưới l� 10 tụng, tụng về đ�ng t�n đ�ng trọng. Chia l�m hai phần :
- 4 tụng đầu : ch�nh diện ca ngợi Ph�p sư đ�ng t�n đ�ng trọng.
- 6 tụng cuối : so s�nh tội ph�c, khuy�n phải t�n trọng.�
Bốn tụng đầu chia l�m hai :
+ 1 tụng đầu : trọng thuyết ph�p.
+ 3 tụng sau : trọng thụ tr�.�
Đ�y l� phần đầu.
V� người thuyết ph�p tự nhi�n ắt được quả b�o thắng diệu, cho n�n chỉ t�n th�n sơ qua. Như Khế kinh n�i rằng : �nếu người c� giới đủ, tuy yếu k�m m� lại c� thể biện thuyết l�m lợi cho nhiều người, th� cũng coi như Phật, l� bậc đại sư, đ�ng được c�ng d�ng tương tự như vậy, v� y�u qu� người đ� đ� kh�o thuyết ph�p�.
C�u X� luận cũng n�i : �C�ng d�ng cho cha mẹ ốm, Ph�p Sư, Bồ t�t tối hậu th�n, d� chẳng chứng th�nh, th� quả cũng v� lượng�.
*
-Kinh văn : �Ta diệt rồi đời �c��� tới�� �l�m việc của Như Lai�.�
T�n rằng : đ�y l� 3 tụng n�i về trọng thụ tr� :
- 1 tụng : khuy�n k�nh.
- 1 tụng : c�ng d�ng.
- 1 tụng : sứ giả của Phật.�
Diễn thuyết, đọc tụng v.v� đều l� thụ tr�.
*
-Kinh văn : �Nếu ở trong một kiếp��� tới�� �tội ấy c�n hơn thế�.�
T�n rằng : đ�y l� 6 tụng n�i về so s�nh tội ph�c, khuy�n n�n t�n trọng. Chia l�m hai phần :
- 2 tụng đầu : so s�nh tội.
- 2 tụng sau : so s�nh ph�c.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �C� người cầu đạo Phật��� tới�� �ph�c ấy c�n hơn thế�.�
T�n rằng : 4 tụng dưới chia l�m hai phần :
- 2 tụng đầu : so s�nh đối với Phật.
- 2 tụng sau : so s�nh việc nghe ph�p với việc c�ng d�ng.�
Đ�y l� phần đầu.�
T�n th�n Phật dễ, cho n�n t�m khinh lợi �t. T�n th�n người tr� kinh kh�, cho n�n t�m trọng lợi nhiều. V� tự tha c� sự nhiều �t kh�c nhau, giải th�ch theo như trước.
*
-Kinh văn : �Ở t�m mươi ức kiếp��� tới�� �ta nay được lợi lớn�.�
T�n rằng : đ�y l� đem việc nghe ph�p so s�nh với việc c�ng d�ng, v� t�i c�ng, ph�p c�ng c� sự hơn k�m kh�c nhau. Ph�p c�ng d�ng l� chỉ nghe ph�p vậy.
*
-Kinh văn : �Dược Vương ! Nay bảo ngươi��� tới�� �Ph�p Hoa tối đệ nhất�.�
T�n rằng : đ�y l� phần thứ ba gồm 1 tụng cuối (của 16 tụng chia l�m 3 phần, như n�i ở tr�n) : kết luận v� ph�p thắng trội, n�n người th�nh ra đ�ng t�n trọng.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Phật lại bảo��� tới�� �kh� tin kh� hiểu�.�
T�n rằng : đ�y l� đoạn thứ hai, thuyết minh về ph�p Ph�p sư.�
Trong đ�, đầu ti�n l� trường h�ng, sau đ� l� kệ tụng. Trường h�ng c� 3 phần :
1. Đầu ti�n l� thuyết minh về ph�p kh� tin kh� hiểu, chớ tuy�n truyền bậy.
2. Thứ đến l� thuyết minh về x� lợi ph�p th�n cần phải được c�ng d�ng. Đ� l� đoạn từ �khắp mọi nơi chốn, d� l� thuyết giảng hay l� đọc tụng� trở xuống.
3. Cuối c�ng l� thuyết minh về nghi thức quy tắc thuyết ph�p. Đ� l� đoạn từ �Nếu c� thiện nam tử, thiện nữ nh�n n�o sau khi Như Lai diệt độ muốn v� bốn ch�ng� trở xuống.
Trong phần đầu lại c� 2 phần :
- Đầu ti�n n�i r� Ph�p, Ph�p sư th�m diệu.
- Sau đ� n�i r� do nh�n Ph�p sư n�y m� lại th�nh thắng đức.�
Trong phần đầu n�y lại c� 2 phần :
- Phần đầu : ph�p kh� tin kh� hiểu.
- Phần sau : chớ tuy�n truyền bậy.�
Đ�y l� phần đầu.�
Trong kinh ba đời, kinh n�y l� kh� tin kh� hiểu, v� khiến (người ta) bỏ quyền m� lấy thực, v� sinh m� lại hữu sinh, cho n�n biết l� kh� tin; đạo l� u huyền phải v�ng v�o rồi mới chứng được, cho n�n biết l� kh� hiểu.
*
-Kinh văn : �Dược Vương !� Kinh n�y��� tới�� �huống hồ sau khi diệt độ�.�
T�n rằng : dưới l� phần �chớ tuy�n truyền bậy�.�
� Từ �truyền thụ bậy cho người� trở l�n : răn bảo chớ tuy�n truyền bậy.�
� Từ �Chư Phật� trở xuống : giải th�ch l� do.�
Phật thường tự giữ, chưa từng diễn thuyết c�ng khai, nay mới diễn thuyết (về kinh n�y) Phật tại thế, tự m�nh thuyết (kinh n�y), m� trong h�ng Thanh văn c�n c� hạng o�n giận ghen gh�t tăng thượng mạn đứng dậy rời bỏ chỗ ngồi (chẳng nghe), huống hồ l� sau khi Phật diệt độ th� họ sẽ phỉ b�ng, chẳng tin.
*
-Kinh văn : �Dược Vương n�n biết��� tới�� �tay xoa đầu vị đ�.�
T�n rằng : đ�y n�i r� do ph�p m� �người ấy� Ph�p sư lại th�nh thắng đức. C� bảy thắng đức :
1) �o Phật che cho, v� nhu h�a nhẫn nhục đủ nết t�m qu� (biết hổ thẹn), cho n�n được đức từ bi của Phật che chở.
2) Phật hộ niệm cho, do đ� căn th�nh thục. V� Phật lu�n hộ niệm cho c�c Bồ t�t.
3) C� đại t�n.
4) C� ch� nguyện, v� lấy Dục, Thắng giải l�m tự thể.
5) C� thiện căn.
6) Phật ở c�ng, v� c�ng trụ ở ng�i nh� từ bi t�m, nghĩ tới thắng nghĩa Kh�ng.
7) Phật tự tay xoa đầu, v� được Phật gi�o h�a, gia bị, được Phật thụ k� biệt, được Phật nhiếp thụ.
*
-Kinh văn : �Dược Vương !� Ở bất cứ đ�u��� tới�� �t�n trọng t�n th�n�.�
T�n rằng : dưới n�i r� x� lợi ph�p th�n ấy đ�ng được c�ng d�ng. C� hai phần :
� Phần đầu : thuyết minh về x� lợi ph�p th�n ấy.
� Phần sau : n�i r� d�ng �người n�y� m� th�nh Ph�p sư th� cũng l� thắng đức.�
Trong phần đầu lại c� hai phần :
- Phần đầu l� n�u.
- Phần sau : giải th�ch.�
Trong phần n�u c� năm xứ :
1) Thuyết xứ.
2) Độc xứ.
3) Tụng xứ�
4) Thư xứ (chỗ viết).
5) Kinh quyển trụ xứ (chỗ để kinh quyển).�
Trong mười Ph�p h�nh, th� c�ng d�ng, th� tha (bố th� cho người kh�c), văn th�nh (nghe ph�p), thụ tr�, tư lường, tu tập, chẳng l�a năm xứ n�y. V� sao vậy?� Dưới l� phần giải th�ch, trong đ� c� hai phần :
1/- Đầu ti�n n�i r� đ� l� x� lợi của �to�n th�n�.
2/- Sau đ� n�i về � phải n�n c�ng d�ng. N�i r� v� cả hai thứ L�, Tr� đều vi�n m�n, tức l� c� đầy đủ cả ph�p th�n v� b�o th�n, do đ� m� phản chiếu Khai, Thị, Ngộ, Nhập tri kiến Phật, tranh thủ được hết cả hai mặt Bồ đề v� Niết b�n, L� v� Sự. Cho n�n Phật dạy l�m tượng, viết kinh tức l� x� lợi của ph�p th�n - đặt v�o trong tượng.�
C�c ph�p sinh ra từ nh�n. Như Lai thuyết l� Nh�n. C�c ph�p đ� theo duy�n m� diệt, Đại sa m�n n�i đ� l� x� lợi của ph�p th�n. Cho n�n Kinh V� Lượng Nghĩa n�i rằng : �c�n gọi l� x� lợi ki�n cố�.
Cứ như kinh Kim Quang Minh th� �Như như, Như như tr� gọi l� ph�p th�n�, cho n�n chỗ n�o c� kinh tức l� c� �to�n th�n của Như Lai�.
*
-Kinh văn : �Nếu c� người��� tới�� �Tam Bồ đề�.�
T�n rằng : dưới l� thuyết minh do người đ� m� th�nh ph�p th�n th� cũng l� thắng đức. C� bốn mục :
1) Lễ c�ng th�p n�y, được gần Bồ đề.
2) Thấy nghe kinh n�y, thiện h�nh thắng đạo.
3) Thấy nghe kinh n�y, được gần ch�nh gi�c.
4) Nghe kinh n�y sinh kinh nghi, đ� l� hạng t�n học, cụ mạn.�
Đ�y l� mục đầu : v� hướng tới ph�p th�n, tức l� gần với sơ ph�t t�m Bồ đề.
*
-Kinh văn : �Dược Vương ! C� nhiều người��� tới�� �đạo của Bồ t�t�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ hai : �thấy nghe kinh n�y, thiện h�nh thắng đạo�.�
V� ch�nh nh�n n�y m� đ� nhập v�o kiếp số, đ� gọi l� �h�nh thiện hạnh�. Trong văn c� bảy hạnh :
1) Kiến(thấy). 5) Thư (sao ch�p).
2) Văn (nghe). 6) Tr�.
3) Đọc. 7) C�ng d�ng.
4) Tụng.
Cho n�n biết rằng : Thuyết, Tư, Tu thực sự l� thiện hạnh.
*
-Kinh văn : �Nếu c� ch�ng sinh��� tới�� �Tam Bồ đề�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ ba : thấy nghe kinh n�y được gần Sơ địa ch�nh gi�c. C� ba phần :
1) Ph�p. 2) Dụ. 3) Hợp.
Đ�y l� phần đầu.�
Nếu văn l� Văn tuệ th� t�n giải l� Tư tuệ, thụ tr� l� Tu tuệ.
*
-Kinh văn : �N�y Dược Vương ! v� như��� tới�� �biết nước ắt gần�.�
T�n rằng : đ�y l� dụ.�
�C� người� : v� với người cầu học ph�p quan trọng để mong xuất ly.�
�Kh�t nước� : v� với cảnh ở trong v�ng sinh tử, kh�ng c� nước ch�nh ph�p.�
�Cần nước� : luận n�i rằng : đ�y l� v� dụ, v� với nước Phật t�nh để th�nh đại Bồ đề, tức l� l� t�nh m� Phật gi�o giải th�ch, l� Sơ địa Bồ đề cần đeo đuổi.�
�Ở cao nguy�n� : (đất) rộng r�i bằng phẳng th� gọi l� nguy�n, v� với ch�nh ph�p của Phật che chở cho tứ sinh (chỉ tất cả ch�ng sinh), th�u t�m được mọi vật, hơn hẳn mọi đạo kh�c; kh� m� c� thể tr�o l�n được, n�n gọi l� cao nguy�n. Tức coi gi�o của ngoại đạo c�n trong v�ng sinh tử l� đồng bằng, trong v�ng đồng bằng th� c� cao nguy�n.�
�Kho�t đ�o để t�m kiếm� : lấy diệu tuệ l�m h�ng đầu, ba nghiệp l�m c�ng cụ, để lựa chọn t�m kiếm Bồ đề.�
* Chữ Tạc [鑿] l� đục, kho�t.�
�Vẫn thấy đất kh�� : chỉ gi�o t�ch nhị thừa - quyền thừa ng�y xưa. Ho�n to�n kh�ng c� tướng đại thừa, gọi l� �biết rằng nước vẫn c�n xa�.�
�Thi c�ng kh�ng ngừng� : c� nghĩa l� nhị lợi chẳng dừng.�
�Chuyển sang thấy đất ẩm� : � n�i gặp B�t nh� Kh�ng gi�o đại thừa, c� c�i thế của Bồ đề, n�n v� với �đất ẩm�.�
�Rồi dần dần tới lớp b�n� : v� với việc nghe gi�o ph�p kinh n�y.�
�Biết rằng nước ắt gần� : luận rằng : thụ tr� kinh n�y th� được nước Phật t�nh, th�nh A nậu đa la Tam miệu Tam Bồ đề, cho n�n gần với Phật tr� tuệ sở thuy�n. Tức l� n�u bật nhị thừa gi�o l� xa, đại thừa gi�o l� gần, Kh�ng gi�o l� sơ, Trung đạo gi�o l� th�n.
*
-Kinh văn : �Bồ t�t cũng lại��� tới�� �Tam Bồ đề�.�
T�n rằng : dưới l� hợp thuyết, c� hai phần :
- Phần đầu l� n�u l�n.
- Phần sau l� giải th�ch.�
Đ�y l� phần n�u : n�u l�n ba tuệ theo thứ tự : Văn, Giải, Tập. Trong mười ph�p h�nh th� 8 ph�p đầu l� Văn tuệ, một ph�p tiếp theo l� Tư tuệ, một ph�p cuối c�ng l� Tu tuệ.
*
-Kinh văn : �V� sao như vậy��� tới�� �m� khai thị cho�.�
T�n rằng : đ�y l� giải th�ch nguy�n do.
Đại Bồ đề ph�p c� nh�n c� quả, c� ch�nh nh�n gần, c� b�ng nh�n xa, Gi�o L� Hạnh Quả, tr� t�nh, tr� tướng, năm loại tr� tuệ đều thuộc kinh n�y, v� do kinh n�y m� đắc, v� kinh n�y thu nhiếp.�
�Khai phương tiện m�n� : tức l� nhiếp b�ng nh�n xa, xưa thuyết Gi�o L� Hạnh Quả nhị thừa.�
�Hiển ch�n thực tướng� : tức nhiếp ch�nh nh�n gần, nay thuyết Gi�o L� Hạnh Quả nhất thừa. V� hết thảy đều tận, cho n�n đều thuộc kinh n�y.�
�Th�m cố� : �Th�m� c� nghĩa l� th�m diệu kh�n lường. �Cố�: c� nghĩa l� chẳng thể ph� hoại, v� do Phật nhiếp thụ, do Phật b� t�ng. Giống như ấn của vua, chẳng giống như vật của người kh�c.�
�U viễn� (s�u xa) : v� phải trải qua đại kiếp tu nh�n, nhờ diệu tr� mới chứng được. Nếu chẳng phải l� Phật th� chẳng thể đạt được, cho n�n n�i l� �kh�ng ai c� thể đến được� ch�n bản nguy�n c�ng cực. �Nay Phật gi�o h�a cho Bồ t�t, cho n�n gọi l� Khai thị�.
*
-Kinh văn : �Dược Vương ! Nếu c󔠠 tới�� �kẻ tăng thượng mạn�.�
T�n rằng : đ�y l� mục thứ tư : �nghe kinh n�y sinh� kinh nghi, đ� l� hạng t�n học, cụ mạn�, v� l� Bồ t�t sơ học, Thanh văn ph�m phu. Mới nghe liền kinh h�i, trong tư tưởng sinh ra nghi hoặc. Tu h�nh m� sợ h�i, đ� l� hạng mới học v� hạng tăng thượng mạn, chưa nhập tam vị.
*
-Kinh văn : �Dược Vương ! Nếu c󔠠 tới�� �n�n thuyết thế n�o ?�.�
T�n rằng : dưới l� đoạn lớn thứ ba : thuyết minh về nghi quỹ (nghi thức) thuyết ph�p. C� hai phần :
� Phần đầu : dạy bảo về nghi quỹ.
� Phần sau : nếu y theo nghi quỹ của ta, th� Phật sẽ t�y thuận.�
Phần đầu c� ba :
1. Hỏi. 2. Khai thị. 3. Kết.�
Đ�y l� hỏi.
*
-Kinh văn : �Thiện nam tử ấy��� tới�� �thuyết rộng kinh n�y�.�
T�n rằng : dưới l� khai thị. C� hai mục :
- Đầu ti�n l� n�u l�n.
- Sau đ� l� giải th�ch.
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Nh� của Như Lai��� tới�� �đ� l� mọi ph�p đều Kh�ng�.�
T�n rằng : đ�y�l� giải th�ch.�
Thường xuy�n ở y�n, dừng nghỉ th�n t�m ở từ bi, cho n�n gọi l� �nh�� (thất). Duy Ma (Cật) lấy Kh�ng l�m nh�, v� l� nh� tự lợi, l� cứu c�nh xứ. Đ�y n�i r� về sự, v� l� nh� thuyết ph�p lợi tha.�
Quyển hai trước đ�y n�i rằng : �dần d� du h�nh, cuối c�ng đến nh� cha�, đ� l� coi đại thừa trung đạo l� nh�, v� trong ngo�i so với nhau m� gọi l� nh�. Đ� l� nh� của gi�o, c�n đ�y l� nh� của h�nh, cũng chẳng tr�i ngược nhau.�
T�m h�nh điều thuận, t�m c� thể nhẫn nại chịu đựng được sự lao khổ, n�n gọi l� ��o nhẫn nhục nhu ho��, v� ngoại vật chẳng x�m phạm được. Cứ theo thứ tự m� v� với sự nhẫn nại chịu đựng được o�n hại, lao khổ.�
Qu� chuộng hiền đức, kh�o chống �c ph�p, tu h�nh th�ng suốt cả ba thừa, lấy t�m qu� l�m y phục thượng hảo. Nay n�i người �c, khổ cảnh chẳng l�m nao n�ng được biệt hạnh đại thừa, cho n�n n�i �nhẫn nhục l� �o�, cũng chẳng tr�i ngược nhau. Hơn nữa v� thể của nhu h�a l� t�m qu�. Để th�n t�m ở v�o Kh�ng cảnh, nh�n ba sự thấy m�nh m�ng, gọi Kh�ng l� t�a.
Duy Ma (Cật) lấy bốn tĩnh lự l�m giường. Đ� căn cứ v�o c�i do tr� sinh ra, lấy tĩnh lự định l�m giường, Đ�y căn cứ v�o c�i m� tr� duy�n v�o, lấy ph�p Kh�ng l�m giường, cũng chẳng tr�i ngược nhau, v� l� đại từ bi Hữu qu�n. �o, t�a l� qu�n nhị Kh�ng, theo thứ tự tức l� Sinh kh�ng v� Ph�p kh�ng.�
Thập trụ Tỳ B� Sa n�i : đ� l� chỉ chốn thuyết ph�p v� t�a sư tử. C� bốn ph�p :
1. Trước ti�n đ�p ứng đại ch�ng cung k�nh lễ b�i, sau đ� rồi mới l�n t�a.
2. Trong ch�ng nếu c� phụ nữ, th� n�n qu�n bất tịnh.
3. Nh�n ngắm uy nghi, c� tướng đại nh�n, vẻ mặt vui vẻ h�a nh�, mọi người đều t�n thụ. Chẳng thuyết kinh thư ngoại đạo, t�m chẳng khiếp nhược.
4. Đối với những kẻ d�ng lời �c độc m� hỏi vặn th� sẽ nhẫn nhục.�
Lại c� bốn ph�p nữa :
1) Chẳng khinh bản th�n.
2) Chẳng khinh người nghe.
3) Chẳng khinh điều sở thuyết.
4) Chẳng v� lợi dưỡng.�
Trong Đối ph�p, Hiển Dương, Du Gi� v.v� đều c� c�c tướng n�u thắc mắc, thuyết ph�p v.v� . N�n giải th�ch rộng như c�c luận ấy.
*
-Kinh văn : �An trụ trong n�y��� tới�� �Kinh Ph�p Hoa n�y�.�
T�n rằng : đ�y l� kết, l� mục thứ ba.
*
-Kinh văn : �N�y Dược Vương ! Ta đối với��� tới�� �nghe vị đ� thuyết ph�p�.�
T�n rằng : dưới l� phần �nếu y theo nghi quỹ của ta, th� Phật sẽ t�y thuận�. C� ba phần nhỏ :
1. Khiến nghe.
2. Được thấy.
3. Khiến chẳng qu�n.
Đ�y l� phần đầu, c� ba mục :
1) Khiến người gi�o h�a tập hợp đại ch�ng.
2) Gi�o h�a tứ ch�ng khiến họ nghe ph�p.
3) Khiến B�t bộ tới nghe.
*
-Kinh văn : �Ta tuy ở nước kh�c��� tới�� �khiến được đầy đủ�.�
T�n rằng : đ�y l� khiến được thấy (Phật) v� chẳng qu�n l�ng.�
* Chữ [逗] đọc l� Đậu, c� nghĩa l� trụ lại, dừng lại. C�n viết l� [竇]. Nghĩa l� Gi�o c� khả năng th�o gỡ. Theo Thuyết Văn, chữ n�y c�n đọc l� Đ�u, Thấu; nay thống nhất đọc l� Đậu. C� chỗ viết l� [讀], chẳng biết xuất xứ từ đ�u !
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế t�n��� tới�� �người t�n thụ cũng kh�.�
T�n rằng : dưới l� 18 tụng rưỡi, chia l�m hai phần :
- 16 tụng rưỡi đầu, tụng về những điều đ� n�i trước kia.
- 2 tụng sau, n�i r� năng thuyết, năng thụ cả hai thứ đều c� �ch tướng.�
Phần đầu lại c� ba phần :
- 1 tụng đầu : n�i về kh� t�n giải, chớ tuy�n truyền bậy.
- 4 tụng sau : tụng về � trong x� lợi ph�p th�n, người gần Bồ đề.
- 11 tụng rưỡi : tụng về nghi quỹ thuyết ph�p.
�Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Như người kh�t cần nước��� tới��� �quyết định biết gần nước�.�
T�n rằng : dưới l� 4 tụng, tụng trong ph�p l� x� lợi th� người gần Bồ đề. C� hai phần :
- 1 tụng rưỡi l� dụ.
- 2 tụng rưỡi l� hợp.�
Đ�y l� phần đầu.�
* Chữ [燥] đọc l� T�o, c� nghĩa kh� kiệt.
*
-Kinh văn : �Dược Vương ! Ngươi n�n biết rằng���� tới�� �gần với tr� tuệ của Phật�.�
T�n rằng : đ�y l� phần thứ hai, l� hợp, gồm hai tụng rưỡi.
*
-Kinh văn : �Nếu người thuyết kinh n�y��� tới�� �ở đ�y để thuyết ph�p�.�
T�n rằng : dưới l� 11 tụng rưỡi, n�i về nghi quỹ thuyết ph�p, trong đ� c� hai phần :
- 2 tụng rưỡi đầu : tụng nghi quỹ.
- 9 tụng sau : Phật t�y thuận.�
Đ�y l� phần đầu, c� hai:
1) 1 tụng rưỡi đầu : n�u về gi�o.
2) 1 tụng sau : giải th�ch.
*
-Kinh văn : �Nếu l�c thuyết kinh n�y��� tới�� �nh�m họ khiến nghe ph�p�.�
T�n rằng : dưới l� 9 tụng, tụng về việc Phật t�y thuận, chia l�m s�u phần :
- 1 tụng đầu : thuyết minh về (tu) h�nh nhẫn hạnh.
- 3 tụng sau : n�i r� ta ở nước kh�c để gi�o h�a tứ ch�ng c�ng d�ng, nghe ph�p.
- 1 tụng tiếp : n�i r� việc l�m hộ vệ cho họ.
- 2 tụng : hiện th�n khiến nhớ lại.
- 1 tụng : đủ đức mới được gặp Phật.
- 1 tụng : khiến B�t bộ nghe ph�p.�
Đ�y l� hai phần đầu.
*
-Kinh văn : �Nếu người muốn l�m hại��� tới�� �l�m ch�ng để nghe ph�p�.�
T�n rằng : đ�y c� hai � :
1) Hộ vệ.
2) Khiến nhớ lại.
�Tịch mịch� : chỉ trạng th�i trống vắng, kh�ng c� người n�o.�
Hễ �thấy Phật v� c� đủ đức n�y�, nghĩa l� c� đủ hạnh nhẫn nhục. Nếu người đọc tụng kinh n�y ở nơi trống vắng, th� Phật đều khiến B�t bộ �l�m ch�ng để nghe ph�p�.
*
-Kinh văn : �Người ấy th�ch thuyết ph�p��� tới�� �được thấy hằng sa Phật�.�
T�n rằng : đ�y l� đoạn lớn thứ hai, n�i r� năng thuyết, năng thụ cả hai thứ đều l� �ch tướng.�
- 1 tụng đầu, tụng về người năng thuyết l� c� �ch.
- tụng sau, tụng về người nghe ph�p được �ch lợi.
* Chữ [罣] Qu�i : nghĩa l� chướng. �Ngại� nghĩa như Chỉ [止]� nghĩa l� chặn lại, dừng lại.

PHẨM KIẾN BẢO TH�P

Ph�n biệt bằng ba m�n :
I. N�I R� DỤNG �.
II. GIẢI TH�CH T�N PHẨM.
III. GIẢI Đ�P THẮC MẮC.�
I. N�I R� DỤNG �.
�C� bốn � :
1. Để trừ ba loại mạn m� người kh�ng phiền n�o nhiễm phải th� thuyết về ba b�nh đẳng.
- Ba mạn l� :
a) Tin rằng c�c thừa kh�c nhau.
b) Tin rằng sinh tử v� Niết b�n kh�c nhau.
c) Tin rằng th�n kia th�n n�y kh�c nhau.
- Ba b�nh đẳng l� :
a) Thừa b�nh đẳng như tr�n đ� n�i.
b) Để trừ bỏ quan niệm cho rằng sinh tử v� Niết b�n kh�c nhau, cho n�n xuất hiện th�p của Đa Bảo Như Lai, sau khi nhập Niết b�n rồi lại hiện th�n.
c) Để đả ph� quan niệm cho rằng th�n ấy th�n n�y kh�c nhau, thể hiện r� th�n Phật Đa Bảo bao gồm hết thảy th�n Phật.�
Luận rằng : t�m lại, th�n của Đa Bảo Như Lai một thể thị hiện nhiếp thủ mọi th�n Phật. Do th�n b�nh đẳng cho n�n chỉ thuyết minh về một th�n m� bao gồm được c�c th�n Phật. Hơn nữa, thể hiện r� tự th�n, tha th�n kh�ng c� g� kh�c biệt. V� th�n Phật ở mười phương tập hợp v�o một th�n vẫn kh�ng c� g� kh�c nhau. Th�n kia tức l� th�n ta. Do hai nghĩa sau, cho n�n mới c� phẩm n�y.
2. Trong mười v� thượng th� thứ năm l� thị hiện quốc độ thanh tịnh v� thượng, thị hiện th�p của Đa Bảo Như Lai, th�p Đa Bảo vọt l�n, ph�n th�n Phật tập hợp lại, Phật ph�ng ra một luồng h�o quang, thấy ở phương đ�ng năm trăm vạn ức na do tha hằng h� sa số quốc độ, đất l� pha l�. Th�m nữa, Phật biến t�m phương mỗi phương bốn trăm vạn ức na do tha quốc độ trở th�nh thanh tịnh, thị hiện nước Phật thanh tịnh, thể hiện r� ph�p nay thắng trội, chẳng những gi�o h�a ch�ng sinh ở c�i uế độ, m� c�n gi�o h�a ch�ng sinh ở c�i tịnh độ của Phật, nước Phật vốn dĩ thanh tịnh, cho n�n mới c� phẩm n�y. Đ�y l� Nghĩa t�n.
3. Bốn phẩm đầu thuyết minh về T�n trọng lưu th�ng. Phẩm Ph�p Sư tr�n n�i r� đối với kinh n�y d� l� nh�n (Ph�p sư) hay l� ph�p (Ph�p sư) đều đ�ng t�n trọng. Nay phẩm n�y n�i r� ph�p đ�ng t�n trọng. Hễ c� chốn n�o thuyết kinh (n�y), Đa Bảo ắt đều nghe cả, để l�m linh chứng, khuyến ph�t t�n t�m. Ch�nh v� thế m� c� phẩm n�y.
4. Tr� Độ luận n�i : �nếu c� Phật xuất thế m� kh�ng c� người n�o thỉnh thuyết ph�p th� liền nhập Niết b�n�. Như trong kinh Ph�p Hoa, Đa Bảo Thế t�n v� kh�ng c� ai thỉnh ng�i thuyết ph�p, cho n�n ng�i liền nhập Niết b�n. Sau để chứng minh cho kinh Ph�p Hoa, cho n�n Phật h�a th�n c�ng th�p thất bảo nhất thời xuất hiện. A Nan truyền kinh lấy những người c�ng được nghe l�m chứng. Phật thuyết kinh n�y lấy Phật l�m chứng. Cho n�n mới c� phẩm n�y.
Tuy truyện giải th�ch như thế, nhưng � chỉ kh� biết. Đa Bảo đ� khuy�n bảo l�m th�p, kh�ng thỉnh cớ sao lại c� c�c ch�ng ?
II. GIẢI TH�CH T�N PHẨM.�
Chỗ ở của Phật thể, đ� gọi l� �Th�p�. Do c�c thứ ch�u b�u l�m th�nh, cho n�n gọi l� �Bảo th�p�. Do �Bảo� (ch�u b�u) tạo th�nh n�n gọi l� Bảo Th�p. Hoặc th�p như tr�n.�
�Bảo� : chỉ Đa Bảo. Th�p của Phật Đa Bảo, hoặc Đa Bảo c�ng Th�p, hai t�n gọi đều n�u l�n, cho n�n gọi l� Bảo Th�p.�
Chữ [見] nếu đọc l� �Hiện� th� c� nghĩa l� hiển hiện. Thứ hiện ra l� Bảo th�p cho n�n gọi l� �Hiện Bảo Th�p�.�
Chữ [見] nếu đọc l� �Kiến� th� c� nghĩa l� tr�ng thấy. Do th�p vọt l�n, mọi người đều tr�ng thấy, thứ tr�ng thấy ấy l� Bảo th�p. Tr�ng thấy Bảo th�p, cho n�n (phẩm n�y) gọi l� phẩm �Kiến Bảo Th�p�.
III. GIẢI Đ�P THẮC MẮC.
-Hỏi : theo luận th� phẩm n�y đ� n�i r� Phật ở tịnh độ mười phương tập hợp lại, cớ sao kh�ng lấy đ� l�m t�n phẩm ?
Đ�p : nh�n th�p d�ng l�n, muốn mở ra, ắt phải triệu tập chư Phật, định an vị chư Phật cho n�n biến c�i Ta b� th�nh tịnh độ. Th�p hiện ra l� nh�n, mới c� Phật tập hợp lại, biến th�nh tịnh độ, chứng kinh l� nghiệm, chỉ tại �kiến th�p�, cho n�n lấy đ� l�m t�n gọi của phẩm n�y.
-Hỏi : v� sao chẳng ở tịnh độ m� thuyết ph�p cho nhị thừa, m� thuyết xong chứng ph�p rồi mới c� tịnh độ ?�
Đ�p : (đ� l�) muốn n�i r� nhị thừa sau trở lại hướng đại thừa, (cho n�n) thoạt đầu ở uế phương, sau mới ở tịnh độ.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ trước Phật��� tới�� �trụ trong hư kh�ng�.�
T�n rằng : văn dưới, đầu l� trường h�ng, c� hai phần :
� Phần đầu : Th�p vọt l�n, nghe ph�p chứng kinh thắng diệu.
� Phần sau : từ �Bấy giờ Phật Đa Bảo ở trong bảo th�p chia một nửa t�a� trở xuống cho đến sắp n�i kệ chi�u mộ đại ch�ng đến để (nghe) thuyết kinh, rồi mới giải b�y lời ph� ch�c.�
Văn phần đầu lại chia l�m hai phần :
1. Đầu ti�n l� th�p vọt l�n ấn thuyết chứng kinh (n�y) l� đ�ng tin cậy. Cho n�n th�p chưa mở, Đa Bảo b�n t�n th�n những điều đ� thuyết như tr�n đều l� ch�n thật.
2. Sau đ� l� th�p mở ra nghe thuyết chứng kinh (n�y) l� đ�ng t�n trọng. Đ� l� đoạn từ �Bấy giờ tứ ch�ng thấy đại bảo th�p trụ trong hư kh�ng, lại nghe trong th�p� trở xuống.�
Đầu ti�n l� th�p l�m chứng, sau đ� l� th�n l�m chứng, v� chứng Gi�o chứng L�, chứng theo thứ tự. Văn phần đầu n�y lại c� ba phần :
1) Chi đề ứng hiện.
2) Linh kỳ (thần linh) k�nh phụng.
3) T�n th�n thần c�ng của Phật, ấn chứng diệu, đức của kinh. Đ� l� đoạn từ �Bấy giờ trong Bảo th�p ph�t ra �m thanh lớn� trở xuống.�
Văn phần đầu n�y lại c� năm mục :
1/ N�u l�n l� c� th�p.
2/ Thuyết minh về ph�n lượng.
3/ Vọt l�n rồi trụ lại.
4/� Tướng trang nghi�m.
5/ Mức đạt tới.�
Nay ở đ�y c� ba mục đầu. Song luận giải th�ch trong mười thứ v� thượng th� thứ năm l� Thị hiện quốc độ (c�i nước) thanh tịnh v� thượng, cho n�n thị hiện th�p Đa Bảo Như Lai, trong c� ch�n :
1)� Mọi c�i Phật� 5) Trụ tr�.
�đều thanh tịnh. 6) Thị hiện v� lượng Phật.
2)� Th�p. 7)� Xa l�a uế bất tịnh.
3)� Lượng. 8) Đa Bảo.
4)� Lược. 9) C�ng ngồi.
Đ�y n�i về trong phẩm Kiến Bảo Th�p n�y c� ch�n loại nguy�n do, mỗi loại đều c� sự biểu thị ri�ng :
1) C�i Phật thanh tịnh : giải th�ch (hiện tượng) h�o quang chiếu dọi, thấy ở mười phương, mỗi phương c� số nước Phật nhiều bằng năm vạn ức na do tha số c�t s�ng Hằng, đ� l� c�c c�i tịnh độ, đất l� pha l�.
2) Th�p : giải th�ch nguy�n do xuất hiện th�p n�y.
3) Lượng : giải th�ch lượng cao thấp dọc ngang của th�p n�y. Hoặc lượng tịnh độ được nh�n thấy c�ng c�c biến lượng của mười phương.
4) Lược : giải th�ch v� sao t�m lược lại chỉ c� một Phật Đa Bảo chứng, kh�ng c�n c� Phật n�o kh�c chứng?
5) Trụ tr� : giải th�ch nguy�n do Phật đ�p lời Bồ t�t Đại Nhạo Thuyết, rằng : Th�p n�y c� x� lợi to�n th�n của Phật Đa Bảo trụ tr�.
6) V� lượng Phật : giải th�ch nguy�n do tập hợp c�c ph�n th�n của Phật Th�ch Ca mười phương, mỗi phương c� v� lượng ph�n th�n Phật tập hợp lại.
7) Xa l�a uế bất tịnh : giải th�ch nguy�n do Phật Th�ch Ca biến đổi thế giới Sa b� n�y th�nh thanh tịnh, lại đem hai lần t�m phương, mỗi phương đều biến hai trăm vạn ức na do tha nước trở th�nh thanh tịnh v� cũng kh�ng c� biển cả n�i s�ng�
8) Đa Bảo : giải th�ch nguy�n do t�n Phật.
9) C�ng ngồi : giải th�ch nguy�n do v� sao m� hai Phật Th�ch Ca, Đa Bảo c�ng ngồi, n�i r� mỗi vị đều c� sự biểu thị ri�ng.�
Luận tr�nh b�y chẳng theo thứ tự trong kinh, cứ tuỳ theo nghĩa m� giải th�ch chung. Luận n�i rằng :
�Th�p� : l� thị hiện Như Lai x� lợi trụ tr�. C� nghĩa l� to�n bộ x� lợi của Phật đều ở trong th�p n�y, biểu thị to�n bộ ph�p th�n Phật đều ở trong kinh n�y, cho n�n mới cần c� th�p vọt l�n. Nếu kh�ng thế th� chỉ cần Phật hiện ra, cần g� phải c� th�p vọt l�n nữa ?�
�Cao năm trăm do tuần� : Luận n�i rằng : lượng n�y thị hiện nhất thiệt Phật độ thanh tịnh, hơn hẳn thứ do thiện căn thế gian sinh ra, cho n�n to lớn v� thanh tịnh. Thứ do thiện căn thế gian sinh ra th� chẳng thanh tịnh m� lại b� nhỏ. Cho n�n Kinh Phật Địa n�i rằng : Hơn cả thứ do thiện căn thế gian khởi l�n.�
�Năm� : l� chỉ ngũ căn.�
�Trăm� : l� chỉ B�ch hạnh. B�ch hạnh nghiệp đạo mỗi thứ đều gi�p cho ngũ căn th� mới được, v� ngũ th� (năm nẻo, năm đường) kh�ng tể với tới được.�
�Ngang dọc 250 do tuần� : v� ra khỏi 25 hữu.�
�Từ đất vọt ra, trụ trong hư kh�ng� : th�p tại phương đ�ng, n�i �vọt ra, trụ trong hư kh�ng� biểu thị việc Phật nhập Niết b�n đ� ra khỏi v�ng sinh tử rồi, nay lại quay lại ở thế gian để tế độ cho ch�ng sinh, v� sinh tử v� Niết b�n kh�ng c� g� kh�c nhau.�
Th�m nữa, �vọt ra� biểu thị thuyết nhất thừa hơn hẳn nhị thừa. �Trụ hư kh�ng� biểu thị gi�o thuy�n n�i về ch�n l� Kh�ng.
*
-Kinh văn : �C�c thứ bảo vật��� tới�� �đầy khắp thế giới�.�
T�n rằng : dưới n�i r� tướng trang nghi�m. C� hai phần :
� Phần đầu thuyết minh về t�m thứ trang nghi�m.
� Phần sau thuyết minh lại về nghi�m tướng của tr�ng phan, bảo c�i.�
Đ�y l� phần đầu.�
C�c thứ trang nghi�m vẻ bề ngo�i của Bảo th�p, biểu trưng cho th�n Phật c�ng Kinh Ph�p Hoa, đều c� c�ng đức để l�m c�c thứ trang sức :
1) �C�c thứ trang nghi�m� v� với mu�n đức đầy đủ.
2) �Năm ng�n lan can� v� với T�n, Tiến, Niệm, Định, Tuệ lực, mỗi thứ lại nhờ B�ch hạnh đạo nghiệp gi�p đỡ trưởng dưỡng mới th�nh. Mỗi thứ lại trừ mười �c, cho n�n th�nh năm ng�n.
3) �Ng�n vạn kh�m thất� : biểu thị thiề�n định rất nhiều.�
* Chữ [龕] đọc l� Kh�m, tức l� th�p. C� chỗ giải th�ch l� d�ng vẻ của rồng, kh�ng đ�ng với nghĩa ở đ�y. Cho n�n theo nghĩa đầu s�ch Ngọc Thi�n n�i chữ n�y c� �m đọc l� Kham, nghĩa như chữ Thụ [受] : nhận lấy, chịu ; chữ Thịnh [盛] : đứng ; chữ Thủ [取] : lấy.
4) �Tr�ng� : biểu thị tr� đức cao hiển.
5) �Phướn� : tượng trưng cho c�c Tổ�ng tr�, chuy�n diệt c�c thứ �c.
6) �Anh lạc� : tượng trưng cho Tam niệm trụ.
7) �Lục lạc b�u� : tượng trưng cho Tứ biện.
8) �Tỏa ra m�i thơm� : biểu thị tu ngũ phần ph�p th�n, chứng ch�n diệt Hoặc. Đ� tức l� V� Cấu Hiền Chi�n đ�n hương, khắp trong tứ sinh, diệt c�c phiền n�o, năng chứng ch�n như.
*
-Kinh văn : �C�c tr�ng phan, bảo c�i đ󔠠 tới�� �bảy b�u hợp th�nh�.�
T�n rằng : đ�y l� thuyết minh th�m một lần nữa về tướng trang nghi�m của tr�ng phan bảo c�i, biểu thị đầy đủ bảy loại th�nh t�i.
*
-Kinh văn : �Cao��� tới�� �tứ thi�n vương cung�.�
T�n rằng : đ�y l� mức đạt tới (sở ch�), biểu thị cao hơn hẳn mọi lo�i ch�ng sinh, để m� gi�o h�a cho họ.
*
-Kinh văn : �Tam thập tam thi�n��� tới�� �t�n trọng t�n th�n�.�
T�n rằng : đ�y l� linh kỳ (thần linh) k�nh trọng cung phụng. C� hai mục :�
1) Tam thập tam thi�n mưa hoa.
2) B�t bộ c�ng d�ng, t�n th�n.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ trong Bảo th�p��� tới�� �đều l� ch�n thực�.�
T�n rằng : đ�y l� t�n th�n thần c�ng của Phật, ấn chứng diệu đức của kinh. C� hai mục :�
- Đầu l� t�n th�n.
- Sau l� ấn chứng.�
Cứ như kinh văn, c� thể hiểu được.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ bốn ch�ng��� tới�� �l�i lại trụ ở một ph�a�.�
T�n rằng : đ�y l� đoạn thứ hai : th�p mở ra, nghe thuyết ph�p, chứng kinh n�y l� đ�ng trọng. C� ba phần :
- Phần đầu : ph�n t�ch nguy�n do.
- Phần sau : n�i về việc mở th�p. Đ� l� đoạn từ �Bấy giờ Đại Nhạo Thuyết Bồ t�t nhờ thần lực của Như Lai, cho n�n bạch Phật rằng� trở xuống.
- Phần cuối : thấy rồi t�n th�n. Đ� l� đoạn từ �Ngay l�c đ� hết thảy đại ch�ng dự hội đều nh�n thấy Đa Bảo Như Lai ngồi ở trong th�p� trở xuống.�
Phần đầu lại c� hai phần :
+ Đầu l� thỉnh.
+ Sau l� đ�p.�
Trong phần thỉnh c� hai :
1) Đầu ti�n l� mọi người t�m thỉnh.
2) Sau đ� l� Nhạo Thuyết ng�n thỉnh (thỉnh cầu bằng lời).�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ c� vị Bồ t�t��� tới�� �ph�t ra �m thanh n�y�.�
T�n rằng : đ�y l� Nhạo Thuyết ng�n thỉnh.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Phật bảo��� tới�� �c� to�n th�n Như Lai�.�
T�n rằng : dưới l� đ�p. C� ba phần :
- Đầu ti�n l� n�u.
- Thứ đến : giải th�ch.
- Cuối c�ng : kết luận.�
Đ�y l� phần đầu.�
Luận n�i rằng : trụ tr� c� nghĩa l� để thị hiện chư Phật Như Lai ph�p th�n tự tại th�n lực, H�a tướng ph�p th�n tự tại lực, cho n�n to�n th�n tại th�p trụ tr�, để biểu thị Phật ph�p th�n tự tại lực, cho n�n tại kinh gi�o n�y, to�n th�n trụ tr�.
*
-Kinh văn : �Ch�nh l� thời qu� khứ xưa��� tới�� �hiệu l� Đa Bảo�.�
T�n rằng : dưới l� phần giải th�ch, c� bốn phần nhỏ :
1) Phật th�n. 3) Răn bảo.
2) Bản nguyện. 4) Nguyện toại.
Đ�y l� phần đầu.
V� sao chỉ c� một m�nh Phật Đa Bảo chứng, chứ chẳng phải l� nhiều Phật chứng ?�
Luận rằng : đ� l� t�m lược trong c�ng một thể của Đa Bảo Như Lai th�n thị hiện nhiếp thủ hết thảy mọi th�n Phật, cho n�n một th�n m� nhiếp thủ mọi Phật th�n, v� th�n b�nh đẳng. Cũng thể hiện r� nhất thừa bao gồm hết thảy nghĩa.�
V� sao m� Đa Bảo l�m chứng, chứ chẳng phải c�c Phật kh�c ?�
Luận rằng : Đa Bảo c� nghĩa l� thị hiện mọi c�i Phật đều c�ng c� bảo t�nh như nhau, cho n�n muốn n�i r� c�i sự c�c c�i của b�o Phật, h�a Phật đều c�ng l� bảo t�nh như nhau, c�ng biểu thị c�i l� sở thuy�n l� diệu mầu, thanh tịnh, kh�ng hề sai biệt.
*
-Kinh văn : �Phật ấy vốn thực h�nh đạo Bồ t�t��� tới�� �khen rằng : L�nh thay !�.�
T�n rằng : đ�y l� phần hai : tr�nh b�y bản nguyện.
*
-Kinh văn : �Phật đ� th�nh đạo rồi��� tới�� �dựng th�p lớn�.�
T�n rằng : đ�y l� phần ba : n�u r� những điều răn bảo.
*
-Kinh văn : �Phật đ� d�ng thần th�ng nguyện lực��� tới�� �L�nh thay ! L�nh thay !�.�
T�n rằng : đ�y l� phần bốn : nguyện toại.
*
-Kinh văn : �Đại Nhạo Thuyết��� tới�� �L�nh thay !� L�nh thay�.�
T�n rằng : đ�y l� phần lớn thứ ba : kết luận, bảo ban.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Đại Nhạo Thuyết��� tới�� �thấy th�n Phật n�y�.�
T�n rằng : tr�n l� ph�n t�ch nguy�n do, dưới l� thuyết minh về việc mở th�p. C� bốn mục :
1) Thỉnh. 3) T�i thỉnh.
2) Đ�p. 4) Hứa mở.�
Đ�y l� mục đầu.
*
-Kinh văn : �Phật bảo Đại Nhạo Thuyết��� tới�� �mới xuất hiện m� th�i�.�
T�n rằng : dưới l� đ�p, c� hai phần :
� Phần đầu : tr�nh b�y về bản nguyện của Phật Đa Bảo.
� Phần hai : triệu h�a Phật.�
Đ�y l� phần đầu.�
Phật ấy thuyết kinh, th�p vọt l�n l�m chứng. Th�p mở, Phật hiện, h�a Phật l�m chứng. Th�m nữa, th�p của ta mở, mượn ph�n th�n để được trọng. Ta nay chứng thuyết, chứng tỏ kinh n�y l� đ�ng tin cậy, nguyện c�c ph�n th�n Phật của Phật đ� tập hợp lại th� mới c� thể khiến th�p mở ra.
*
-Kinh văn : �Đại Nhạo Thuyết��� tới�� �nay cần phải triệu tập�.
T�n rằng : đ�y l� triệu tập h�a Phật.�
-Hỏi : một Phật h�a ra (c�c h�a Phật) th� kh�ng vượt qu� số tam thi�n. Vậy cớ sao ph�n th�n (Phật) lại ở khắp mười phương thế giới ?
Đ�p : t�y thuận sơ kiến, mới n�i h�a th�nh tam thi�n. Thượng vị th� kh�c, l�m sao m� ph�n th�n lại chẳng nhiều. Hơn nữa th�n kh�ng kh�c, tha th�n tức l� ng� th�n.
*
-Kinh văn : �Đại Nhạo Thuyết��� tới�� �lễ b�i, c�ng d�ng�.�
T�n rằng : đ�y l� t�i thỉnh.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Phật ph�ng��� tới�� �chư Phật ở c�i nước�.
T�n rằng : đ�y l� hứa mở (th�p). C� hai phần :
� Phần đầu : tập hợp ph�n th�n Phật.
� Phần sau : (Phật) ch�nh thức mở th�p. Đ� l� đoạn từ �Bấy giờ Th�ch Ca M�u Ni Phật thấy c�c ph�n th�n Phật của ng�i thảy đều đ� đến tập hợp� trở xuống.�
Văn phần đầu c� bốn phần :
1.� H�o quang ở đ�y 3. Biến độ mời kh�ch
�chiếu đi�
2. Phật ở đ� n�i l� tới. 4. Cầm hoa tặng chủ.
Đ� l� đoạn từ �Bấy giờ chư Phật đều tại c�y b�u� trở xuống.�
-Hỏi : ph�n th�n của Phật, t�m th�nh soi rất r�, cần g� cứ phải c� h�o quang soi, mới n�i l� soi ?�
Đ�p : ph�n th�n của Phật chẳng cần tới h�o quang (soi tới), cũng vẫn phải tập hợp, song v� muốn khiến ch�ng sinh thấy được xa, cho n�n ph�ng h�o quang để soi dọi. Th�m nữa, nếu chẳng triệu tập m� tới th� ch�ng sinh sẽ chẳng biết được thần lực của Phật. Để khiến họ biết được thần lực của Phật v� kinh m� ng�i thuyết l� đ�ng trọng, cho n�n ph�ng h�o quang soi dọi.�
N�i �một luồng h�o quang� biểu thị chỉ thuyết nhất thừa, kh�ng c� thừa thứ hai n�o kh�c. H�o quang ở đ�y chiếu đi, c� hai phần :
- Phần đầu : phương đ�ng.
- Phần sau : c�c phương kh�c cũng thế.
Phần đầu c� s�u mục. Đ�y l� mục đầu : thấy Phật.�
-Hỏi : cớ sao cần hiện v� lượng Phật ?�
Đ�p : luận rằng đ� l� để thị hiện t�c nghiệp của vị n�y vị kia kh�ng c� g� kh�c nhau, v� sự nghiệp gi�o h�a ch�ng sinh trước quyền sau thực của Phật n�y Phật kia, mọi việc l�m của c�c vị ấy đều giống như nhau.
*
-Kinh văn : �C�c c�i nước ấy��� tới�� �tr�n tr�m lưới b�u�.�
T�n rằng : văn n�y c� ba mục :
1) Độ tướng (tướng trạng c�i nước).
2) Quyến thuộc.�
3) Thứ để che phủ.�
-Hỏi : cớ sao lại cần chiếu soi mọi c�i Phật thanh tịnh ?�
Đ�p : luận rằng thị hiện trong cảnh giới thực tướng của chư Phật c� nhiều loại ch�u b�u trang điểm xen kẽ với nhau, l� biểu thị trong nhất thừa c� đủ mu�n đức.
* Chữ [幔] đọc l� Mạn : l� m�n che b�n tr�n. M�n che ở b�n cạnh th� gọi l� Duy [帷]. Nếu tr�m l�n th� gọi l� V�n [輓]. Tr�n m�n c�n c� lưới l�m bằng c�c thứ b�u, giống như để trang tr� cho m�n, cho n�n gọi l� �V�ng mạn�.
*
-Kinh văn : �Chư Phật nước ấy��� tới�� �thuyết ph�p cho đại ch�ng�.�
T�n rằng : đoạn văn n�y c� hai mục :
1) Thuyết ph�p. 2) Trợ h�a.
*
-Kinh văn : �C�c phương Nam, T�y, Bắc��� tới�� �cũng lại như vậy�.�
T�n rằng : c�c phương kh�c cũng như vậy.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ mười phương��� tới�� �bảo th�p của Đa Bảo Như Lai�.�
T�n rằng : đ�y l� phần hai : c�c Phật ở mười phương n�i �phải tới�.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ thế giới Sa b���� tới�� �treo lục lạc b�u�.�
T�n rằng : đ�y l� phần ba : biến đổi c�i nước để đ�n kh�ch. C� bốn phần nhỏ :
a) Biến đại thi�n. c) Lại biến rộng.
b) Phật b�n ngồi. d) Phương Phật y�n.
Trong phần đầu lại c� hai phần :
- Phần đầu : biến c�i.
- Phần sau : dời người.
Phần đầu n�y c� ba mục :
1) Mục đầu : Hiện tịnh (độ).
2) Mục sau : diệt uế (độ).
3) Mục cuối : rừng hương hoa.
* Về chữ Tẩu [藪] : c�y mọc rời nhau th� gọi l� L�m [林] : rừng. Đầm kh�ng c� nước th� gọi l� Tẩu [藪] : r�.�
1. Hỏi : v� sao biến uế th�nh tịnh ?�
Đ�p : Luận rằng đ� l� để thị hiện hết thảy c�i Phật đều b�nh đẳng thanh tịnh. Đ� l� Th�ch Ca v� ch�ng sinh �c m� thị hiện, cho n�n c� c�i bất tịnh n�y như kinh V� Cấu Xưng� đ� n�i.�
2. Hỏi : v� sao th�p Đa Bảo vọt l�n m� chẳng biến th�nh tịnh độ ngay, tới khi ph�n th�n Phật tập hợp rồi mới biến th�nh tịnh độ ?�
Đ�p : Đa Bảo để tỏ ra l� t�y thuận nhị thừa, n�n thị hiện tướng ở uế độ. Ph�n th�n Phật để t�y thuận Bồ t�t, bởi vậy mới biến th�nh tịnh độ. Th�m nữa, Đa Bảo để thuận với địa vị xưa của nhị thừa, cho n�n ở c�i uế độ. C�n ph�n th�n Phật l� thuận với th�nh tựu mai sau của nhị thừa, cho n�n ở c�i tịnh độ. Chủ biến c� ba thời, kh�ch ngồi c� hai vị.�
3. Hỏi : v� sao chủ nh�n phải ba lần biến đổi c�i nước ?�
Đ�p : v� muốn n�u bật số lượng ph�n th�n Phật rất nhiều, hơn nữa c�n n�u bật lần lượt tới ba cực, thể hiện r� nhất thừa n�y l� cực của tam thừa, c�n thể hiện r� uế độ n�y l� địa vị ph�m phu. Lần đầu biến đại thi�n, biểu thị tới Thanh văn. Lần thứ hai biến hai trăm vạn ức na do tha nước Phật, biểu thị tới Độc gi�c. Lần cuối c�ng lại biến hai trăm nữa, biểu thị vượt ra khỏi nhị thừa tới địa vị nhất thừa cực đầy đủ.�
4. Hỏi : kh�ch Phật Thế t�n cần g� lại ngồi một lần nữa ?�
Đ�p : v� muốn khiến ba biến tới được đạo.�
Hỏi : nếu vậy th� sao lại chẳng ba lần ngồi ?�
Đ�p : hai lần chứng Ph�p Hoa văn nghĩa s�u, th�m lần Đa Bảo ấn chứng nữa, tức l� ba lần ngồi, ba lần chứng, ba lần biến.
*
-Kinh văn : �Chỉ giữ c�c ch�ng hội n�y lại��� tới�� �đặt ở c�i kh�c�.�
T�n rằng : đ�y l� dời người. Người n�o căn cơ ch�n muồi, kham nổi việc nghe ph�p th� giữ lại. Kẻ n�o v� duy�n, chẳng kham nổi th� đi.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ chư Phật��� tới�� �m� trang sức cho�.�
T�n rằng : đ�y l� phần thứ hai : h�a Phật b�n ngồi. C� ba phần nhỏ :
- Phần đầu : Phật v� thị giả c�ng đến.
- Phần hai : tướng c�y v� t�a.
- Phần cuối : t�a Phật chẳng đủ.
Đ�y l� phần đầu v� phần hai.�
1.Hỏi : v� sao chư Phật mỗi vị chỉ c� một thị giả ?�
Đ�p : chứng kinh, mở th�p kh�ng cần tới năng lực của thị giả. C�n việc truyền tin, nghi quỹ chỉ cần một người l�m l� đủ.�
2.Hỏi : thị giả ngồi ở chỗ n�o ?�
Đ�p : cần g� phải ngồi.�
3.Hỏi : v� sao Tịnh Danh đ�i kh�ch th� phải mượn t�a của Đăng Vương, m� Th�ch Ca mời kh�ch thị giả lại kh�ng ngồi ?�
Đ�p : v� đ� l� tục, c�n đ�y l� Phật, cho n�n sự chẳng giống nhau.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ chư Phật��� tới�� �vẫn chẳng hết�.�
T�n rằng : đ�y l� n�i t�a Phật chẳng đủ.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Phật Th�ch Ca M�u Ni��� tới�� �đều khiến thanh tịnh�.�
T�n rằng : dưới l� phần thứ ba : lại biến rộng hơn. C� hai phần :
- Một lần biến đầu : biến hai trăm.
- Một lần biến sau : biến hai trăm v� Phật đ� đến, Phật chưa đến c� sự kh�c nhau.�
Văn phần đầu c� năm thứ biến :
1) Biến độ lượng (lượng c�i nước).
2) Biến ch�ng sinh �c.
3) Biến tịnh tướng.
4) Biến �c độ (c�i �c).
5) Biến độ nghi�m (trang nghi�m c�i nước).
Đ�y l� biến đầu : ph�ng quang nhắc nhở, c� duy�n triệu Phật, mười phương đều chiếu. Phật ngồi ắt phải b�nh đẳng như nhau (nhưng) đặt t�a chỉ ở t�m phương.
*
-Kinh văn : �Kh�ng c� địa ngục��� tới�� �đặt ở c�i kh�c�.�
T�n rằng : đ�y l� biến ch�ng sinh �c.
*
-Kinh văn : �Những nước được biến h�a ra��� tới�� �để l�m thứ trang sức�.�
T�n rằng : đ�y l� biến tịnh tướng.
*
-Kinh văn : �Cũng kh�ng c� biển cả��� tới�� �c�c n�i ch�a�.
T�n rằng : đ�y l� biến c�i �c.�
Cũng c� chỗ giải th�ch l� : dưới n�i khiến Bồ t�t rắc hoa ở n�i Thứu Lĩnh, c� nghĩa l� chẳng biến đổi chốn hội họp, bởi vậy tr�n n�i l� chỉ lưu giữ hội n�y. L� n�y chẳng đ�ng.�
Tr�n n�i chỉ lưu hội ch�ng n�y v� đ�ng được nghe ph�p. Năm nẻo đều dời, h� lại c� sự kiện đ� biến c�i nước th�nh thanh tịnh để đ�n kh�ch m� lại lưu lại chỗ n�i uế tạp để ph� với kh�ch sao ? Ắt kh�ng c� sự n�y. Căn cứ v�o đ� th� chỗ n�i cũng biến, khiến trở th�nh kh�ng.�
Dưới n�i khiến rắc hoa ở trong n�i, đ� l� n�i chốn n�i cũ. Th�m nữa, lấy tịnh đậy uế th� gọi l� Dời (đi). Chưa ph�t t�m th� thấy uế. Ph�t t�m rồi th� thấy tịnh. Giấu uế ph� tịnh đ� gọi l� Dời, v� dời tướng tức l� chuyển t�m. Chỉ n�i l� dời c�c trời, người đặt ở c�i kh�c. Chẳng n�i l� dời chốn �c đem đặt ở c�i kh�c. Cũng chẳng n�i dời chốn trời người đến c�i kh�c.
Th�m nữa, đoạn kinh ở dưới n�i ng�i Văn Th� ngồi tr�n hoa sen từ long cung xuất hiện vọt l�n đến n�i Linh Thứu. Nếu đ� dời n�i đi rồi, th� chỗ n�o c�n c� n�i nữa ?�
Kinh Đại B�t Nh� quyển thứ ba n�i : �tam thi�n đại thi�n thế giới, n�i T� M� L�, n�i Đại T� M� L�, n�i Thiết Vi, n�i Đại Thiết Vi�. Đại T� M� L� tức th�nh thượng vị, trong c�i Phật c�.
*
-Kinh văn : �Th�ng l�m một c�i nước Phật��� tới�� �trải khắp đất ấy�.�
T�n rằng : đ�y l� biến trang nghi�m c�i nước.�
�M�n che sương kết bằng c�c thứ b�u� : m�n để che sương. D�ng ch�u b�u trang sức cho m�n che sương. Th�m nữa, d�ng c�c thứ b�u kết lại m� trang sức hoặc để l�m cho nổi bật. Hoặc d�ng m�n m� che. Th�m nữa, d�ng b�u kết lại che sương cho m�n, đều gọi l� �Lộ mạn�.
*
-Kinh văn : �Phật Th�ch Ca M�u Ni��� tới�� �trải khắp đất ấy�.�
T�n rằng : đ�y l� biến lần thứ hai : biến hai trăm. Văn cũng như tr�n.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ phương Đ�ng��� tới�� �đến tập hợp ở đ�y�.�
T�n rằng : đ�y l� phần thứ tư : phương Phật y�n ổn. C� ba phần :
- Phần đầu : một phương y�n.
- Phần hai : c�c phương kh�c đều y�n như thế.
- Phần cuối : đầy khắp mọi chốn đều y�n.
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Thứ tự như vậy��� tới�� �đầy khắp trong đ�.�
T�n rằng : c�c phương kh�c y�n, c�ng khắp cả đều y�n như thế.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ chư Phật��� tới�� �cũng lại như vậy�.�
T�n rằng : đ�y l� tập hợp ph�n th�n.�
Trong c� bốn mục. Đ�y l� mục thứ tư : cầm hoa tặng chủ. C� hai phần :
� Phần đầu thuyết minh việc sai sứ.
� Phần sau thuyết minh việc sai sứ như lệ trước.�
E rằng văn kh�c nhau, n�n lặp lại lệ trước. Đầu ti�n n�u ra chư Phật một phương. Sau đ� như lệ tr�n,� n�u l�n bảy phương kh�c. Văn phần đầu c� ba � :
- Đầu ti�n : bảo r� chốn đi.
- Thứ đến : sai truyền lời.
- Cuối c�ng : bảo rắc hoa.
* Chữ [�� ] đọc l� T�, c� nghĩa l� �sai đem đi�, Thiết Vận viết l� [齎]. Chữ [掬] �m đọc l� C�c, c� nghĩa l� �lấy bằng tay�, n�n viết l� [匊].
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Phật Th�ch Ca M�u Ni��� tới��� �trụ trong hư kh�ng�.�
T�n rằng : dưới l� ch�nh thức mở th�p. C� ba phần :
- Phần đầu : xong việc rồi, trụ trong hư kh�ng.
- Phần hai : bấy giờ đại ch�ng đứng dậy m� nh�n.
- Cuối c�ng : Th�ch Ca ch�nh thức mở.�
Đ�y l� phần đầu : v� th�p vọt l�n tr�n kh�ng, cho n�n theo th�p m� trụ.
*
-Kinh văn : �Tất cả tứ ch�ng��� tới�� �một l�ng ngắm Phật�.�
T�n rằng : đ�y l� phần n�i về đại ch�ng l�c ấy đều đứng dậy ngắm.
*
-Kinh văn : �Thế l� Phật Th�ch Ca M�u Ni��� tới�� �mở cửa th�nh lớn�.�
T�n rằng : đ�y l� Phật ch�nh thức mở. L�m điềm c�t tường, n�n d�ng tay phải.
* Chữ [鑰] đọc l� Dược. S�ch Ngọc Thi�n giải th�ch : �Dược� l� �M�n Kiện� [門鍵] c� nghĩa l� �c�i then cửa�, s�ch Thuyết Văn giải th�ch l� �c�i chốt ở ph�a dưới cửa� : Quan Hạ Đỗ [關下杜]. V�ng Quan T�y gọi đ� l� Dược [���� ], nghĩa như [鑰] l� chữ cổ. Phương ng�n Quan Đ�ng gọi c�i đ� l� Kiện [鍵]. C� chỗ viết l� [籥], s�ch Tự L�m n�i rằng : s�ch vở tục gọi l� Đồng [僮], l� Điếm [��� ]; s�ch Toản Văn của H� Thừa Thi�n n�i : v�ng Quan T�y gọi s�ch vở l� Thư Dược [書籥]. Đ� chẳng phải l� nghĩa trong kinh n�y.�
*
-Kinh văn : �Ngay l�c ấy tất cả đại ch�ng trong hội��� tới�� �m� tới nơi đ�y�.�
T�n rằng : trong đoạn lớn thứ hai n�i về việc mở th�p, nghe thuyết, chứng minh kinh n�y l� đ�ng trọng c� 3 phần, th� đ�y l� phần thứ ba thuyết minh về việc nh�n thấy (Phật) v� t�n th�n. C� hai phần nhỏ :
- Phần đầu : nh�n thấy th�n (Phật), nghe thấy lời (Phật).
- Phần sau : t�n th�n rắc hoa.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ tứ ch�ng��� tới�� �v� tr�n Phật Th�ch Ca M�u Ni�.�
T�n rằng : đ�y l� t�n th�n rắc hoa.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Phật Đa Bảo��� tới�� �c� thể tới t�a n�y�.�
T�n rằng : đ�y l� đoạn lớn thứ hai trong trường h�ng : chi�u mộ đại ch�ng đến nghe thuyết kinh rồi mới ph� ch�c. C� ba phần :
- Đầu ti�n l� : c�ng ngồi trong th�p.
- Sau đ� l� : ch�ng ở tr�n kh�ng.
- Cuối c�ng l� : khuyến thuyết, ph� ch�c.�
Văn phần đầu c� hai � : đầu ti�n l� bảo (mệnh), sau đ� l� ngồi. Đ�y l� bảo.
*
-Kinh văn : �Tức th�, Phật Th�ch Ca M�u Ni��� tới�� �ngồi kết gi��.�
T�n rằng : đ�y l� ngồi.�
-Hỏi : v� sao hai Phật c�ng ngồi một t�a ?�
Đ�p : Luận rằng (đ� l�) để thị hiện c�c h�a Phật, phi h�a Phật, ph�p (th�n) Phật, b�o (th�n) Phật đều l� để ho�n th�nh đại sự, tức l� để ho�n th�nh một đại nh�n duy�n. Th�m nữa, để biểu thị ba thừa c�ng ngồi tr�n giường nhất thừa, ch�ng sinh cũng c�ng ngồi một t�a nhất thừa.
*
-Kinh văn : �Bấy giờ đại ch�ng��� tới�� �đều ở trong hư kh�ng�.�
T�n rằng : dưới l� mục đại ch�ng ở trong hư kh�ng. C� hai phần :
� Phần đầu l� thỉnh.
� Phần sau l� dẫn.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Ngay l�c ấy, Phật Th�ch Ca M�u Ni��� tới�� �đều tại hư kh�ng�.�
T�n rằng : đ�y l� dẫn trụ Kh�ng, biểu thị � nghe nhất thừa, trụ Phật quả.
�*
-Kinh văn : �D�ng �m thanh lớn��� tới�� �ph� ch�c cho�.�
T�n rằng : đ�y l� khuyến thuyết, ph� ch�c. Đ�y l� điều Th�ch Ca chi�u mộ, khuyến thuyết. Đọc sẽ hiểu.�
*
-Kinh văn : �Bấy giờ Thế t�n��� tới�� �chẳng tha thiết v� ph�p�.�
T�n rằng : dưới l� 48 tụng, chia l�m hai phần :
- 12 tụng đầu : tụng việc th�p vọt l�n, nghe ph�p, chứng kinh thắng diệu, như đ� n�i tr�n.
- 36 tụng sau : tụng về mục khuyến mộ c�c ch�ng thuyết kinh, n�i lời ph� ch�c.�
Trong phần đầu lại chia l�m hai :�
1) Phần đầu gồm 1 tụng rưỡi : th�p vọt l�n, ấn chứng việc thuyết ph�p, khuyến kh�ch mọi người.
2) Phần sau gồm 10 tụng rưỡi : mở th�p, nghe thuyết để khuyến kh�ch mọi người.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Phật n�y đ� diệt độ��� tới�� �thường v� để nghe ph�p�.�
T�n rằng : dưới l� mục mở th�p, nghe thuyết để khuyến kh�ch mọi người. C� hai mục :
- Mục đầu gồm 2 tụng : tụng về nh�n duy�n.
- Mục sau gồm 8 tụng rưỡi : tụng về việc mở th�p.�
Chẳng tụng về mục thứ ba trước kia : thấy (Phật) rồi t�n th�n.�
Đ�y l� mục đầu.�
* Tiếng Phạm : A Tăng X� Da, ở phương đ�y gọi l� �v� ương số� [無央數]. Chữ Ương [央] c� nghĩa l� tận. Vậy �v� ương số� c� nghĩa l� �v� tận số� : số v� tận.�
Chữ Ương c� bản ch�p l� [鞅] đọc l� Ưởng.� Thuyết Văn giải th�ch : [鞅] l� Cảnh Triệt [頸��� ] : tức d�y gi�m cổ ngựa trong bộ cương ngựa. Chữ [��� ] đọc l� Triệt. Chẳng đ�ng với nghĩa ở đ�y.�
Mấy chữ� �tại tại sở v�ng� [在在所往] trong bản n�y c� bản ch�p l� �tại tại sở trụ� [在在所住], �tại tại dĩ trụ� [在在已住]. Nếu nhắc lại �sở trụ� th� văn nghĩa sẽ tr�ng lặp. V� vậy n�n theo bản n�y, đọc l� �tại tại sở v�ng� [在在所往] c� nghĩa l� �mọi chỗ đi tới, mọi chốn sở tại� (� n�i khắp nơi khắp chốn, đến bất cứ đ�u).
*
-Kinh văn : �V� ph�n th�n của ta��� tới�� �l�m cho nước thanh tịnh�.�
T�n rằng : dưới l� tụng về việc mở th�p. Chia l�m bốn :
- 3 tụng đầu : ph�n th�n tập �.
- 1 tụng : biến độ.
- 2 tụng rưỡi : Phật ngồi.
- 2 tụng : hiện th�n, tỏa hương, lợi sinh, thuyết ph�p.�
Đ�y l� hai phần đầu.
*
-Kinh văn : �Chư Phật ai nấy đều��� tới�� �đốt đuốc to lửa s�ng�.�
T�n rằng : đ�y l� mục n�i về Phật ngồi.�
* Chữ [炬] đọc l� Cự. S�ch Ngọc Thi�n giải th�ch l� �đuốc�, đốt bằng củi b� lại.�
*
-Kinh văn : �Th�n tỏa hương kỳ diệu��� tới�� �l�m cho ph�p trụ l�u�.�
T�n rằng : đ�y l� mục n�i về (Phật) hiện th�n tỏa hương, lợi sinh, thuyết ph�p.
Hoặc Th�ch Ca tự m�nh xuất hương, hoặc ph�n th�n xuất hương. Nếu đọc qua văn bản th� thấy dường như ph�n th�n xuất hương. Trường h�ng chỉ n�i Th�ch Ca thắp hương đ�i kh�ch, chẳng phải l� kh�ch đem hương ra để thết chủ. Cho n�n cần phải biết rằng kh�ng nhất định phải l� kh�ch xuất hương. Như gi� l�m g�y c�nh c�y, h�a nh�n theo bản th�n m�nh, như gi� thổi l�m cỏ rạp theo, v� dễ c� thể th�nh tựu.
�*
-Kinh văn : �Bảo với đại ch�ng rằng��� tới�� �phải n�n biết � n�y�.�
T�n rằng : dưới l� 36 tụng, tụng về mục mộ ch�ng thuyết kinh, n�i lời ph� ch�c, như đ� n�i ở tr�n. Trong chia l�m ba phần :
- Phần đầu gồm 9 tụng rưỡi : n�i về � khuyến mộ đại ch�ng để thuyết kinh.
- Phần hai gồm 19 tụng : so s�nh hơn k�m.
- Phần cuối gồm 7 tụng rưỡi : lại khuyến mộ mọi người, kết th�nh thắng hạnh.�
Phần đầu lại c� ba phần :
- 3 tụng rưỡi đầu : mộ người tr� giữ đọc tụng (kinh n�y) khiến họ tự thề, thể hiện Phật hiện tại biết t�m của họ.
- 4 tụng sau : mộ người hộ ph�p khiến họ tự nguyện.
- 2 tụng cuối : mộ người thuyết ph�p để được gặp ch�ng ta (chỉ chư Phật), khuy�n h�y ph�t nguyện.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �C�c h�ng Phật tử thảy��� tới�� �c�c thế giới v� lượng�.�
T�n rằng : đ�y l� khuyến mộ người hộ ph�p khiến họ tự nguyện. Chia l�m bốn mục :
- 1 tụng : khuyến mộ hộ ph�p.
- 1 tụng : hộ ph�p tức l� c�ng d�ng ta v� Đa Bảo.
- 1 tụng : thuyết Đa Bảo hộ ph�p.�
- 1 tụng : hộ ph�p tức l� c�ng d�ng h�a Phật.
*
-Kinh văn : �Nếu người thuyết kinh n�y��� tới�� �n�n ph�t nguyện rộng lớn�.�
T�n rằng : 2 tụng n�y :
- 1 tụng : khuyến mộ thuyết ph�p, đ� l� để được gặp ta (chỉ Phật Th�ch Ca), gặp Phật Đa Bảo v� h�a Phật.
- 1 tụng : khuy�n h�y ph�t nguyện.
*
-Kinh văn : �Bao nhi�u kinh điển kh�c��� tới�� �thế th� l� rất kh�.�
T�n rằng : dưới l� 19 tụng so s�nh hơn k�m. Trong đ� chia l�m s�u phần :
1) Năm tụng đầu : so s�nh thuyết kh�.
2) Hai tụng sau : so s�nh ch�p kh�.
3) Hai tụng sau nữa : so s�nh đọc kh�.
4) Hai tụng sau nữa : so s�nh v� một người thuyết, kh�.
5) Ba tụng sau nữa : so s�nh nghe kh�
6) Năm tụng cuối : so s�nh tr� kh�.
Đ�y l� phần đầu : 4 tụng đầu n�u l�n c�i dễ ; 1 tụng sau so s�nh với kinh n�y kh� t�n, kh� giải, kh� nhập; l� tr� th�m diệu cho n�n đ�o luyện kh� th�nh, chẳng giống với bốn thần th�ng trước đ�y c� thể chứng đắc.�
*Chữ [擲] đọc l� Trịch, c� nghĩa l� n�m.� Thời cổ viết lࠠ���� [���� ].
*
-Kinh văn : �Giả sử lại c� người��� tới�� �đ�y mới� l� rất kh�.�
T�n rằng : đ�y l� so s�nh ch�p kh�.�
* Chữ [把] đọc l� Bả, c� nghĩa l� �cầm�, �nắm�. C� bản ch�p l� [爬] (B�, ba) c� nghĩa l� �b�. Nay lấy chữ [��� ] với nghĩa �cầm nắm�.
*
-Kinh văn : �Nếu đem cả đại địa��� tới�� �đ�y mới l� rất kh�.�
T�n rằng : đ�y l� so s�nh đọc kh�.
*
-Kinh văn : �Giả sử gặp kiếp thi�u��� tới�� �đ�y mới l� rất kh�.�
T�n rằng : đ�y l� so s�nh thuyết cho một người kh�.
*
-Kinh văn : �Nếu tr� giữ t�m vạn� tới �đ�y mới l� rất kh�.�
T�n rằng : đ�y l� so s�nh nghe kh�.
*
-Kinh văn : �Nếu c� người thuyết ph�p��� tới�� �đ�y mới l� rất kh�.�
T�n rằng : dưới l� 5 tụng so s�nh tr� kh�. Trong chia l�m hai :
- 3 tụng đầu : so s�nh.
- 2 tụng sau : kết luận tr� thắng.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Ta v� hộ Phật đạo��� tới�� �tức l� tr� Phật th�n�.�
T�n rằng : đ�y l� kết luận tr� thắng.
*
-Kinh văn : �C�c thiện nam tử n�y��� tới�� �n�n tự n�i lời thề�.�
T�n rằng : dưới l� 7 tụng rưỡi : lại khuyến mộ mọi người lần nữa, kết luận thắng hạnh. Chia l�m 5 phần :
1) Một tụng rưỡi : khuyến mộ người tr� kinh khiến họ thề.
2) Một tụng rưỡi : thuận Phật t�m.
3) Một tụng rưỡi : thuận ch�nh hạnh.
4) Một tụng : nối ng�i Phật.
5) Hai tụng : lợi thế gian.�
Đ�y l� phần đầu.
*
-Kinh văn : �Kinh ph�p n�y kh� tr씠� tới�� �được chư Phật t�n th�n�.�
T�n rằng : đ�y l� t�n th�n thuận Phật t�m.
*
-Kinh văn : �Thế l� rất dũng m�nh��� tới�� �quả Phật đạo v� thượng�.�
T�n rằng : đ�y l� thuận ch�nh hạnh.�
Tiếng Phạm : �Đỗ Đa�, phương đ�y gọi l� �trừ bỏ�. Phi�n sai l� �Đầu đ��. Đ�y c� 12 (hạnh), như trong Du Gi� n�i về Thanh văn địa.
*
-Kinh văn : �C� thể ở đời sau��� tới�� �trụ nơi thuần thiện địa�.�
T�n rằng : đ�y l� nối ng�i Phật. Quyết định t�n sậu d�y th� gọi l� �Thuần thiện địa�.�
* C� bản chữ Thuần [淳] viết l� [純] (Thuần), đều chỉ c� nghĩa l� thiện cả.
*
-Kinh văn : �Sau khi Phật diệt độ��� tới�� �đều đ�ng nhận c�ng d�ng�.�
T�n rằng : đ�y l� lợi thế gian :
- 1 tụng đầu : l� tr� nh�n.
- 1 tụng sau : đều đ�ng nhận c�ng d�ng.�
Kinh Hoa Nghi�m n�i rằng : �Nếu đội cả tam thi�n đại thi�n thế giới suốt cả một kiếp, việc đ� chưa coi l� kh�, th� việc tin ph�p n�y lại l� rất kh�. Mọi thứ c�ng d�ng mọi thứ nhạc cụ của số lo�i ch�ng sinh nhiều bằng đại thi�n trần số, c�ng đức ấy nếu đem so với c�ng đức của việc tin ph�p n�y, th� việc tin tưởng ph�p n�y c� c�ng đức th� thắng hơn�.
�Nếu tr� giữ mười phương c�i trong b�n tay trụ trong hư kh�ng suốt cả một kiếp, việc l�m đ� chưa phải l� kh� th� việc tin ở ph�p n�y lại l� rất kh�. Mọi thứ c�ng d�ng mọi nhạc cụ của trần số ch�ng sinh trong mười c�i Phật, c�ng đức ấy nếu đem so với c�ng đức của việc tin ph�p n�y, th� việc tin tưởng ph�p n�y c� c�ng đức th� thắng hơn nhiều�.
�

H�́T QUYỂN 8

�

� � � � � ��

�

�

[ TRANG CHỦ |�KINH ĐI�̉N�|�ĐẠI TẠNG KINH | TH�̀N CHÚ | HÌNH ẢNH�|�LI�N LẠC�]