Kinh Ph�p Bảo Đ�n Lược Giải

��y l� phẩm thứ nhất trong Kinh Ph�p Bảo ��n, Lục Tổ �ại sư lược thuật th�n thế của Ng�i cho đại ch�ng nghe. "H�nh" l� chỉ cuộc đời sanh b�nh của Lục Tổ, "Do" l� chỉ Ng�i y cứ v�o đ�u để tu h�nh. "H�nh Do" l� chỉ nguồn gốc đắc đạo của Ng�i bắt đầu từ đ�u.

L�c �ại sư đến ch�a Bảo L�m tại Thiều Ch�u, c� Thứ sử Vi Cừ c�ng với c�c quan vi�n, chức sắc v�o n�i thỉnh Ng�i v�o th�nh, về giảng đường ch�a �ại Phạm, v� ch�ng khai duy�n thuyết ph�p. �ại sư đăng t�a rồi, Vi Thứ sử c�ng c�c quan vi�n, chức sắc c� tr�n ba mươi người, Nho t�ng học sĩ hơn ba mươi người, c�ng c�c vị Tăng, Ni, đạo, tục c� tr�n một ng�n người, đồng thời l�m lễ, xin nghe yếu l� về Phật ph�p.

Giảng:

Mỗi bộ kinh đều cần phải đầy đủ s�u phần th�nh tựu: T�n th�nh tựu, Văn th�nh tựu, Thời th�nh tựu, Chủ th�nh tựu, Xứ th�nh tựu v� Ch�ng th�nh tựu. L�c ch�nh ph�p khai diễn phải c� đầy đủ s�u loại th�nh tựu n�y. Ph�p hội nhứt định phải c� ch�ng, Thứ Sử Thiều Ch�u Vi Cừ c�ng c�c quan vi�n, Tăng Ni đồ ch�ng tức ph� hợp điều kiện n�y. N�i Bảo L�m l� nơi thuyết ph�p, v� thế đầy đủ Xứ th�nh tựu. Lục Tổ �ại sư l� vị Ph�p sư, th�m ngộ hiểu r� kinh nghĩa v� thế đầy đủ Chủ th�nh tựu. "L�c," l� Thời th�nh tựu. "�ồng thời l�m lễ," l� T�n th�nh tựu. "Xin nghe yếu l� về Phật ph�p," l� Văn th�nh tựu.

L�c đ�, Vi Cừ c�ng với quan thuộc của �ng v�o n�i Bảo L�m thỉnh mời �ại sư v�o th�nh hoằng dương Phật ph�p.

�ại sư bảo ch�ng rằng : "Chư Thiện tri thức! Bồ đề tự t�nh xưa nay vốn thanh tịnh. Chỉ d�ng t�m ấy trực liễu th�nh Phật.

Chư Thiện tri thức! h�y lắng nghe h�nh do đắc ph�p của Huệ Năng nầy."

Giảng:

�ại sư n�i với đại ch�ng:

�Chư vị Thiện tri thức! Bồ đề tự t�nh bổn lai thanh tịnh gi�c ngộ, vốn l� bất sanh bất diệt, bất cấu bất tịnh, bất tăng bất giảm. Cần n�n d�ng c�i ch�n t�m giản đơn thẳng thắn n�y m� th�nh Phật, kh�ng n�n d�ng t�m vọng tưởng.

Tiếp theo đ� �ại sư d�ng t�n của Ng�i, tự xưng Huệ Năng m� n�i:

�Qu� vị th�nh ch�ng! Nay t�i sẽ n�i cho qu� vị nghe qu� tr�nh Huệ Năng đắc được ph�p như thế n�o.

�

Nghi�m phụ của Huệ Năng vốn ở xứ Phạm Dương, l�m quan bị gi�ng chức đ�y về L�nh Nam l�m d�n ở tại Huyện T�n Ch�u. Th�n nầy bất hạnh, cha lại mất sớm, c�n một mẹ gi� c� độc, phải dời nh� qua quận Nam Hải. Nh� ngh�o t�ng, cay đắng trăm bề, phải l�n n�i đốn củi g�nh về chợ b�n.

Giảng:

Cha của Huệ Năng, nguy�n qu�n ở Phạm Dương, tỉnh H� Bắc, sau v� sự cố, bị gi�ng chức v� đ�y đến Lĩnh Nam, tỉnh Quảng ��ng. V� cha đối với con c�i gi�o dục rất nghi�m, cho n�n được t�n xưng l� "nghi�m phụ," c�n người mẹ thường thường d�ng t�nh thương lo lắng cho con c�i v� vậy t�n xưng "từ mẫu."

"Huệ" nghĩa l� d�ng Ph�p huệ bố th� ch�ng sanh; "Năng" nghĩa l� năng l�m Phật sự. Lục Tổ họ Lư, cha của Lục Tổ bị gi�ng chức đến Lĩnh Nam � đời �ường l� một v�ng đất bi�n cương hoang vắng. Cha của Ng�i vốn l�m quan, v� phạm tội m� bị đ�y đến đất Lĩnh Nam. Cuộc sống của Huệ Năng rất bất hạnh, cha của Ng�i đ� qua đời l�c Ng�i ba bốn tuổi, để lại đứa con thơ v� người vợ g�a. V� thế vợ g�a con c�i đ�nh phải dời nh� đến quận Nam Hải, nếm đủ m�i đời gian khổ đắng cay. �ể sinh sống, Huệ Năng đ�nh phải l�n n�i đốn củi g�nh về chợ b�n, với số tiền nho nhỏ kiếm được hằng ng�y mua gạo nu�i Mẹ v� nu�i sống ch�nh bản th�n m�nh.

L�c ấy c� một người kh�ch mua củi, bảo Huệ Năng đem đến tiệm. Kh�ch th�u củi, Huệ Năng nầy l�nh tiền rồi, bước ra ngo�i cửa, thấy một người kh�ch tụng kinh. Huệ Năng nầy nghe qua, t�m liền khai ngộ.

Giảng:

V� nh� ngh�o, Lục Tổ kh�ng được đi học, v� thế kh�ng biết chữ. Trung Quốc l�c đ� muốn đi học phải nộp học ph�. Tuy Ng�i kh�ng biết chữ, nhưng thi�n t�nh th�ng minh đỉnh ngộ, vừa nghe kinh văn n�i: Ưng v� sở trụ, nhi sanh kỳ t�m liền lập tức khai ngộ, v� hiểu r� những cảnh giới từ trước đến nay chưa từng hiểu r�. Hiện nay rất nhiều người đ� nghe c�u: Ưng v� sở trụ, nhi sanh kỳ t�m n�y, nhưng c� ai khai ngộ được kh�ng? C� người n�i: "�! T�i đ� khai ngộ rồi!"

T�i hỏi �ng, �ng khai c�i ngộ g�? C�i ngộ g� chưa khai? �ng cần n�n hỏi lại ch�nh m�nh.

Mới hỏi kh�ch tụng kinh g�?

Kh�ch đ�p: "Kinh Kim Cang."

Huệ Năng lại hỏi: "Ở đ�u đến m� tr� tụng kinh ấy?"

Kh�ch rằng: "T�i từ ch�a ��ng Thiền, huyện Ho�ng Mai, xứ Kỳ Ch�u lại đ�y. Ch�a ấy do Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn �ại sư chủ tr� gi�o h�a tại đ�. M�n nhơn của Ng�i c� tr�n một ng�n người. T�i đ� đến ch�a lễ b�i nghe giảng v� l�nh kinh ấy."

Giảng:

Ngũ Tổ tr� tại Ch�a ��ng Thiền, gi�o h�a đồ ch�ng c� hơn ng�n người. L�c đ� người Trung Quốc học Phật rất hưng thịnh, rất nhiệt t�nh, cho n�n c� tr�n ng�n người c�ng sống tại một ngọn n�i tu học Phật ph�p.

Hiện nay (năm 1969) nước Mỹ l�m g� c� hơn ng�n người c�ng sống chung tu học Phật ph�p? Một quốc gia to lớn như thế lại kh�ng c�, nhưng kh�ng biết chừng sau n�y sẽ c� vạn người c�ng nhau tu học Phật ph�p, điều n�y cũng kh�ng chắc lắm. Như vậy cần phải xem đồ đệ của t�i, c�c vị dụng c�ng như thế n�o. �a số người Mỹ rất th�ng minh, nhưng c� một v�i người th�ng minh qu� độ, cho n�n n�i l� "th�ng minh phản lại n�n bị m� lầm." Mỗi ng�y từ sớm đến tối chỉ biết uống thuốc m� huyễn (LSD), v� chỉ c� nương v�o thuốc men, họ mới c� thể đạt đến một v�i cảnh giới kỳ lạ nho nhỏ. Những người n�y nhiều lần thử d�ng loại độc dược n�y, cho đến khi ph�t gi�c loại dược phẩm n�y kh�ng c�n c�ng hiệu. Họ b�n nghĩ rằng:

� T�i uống thuốc đ� l�u, nhưng t�i vẫn chưa được khai ngộ.

L�c họ hiểu rằng uống thuốc (LSD) l� sai lầm, c� lẽ họ sẽ quay đầu lại m� đi t�m ch�n l�. Cho n�n n�i: "Khổ hải v� bi�n, hồi đầu thị ngạn."

Nay t�i dạy qu� vị Phật ph�p, tương lai qu� vị sẽ giảng ph�p m� gi�o h�a ch�ng sanh, v� thế kh�ng n�n t�y tiện, cần phải nỗ lực tinh tấn tu học, kh�ng n�n m� hoặc sai lầm, như vậy sẽ c� rất nhiều người theo đ� m� đến đ�y tu học. Qu� vị h�m nay học Lục Tổ ��n Kinh, cần biết học ở đ�u. L�c c� người hỏi qu� vị:

� Bạn học Phật ph�p ở đ�u vậy?

Qu� vị c� thể trả lời:

� Ch�ng t�i học Phật ph�p tại Phật Gi�o Giảng �ường của Tổng Hội Phật Gi�o Ph�p Giới.

�iều n�y cũng giống như � nghĩa của đoạn kinh tr�n.

"�ại sư thường khuy�n c�c vị tăng, người tục, nếu ai tr� tụng Kinh Kim Cang th� liền thấy t�nh, trực liễu th�nh Phật."

Huệ Năng nầy nghe n�i rồi, lại bởi c� nhơn duy�n đời trước, n�n được một người kh�ch gi�p Huệ Năng mười lượng bạc, bảo sung v�o việc y thực của l�o mẫu, v� dạy qua huyện Ho�ng Mai b�i kiến Ngũ Tổ.

�

Giảng:

Qu� vị cần phải biết r� "�ại sư" ở đ�y l� chỉ Ngũ Tổ chứ kh�ng phải Lục Tổ. L�c nghe n�i c� th�nh địa m� hiện nay hơn ng�n người đang c�ng nhau tu học Phật ph�p, Ng�i rất phấn khởi b�n hỏi người kh�ch:

�T�i nay phải l�m sao đ�y? T�i rất muốn đi đến đ� học ph�p. L�c t�i nghe �ng tụng Kinh Kim Cang, t�i đ� hiểu r� nghĩa l� của Kinh n�n muốn đi cầu ph�p nhưng t�i c�n mẹ gi� kh�ng người săn s�c, t�i l�m sao giải quyết việc n�y đ�y?

V� Bồ T�t kh�ng cầu danh lợi, v� thế Lục Tổ kh�ng n�i đến vị �ại Bồ T�t đến gi�p Ng�i l�c n�y. Kinh văn chỉ đơn giản n�i: V� nh�n duy�n kiếp trước, c� một vị kh�ch tặng Huệ Năng mười lượng bạc. ��y thật l� một sự c�ng dường rất lớn, v� Ng�i một ng�y đốn củi đem đến chợ b�n chỉ được v�i đồng. Tức l� d� cho Huệ Năng trong ng�n ng�y b�n củi d�nh dụm tiền bạc cũng kh�ng thể nhiều hơn số bạc m� người kh�ch biếu cho.

Ng�i b�n d�ng số tiền n�y mua y phục v� lương thực, thu xếp y�n ổn nơi ăn chốn ở cho Mẹ của Ng�i. C� lẽ người n�y n�i với Ng�i rằng:

��ng tuy ngh�o nhưng muốn học Phật ph�p. Nay t�i sẽ gi�p �ng.

Vị kh�ch cho Ng�i m�n tiền lớn như vậy để gi�p cho Ng�i c� thể thuận lợi đi cầu ph�p. C�ng đức của sự c�ng dường n�y rất lớn, tương lai người n�y nhất định l� một vị nhục th�n Bồ t�t. Nay ở đ�y c� lẽ cũng c� người l�m như vậy.

C� người hỏi:

�T�i c� l�m những c�ng đức g� kh�ng?

Nếu qu� vị kh�ng nhớ th� cũng kh�ng sao, kh�ng cần phải vọng tưởng như vậy.

Vị kh�ch khẩn khoản giục gi� Ng�i:

��ng c� t�n t�m lớn như vậy, vừa nghe kinh văn liền khai ngộ, hiểu r� nghĩa l�. Vậy th� nhanh l�n! H�y lập tức đi đến Ho�ng Mai b�i kiến Ngũ Tổ, điều n�y chắc chắc đối với �ng rất �ch lợi. Lập tức l�n đường, kh�ng n�n chậm trễ!

�

Huệ Năng nầy lo cho l�o mẫu xong rồi, liền từ giả ra đi, chẳng đầy ba mươi ng�y, tới huyện Ho�ng Mai, v�o l�m lễ Ngũ Tổ.

Tổ Sư hỏi: "Ngươi l� người phương n�o, muốn cầu việc chi?"

Huệ Năng nầy đ�p: "�ệ tử l� d�n huyện T�n Ch�u xứ L�nh Nam, ở phương xa đến đ�y lạy Tổ Sư, chỉ cầu th�nh Phật, chớ chẳng cầu chi kh�c!"

Tổ Sư n�i: "Ngươi l� người xứ L�nh Nam, lại l� giống man di, thế n�o th�nh Phật được!"

Huệ Năng nầy n�i: "Con người tuy c� ph�n Nam Bắc, nhưng Phật t�nh vốn kh�ng c� Nam Bắc. C�i th�n man di n�y c�ng với H�a Thượng tuy chẳng giống nhau, chớ c�i t�nh Phật n�o c� kh�c!"

Ngũ Tổ c�n muốn n�i chuyện nữa, nhưng thấy ch�ng m�n đồ đứng v�y hai b�n tả hữu, n�n bảo Huệ Năng theo ch�ng m� l�m việc.

Huệ Năng nầy n�i: "K�nh bạch H�a Thượng, tự t�m của đệ tử thường sanh tr� huệ, chẳng l�a tự t�nh, tức l� phước điền, chẳng hay H�a Thượng c�n dạy l�m c�ng việc g�?"

Tổ Sư rằng: "C�i căn t�nh của kẻ man di nầy thiệt lanh lợi. Ngươi chớ c� n�i nữa, h�y đi ra nh� sau."

Huệ Năng nầy ra đến nh� sau, c� một người cư sĩ sai Huệ Năng nầy bửa củi gi� gạo.

Trải qua t�m th�ng dư, một ng�y kia, Tổ Sư xảy thấy Huệ Năng nầy, Ng�i n�i rằng: "Ta nghĩ chỗ tri kiến của ngươi d�ng được, song sợ c� kẻ �c hại ngươi, n�n chẳng n�i chuyện với ngươi, ngươi c� biết chăng?"

Huệ Năng nầy n�i: "�ệ tử cũng hiểu � T�n sư, n�n chẳng d�m l�n nh� tr�n, để người kh�c kh�ng biết."

Giảng:

Huệ Năng lập tức trở về nh�, thu xếp y�n ổn cuộc sống cho Mẹ xong, Ng�i b�n từ gi� Mẹ ra đi. Kh�ng hơn ba mươi ng�y Ng�i đ� đến Ch�a ��ng Thiền n�i Song Phong. Tr�n đường đi, Ng�i kh�ng khởi l�n ch�t vọng tưởng n�o, chỉ một đường thẳng tiến, v� thế kh�ng hay kh�ng biết đ� đến Ho�ng Mai, sau đ� đến lễ b�i Ngũ Tổ. L�c đ�, Lục Tổ �ại sư mới hai mươi bốn tuổi.

Ngũ Tổ hỏi:

�Ngươi từ đ�u đến, đến đ�y để cầu việc g�?

��ệ tử từ T�n Ch�u Lĩnh Nam đến đ�y, con kh�ng cầu g� hết, chỉ cầu l�m Phật (Gi�c ngộ). Những chuyện kh�c đều kh�ng quan trọng.

�Ngươi l� người Lĩnh Nam, lại l� người man di mọi rợ th� l�m sao c� thể l�m Phật được?

"Cạt" l� một loại th� nhỏ c� mũi rất ngắn, gần giống như loại ch�. "L�o" l� người man di chưa khai h�a. Cạt l�o l� chỉ loại người kh�ng r� đạo l�, chưa được khai h�a, l� người thuộc về lo�i s�c sanh.

Lục Tổ lập tức trả lời rằng:

�Tuy c� sai kh�c người Nam kẻ Bắc, nhưng Phật t�nh thường trụ bất diệt, kh�ng c� ph�n biệt Nam Bắc, tuy th�n của cạt l�o v� th�n của H�a Thượng kh�ng giống nhau, nhưng Phật t�nh đ�u c� g� sai kh�c!

L�c đ�, đồ ch�ng của Ngũ Tổ đang tụ tập b�n cạnh v� thế Ngũ Tổ ngừng lại kh�ng n�i nữa. Ng�i chỉ vắn tắt n�i với Huệ Năng rằng:

�Tốt, ngươi đ� đến đ�y rồi, th� mau mau theo đại ch�ng l�m việc đi!

Huệ Năng bạch với Ngũ Tổ rằng:

�Con tự t�m thường sanh tr� huệ, tr� huệ n�y từ tự t�nh sanh ra, kh�ng rời tự t�nh tức l� ph�c điền. Con kh�ng biết H�a Thượng muốn con l�m những c�ng việc g� ?

(Ph�c điền l� chỉ c�c loại c�ng đức gieo trồng v�o thửa ruộng Phật Ph�p Tăng Tam bảo. Lại nữa c� sa của Tăng sĩ, may kết th�nh từng miếng từng miếng, tượng trưng cho ph�c điền. Nếu cung k�nh c�ng dường Tam bảo, tức l� nơi trồng gốc c�ng đức, sau đ� sẽ th�nh tựu m� kết th�nh quả ph�c).

Ngũ Tổ nghe Huệ Năng n�i như vậy, b�n n�i:

�Kẻ man di n�y căn t�nh rất lanh lợi.

(Căn: l� chỉ năng lực th�nh [nghe], t�n, giải, thọ, tr� Phật ph�p của một người. Căn t�nh ch�ng sanh c� sự sai kh�c giữa Ch�n, Tục, v� Trung).

Ngũ Tổ cảnh c�o Huệ Năng cần phải cẩn thận kh�ng n�n n�i nữa. Ng�i n�i:

�Ngươi kh�ng n�n n�i nhiều, ra sau hậu viện l�m c�ng quả đi.

Ở hậu viện c� một người h�nh nh�n thường k�u bảo Huệ Năng l�m việc n�y việc kia. Mỗi khi ở trong một ho�n cảnh mới, thường hay bị người kh�c ức hiếp. Vị đồ đệ n�y chưa xuất gia n�n anh ta cũng kh�ng kh�ch s�o g� m� sai bảo Huệ Năng:

��ng mỗi ng�y phải đi chặt củi để c� củi đun nước nấu cơm, đ�y l� c�i r�u, phải chặt những thứ củi kh� đem về. Lại nữa, mỗi ng�y �ng cần phải gi� gạo (thời đ� gi� gạo phải d�ng ch�n đạp cối gi� gạo).

Cứ như thế trải qua hơn t�m th�ng. Một ng�y nọ Ngũ Tổ nh�n thấy Huệ Năng đang đạp l�a, b�n n�i với Huệ Năng:

�Ta nghĩ tr� huệ v� kiến giải của ngươi c� chỗ d�ng, nhưng lo c� người ganh gh�t m� khởi t�m hại ngươi, cho n�n cố � kh�ng n�i chuyện nhiều với ngươi. Ngươi c� hiểu nỗi khổ t�m của ta kh�ng?

�Con hiểu, v� thế con kh�ng d�m đi đến ph�p đường thưa chuyện với H�a Thượng, để tr�nh người kh�c ch� � đến h�nh vi của con cũng như sự quan t�m v� l�ng từ bi của Sư phụ đối với con.

�

Một ng�y kia, Ngũ Tổ bảo c�c m�n đồ tề tựu lại m� dạy rằng: "Ta n�i cho ch�ng đệ tử r�: Sự sống th�c của người đời l� việc lớn. C�c ngươi trọn ng�y chỉ cầu phước điền, chớ chẳng cầu ra khỏi biển khổ sống th�c. Nếu t�nh m�nh m� muội, th� phước n�o cứu được!"

Giảng:

Một ng�y nọ Ngũ Tổ �ại sư họp tất cả đồ ch�ng lại v� n�i với họ rằng:

�Việc trọng yếu nhất của người đời l� sanh tử, bất luận c�c �ng đ� từng trải qua sự vinh hoa ph� qu� như thế n�o đi nữa, cũng kh�ng tr�nh khỏi c�i chết. C�c �ng cần phải biết sống như thế n�o gọi l� đ�ng sống v� chết như thế n�o gọi l� đ�ng chết. Nếu kh�ng hiểu r� sanh tử, th� cuộc đời n�y c� thể n�i l� m� muội m� đến, m� muội m� đi. C�c �ng l� những người tu h�nh, mỗi ng�y chỉ biết cầu phước b�o nh�n thi�n m� kh�ng biết tu tr� huệ, kh�ng suy nghĩ biện ph�p để tho�t ly sanh tử, cứ m�i quay cuồng trong biển khổ sanh tử. Nếu bổn t�nh của m�nh m� muội chỉ biết cầu phước b�o, l�m sao c�c �ng c� thể giải cứu vấn đề sanh tử của ch�nh m�nh?

C� c�u:

"Tu huệ kh�ng tu phước,

La H�n �m b�t kh�ng.

Tu phước kh�ng tu huệ,

Như voi đeo anh lạc."

Th�n voi trang điểm đầy ch�u b�u anh lạc cũng ch�nh l� m� muội tự t�nh, tu phước th� kh�ng cứu được c�c �ng vậy.

C�c ngươi h�y lui về, mỗi người tự x�t tr� huệ của m�nh, lấy t�nh B�t nh� của Bổn t�m m�nh m� l�m một b�i kệ, đem tr�nh cho ta xem. Nếu hiểu r� đại �, ta sẽ truyền y ph�p cho m� l�m Tổ thứ s�u. H�y đi cho mau, kh�ng được chậm trễ. Nếu để t�m suy lường độ lượng, ắt chẳng �ch dụng. Ph�m người thấy t�nh, khi nghe ph�p rồi th� phải thấy liền. Nếu được như thế, th� dầu hươi đao giữa trận cũng đặng thấy t�nh."

Giảng:

C�c �ng, mọi người tự qu�n s�t tr� huệ ch�n ch�nh của ch�nh m�nh, cần phải từ bổn t�m của m�nh t�m cho được t�nh B�t nh�, tức tr� huệ ch�n ch�nh. Mỗi người h�y l�m một b�i kệ tụng đem lại cho ta xem (Kệ l� tiếng Phạn -gatha), dịch l� tụng, tụng gồm c� bốn chữ bốn c�u hoặc năm, s�u, bảy, t�m chữ kh�ng nhất định). Nếu c�c �ng hiểu r� đại � ch�n ch�nh của tr� huệ, ta sẽ truyền y b�t v� truyền ph�p cho l�m Tổ Sư đời thứ s�u. C�c �ng cần phải nhanh ch�ng l�m kệ đem lại đ�y cho ta xem, kh�ng được chậm trễ. Nếu d�ng t�m suy lường ph�n biệt để l�m kệ, th� kh�ng c� �ch dụng đ�u, v� người nh�n thấy được Phật t�nh đ� minh t�m kiến t�nh, nghe ph�p liền lập tức hiểu r�. C�c �ng nếu được như vậy mới c� chỗ dụng, giống như hươi gươm giữa chốn ba qu�n, cũng c� thể lập tức nh�n thấy tự t�nh. �ạo l� cũng giống như vậy.

C�c m�n đệ khi được lịnh rồi, đồng lui ra, lần lượt k�u nhau m� n�i rằng: "Ch�ng ta chẳng n�n l�ng t�m nặn �c l�m kệ để tr�nh cho H�a Thượng, v� c� �ch chi đ�u! Thượng Tọa Thần T� hiện l�m thầy Gi�o thọ, chắc người l�m được. Ch�ng ta chẳng n�n l�m kệ m� uổng ph� t�m lực."

�ại ch�ng nghe n�i y�n l�ng, đồng bảo từ đ�y sắp sau sẽ nương cậy Sư Thần T�, cần g� phải l�m kệ cho phiền phức.

Giảng:

�ại ch�ng sau khi nghe Ngũ Tổ dặn d� dạy bảo, b�n trở về li�u ph�ng của mỗi người, rồi n�i với nhau rằng:

�Ch�ng ta kh�ng cần nặn đầu nặn �c suy nghĩ l�m kệ, v� như vậy sẽ uổng c�ng th�i.

T�i tin rằng những người n�i lời n�y l� c�ng phe với Thần T�, hoặc c� lẽ l� đồ đệ, huynh đệ, hoặc l� b� con với Thần T�, chuẩn bị thỉnh Thần T� l�m Tổ thứ s�u sau n�y.

�Lại nữa ch�ng ta kh�ng c� học vấn bao nhi�u, d� l�m kệ cũng kh�ng được chọn, Thượng Tọa Thần T� chỉ thua k�m H�a Thượng phương trượng một ch�t, Ng�i l� Gi�o thọ sư của ch�ng ta, giảng kinh thuyết ph�p cho ch�ng ta nghe, Ng�i c� học vấn rộng, đạo đức cao, nhất định sẽ được Tổ vị, ch�ng ta d� c� hao t�m ph� sức l�m kệ th� b�i kệ cũng kh�ng ra g�, chỉ l� uổng ph� t�m lực m� th�i.

Những người kh�c nghe được như thế đều bu�ng bỏ � niệm l�m kệ. Nếu mọi người đều l�m, sợ rằng c� người sẽ gi�nh được chức Tổ Sư của Thượng Tọa Thần T�.

�ại ch�ng nghe đồ ch�ng của Thần T� n�i như vậy, b�n bảo nhau rằng:

�Ch�ng ta sau n�y nương tựa Ng�i Thần T� để c� cơm ăn �o mặc chỗ ở, v� nhờ Ng�i chỉ dạy cho tu h�nh � y chỉ nơi Ng�i. Ch�ng ta cần g� phải l�m kệ cho phiền phức?

Sư Thần T� nghĩ thầm: "C�c người ấy kh�ng tr�nh kệ l� v� nể ta l� Gi�o thọ, thầy của bọn ch�ng. Ta phải l�m kệ đem tr�nh cho H�a Thượng. Nếu kh�ng tr�nh th� H�a Thượng đ�u biết kiến giải của ta s�u cạn thế n�o? Bổn � ta tr�nh kệ m� cầu ph�p th� tốt, c�n nhắm v�o ng�i Tổ th� xấu, cũng giống như người ph�m mong đoạt ng�i Th�nh, c� kh�c g� đ�u! Bằng chẳng tr�nh kệ rốt cuộc th� kh�ng đắc ph�p. Thiệt rất kh�, rất kh�!"

Giảng:

L�c đ�, Thần T� nghĩ thầm:

�Mọi người sở dĩ kh�ng l�m kệ, l� v� ta l� Gi�o thọ của họ, đ�ng l� ra ta cần phải l�m kệ, họ v� lịch sự m� nhường ta l�m kệ trước!

Thần T� cũng biết kh�ng c� ai tranh gi�nh ng�i vị Tổ Sư với m�nh, cho n�n d� kệ hay hay dở cũng kh�ng ai tranh d�nh.

�Ta cần phải l�m một b�i kệ d�ng l�n H�a Thượng. Nếu ta kh�ng l�m kệ, l�m sao H�a Thượng biết được kiến giải s�u hay cạn của ta đối với Phật ph�p, l�m sao biết được ta c� tr� huệ hay kh�ng? Nếu ta dụng � tr�nh kệ l� v� cầu ph�p nơi Ngũ Tổ th� đ� l� điều thiện. Nhưng nếu v� muốn l�m vị Tổ Sư đời thứ s�u th� � nghĩ n�y kh�ng đ�ng. Nếu v� muốn l�m Tổ Sư m� l�m kệ th� điều n�y giống như t�m l� của người ph�m phu tục tử, muốn tranh đoạt th�nh vị, c� g� sai kh�c đ�u? Nhưng nếu ta kh�ng l�m kệ, th� l�m sao đ�y? Ta cuối c�ng sẽ kh�ng đắc được ph�p, Ngũ Tổ cũng sẽ kh�ng truyền thọ cho ta, v� Ng�i đ� tuy�n bố như vậy, nhất định phải tr�nh kệ mới c� thể đắc ph�p. �i, việc n�y kh� xử cho ta qu�!

Nguy�n trước li�u Ngũ Tổ c� ba gian h�nh lang, Ng�i t�nh mời quan Cung Phụng l� Lư Tr�n vẽ c�c biến tướng trong Kinh Lăng Gi� (Lăng Gi� Kinh biến tướng) v� họa đồ chỉ về sự kế truyền của năm vị Tổ Sư (Ngũ Tổ huyết mạch đồ) để truyền lại cho đời sau c�ng dường.

Giảng:

L�c đ� mọi người đều kh�ng c�n l�ng tham, kh�ng c�n muốn l�m Tổ Sư nữa m� muốn nhường cho Thần T�, nhưng Thần T� lại kh�ng biết l�m kệ như thế n�o, cho n�n Ng�i n�i: "Kh� qu�! Kh� qu�!"

Nơi tiền đường chỗ Ngũ Tổ ở, c� ba gian h�nh lang, Ngũ Tổ vốn muốn mời quan Cung Phụng l� Lư Tr�n lại vẽ biến tướng Kinh Lăng Gi�, v� Huyết mạch đồ của năm vị Tổ Sư tr�n bức tường tại chỗ n�y. Ngũ Tổ muốn vẽ những bức tranh n�y để truyền lại cho người đời sau chi�m ngưỡng c�ng dường.

Cung Phụng l� một chức quan thời bấy giờ, bất luận người n�o c� bất cứ kỹ năng v� sở trường g�, đều c� thể v�o ho�ng cung l�m việc. T�n của vị quan n�y l� Lư Tr�n, l� một vị tr� thức. �ng ta biết vẽ tranh, v� tranh của �ng vẽ rất c� nghệ thuật, cho n�n �ng ta đảm nhiệm chức quan Cung Phụng thời bấy giờ.

Chữ Lăng Gi� trong Kinh Lăng Gi�, l� t�n một ngọn n�i ở xứ T�ch Lan, nghĩa l� bất khả v�ng, kh�ng thể đi đến, v� th�nh n�y ở tr�n đỉnh n�i Ma-La (Malaya) ở Nam Hải, người kh�ng c� thần th�ng kh�ng thể đến chỗ n�y. Cho n�n �ức Phật Th�ch Ca M�u Ni l�c thuyết ph�p tại đ�y, đ� d�ng thần th�ng bay l�n đỉnh n�i, thuyết ph�p cho những người c� thần th�ng nghe. "Biến tướng" l� những biến h�a thần diệu bất khả tư ngh�. Ngũ Tổ huyết mạch đồ tức l� Sơ Tổ �ạt Ma đến Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn �ại sư, nối tiếp kh�ng ngừng giống như một bức họa đồ m�u huyết lưu th�ng trong th�n người.

Sư Thần T� l�m kệ xong mấy lần muốn đem tr�nh, nhưng mỗi khi đến trước Tổ li�u th� trong l�ng hoảng hốt, mồ h�i ra ướt cả m�nh, nghĩ rằng kh�ng kệ được. Trước sau trải qua bốn ng�y, mười ba phen m� tr�nh kệ chẳng được.

Giảng:

L�c đ� học tr� của Thần T� đ� kh�ng c�n tham t�m l�m Tổ, nhưng Thần T� vẫn kh�ng bỏ t�m muốn l�m Tổ được, l�c n�o cũng muốn l�m vị Tổ Sư đời thứ s�u. Thần T� vốn nghĩ rằng muốn l�m Tổ Sư l� kh�ng đ�ng, nhưng lại kh�ng thể ngăn chặn � nghĩ muốn l�m Tổ Sư.

Kệ đ� l�m xong, nhiều lần muốn đem tr�nh H�a Thượng. Nhưng mỗi lần đi đến trước li�u của Ngũ Tổ th� trong l�ng hoảng hốt, lo lắng dường như sắp ph�t đi�n, nghĩ bụng:

�Ta phải l�m sao b�y giờ? Kệ ta l�m c� được kh�ng đ�y?

V� thế t�m tư hoảng hốt, nhận thức kh�ng c�n r� r�ng, dường như đ�ng dường như sai, lo lắng to�n th�n xuất hạn mồ h�i, muốn tr�nh m� lại kh�ng d�m. �iều n�y giống như đ�nh một canh bạc, nếu thua th� kh�ng thể l�m được Tổ Sư. Cứ như vậy m� đi tới đi lui trong suốt bốn ng�y. �iều n�y rất l� khổ t�m, v� thế l�m Tổ Sư kh�ng phải l� dễ d�ng. Bốn ng�y d�i đăng đẳng, Thần T� kh�ng c� giờ ph�t ngủ nghỉ, suốt ng�y đứng ngồi kh�ng y�n, ngủ kh�ng được, ăn kh�ng ngon, chỉ v� lo lắng nghĩ đến việc l�m sao c� thể đủ điều kiện để th�ng qua cửa ải l�m Tổ Sư n�y.

Thần T� đến trước li�u thất Ngũ Tổ mười ba lần, nhưng vẫn kh�ng d�m tr�nh kệ. Kh�ng giống như b�y giờ t�i cho qu� vị l�m b�i thi, qu� vị l�m xong lập tức nộp b�i, v� kh�ng c� duy�n cớ qu� quan trọng như vậy. Nếu thi đậu m� c� thể l�m Tổ, t�i nghĩ tay qu� vị cũng run rẩy viết kh�ng ra c�u trả lời đ�u.

Thần T� mới suy nghĩ chi bằng bi�n b�i kệ l�n v�ch h�nh lang, nếu th�nh l�nh H�a Thượng xem thấy m� khen hay, th� ta ra lạy Ng�i n�i rằng b�i kệ ấy l� Thần T� l�m. Bằng Ng�i n�i b�i kệ kh�ng d�ng được th� thiệ�t uổng c�ng ta ở n�i mấy năm, thọ sự lễ b�i của người, vậy c�n tu đạo l�m g� nữa?

��m ấy đến canh ba, Thần T� chẳng cho ai biết, tự m�nh cầm đ�n, viết b�i kệ l�n v�ch h�nh lang ph�a nam, b�y r� chỗ thấy của t�m m�nh.

Giảng:

Bấy giờ �ại sư Thần T� đ� b�nh tĩnh trở lại, Ng�i nghĩ thầm: "Kh�ng n�n n�n n�ng, cần phải c� ch�t định lực. Chi bằng ta viết kệ l�n bức tường ở h�nh lang, để cho Ngũ Tổ tự đến xem. Nếu Ng�i khen b�i kệ hay, th� ta sẽ bước ra đảnh lễ H�a Thượng, n�i b�i kệ n�y do ch�nh m�nh l�m. Nếu như Ngũ Tổ ph� b�nh n�i b�i kệ l�m kh�ng hay, kh�ng d�ng được, th� uổng c�ng ta ở trong n�i bao nhi�u năm, thọ người cung k�nh lễ b�i. Vậy ta thật kh�ng c� một ch�t đạo hạnh n�o!"

V�o l�c canh ba, tức khoảng mười hai giờ đ�m, Thần T� tay cầm ngọn đ�n s�p nhỏ, v� nếu đ�n s�ng qu� người kh�c sẽ nh�n thấy, l�n đi đến h�nh lang ph�a nam viết b�i kệ của m�nh l�n v�ch tường, viết ra đạo l� m� t�m Ng�i sở đắc.

Kệ viết:

Th�n thị�Bồ đề thọ,

T�m như minh cảnh đ�i,

Thời thời cần phất thức,

Vật sử�nhạ trần ai.

Kệ rằng:

Th�n ấy c�y Bồ đề,

T�m như tấm gương s�ng..

Lu�n lu�n cần phủi sạch,

Chớ để vướng bụi trần.

Thần T� ch�p b�i kệ rồi, b�n trở về ph�ng, chẳng c� ai hay biết. Thần T� lại nghĩ: "Nếu ng�y mai Ngũ Tổ thấy b�i kệ m� vui mừng, tức l� ta c� duy�n với ph�p. Bằng Ng�i n�i kh�ng d�ng được, ấy bởi t�m ta m� muội, nghiệp chướng kiếp trước c�n nặng, n�n chẳng kịp thời đắc ph�p. �i! Th�nh � thật kh� d�!"

Ở trong ph�ng, Thần T� cứ lo nghĩ m�i, suốt đến canh năm ngồi nằm chẳng y�n.

Giảng:

Thần T� ch�p xong b�i kệ liền lập tức nhanh ch�ng trở về ph�ng m�nh, kh�ng để cho ai hay biết. Thần T� lại nghĩ thầm:

�Ng�y mai Ngũ Tổ nh�n thấy b�i kệ, nếu Ng�i hoan hỷ tức l� cho thấy ta c� nh�n duy�n với diệu ph�p t�m ấn của Phật, như vậy c� mạng l�m Tổ Sư. Nếu Ngũ Tổ n�i b�i kệ kh�ng hay thế l� ta chưa c� khai ngộ, nghiệp chướng đời trước qu� nặng nề, khiến ta kh�ng thể đắc được diệu ph�p t�m ấn t�m. �i! cảnh giới của Ngũ Tổ thật l� bất khả tư ngh�, kh�ng thể đo lường được � tứ v� dụng t�m của Ng�i a!

V� kh�ng chắc chắn n�n Thần T� vẫn c�n lo �u hồi h��p, trong li�u ph�ng của m�nh, ngồi cũng kh�ng y�n, đứng cũng kh�ng an lạc, như thế m� chịu đựng cho đến trời s�ng.

Ngũ Tổ đ� biết trước Thần T� chưa v�o được cửa, chẳng thấy được tự t�nh.

Trời s�ng, Ngũ Tổ vời Lư Cung Phụng đến, bảo vẽ cảnh biến tướng v� c�i họa đồ n�i tr�n nơi v�ch h�nh lang ph�a nam. Bổng thấy b�i kệ ấy, Ng�i bảo rằng: "N�y quan Cung Phụng, th�i chẳng cần vẽ. Thiệt nhọc c�ng �ng ở phương xa đến đ�y. Kinh c� n�i rằng: �Ph�m vật c� h�nh tướng đều l� giả dối.� Vậy h�y để b�i kệ ấy cho người tr� tụng. Cứ y theo b�i kệ ấy m� tu h�nh, th� khỏi đọa v�o đường �c. Y theo b�i kệ ấy m� tu h�nh, th� c� �ch lợi lớn."

Ngũ Tổ dạy c�c m�n đồ thắp hương lễ k�nh, bảo tất cả h�y tụng b�i kệ ấy th� đặng thấy t�nh. C�c m�n đồ tụng kệ đều khen: "Hay thay!"

Giảng:

Ngũ Tổ �ại sư sớm biết Thần T� chưa khai ngộ, chưa c� ch�n ch�nh liễu ngộ tự t�nh.

L�c trời s�ng, Ngũ Tổ mời quan Cung Phụng họ Lư đến h�nh lang ph�a nam để vẽ biến tướng của Kinh Lăng Gi� v� Ngũ Tổ huyết mạch đồ, th�nh l�nh thấy b�i kệ tr�n tường, Ngũ Tổ b�n n�i với Cung Phụng rằng:

��ng kh�ng cần phải vẽ nữa, lưu b�i kệ n�y tại đ�y l� một điều rất hay kh�ng thể nghĩ b�n, l�m phiền �ng từ xa đến m� kh�ng vẽ được. Kinh Kim Cang n�i: "Ph�m nhất thiết hữu h�nh hữu tướng, điều l� hư vọng kh�ng ch�n thực. Nay lưu b�i kệ n�y lại, cho mọi người tụng tr�. Nếu người đời c� thể y theo b�i kệ n�y m� tu h�nh, th� c� thể khỏi đọa ba đường �c đạo, y theo đạo l� của b�i kệ n�y m� tu h�nh th� c� thể được lợi �ch lớn."

Ng�i b�n dạy tất cả m�n hạ đệ tử d�ng hương v� tụng niệm b�i kệ n�y. Ng�i n�i với đồ ch�ng rằng:

�C�c �ng c� thể nương theo b�i kệ n�y m� tu h�nh, th� c� thể kiến t�nh.

�ại ch�ng y theo lời dạy bảo của Ngũ Tổ cung k�nh tr� tụng. Mọi người đều đồng thanh t�n th�n rằng:

�Hay thay! Hay thay!

�ến canh ba, Ngũ Tổ k�u Thần T� v�o trong thất, hỏi rằng: "B�i kệ ấy phải ngươi l�m chăng?"

Thần T� n�i: "Thật l� con l�m, nhưng kẻ đệ tử chẳng d�m vọng cầu Tổ vị, chỉ mong H�a Thượng từ bi xem coi đệ tử c� ch�t tr� huệ n�o chăng?"

Ngũ Tổ n�i: "Ngươi l�m b�i kệ ấy, tỏ ra chưa thấy Bổn t�nh. Ngươi mới tới thềm cửa, chưa được v�o trong nh�. Cứ như chỗ thấy hiểu ấy m� t�m V� Thượng Bồ �ề, th� rốt cuộc kh�ng thể đạt được. V� Thượng Bồ �ề l� hễ vừa nghe, liền biết Bổn t�m v� thấy Bổn t�nh của m�nh, biết rằng Bổn t�nh chẳng sanh chẳng diệt. Nhận ra Bổn t�m rồi, th� lu�n lu�n niệm niệm, tự thấy rằng vạn ph�p đều vi�n dung, kh�ng ngưng trệ. Một ph�p, m� hiểu thấu chơn tướng, th� tất cả c�c ph�p cũng đều hiểu thấu chơn tướng. Mu�n cảnh đều ph�t sinh từ cảnh giới "như như bất động", n�n thấy mu�n cảnh tự n� đều như như. T�m m�nh, cũng vậy, như như bất động. T�m như như đ� mới l� chơn thật. Thấy như thế, mới l� tự t�nh V� Thượng Bồ �ề vậy.

Giảng:

Thần T� canh ba viết b�i kệ tụng, Ngũ Tổ cũng canh ba k�u Thần T� v�o li�u ph�ng hỏi:

�B�i kệ c� phải của �ng l�m kh�ng?

Thần T� cung k�nh trả lời:

�Bạch H�a Thượng, thực ch�nh do con l�m, con kh�ng d�m vọng tưởng tham cầu ng�i vị Lục Tổ, k�nh mong H�a Thượng từ bi, xem con c� ch�t �t tr� huệ n�o chăng?

Ngũ Tổ n�i với Thần T� rằng:

�B�i kệ �ng l�m vẫn chưa thấy được Ch�n như bản t�nh, �ng vẫn c�n l� một người đứng ngo�i cửa! Kiến giải của �ng muốn tu h�nh để đạt được V� thượng Bồ đề l� chuyện kh� th�nh.

C�i gọi l� V� thượng Bồ đề, nghĩa l� ngay lời n�i cần phải nhận cho được bản t�m của ch�nh m�nh, phải minh t�m kiến t�nh. Cần phải biết tự t�nh bất sanh bất diệt, trong bất cứ l�c n�o mu�n ph�p đều l� vi�n dung v� ngại, kh�ng c� một chỗ n�o tr� trệ. Nếu một thứ đ� ch�n th� mọi thứ đều ch�n, mu�n cảnh đều đạt đến cảnh giới như như bất động. T�m như như bất động đ� mới l� ch�n thực. Nếu �ng c� được chỗ kiến giải như thế, mới l� bổn t�nh V� thượng Bồ đề vậy.

Ngươi h�y lui ra, suy nghĩ một hai ng�y, rồi l�m b�i kệ kh�c đem lại cho ta xem. Nếu b�i kệ của ngươi v�o đặng cửa, ta sẽ truyền y ph�p cho."

Thần T� đảnh lễ lui ra. Trải qua mấy ng�y, Thần T� l�m kệ chẳng xong th� trong l�ng hoảng hốt, thần � bồi hồi dường như trong mộng, đi đứng nằm ngồi chẳng y�n vui.

Giảng:

Ngũ Tổ �ại sư khai thị cho Thần T� r� Bồ đề tự t�nh, kh�ng thể d�ng t�m phan duy�n, t�m vọng tưởng m� cầu được. V� thế Ng�i n�i với Thần T� rằng:

��ng suy nghĩ th�m một hai ng�y, rồi l�m một b�i kệ kh�c đem lại đ�y cho ta xem. Kệ của �ng l�m, nếu minh t�m kiến t�nh, đạt được bổn thể, khai ngộ kiến t�nh, v�o trong cửa Phật ph�p chứ kh�ng phải ở b�n ngo�i, ta sẽ đem y b�t truyền trao cho �ng.

Thần T� đảnh lễ Ngũ Tổ v� lui ra. Trải qua rất nhiều ng�y, m� vẫn kh�ng l�m được kệ kh�c, trong l�c n�y trong l�ng lo lắng hoảng hốt, t�m thần kh�ng an như sống trong mộng, đi đứng nằm ngồi đều kh�ng y�n ổn.

Qu� vị xem, l�ng ham muốn l�m Tổ Sư của Thần T� rất lớn, lần thứ nhứt thi kh�ng đậu, m� bản th�n lại kh�ng thể l�m lại b�i kệ kh�c, thật l� thất vọng tr�n trề.

C�ch hai ng�y c� một đồng tử đi ngang qua ph�ng gi� gạo, xướng đọc b�i kệ ấy. Huệ Năng nầy nghe qua, biết b�i kệ ấy chưa thấy Bổn t�nh. Tuy ta chưa được Ngũ Tổ chỉ dạy, chớ đ� sớm biết đại �, mới hỏi đồng tử rằng: "Tụng b�i kệ g� vậy?"

�ồng tử đ�p: "Người man di nầy kh�ng hay biết chi hết. �ại sư n�i sự sống th�c của người thế gian l� việc lớn. V� muốn truyền y b�t, n�n Ng�i dạy c�c m�n đồ, mỗi người l�m một b�i kệ đem tr�nh cho Ng�i xem. Nếu ai hiểu đại �, Ng�i sẽ truyền y b�t cho, đặng l�m Tổ thứ s�u. Thượng Tọa Thần T� c� bi�n một b�i kệ V� Tướng ở v�ch h�nh lang ph�a nam. �ại sư dạy mỗi người đều phải tụng. Nếu y theo kệ ấy m� tu h�nh, th� khỏi đọa v�o đường �c. Y theo b�i kệ ấy m� tu h�nh, th� c� �ch lợi lớn."

Giảng:

Qua v�i ng�y sau, c� một đồng tử đi qua chỗ gi� gạo của Huệ Năng, vừa đi vừa tụng:

�Th�n thị Bồ đề thọ, t�m như minh cảnh đ�i, thời thời cần phất thức, vật sử nhạ trần ai.

Ch� đồng tử n�y tại sao lại đọc tụng b�i kệ đ�? V� ch� muốn chứng ngộ, kh�ng đọa lạc v�o ba đường �c đạo, lại muốn kiến t�nh.

Huệ Năng vừa nghe b�i kệ, liền biết b�i kệ n�y chưa c� nh�n thấy bổn t�nh của ch�nh m�nh. Tuy chưa được ai chỉ dạy, nhưng Ng�i đ� sớm hiểu r� đại �. V� thế Ng�i b�n hỏi ch� đồng tử rằng:

�Kệ m� ch� niệm l� kệ g� vậy?

�ồng tử đ�p:

�C�i �ng man di n�y, �ng kh�ng biết Ngũ Tổ �ại sư đ� từng dạy rằng sanh tử l� việc lớn trong đời. V� Ngũ Tổ muốn truyền y b�t của Ng�i cho đệ tử, cho n�n bảo tất cả ch�ng đệ tử l�m kệ đưa cho Ng�i xem. Nếu b�i kệ n�o đạt được � khai ngộ, đạt được � chỉ minh t�m kiến t�nh, Ng�i sẽ truyền trao y b�t cho người n�y l�m Tổ Sư đời thứ s�u. Nay Gi�o thọ sư Thần T� viết một b�i kệ V� Tướng tr�n bức tường h�nh lang ph�a nam, Ngũ Tổ �ại sư dạy mọi người đều phải đọc tụng. �ng l� thứ man di kh�ng c� thiện căn, việc đ� xảy ra l�u rồi m� đến nay �ng vẫn kh�ng biết hay sao? �ng thiệt l� v� dụng, chỉ biết l�m những c�ng việc nặng nề như gi� gạo m� th�i. Cơ hội tốt như vậy, kh�ng n�n bỏ qua, nay để t�i dạy cho �ng, khiến �ng cũng được khai ngộ kiến t�nh, y theo đ�y tu h�nh, đời sau sẽ kh�ng c�n khổ như vậy, cũng kh�ng cần phải l�m c�ng việc gi� gạo nữa. Nếu tụng b�i kệ n�y, đời sau sẽ kh�ng l�m tr�u l�m ngựa, đọa lạc v�o trong s�c sanh ngạ quỷ địa ngục. Thấp nhất cũng c� thể l�m người gi�u sang ph� qu�, sẽ được lợi �ch lớn.

T�m của đồng tử n�y cũng tốt qu� đi chứ!

Huệ Năng nầy n�i: "T�i cũng muốn tụng b�i kệ ấy, để kết nhơn duy�n về đời sau. Nầy thượng nhơn, t�i ở đ�y gi� gạo đ� tr�n t�m th�ng, m� chưa từng ra trước Tổ đường, mong thượng nhơn dẫn t�i đến trước b�i kệ đặng lễ b�i."

�ồng tử dẫn ta đến trước b�i kệ đặng lễ b�i. Ta n�i: "Huệ Năng kh�ng biết chữ, xin thượng nhơn đọc gi�m." Khi ấy c� quan Biệt Gi� ở Giang Ch�u, họ Trương t�n Nhật Dụng, cất tiếng đọc lớn.

Huệ Năng nầy nghe rồi, b�n n�i: "T�i cũng c� một b�i kệ, mong ơn quan Biệt Gi� ch�p gi�m."

Biệt Gi� n�i: "Ngươi cũng biết l�m kệ nữa sao? Việc n�y thật hiếm c�!"

Giảng:

�ồng tử n�i:

��ng ch� � nghe đ�y, t�i sẽ dạy cho �ng "Th�n thị Bồ đề thọ" � nhớ chưa? "T�m như minh cảnh đ�i," ghi nhớ v�o l�ng kh�ng được qu�n đ�. "Thời thời cần phất thức, vật sử nhạ trần ai," cần phải ghi nhớ r� r�ng mới c� cảm ứng đ� nha!

Lục Tổ �ại sư nghe đồng tử tử tế với m�nh như vậy b�n n�i:

�Thượng nh�n! (Thượng nh�n l� một c�ch xưng h�, người xuất gia xưng gọi sư phụ l� Thượng nh�n, � n�i sư phụ l� bậc tr�n) T�i ở đ�y gi� gạo đ� hơn t�m th�ng, chưa từng đến h�nh lang ở ph�a trước, thỉnh Thượng nh�n dẫn t�i đến trước b�i kệ để khấu đầu đảnh lễ được kh�ng?

�ồng tử nghĩ thầm: "Ta cũng n�n h�nh một ch�t Bồ t�t đạo m� gi�p kẻ man di n�y," b�n dẫn Lục Tổ đến chỗ lễ b�i:

��ảnh lễ đi! Lễ c�ng nhiều c�ng tốt, đập đầu xuống đất đảnh lễ c�ng c� nhiều c�ng đức.

�ồng tử một mặt th� thiệt t�nh, mặt kh�c th� cũng c� ch�t giỡn cợt.

Huệ Năng n�i:

�Thiệt l� khổ cho Huệ Năng t�i! T�i thiệt l� đồ v� dụng, một chữ cũng kh�ng biết, k�nh mong thượng nh�n đọc cho t�i nghe với.

L�c đ� c� một vị cư sĩ l�m Biệt Gi� ở Giang Ch�u, t�n Trương Nhựt Dụng, b�n lớn tiếng đọc b�i kệ.

Huệ Năng nghe xong liền n�i:

�T�i cũng c� một b�i kệ, xin Biệt Gi� gi�p t�i viết l�n tường.

�ng Biệt Gi� mở tr�n đ�i mắt, với một ch�t khinh thị nh�n Huệ Năng, b�n n�i:

��ng một chữ cũng kh�ng biết l�m sao c� thể l�m kệ? Việc n�y qu� hy hữu!

Huệ Năng nầy ng� quan Biệt Gi� m� n�i: "Muốn học đạo V� Thượng Bồ �ề, th� chẳng n�n khinh dễ h�ng sơ học. C� kẻ dưới thấp m� thường ph�t sanh tr� huệ rất cao, c� người tr�n cao m� thường thường ch�n lấp � tr� của m�nh. Nếu khinh khi người, ắt c� tội v� lượng v� bi�n."

Biệt Gi� n�i: "Ngươi h�y ng�m kệ đi, ta ch�p gi�m cho. Nếu ngươi đắc ph�p, th� phải độ ta trước. Chớ qu�n!"

Huệ Năng nầy ng�m kệ rằng:

Bồ đề vốn kh�ng c�y,

Gương s�ng cũng chẳng đ�i.

Xưa nay kh�ng một vật,

Chỗ n�o vướng trần ai?

B�i kệ ấy ch�p rồi, cả thảy đồ ch�ng đều kinh h�i, kh�ng ai m� chẳng xu�t xoa. Mọi người k�u nhau m� n�i: "Lạ thay! Chẳng đặng x�t người bằng diện mạo. Tại sao bấy l�u ch�ng ta c� thể sai khiến vị Bồ T�t x�c ph�m ấy!"

Giảng:

Lục Tổ vốn kh�ng muốn mở lời, nhưng nếu kh�ng n�i th� kh�ng c� ai gi�p cả, v� thế Ng�i n�i:

��ng muốn học đạo V� thượng Bồ đề, th� kh�ng n�n khinh thường người mới học Phật ph�p. Thường thường người ngu si nhất lại c� tr� huệ vượt bực.

Cho n�n n�i: "đại tr� nhược ngu" � người c� đại tr� huệ giống như người ngu dốt, hỏi c�i g� cũng đều kh�ng biết, giống như t�i hỏi đồ đệ của t�i, họ đều trả lời kh�ng biết, đ�y l� học tập tinh thần đại tr� nhược ngu. L�c trước khi họ mới đến đều n�i: "T�i biết hết mọi chuyện." C� lần t�i gặp một người cũng n�i như vậy, t�i hỏi: "�ng l�m sao m� c� thể biết hết mọi việc? Nay t�i hỏi �ng: ��ng mỗi lần ăn cơm, ăn bao nhi�u hạt gạo? �ng c� biết kh�ng?�" Người đ� n�i: "T�i chưa c� đếm qua." T�i n�i: "Chưa đếm tức l� kh�ng biết vậy."

Huệ Năng tiếp tục n�i:

�Những người ở dưới l�m những việc khổ nhọc, cũng c� tr� huệ giống như những người c� địa vị cao qu�. Ngược lại người c� địa vị cao qu�, c� l�c cũng bị mai một tr� huệ. Thế n�o gọi l� tr� huệ bị mai một? Tức l� bị dục vọng l�m cho m� mờ t�m tr�. Nếu �ng khinh người, th� sẽ tạo cho m�nh v� lượng v� bi�n tội lỗi, �ng hiểu kh�ng?

��ược rồi, được rồi! �ng n�i rất đ�ng. �ng đọc b�i kệ của �ng đi, t�i sẽ gi�p �ng viết, kh�ng n�n n�i d�i d�ng nữa. Nhưng t�i n�i trước với �ng, khi �ng đắc được ph�p, cần phải độ t�i trước, v� t�i gi�p �ng viết kệ, nếu kh�ng c� t�i gi�p �ng th� kh�ng c� ai biết b�i kệ của �ng đ�u. �ừng qu�n lời của t�i nh�!

B�i kệ của Huệ Năng l�:

Bồ đề bổn v� thọ: Bồ đề l� gi�c đạo, l�m sao m� c� c�y được? Nếu c� c�y th� Bồ đề biến th�nh đồ vật, m� c� chỗ chấp trước. Bồ đề bổn lai vốn kh�ng c� thứ g�. Qu� vị n�i, qu� vị đ� gi�c ngộ, vậy gi�c ngộ c� h�nh d�ng g�? L� m�u xanh, m�u v�ng, m�u đỏ, m�u trắng? Qu� vị thử n�i ra c�i h�nh d�ng của n� xem, khi n� l� v� h�nh v� tướng?

Minh cảnh diệc phi đ�i: Qu� vị n�i t�m như tấm gương s�ng, kỳ thực kh�ng c� c�i gương n�o hết, nếu c� gương th� c� chỗ chấp trước, đ� gọi l� Ưng v� sở trụ nhi sanh kỳ t�m th� l�m sao m� c� gương được?

Bổn lai v� nhứt vật: Bổn lai vốn kh�ng c� bất cứ vật g�, cũng kh�ng c� một h�nh d�ng n�o, cũng kh�ng c� một kiểu vẽ n�o, hoặc một h�nh tướng n�o.�

H� xứ nhạ trần ai: C�i g� cũng kh�ng c�, bụi bặm (trần ai) từ đ�u sanh ra? Nguồn gốc ch�nh l� v� sở tru�.

B�i kệ n�y chủ yếu ph�t xuất từ "Ưng v� sở trụ nhi sanh kỳ t�m," nếu kh�ng c� chấp trước, cũng ch�nh l� � Phật n�i: "Nhứt thiết ch�ng sanh, đều c� Như Lai tr� huệ đức tướng, chỉ v� vọng tưởng chấp trước m� kh�ng thể chứng đắc." Ở đ�y dạy người kh�ng n�n chấp trước. Qu� vị chấp trước n� l�m c�i g�? Qu� vị chấp trước n�, tương lai c� phải l� sống ho�i kh�ng chết kh�ng? �ến l�c chết, qu� vị c� thể chấp trước v�o một c�i g� kh�ng?

B�i kệ ch�p xong, tất cả mọi Tăng sĩ, cư sĩ trong Ch�a đều kinh ngạc, kh�ng ai m� kh�ng khen ngợi. Mọi người bảo nhau rằng: "Kỳ lạ thay! �ng ta m� cũng biết l�m kệ, thật l� kh�ng thể xem tướng mạo b�n ngo�i để đ�nh gi�, m� khinh thường �ng ta l� người mọi rợ. �ng ta đến đ�y chưa bao l�u, n�n chẳng thể phủ nhận �ng ta ch�nh l� một vị nhục th�n Bồ T�t?"

C� lẽ l�c đ� c� La H�n b�n cạnh, cố � n�i với mọi người, nhắc nhở mọi người nh�n cho r� vị nhục th�n Bồ T�t, đ� l� một l� do. L� do kh�c l� c� người đem việc n�y để ch�m biếm chế giễu, v� cũng kh�ng biết kệ của Ng�i l�m c� đ�ng hay kh�ng.

L�c mọi người x�n xao như thế, Ngũ Tổ �ại sư từ li�u ph�ng bước ra, hỏi:

�C�c �ng l�m g� m� ồn �o qu� vậy?

Ch�ng trả lời:

�Bạch H�a Thượng, kẻ mọi rợ gi� gạo m� cũng biết l�m kệ nữa!

Ngũ Tổ thấy ch�ng nhơn kinh ngạc v� lấy l�m lạ, e c� kẻ muốn �m hại, Ng�i mới lấy gi�y x�a hết b�i kệ m� n�i rằng: "Cũng chưa thấy t�nh." �ồ ch�ng đều cho l� phải.

Giảng:

Ngũ Tổ thấy đại ch�ng kinh ngạc, sợ rằng c� người �m s�t Huệ Năng. Do c�u n�i n�y, ch�ng ta c� thể biết t�nh h�nh tranh gi�nh thế lực thời đ� gh� gớm như vậy. �ồ đảng của Thần T� đ� nắm hết c�c thế lực, nếu kh�ng phải như vậy th� Ngũ Tổ l�m sao sợ c� người muốn s�t hại Huệ Năng?

Ngũ Tổ b�n lấy g�t gi�y ch�i b�i kệ v� n�i:

��y cũng chưa kiến t�nh, nghĩa l� của b�i kệ kh�ng đ�ng.

Qu� vị nghe đến đ�y, c� người nghĩ rằng: "Ngũ Tổ m� cũng vọng ngữ? B�i kệ đầu ti�n Ng�i n�i với mọi người tụng b�i kệ n�y sẽ kh�ng đọa v�o ba đường �c đạo, c� thể đạt được lợi �ch lớn, c� thể kiến t�nh, nhưng thật ra tụng b�i kệ n�y cũng kh�ng c� lợi �ch lớn, cũng kh�ng thể kh�ng đọa lạc tam đồ. Sau khi Ngũ Tổ n�i như vậy, Thần T� đứng ra thừa nhận đ�y l� b�i kệ do m�nh l�m. Nay b�i kệ của Huệ Năng l�m l� b�i kệ kiến t�nh, nhưng ngược lại Ngũ Tổ lại n�i với mọi người chưa c� kiến t�nh. ��y kh�ng phải l� vọng ngữ hay sao?"

Thật ra đ�y gọi l� ph�p phương tiện, l� quyền ph�p, kh�ng phải l� n�i vọng ngữ. V� Ng�i muốn bảo hộ Huệ Năng, khiến cho Phật ph�p lưu truyền v� bảo tồn l�u d�i, kh�ng muốn c� người l�m hại Lục Tổ, cho n�n n�i ph�p phương tiện như vậy.

�ại ch�ng nghe Ngũ Tổ n�i chưa kiến t�nh, liền tin tưởng kh�ng c�n nghi ngờ, v� mọi người cũng kh�ng biết b�i kệ n�o mới đ�ng. B�i kệ kia n�i Bồ đề hữu thọ. B�i kệ n�y n�i Bồ đề v� thọ. B�i kệ kia n�i Minh cảnh thị đ�i. B�i kệ n�y n�i Minh cảnh phi đ�i. Thật l� kh�ng nhất tr�, kh�ng c� ai hiểu r� vấn đề n�y được. Ch�nh v� chưa c� ai khai ngộ, cho n�n đối với b�i kệ khai ngộ kh�ng thể nhận thức được. Giống như tr�nh luận �n Tiến sĩ, cần phải c� người c� học vị Tiến sĩ mới c� thể thẩm tra, x�t duyệt, người chỉ c� học vị Thạc sĩ th� kh�ng thể nhận thức được. Khai ngộ v� chưa khai ngộ cũng giống như vậy.

Ng�y kế Ngũ Tổ l�n đến ph�ng gi� gạo, thấy Huệ Năng nầy mang đ� nơi lưng m� gi� gạo. Ng�i n�i rằng: "Người cầu đạo, v� ph�p qu�n m�nh, phải như thế sao!"

Giảng:

H�m sau, Ngũ Tổ nh�n l�c mọi người kh�ng để �, l�n đến ph�ng gi� gạo, nh�n thấy Huệ Năng lưng đeo h�n đ�, nặng nhọc gi� gạo, b�n n�i với Huệ Năng rằng:

�Người cầu đạo, v� ph�p m� kh�ng tiếc th�n mạng đến thế ư!

Lục Tổ v� ph�p, lưng đeo h�n đ� nặng gi� gạo cho mọi người d�ng. ��y gọi l� h�nh Bồ T�t đạo, đ�y cũng l� v� người qu�n m�nh. Huệ Năng kh�ng nghĩ rằng: "Tại sao ta phải gi� gạo cho người kh�c ăn? Tại sao họ kh�ng l�m, từ s�ng tới tối ngo�i việc ngủ nghỉ chỉ biết ngồi thiền, ta ở đ�y gi� gạo rất khổ cực, th�i kh�ng th�m l�m nữa." Ngược lại, Huệ Năng nghĩ rằng: "Họ c� c�ng việc g�, để t�i l�m cho." Giống như một vị đồ đệ của t�i bận đến nỗi kh�ng c� thời giờ ăn cơm, t�i rất hoan hỷ đồ đệ đ�, nhưng kh�ng phải ai cũng l�m như vậy.

Cần phải v� ph�p qu�n m�nh, kh�ng sợ gian khổ � Lục Tổ �ại sư kh�ng biết bao nhi�u ng�y người ta kh�ng gọi Ng�i ăn cơm m� Ng�i cũng kh�ng để � việc n�y, v� thế sức khỏe c�ng ng�y c�ng yếu. Lưng cột một h�n đ� nặng, khiến cho th�n thể nặng một ch�t để c� thể d�ng ch�n gi� gạo m� kh�ng cần d�ng nhiều sức lực. Tại sao Ng�i phải d�ng h�n đ� để gi�p m�nh gi� gạo? C� lẽ do v� đ� nhiều ng�y kh�ng ăn cơm, cho n�n sức lực kh�ng đủ. T�i đo�n như vậy, qu� vị kh�ng n�n chấp trước n�i rằng nhất định phải như thế n�y, hoặc nhất định như thế kia. �iều hay nhất l� kh�ng chấp trước v�o một vấn đề g� cả.

Ngũ Tổ mới hỏi: "Gạo trắng chưa?"

Huệ Năng nầy đ�p: "Gạo trắng đ� l�u, chỉ c�n thiếu s�ng."

Giảng:

�oạn n�y l� một đoạn rất trọng yếu trong Kinh Ph�p Bảo ��n. Ngũ Tổ hỏi Huệ Năng rằng: "Gạo đ� ch�n chưa?" � n�i �ng gi� gạo đ� trắng chưa? Một h�m � kh�c nữa l� c�ng phu của �ng đ� th�nh tựu chưa? �ng dụng c�ng đ� đạt chưa? Tại sao Ngũ Tổ lại hỏi "gạo?" V� gạo l� từng hạt tr�n tr�n, giống như tự t�nh ngọc Ma-ni. � Ngũ Tổ hỏi: Tự t�nh đ� tr�n đầy chưa? Bổn t�m của m�nh đ� s�ng suốt chưa? Tự th�n m�nh đ� vi�n m�n chưa?

Lại nữa, gạo lấy nước nấu th�nh cơm mới gọi l� ch�n, � n�i �ng đ� tu h�nh th�nh c�ng chưa? �ng ở đ�y gi� gạo tu thiền, c�ng phu thiền định như thế n�o? Ở đ�y c� rất nhiều � nghĩa. Lục Tổ �ại sư hiểu r� t�m � của Ngũ Tổ v� người đ� từng trải th� hiểu r� lời của người đ� trải qua.

Lục Tổ �ại sư n�i:

�C�ng phu của con th�nh tựu đ� l�u rồi, chỉ c�n thiếu s�ng (kiến hoặc v� tư hoặc chưa trừ).

Tổ lấy gậy g� cối ba lần, rồi bỏ đi.

Huệ Năng nầy hiểu � Tổ Sư, đến canh ba liền v�o thất.

Giảng:

Ngũ Tổ d�ng gậy g� v�o cối ba tiếng, rồi bỏ đi. Gậy l� vật cần d�ng trong l�c đi đường của người tu h�nh gi� cả. H�a Thượng Hư V�n c� n�i một b�i kệ về c�y gậy của Ng�i như sau: "T�i đắc nhất đằng hoạt tự long, b�n xao phong vũ b�n xao kh�ng." Sợi d�y m�y n�y ("đằng" l� sợi d�y m�y, phần cứng của n� c� thể l�m gậy), giống như h�nh d�ng con rồng, v� h�nh trạng của n� cong cong v� thế n�i "tợ long." "B�n xao phong vũ b�n xao kh�ng" nghĩa l� d�ng gậy để g� gi�, g� mưa, g� hư kh�ng.

Huệ Năng hiểu r� � của Ngũ Tổ muốn Ng�i canh ba đ�m nay v�o ph�ng Ngũ Tổ. G� v�o cối ba tiếng l� c�ch n�i kh�ng lời. Giống như thiền đường chạy hương, g� hai tiếng m� l� h�nh hương, nhắc qu� vị tỉnh t�o; g� một tiếng l� chỉ tịnh; g� ba tiếng l� nhắc qu� vị chiếu cố thoại đầu, tự m�nh nỗ lực dụng c�ng.

Tại sao Ngũ Tổ tay cầm gậy để sau lưng, �p ngược b�n tay m� bỏ đi? � l� k�u Lục Tổ v�o li�u ph�ng Ngũ Tổ bằng cửa sau, kh�ng n�n để người kh�c nh�n thấy. Nếu kh�ng như vậy l�m sao n�i Huệ Năng hiểu được � Tổ ? ��y ch�nh l� đạo l� t�m t�m tương ấn.

Chờ đến canh ba, Lục Tổ v�o li�u ph�ng Ngũ Tổ, Ngũ Tổ hỏi:

��ng đến đ�y l�m g�?

�H�m nay Tổ Sư k�u con canh ba đến đ�y m�!

�Thật kh�ng? T�i gọi �ng canh ba đến �? Tại sao t�i kh�ng nhớ nhỉ! Tại sao �ng đến đ�y bằng cửa sau? Sao kh�ng v�o bằng cửa trước?

�Bạch H�a Thượng, � H�a Thượng muốn con đến đ�y bằng cửa sau.

Ngũ Tổ nghe xong cười lớn n�i:

��ng thật l� giỏi, đ� hiểu được � của ta.

Nếu qu� vị hỏi tại sao t�i biết việc n�y, t�i xin hỏi qu� vị tại sao qu� vị kh�ng biết việc n�y.

Ngũ Tổ lấy c� sa tr�m k�n cả Ng�i v� ta, chẳng cho ai thấy, rồi n�i Kinh Kim Cang cho ta nghe, đến c�u "Ưng v� sở trụ nhi sanh kỳ t�m." N�n kh�ng trụ v�o chỗ n�o m� sanh t�m m�nh.

Giảng:

Ngũ Tổ nh�n thấy Lục Tổ bước v�o, v� sợ người kh�c nh�n thấy hoặc nghe thấy, liền đ�ng cửa lại. Nhưng cửa thời đ� kh�ng phải l� thủy tinh m� l� d�ng giấy d�n, v� thế Ngũ Tổ lấy c� sa tr�m k�n cả hai người v� giảng Kinh Kim Cang cho Lục Tổ nghe. Kh�ng giống như b�y giờ t�i giảng cho qu� vị nghe một c�ch c�ng khai. Ngũ Tổ giảng Kinh Kim Cang v� c�ch tu h�nh th�n Kim Cang bất hoại. L�c Lục Tổ nghe đến c�u "Ưng v� sở trụ nhi sanh kỳ t�m," kh�ng n�n trụ v�o chỗ n�o m� sanh t�m m�nh, b�n ho�t nhi�n đại ngộ, biết tất cả vạn ph�p kh�ng rời tự t�nh.

Lục Tổ �ại sư n�i chỉ c�n thiếu s�ng, � n�i tuy Ng�i đ� biết c�ch dụng c�ng, nhưng phiền n�o kiến tư chưa ho�n to�n diệt tận. Lại nữa, tuy c�ng phu của Ng�i đ� đạt đến cảnh giới lửa l� thuần xanh (đ� đạt đến cảnh giới th�m s�u rộng lớn), đạt đến điểm cao tột đỉnh, nhưng chưa được vị Thiện tri thức mắt s�ng chứng minh, ấn chứng. Ngũ Tổ nghe Lục Tổ n�i c�n thiếu giần s�ng, b�n chuẩn bị ấn chứng c�ng phu cho Lục Tổ.

V� l�c đ� t�i c� radar, n�n đ� ghi lại được cuộc đ�m thoại giữa Ngũ Tổ v� Lục Tổ (đ�y l� m�y ghi �m của đời �ường, kh�ng phải l� m�y ghi �m hiện nay). Cuộc đối thoại như sau:

Ngũ Tổ hỏi:

��ng c� muốn th�nh Phật kh�ng?

�Bạch H�a Thượng, con rất muốn th�nh Phật, con kh�ng muốn l�m bất cứ việc g� kh�c, chỉ mong cầu th�nh Phật m� th�i.

��ng muốn th�nh Phật, đầu ti�n cần phải đoạn trừ v� minh, v� minh ch�nh l� đầu mối của phiền n�o kiến tư, �ng muốn đoạn phiền n�o kiến tư, trước phải đoạn trừ v� minh. V� minh ch�nh l� một việc g� đ� ph�t sanh, �ng kh�ng hiểu kh�ng r�. Giống như sự sanh tử của người do t�nh �i m� sanh, �ng muốn kh�ng c� t�nh �i, đầu ti�n phải ph� v� minh. V� minh đ� ph� trừ, kiến hoặc v� tư hoặc sẽ kh�ng c�n nữa. V� minh l� nguồn gốc của sanh tử, muốn đoạn v� minh liễu sanh tử, ch�nh l� Kinh Kim Cang n�i Ưng v� sở trụ nhi sanh kỳ t�m. V� sở trụ c�i g�? V� sở trụ t�nh �i, đoạn trừ �i dục, mới c� thể liễu sanh tử.

Lục Tổ nghe xong ho�t nhi�n đại ngộ, nhận r� bổn lai diện mục:

��! th� ra l� như vậy, điều n�y rất l� dễ d�ng, kh�ng c� g� l� kh� khăn cả!

Tu h�nh học tập Phật ph�p, đầu ti�n cần phải sanh c�i t�m Ưng v� sở tru�, chẳng n�n trụ v�o đ�u cả, kh�ng trụ v�o t�nh, v�o �i. Nếu trụ v�o t�nh �i ch�nh l� v� minh, v� cũng ch�nh l� sanh tử. Kh�ng trụ v�o t�nh, kh�ng trụ v�o �i, kh�ng trụ v�o c�, kh�ng trụ v�o kh�ng, đ� ch�nh l� trung đạo. Kh�ng rời c�i c�, kh�ng rời c�i kh�ng, v� cũng kh�ng t�m kiếm ở ngo�i t�nh �i, m� đem t�nh �i chuyển th�nh ch�n ch�nh B�t nh� tr� huệ. ��y ch�nh l� gi�c, nếu kh�ng l� m�. Gi�c v� m� chỉ l� một sự chuyển biến, cho n�n n�i: "Hồi đầu chuyển diện. Khổ hải v� bi�n hồi đầu thị ngạn," biển khổ v� bờ, quay đầu l� bến, cũng ch�nh l� � n�y vậy.

Nếu qu� vị ph�ng t�ng theo �i dục, chạy theo t�nh �i, th� c�ng ng�y c�ng l�n s�u, m� mờ c�ng ng�y c�ng tăng. Nếu quay đầu, tức l� Niết b�n, v� cũng l� bỉ ngạn. Nếu kh�ng quay đầu, th� m� lầm c�ng ng�y c�ng s�u c�ng đậm. Tuy m� mờ s�u đậm, nhưng nếu biết quay m�nh, đ� ch�nh l� đốn ngộ. �ốn ngộ ch�nh l� gi�c m� gi�c ch�nh l� Phật.

C� người c� thể nghĩ rằng: "T�i th�nh Phật rồi th� kh�ng c� g� để l�m hết, chỉ ngồi đ� chờ người thắp hương lễ b�i, vậy th� c� g� hay đ�u!"

�Vậy th� l�m ch�ng sanh đi! L�m bạn với ch�ng sanh, độ ch�ng sanh th�nh Phật. Th�nh Phật tuy kh�ng c� � nghĩa th� vị g�, nhưng Phật đ� đoạn trừ phiền n�o kh�ng c�n lo �u.

H�m qua c� n�i về chuyện một con quỷ, con quỷ n�y kh�ng muốn l�m người, n� n�i:

Ng� kim tố quỷ tam thi�n thu,

D� v� phiền n�o d� v� ưu.

Sanh c�ng khiếu ng� vi nh�n khứ,

Chỉ khủng vi nh�n bất đ�o đầu.

Tạm dịch:

T�i nay l�m quỷ ng�n thu,

N�o phiền kh�ng c�, kh�ng lo kh�ng sầu.

Trời kia bắt phải l�m người,

L�m người kh�ng trọn th� th�i xin đừng.

Quỷ tuy kh�ng c� phiền n�o v� �u lo, nhưng quỷ thuộc �m, chỉ trong đ�m khuya mới xuất hiện, m� Phật th� thuộc dương, giống như �nh s�ng của mặt trời. Muốn l�m quỷ hoặc l�m Phật tự qu� vị quyết định. Nếu muốn l�m quỷ, th� cứ c� t�nh �i. Nhưng nếu muốn l�m Phật cần phải Ưng v� sở trụ nhi sanh kỳ t�m.

Huệ Năng nầy ngay lời đ� đạt đại ngộ, biết rằng cả thảy mu�n ph�p chẳng l�a t�nh m�nh, mới bạch với Tổ Sư rằng:

N�o d� t�nh m�nh vốn tự thanh tịnh,

N�o d� t�nh m�nh vốn kh�ng sanh diệt,

N�o d� t�nh m�nh vốn tự đầy đủ,

N�o d� t�nh m�nh vốn kh�ng lay động,

N�o d� t�nh m�nh c� thể sanh ra mu�n ph�p!

Giảng:

Lục Tổ �ại sư nghe giảng xong ho�t nhi�n đại ngộ. �ại ngộ l� th�ng suốt ho�n to�n, hiểu r� tr� huệ B�t nh�, cho n�n biết t�m sinh vạn ph�p, vạn ph�p duy t�m, nhứt thiết vạn ph�p vốn l� tự t�nh sở hiện.

V� thế Huệ Năng thưa với Ngũ Tổ rằng:

�Bạch H�a Thượng, con thật kh�ng ngờ rằng, tự t�nh vốn kh�ng dơ kh�ng sạch, bổn lai l� thanh tịnh.

Thanh tịnh ch�nh l� đối với kh�ng thanh tịnh. Thanh tịnh n�y l� bổn thể, v� bổn thể kh�ng c� bất cứ danh xưng n�o c� thể thay thế, v� thế d�ng "thanh tịnh" để thay thế. Thanh tịnh n�y kh�ng giống trước � nhiễm m� sau thanh tịnh; thanh tịnh n�y ch�nh l� xưa nay (bổn lai) thanh tịnh.

Huệ Năng lại n�i:

�Con thật kh�ng ngờ rằng tự t�nh vốn kh�ng sanh kh�ng diệt.

V� ch�ng sanh c� chấp trước mới c� sanh c� diệt, nếu kh�ng c� chỗ chấp trước, sanh diệt từ chỗ n�o ph�t sanh? Lại diệt đi đ�u?

Huệ Năng lại n�i:

�Con thật kh�ng ngờ, tự t�nh vốn kh�ng thiếu kh�ng dư, kh�ng nhiều cũng kh�ng �t.

Ở Phật cũng kh�ng th�m, ở ch�ng sanh cũng kh�ng c� giảm, nhưng v� ch�ng sanh kh�ng tự m�nh nhận thức, đi ngược với sự gi�c ngộ, lăn lộn trong trần lao bụi bặm, v� thế của b�u trong nh� kh�ng biết, bỏ gốc t�m ngọn, truy cầu hưởng thụ vật chất, truy cầu kho�i lạc hư vọng, truy cầu giả danh giả lợi. Thật l� qu� ư ngu ngốc đi th�i, t�i nay mới biết bổn t�nh vốn đầy đủ tất cả.

Huệ Năng lại n�i:

�Nhất thiết ch�ng sanh đi�n đi�n đảo đảo, kh�ng c� định lực, nhưng tất cả tự t�nh ch�ng sanh, đều kh�ng dao động, tất cả đều b�nh đẳng kh�ng c� g� sai biệt.

Huệ Năng lại n�i:

�Con thật kh�ng ngờ rằng, vạn ph�p vốn từ tự t�nh sanh ra. L�c trước con kh�ng nghĩ ra, nhưng nay lại chứng đắc c�i diệu l� n�y. Thật kh�ng thể d�ng ng�n ngữ để diễn tả hết điều kỳ diệu n�y!

Tổ Sư biết ta tỏ ngộ Bổn t�nh, bảo Huệ Năng rằng: "Nếu chẳng biết Bổn t�m, th� học ph�p v� �ch. Bằng biết Bổn t�m v� thấy Bổn t�nh, tức gọi l� Trượng phu, l� Phật, Thầy c�i trời v� c�i người vậy!"

Giảng:

Ngũ Tổ �ại sư nghe Lục Tổ n�i như vậy, biết Lục Tổ đ� khai ngộ v� nhận thức được bổn lai diện mục, đ� biết mũi của m�nh ngang hay dọc, đ� biết c�nh tay đưa l�n, ng�n tay thuận hay nghịch. H�m qua t�i hỏi qu� vị "L�c b�n tay hướng hạ ng�n tay ngược, b�n tay hướng thượng ng�n tay thuận? Hay l� b�n tay hướng hạ ng�n tay thuận, b�n tay hướng thượng ng�n tay ngược?" Kh�ng ai biết được đạo l� n�y. Căn bổn kh�ng c� c�i n�o thuận, c�i n�o nghịch cả. Lục Tổ �ại sư đối với những vấn đề n�y đều hiểu biết một c�ch r� r�ng, Ngũ Tổ �ại sư cũng biết Lục Tổ đ� hiểu c�c vấn đề n�y v� thế n�i với Lục Tổ rằng:

�Nếu kh�ng nhận thức bổn t�m m�nh, học ph�p v� �ch.

C� c�u rằng: "Nếu người nhận thức được bản t�m, đại địa kh�ng một tấc đất." Nếu qu� vị nhận thức bản t�m, đất đai của đại địa n�y đều biến th�nh v�ng r�ng bảy b�u trang nghi�m. Qu� vị n�i: "Theo chỗ thấy biết của con, kh�ng phải như vậy đ�u!" �ương nhi�n rồi, v� qu� vị chưa nhận thức được bản t�m m�! Giống như đeo k�nh m�u hồng, nh�n thấy mọi vật đều l� m�u hồng, đeo k�nh m�u xanh, nh�n thấy mọi vật đều l� m�u xanh. V� qu� vị chưa nhận thức được c�i t�m n�y, cho n�n nh�n thấy đại địa đều l� đất. Ch�nh v� đất trong t�m qu� vị � tức l� tạp niệm vọng tưởng � qu� nhiều đi. Nếu kh�ng c� tạp niệm vọng tưởng th� thế giới n�y cũng kh�ng c� đất bụi.

Nhận ra xem bổn t�m của m�nh c� h�nh d�ng g�? Nh�n xem bổn t�nh của m�nh l� m�u g�, xanh v�ng đen trắng hay l� d�i ngắn vu�ng tr�n? N�i c� một c�i h�nh d�ng, ấy l� v� dụ, căn bổn kh�ng c� một c�i d�ng g� hết. Tuy nhi�n, cần phải nhận thức n� mới biết được, nếu kh�ng nhận thức th� kh�ng thể n�i bừa.

Nếu nhận thức được bổn t�m, kiến tự bổn t�nh, ch�nh l� đại trượng phu, thi�n nh�n sư, cũng ch�nh l� Phật. Ch�ng ta hiện nay nếu nhận thức được bổn t�m của ch�nh m�nh, nh�n thấy được bổn t�nh th� ch�nh l� Phật. V� ch�ng sanh vốn l� Phật, Phật cũng vốn l� ch�ng sanh, v� thế ch�ng ta đều c� cơ hội th�nh Phật. Nếu chưa nhận thức được bổn t�m, chưa thấy được bổn t�nh, th� cần phải d�nh thời gian nghi�n cứu Phật ph�p nhiều hơn nữa.

�ến canh ba, Huệ Năng nầy thọ ph�p, chẳng c� ai hay. Tổ Sư truyền ph�p �ốn gi�o v� y b�t cho ta m� dạy rằng: "Ngươi l� vị Tổ đời thứ s�u. H�y kh�o tự hộ niệm. Phải quảng độ ch�ng hữu t�nh, v� lưu truyền ch�nh ph�p cho đời sau, đừng để đoạn tuyệt. H�y nghe b�i kệ của ta đ�y:

C� t�nh mới gieo giống,

Nhờ đất tr�i b�n sanh,

Kh�ng t�nh kh�ng c� giống,

Kh�ng t�nh ắt kh�ng sanh."

Giảng:

L�c canh ba nửa đ�m, Ngũ Tổ �ại sư truyền thọ diệu ph�p d�ng t�m ấn t�m cho Lục Tổ, ở trong t�m kh�ng biết, ở ngo�i người kh�ng hay, ngay cả quỷ thần cũng kh�ng biết nữa. Ngũ Tổ truyền đốn gi�o ph�p m�n v� y b�t cho Lục Tổ v� n�i:

��ng nay l� Tổ Sư đời thứ s�u.

Học Phật ph�p cần phải nỗ lực t�ch cực, ch�n ch�nh tu tập, kh�ng n�n học khẩu đầu thiền (thiền ở c�i miệng), chỉ học biết giảng kinh, thuyết ph�p, n�i lời kh�o l�o, biện b�c lanh lợi. M�i m�p rằng: kh�ng ch�n cũng kh�ng giả mới l� trung đạo liễu nghĩa. Học khẩu đầu thiền, một ch�t c�ng phu ch�n ch�nh cũng kh�ng c�, hoặc l�c n�o cũng muốn m�nh hơn người, tật đố ganh tỵ, chướng ngại th� kh�ng đạt được danh vị Tổ Sư đời thứ s�u đ�u. Giống như đồ đảng của Thần T�, t�ng bốc đưa Thầy m�nh l�n cao, cho rằng Thầy m�nh sẽ l�m Lục Tổ, cho n�n dự bị những người đồ đảng t�m ph�c ở khắp nơi d� tin tức. Nếu Ngũ Tổ �ại sư truyền y b�t cho ai liền s�t hại người ấy. Họ kh�ng biết Ngũ Tổ l� vị Thiện tri thức mắt s�ng, biết họ c� t�m n�y, cho n�n b� mật truyền ph�p cho Lục Tổ. Tại sao lại truyền ph�p cho Lục Tổ Huệ Năng? V� Ng�i l� một người ch�n ch�nh thực h�nh hạnh Bồ T�t, gi� gạo cho đại ch�ng ăn, gi�p mọi người dụng c�ng học đạo tu h�nh. Giống như những người nấu ăn trong nh� bếp đ�y, ch�nh l� h�nh Bồ T�t đạo, nấu cơm ngon cho mọi người ăn. Nhưng t�i ăn xong, cũng kh�ng biết ngon hay dở v� t�i kh�ng c� thời gian nghi�n cứu c�i ăn. H�nh Bồ T�t đạo ch�nh l� trong bất cứ trường hợp n�o cũng đều gi�p đỡ người, kh�ng g�y cho người sự chướng ngại. Cho n�n n�i: Qu�n tử hữu th�nh nh�n chi my�, nghĩa l� người qu�n tử c� c�i đức lo trọn việc tốt cho người. Giống như hiện nay c� v�i người muốn xuất gia, t�i hỏi c� ai phản đối hay kh�ng? Kết quả kh�ng c� ai phản đối. �� ch�nh l� th�nh nh�n chi mỹ, kh�ng phản đối người đi xuất gia, ai xuất gia cũng đều t�n th�nh.

Huệ Năng trong đ�m đ� dễ d�ng nhận ng�i vị Lục Tổ m� kh�ng ai biết, v� kh�ng ai biết cho n�n kh�ng ai phản đối. Ngũ Tổ cũng kh�ng hỏi: "Mọi người t�n th�nh hay phản đối." Chỉ cần Ngũ Tổ hứa khả l� được rồi.

Ngũ Tổ �n cần dạy bảo Huệ Năng:

��ng cần phải cẩn thận giữ g�n y b�t, đ�y l� do Phật Th�ch Ca M�u Ni đời đời lưu truyền. �ng phải độ khắp tất cả ch�ng sanh hữu t�nh, đem Phật ph�p truyền b� khắp mọi nơi, lưu truyền đời đời về sau, kh�ng n�n để cho đoạn tuyệt.

L�c Ngũ Tổ n�i c�u "đừng để cho đoạn tuyệt," t�i tin rằng Ngũ Tổ �ại sư rất bi ai lo lắng. Sợ l� Ng�i c�n kh�c nữa l� kh�c. Tại sao t�i biết như vậy? V� Nhị Tổ l�c sắp bị giết, Ng�i từng n�i: "�ến đời Tứ Tổ, Kinh Lăng Gi� biến th�nh danh tướng, kh�ng c� ai hiểu." Nay Ngũ Tổ �ại sư n�i "đừng để cho đoạn tuyệt," nhất định c� sự cảm x�c v� c�ng n�n n�i: "�ng cần phải cẩn thận! Cần ch� �! Kh�ng n�n lơ l�. ��y l� một việc đặc biệt quan trọng, đừng để cho đoạn tuyệt. Nay t�i v� �ng n�i một b�i kệ:

Hữu t�nh lai hạ chủng: t�nh ch�nh l� từ bi, v� t�i c� t�m từ bi để trồng hạt giống, ch�nh l� t�i truyền thọ Phật ph�p cho �ng.

Nh�n địa quả ho�n sanh: v� t�i truyền ph�p cho �ng cũng như đem hạt giống gieo trồng xuống đất, quả sẽ được sanh.

V� t�nh diệc v� chủng: nếu kh�ng c� người truyền ph�p cho �ng th� cũng kh�ng c� hột giống Bồ đề.

V� t�nh diệc v� sanh: kh�ng c� t�nh v� cũng kh�ng c� sanh.

�� l� một c�ch giải th�ch, v� c�n một c�ch giải th�ch kh�c l�:

Hữu t�nh lai hạ chủng: T�nh ch�nh l� một loại t�nh cảm hoặc t�nh �i, v� c� t�nh �i mới trồng hạt giống, giống như qu� vị chung học Phật ph�p ở đ�y, kh�ng phải th�n th�ch th� cũng l� bạn b�, th�n th�ch th� c� t�nh cảm của th�n th�ch, bạn b� c� t�nh cảm của bạn b�. V� c� t�nh cảm, cho n�n mọi người c�ng nhau học Phật ph�p.

Nh�n địa quả ho�n sanh: V� c� t�nh cảm n�y cho n�n gieo hạt giống Bồ đề, nhưng trước cần phải c� đất, mới c� thể trổ được quả, mới c� thể sanh ra tr�i Bồ đề.

V� t�nh diệc v� chủng: Nếu ai cũng kh�ng biết c� �ạo tr�ng n�y th� kh�ng c� ai đến đ�y học Phật ph�p.

V� t�nh diệc v� sanh: Nếu kh�ng c� Phật t�nh th� kh�ng c� thể th�nh Phật.

B�i kệ n�y c� rất nhiều c�ch giải th�ch, chỉ cần ph� hợp gi�o ph�p, giảng c�ch n�o cũng đều được cả.

Tổ Sư lại n�i: "Ng�y xưa �ạt Ma �ại sư mới tới xứ n�y, v� người chưa tin n�n phải truyền y n�y để l�m t�n thể, nối truyền cho nhau từ đời n�y qua đời kh�c. C�n Ph�p th� lấy t�m truyền t�m, khiến cho người tự m�nh tỏ s�ng, tự m�nh hiểu biết. Từ xưa chư Phật chỉ truyền c�i Bổn thể, chư Sư chỉ mật trao c�i Bổn t�m m� th�i. Y l� c�i mối của tranh, tới đời ngươi đừng truyền nữa. Nếu truyền y n�y, th� rất nguy đến t�nh mạng. H�y đi cho ch�ng, kẻo e c� kẻ hại ngươi."

Giảng:

Ngũ Tổ lại n�i: "Xưa kia Sơ Tổ �ạt Ma, lần đầu ti�n đến Trung Quốc ba mươi lăm năm trước, mọi người đều kh�ng cung k�nh t�n trọng Ng�i, m� lại gọi Ng�i l� Ma-la-s�t. V� kh�ng ai biết Ng�i l� vị Tổ Sư, cho n�n Sơ Tổ mới truyền y b�t để l�m vật chứng cứ."

Thật ra y b�t chỉ l� một vật biểu t�n m� th�i, kỳ thực Phật ph�p cần phải d�ng t�m truyền t�m, khiến người người tự m�nh gi�c ngộ, tự m�nh chứng đắc. Từ xưa đến nay, tất cả chư Phật sở truyền đều l� bổn thể � tức tự t�nh, chư lịch đại Tổ Sư tương truyền đều l� bổn t�m. Y b�t l� đầu mối của sự tranh đoạt. C� y b�t mọi người mới tranh đấu lẫn nhau, tranh đoạt y b�t để l�m Tổ Sư. Thậm ch� c� người l�n trộm y b�t m� l�m Tổ Sư giả. Giống như Thần T� muốn cướp lấy y b�t từ Ngũ Tổ, muốn Ngũ Tổ truyền ph�p cho m�nh. Nếu Ng�i truyền ph�p cho người kh�c t�m c�ch giết người đ� đi. Y n�y thời Tứ Tổ đ� bị trộm ba lần, thời Ngũ Tổ cũng bị trộm ba lần, nhưng đều chưa bị kẻ trộm lấy mất, đ�y l� do Bồ T�t cảm ứng m� ra. �ời Lục Tổ bị trộm s�u lần, sau đ� bị V�� Tắc Thi�n (nữ Ho�ng đế đời �ường) nhứt quyết lấy đi cho bằng được, sau n�y kh�ng ai c�n biết Y ở đ�u nữa.

Ngũ Tổ tiếp tục n�i: "Y b�t l� đầu mối của sự tranh gi�nh, chỉ truyền đến �ng l� ngừng, đời sau kh�ng n�n tiếp tục truyền nữa. Nếu truyền y b�t n�y, sợ rằng sinh mệnh �ng giống như sợi chỉ m�nh treo chu�ng, bất cứ l�c n�o cũng c� sự nguy hiểm. �ng lập tức rời khỏi chỗ n�y, v� t�i e c� người hại �ng."

Huệ Năng nầy bạch: "�i xứ n�o?"

Tổ Sư n�i: "Gặp Ho�i th� ở lại, gặp Hội th� ẩn nương nơi đ�."

Canh ba, khi Huệ Năng nhận l�nh y b�t rồi bạch rằng: "Huệ Năng vốn l� người L�nh Nam, chẳng biết một con đường n�o nơi n�i n�y, l�m sao ra đặng s�ng Cửu Giang?"

Ngũ Tổ n�i: "Ngươi chẳng phải lo, để ta đưa ngươi đi."

Giảng:

Huệ Năng hỏi Ngũ Tổ:

�Bạch H�a Thượng, con đi đ�u b�y giờ?

��ến huyện Ho�i Tập (nay l� Ng� Ch�u tỉnh Quảng T�y) th� c� thể ngừng lại, nếu đến huyện Tứ Hội (nay l� T�n Hội tỉnh Quảng ��ng) th� c� thể ẩn cư tại đ�.

Canh ba đ�m đ� sau khi được Ngũ Tổ truyền thọ y b�t, Huệ Năng hỏi:

�Con vốn l� người phương Nam, Quảng ��ng, kh�ng quen thuộc với đường n�i ngoằn ngo�o ở đ�y, con l�m sao m� c� thể ra đặng Cửu Giang?

Ngũ Tổ an ủi n�i:

��ng kh�ng phải lo lắng, t�i sẽ đ�ch th�n đưa �ng đi.

Tổ đưa ta thẳng đến trạm Cửu Giang, bảo ta l�n thuyền, rồi Ngũ Tổ tự cầm ch�o m� đưa.

Huệ Năng nầy n�i: "Thỉnh H�a Thượng ngồi, để cho đệ tử ch�o mới phải."

Ngũ Tổ n�i: "Ta độ ngươi mới phải."

Huệ Năng nầy n�i: "L�c m� th� Thầy độ, ngộ rồi th� tự độ lấy m�nh." "�ộ" tuy t�n l� một nhưng chỗ d�ng kh�ng đồng. Huệ Năng nầy sanh nơi bi�n địa, giọng n�i kh�ng đ�ng, nhờ Thầy truyền ph�p, nay đ� được tỏ ngộ, th� chỉ n�n tự t�nh tự độ (lấy t�nh m�nh m� độ m�nh) mới phải."

Giảng:

Ngũ Tổ tiễn Lục Tổ đến trạm Cửu Giang. "Dịch" tức l� trạm d�ng truyền đạt thư t�n của người xưa. Ngũ Tổ n�i:

��ng h�y nhanh l�n thuyền!

Rồi cầm m�i ch�o tự ch�o thuyền. Huệ Năng n�i:

�Thỉnh Sư phụ ngồi, để con ch�o thuyền mới phải.

Ngũ Tổ n�i:

�N�n để ta độ ngươi mới đ�ng.

��ng vậy, l�c chưa khai ngộ tự t�nh, bổn thể m� mờ, cần phải do sư phụ chỉ dạy c�ch tu đạo dụng c�ng, khiến cho được khai ngộ.

��y bao gồm kh�ng sợ ch�n nhức v� gian khổ. Lục Tổ mỗi ng�y gi� gạo, gian khổ hơn tất cả mọi người. Lục Tổ �ại sư lưng đeo h�n đ� gi� gạo, nay vẫn c�n bảo tồn tại ��ng Sơn Thiền Tự, n�i Bằng Sơn, tỉnh Hồ Bắc, ph�a tr�n khắc d�ng chữ "��y l� h�n đ� đeo lưng gi� gạo của cư sĩ Lư Huệ Năng."

Nhưng một khi con đ� khai ngộ, cần phải tự m�nh độ m�nh. Tuy c�ng gọi l� đo�, nhưng sư phụ độ đệ tử v� đệ tử độ sư phụ, c�ch d�ng của chữ n�y kh�ng giống nhau. Con sanh ở nơi bi�n địa hạ tiện, ph�t �m kh�ng đ�ng, kh�ng ai nghe hiểu, được sư phụ truyền dạy cho con diệu ph�p t�m ấn, nay con đ� khai ngộ, th� cần phải tự m�nh độ lấy m�nh.

��y l� Ngũ Tổ c�ng Lục Tổ n�i thiền cơ, Ngũ Tổ n�i: "Ta độ ngươi mới th�ch hợp." Lục Tổ n�i: "L�c m� sư phụ độ con, ngộ rồi con phải tự độ (tự t�nh tự độ)."

Sao gọi l� tự t�nh tự độ? V� dụ l�c qu� vị chưa biết tụng ch� Lăng Nghi�m, c� người lại dạy qu� vị tụng, nhưng sau khi biết tụng th� tự m�nh đốc th�c s�ch tấn m�nh tụng niệm, kh�ng cần người kh�c đến khuy�n nhắc. L�c chưa hiểu việc tụng kinh, th� cần sư phụ đến dạy qu� vị tụng kinh; sau khi hiểu r� cần tự m�nh tụng kinh, m� kh�ng cần sư phụ hỏi: H�m nay con đ� tụng kinh hay chưa? Giống như nay c� người muốn học theo Thi�n Thai Tr� giả �ại sư lễ b�i kinh Lăng Nghi�m, Kinh Ph�p Hoa để khai ngộ, v� thế mỗi ng�y mỗi đ�m lễ lạy Kinh Ph�p Hoa, đ�y cũng gọi l� tự t�nh tự độ.

Lại nữa, n�n chuyển phiền n�o th�nh Bồ đề. Qu� vị cần phải đem phương ph�p đ� học được tự m�nh thực h�nh, m� chuyển phiền n�o th�nh Bồ đề. L�c c� người muốn g�y kh� khăn, qu� vị cần phải nh�n điều đ� như hoa trong gương, trăng dưới nước, như huyễn như h�a, như mộng như sương, suy nghĩ như thế phiền n�o sẽ kh�ng c�n nữa. Gặp phải cảnh giới nếu c� thể nh�n thấu r�, c� thể bu�ng bỏ gọi l� tự t�nh tự độ.

Lại nữa nếu qu� vị c� những tật xấu uống rượu h�t thuốc, sau khi nghe sư phụ khai thị, biết đ� l� điều g�y chướng ngại cho sự tu đạo m� ph�t t�m ki�ng bỏ. V� như t�i c� một đệ tử n�i để con cố gắng, rồi kết quả ki�ng hẳn lu�n, sự ki�ng bỏ đoạn tuyệt đ� cũng gọi l� tự t�nh tự độ. Nếu c� thể đoạn trừ tức l� khai ngộ, nếu chưa đoạn trừ th� vẫn c�n m� mờ, như vậy khai ngộ hay kh�ng l� do qu� vị quyết định. Nếu c� thể chư �c mạc t�c, ch�ng thiện phụng h�nh, tức l� tự t�nh tự độ. L�c chưa hiểu r� Phật ph�p th� kh�ng tr�nh khỏi l�m những việc m� muội sai lầm, nhưng sau khi đ� hiểu r� Phật ph�p, cần phải ghi nhớ v�o l�ng kh�ng được l�m những việc đi�n đảo m� muội nữa. Nếu c�n l�m những việc đ�, qu� vị l� kẻ c� tội đối với Phật gi�o, sau n�y nhất định đọa địa ngục, v� qu� vị tri ph�p m� phạm ph�p, tội nặng gấp ba. Cho n�n n�i: "T�ng sử b�ch thi�n kiếp, sở t�c nghiệp bất vong, nh�n duy�n hội ngộ thời, quả b�o ho�n tự thọ." Nghĩa l�: D� cho trăm ng�n kiếp, nghiệp đ� tạo rồi th� kh� m� mất đi, nh�n duy�n khi hội ngộ, quả b�o tự m�nh phải nhận lấy. Kh�ng ai c� thể thay thế m� l�nh chịu những nghiệp tội s�t sanh, trộm cướp, t� d�m, n�i dối, uống rượu m� m�nh đ� g�y ra. Ph�m tạo việc n�o th� sau n�y sẽ thọ quả b�o việc đ�, một ch�t cũng kh�ng sai chạy.

Tự t�nh tự độ h�m � s�u sắc, tức l� cần phải đoạn trừ c�c niệm nghi ngờ hối hận, diệt trừ c�c cấu bẩn trong t�nh m�nh. Nếu cấu bẩn chưa thể trừ sạch th� kh�ng thể tự t�nh tự độ. C�i g� gọi l� cấu bẩn của tự t�nh tức l� sự đi�n đảo vọng tưởng của qu� vị, v� minh phiền n�o, tập kh� hữu lậu.

L�c trước t�i ở chỗ nọ giảng đoạn kinh văn n�y, đ� từng n�i: "Bạn tạo �c nghiệp, bạn đọa địa ngục; t�i tạo �c nghiệp, t�i đọa địa ngục; n� tạo �c nghiệp, n� đọa địa ngục."

L�c đ� c� người phản đối n�i: "Kh�ng bao giờ c� chuyện n�y, địa ngục ở đ�u? Từ trước đến nay t�i chưa hề thấy, d� c� địa ngục, t�i cũng muốn thử xem."

T�i trả lời: "�ng muốn thử xem? �ng kh�ng cần thử cũng sẽ đọa địa ngục, thử l� đọa." Tại sao vậy? Qu� vị xem những người đọa v�o địa ngục, đều do thử xem m� đọa v�o đ� cho n�n đến h�m nay muốn ra khỏi m� kh�ng thể được. V� thế, h�m nay t�i �n cần khuy�n nhắc những người muốn thử, cần n�n bỏ c�i � niệm đ� đi!

Những người n�o tự t�nh tự độ? Ai ai cũng c� thể tự t�nh tự độ, nhưng phải l� người tr� huệ mới được, người ngu si kh�ng những kh�ng thể tự t�nh tự độ, d� c� chỉ dạy cho họ, họ cũng kh�ng nghe. Giống như dạy ch� kh�ng n�n cắn người, tuy đ�nh n� nhưng khi gặp người n� vẫn cắn như thường, ch�nh l� v� t�nh n� ngu muội n�n mới l�m bậy như vậy. M�o bắt chuột, tuy dạy n� cần giữ giới, kh�ng được s�t sanh, cần phải ph�ng sanh, nhưng v� tập qu�n xấu kh� sửa, n�n cứ theo tật cũ. Dạy chuột kh�ng n�n ăn trộm, nhưng n� vẫn trộm đồ ăn. Trộm h�t thuốc, l�n uống rượu, đều l� những h�nh động của những người kh�ng chịu sửa đổi tập qu�n xấu xa. Người ch�n ch�nh hiểu r� sự l�, kh�ng l�m những việc m� muội; người m� muội cũng kh�ng l�m được những việc s�ng suốt.

Tự t�nh tự độ, � l� qu� vị phải trừ bỏ những tật xấu của ch�nh qu� vị. Sư phụ kh�ng thể l�c n�o cũng ở b�n cạnh qu� vị, khuy�n nhắc qu� vị kh�ng n�n l�m việc xấu. Tr�n đ�y l� những lời giải th�ch căn bản, nếu n�i một c�ch chi ly cặn kẽ, e rằng n�i ho�i cũng kh�ng hết.

Tổ Sư n�i: "Phải vậy, phải vậy! Từ đ�y sắp sau, Phật ph�p sẽ do ngươi m� được thạnh h�nh. Ngươi đi rồi, ba năm ta sẽ tạ thế. Nay ngươi h�y đi, gắng sức về hướng Nam, nhưng chẳng n�n vội thuyết ph�p, bởi v� Phật ph�p hưng khởi từ trong kh� khăn."

Giảng:

Ngũ Tổ n�i: "��ng vậy (như thị)! ��ng vậy! ��y rất khế hợp t�m � của ta. Phật ph�p sau n�y sẽ do �ng xiển dương rộng lớn. �ng rời ta ba năm sau, ta sẽ nhập Niết B�n, v� ph�p của ta đ� c� người kế tục. �ng nay cần phải tinh tấn nỗ lực đi về hướng Nam. �ng cần phải ẩn giấu t�i năng, nu�i dưỡng tinh thần, sau n�y l�m c�i g� cũng c� thể th�nh c�ng. Nhưng sau khi rời khỏi chỗ n�y kh�ng n�n vội v�ng hoằng dương Phật ph�p, v� Phật ph�p hưng khởi từ trong kh� khăn, c�ng kh� c�ng tốt."

Huệ Năng nầy từ biệt Tổ Sư, đi về hướng Nam, trong hai th�ng tới n�i �ại Dưu L�nh.

(Khi Ngũ Tổ trở về, c�ch mấy ng�y chẳng ra giảng đường. C�c m�n đồ c� l�ng nghi, b�n đến hỏi thăm: "H�a Thượng c� ch�t bệnh hay buồn chi chăng?" Tổ n�i: "Ta kh�ng c� bịnh chi, nhưng Y Ph�p đ� về hướng Nam rồi." �ồ ch�ng hỏi: "Ai được truyền thọ?" Tổ n�i: "Người c� khả năng đ� được." Khi ấy đồ ch�ng mới hay.)

Ph�a sau c� mấy trăm người đuổi theo ta, muốn đoạt y b�t.

Giảng:

Lục Tổ �ại sư sau khi từ biệt Ngũ Tổ (từ vi tức kh�ng thể tự th�n phụng dưỡng săn s�c Ngũ Tổ), đi về phương Nam từ n�i Bằng Mậu qua Cửu Giang đi đến Quảng ��ng. Trải qua hơn hai th�ng, đến �ại Dữu L�nh (nơi ph�n giới của huyện Nam H�ng tỉnh Quảng ��ng v� ph�a Nam huyện �ại Dữu tỉnh Giang T�y).

Ngũ Tổ sau khi trở về, mấy ng�y kh�ng thượng đường thuyết ph�p, đại ch�ng sanh l�ng nghi ngờ, đến ph�ng phương trượng hỏi:

�Bạch H�a Thượng phương trượng! Ng�i c� bệnh, c� phiền chi chăng?

Ngũ Tổ trả lời:

�Bệnh th� kh�ng c�, nhưng y b�t đ� truyền về phương Nam rồi, c�c �ng c� thể rời khỏi chỗ n�y, nơi t�i kh�ng c�n Phật ph�p nữa, t�i sắp về hưu rồi.

Ch�ng hỏi:

�Ai được y b�t? Ng�i đ� truyền cho ai vậy?

�Người c� bản lĩnh v� c� năng lực nhứt được y b�t.

L�c đ� mọi người mới biết Lục Tổ Huệ Năng được y b�t n�y. C� người cũng rất th�ng minh, như Thiền sư Ph�p Như, một trong mười vị đại đệ tử của Ngũ Tổ. Ngũ Tổ dặn d� mười vị đại đệ tử mỗi người ở một phương l�m ph�p chủ gi�o h�a ch�ng sanh. Thiền sư Ph�p Như nghe n�i Năng giả đắc chi liền biết r� ai đ� được y b�t:

�Ch�nh l� kẻ man di Quảng ��ng, cư sĩ Lư Huệ Năng, đ� được y b�t, thật l� kỳ lạ!

Mọi người nghe xong b�n phản đối:

�Kh�ng được, kh�ng được! L�m sao m� c� thể truyền ph�p cho Huệ Năng. Ch�ng ta theo hầu Ngũ Tổ đ� bao nhi�u năm, tại sao Ngũ Tổ kh�ng truyền ph�p cho ch�ng ta? Dường như đầu �c Ngũ Tổ kh�ng c�n minh mẫn nữa. Ch�ng ta cần phải đuổi theo Huệ Năng, đoạt cho được y b�t trở về.

V� thế hơn một trăm người đuổi theo Lục Tổ muốn đoạt lại y b�t.

C� một thầy họ Trần, t�n Huệ Minh, ng�y trước l�m Tứ phẩm Tướng qu�n, t�nh t�nh th� bạo, quyết ch� t�m ta. Thầy cầm đầu ch�ng nhơn v� đuổi theo kịp Huệ Năng nầy. Huệ Năng đặt y b�t l�n tảng đ� m� n�i rằng: "Y n�y l� vật biểu t�n, h� d�ng sức m� tranh được sao!" �oạn Huệ Năng nầy ẩn m�nh trong đ�m cỏ tranh.

Huệ Minh đến cầm y giở l�n m� kh�ng nh�c nh�ch, b�n k�u rằng: "H�nh giả, h�nh giả, t�i v� Ph�p m� đến đ�y, chớ chẳng phải v� y đ�u!"

Giảng:

L�c đ� trong số một trăm người n�y, c� một vị xuất gia, tục danh l� Trần Huệ Minh, trước kia đ� từng l�m đến Tứ phẩm tướng qu�n, t�nh t�nh th� th�o n�ng nảy, một ch�t học thức cũng kh�ng c�, mở miệng l� mắng người, nếu ai kh�ng nghe lời liền ra tay đ�nh người. Người n�y sức lực rất mạnh, h�n đ� nặng mấy chục k� cũng c� thể đập n�t. V� �ng ta c� bản l�nh n�y n�n l�m đến Tứ phẩm tướng qu�n. �ng ta c� một khả năng lạ thường đặc biệt � phi mao tho�i (người chạy nhanh như s�c), một ng�y c� thể chạy hai trăm dặm đường, m� người thường một ng�y chỉ c� thể chạy một trăm dặm l� nhiều nhất.

�ng ta quyết t�m muốn đoạt y b�t trở về, nghĩ rằng ai c� sức mạnh người đ� sẽ được y b�t. Nhất l� �ng chạy rất nhanh, chạy trước mọi người, v� sắp c� thể đuổi kịp Huệ Năng rồi.

Huệ Năng nh�n thấy một người th� lỗ như thế chạy đến, l�c đ� t�m Ng�i cũng c� ch�t lo lắng hoang mang. Tuy Ng�i đ� đắc ph�p, nhưng v� mới tu tập Phật ph�p, chưa c� thần th�ng lớn, cho n�n c� ch�t lo lắng. V� thế Huệ Năng b�n đem y b�t bỏ tr�n một h�n đ�, tự n�i với hư kh�ng rằng: "Y b�t n�y l� một vật biểu t�n, l�m sao c� thể d�ng v� lực để tranh đoạt được?" �oạn Huệ Năng b�n ẩn n�p trong l�m cỏ, kh�ng để cho người ta nh�n thấy. Huệ Minh chạy đến, nh�n thấy y b�t, nhưng lại kh�ng thể nhấc l�n nổi. Tại sao �ng ta nhấc l�n kh�ng nổi? Tại v� trong c�i v� h�nh c� chư thần hộ ph�p, thi�n long b�t bộ bảo hộ y b�t, cho n�n d� Huệ Minh c� sức mạnh như thế, cũng l� anh h�ng kh�ng c� đất dụng v� th�i. L�c đ� Huệ Minh b�n k�u l�n rằng:

�Vị tu h�nh đắc đạo ơi, t�i v� Phật ph�p m� đến đ�y, kh�ng phải v� muốn đoạt y b�t!

V� �ng ta nhấc kh�ng nổi y b�t, cho n�n n�i như vậy; nếu nhắc l�n nổi, �ng ta đ� �m lấy y b�t m� chạy khỏi nơi n�y từ l�u rồi. V� nhấc l�n kh�ng nổi, �ng b�n tỉnh ngộ: Y b�t n�y kh�ng thể d�ng sức lực đoạt được, cho n�n hướng về Lục Tổ để cầu ph�p.

Tại sao n�i Huệ Minh kh�ng phải v� ph�p m� l� v� y b�t? V� nếu thật �ng ta v� ph�p m� đến, th� sẽ kh�ng đụng đến y b�t trước ti�n, m� vừa tới nơi phải l�n tiếng trước: "H�nh giả, h�nh giả, t�i v� ph�p m� đến, kh�ng phải v� y b�t m� đến." Qu� vị cho rằng t�i n�i như vậy c� hợp l� kh�ng?

Huệ Năng nầy b�n bước ra, ngồi xếp bằng tr�n tảng đ�. Huệ Minh l�m lễ, n�i rằng: "Mong ơn h�nh giả n�i ph�p cho t�i nghe."

Huệ Năng nầy n�i: "�ng v� ph�p m� đến đ�y, th� kh� dứt hết trần duy�n, chớ sanh một niệm tưởng, t�i sẽ n�i r� Phật ph�p cho �ng nghe."

Lẳng lặng một hồi l�u, Huệ Năng nầy n�i: "Chẳng nghĩ việc l�nh, kh�ng nghĩ điều dữ, ch�nh khi ấy c�i g� l� bản lai diện mục của Thượng Tọa Minh?"

Huệ Minh nghe n�i rồi, liền đại ngộ.

Huệ Minh lại hỏi: "Ngo�i lời n�i v� � chỉ diệu mầu Ng�i vừa giảng, c�n c� � chỉ vi diệu n�o nữa chăng?"

Giảng:

Nghe Huệ Minh n�i như vậy, Lục Tổ b�n từ trong l�m cỏ đi ra, ngồi tr�n h�n đ�. L�c đ� Huệ Minh khấu đầu đảnh lễ (tuy người xuất gia kh�ng đảnh lễ người tại gia, nhưng đ�y l� nh�n duy�n đặc biệt, cho n�n ngoại lệ):

�T�i mong h�nh giả v� t�i thuyết ph�p.

Lục Tổ �ại sư n�i với Huệ Minh rằng:

��ng đ� v� ph�p m� đến chứ kh�ng phải v� muốn đoạt y b�t, th� cần phải ngừng tất cả t�m phan duy�n, kh�ng được nghĩ đến việc g� hết, một niệm kh�ng sanh. Ta nay v� �ng thuyết ph�p.

N�i xong b�n im lặng kh�ng n�i. L�c đ� Lục Tổ �ại sư kh�ng sanh một niệm, Huệ Minh cũng kh�ng sanh một niệm, hai người đều ngừng c�c duy�n, ngay cả quỷ thần cũng kh�ng biết hai người đang l�m g�, cho n�n n�i lương cữu, l�u khoảng năm ph�t. Lục Tổ �ại sư thấy Huệ Minh kh�ng c�n vọng tưởng, t�m phan duy�n đ� bu�ng bỏ, tất cả đều kh�ng kh�ng, b�n n�i:

�L�c �ng kh�ng nghĩ thiện, kh�ng nghĩ �c, ch�nh v�o l�c đ� ai l� ch�n diện mục bổn lai của Thượng Tọa Huệ Minh?

Ch�nh v� hỏi chữ "ai," cho n�n về sau thiền t�ng đều tham "Niệm Phật l� ai?"

Ở đ�y d�ng chữ "c�i g�" l� từ thế tục, � tức l� "ai." Tại sao d�ng "Thượng Tọa?" Bởi v� Lục Tổ �ại sư vẫn c�n l� cư sĩ, cho n�n xưng Huệ Minh l� Thượng Tọa.

Nghe Lục Tổ khai thị như vậy, Huệ Minh liền ho�t nhi�n đại ngộ.

Huệ Minh tuy khai ngộ rồi, đ� hồi đầu chuyển diện, đ� nhận thức ch�n diện mục bổn lai của ch�nh m�nh, nhưng vẫn chưa biết tri t�c, t�m tham vẫn c�n lớn. Những người đuổi theo Lục Tổ �ại sư, đều l� do t�m tham sai sử, tham muốn l�m vị Tổ đời thứ s�u. M� Huệ Minh �ại sư l� c�i tham trong c�i tham, �ng ta đ� khai ngộ rồi vẫn cảm thấy kh�ng đủ, dường như c� những điều g� chưa đạt đến, cho n�n hỏi nữa:

�Ng�i vừa giảng cho t�i mật ngữ mật �, ngo�i những lời v� � quan trọng n�y, xin hỏi c�n c� lời n�o vi diệu hơn nữa kh�ng?

Mật ngữ mật � ở đ�y cần phải hiểu l� diệu, kh�ng n�n hiểu l� b� mật.

Huệ Năng nầy n�i: "�iều t�i n�i với �ng đ� chẳng phải l� điều vi diệu (mật). Nếu �ng phản chiếu, th� c�i vi diệu ấy (mật) ở ngay nơi �ng."

Huệ Minh n�i: "T�i tuy ở tại Ho�ng Mai, nhưng thiệt chưa x�t biết c�i Diện mục của m�nh. Nay nhờ h�nh giả chỉ dạy, tỷ như người uống nước, lạnh n�ng tự m�nh hay. Nay h�nh giả tức l� thầy của Huệ Minh vậy."

Huệ Năng nầy n�i: "Nếu như thế, th� t�i c�ng �ng đồng thờ một thầy l� đức Ho�ng Mai. H�y kh�o tự hộ tr�!"

Huệ Minh lại n�i: "Nay v� sau Huệ Minh phải đi xứ n�o?"

Huệ Năng nầy n�i: "Gặp Vi�n th� ngừng lại, gặp M�ng th� ở đ�."

Minh l�m lễ rồi gi� từ.

Giảng:

Lục Tổ �ại sư trả lời:

�Những điều m� t�i giảng cho �ng kh�ng phải l� điều b� mật, cũng kh�ng phải l� điều tối diệu. Nếu �ng hồi quang phản chiếu, th� diệu ph�p ở ngay nơi �ng, kh�ng phải ở t�i.

Huệ Minh vui mừng n�i:

�T�i ở Ho�ng Mai đ� l�u năm, thực sự chưa c� tỉnh ngộ nhận thức ch�n diện mục của ch�nh m�nh. Nay nhờ h�nh giả chỉ dạy, giống như người uống nước, n�ng hay lạnh chỉ m�nh tự biết. Nay h�nh giả l� sư phụ của Huệ Minh.

Lục Tổ �ại sư n�i:

�Nếu �ng nghĩ như vậy, th� t�i thay Ngũ Tổ Ho�ng Mai truyền ph�p cho �ng. Ch�ng ta c�ng b�i Ngũ Tổ l�m Thầy, l� huynh đệ đồng sư. �ng cần phải giữ g�n bảo hộ Phật ph�p đừng để cho đoạn tuyệt.

Huệ Minh lại hỏi:

�Huệ Minh sau n�y n�n đi về đ�u?

��ến Vi�n Ch�u th� dừng lại, đến M�ng Sơn th� tr� ở đ�.

L�c đ� Huệ Minh b�n hướng Lục Tổ khấu đầu đảnh lễ, b�i biệt m� đi.

Sau đ� Huệ Minh vẫn chưa lập tức l�n đường, ba năm sau mới đến trụ ở M�ng Sơn. Tại đ�y Huệ Minh gặp một con quỷ, quỷ n�y l�c c�n sống l� một vị t� t�i cho n�n sau khi chết vẫn c� thể l�m thơ. N� ng�m một b�i thơ như sau:

Tịch tịch hoang giao mộng diệc trường,

Cổ kim th�nh bại lại x�ch lường.

D� thảo ti�n hoa niệm đa thiểu,

Khổ vũ toan phong kỷ đoạn trường.

Dạ dư huỳnh quang đồng xuất nhập,

Ngũ canh k� xướng ảnh h�nh t�ng.

Hối bất đương sơ tu t�m địa,

Ch� thử thanh sơn lệ lưỡng h�ng.

Tạm dịch:

��m khuya thanh vắng chốn ngoại �,

Thanh thản �m đềm trọn giấc mơ.

L�ng chẳng m�ng mong g� thế cuộc,

Th�nh bại xưa nay vốn hững hờ.

Hương hoa hưởng được chẳng bao lần,

M�i đời cay đắng qu� phong trần.

��m khuya l�m bạn c�ng đom đ�m,

Canh năm g� g�y b�ng mờ dần.

L�ng hối hận đ� tự bao l�u,

Chẳng chịu tu t�m chẳng mong cầu.

Chẳng biết đ�u t� đ�u th�nh thiện,

�ể nay xanh n�i lệ u sầu.

Huệ Minh nghe xong b�n thuyết ph�p cho n�, khiến n� được si�u độ v�ng sanh. Cho n�n h�a M�ng Sơn (kh�a lễ M�ng Sơn th� thực mỗi đ�m hay C�ng Phu Chiều ở ch�a), ch�nh l� si�u độ quỷ hồn vậy.

Huệ Minh trở về tới chơn n�i, k�u bọn ch�ng đuổi theo m� n�i rằng: "Kiếm khắp c�c đường n�i m� chẳng thấy dấu vết g� cả, phải đi hướng kh�c." Bọn ch�ng đều tin vậy. Huệ Minh về sau đổi t�n l� �ạo Minh, đ� l� tr�nh phạm h�y đến Ph�p danh của �ại sư.

Giảng:

Huệ Minh quay xuống ch�n n�i, n�i với số trăm người đang đuổi theo Huệ Năng:

�T�i đ� đến đỉnh n�i xem qua rồi, t�m kh�ng thấy t�ng t�ch của �ng ta, �ng ta kh�ng c� chạy đường n�y đ�u. Chắc l� đi đường kh�c rồi đ�.

Những người n�y nghe "phi mao tho�i" n�i kh�ng thấy Huệ Năng, liền tin rằng thiệt. Kỳ thực Huệ Minh �ại sư n�i đại vọng ngữ. Tại sao �ng ta lại n�i l�o? V� �ng ta đ� đắc ph�p, v� muốn bảo hộ Phật ph�p v� sự an to�n cho Lục Tổ v� thế mới n�i sai sự thật như vậy. Huệ Minh sau đ� đổi t�n l� �ạo Minh, v� Lục Tổ t�n Huệ Năng, �ng ta muốn tr�nh chữ "Huệ" t�n đầu của Lục Tổ Huệ Năng, cho n�n đổi t�n l� �ạo Minh.

Huệ Năng nầy sau khi đến T�o Kh� lại bị bọn �c nhơn đuổi theo, n�n phải l�nh nạn, ở chung với bọn thợ săn tại huyện Tứ Hội, trường trải mười lăm năm. Trong thời kỳ ở với bọn ch�ng, ta cũng t�y nghi n�i ph�p. Bọn thợ săn thường bảo ta giữ lưới. Mỗi khi thấy c�c lo�i s�c sanh lọt v�o, ta đều thả ra hết. Mỗi khi đến bữa ăn, ta lấy rau gởi luộc trong nồi nấu thịt. C� người hỏi th� ta trả lời rằng chỉ ăn rau luộc nấu chung với thịt m� th�i.

Giảng:

Lục Tổ �ại sư sau đ� đến Ch�a Nam Hoa ở T�o Kh�. Thần T� vẫn chưa bỏ � định, ph�i đệ tử t�m ph�c đến s�t hại Lục Tổ. Lục Tổ đến đất Tứ Hội c�ng sống với đ�m người thợ săn để trốn tr�nh đ�m người muốn hại m�nh, v� kh�ng ai nghĩ rằng một người tu đạo tin Phật m� c� thể c�ng sống với đ�m người thợ săn, cho n�n họ đi khắp nơi t�m kiếm Lục Tổ m� kiếm kh�ng ra. Mười lăm năm tr�i qua (c� người n�i mười s�u năm l� bao gồm lu�n cả một năm Ng�i chạy trốn, thực tế Ng�i chỉ sống với đ�m thợ săn mười lăm năm). Trong mười lăm năm n�y Ng�i thường n�i ph�p cho đ�m người thợ săn nghe.

��m người thợ săn thường ph�i Lục Tổ �ại sư l�m c�ng việc canh giữ lưới, Ng�i nh�n thấy những lo�i th� v� chim ch�c c�n sống mắc v�o lưới, đều t�m đủ phương c�ch để ph�ng sanh. Mỗi khi đến giờ cơm, Ng�i thường t�m những rau cỏ hoang dại tr�n n�i bỏ v�o trong nồi thịt nấu. C� người hỏi v� sao l�m như thế th� Ng�i trả lời:

�T�i chỉ ăn rau nấu chung với thịt, t�i kh�ng ăn thịt.

Một ng�y kia, ta suy nghĩ đ� đến thời kỳ phải hoằng ph�p, chẳng n�n ẩn trốn m�i. Ta b�n đi tới ch�a Ph�p T�nh tại Quảng Ch�u, gặp Ph�p sư Ấn T�ng đang giảng kinh Niết B�n. L�c ấy c� luồng gi� thổi lay động l� phướng. Một thầy n�i gi� động, một thầy kh�c n�i phướng động, hai đ�ng nghị luận ho�i chẳng dứt.

Huệ Năng nầy bước tới n�i rằng: "Chẳng phải gi� động, cũng kh�ng phải phướng động, ấy l� t�m của nhơn giả động."

Ch�ng nhơn nghe n�i đều kinh h�i. Ấn T�ng liền mời ta ngồi chỗ tr�n hết, v� cầu hỏi những nghĩa l� huyền �o.

Thấy Huệ Năng nầy trả lời, ng�n ngữ giản dị, nghĩa l� th�ch đ�ng, m� chẳng do văn tự, Ấn T�ng n�i rằng: "H�nh giả hẳn chẳng phải l� người thường. �� l�u t�i c� nghe n�i y ph�p của Ho��ng Mai Ngũ Tổ đ� về phương Nam, c� phải l� h�nh giả chăng?"

Huệ Năng nầy n�i: "T�i đ�u d�m!"

Nhơn đ�, Ấn T�ng đảnh lễ, xin ta trao y b�t đặng cho đại ch�ng xem.

Giảng:

Một ng�y nọ, Lục Tổ �ại sư khởi l�n � tưởng:

�Nay đ� đến l�c cần phải hoằng ph�p, ta kh�ng thể suốt đời ẩn trốn như thế n�y được.

V� thế Ng�i rời khỏi Tứ Hội đi đến Ch�a Ph�p T�nh ở Quảng Ch�u, gặp l�c Ph�p sư Ấn T�ng đang giảng Kinh Niết B�n. Trong l�c giảng kinh, c� gi� thổi l�m lay động những l� phướng. L�c đ� c� một vị Tăng n�i:

��y l� gi� động.

Một vị Tăng kh�c n�i:

��y l� phướng động.

Hai người tranh chấp kh�ng ngừng. Lục Tổ n�i với họ rằng:

�Nh�n giả, đ� l� t�m của c�c �ng động! Nếu t�m �ng kh�ng động, th� gi� cũng kh�ng động, phướng cũng kh�ng động.

L�c đ� th�nh ch�ng nghe Ng�i n�i như vậy đều cảm thấy v� c�ng huyền diệu. Thật l� một lời n�i kinh động cả tứ ch�ng.

Ph�p sư Ấn T�ng mời Lục Tổ �ại sư thăng t�a, thỉnh Ng�i khai thị đạo l� huyền diệu trong kinh. Ph�p sư Ấn T�ng nhận thấy Lục Tổ �ại sư tuy thuyết giảng rất đơn giản, nhưng l� luận ch�nh x�c, kh�ng do văn tự giải thuyết, v� thế v� c�ng k�nh phục n�n n�i:

�H�nh giả, Ng�i nhất định kh�ng phải l� người tầm thường. T�i nghe từ l�u y b�t của Ho�ng Mai đ� truyền về phương Nam, c� phải ch�nh l� Ng�i kh�ng?

Lục Tổ �ại sư trả lời:

�T�i kh�ng d�m.

Ph�p sư Ấn T�ng vừa nghe Ng�i ch�nh l� người kế thừa y b�t của Ngũ Tổ b�n hướng về Lục Tổ �ại sư khấu đầu đảnh lễ, thỉnh �ại Sư đem y b�t của Ngũ Tổ truyền trao cho đại ch�ng xem.

Ấn T�ng lại hỏi: "�ức Ho�ng Mai khi ph� ch�c, Ng�i truyền thọ như thế n�o?"

Huệ Năng nầy n�i: "Ng�i kh�ng c� truyền thọ chi, chỉ luận về kiến t�nh. Ng�i chẳng luận ph�p thiền định v� giải tho�t."

Ấn T�ng hỏi: "Sao chẳng luận thiền định v� giải tho�t?"

Huệ Năng bảo: "V� thiền định v� giải tho�t l� ph�p nhị nguy�n, chẳng phải l� Phật ph�p. Phật ph�p l� ph�p chẳng hai (bất nhị)."

Ấn T�ng lại hỏi: "Thế n�o Phật ph�p l� ph�p chẳng hai?"

Huệ Năng bảo: "Ph�p sư giảng Kinh Niết B�n, ắt đ� r� Phật t�nh ch�nh l� Ph�p chẳng hai của Phật ph�p vậy. Như Cao Qu� �ức Vương Bồ T�t bạch với Phật rằng: Người phạm bốn điều trọng cấm, l�m năm điều tội nghịch v� ch�ng xiển-đề, th� thiện căn Phật t�nh phải bị đoạn diệt chăng? �ức Phật đ�p rằng: Thiện căn c� hai thứ: một l� thường, hai l� v� thường. C�n Phật t�nh chẳng phải thường, chẳng phải v� thường, cho n�n kh�ng đoạn diệt, ấy gọi l� Ph�p chẳng hai. Thiện căn lại c� hai: một l� l�nh, hai l� chẳng l�nh, Phật t�nh chẳng phải l�nh, chẳng phải chẳng l�nh, ấy gọi l� Ph�p chẳng hai. Uẩn c�ng với giới, ph�m phu thấy c� hai, chớ người tr� thấu hiểu, biết t�nh n� vốn chẳng hai. T�nh chẳng hai tức l� Phật t�nh vậy."

Ấn T�ng nghe xong, vui mừng, chấp tay thưa: "Sự giảng kinh của t�i tỷ như ng�i gạch, chỗ luận nghĩa của nhơn giả cũng như v�ng r�ng." Nhơn đ�, Ấn T�ng xuống t�c cho ta v� nguyện thờ ta l�m thầy.

Huệ Năng nầy b�n ngồi dưới cội c�y Bồ đề m� khai diễn ��ng sơn Ph�p m�n.

Giảng:

Ph�p sư Ấn T�ng hỏi:

�L�c Ho�ng Mai Ngũ Tổ �ại sư truyền cho Ng�i y b�t, th� truyền dạy v� chỉ điểm như thế n�o?

�Thật ra kh�ng c� chỉ điểm g�, chỉ đ�m luận về kiến t�nh, kh�ng c� đ�m luận về c�c ph�p thiền định v� giải tho�t.

Ph�p sư Ấn T�ng lại hỏi:

�Tại sao lại kh�ng đ�m luận về thiền định v� giải tho�t?

Lục Tổ Huệ Năng trả lời:

�V� thiền định v� giải tho�t l� nhị ph�p, kh�ng phải Phật ph�p. Phật ph�p kh�ng phải l� nhị ph�p, chỉ c� một ph�p, cho n�n gọi l� bất nhị ph�p.

�C�i g� gọi l� ph�p bất nhị của Phật ph�p?

�Ph�p sư! Ng�i diễn giảng kinh Niết B�n, nếu Ng�i c� thể thấy Phật t�nh, minh t�m kiến t�nh, đ� ch�nh l� ph�p bất nhị ph�p m�n trong Phật ph�p. Giống như Bồ T�t Cao Qu� �ức Vương hỏi �ức Phật: "Nếu c� người phạm bốn loại giới cấm căn bổn: s�t, đạo, d�m, vọng, kh�ng biết s�m hối, lại phạm năm tội ngũ nghịch: giết cha, giết mẹ, giết A La H�n, ph� h�a hợp Tăng, l�m Phật chảy m�u, lại c� loại nhất-xiển-đề (tức l� người kh�ng c� l�ng tin), những người n�y c� đoạn thiện căn Phật t�nh hay kh�ng?" Phật trả lời: "Thiện căn c� hai loại: một l� thường, hai l� v� thường. Nhưng Phật t�nh kh�ng c� sự ph�n biệt giữa thường v� v� thường, cho n�n kh�ng đoạn Phật t�nh. Gọi đ� l� bất nhị ph�p m�n. Lại nữa, ngũ giới, thập thiện l� thiện; ngũ nghịch, thập �c l� �c, nhưng Phật t�nh kh�ng c� sự ph�n biệt của thiện �c, đ� gọi l� bất nhị ph�p m�n." Uẩn l� sắc, thọ, tưởng, h�nh, thức; giới l� mười t�m giới, tức lục căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, th�n, �), lục trần (sắc, thinh, hương, vị, x�c, ph�p), lục thức (nh�n thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, th�n thức, � thức). Ph�m phu thấy ngũ uẩn v� mười t�m giới l� hai thứ ph�n biệt, nhưng người tr� huệ liễu đạt t�nh của n� vốn kh�ng hai, kh�ng c� sự ph�n biệt n�o, ch�n t�nh bất nhị như thế gọi l� Phật t�nh.

Ph�p sư Ấn T�ng sau khi nghe Lục Tổ �ại sư thuyết ph�p t�m vui mừng từ trước đến nay chưa từng c�, chắp tay cung k�nh n�i:

�Ấn T�ng t�i giảng kinh, giống như gạch ng�i, c�n Ng�i giảng kinh giống như v�ng r�ng.

L�c n�y Ph�p sư Ấn T�ng ở Ch�a Quang Hiếu xuống t�c cho Lục Tổ �ại sư, v� nguyện b�i Lục Tổ �ại sư l�m Thầy.

Lục Tổ �ại sư sau đ� ngồi dưới c�y Bồ đề trong Ch�a Quang Hiếu, khai mở ��ng Sơn ph�p m�n.

Ta n�i: "Huệ Năng đắc ph�p tại n�i ��ng Sơn, chịu trăm bề cay đắng, t�nh mạng tợ chỉ m�nh, ng�y nay đặng c�ng với Sử qu�n, c�c vi�n quan, chức sắc, c�c tăng, ni, đạo, tục, c�ng gặp nhau tại hội n�y. Nếu chẳng phải bởi duy�n phần nơi lũy kiếp, th� trong đời qu� khứ, c�c người đ� c� c�ng dường chư Phật, đồng c� trồng cội l�nh, n�n mới được nghe ph�p �ốn gi�o n�i tr�n v� nhơn duy�n đắc ph�p của ta. Ph�p �ốn gi�o nguy�n của c�c vị Th�nh đời trước truyền lại, chớ chẳng do Huệ Năng nầy tự hiểu. Muốn nghe gi�o ph�p của c�c vị Th�nh đời trước, th� mỗi người phải lắ�ng l�ng cho trong sạch. Nghe rồi phải tự bỏ c�c điều nghi hoặc th� đồng chứng quả như c�c Th�nh nhơn đời trước."

Ch�ng nhơn nghe ph�p đều vui mừng, đồng l�m lễ lui ra.

Giảng:

Lục Tổ �ại sư n�i:

�T�i ở n�i Bằng Mậu Ho�ng Mai sau khi đắc ph�p, gặp phải v� v�n gian nan cực khổ, tỵ nạn khắp nơi, mạng sống giống như sợi chỉ m�nh treo chu�ng. Nay được vinh hạnh c�ng với Thứ sử Vi Cừ v� c�c vi�n quan, Tăng Ni đạo tục tụ hội nơi giảng đường n�y. ��y l� nh�n duy�n nhiều kiếp nhiều đời của ch�ng ta tạo th�nh, cũng l� nhiều kiếp về trước c�ng dường Chư Phật, c�ng nhau gieo trồng thiện căn, mới c� thể nghe được ph�p m�n đốn gi�o của c�c vị Th�nh đời trước thuyết ra, v� nh�n duy�n m� t�i được đắc ph�p.

Gi�o ph�p l� do Chư Phật Bồ T�t qu� khứ truyền lưu cho người sau, kh�ng phải l� tr� huệ của Huệ Năng t�i. C�c �ng nếu muốn nghe những gi�o l� m� Chư Phật n�i, trước ti�n cần phải thanh tịnh t�m � của m�nh. Sau khi nghe ph�p, mỗi người tự m�nh bỏ đi l�ng ho�i nghi, giống như nghe Phật v� Bồ T�t giảng ph�p.

�ại ch�ng nghe Lục Tổ chỉ dạy đều vui mừng đảnh lễ m� lui.

o0o

�

��