VT0224 KINH ĐẠO HÀNH BÁT-NHÃ BA-LA-M�̣T q5

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[ �中文| � ENGLISH � ]

KINH ĐẠO HÀNH BÁT-NHÃ BA-LA-M�̣T

Hán dịch: Đời H�̣u Hán, Tam tạng Pháp sư Chi-l�u-ca-s�́m, người nước Nhục Chi.

QUY�̉N 5

Ph�̉m 10: CHI�́U MINH

Đức Ph�̣t dạy:

�Trong Bát-nhã ba-la-m�̣t hay khởi ra nhi�̀u nh�n duy�n ma đ�́n n�̃i khi�́ncho bị đoạn tuy�̣t.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Như lời Đ�́ng Thi�n Trung Thi�n nói, n�́u B�̀-tát có nhi�̀u nguy hại là sở dĩ v� sao? V� cực kỳ t�n quý, v� hy hữu cho n�n đ�́n n�̃i mang hại. Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng gi�́ng như v�̣y hay khởi ra nhi�̀u nh�n duy�n và người mới phát t�m học hi�̉u bi�́t r�́t �t v�̀ nó, n�n t�m họ kh�ng vào được pháp Đại thừa, cũng chẳng đọc tụng Bát-nhã ba-la-m�̣t. Người �́y đã bị ma chi ph�́i.

Đức Ph�̣t bảo Tu-b�̀-đ�̀:

�Như lời �ng nói, người mới phát t�m th� sự hi�̉u bi�́t của họ r�́t �t, t�m họ chẳng vào được pháp Đại thừa, cũng chẳng đọc tụng Bát-nhã ba-la-m�̣t. Đó là họ đã bị ma chi ph�́i, tự khởi nh�n duy�n ma làm cho Bát-nhã ba-la-m�̣t bị đoạn tuy�̣t.

Thi�̣n nam, thi�̣n nữ thọ tr�, tu học Bát-nhã ba-la-m�̣t mà đọc tụng đ�̀u là nhờ oai th�̀n của Ph�̣t. V� sao? V� đám ma t�̣ ác kh�ng th�̉ chi ph�́i khi�́ncho đoạn tuy�̣t. Đó là do sự ch�̃ ngự, h�̣ tr� của Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác.

V� như người mẹ l�̀n lượt sinh con từ vài đứa cho đ�́n mười đứa. Con bà hãy còn nhỏ, n�́u bà mẹ bị b�̣nh th� kh�ng th�̉ bảo v�̣, tr�ng nom chúng. N�́u bà mẹ y�n �̉n kh�ng b�̣nh, th� bà tự nu�i n�́ng con khi�́nchúng được s�́ng còn. Gặp lúc �́m lạnh, kh� ướt, chúng đ�̀u được chăm sóc. Đ�y là sự thị hi�̣n của th�́ gian.

Cũng v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác ni�̣m Bát-nhã ba-la-m�̣t. N�́u người nào thọ tr� hoặc người nào đọc tụng, bi�n chép th� được h�̣ tr�. Lại nữa, chư Ph�̣t hi�̣n tại ở khắp mười phương thường ni�̣m Bát-nhã ba-la-m�̣t. Đó tức là Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đ�́i với tr� Nh�́t thi�́t tr� mà thị hi�̣n. Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác từ trong pháp này tự đạt được tr� Nh�́t thi�́t tr�. N�́u có người đã thành Ph�̣t hoặc chưa thành Ph�̣t hay sẽ thành Ph�̣t đ�̀u từ Bát-nhã ba-la-m�̣t mà tự đạt đ�́n V� thượng giác. Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác là do đạt đ�́n sự chi�́u sáng của tr� Nh�́t thi�́t tr� đ�̀u từ Bát-nhã ba-la-m�̣t, v� th�́ n�n thị hi�̣n ở th�́ gian.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác ở trong Bát-nhã ba-la-m�̣t chi�́u sáng th�́ gian. Sao gọi là Bát-nhã ba-la-m�̣t chi�́u sáng th�́ gian? Như Lai l�́y g� đ�̉ thị hi�̣n ở th�́ gian?

Đức Ph�̣t bảo Tu-b�̀-đ�̀:

�Như Lai l�́y năm �́m đ�̉ thị hi�̣n ở th�́ gian.

Tu-b�̀-đ�̀ hỏi:

�Trong Bát-nhã ba-la-m�̣t thị hi�̣n năm �́m như th�́ nào? Th�́ nào là Bát-nhã ba-la-m�̣t thị hi�̣n ở năm �́m?

Đức Ph�̣t bảo Tu-b�̀-đ�̀:

�V� kh�ng bị hoại di�̣t n�n được thị hi�̣n, cũng chẳng phải kh�ng hoại di�̣t mà thị hi�̣n. Kh�ng th� kh�ng hoại di�̣t, cũng kh�ng có hoại. V� tướng, v� nguy�̣n cũng kh�ng hoại di�̣t, cũng kh�ng có hoại, v� th�́ n�n thị hi�̣n ở th�́ gian.

Đức Ph�̣t bảo Tu-b�̀-đ�̀:

�Th�̣m ch� người nhi�̀u kh�ng k�̉ xi�́t, t�m nhi�̀u kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t, Như Lai bi�́t rõ h�́t họ đ�̀u ch�nh là người tự nhi�n (tự tánh). Người tự nhi�n Như th�́, đúng v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai dùng Bát-nhã ba-la-m�̣t đ�̉ bi�́t rõ người nhi�̀u kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t, t�m nhi�̀u kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t. Như Lai dùng Bát-nhã ba-la-m�̣t thị hi�̣n h�̣ tr� th�́ gian.

Lại nữa, này Tu-b�̀-đ�̀! N�́u t�m t�̣t đ�́, t�m tán loạn Như Lai đ�̀u bi�́t. V� sao nói Như Lai bi�́t đó là t�m t�̣t đ�́, t�m tán loạn? V� g�́c của pháp �́y kh�ng t�̣t đ�́, kh�ng tán loạn, th�́ n�n Như Lai bi�́t.

Sao gọi là bi�́t t�̣t đ�́, bi�́t tán loạn? N�́u t�m nào c�̀n phải di�̣t t�̣n th� đã di�̣t t�̣n, v� th�́ n�n Như Lai bi�́t. N�́u có t�m ái dục th� bi�́t đó là t�m ái dục. N�́u có t�m gi�̣n hờn th� bi�́t đó là t�m gi�̣n hờn. N�́u có t�m ngu si th� bi�́t đó là t�m ngu si. Bi�́t g�́c của t�m ái dục th� kh�ng có t�m ái dục. Bi�́t g�́c của t�m gi�̣n hờn th� kh�ng có t�m gi�̣n hờn. Bi�́t g�́c của t�m ngu si th� kh�ng có t�m ngu si.

Này Tu-b�̀-đ�̀! Ch�nh đi�̀u đó khi�́nta đắc tr� Nh�́t thi�́t tr� tức là đắc Bát-nhã ba-la-m�̣t. V� sao? V� Như Lai kh�ng có t�m ái dục. Do kh�ng có t�m ái dục n�n bi�́t g�́c của t�m �́y cũng kh�ng có t�m ái dục, v� th�́ t�m Như Lai kh�ng có ái dục. V� sao? V� Như Lai kh�ng có t�m gi�̣n hờn. Do kh�ng có t�m gi�̣n hờn n�n bi�́t g�́c của t�m �́y cũng kh�ng có t�m gi�̣n hờn, v� th�́ t�m Như Lai kh�ng có gi�̣n hờn. V� sao? V� Như Lai kh�ng có t�m ngu si. Do kh�ng có t�m ngu si n�n bi�́t g�́c của t�m �́y cũng kh�ng có t�m ngu si, v� th�́ t�m Như Lai kh�ng có ngu si. Như v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t thị hi�̣n h�̣ tr� th�́ gian.

Lại nữa, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai v� mọi người n�n nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t mà t�m của Ngài r�̣ng lớn kh�ng đi�̀u g� kh�ng bi�́t. Tại sao nói Như Lai v� mọi người n�n nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t mà t�m Ngài r�̣ng lớn kh�ng đi�̀u g� kh�ng bi�́t? V� t�m �́y cũng kh�ng r�̣ng, cũng kh�ng lớn, cũng kh�ng đ�́n, cũng kh�ng đi, th�́ n�n Như Lai v� mọi người n�n nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t mà t�m của Ngài r�̣ng lớn kh�ng đi�̀u g� kh�ng bi�́t.

Lại nữa, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai v� mọi người n�n nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t mà t�m của Ngài r�̣ng lớn kh�ng đi�̀u g� chẳng bi�́t. Tại sao nói Như Lai v� mọi người n�n nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t mà t�m Ngài r�̣ng lớn kh�ng đi�̀u g� kh�ng bi�́t? V� t�m �́y cũng kh�ng từ đ�u đ�́n, cũng kh�ng có ch�̃ trụ. Như v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai v� mọi người n�n nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t mà t�m của Ngài r�̣ng lớn kh�ng đi�̀u g� kh�ng bi�́t.

Lại nữa, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai v� kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t người, kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t t�m n�n nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t mà kh�ng đi�̀u g� kh�ng bi�́t. Tại sao nói Như Lai v� kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t người, kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t t�m, n�n nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t mà kh�ng đi�̀u g� kh�ng bi�́t. V� t�m �́y kh�ng có ch�̃ trụ, cũng kh�ng từ đ�u đ�́n di�̣t t�̣n (N�-hoàn). V� chứng N�-hoàn v� dư n�n kh�ng đi�̀u g� kh�ng bi�́t. T�m �́y như hư kh�ng, n�n bi�́t kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t người, kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t t�m. Như v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai nhờ cái bi�́t của Bát-nhã ba-la-m�̣t mà bi�́t h�́t kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t người, kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t t�m.

Lại nữa, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai v� mọi người n�n nhờ cái bi�́t của Bát-nhã ba-la-m�̣t mà bi�́t h�́t t�m kh�ng th�̉ th�́y. Sao gọi là Như Lai v� mọi người n�n nhờ cái bi�́t của Bát-nhã ba-la-m�̣t mà bi�́t h�́t t�m kh�ng th�̉ th�́y? V� t�m �́y v�́n thanh tịnh n�n cũng kh�ng có tưởng. Như v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai v� mọi người n�n nhờ cái bi�́t của Bát-nhã ba-la-m�̣t mà bi�́t h�́t t�m chẳng th�̉ th�́y.

Lại nữa, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai v� mọi người n�n nhờ cái bi�́t của Bát-nhã ba-la-m�̣t mà bi�́t h�́t t�m chẳng th�̉ th�́y. Tại sao nói Như Lai v� mọi người n�n nhờ cái bi�́t của Bát-nhã ba-la-m�̣t mà bi�́t h�́t t�m chẳng th�̉ th�́y? V� t�m �́y kh�ng th�̉ dùng mắt th�́y nó từ đ�u đ�́n. Như v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai v� mọi người n�n nhờ cái bi�́t của Bát-nhã ba-la-m�̣t mà bi�́t h�́t t�m chẳng th�̉ th�́y.

Lại nữa, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai v� mọi người n�n nhờ cái bi�́t của Bát-nhã ba-la-m�̣t mà bi�́t h�́t sự mu�́n được th�́ th� sẽ đạt đ�́n th�́. Tại sao nói Như Lai v� mọi người n�n nhờ cái bi�́t của Bát-nhã ba-la-m�̣t mà bi�́t h�́t sự mu�́n được th�́ th� sẽ đạt đ�́n th�̃? V� bi�́t t�́t cả sắc từ chẳng th�̣t có mà sinh ra sinh; th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức cũng từ chẳng th�̣t có mà sinh ra sinh. Như v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Tại sao Như Lai bi�́t sự mu�́n được th�́ là nguy�n nh�n đ�̉ đạt đ�́n th�̃? V� từ tử (ch�́t) đ�́n tử, đó ch�nh là sắc. Từ tử đ�́n b�́t tử, đó cũng là sắc. Từ b�́t tử đ�́n b�́t tử, đó cũng là sắc. Cũng chẳng có tử, cũng chẳng có kh�ng tử, đó cũng là sắc. Th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức từ tử đ�́n tử, đó cũng là sắc. Thức từ tử đ�́n b�́t tử, đó cũng là sắc. Thức từ b�́t tử đ�́n b�́t tử, đó cũng là sắc. Thức cũng chẳng có tử, cũng chẳng kh�ng tử, đó cũng là sắc. Thức có nh�n, kh�ng có ngã, th�́ gian, đó cũng là sắc. Kh�ng có nh�n, có ngã, th�́ gian, đó cũng là sắc. Có mong c�̀u, kh�ng mong c�̀u, kh�ng có ngã, th�́ gian, đó cũng là sắc. Cũng chẳng có mong c�̀u, cũng chẳng kh�ng mong c�̀u, cũng kh�ng có ngã, th�́ gian, đó cũng là sắc. Có mong c�̀u, có ngã có th�́ gian, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức, đó cũng là sắc. Kh�ng mong c�̀u, kh�ng ngã, kh�ng th�́ gian, kh�ng thức cũng là sắc. Cũng chẳng kh�ng mong c�̀u, cũng chẳng có mong c�̀u, cũng kh�ng có ngã, thức, đó cũng là sắc. Thủ đắc ngã, th�́ gian, cũng kh�ng có th�́ gian, đó cũng là sắc. Ngã, th�́ gian, chẳng th�̉ cùng cực, đó cũng là sắc. Ngã, th�́ gian có cùng cực, kh�ng cùng cực, đó cũng là sắc. Ngã và th�́ gian cũng chẳng có cùng cực cũng chẳng kh�ng cùng cực, đó cũng là sắc. Th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức cũng v�̣y. Ngã cùng th�́ gian, thức cũng chẳng th�̉ cùng cực, đó cũng là sắc. Ngã cùng th�́ gian, thức có cùng cực, kh�ng cùng cực, đó cũng là sắc. Ngã cùng th�́ gian, thức cũng chẳng có cùng cực, cũng chẳng kh�ng cùng cực, đó cũng là sắc. Mạng �́y là th�n, đó cũng là sắc. Chẳng phải mạng, chẳng phải th�n, đó cũng là sắc. Th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức cũng v�̣y.

Như v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai bi�́t sự mu�́n được th�́ là nguy�n nh�n đ�̉ được th�́. Tại sao nói Như Lai bi�́t sự mu�́n được th�́ là nguy�n nh�n đ�̉ đạt được th�̃? Như Lai bi�́t sắc v�́n là kh�ng là bi�́t đúng như th�̣t sắc v�́n là kh�ng. Th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức cũng v�̣y. Tại sao nói là bi�́t thức? Bi�́t thức v�́n là kh�ng. Cái g� là v�́n là kh�ng? Ch�nh cái mu�́n có sở đắc này là cũng v�́n là kh�ng. Như Lai cũng v�́n là kh�ng, nh�n tr� tu�̣ mà trụ ch�n như. Tại sao nói là v�́n là kh�ng? Th�́ gian cũng là v�́n là kh�ng. Cái g� là v�́n là kh�ng? T�́t cả các pháp cũng v�́n là kh�ng. Như các pháp v�́n là kh�ng, đạo Tu-đà-hoàn cũng v�́n là kh�ng, đạo Tư-đà-hàm cũng v�́n là kh�ng, đạo A-na-hàm cũng v�́n là kh�ng, đạo A-la-hán, đạo B�ch-chi-ph�̣t cũng v�́n là kh�ng. Như Lai cũng v�́n là kh�ng, t�́t cả đ�̀u cùng v�́n là kh�ng kh�ng có sai khác, kh�ng ch�̃ nào chẳng vào, đ�̀u bi�́t h�́t t�́t cả.

Này Tu-b�̀-đ�̀! Như th�́, Bát-nhã ba-la-m�̣t tức v�́n là kh�ng, Như Lai nh�n Bát-nhã ba-la-m�̣t mà tự chứng đắc thành V� thượng Chánh đẳng Chánh giác chi�́u sáng, h�̣ tr� th�́ gian, đó là thị hi�̣n. Đức Như Lai nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t bi�́t h�́t th�́ gian v�́n là kh�ng, kh�ng có sai khác. Đúng th�́, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai bi�́t t�́t cả đ�̀u v�́n là kh�ng, v� th�́ được t�n hi�̣u là Ph�̣t.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! Pháp v�́n đ�̀u kh�ng �́y r�́t s�u. Đó là pháp chư Ph�̣t, B�̀-tát đ�̀u tự li�̃u ng�̣, ai sẽ là người tin được pháp �́y. Chỉ có người đắc đạo A-la-hán hoặc B�̀-tát kh�ng thoái chuy�̉n và Như Lai thành V� thượng giác mới có th�̉ nói được pháp �́y.

Ph�̣t bảo Tu-b�̀-đ�̀:

�Pháp v�́n là kh�ng �́y, kh�ng có lúc t�̣n, pháp Như Lai thuy�́t cũng kh�ng có cùng t�̣n.

B�́y giờ Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n cùng m�̣t vạn chư Thi�n cõi Dục, trời Phạm th�́ cùng hai vạn Thi�n tử đ�̀u đi đ�́n ch�̃ Ph�̣t, cúi đ�̀u đảnh l�̃ dưới ch�n Ph�̣t r�̀i đứng qua m�̣t b�n.

Chư Thi�n tử cõi Dục và cõi Phạm đ�̀u bạch với Ph�̣t:

�Pháp của Thi�n Trung Thi�n r�́t th�m di�̣u. Cái g� làm tướng của nó?

Đức Ph�̣t bảo chư Thi�n tử:

�N�́u ch�́p nh�̣n cái g� làm tướng th� đã là ch�́p trước r�̀i. V� tướng, v� nguy�̣n, kh�ng có sinh tử phát sinh, v� sở hữu, v� sở trụ là tướng của nó. Tướng của nó như hư kh�ng. Tướng mà Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác trụ, th� chư Thi�n, A-tu-lu�n, quỷ th�̀n chẳng th�̉ lay đ�̣ng di dời được. V� sao? V� tướng �́y chẳng th�̉ dùng tay làm ra. Sắc chẳng th�̉ làm ra tướng �́y. Th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức cũng chẳng th�̉ làm ra tướng �́y.

Đức Ph�̣t hỏi chư Thi�n tử:

�N�́u nói hư kh�ng này có người làm ra th� có th�̉ tin được kh�ng?

Chư Thi�n tử bạch Ph�̣t:

�Kh�ng th�̉ tin có người làm ra hư kh�ng. V� sao? V� kh�ng ai có th�̉ làm ra hư kh�ng.

Đức Ph�̣t dạy:

�Cũng gi�́ng như v�̣y, này chư Thi�n tử, tướng �́y thường trụ, có Ph�̣t hay kh�ng Ph�̣t, tướng �́y v�̃n trụ như v�̣y. V� trụ như th�́ n�n Như Lai thành Đẳng Chánh Giác. Danh xưng là Như Lai tức là Như Lai v�́n là kh�ng.

Các vị Thi�n tử bạch Ph�̣t:

�Tướng �́y r�́t th�m di�̣u. Như Lai do đó mà thành Đẳng Chánh Giác. Đức Như Lai bi�́t tr� tu�̣ v� ngại đ�̀u từ Bát-nhã ba-la-m�̣t sinh ra. Đó là kho tàng của Ph�̣t.

Ph�̣t bảo Tu-b�̀-đ�̀:

�Như Lai nh�n nơi Bát-nhã ba-la-m�̣t thị hi�̣n h�̣ tr� th�́ gian. Như v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai cung k�nh phụng sự pháp này, cho đ�́n thành Ph�̣t cũng đ�̀u từ Bát-nhã ba-la-m�̣t. Th�́ n�n, Bát-nhã ba-la-m�̣t được Như Lai cung k�nh, v� Như Lai nhờ pháp này mà thành Ph�̣t. Đó là báo �n.

Sao gọi đó là sự báo �n của Như Lai? Như Lai từ pháp Đại thừa này mà đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác thành Đ�́ng V� thượng giác. Các Ngài đ�̀u từ pháp Đại thừa này mà thành B�̣c V� Sở Trước. V� th�́ n�n th�̉ hi�̣n sự báo �n.

Lại nữa, này Tu-b�̀-đ�̀! Như Lai bi�́t các pháp v� tác do đó thành Đẳng chánh giác. Bi�́t chúng cũng chẳng phải v� tác n�n thành Đẳng chánh giác. Đ�y là v� Như Lai báo �n n�n thị hi�̣n Bát-nhã ba-la-m�̣t. Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đ�́i với các pháp kh�ng có mong c�̀u, đ�̀u từ Bát-nhã ba-la-m�̣t, v� th�́ Ngài thị hi�̣n h�̣ tr� th�́ gian.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Các pháp chẳng th�̉ bi�́t, chẳng th�̉ th�́y th� tại sao nói là Bát-nhã ba-la-m�̣t sinh ra Như Lai thị hi�̣n h�̣ tr� th�́ gian?

Đức Ph�̣t bảo Tu-b�̀-đ�̀:

�Nói các pháp đ�̀u chẳng th�̉ bi�́t, chẳng th�̉ th�́y, có nghĩa là các pháp đ�̀u kh�ng, v� th�́ chẳng th�̉ bi�́t, các pháp chẳng th�̉ h�̣ tr�, v� th�́ chẳng th�̉ th�́y. Các pháp chẳng th�̉ bi�́t, chẳng th�̉ th�́y đ�̀u từ Bát-nhã ba-la-m�̣t. Như v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Các pháp chẳng th�̉ bi�́t, chẳng th�̉ th�́y, v� từ Bát-nhã ba-la-m�̣t sinh ra. Như Lai thành Đẳng chánh giác thị hi�̣n h�̣ tr� th�́ gian, n�n sắc chẳng th�̉ th�́y, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức cũng chẳng th�̉ th�́y. Ch�nh đó là Bát-nhã ba-la-m�̣t thị hi�̣n h�̣ tr� th�́ gian.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! Sao gọi là sắc chẳng th�̉ th�́y?

Sao gọi là th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức chẳng th�̉ th�́y?

Đức Ph�̣t dạy:

�Chẳng th�́y nh�n duy�n của sắc sinh ra thức, cũng chẳng th�́y nh�n duy�n của th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức sinh ra thức, v� th�́ thức thành chẳng th�̉ th�́y. Như sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức chẳng th�́y, th�́ gian này cũng chẳng th�́y tướng của nó, cũng chẳng th�́y th�́ nào thu�̣c v�̀ th�́ gian này thị hi�̣n, chúng đ�̀u từ Bát-nhã ba-la-m�̣t. Tại sao nói Bát-nhã ba-la-m�̣t thị hi�̣n h�̣ tr� th�́ gian? N�́u lo cho th�́ gian th� đó cũng là kh�ng. N�́u lo cho th�́ gian th� đó cũng là mù mờ (ly tướng). N�́u lo cho th�́ gian th� đó cũng là tịch. N�́u lo cho th�́ gian th� đó cũng là tịnh. Đó tức là th�́ gian thị hi�̣n.

Ph�̉m 11: CHẲNG TH�̉ T�NH K�̉

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t cực đại r�́t ráo, r�́t ráo chẳng th�̉ k�̉, r�́t ráo chẳng th�̉ lường, r�́t ráo kh�ng có g� bằng, r�́t ráo kh�ng có giới hạn.

Đức Ph�̣t dạy:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t cực đại r�́t ráo, r�́t ráo chẳng th�̉ k�̉, r�́t ráo chẳng th�̉ lường, r�́t ráo kh�ng có g� bằng, r�́t ráo kh�ng có giới hạn. Bát-nhã ba-la-m�̣t an �̉n r�́t ráo chẳng th�̉ k�̉ là tr� Nh�́t thi�́t tr� v� sư của Như Lai, v� th�́ Bát-nhã ba-la-m�̣t r�́t ráo chẳng th�̉ k�̉.

Th�́ nào là Bát-nhã ba-la-m�̣t r�́t ráo chẳng th�̉ lường? Chẳng th�̉ lường là tr� Nh�́t thi�́t tr� v� sư của Như Lai chẳng th�̉ bàn, chẳng th�̉ nói, v� th�́ Bát-nhã ba-la-m�̣t r�́t ráo chẳng th�̉ lường.

Th�́ nào là Bát-nhã ba-la-m�̣t r�́t ráo an �̉n kh�ng có g� bằng? Kh�ng ai có th�̉ hơn Đức Như Lai, v� th�́ Bát-nhã ba-la-m�̣t r�́t ráo kh�ng có g� bằng.

Th�́ nào là Bát-nhã ba-la-m�̣t r�́t ráo kh�ng có giới hạn? Tr� Nh�́t thi�́t tr� v� sư của Như Lai kh�ng có giới hạn, v� th�́ Bát-nhã ba-la-m�̣t r�́t ráo kh�ng có giới hạn.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�V� sao tr� Nh�́t thi�́t tr� của Như Lai chẳng th�̉ k�̉, chẳng th�̉ lường, kh�ng có giới hạn?

Đức Ph�̣t dạy:

�Sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức chẳng th�̉ k�̉. Các pháp cũng chẳng th�̉ k�̉. Các pháp hoàn toàn kh�ng th�̣t có, ngay ở trong đó kh�ng th�̉ k�̉.

Sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức chẳng th�̉ lường. Các pháp cũng chẳng th�̉ lường.

Sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức kh�ng có giới hạn. Các pháp cũng kh�ng có giới hạn. Sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức kh�ng có giới hạn hoàn toàn kh�ng th�̣t có. Giới hạn của các pháp hoàn toàn kh�ng th�̣t có. V� sao? V� sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức kh�ng có giới hạn. Các pháp kh�ng giới hạn. Sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức giới hạn hoàn toàn chẳng th�̣t có, kh�ng có ch�̃ cùng t�̣n. Các pháp giới hạn hoàn toàn chẳng th�̣t có, kh�ng có ch�̃ cùng t�̣n. V� sao? V� sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức, các pháp hoàn toàn chẳng th�̣t có. Lúc giới hạn kh�ng có ch�̃ cùng t�̣n th� th�́ nào?

Đức Ph�̣t dạy:

�Hư kh�ng có th�̉ k�̉ là có cùng t�̣n chăng?

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Hư kh�ng kh�ng th�̉ nào k�̉ là có cùng t�̣n.

Đức Ph�̣t dạy:

�Các pháp chẳng th�̉ k�̉, chẳng th�̉ nói, kh�ng có giới hạn. V� th�́, pháp của Như Lai cũng kh�ng th�̉ k�̉, kh�ng th�̉ nói, kh�ng có giới hạn. Như Lai phát t�m học chẳng th�̉ k�̉, chẳng th�̉ nói, kh�ng có giới hạn, v�́n v� t�m, v� ni�̣m, v� như hư kh�ng v� t�m, v� ni�̣m. Có t�m, có ni�̣m, theo đó mà sinh tử kh�ng có giới hạn. Pháp của Như Lai như hư kh�ng, kh�ng có giới hạn. Pháp �́y như hư kh�ng chẳng th�̉ k�̉ n�n nói là chẳng th�̉ k�̉, chẳng th�̉ nói, kh�ng có giới hạn.

Lúc Ph�̣t thuy�́t kinh này, năm trăm Tỳ-kheo Tăng, ba mươi Tỳ-kheo-ni đ�̀u đắc A-la-hán, sáu mươi Ưu-bà-tắc, ba mươi Ưu-bà-di đ�̀u đắc đạo Tu-đà-hoàn, ba mươi B�̀-tát chứng đắc V� sở tùng sinh pháp lạc (V� sinh pháp nh�̃n) sẽ được thọ ký thành Ph�̣t trong ki�́p Hi�̀n này.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u cực đại r�́t ráo an �̉n!

Đức Ph�̣t dạy:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u cực đại r�́t ráo an �̉n! Tr� Nh�́t thi�́t tr�, đạo Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t đ�̀u từ kinh này sinh ra. V� như nhà vua đã được quán đảnh hi�̣n đang tại vị th� t�́t cả qu�̀n th�̀n, đ�́t nước nh�n d�n đ�̀u thu�̣c nhà vua, cũng kh�ng còn đi�̀u g� lo lắng nữa! Các pháp như A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, Ph�̣t đ�̀u từ trong Bát-nhã ba-la-m�̣t sinh ra, đ�̀u từ kinh này thành l�̣p.

Đức Ph�̣t dạy ti�́p:

�Sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức chẳng thọ, chẳng nh�̣p. Các quả vị Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, tr� Nh�́t thi�́t tr� chẳng thọ, chẳng nh�̣p.

Tu-b�̀-đ�̀ hỏi Ph�̣t:

�Th�́ nào là tr� Nh�́t thi�́t tr� chẳng thọ? Th�́ nào là tr� Nh�́t thi�́t tr� chẳng nh�̣p?

Đức Ph�̣t dạy:

�Th�́ nào, này Tu-b�̀-đ�̀! �ng th�́y có pháp A-la-hán đ�̉ nh�̣p chăng?

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! Con chẳng th�́y có pháp �́y đ�̉ nh�̣p.

Đức Ph�̣t dạy:

�Lành thay, này Tu-b�̀-đ�̀! Ta cũng chẳng th�́y có pháp Như Lai đ�̉ nh�̣p. Như ta, Như Lai kh�ng có nh�̣p, tr� Nh�́t thi�́t tr� cũng kh�ng có nh�̣p.

Chư Thi�n tử cõi Dục và cõi Sắc đ�̀u bạch Ph�̣t:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u r�́t khó hi�̉u. Những người đã tạo c�ng đức từ thời Ph�̣t quá khứ, thuở �́y đã được nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u r�̀i tin. Giả sử người trong tam thi�n đại thi�n th�́ giới đ�̀u tin pháp này. Tin r�̀i tu hành trải qua m�̣t ki�́p, th�̣m ch� chỉ c�̀n quán ni�̣m Bát-nhã ba-la-m�̣t trong m�̣t ngày th�i th� c�ng đức của người này nhi�̀u hơn người kia v� lượng.

Ph�̣t nói với chư Thi�n tử cõi Dục và cõi Sắc:

�Giả sử có người nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u mà được chứng N�-hoàn, th� c�ng đức của người tin r�̀i tu trong m�̣t ki�́p kh�ng th�̉ nào bằng c�ng đức của người �́y.

Chư Thi�n tử cõi Dục và cõi Sắc đ�̀u ti�́n đ�́n đảnh l�̃ dưới ch�n Ph�̣t, nhi�̃u quanh ba vòng r�̀i lui ra, đi m�̣t quãng xa b�̃ng nhi�n �̉n th�n v�̀ Thi�n cung khen ngợi Ph�̣t thuy�́t v�̀ c�ng đức.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�N�́u có B�̀-tát tin Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u th� vị này từ ch�̃ nào sinh đ�́n đ�y?

Đức Ph�̣t dạy:

�Người có ni�̀m tin Như th�́, t�m kh�ng chút nghi ngờ, ưa th�ch nghe pháp này kh�ng bi�́t chán, trong lòng kh�ng mu�́n xa l�a vị Pháp sư thuy�́t kinh. V� như con tr�u nghé mới sinh, lòng kh�ng bao giờ mu�́n xa l�a mẹ nó. B�̀-tát này từ trong loài người sinh đ�́n đ�y đ�̀u là người đời trước đã học pháp này, h�m nay đ�́n đ�y lại được học Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u n�n tin ưa kh�ng mu�́n xa l�a.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�N�́u có B�̀-tát mu�́n chóng hoàn thành c�ng đức n�n từ cõi nước Ph�̣t ở phương khác đ�́n cúng dường Ph�̣t. V�̣y có người như th�́ từ phương �́y sinh đ�́n đ�y kh�ng?

Ph�̣t dạy:

�Có, B�̀-tát �́y từ cõi nước Ph�̣t phương khác đ�́n cúng dường Ph�̣t, lại từ phương �́y sinh đ�́n đ�y, nhờ c�ng đức �́y mà chóng đắc Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u.

N�́u có B�̀-tát từ tr�n cõi trời Đ�u-thu�̣t sinh đ�́n đ�y, hoặc họ đã từng nghe B�̀-tát Di-lặc thuy�́t v�̀ tr� tu�̣ trong kinh th�m di�̣u này. Nay sinh đ�́n đ�y nhờ c�ng đức �́y chóng đắc Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u.

N�́u có B�̀-tát đời trước gặp Ph�̣t được nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u mà kh�ng thưa hỏi v�̀ tr� tu�̣ ở trong pháp �́y th� sinh đ�́n đ�y nghe pháp Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u ti�́p tục nghi ngờ, kh�ng tin ưa, kh�ng thưa hỏi v�̀ tr� tu�̣ trong pháp �́y. V� sao? V� đời trước họ có nghi ngờ.

N�́u có B�̀-tát đời trước đã được nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u, thưa hỏi v�̀ tr� tu�̣ ở trong pháp �́y từ m�̣t ngày, hai ngày, ba ngày cho đ�́n bảy ngày, nhờ c�ng đức �́y mà h�m nay chóng đắc Bát-nhã ba-la-m�̣t, thường ưa nghe th�ch hỏi r�̀i tin nh�̣n.

N�́u có B�̀-tát có lúc mu�́n nghe, t�m của vị �́y r�́i loạn lu�n lu�n lay đ�̣ng như cán c�n lúc cao lúc th�́p. Đó là người mới học chưa phát tu�̣ cho n�n lòng tin kém cỏi chẳng th�ch đắc Bát-nhã ba-la-m�̣t, chán ngán kh�ng mu�́n học r�̀i bỏ đi. Người như v�̣y kh�ng th�̉ nào thành tựu Ph�̣t đạo mà bị rơi vào trong đạo A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t.

Ph�̉m 12: TH� DỤ

Đức Ph�̣t dạy:

�V� như đang đi trong bi�̉n cả, thuy�̀n b�̃ng vỡ, th� bi�́t rằng người trong thuy�̀n sẽ bị rơi xu�́ng bi�̉n ch�́t ch�m, kh�ng th�̉ qua bi�̉n được. Nhưng trong thuy�̀n �́y có ván, có c�̣t bu�̀m, n�́u người nào mạnh mẽ vớ được nó, cỡi tr�n các v�̣t �́y thu�̣n theo dòng nước được đ�́n bờ th� phải bi�́t là người đó nh�́t định chẳng ch�́t ch�m trong nước. V� họ nhờ vớ được ván hoặc c�̣t bu�̀m. N�́u B�̀-tát có tin ưa, có hạnh quy�́t định, có tinh t�́n, mu�́n đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác mà chẳng được nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u, chẳng được học phương ti�̣n thi�̣n xảo th� B�̀-tát �́y bị rơi vào trong các quả vị A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t. N�́u B�̀-tát có tin ưa, có hạnh quy�́t định, có tinh t�́n, mu�́n đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác được nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u, được học phương ti�̣n thi�̣n xảo th� B�̀-tát này kh�ng bao giờ lười bi�́ng giữa chừng mà vượt qua khỏi các quả vị A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, trụ ngay nơi đạo V� thượng Chánh đẳng Chánh giác.

V� như có người mang chi�́c b�nh đ�́t sét chưa nung đi l�́y nước, th� bi�́t là chi�́c b�nh �́y chẳng bao l�u sẽ bị rã giữa đường. V� sao? V� chi�́c b�nh này chưa hoàn thành. N�́u B�̀-tát có tin ưa, có hạnh quy�́t định, có tinh t�́n, mu�́n đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác mà chẳng được nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u, chẳng được học phương ti�̣n thi�̣n xảo th� B�̀-tát �́y kh�ng th�̉ nào đắc tr� Nh�́t thi�́t tr�, giữa chừng lại đ�m ra chán nản mà bị rơi vào trong các quả vị A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t.

V� như có người mang chi�́c b�nh đã hoàn thành đi l�́y nước, th� bi�́t là sẽ y�n �̉n mang được nước trở v�̀. V� sao? V� chi�́c b�nh đã hoàn thành. N�́u B�̀-tát có tin ưa, có hạnh quy�́t định, có tinh t�́n, mu�́n đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác được nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u, được học phương ti�̣n thi�̣n xảo th� bi�́t là B�̀-tát này kh�ng bao giờ cảm th�́y lười bi�́ng dừng nghỉ giữa chừng mà ti�́n thẳng l�n đạo V� thượng Chánh đẳng Chánh giác.

V� như chèo chi�́c thuy�̀n hư cũ kh�ng được sửa chữa vào trong bi�̉n cả, đem của cải ch�́t vào thuy�̀n �́y mu�́n chở đ�́n m�̣t nơi nào đó, th� bi�́t thuy�̀n này chẳng th�̉ nào đ�́n nơi, dọc đường đắm ch�m, ti�u tan của cải. N�́u B�̀-tát có tin ưa, có hạnh quy�́t định, có tinh t�́n, mu�́n đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác mà kh�ng được nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u, kh�ng được học phương ti�̣n thi�̣n xảo th� B�̀-tát �́y giữa chừng sẽ chán nản r�̀i đánh m�́t của báu quý giá, lại còn bỏ đại tr�n bảo đi. Cái g� là đại tr�n bảo? Đó ch�nh là Ph�̣t. B�̀-tát này giữa chừng rơi vào các quả vị A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t.

V� như có người sáng su�́t kéo chi�́c thuy�̀n hư cũ l�n bờ sửa chữa xong mới cho hạ thủy, ch�́t của cải xu�́ng thuy�̀n chở đ�́n nơi mu�́n đ�́n, th� bi�́t là thuy�̀n này kh�ng bị tan vỡ giữa đường mà chắc chắn an toàn đ�́n nơi. N�́u B�̀-tát có tin ưa, có hạnh quy�́t định, có tinh t�́n, mu�́n đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác được học phương ti�̣n thi�̣n xảo của Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u, th� bi�́t là B�̀-tát �́y kh�ng bao giờ lười bi�́ng đời giữa chừng mà đang an trụ trong đạo V� thượng Chánh đẳng Chánh giác. V� sao? V� B�̀-tát �́y m�̣t lòng có tin ưa, có hạnh quy�́t định, có tinh t�́n n�n kh�ng bao giờ còn rơi vào trong quả vị A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, mà hướng thẳng đ�́n cửa Ph�̣t.

V� như có người m�̣t trăm hai mươi tu�̉i, quá già th�n th�̉ b�́t an hoặc b�̣nh hàn, b�̣nh nhi�̣t nằm li�̣t giường. Người �́y có th�̉ tự đứng d�̣y được chăng?

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Kh�ng th�̉ được. V� sao? V� người �́y quá già kh�ng còn sức lực. Giả sử lành b�̣nh đi nữa v�̃n kh�ng th�̉ tự đứng d�̣y bước đi.

Đức Ph�̣t dạy:

�B�̀-tát có tin ưa, có hạnh quy�́t định, có tinh t�́n, mu�́n đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác mà chẳng được học phương ti�̣n thi�̣n xảo của Bát-nhã ba-la-m�̣t th� kh�ng th�̉ nào đ�́n Ph�̣t đạo, sẽ giữa chừng dừng nghỉ, rơi vào trong quả vị A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t. V� sao? V� người �́y kh�ng được học phương ti�̣n thi�̣n xảo của Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u.

Đức Ph�̣t dạy ti�́p:

�Nhưng n�́u người �́y lành b�̣nh phong hàn th�n th�̉ khỏe lại, ý mu�́n đứng d�̣y đi, có hai người mạnh khỏe, m�̃i người đỡ m�̣t b�n nách hoặc nắm tay dắt đi từ từ. Họ nói với người b�̣nh: �Cứ y�n t�m đừng sợ, chúng t�i sẽ đưa đ�́n nơi mu�́n đ�́n, nghĩa là kh�ng bỏ ở giữa đường.� Như v�̣y, người b�̣nh �́y có th�̉ đ�́n nơi mu�́n đ�́n được chăng?

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Người �́y có th�̉ đ�́n nơi.

Đức Ph�̣t dạy:

�B�̀-tát có tin ưa, có hạnh quy�́t định, có tinh t�́n, mu�́n đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác được nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u, được học phương ti�̣n thi�̣n xảo th� B�̀-tát �́y kh�ng bao giờ lười bi�́ng ở giữa chừng, mà có th�̉ đạt đ�́n cứu cánh là đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác.

Ph�̉m 13: PH�N BI�̣T

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�B�̀-tát mới phát t�m phải học Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào?

Đức Ph�̣t dạy:

�B�̀-tát mới phát t�m c�̀n phải g�̀n gũi Thi�̣n tri thức, k�nh m�́n Thi�̣n tri thức, có thi�̣n ý tu�n theo lời giáo hu�́n của Bát-nhã ba-la-m�̣t. Th�́ nào là tu�n theo lời giáo hu�́n của Bát-nhã ba-la-m�̣t? Đó là n�́u khi B�́ th� th� B�̀-tát phải h�̀i hướng đ�́n V� thượng Chánh đẳng Chánh giác, kh�ng được ch�́p sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức. V� sao? V� tr� Nh�́t thi�́t tr� của Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u kh�ng có ch�́p trước. N�́u Tr� giới, Nh�̃n nhục, Tinh t�́n, Thi�̀n định, Tr� tu�̣ th� phải đem h�̀i hướng đ�́n V� thượng Chánh đẳng Chánh giác, kh�ng được ch�́p sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức. V� sao? V� tr� Nh�́t thi�́t tr� kh�ng có ch�́p trước, kh�ng được ưa th�ch đạo A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t. B�̀-tát mới phát t�m phải học Bát-nhã ba-la-m�̣t Như th�́.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�B�̀-tát chịu kh�̉ v� mu�́n đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác.

Đức Ph�̣t dạy:

�B�̀-tát y�n �̉n chịu kh�̉ là v� ở th�́ gian h�̣, v� th�́ gian tự quy, v� th�́ gian xá, v� th�́ gian đ�̣, v� th�́ gian đài, v� th�́ gian đạo.

Th�́ nào là B�̀-tát v� th�́ gian h�̣? Th�́ gian tử sinh kh�̉ sở, B�̀-tát đ�̀u cứu h�̣, giáo hóa, đ�̣ thoát. Đó là th�́ gian h�̣.

Th�́ nào là th�́ gian tự quy? Sinh, già, b�̣nh, ch�́t thảy đ�̀u đ�̣ thoát. Đó là th�́ gian tự quy.

Th�́ nào là th�́ gian xá? B�̀-tát đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác, được m�̣nh danh Như Lai, lúc �́y v� th�́ gian thuy�́t kinh kh�ng có ch�́p trước, đó là th�́ gian xá. Th�́ nào là kh�ng có ch�́p trước? Sắc kh�ng có d�nh mắc, kh�ng có trói bu�̣c, sắc �́y kh�ng từ đ�u sinh, kh�ng di�̣t v�̀ đ�u. Th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức cũng v�̣y. Các pháp cũng kh�ng có có d�nh mắc, kh�ng có trói bu�̣c như v�̣y.

Th�́ nào là th�́ gian đ�̣? Sắc �́y chẳng phải là sắc th� đó là đ�̣. Th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức �́y chẳng phải là thức th� đó là đ�̣. Đ�̣ là chẳng ch�́p các pháp.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Như lời Ph�̣t dạy, đ�̣ là các pháp đắc V� thượng giác. V� sao? V� kh�ng ch�́p trước chăng?

Đức Ph�̣t dạy:

�Đúng th�́, v� kh�ng ch�́p trước, B�̀-tát chịu kh�̉ quán ni�̣m pháp kh�ng bi�́t mỏi m�̣t đắc đạo quả V� thượng Chánh đẳng Chánh giác thành Ph�̣t, nh�n đó thuy�́t kinh. Đó cũng là th�́ gian đ�̣.

Th�́ nào là th�́ gian đài? V� như cái đài trong nước, nước kia bị tách làm hai. Sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức, quá khứ, vị lai, hi�̣n tại bị đứt đoạn làm hai. Cũng gi�́ng như v�̣y, các pháp cũng đứt đoạn. Giả sử các pháp đoạn th� đó là cam l�̣, đó là N�-hoàn. B�̀-tát quán ni�̣m pháp kh�ng bi�́t mỏi m�̣t đắc V� thượng Chánh đẳng Chánh giác. Đó là th�́ gian đài.

Th�́ nào là th�́ gian đạo? B�̀-tát đắc V� thượng Chánh đẳng Chánh giác bèn thuy�́t sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức kh�ng. Thuy�́t các pháp kh�ng, pháp �́y cũng kh�ng từ đ�u đ�́n cũng kh�ng đi v�̀ đ�u. Các pháp kh�ng, các pháp kh�ng có tưởng, các pháp kh�ng có xứ sở, các pháp kh�ng có thức, các pháp kh�ng từ đ�u sinh ra. Các pháp kh�ng, các pháp như m�̣ng, các pháp như nh�́t, các pháp như huy�̃n, các pháp kh�ng có giới hạn, các pháp kh�ng th�̣t có, đ�̀u như nhau kh�ng có khác.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Ai là người hi�̉u được Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u?

Đức Ph�̣t dạy:

�B�̀-tát c�̀u pháp này đã từ l�u, đó cũng là người đã tạo c�ng đức từ thời Ph�̣t quá khứ đ�́n nay. Chỉ có những người như th�́ mới hi�̉u được Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Th�́ nào là c�̀u pháp này đã từ l�u?

Đức Ph�̣t dạy:

�L�a bỏ sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức kh�ng còn có nữa th� mới hi�̉u bi�́t Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u này.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�B�̀-tát này v� th�́ gian đạo chăng?

Đức Ph�̣t dạy:

�B�̀-tát này đắc V� thượng giác làm b�̣c th�̀y d�̃n đường cho kh�ng th�̉ k�̉ xi�́t v� s�́ người.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�B�̀-tát chịu kh�̉ mặc áo giáp đại c�ng đức v� th�́ mặc áo giáp đại c�ng đức kh�ng trói bu�̣c; sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức kh�ng trói bu�̣c, cũng chẳng trụ ở A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, cũng chẳng ch�́p tr� Nh�́t thi�́t tr�. V� các pháp kh�ng trói bu�̣c, n�n mặc áo giáp đại c�ng đức.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�B�̀-tát c�̀u Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u chẳng n�n t�m c�̀u ở ba cõi.

Đức Ph�̣t hỏi:

�V� sao B�̀-tát c�̀u Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u chẳng n�n t�m c�̀u ở ba cõi?

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u cũng chẳng có người nắm giữ, cũng chẳng kh�ng người nắm giữ. Từ trong Bát-nhã ba-la-m�̣t v� kh�ng có pháp được sinh ra, n�n nắm giữ Bát-nhã ba-la-m�̣t là nắm giữ kh�ng, nắm giữ Ba-la-m�̣t là nắm giữ các pháp, nắm giữ Ba-la-m�̣t là nắm giữ kh�ng sở hữu, nắm giữ Bát-nhã ba-la-m�̣t là nắm giữ sự kh�ng ch�́p trước.

Đức Ph�̣t dạy:

�Trong Bát-nhã ba-la-m�̣t, phải bi�́t B�̀-tát kh�ng thoái chuy�̉n �́y đ�́i với Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u kh�ng ch�́p trước, kh�ng bao giờ nghe theo lời người khác, t�m kh�ng sợ hãi, kh�ng bi�́ng nhác. B�̀-tát �́y đã từng thưa hỏi v�̀ tr� tu�̣ trong kinh th�m di�̣u này từ thời Ph�̣t quá khứ, h�m nay được nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u, t�m ti�́p tục kh�ng sợ hãi, kh�ng bi�́ng nhác.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�N�́u B�̀-tát nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u t�m kh�ng sợ hãi, kh�ng bi�́ng nhác, v� sao c�̀n phải quán Bát-nhã ba-la-m�̣t?

Đức Ph�̣t dạy:

�T�m hướng đ�́n tr� Nh�́t thi�́t tr�, đó là quán Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Th�́ nào là t�m hướng đ�́n tr� Nh�́t thi�́t tr�?

Đức Ph�̣t dạy:

�T�m hướng đ�́n kh�ng, đó là quán tr� Nh�́t thi�́t tr�. Quán tr� Nh�́t thi�́t tr�, đó là chẳng quán chẳng th�̉ k�̉ tr� Nh�́t thi�́t tr�, như chẳng th�̉ k�̉ sắc tức là chẳng phải sắc, như chẳng th�̉ k�̉ th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức tức là chẳng phải thức. Cũng chẳng vào, cũng chẳng ra, cũng chẳng đắc, cũng chẳng bi�́t, cũng chẳng có bi�́t, cũng chẳng kh�ng bi�́t, cũng kh�ng sinh, cũng kh�ng di�̣t, cũng kh�ng có người tạo tác, cũng kh�ng từ đ�u đ�́n, cũng kh�ng đi v�̀ đ�u, cũng kh�ng sở ki�́n, cũng kh�ng sở tại. Như v�̣y, kh�ng chẳng th�̉ hạn lượng, chẳng th�̉ k�̉ tr� Nh�́t thi�́t tr�, chẳng th�̉ k�̉ kh�ng có người làm Ph�̣t, kh�ng có người đắc Ph�̣t, kh�ng có người từ trong sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức đắc Ph�̣t, cũng kh�ng có người từ B�́ th� ba-la-m�̣t, Tr� giới ba-la-m�̣t, Nh�̃n nhục ba-la-m�̣t, Tinh t�́n ba-la-m�̣t, Thi�̀n định ba-la-m�̣t, Bát-nhã ba-la-m�̣t-đắc Ph�̣t.

Chư Thi�n tử cõi Dục và cõi Sắc bạch Ph�̣t:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u, khó hi�̉u, khó rõ, khó bi�́t.

Đức Ph�̣t bảo chư Thi�n tử:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t r�́t th�m di�̣u, khó hi�̉u, khó rõ, khó bi�́t. Đức Như Lai y�n �̉n chứng ng�̣ r�́t s�u kinh này, n�n bi�́t V� thượng Chánh giác kh�ng có tạo tác, V� thượng Chánh giác cũng kh�ng có V� thượng Chánh giác. Kinh này như hư kh�ng s�u thẳm, kh�ng có kinh nào sánh bằng như các pháp kh�ng từ đ�u đ�́n cũng kh�ng đi v�̀ đ�u.

Chư Thi�n tử cõi Dục và cõi Sắc đ�̀u bạch Ph�̣t:

�Hi�̃m có người ở th�́ gian tin kinh th�m di�̣u này! Người th�́ gian tham đắm các dục, v� xót thương họ n�n Ph�̣t thuy�́t kinh th�m di�̣u này.

Đức Ph�̣t dạy:

�Đúng th�́! Này chư Thi�n tử, hi�̃m có người th�́ gian tin kinh th�m di�̣u này! Họ tham đắm các dục, v� xót thương người th�́ gian n�n Ph�̣t thuy�́t kinh th�m di�̣u này.

Ph�̉m 14: V�́N LÀ KH�NG

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Các pháp theo thứ lớp mà kh�ng ch�́p trước. Các pháp kh�ng có tướng như hư kh�ng. Kinh này kh�ng từ đ�u sinh ra. Các pháp t�m c�̀u kh�ng có đắc.

Các Thi�n tử cõi Dục và cõi Sắc bạch Ph�̣t:

�Đ�̣ tử Tu-b�̀-đ�̀ thuy�́t pháp như th�́ là theo lời dạy của Như Lai, chỉ thuy�́t v�̀ kh�ng tu�̣.

Đức Ph�̣t dạy:

�Đúng th�́, này các Thi�n tử! Đó là theo lời dạy của Như Lai.

Chư Thi�n tử hỏi Ph�̣t:

�Th�́ nào là theo lời dạy của Như Lai? Như nói pháp kh�ng từ đ�u sinh th� có phải là theo lời dạy của Như Lai chăng?

Đức Ph�̣t dạy:

�Đúng th�́, này các Thi�n tử! Các pháp kh�ng từ đ�u sinh là theo lời dạy của Như Lai. Theo lời dạy của Như Lai th� ch�nh là kh�ng. Các pháp v�́n kh�ng cũng kh�ng từ đ�u đ�́n cũng kh�ng đi v�̀ đ�u. Như Lai v�́n kh�ng th� các pháp cũng v�́n kh�ng. Các pháp v�́n kh�ng th� Như Lai cũng v�́n kh�ng, kh�ng có v�́n kh�ng khác. Này Tu-b�̀-đ�̀! Như v�̣y theo v�́n kh�ng ch�nh là Như Lai v�́n kh�ng. Như v�̣y, này Tu-b�̀-đ�̀! Trụ Như Lai v�́n kh�ng là trụ theo lời dạy của Như Lai.

Như Lai v�́n kh�ng kh�ng khác là v�́n kh�ng kh�ng khác. Các pháp ch�nh là kh�ng khác, kh�ng khác Như Lai v�́n kh�ng kh�ng ngăn ngại n�n các pháp v�́n kh�ng kh�ng ngăn ngại. Như Lai v�́n là kh�ng n�n các pháp v�́n kh�ng ngại. M�̣t v�́n kh�ng như nhau kh�ng có v�́n kh�ng khác. Kh�ng có người tạo tác, t�́t cả đ�̀u v�́n kh�ng, cũng lại kh�ng v�́n kh�ng. Như v�̣y Như Lai v�́n kh�ng kh�ng hư hoại cũng kh�ng mục nát, các pháp chẳng th�̣t có. Này Tu-b�̀-đ�̀, theo các pháp dạy: Như Lai v�́n kh�ng, các pháp v�́n kh�ng như nhau kh�ng khác ở trong pháp ch�n th�̣t v�́n kh�ng.

Này Tu-b�̀-đ�̀! Theo lời dạy của Như Lai th� Như Lai v�́n kh�ng kh�ng có quá khứ, vị lai, hi�̣n tại. Các pháp v�́n kh�ng có quá khứ, vị lai, hi�̣n tại.

Này Tu-b�̀-đ�̀! Theo lời dạy của Như Lai th� Như Lai v�́n kh�ng, Như Lai quá khứ v�́n kh�ng, Như Lai vị lai v�́n kh�ng, Như Lai hi�̣n tại v�́n kh�ng như nhau kh�ng khác. Sự như nhau kh�ng khác này là ch�n th�̣t v�́n kh�ng. B�̀-tát đắc cái ch�n th�̣t v�́n kh�ng th� được gọi là Như Lai.

Khi đó đ�́t đai ch�́n đ�̣ng sáu cách, Đức Như Lai giảng nói ti�́p v�̀ v�́n kh�ng:

�Này Tu-b�̀-đ�̀! Theo lời dạy của Như Lai th� chẳng thọ sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức, chẳng thọ Tu-đà-hoàn, Tư-đàhàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t. Này Tu-b�̀-đ�̀! Như v�̣y là theo lời dạy của Như Lai.

Xá-lợi-ph�́t thưa:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! V�́n kh�ng này r�́t th�m di�̣u.

Đức Ph�̣t dạy:

�V�́n kh�ng này r�́t th�m di�̣u, r�́t th�m di�̣u!

Lúc Ph�̣t thuy�́t pháp v�́n kh�ng này, hai trăm Tỳ-kheo Tăng đ�̀u đắc đạo A-la-hán, năm trăm Tỳ-kheo-ni đ�̀u đắc đạo Tu-đà-hoàn. Năm trăm vị trời đ�̀u đắc V� sở tùng sinh pháp lạc (V� sinh pháp nh�̃n). Trong s�́ đó, có sáu mươi vị B�̀-tát mới học đ�̀u đắc đạo A-la-hán.

Đức Ph�̣t dạy:

�Sáu mươi vị B�̀-tát này vào thời quá khứ đ�̀u đã cúng dường năm trăm Đức Ph�̣t. Họ b�́ th� ch�́p trước, tr� giới, nh�̃n nhục, tinh t�́n ch�́p tướng; thi�̀n chẳng bi�́t kh�ng, l�a kh�ng; chẳng được phương ti�̣n thi�̣n xảo của Bát-nhã ba-la-m�̣t cho n�n h�m nay họ đ�̀u thủ đắc quả vị A-la-hán. B�̀-tát có tu đạo B�̀-tát th� đắc Kh�ng, đắc V� tướng, đắc V� nguy�̣n, nhưng n�́u B�̀-tát �́y chẳng đắc phương ti�̣n thi�̣n xảo của Bát-nhã ba-la-m�̣t th� ở giữa chừng đắc quả vị A-la-hán, kh�ng quay trở lại đạo B�̀-tát nữa.

V� như có m�̣t con chim lớn, th�n nó dài tám ngàn dặm hoặc hai vạn dặm, nhưng lại kh�ng có cánh, từ tr�n trời Đao-lợi nó tự gieo m�nh xu�́ng ch�u Di�m-phù-lợi, rơi chưa đ�́n đ�́t, nó b�̃ng h�́i h�̣n, mu�́n ở giữa chừng quay trở l�n trời Đao-lợi, có th�̉ được kh�ng?

Xá-lợi-ph�́t thưa:

�Kh�ng th�̉ quay trở l�n được!

Đức Ph�̣t dạy:

�Con chim này rơi xu�́ng ch�u Di�m-phù-lợi, mà mu�́n cho th�n nó đừng đau, có th�̉ nào khi�́ncho nó kh�ng đau được chăng?

Xá-lợi-ph�́t thưa:

�Kh�ng th�̉ được! Con chim này rơi xu�́ng đ�́t th�n nó chẳng th�̉ nào kh�ng đau hoặc ch�́t gi�́c hoặc ch�́t hẳn. V� sao? V� th�n nó to lớn, lại kh�ng có cánh.

Đức Ph�̣t dạy:

�Giả sử B�̀-tát �́y trong s�́ ki�́p nhi�̀u như cát s�ng Hằng b�́ th� ch�́p trước, tr� giới, nh�̃n nhục, tinh t�́n ch�́p tướng, thi�̀n cũng chẳng nh�̣p vào kh�ng, chẳng đắc phương ti�̣n thi�̣n xảo của Bát-nhã ba-la-m�̣t, khởi t�m mu�́n c�̀u Ph�̣t đạo, t�́t cả họ đ�̀u mu�́n làm Ph�̣t nhưng giữa chừng đắc quả A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t. B�̀-tát �́y ở ch�̃ Ph�̣t quá khứ, vị lai, hi�̣n tại tr� giới, tinh t�́n, Tam-mu�̣i, tr� tu�̣, nghe nói đ�́n tr� Nh�́t thi�́t tr� của Ph�̣t đ�̀u nghĩ ch�́p tướng c�̀u th� đó là chẳng tr� giới, tinh t�́n, Tam-mu�̣i, tr� tu�̣ của Như Lai, chẳng hi�̉u bi�́t tr� Nh�́t thi�́t tr�, chỉ tưởng như nghe ti�́ng mà th�i, bèn mu�́n từ đó thành V� thượng Chánh đẳng Chánh giác th� chẳng th�̉ được, mà ở giữa chừng đắc quả vị A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t. V� sao? V� chẳng đắc phương ti�̣n thi�̣n xảo của Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Xá-lợi-ph�́t thưa:

�Như lời Ph�̣t dạy, v� trong ý ni�̣m mà tu�̣ B�̀-tát l�a phương ti�̣n thi�̣n xảo của Bát-nhã ba-la-m�̣t n�n mới đắc đạo A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t. N�́u có B�̀-tát th�̣t sự nghi�m túc mu�́n đắc đạo V� thượng Chánh đẳng Chánh giác th� c�̀n phải học phương ti�̣n thi�̣n xảo của Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Chư Thi�n tử cõi Dục và cõi Sắc bạch Ph�̣t:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t khó hi�̉u, khó rõ, khó bi�́t, do đó mu�́n c�̀u V� thượng Chánh đẳng Chánh giác khó đắc.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t r�́t th�m di�̣u khó hi�̉u, khó rõ, khó bi�́t. Như con nghĩ dùng tr� tu�̣ trong pháp Bát-nhã ba-la-m�̣t c�̀u V� thượng Chánh đẳng Chánh giác th� d�̃ đắc. V� sao? V� v� sở hữu th� do đ�u mà đắc V� thượng Chánh đẳng Chánh giác! Các pháp đ�̀u kh�ng th� c�̀u pháp cũng hoàn toàn chẳng th�̣t có, sẽ thành V� thượng Chánh giác. C�̀u pháp v� sở đắc th� kh�ng có người thành V� thượng Chánh giác, cũng kh�ng có người đắc V� thượng Chánh giác. N�́u có nghe các pháp kh�ng th� c�̀u V� thượng Chánh đẳng Chánh giác d�̃ đắc.

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Như lời của T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ nói th� V� thượng Chánh đẳng Chánh giác là khó đắc. V� sao? V� kh�ng, cho n�n chẳng nghĩ ta sẽ thành V� thượng Chánh đẳng Chánh giác. Pháp kh�ng này khi�́ncho d�̃ đắc. V� sao? V� B�̀-tát nhi�̀u như s�́ cát s�ng Hằng đ�̀u đắc.

Tu-b�̀-đ�̀ hỏi:

�Th�́ nào, T�n giả Xá-lợi-ph�́t! Dùng sắc đ�̉ đắc chăng?

�Kh�ng!

�L�a sắc đ�̉ đắc chăng?

�Kh�ng!

�Dùng th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức đ�̉ đắc chăng?

�Kh�ng!

�Sắc v�́n kh�ng có đắc chăng?

�Kh�ng!

�L�a sắc v�́n kh�ng, có pháp đắc chăng?

�Kh�ng!

�Th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức v�́n kh�ng có đắc chăng?

�Kh�ng!

�L�a th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức v�́n kh�ng có pháp đắc chăng?

�Kh�ng!

�V�́n kh�ng này có khi�́ncho đắc chăng?

�Kh�ng!

�L�a v�́n kh�ng có pháp khi�́ncho đắc chăng?

�Kh�ng!

�Giả sử pháp �́y kh�ng th�̣t có, th� pháp nào khi�́ncho đắc?

Xá-lợi-ph�́t nói:

�Như pháp của T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ thuy�́t, kh�ng có B�̀-tát là người đắc. Đức Ph�̣t nói ba hạng người có đức là người c�̀u A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t và Ph�̣t. Ba hạng người này chẳng t�nh là ba, v� như T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ nói th� chỉ là m�̣t đạo mà th�i.

B�n-mạn-đa-ni-ph�́t (Mãn Từ Tử) nói với Xá-lợi-ph�́t:

�T�n giả nói m�̣t đạo, đi�̀u này c�̀n phải hỏi lại!

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ nói m�̣t đạo, v� th�́ t�i xin hỏi.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Th�́ nào, ở trong v�́n kh�ng có th�́y ba đạo chăng?

Xá-lợi-ph�́t nói:

�Chẳng th�́y! V� sao? V� từ trong v�́n kh�ng, chẳng th�̣t có ba vi�̣c.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�V�́n kh�ng, m�̣t vi�̣c có thủ đắc được kh�ng?

�Kh�ng!

�Th�́ nào, trong v�́n kh�ng có thủ đắc m�̣t đạo được kh�ng?

�Kh�ng!

�Giả sử, đi�̀u �́y th�̣t sự chẳng th�̣t có, cho n�n nói A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, Ph�̣t là đạo v�́n kh�ng, kh�ng có khác. N�́u B�̀-tát nghe thuy�́t v�̀ v�́n kh�ng mà t�m kh�ng bi�́ng nhác th� B�̀-tát �́y sẽ được thành Ph�̣t.

Đức Ph�̣t dạy:

�Đúng như lời Tu-b�̀-đ�̀ nói, đ�̀u là nhờ oai th�̀n của Ph�̣t khi�́ncho �ng �́y nói Như th�́. B�̀-tát nghe thuy�́t v�̀ các pháp v�́n kh�ng như nhau kh�ng khác mà t�m kh�ng bi�́ng nhác th� sẽ được thành Ph�̣t.

Xá-lợi-ph�́t thưa:

�Th�́ nào là B�̀-tát thành V� thượng Chánh đẳng Chánh giác?

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�B�̀-tát c�̀n phải thành tựu những đi�̀u g�?

Đức Ph�̣t dạy:

�B�̀-tát phải b�nh đẳng ti�́p xúc với t�́t cả mọi người, phải có lòng lành, kh�ng được có ý t�̉n hại, thường n�n có lòng từ, kh�ng được bu�ng lời gi�̣n dữ, lu�n lu�n phải có lòng t�́t và t�m ngay thẳng.

KINH ĐẠO HÀNH BÁT-NHÃ BA-LA-M�̣T

Uploaded on 2019/10/14

�