�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

S�́ 2008

KINH PH�P BẢO Đ�N

Lời Dịch Giả

�PH�P BẢO Đ�N KINH l� một quyển Kinh chuy�n hoằng PH�P ĐỐN GI�O của THIỀN T�NG, do Lục Tổ HUỆ NĂNG giảng v� ng�i Ph�p Hải ghi lại, nay đ� dịch sang nhiều thứ tiếng v� đ� phổ biến tr�n nhiều thế giới.

Lục Tổ l� người kh�ng biết chữ nhưng n�i ra lời n�o cũng đ�ng � Phật. Tổ n�i: �Diệu l� của chư Phật chẳng d�nh d�ng với văn tự�. Như vậy người đọc n�n được � qu�n lời, chớ n�n chấp lời nghịch �. Như Lục Tổ n�i: �Nay ta gượng n�i ra, khiến �ng bỏ t� kiến, chớ hiểu theo lời n�i, mới cho biết �t phần�.

�Chớ hiểu theo lời n�i� l� chớ chấp lời m� nghịch �; �mới cho biết �t phần� l� được � m� qu�n lời, n�i �được �� l� phải đốn ngộ � của Tổ, cũng l� � của Phật� vậy. Phật n�i: �Sự suy lường ph�n biệt chẳng thể hiểu được ph�p n�y�.

Hễ n�i �đ� chứng� th� chẳng thể tỏ r� cho người biết, nếu n�i �chẳng chứng� th� thuyết l� chẳng thể liễu triệt , n�n ph�p đốn gi�o n�y chẳng phải muốn người hiểu theo lời, cần phải tự tin, tự tu, tự chứng, tự ngộ mới được. Nếu chỉ d�ng miệng luận b�n, d�ng t�m suy lường l� tr�i với � Tổ.

Phật c� n�i: �Như Lai d�ng tất cả th� dụ để diễn đạt mọi việc th� được; nhưng chẳng th� dụ n�o c� thể diễn đạt ph�p n�y�. Tại sao vậy? V� tự t�nh bất khả tư ngh�, t�m tr� chẳng đến được. Vậy phải tin rằng: miệng luận b�n, d�ng t�m suy lường l� việc chướng đạo vậy.

Đối với ph�p thế gian th� d�ng miệng luận b�n, d�ng t�m suy lường c� thể thấu hiểu được; với ph�p xuất thế gian d�ng miệng luận b�n, d�ng t�m suy lường lại c�ng xa với Đạo.

Cổ Đức n�i: Đối với việc n�y, c� t�m chẳng thể cầu, v� t�m chẳng thể đắc, ng�n ngữ chẳng thể th�ng đạt, im lặng chẳng thể thấu suốt. Quyển Kinh n�y, mỗi phẩm đều c� tỏ b�y � chỉ như thế, xin độc giả tự x�t kỹ xem!

N�i t�m lại, PH�P ĐỐN GI�O n�y l� khai thị cho người học đạo để y theo CH�NH PH�P tu h�nh cho đến đốn ngộ m� th�i.

Th�ch Duy Lực

�

Phẩm Tựa Thứ Nhất

Khi Sư đến ch�a Bảo L�m, c� ch�u trưởng Thiều Ch�u t�n l� Vi Cừ v� c�c quan chức v�o n�i thỉnh Sư ra ch�a Đại Phạn ở trong th�nh v� tứ ch�ng khai duy�n thuyết ph�p. Sư thăng t�a, Vi Thứ Sử (ch�u trưởng) v� c�c quan chức hơn ba chục người, học sĩ nh� nho hơn ba mươi người, Tăng Ni-cư sĩ hơn ng�n người, đồng thời đảnh lễ xin nghe Ph�p Yếu.

Sư n�i: Thiện tri thức, tự t�nh của Bồ Đề vốn thanh tịnh, chỉ dụng t�m n�y trực liễu th�nh Phật. Thiện tri thức, h�y nghe việc đắc ph�p v� sự việc của Huệ Năng.

Huệ Năng qu� qu�n ở Phạm Dương, cha bị gi�ng chức đến L�nh� Nam, lưu lạc l�m d�n T�n Ch�u. Th�n thế chẳng may cha lại mất sớm, mẹ l� g�a phụ, nh� ở Nam Lộ, ngh�o khổ phải đi b�n củi ngo�i chợ. L�c ấy c� vị kh�ch mua củi nhờ mang đến nh�, Huệ Năng được tiền đi ra, gặp một vị kh�ch đang tụng Kinh, Huệ Năng nghe được lời Kinh t�m liền khai ngộ, b�n hỏi kh�ch tụng Kinh g� ? Kh�ch n�i l� Kinh Kim Cang. Hỏi: � Ở đ�u c� Kinh điển n�y?�. Kh�ch n�i: � T�i từ ch�a Đ�ng Thiền, huyện Huỳnh Mai Kỳ Ch�u đến. Ch�a ấy do Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn Đại Sư chủ h�a, m�n đồ hơn ng�n người, t�i đến đ� lễ b�i l�nh thọ kinh n�y. Ngũ Tổ thường khuy�n Tăng tục tr� Kinh Kim Cang th� được kiến t�nh, trực liễu th�nh Phật�.

Huệ Năng nghe n�i, lại cũng v� xưa kia c� duy�n, n�n được một người kh�ch cho mười lượng bạc để cho mẹ gi� được sinh sống v� bảo đi ngay đến Huỳnh Mai tham lễ Ngũ Tổ. Huệ Năng sắp xếp cho mẹ xong, liền từ gi� l�n đường. Trải qua hơn ba mươi ng�y đường, đến huyện Huỳnh Mai lễ b�i Ngũ Tổ. Tổ hỏi: ��ng l� người phương n�o, muốn cầu việc g�?�.

Huệ Năng n�i: �Đệ tử l� d�n T�n Ch�u L�nh Nam, từ xa đến lễ b�i, chỉ cầu l�m Phật, chẳng cầu việc g� kh�c�.

Tổ n�i: ��ng người L�nh Nam, l� kẻ mọi rợ, l�m sao c� thể l�m Phật được?�

�� Huệ Năng n�i: �Người c� Nam Bắc, Phật t�nh vốn chẳng c� Nam Bắc, th�n h�n hạ n�y với th�n H�a Thượng chẳng đồng, nhưng Phật t�nh đ�u c� sai biệt!�

� Ngũ Tổ c�n muốn n�i th�m, nhưng thấy đồ ch�ng đứng xung quanh, n�n bảo theo ch�ng l�m việc. Huệ Năng bạch H�a Thượng: �Tự t�m của đệ tử thường sanh tr� huệ chẳng l�a tự t�nh, tức l� phước điền, chưa r� H�a Thượng bảo l�m việc g�?�. Tổ n�i: �T�n mọi rợ n�y căn kh� lanh lợi, ngươi đừng n�i nữa, h�y ra nh� sau đi!�. Huệ Năng lui đến nh� sau, c� một cư sĩ sai Huệ Năng bửa củi gi� gạo, trải qua hơn t�m th�ng. Một ng�y kia Tổ th�nh l�nh đến gặp Huệ Năng n�i: �Ta nghĩ c�i thấy của ngươi d�ng được, v� sợ c� kẻ �c hại ngươi, n�n chẳng n�i chuyện với ngươi, ngươi c� biết chăng?�.

Huệ Năng� n�i: �Đệ tử cũng biết � của Thầy, n�n chẳng d�m đi đến nh� trước�.

Một ng�y kia, Ngũ Tổ triệu tập m�n đồ bảo rằng: �Sanh tử l� việc lớn, c�c ngươi suốt ng�y chỉ cầu phước điền, chẳng cầu l�a khỏi biển khổ sanh tử, tự t�nh nếu m�, phước l�m sao c� thể cứu được? C�c ngươi mỗi người h�y tự xem tr� huệ, d�ng bổn t�m B�t Nh� của tự t�nh, mỗi người l�m một b�i kệ tr�nh cho ta xem, nếu ngộ được đại �, th� ta sẽ trao truyền y b�t cho l�m Tổ thứ s�u; h�y mau l�n chẳng được chậm trễ, hễ lọt v�o suy lường th� chẳng d�ng được. Người kiến t�nh vừa nghe phải liền thấy, nếu được như vậy th� khi ra trận giữa đao kiếm cũng phải thấy được�.

Đại ch�ng nghe xong n�i với nhau rằng: �Ch�ng ta chẳng cần nhọc t�m mệt tr� l�m kệ đ�u c� �ch g�, v� c� Thượng Tọa Thần T� hiện l�m Gi�o thọ sư, chắc chắn sẽ được, ch�ng ta l�m kệ chỉ ph� sức th�i, ch�ng ta về sau y chỉ Sư Thần T� cũng được rồi�.

Ng�i Thần T� suy nghĩ: �Đại ch�ng chẳng tr�nh kệ, v� ta l� Gi�o thọ sư của họ, ta phải l�m kệ tr�nh H�a Thượng. Nếu chẳng tr�nh kệ th� H�a Thượng l�m sao biết được kiến giải s�u cạn trong t�m ta, � của ta tr�nh kệ v� cầu Ph�p th� tốt, v� mong l�m Tổ th� kh�ng n�n, chẳng kh�c n�o d�ng t�m ph�m m� đoạt Th�nh vị. Nếu chẳng tr�nh kệ th� l�m sao đắc Ph�p được, thực kh�! Thực kh�!�.

Nơi h�nh lang trước Ph�p đường, Ngũ Tổ định mời họa sĩ đến vẽ Biến Tướng Kinh Lăng Gi� v� Ngũ Tổ Huyết Mạch Đồ, để c�ng dường v� lưu truyền đời sau. Khi Thần T� l�m kệ xong, mấy lần muốn v�o tr�nh, nhưng khi đến trước Ph�p đường th� trong t�m bấn loạn, mồ h�i ước đẫm m�nh. Như vậy tr�i qua bốn ng�y, mười ba lần muốn v�o tr�nh m� vẫn chưa tr�nh được, sau c�ng Thần T� suy nghĩ: �Chi bằng ghi tr�n v�ch tường h�nh lang để H�a Thượng thấy được; nếu Tổ n�i tốt th� ta ra lễ b�i n�i của Thần T� l�m, nếu n�i l� chẳng được th� uổng c�ng ta ở n�i mấy năm, lại tu đạo g� m� được nhận lễ b�i của người!�.

Nữa đ�m đ� kh�ng cho ai hay, tự cầm đ�n viết kệ tr�n v�ch h�nh lang ph�a Nam, tr�nh sở thấy của tự t�m, kệ rằng:

Th�n thị Bồ Đề thụ,��

T�m như minh cảnh đ�i.

Thời thời cần phất thức,

Vật sử nhạ trần ai.

Dịch nghĩa:

Th�n l� c�y Bồ Đề.

T�m như đ�i gương s�ng.

Lu�n lu�n si�ng lau ch�i,

Chớ cho d�nh bụi trần.

Thần T� viết kệ xong, liền về ph�ng, kh�ng ai hay. T� lại suy nghĩ: �Ng�y mai, Ngũ Tổ thấy kệ hoan hỷ th� ta c� duy�n với Ph�p, nếu n�i kh�ng được th� đ� l� tại ta c�n m�, nghiệp chướng xưa nặng nề, chẳng đặng đắc Ph�p, Th�nh � thật kh� lường!�. T� ở trong ph�ng suy nghĩ ngồi nằm chẳng y�n cho đến gần s�ng.

Tổ đ� biết Thần T� chưa v�o cửa được, chẳng thấy tự t�nh. Trời s�ng, Tổ k�u họa sĩ đến h�nh lang để vẽ, th�nh l�nh thấy kệ, b�n n�i với họa sĩ: �Th�i, chẳng cần vẽ nữa, l�m lao nhọc cho �ng từ xa đến đ�y. Kinh n�i:�Ph�m tất cả tướng đều l� hư vọng�. Nay chỉ cần để b�i kệ n�y cho người tr� tụng, y kệ n�y tu, khỏi đọa �c đạo, y kệ n�y tu, được �ch lợi lớn�. B�n k�u m�n đồ đốt nhang k�nh lễ, bảo cả thảy đều tụng kệ n�y sẽ được kiến t�nh. M�n đồ tụng kệ đều khen: l�nh thay!

Nửa đ�m Tổ k�u Thần T� v�o trong ph�ng hỏi: �Kệ phải do �ng l�m chăng?�. T� n�i: �Thiệt l� T� l�m, chẳng ham vọng cầu Tổ vị, mong H�a Thượng từ bi, xem đệ tử c� ch�t �t tr� tuệ chăng?�.

Tổ n�i: ��ng l�m kệ n�y chưa thấy bản t�nh, chỉ đến ngo�i cửa, chưa v�o trong, kiến giải như thế t�m v� thượng Bồ Đề chẳng thể được. V� thượng Bồ Đề phải khi vừa n�i liền nhận tự bổn t�m, thấy tự bản t�nh, chẳng sanh chẳng diệt, với bất cứ giờ n�o, niệm niệm tự thấy, chẳng kẹt v�o vạn Ph�p, nhứt chơn nhứt thiết chơn, vạn cảnh tự như như, c�i t�m như như tức l� ch�n thật. Nếu thấy như thế tức v� thượng Bồ Đề của tự t�nh. �ng tạm đi ra suy nghĩ một v�i ng�y nữa, l�m b�i kệ kh�c cho ta xem, nếu kệ �ng v�o được cửa th� ta sẽ truyền trao y Ph�p�.

Thần T� đảnh lễ lui ra, trải qua mấy ng�y sau l�m kệ chẳng được, trong t�m rối loạn t�m thần chẳng y�n, cũng như trong mộng, đi ngồi chẳng vui.

Qua hai ng�y sau c� một đồng tử đi ngang qua ph�ng gi� gạo, xướng tụng b�i kệ Huệ Năng nghe được liền biết kệ n�y chưa thấy bản t�nh, d� chưa được sự dạy bảo của Tổ, nhưng đ� biết được đại �, b�n hỏi đồng tử rằng: �Tụng kệ g�?�. Đồng tử n�i: �Kẻ mọi rợ n�y chẳng biết, Đại Sư n�i: Sanh tử l� việc lớn muốn truyền trao y Ph�p, n�n bảo m�n đồ l�m kệ tr�nh xem, nếu ngộ đại � th� sẽ được truyền trao Y Ph�p l�m Tổ thứ s�u. Thượng Tọa Thần T� viết kệ V� Tướng tr�n v�ch tường h�nh lang. Đại Sư bảo mọi người đều tụng, y kệ n�y tu khỏi đọa �c đạo, y kệ n�y tu, sẽ được lợi �ch lớn�.

Huệ Năng n�i: �Thưa Thượng nhơn, t�i gi� gạo ở đ�y hơn t�m th�ng, chưa từng đi đến nh� trước, mong Thượng nhơn dẫn t�i đến trước b�i kệ lễ b�i�. Đồng tử liền dẫn đến trước b�i kệ, lễ b�i xong, Huệ Năng n�i: �Huệ Năng chẳng biết chữ, xin Thượng nhơn đọc gi�m�. L�c ấy c� quan biệt gi� Giang Ch�u l� Trương Nhựt Dụng, liền lớn tiếng đọc, Huệ Năng nghe xong b�n n�i: �T�i cũng c� một b�i kệ, xin Biệt Gi� viết gi�m�. Biệt Gi� n�i: ��ng cũng l�m kệ �, việc n�y hi hữu!� Huệ Năng n�i với Biệt Gi� rằng: �Muốn học V� Thượng Bồ Đề, chẳng n�n khinh bỉ kẻ sơ học, hạ hạ nhơn hữu thượng thượng tr�, thượng thượng nhơn hữu một (ch�m mất) � tr�.

Biệt Gi� n�i: ��ng h�y tụng kệ đi, ta viết gi�m cho. �ng nếu đắc ph�p phải độ ta trước, về sau chớ qu�n lời n�y�. Huệ Năng kệ rằng:

Bồ Đề bổn v� thụ,

Minh cảnh diệc phi đ�i.

Bổn lai v� nhất vật,

Hạ xứ nhạ trần ai?

Dịch nghĩa:

Bồ Đề vốn chẳng c�y,

Gương s�ng cũng chẳng đ�i.

Xưa nay kh�ng một vật,

Nơi n�o d�nh bụi trần?

Kệ viết xong, đồ ch�ng đều ngạc nhi�n t�n th�n với nhau: �Lạ thay, chẳng n�n theo tướng mạo m� đ�nh gi� người, kh�ng ngờ nay c� nhục th�n Bồ T�t m� chẳng biết!�.

Tổ thấy đại ch�ng Kinh qu�i, sợ người �m hại, n�n lấy gi�y b�i b�i kệ, n�i rằng: �Cũng chưa thấy t�nh�. Mọi người cho l� phải.

H�m sau Tổ l�n đến nh� gi� gạo, thấy Huệ Năng lưng đeo đ� gi� gạo, n�i rằng: �Người cầu đạo cần phải như thế�. Lại hỏi: �Gạo trắng chưa?�. Huệ Năng đ�p: �Trắng đ� l�u, c�n thiếu giần s�ng th�i�. Tổ lấy gậy g� tr�n cối ba c�i rồi bỏ đi. Huệ Năng hiểu � Tổ, n�n canh ba v�o thất. Tổ d�ng Ca Sa che lại kh�ng cho người thấy, rồi thuyết Kinh Kim Cang, đến c�u: �Ưng v� sở trụ nhi sanh kỳ t�m� th� Huệ Năng ngay đ� đại ngộ tất cả vạn ph�p chẳng l�a tự t�nh, b�n bạch Tổ rằng:

�Đ�u ngờ tự t�nh vốn tự thanh tịnh,

Đ�u ngờ tự t�nh vốn chẳng sanh diệt,

Đ�u ngờ tự t�nh vốn tự đầy đủ,

Đ�u ngờ tự t�nh vốn chẳng lay động,

Đ�u ngờ tự t�nh hay sanh vạn ph�p !�.

Tổ biết Huệ Năng đ� ngộ bản t�nh, n�n n�i với Huệ Năng rằng: �Chẳng nhận được bổn t�m, học ph�p v� �ch, nếu nhận được bổn t�m thấy được bổn t�nh, tức gọi l� Trượng Phu, Thi�n Nhơn Sư, Phật�.

Nửa đ�m thọ ph�p chẳng ai biết, Tổ b�n truyền ph�p đốn gi�o v� y b�t n�i rằng: �Ngươi l� Tổ thứ s�u kh�o tự hộ niệm, độ khắp hữu t�nh phổ biến lưu truyền cho đời sau, đừng để đoạn đứt�. Nghe ta n�i kệ đ�y:

�Hữu t�nh lai hạ chủng,

Nhơn địa quả huờn sanh.

V� t�nh diệc v� chủng,

V� t�nh diệc v� sanh�.

Dịch nghĩa:

Hữu t�nh được gieo giống,

Nhơn gieo quả ắt sanh.

V� t�nh th� v� chủng,

V� t�nh cũng v� sanh.

�

LƯỢC GIẢI:

Sinh vật c� hai loại: Hữu t�nh l� động vật - V� t�nh l� thực vật. Hữu t�nh mới được gieo giống Phật, v� t�nh th� kh�ng; c� giống l� nhơn, ắt sẽ sanh quả. Nhơn địa l� hữu t�nh, quả địa l� Phật. V� t�nh chẳng phải nhơn địa của Phật n�n chẳng phải l� giống (v� chủng).

Tất cả ph�p vốn chẳng c� tự t�nh, n�n n�i v� t�nh. Vậy th� hữu t�nh v� v� t�nh, Phật v� ch�ng sanh đều chẳng c� tự t�nh, cũng l� ph�p v� sanh vậy. N�n n�i : �V� t�nh diệc v� sanh�. V� đ�y l� kệ truyền ph�p, kệ truyền ph�p chẳng được lọt v�o tứ c�.

Hỏi: Đ� n�i kh�ng lọt v�o tứ c�, tại sao n�i �V� t�nh diệc v� sanh?�. Như vậy l� lọt v�o c� thứ nh� rồi?

�� Đ�p: N�i tất cả ph�p vốn chẳng tự t�nh th� l�m sao c� v� t�nh v� v� sanh để l�m tự t�nh!

H�nh giả đọc đến chổ n�y, chớ n�n d�ng � thức để l�nh hội, cho l� đ�ng hay kh�ng đ�ng: Đ� n�i ph�p v� sanh th� l�m sao sanh ra ph�p đ�ng v� ph�p kh�ng đ�ng?

Đ�y l� cửa ải của Thiền m�n, cần phải thấu qua (tự ngộ) mới được.

Kệ n�y lược giải l� để ph� chấp, c�n muốn hiểu � Tổ cần phải tự tham ngộ mới được.

�

Tổ lại n�i: �Khi xưa Đạt Ma Đại Sư mới tới xứ n�y, v� người ta chưa đủ l�ng tin, n�n mới truyền y b�t để l�m t�n thể (vật l�m tin) đời đời truyền nhau th�nh ph�p tắc, lấy t�m truyền t�m đều bảo tự ngộ tự giải, từ xưa Phật Phật chỉ truyền bản thể, Tổ Tổ mật ph� bản t�m. Y b�t l� mối tranh gi�nh, tới đời ngươi phải ngưng truyền. Nếu truyền y b�t l� việc rất nguy hiểm, ngươi phải đi cho mau, kẻo c� người �m hại�.

Huệ Năng bạch rằng: �Đi xứ n�o?�

Tổ n�i: �Gặp Ho�i th� ngừng, gặp Hội th� ẩn�.

Canh ba l�nh y b�t xong, Huệ Năng được Ngũ Tổ đưa đến bến đ� Cửu Giang. Xuống thuyền Huệ Năng gi�nh ch�o. Tổ n�i: �Đ�ng ra ta phải độ�. Huệ Năng n�i: �Khi m� th� Thầy độ, ngộ rồi tự độ�. (Độ c� hai nghĩa: 1-Cứu độ. 2-Đưa đ�). N�i độ l� một , nhưng chổ d�ng chẳng đồng. Huệ Năng sanh nơi bi�n địa n�n giọng n�i kh� nghe. Được Thầy truyền ph�p, nay đ� được ngộ, chỉ n�n tự t�nh tự độ vậy.

Tổ n�i: �Như thế! Như thế! Về sau Phật Ph�p do ngươi được thịnh h�nh, ngươi cứ hướng về ph�a Nam m� đi, chẳng n�n thuyết ph�p sớm, v� Phật Ph�p phải t�y duy�n�.

Huệ Năng từ biệt Tổ, hướng về Nam trải qua hai th�ng tới n�i Đại Du L�nh.

Ngũ Tổ trở về, mấy ng�y chẳng thượng đường, đại ch�ng nghi ngờ hỏi: �H�a Thượng c� bệnh g� chăng?�.

Tổ n�i: �Bệnh th� kh�ng c�, nhưng y ph�p đ� về Nam rồi�.

Hỏi: �Ai được truyền thọ?�

Đ�p: �Kẻ n�o Năng th� được�.

Khi ấy đại ch�ng mới biết, n�n c� mấy trăm người đuổi theo để đoạt y b�t, trong đ� c� một Tăng t�n tục l� Trần Huệ Minh ng�y trước l�m Tứ Phẩm tướng qu�n, t�nh t�nh th� bạo, dẫn đầu đi trước, đuổi kịp Huệ Năng, Huệ Năng bỏ y b�t tr�n tảng đ� n�i rằng: �Y b�t l� vật l�m tin, h� d�ng sức m� đoạt được sao?�. Liền ẩn m�nh trong đ�m cỏ. Huệ Minh đến, muốn lấy y b�t m� chẳng nh�c nh�ch được, liền k�u: �H�nh giả! H�nh giả! T�i v� Ph�p đến, chẳng v� Y đến�. Huệ Năng liền ra ngồi tr�n tảng đ�, Huệ Minh đảnh lễ n�i rằng: �Mong h�nh giả v� t�i thuyết Ph�p�.

Huệ Năng n�i: ��ng đ� v� Ph�p m� đến đ�y th� n�n ngưng nghỉ c�c duy�n, chớ sanh một niệm ta sẽ v� �ng m� thuyết�.

Một hồi sau Huệ Năng n�i: �Chẳng nghĩ thiện, chẳng nghĩ �c, đang khi ấy c�i n�o l� bổn lai diện mục của Thượng Tọa Minh?�.

Huệ Minh ngay đ� đại ngộ, lại hỏi rằng: �Ngo�i lời mật, mật � kể tr�n, c�n c� � n�o b� mật chăng?�.

Huệ Năng n�i: �Đ� n�i với �ng th� chẳng phải mật rồi, nếu �ng phản chiếu th� mật tại b�n �ng�.

Minh n�i: �Huệ Minh d� ở Huỳnh Mai, thật chưa tỉnh ngộ diện mục của tự kỷ, nay được khai thị, như người uống nước, lạnh n�ng tự biết. Nay h�nh giả tức l� Thầy của Huệ Minh vậy�.

Huệ Năng n�i: �Nếu �ng như thế, th� ta với �ng c�ng thờ một Thầy Huỳnh Mai, h�y kh�o tự hộ tr�.

Huệ Minh lại hỏi: �Huệ Minh về sau đi xứ n�o?�.

Đ�p: �Gặp Vi�n th� ngừng, gặp M�ng th� ở�. Minh đảnh lễ gi� từ.

(Minh trở xuống ch�n n�i, n�i với đại ch�ng rằng: �Chẳng thấy dấu vết n�o hết, phải đi hướng kh�c m� t�m�. Ch�ng đều tin. Về sau Huệ Minh đổi� t�n th�nh Đạo Minh để tr�nh sự tr�ng t�n với Thầy)

Huệ Năng đến T�o Kh�, bị bọn �c t�m theo, n�n phải l�nh nạn trong đ�m thợ săn nơi Tứ Hội, trải qua mười lăm năm, thường v� thợ săn t�y nghi thuyết ph�p. Bọn họ bảo giữ lưới, mỗi khi thấy cầm th� lọt v�o đều thả ra hết. Tới bữa ăn, gởi rau trong nồi thịt, c� người hỏi th� trả lời: �Chỉ ăn rau luộc b�n cạnh thịt m� th�i�.

Một ng�y kia nghĩ rằng: �Đ� đến l�c phải hoằng ph�p kh�ng n�n ẩn ho�i�, liền ra ch�a Ph�p T�nh Quảng Ch�u, gặp Ấn T�ng Ph�p Sư giảng Kinh Niết B�n. C� hai vị Tăng tranh luận về nghĩa �gi� v� l� phướn�; kẻ n�i gi� động, người n�i phướn động, tranh c�i kh�ng ngừng, Huệ Năng chen v�o n�i: �Chẳng phải gi� động, chẳng phải phướn động, m� t�m c�c �ng động�.Cả ch�ng đều ngạc nhi�n. Ấn T�ng mời Năng ra ngồi tr�n cao t�a, hỏi những nghĩa l� th�m s�u, thấy Huệ Năng lời gọn m� đ�ng l�, chẳng do văn tự. Ấn T�ng n�i: �H�nh giả ắt chẳng phải người thường, l�u nay đ� nghe Y Ph�p Huỳnh Mai về Nam, c� phải l� h�nh giả chăng?

Huệ Năng n�i �Kh�ng d�m�.

Ấn T�ng liền đảnh lễ, xin thỉnh Y B�t ra cho đại ch�ng xem.

Ấn T�ng hỏi rằng: �Sự ph� ch�c của Huỳnh Mai truyền thọ như thế n�o ?�

Huệ Năng n�i: �Truyền thọ th� kh�ng, chỉ cần kiến t�nh, chẳng cần thiền định giải tho�t�.

Ấn T�ng hỏi: �Tại sao chẳng cần thiền định giải tho�t?�

Đ�p: �V� đ� l� nhị ph�p, chẳng phải Phật Ph�p, Phật Ph�p l� ph�p bất nhị�.

Ấn T�ng lại hỏi: �Thế n�o l� Ph�p Bất Nhị của Phật Ph�p?�

Đ�p: �Ph�p Sư giảng Kinh Niết B�n, đ� r� Phật t�nh l� Ph�p Bất Nhị của Phật Ph�p! Như trong Kinh Niết B�n n�i: �Cao Qu� Đức Vương Bồ T�t bạch Phật rằng: Phạm tứ trọng cấm (bốn giới trọng nhất trong giới Tỳ kheo, giống như người thế gian phạm tội tử h�nh), l�m tội ngũ nghịch v� nhất xiển đề, phải bị đoạn dứt thiện căn Phật� t�nh kh�ng? Phật n�i: Thiện căn c� hai, một l� thường, hai l� v� thường, Phật t�nh phi thường phi v� thường, n�n chẳng đoạn dứt gọi l� bất nhị. Một l� thiện, hai l� bất thiện, Phật t�nh phi thiện, phi bất thiện, gọi l� bất nhị. Uẩn v� Giới, ph�m phu thấy cho l� nhị, người tr� liễu đạt th� biết t�nh ấy bất nhị, t�nh bất nhị tức l� Phật t�nh vậy�.

Ấn T�ng nghe xong hoan hỷ chấp tay rằng: �T�i giảng kinh như gạch n�t ng�i bể, �ng giảng nghĩa cũng như v�ng r�ng�

Do đ�, v� Huệ Năng xuống t�c, nguyện thờ l�m Thầy.

Huệ Năng b�n ở nơi gốc c�y Bồ Đề khai giảng ph�p m�n Đ�ng Sơn (Ngũ Tổ): �Huệ Năng đắc ph�p nơi Đ�ng Sơn, chịu nhiều cay đắng, gặp nhiều nguy hiểm, t�nh mạng tựa như chỉ m�nh, h�m nay được c�ng c�c quan, c�c Tăng Ni đạo tục đồng tụ tại hội n�y, l� do qu� khứ nhiều kiếp c�ng dường chư Phật, c�ng gieo thiện căn mới được nghe c�i nhơn đắc ph�p v� ph�p Đốn Gi�o kể tr�n. Gi�o ph�p l� do bậc Th�nh xưa truyền lại, chẳng phải tự tr� của Huệ Năng. Người muốn nghe gi�o ph�p của bậc Th�nh xưa, phải l�m cho t�m thanh tịnh (trong sạch), nghe rồi phải tự đoạn trừ nguồn gốc nghi ngờ giống như c�c bậc Th�nh xưa chẳng c� kh�c biệt�.

Đại ch�ng nghe ph�p xong hoan hỷ đảnh lễ lui ra.

Phẩm B�t Nh� Thứ Hai

Qua ng�y sau, Vi Sử Qu�n lại xin giảng nữa, Sư thăng t�a bảo đại ch�ng rằng: �Cần phải tĩnh t�m niệm Ma Ha B�t Nh� Ba La Mật Đa�. Lại n�i: �Thiện tri thứ, tr� Bồ Đề B�t Nh� của ch�ng sanh vốn tự c�, chỉ v� t�m m� chẳng thể tự ngộ, phải nhờ đại thiện tri thức khai thị dẫn dắt để đi đến kiến t�nh. Phải biết Phật t�nh của kẻ ngu người tr� vốn chẳng sai biệt, chỉ v� m� ngộ chẳng đồng, n�n mới c� kẻ ngu người tr�. Nay ta thuyết Ph�p Ma Ha B�t Nh� Ba La Mật, khiến cho mọi người đều được tr� huệ, h�y ch� t�m nghe.

�Thiện tri thức, người đời suốt ng�y miệng niệm B�T NH�, chẳng nhận được TỰ T�NH B�T NH�, cũng như n�i ăn m� kh�ng ăn th� chẳng no, miệng chỉ thuyết �KH�NG�, mu�n kiếp chẳng được KIẾN T�NH, rốt cuộc v� �ch.

Thiện tri thức, Ma Ha B�t Nh� Ba La Mật l� tiếng Phạn, dịch l� đại tr� huệ đến bờ b�n kia, đ�y cần phải t�m h�nh, chẳng phải ở miệng niệm, miệng niệm t�m chẳng h�nh th� cũng như huyễn h�a. Miệng niệm t�m h�nh th� t�m v� miệng tương ưng. Bản t�nh l� Phật, l�a t�nh chẳng c� Phật.

Sao gọi l� Ma Ha? Ma Ha l� đại, t�m lượng quảng đại như hư kh�ng, chẳng c� bi�n giới cũng chẳng c� vu�ng tr�n lớn nhỏ, cũng chẳng phải xanh v�ng đỏ trắng, cũng chẳng tr�n dưới d�i ngắn, cũng chẳng giận, chẳng vui, chẳng phải chẳng quấy, chẳng thiện chẳng �c, chẳng đầu chẳng đu�i.

C�c c�i Phật đều đồng như hư kh�ng, diệu t�nh con người vốn kh�ng, chẳng c� một ph�p c� thể đắc, tự t�nh chơn kh�ng cũng như thế.

Thiện tri thứ, chớ n�n nghe ta n�i �KH�NG� m� liền chấp �KH�NG�. Trước nhất chớ chấp �KH�NG�, nếu để t�m �KH�NG� tĩnh tọa l� lọt v�o �V� K� KH�NG�.

Thiện tri thức, thế giới hư kh�ng bao h�m sắc tướng vạn vật, mặt trời, mặt trăng, n�i s�ng, đất đai, c�y cối, biển lớn, kẻ dữ người l�nh, ph�p �c ph�p thiện, thi�n đ�ng địa ngục, tất cả đều ở trong hư kh�ng, �T�NH KH�NG� của con người cũng vậy.

Thiện tri thức, tự t�nh hay bao h�m mu�n ph�p l� ĐẠI, mu�n ph�p đều ở trong tự t�nh của con người. Nếu thấy điều dữ điều l�nh của người, tất cả đều chẳng lấy chẳng bỏ, chẳng chấp chẳng nhiễm, t�m như hư kh�ng gọi l� ĐẠI, n�n n�i l� MA HA.

Thiện tri thức, kẻ m� miệng n�i, người tr� t�m h�nh. Lại c� kẻ m� để t�m �kh�ng� m� tĩnh tọa, trăm điều chẳng nghĩ, tự xưng l� đại, với bọn người n�y kh�ng thể n�i g� được, v� họ bị rơi v�o t� kiến.

Thiện tri thức, t�m lượng quảng đại c�ng khắp ph�p giới, d�ng th� liễu liễu r� r�ng, ứng dụng liền biết tất cả. Tất cả tức một, một tức tất cả, tới lui tự do, t�m thể v� ngại tức l� B�T NH�.

Thiện tri thức, tất cả TR� B�T NH� đều từ tự t�nh m� sanh, chẳng từ b�n ngo�i v�o, chớ lầm d�ng � thức, gọi l� chơn t�nh tự dụng.

Nhất chơn nhất thiết chơn, t�m lượng l� việc lớn, chẳng n�n h�nh đạo nhỏ, miệng chớ trọn ng�y n�i �kh�ng� m� trong t�m chẳng tu hạnh n�y, giống như thường d�n tự xưng l� vua th� kh�ng được, hạng người n�y chẳng phải đệ tử của ta.

Thiện tri thức, sao gọi l� B�T NH�? B�T NH� dịch l� tr� huệ. Bất cứ nơi n�o l�c n�o, niệm niệm chẳng ngu muội (chẳng chấp thật), thường h�nh đ�ng tr� huệ, tức l� hạnh B�T NH� một niệm ngu muội, chấp thật th� B�T NH� tuyệt, một niệm tr� huệ th� B�T NH� sanh. Con người ngu m� chẳng thấy B�T NH�, miệng n�i B�T NH� m� trong t�m thường ngu muội, tự n�i ta tu B�T NH�, niệm niệm n�i �KH�NG� m� chẳng biết �CHƠN KH�NG�. B�T NH� kh�ng h�nh tướng, ấy l� t�m tr� huệ, nếu hiểu thấu như thế gọi l� TR� B�T NH�.

Sao gọi l� Ba La Mật? Ba La Mật l� tiếng Ấn Độ, dịch l� đến bờ b�n kia, nghĩa l� l�a sanh diệt. Chấp cảnh th� sanh diệt dấy l�n như nước nổi l�n s�ng, tức gọi bờ b�n n�y, l�a cảnh th� chẳng sanh diệt như nước chảy im l�m, tức l� bờ b�n kia, n�n gọi l� Ba La Mật.

Thiện tri thức, kẻ m� miệng niệm, đang trong l�c niệm c� vọng c� sai, niệm niệm nếu h�nh gọi l� chơn t�nh. Kẻ ngộ ph�p n�y l� PH�P B�T NH�, kẻ tu hạnh n�y l� HẠNH B�T NH�, chẳng tu tức l� ph�m phu, một niệm tu h�nh, tự th�n bằng Phật.

Thiện tri thức, ph�m phu tức Phật, phiền n�o tức Bồ Đề; niệm trước m� tức ph�m phu, niệm sao ngộ tức Phật. Niệm trước chấp cảnh, tức phiền nảo, niệm sau l�a cảnh tức Bồ Đề. Thiện tri thức! MA HA B�T NH� BA LA MẬT, tối cao tối thượng tối đệ nhất, kh�ng trụ kh�ng đi cũng kh�ng đến, tam thế chư Phật từ đ� ra. Cần phải d�ng ĐẠI TR� HUỆ, ph� ngũ uẩn phiền n�o trần lao, tu h�nh như thế, nhất định th�nh Phật, đổi TAM ĐỘC th�nh GIỚI, ĐỊNH, HUỆ.

Thiện tri thức, ph�p m�n n�y từ một B�T NH� m� sanh ra t�m mươi bốn ng�n tr� huệ. Tại sao vậy? V� con người c� t�m mươi bốn ng�n trần lao, nếu kh�ng c� trần lao th� tr� huệ lu�n lu�n hiển hiện, chẳng l�a tự t�nh. Người ngộ ph�p n�y tức l� v� niệm v� ức (kh�ng ghi nhớ), v� nhiễm trước, chẳng khởi cuồng vọng. Đối với tất cả ph�p, d�ng tr� huệ của chơn như tự t�nh chiếu soi, chẳng lấy chẳng bỏ, tức l� KIẾN T�NH TH�NH PHẬT.

Thiện tri thức, muốn đi v�o ph�p giới th�m s�u v� B�T NH� TAM MUỘI, phải tu hạnh B�T NH�, thực h�nh theo Kinh Kim Cang th� sẽ được KIẾN T�NH. Phải biết c�i c�ng đức của kinh n�y v� lượng v� bi�n, trong kinh r� r�ng t�n th�n, chẳng thể kể xiết. Ph�p m�n n�y l� TỐI THƯỢNG THỪA, v� người đại tr� m� thuyết, v� người thượng căn m� thuyết, kẻ căn kh� nhỏ nghe được kh� tin. Tại sao vậy? V� như trận mưa b�o lụt th�nh thị n�ng th�n đều bị cuốn tr�i như cỏ l�, nếu mưa b�o trong biển lớn th� chẳng th�m chẳng bớt: Như người thượng thừa, người Tối Thượng Thừa nghe được Kinh Kim Cang, t�m liền khai ngộ. N�n biết tự t�nh vốn c� c�i TR� B�T NH�, tr� huệ tự t�nh thường chiếu soi n�n chẳng nhờ văn tự, v� như nước mưa, chẳng do trời c� m� kh� trời l�m n�n, khiến cho tất cả ch�ng sanh, tất cả c�y cối, hữu t�nh v� t�nh, đều được thấm nhuần, tất cả s�ng ng�i đều chảy về biển lớn, hợp th�nh nhất thể. C�i TR� TỰ T�NH B�T NH� của ch�ng sanh cũng vậy. Thiện tri thức, kẻ tiểu căn nghe được PH�P M�N ĐỐN GI�O n�y, cũng như c�y cỏ m� gặp mưa b�o, đều tự g�y đổ chẳng sanh trưởng được, kẻ tiểu căn th� cũng như vậy: họ vốn c� c�i TR� B�T NH� đồng với người đại tr�, chẳng c� kh�c biệt, tại sao nghe ph�p m� chẳng được tự ngộ? Đ� l� do t� kiến chướng nặng, phiền n�o căn s�u, cũng như m�y lớn che khuất mặt trời, chẳng được gi� thổi n�n chẳng hiện �nh s�ng.

C�I TR� của B�T NH� vốn chẳng lớn nhỏ, chỉ v� tất cả ch�ng sanh tự t�m m� ngộ chẳng đồng, t�m m� tu h�nh hướng ngoại t�m Phật m� chưa ngộ tự t�nh, tức l� tiểu căn. Nếu khai ngộ đốn gi�o chẳng chấp lấy h�nh tướng b�n ngo�i, chỉ ở trong tự t�m thường khởi ch�nh kiến, phiền n�o trần lao thường chẳng � nhiễm, tức l� KIẾN T�NH.

Thiện tri thức, trong ngo�i chẳng trụ, đi lại tự do, nếu trừ được chấp t�m th� th�ng đạt v� ngại. Nếu tu được hạnh n�y, với kinh B�T NH� vốn chẳng sai biệt. Thiện tri thức, tất cả kinh điển v� văn tự, đại tiểu nhị thừa, mười hai bộ kinh đều do người đặt ra, v� c� t�nh tr� huệ mới được kiến lập; nếu chẳng c� con người th� vạn ph�p vốn chẳng tự c�. N�n biết vạn ph�p vốn do t�m người kiến tạo, tất cả kinh s�ch l� v� con người m� n�i. V� trong con người c� kẻ ngu người tr�, ngu l� tiểu nhơn, tr� l� đại nhơn, kẻ ngu hỏi ph�p với người tr�, người tr� thuyết ph�p cho kẻ ngu, kẻ ngu đốn ngộ tự t�m th� chẳng kh�c với người tr� vậy.

Thiện tri thức, khi chưa ngộ th� Phật l� ch�ng sanh, l�c một niệm khai ngộ th� ch�ng sanh tức Phật, N�n biết vạn ph�p đều ở nơi tự t�m, vậy sao chẳng ở trong tự t�m đốn thấy chơn như bản t�nh? Kinh Phạm V�ng n�i: �Tự t�nh vốn thanh tịnh, nếu nhận được tự t�m, thấy được bản t�nh, tức th�nh Phật đạo�. Kinh Duy Ma Cật n�i: �Ngay l�c đ� ho�t nhi�n đốn ngộ, liền được bổn t�m�. Thiện tri thức, ta ở nơi H�a Thượng Hoằng Nhẫn vừa nghe c�u n�i liền ngộ, đốn thấy chơn như bản t�nh, cho n�n hoằng dương gi�o ph�p n�y, khiến h�nh giả đốn ngộ Bồ Đề, mọi người tự thấy bổn t�m, tự kiến t�nh, nếu chẳng tự ngộ, phải t�m người đ� khai ngộ ph�p Tối Thượng Thừa, chỉ ngay� đường lối CH�NH PH�P, v� thiện tri thức c� nh�n duy�n lớn gi�o h�a dẫn dắt, khiến h�nh giả được KIẾN T�NH, tất cả thiện ph�p đều do thiện tri thức m� được kiến lập.

Tam thế chư Phật, mười hai bộ kinh ở trong tự t�nh vốn đ� đầy đủ, v� tự ngộ chẳng được, n�n phải nhờ Thiện tri thức chỉ ra mới thấy, kẻ tự ngộ th� chẳng phải nhờ đến người kh�c. Nếu cố chấp rằng phải lu�n lu�n ỷ lại Thiện tri thức mới mong được giải tho�t th� kh�ng bao giờ được. Tại sao vậy? V� ở trong tự t�m sẵn c� tri thức tự ngộ, nếu khởi t� kiến m� chấp vọng tưởng, đi�n đảo, dẫu cho gặp thiện tri thức dạy bảo cũng chẳng cứu được. Nếu khởi chơn ch�nh B�T NH� tham cứu, trong một s�t na vọng tưởng đều ti�u, nhận được tự t�nh, đốn si�u Phật địa.

Thiện tri thức, d�ng tr� huệ chiếu soi, trong ngo�i s�ng tỏ r� r�ng th� nhận được bổn t�m. Nếu nhận được bổn t�m tức vốn l� giải tho�t, được giải tho�t tức l� B�T NH� TAM MUỘI, B�T NH� TAM MUỘI tức l� V� NIỆM. Sao gọi l� V� NIỆM? Nếu thấy tất cả ph�p t�m kh�ng nhiễm trước gọi l� V� NIỆM, d�ng th� khắp nơi, cũng chẳng d�nh mắc ở khắp nơi, hễ sạch được bổn t�m, khiến lục thức ra cửa lục căn, đối với lục trần m� chẳng nhiễm chẳng trước, đi lại tự do, ứng dụng v� ngại tức l� B�T NH� TAM MUỘI, tự tại giải tho�t gọi l� hạnh V� NIỆM. Chứ chẳng phải như người lầm tưởng cho l� �trăm điều chẳng nghĩ, chỉ cho niệm tuyệt�, ấy l� ph�p tr�i buộc, tức l� bi�n kiến.

Thiện tri thức, kẻ ngộ ph�p V� NIỆM th�ng đạt vạn ph�p, ngộ ph�p V� NIỆM thấy được cảnh giới chư Phật, ngộ ph�p V� NIỆM được đến địa vị Phật.

Thiện tri thức, nếu người đời sao ngộ được ph�p n�y, đem ph�p m�n đốn gi�o n�y với những người đồng một ch�nh kiến, ch�nh hạnh ph�t nguyện c�ng tu, như c�ng dường Phật m� suốt đời chẳng thối lui, người ấy nhất định được v�o Th�nh vị. Nhưng phải truyền thọ, từ trước đến nay c�c Tổ đều mặc truyền t�m ấn, chẳng được ẩn giấu Ch�nh Ph�p. Nếu chẳng phải đồng m�n ch�nh kiến, ch�nh hạnh, l� người đ� ở trong ph�p kh�c th� chẳng được truyền thọ, v� sợ kẻ ngu chẳng hiểu, lại sanh phỉ b�ng ph�p m�n n�y, ph� hoại truyền thống CH�NH PH�P của Cổ đức, l�m cho mu�n ng�n kiếp sau đoạn dứt Phật chủng, cuối c�ng v� �ch.

Thiện tri thức, nay ta c� một b�i V� TƯỚNG TỤNG, mọi người h�y tự giữ lấy, kh�ng kể xuất gia tại gia, n�n y theo b�i tụng m� tu h�nh, nếu chẳng tự tu m� chỉ ghi nhớ lời ta cũng chẳng lợi �ch g�. B�i tụng rằng:

Thuyết th�ng cập t�m th�ng,

Như nhựt xử hư kh�ng. ��

Duy truyền kiến t�nh ph�p,

Xuất thế ph� t� t�ng.

Ph�p tức v� đốn tiệm,

M� ngộ hữu tr� tật.

Chỉ thử kiến t�nh m�n,

Ngu nhơn bất khả tất.

Thuyết tức tuy vạn ban,

Hợp l� huờn quy nhất.

Phiền n�o �m trạch trung,

Thường tu sanh huệ nhựt.

T� lai phiền n�o ch�,

Ch�nh lai phiền n�o trừ.

T� ch�nh c�u bất dụng,

Thanh tịnh ch� v� dư.

Bồ đề bổn tự t�nh,

Khởi t�m tức thị vọng.

Tịnh t�m tại vọng trung,

Đản ch�nh v� tam chướng.

Thế nhơn nhược tu đạo,

Nhất thiết tận bất phương.

Thường kiến tự kỷ qu�,

Dữ đạo tất tương đương.

Sắc loại tự hữu đạo,

C�c bất tương phương n�o.

Ly đạo biệt m�ch đạo,

Chung th�n bất kiến đạo.

Ba ba độ nhất sanh,

Đ�o đầu huờn tự �o.

Dục đắc kiến chơn đạo,

Hạnh ch�nh tức thị đạo.

Tự nhược v� đạo t�m,

�m h�nh bất kiến đạo.

Nhược chơn tu đạo nhơn,

Bất kiến thế gian qu�.

Nhược kiến tha nhơn phi,

Tự phi khước thị tả.

Tha phi ng� bất phi,

Ng� phi tự hữu qu�.

Đản tự khước phi t�m,

Đả trừ phiền n�o ph�.

Tắng �i bất quan t�m,

Trường th�n lưỡng cước ngọa.

Dục nghĩ h�a tha nhơn,

Tự tu hữu phương tiện.

Vật linh bỉ hữu nghi,

Tức thị tự t�nh hiện.

Phật ph�p tại thế gian,

Bất ly thế gian gi�c.

Ly thế m�ch bồ đề,

C�p như cầu thố gi�c.

Ch�nh kiến danh xuất thế,

T� kiến danh thế gian.

T� ch�nh tận đ� khước,

Bồ đề t�nh uyển nhi�n.

Thử tụng thị đốn gi�o,

Diệc danh đại ph�p thiền.

M� văn kinh lũy kiếp,

Ngộ tắc s�t na gian.

Dịch nghĩa:

Thuyết th�ng lại T�m th�ng ⁽¹⁾

Như mặt trời giữa kh�ng.

Chỉ truyền ph�p kiến t�nh,

Hoằng ph�p ph� t� t�ng.

Ph�p vốn chẳng đốn tiệm,

M� ngộ c� nhanh chậm.

Ph�p m�n kiến t�nh n�y,

Kẻ ngu chẳng thể tri.

Thuyết tuy mu�n ng�n lối,

Đ�ng l� chỉ l� một.

Nh� phiền n�o đen tối,

Thường n�n sanh huệ nhựt.

T� khởi phiền n�o tới,

Ch�nh đến phiền n�o trừ.

T� ch�nh đều chẳng chấp,

Thanh tịnh đến c�ng tột.

Tự t�nh vốn Bồ Đề,

Khởi t�m tức l� vọng.

Tịnh t�m ở trong vọng,

Niệm ch�nh chẳng tam chướng.

Người đời muốn tu đạo,

Tất cả đều chẳng ngại.

Thường tự thấy lỗi m�nh,

Với đạo tức tương ưng.

Mu�n lo�i tự c� đạo,

Mỗi mỗi chẳng ngại nhau,

Ngo�i t�m đi t�m đạo,

Suốt đời chẳng thấy đạo.

B�n ba qua một đời,

Sau c�ng tự �o n�o.

Muốn được thấy chơn đạo,

Hạnh ch�nh tức l� đạo.

Nếu tự chẳng đạo t�m,

Đen tối chẳng thấy đạo.

Nếu l� người chơn tu,

Chẳng thấy lỗi thế gian.

Nếu thấy lỗi của người,

Tr�i lại th�nh tự quấy.

Người quấy ta chẳng quấy,

Thấy quấy th�nh tự lỗi.

Hễ bỏ t�m chấp quấy,

Phiền n�o tự tan r�.

Thương gh�t chẳng quan t�m,

Duỗi thẳng hai ch�n nằm

Muốn h�a độ ch�ng sanh,⁽²⁾

Tự phải c� phương tiện.

Khiến họ hết nghi ngờ,

Tức l� tự t�nh hiện.

Phật ph�p tại thế gian,

Chẳng rời thế gian gi�c.

L�a thế t�m Bồ Đề,

Cũng như t�m sừng thỏ.

Ch�nh kiến gọi xuất thế,

T� kiến gọi thế gian.

T� ch�nh đều qu�t sạch,

T�nh Bồ Đề r� r�ng.

Tụng n�y l� đốn gi�o,

Cũng gọi đại ph�p thiền.

L�c m� tu nhiều kiếp,

Ngộ chỉ một s�t na.

Sư lại n�i: �Nay ta ở ch�a Đại Phạn thuyết ph�p đốn gi�o n�y, nguyện cho ph�p giới ch�ng sanh nghe được ph�p n�y liền kiến t�nh th�nh Phật�. L�c ấy Vi Sử Qu�n v� tất cả quan chức, đạo tục nghe Sư thuyết ph�p đều được tỉnh ngộ, đảnh lễ t�n th�n rằng: �L�nh thay đ�u ngờ xứ L�nh Nam lại c� Phật ra đời�.

GHI CH�:

⁽¹⁾Thuyết th�ng lại t�m th�ng,

Như mặt trời giữa kh�ng.

Thuyết th�ng chưa chắc l� t�m th�ng, t�m th�ng tự nhi�n thuyết cũng th�ng? Vậy thế n�o l� t�m th�ng? Tr�n ph� hợp � Phật, dưới khế hợp đương cơ mới được gọi l� t�m th�ng, khi t�m đ� th�ng rồi mới c� thể giống như mặt trời giữa hư kh�ng. Mặt trời giữa hư kh�ng chẳng c� nhờ cậy d�nh mắc g� cả, n�n chiếu soi khắp nơi chẳng thiếu s�t. Nếu mặt trời c� nhờ cậy bằng một sợi chỉ buộc treo l�n, th� sợi chỉ ấy sẽ che khuất mặt trời, l�m cho chổ chiếu soi của mặt trời c� sự thiếu s�t vậy. Như Gi�p Sơn H�a Thượng ra hoằng ph�p, Tăng hỏi: �Thế n�o l� Ph�p Th�n?�. Gi�p Sơn đ�p: �Ph�p Th�n chẳng tướng�. Hỏi: �Thế n�o l� Ph�p Nh�n?�. Đ�p: �Ph�p Nh�n chẳng bệnh�. Khi đ� c� Đạo Ngộ Thiền Sư nghe xong liền cười, Gi�p Sơn xuống t�a hỏi Đạo Ngộ rằng: �Gi�p Sơn vừa trả lời Tăng n�y, chắc c� chỗ kh�ng đ�ng khiến Thượng Tọa bật cười, xin Thượng Tọa từ bi chỉ dạy cho�. Đạo ngộ n�i: �H�a Thượng ra hoằng ph�p chưa c� thầy�. Gi�p Sơn n�i: �Nay xin lễ Thượng Tọa l�m Thầy�. Đạo Ngộ n�i: �Thầy của H�a Thượng l� Hu� Đ�nh Thuyền Tử�.

�� Gi�p Sơn đến Hu� Đ�nh gặp Thuyền Tử được khai ngộ, trở về nơi cũ hoằng ph�p. Đạo Ngộ lại sai một vị Tăng đến hỏi: Thế n�o l� Ph�p Th�n?. Gi�p Sơn đ�p rằng: Ph�p Th�n chẳng tướng. Hỏi Thế n�o l� Ph�p Nh�n?. Đ�p: Ph�p Nh�n chẳng bệnh. Tăng về lập lại với Đạo Ng�. Đạo Ngộ n�i: �ng ấy nay đ� triệt ngộ.

Lời Gi�p Sơn đ�p Tăng trước, Đạo Ngộ ch� cười cho l� thuyết th�ng t�m chẳng th�ng: lời đ�p Tăng sau cũng giống như lời đ�p trước m� Đạo Ngộ lại t�n th�n, cho l� t�m th�ng thuyết th�ng, chỗ n�y chớ n�n d�ng � thức để ph�n biệt; nếu d�ng � thức t�m hiểu th� chỉ c� thể thuyết th�ng, chẳng thể t�m th�ng. Muốn t�m th�ng cần phải tham ngộ mới được.

⁽²⁾ Muốn h�a độ� ch�ng sanh,

Tự phải c� phương tiện

Khiến họ hết nghi ngờ,

Tức l� tự t�nh hiện.

Hai chữ �phương tiện� n�y chẳng phải giống như những người lạm dụng để cầu th�m danh lợi, hoặc che giấu tội lỗi; cũng chẳng phải d�ng để độ người sơ cơ. Phương tiện ở đ�y l� xuất ph�t từ B�t Nh�, phải người kiến t�nh mới c� phương tiện n�y, m� d�ng để khiến� cho đương cơ từ NGHI đến NGỘ. Từ NGHI đến NGỘ: t�y theo người, từ một s�t na cho đến năm, mười năm kh�ng chừng, cũng như:

- Ng�i Huệ Minh vừa nghe, ngộ liền,

- Ng�i Gi�p Sơn, trong v�i ph�t được ngộ,

- Ng�i Ph�p Nh�n, một th�ng được ngộ,

- Tổ� Ho�i Nhượng, t�m năm mới ngộ.

Kh�ng phải mau ngộ l� cao, chậm ngộ l� thấp. Người chứng ngộ mới đoạn dứt được NGHI CĂN (nguồn gốc nghi ngờ đối với vạn ph�p).Đoạn dứt NGHI CĂN tức l� KIẾN T�NH. N�n n�i: �Tức l� tự t�nh hiện (kiến t�nh).

Phẩm Nghi Vấn Thứ Ba

Một h�m, Vi Sử Qu�n v� Sư thiết hội trai Tăng. Trai xong Sử Qu�n mời Sư thăng t�a, c�ng với quan chức, d�n ch�ng cung k�nh lễ b�i, hỏi Sư:

�Đệ tử nghe H�a Thượng thuyết ph�p, thật l� bất khả tư ngh�, nay c� một �t nghi vấn, xin H�a Thượng từ bi giải quyết cho�.

Sư n�i: �C� nghi cứ hỏi, ta giải đ�p cho�.

Sử Qu�n n�i: �C�i Ph�p m� H�a Thượng giảng dạy, c� phải l� t�ng chỉ của Tổ Đạt Ma chăng?�.

Sư đ�p: �Phải�.

Sử Qu�n n�i: �Đệ tử nghe n�i: Tổ Đạt Ma l�c mới gặp Lương V� Đế, vua hỏi: Trẫm suốt đời x�y ch�a độ Tăng, trai Tăng bố th�, được c�ng đức g�? Tổ Đạt Ma Đ�p: Thật chẳng c�ng đức. Đệ tử chưa hiểu l� n�y, xin H�a Thượng chỉ dạy�.

Sư n�i: �Thật chẳng c�ng đức. Chớ nghi lời của bậc Th�nh xưa. V� Đế t�m t�, chẳng biết Ch�nh Ph�p. X�y ch�a độ Tăng trai Tăng bố th�, ấy l� cầu phước, chẳng thể đem c�i phước ấy cho l� c�ng đức. C�ng đức ở trong Ph�p th�n, chẳng ở tại tu phước�.

Sư lại n�i tiếp: � Kiến t�nh l� c�ng, b�nh đẳng l� đức, niệm niệm v� ngại, thường thấy c�i diệu dụng ch�n thật của tự t�nh gọi l� c�ng đức. Trong t�m khi�m tốn l� c�ng, ngo�i h�nh lễ ph�p l� đức; tự t�nh kiến lập vạn ph�p l� c�ng, t�m thể l�a niệm l� đức; chẳng rời tự t�nh l� c�ng, ứng dụng v� nhiễm l� đức. Muốn t�m kiếm Ph�p th�n của c�ng đức, phải y theo đ�y thực h�nh mới l� chơn c�ng đức. Người tu hạnh c�ng đức, t�m chẳng khinh người, thường h�nh ph�p cung k�nh. T�m nếu khinh người, nhơn ng� chẳng dứt tức l� chẳng c�ng, tự m�nh hư vọng chẳng thật tức l� chẳng đức, v� ng� chấp qu� lớn, n�n thường khinh bỉ tất cả. Thiện tri thức, niệm niệm chẳng gi�n đoạn l� c�ng, t�m b�nh đẳng hạnh ngay thẳng l� đức; tự tu t�nh l� c�ng, tự tu th�n l� đức. Thiện tri thức, c�ng đức phải do tự t�nh tự thấy, chẳng phải bố th� c�ng dường m� cầu được, n�n phước đức v� c�ng đức kh�c nhau l� vậy. V� Đế tự chẳng biết ch�n l� đ�u phải lỗi của Tổ Sư!�.

Sử Qu�n lại hỏi: �Để tử thường thấy Tăng tục niệm Phật A Di Đ�, nguyện sanh T�y Phương, được v�ng sanh chăng? Xin h�a Thượng chỉ thị để ph� nghi�.

Sư n�i: �Sử Qu�n h�y nghe đ�y: L�c Thế T�n ở trong th�nh X� Vệ thuyết Kinh Dẫn H�a T�y Phương, r� r�ng từ đ�y đến đ� chẳng xa. Nếu n�i theo tướng thuyết, t�nh theo số dặm th� c� mười vạn t�m ng�n tức thập �c, t�m t� nơi th�n; đ� l� n�i xa. N�i xa l� v� kẻ hạ căn, n�i gần l� v� người thượng tr�, người c� hai loại, ph�p chẳng hai thứ, do m� ngộ c� kh�c n�n thấy c� nhanh chậm. Kẻ m� niệm Phật cầu sanh nơi kh�c, người ngộ tự tin nơi t�m. Cho n�n Phật n�i: �T�y nơi t�m tịnh (trong sạch) tức Phật độ tịnh�. Sử Qu�n l� người Đ�ng Phương, hễ t�m tịnh th� chẳng tạo tội, người T�y Phương nếu t�m chẳng tịnh cũng c� lỗi. Người Đ�ng Phương tạo tội niệm Phật cầu sanh T�y Phương, người T�y Phương tạo tội cầu sanh nơi n�o? Kẻ m� chẳng r� tự t�nh, chẳng biết tịnh độ trong th�n, cầu nguyện nơi Đ�ng nơi T�y, người ngộ th� ở đ�u cũng vậy. Cho n�n Phật n�i: �Ở bất cứ nơi n�o cũng đều an lạc� vậy. Sử Qu�n nếu chẳng khởi niệm �c th� T�y Phương c�ch đ�y chẳng xa nếu t�m thường khởi �c th� dẫu cho niệm Phật th� cũng kh� m� v�ng sanh. Nay khuy�n Thiện tri thức, trước nhất phải trừ thập �c tức l� đ� đi được mười vạn dặm, sau dứt t�m t� tức đ� qua t�m ng�n dặm vậy. Niệm niệm thấy t�nh, thực h�nh b�nh đẳng v� ngay thẳng, đến T�y Phương như b�n ng�n tay, liền thấy Di Đ�. Sử Qu�n chỉ cần tu thập thiện, đ�u cần phải nguyện v�ng sanh! Nếu chẳng dứt thập �c t�m, Phật n�o m� đến rước? Nếu ngộ được ph�p vốn V� SANH, thấy T�y Phương chỉ trong chốc l�t, chẳng ngộ tự t�m m� niệm Phật th� con đường v�ng sanh xa x�i, l�m sao đến được! Nay Huệ Năng dời T�y Phương đến với c�c ngươi, chỉ cần trong s�t na liền thấy trước mắt, c�c ngươi c� muốn thấy chăng?�.

Đại ch�ng đảnh lễ rằng: �Nếu được thấy tại nơi đ�y, đ�u cần cầu nguyện v�ng sanh nữa, xin H�a Thượng từ bi hiện c�i T�y Phương cho cả thảy đều thấy�.

Sư n�i: �Đại ch�ng, cơ thể của c�c ngươi l� th�nh, nh�n nhĩ tỷ thiệt th�n l� cửa, ngo�i c� năm cửa, trong c� cửa � (� căn), t�m l� địa, t�nh l� vua. Vua ngự nơi t�m địa, t�nh c�n tức vua c�n, t�nh đi vua chẳng c�n, t�nh c�n th�n t�m c�n, t�nh đi th�n t�m hoại. T�m Phật ở nơi t�m, chớ n�n cầu b�n ngo�i. Tự t�m m� tức ch�ng sanh, tự t�m gi�c ngộ tức Phật, từ bi tức Qu�n �m, hỷ x� tức Thế Ch�, thanh tịnh tức Th�ch Ca, b�nh đẳng ngay thẳng tức Di Đ�, nhơn ng� l� n�i Tu di, t� t�m l� nước biển, phiền n�o l� l�n s�ng, độc hại l� rồng �c, hư vọng l� quỷ thần, trần lao l� c� trạnh, tham s�n l� địa ngục, ngu si l� s�c sanh. Thiện tri thức, thường h�nh Thập thiện, thi�n đ�ng liền đến, trừ được nhơn ng�, n�i Tu Di sập, ph� được t� t�m th� nước biển cạn, chẳng sanh phiền n�o th� l�n s�ng lặn, qu�n bỏ độc hại th� c� rồng tuyệt. Tự t�nh Như Lai trong t�m địa ph�ng đại quang minh, ngo�i chiếu s�u cửa thanh tịnh, ph� hết lục dục chư thi�n, tự t�nh chiếu soi, b�n trong liền trừ tam độc, c�c tội địa ngục nhất thời tan r�, trong ngo�i s�ng tỏ, chẳng kh�c T�y Phương, nếu chẳng tu như vậy, T�y Phương l�m sao đến được?

Đại ch�ng nghe n�i, đều tự tin sẽ được kiến t�nh, thảy đều lễ b�i t�n th�n rằng: �L�nh thay, nguyện khắp ph�p giới ch�ng sanh, nghe được ph�p n�y sẽ được từ NGHI đến NGỘ�.

Sư n�i: �Thiện tri thức, nếu muốn tu h�nh, tại gia cũng được, chẳng do tại ch�a. Tại gia tu được như người Đ�ng Phương m� t�m thiện, tại ch�a chẳng tu như kẻ T�y Phương m� t�m �c, chỉ cần t�m được thanh tịnh tức tự t�nh T�y Phương�.

Sử Qu�n lại hỏi: �Tại gia phải tu như thế n�o? Xin H�a Thượng chỉ dạy�.

Sư n�i: �Nay ta v� c�c ngươi n�i b�i V� TƯỚNG TỤNG, chỉ cần y theo đ�y m� tu, như thường ở với ta chẳng kh�c, nếu chẳng chịu tu, dẫu cho xuống t�c xuất gia, cũng đ�u c� �ch lợi g�?� B�i tụng rằng:

T�m b�nh h� lao tr� giới,

Hạnh trực h� dụng tu thiền.

�n tắc th�n dưỡng phụ mẫu,

Nghĩa tắc thượng hạ tương l�n.

Nhượng tắc t�n ty h�a mục,

Nhẫn tắc ch�ng �c v� tuy�n.

Nhược năng toản mộc thủ hỏa,

Ứ n� định sinh hồng li�n.

Khổ khẩu tức thị lương dược,

Nghịch nhĩ tất thị trung ng�n.

Cải h�a tất sanh tr� huệ

Hộ đoản t�m nội phi hiền

Nhựt dụng thường h�nh nhi�u �ch,

Th�nh đạo phi do th� tiền.

Bồ Đề chỉ hướng t�m m�ch,

H� lao hướng ngoại cầu huyền.

Th�nh thuyết y thử tu h�nh,

Thi�n đ�ng chỉ tại mục tiền.

Dịch nghĩa:

T�m b�nh đẳng (bất nhị) chẳng nhọc tr� giới

(T�m địa chẳng quấy tự t�nh giới).

Hạnh ngay thẳng (bất nhị) đ�u cần tu thiền.

(Hạnh ngay thẳng l� c�ng phu bảo nhậm, ngộ

rồi chỉ cần bảo nhậm, khỏi phải tu thiền).

B�o �n l� nu�i dưỡng cha mẹ,

Nh�n nghĩa th� gi� trẻ thương nhau.

Khi�m nhường th� sang h�n h�a thuận,

Nhẫn nhục th� việc �c chẳng sanh.

Nếu c�ng phu mi�n mật m�i m�i,

Kẻ ngu độn cũng phải kiến t�nh.

Thuốc đắng hay trừ được bệnh khổ,

Lời tr�i tai ắt l� trung ng�n.

Tự sửa quấy sẽ sanh tr� huệ,

Giấu lỗi th� trong t�m chẳng l�nh.

Hằng ng�y thường lợi �ch ch�ng sanh,

Th�nh đạo chẳng do bố th� tiền.

Bồ Đề chỉ ở nơi t�m ngộ.

Đ�u cần hướng ngoại để cầu huyền.

Nghe xong h�y theo đ�y m� tu h�nh,

Tịnh độ đ� ở ngay trước mắt.

Sư lại n�i: �Thiện tri thức, cần phải y theo kệ n�y tu h�nh, nhận thấy tự t�nh, thẳng đến Phật địa. Ph�p chẳng đợi người, c�c ngươi h�y đi, ta về T�o Kh�, hễ c� thắc mắc th� đến hỏi�.

L�c ấy, Sử Qu�n v� trong hội c�c quan chức, thiện nam t�nh nữ đều được tỉnh ngộ, t�n thọ phụng h�nh.

Phẩm Định Huệ Thứ Tư

Sư dạy ch�ng rằng: Thiện tri thức, ph�p m�n n�y lấy ĐỊNH HUỆ l�m gốc. C�c ngươi chớ lầm rằng ĐỊNH với HUỆ c� kh�c; ĐỊNH HUỆ vốn nhất thể, chẳng phải l� hai. Định l� thể của Huệ, Huệ l� dụng của Định, ngay trong l�c Huệ c� Định, ngay trong l�c Định c� Huệ, thấu được nghĩa n�y tức l� Định Huệ đồng nhau. C�c ngươi học đạo chớ cho l� trước ph�t Định sau ph�t Huệ, hay trước Huệ sau Định c� kh�c, kiến giải như vậy th�nh ra ph�p c� nhị tướng. Miệng tuy n�i l�nh m� trong t�m chẳng l�nh, tuy c� Định Huệ m� Định Huệ chẳng đồng nhau. Nếu t�m miệng đều l�nh, trong ngo�i nhất thể, tức l� Định Huệ đồng nhau. Tự ngộ tu h�nh, chẳng n�n tranh biện, nếu tranh gi�nh trước sau th� đồng với kẻ m�, chẳng dứt hơn thua, lại th�m ng� chấp, chẳng l�a được tứ tướng (nhơn, ng�, ch�ng sanh, thọ giả). Thiện tri thức, ĐỊNH HUỆ v� như c�i g� ? Như đ�n v� �nh s�ng: c� đ�n th� s�ng, kh�ng đ�n th� tối; đ�n l� thể của s�ng, s�ng l� dụng của đ�n, t�n tuy c� hai, thể vốn l� một, ph�p ĐỊNH TUỆ cũng vậy.

Sư dạy ch�ng rằng: Thiện tri thức, n�i nhất hạnh tam muội, l� ở tất cả mọi nơi đi đứng nằm ngồi thường h�nh trực t�m. Kinh Duy Ma Cật n�i: �Trực t�m l� đạo tr�ng, trực t�m l� Tịnh độ�. Chớ n�n t�m hạnh quanh co, miệng th� n�i trực, n�i nhất hạnh tam muội m� chẳng h�nh trực t�m. Người h�nh trực t�m, đối với tất cả ph�p chẳng n�n chấp trước. Kẻ m� chấp ph�p tướng chấp nhất hạnh tam muội, cứ n�i ngồi y�n chẳng động, vọng chẳng khởi nơi t�m tức l� nhất hạnh tam muội, kiến giải như vậy đồng với v� t�nh, đ� l� nh�n duy�n chướng đạo.

Sư dạy ch�ng rằng: Thiện tri thức, đạo cần phải linh động, chớ n�n l�m cho ngăn trệ. T�m chẳng trụ ph�p th� đạo được linh động, t�m nếu trụ ph�p, gọi l� tự tr�i. Nếu n�i ngồi y�n chẳng động l� đ�ng, chỉ như X� Lợi Phất tĩnh tọa trong rừng lại bị Duy Ma Cật quở. Thiện tri thức, lại c� kẻ dạy người lấy ngồi l�m c�ng phu, kh�n t�m qu�n tịnh, chẳng khởi chẳng động, kẻ m� chẳng hiểu, b�n chấp ngồi th�nh bệnh, nhiều người truyền dạy nhau như vậy,� thật l� lầm lỗi lớn!

Sư dạy ch�ng rằng: �Thiện tri thức, CH�NH GI�O vốn chẳng đốn tiệm, t�nh người tự c� lợi độn, kẻ m� tiệm tu, người ngộ đốn khế. Đốn tiệm chỉ l� giả danh kiến lập m� th�i, nếu tự nhận được bổn t�m, tự thấy được bổn t�nh th� chẳng sai biệt vậy.

Thiện tri thức, ph�p m�n n�y xưa nay lập V� NIỆM l�m t�ng, V� TƯỚNG l�m thể, V� TRỤ l�m gốc. V� TƯỚNG l� ở nơi tướng m� l�a tướng. V� NIỆM l� ở nơi niệm m� chẳng niệm. V� TRỤ l� bản t�nh của con người đối với tất cả sự vật, thiện �c, tốt xấu, kẻ th�, người th�n tr�n thế gian, cho đến l�c bị người n�i xấu, khi dễ, đều cho l� kh�ng, chẳng nghĩ trả th�, niệm niệm chẳng nghĩ ngoại cảnh. Nếu niệm trước, niệm sau v� đang niệm, niệm niệm theo cảnh chẳng dứt, gọi l� tr�i buộc, đối với tất cả ph�p niệm niệm chẳng trụ tức l� chẳng tr�i buộc vậy, đ�y l� lấy V� TRỤ l�m gốc. Thiện tri thức, ngo�i l�a tất cả tướng gọi l� V� TƯỚNG, l�a tướng th� ph�p thể thanh tịnh, đ�y l� lấy V� TƯỚNG l�m thể. Thiện tri thức, đối với mọi cảnh t�m chẳng nhiễm, trong niệm thường tự l�a mọi cảnh, chẳng ở tr�n cảnh sanh t�m gọi l� V� NIỆM. Nếu l� trăm điều chẳng nghĩ, l�m cho niệm tuyệt, một niệm tuyệt liền chết,thọ sanh nơi kh�c, ấy l� c�i lỗi lầm lớn, người học đạo n�n x�t kỹ! Nếu chẳng hiểu � Ch�nh Ph�p, tự lầm c�n đỡ, lại khuy�n người kh�c học theo, tự m� chẳng thấy, lại th�m tội phỉ b�ng kinh Phật, v� vậy n�n lập V� NIỆM l�m t�ng. Thiện Tri Thức, tại sao lập V� NIỆM l�m t�ng? Chỉ v� kẻ m� miệng n�i kiến t�nh m� khởi niệm tr�n cảnh, nơi niệm liền lọt v�o t� kiến, tất cả trần lao vọng tưởng theo đ� m� sanh. Tự t�nh vốn chẳng một ph�p c� thể đắc, nếu c� cơ sở đắc, vọng n�i tội phước, tức l� trần lao t� kiến, n�n ph�p m�n n�y lập V� NIỆM l�m t�ng. Thiện tri thức, V� l� V� việc g�? NIỆM l� Niệm việc g�? V� l� V� NHỊ TƯỚNG (ph�p đối đ�i), V� tất cả t�m trần lao. NIỆM l� NIỆM CHƠN NHƯ BẢN T�NH. CHƠN NHƯ l� thể của NIỆM, NIỆM l� dụng của CHƠN NHƯ. Chơn Như tự t�nh khởi niệm, chẳng do nh�n nhĩ tỷ thiệt năng niệm, chơn như c� t�nh cho n�n khởi niệm, nếu chơn như kh�ng t�nh th� nh�n nhĩ sắc thanh ngay đ� liền hoại. Thiện tri thức, chơn như tự t�nh khởi niệm, lục căn d� c� kiến văn gi�c tri m� chẳng nhiễm mu�n cảnh, chơn t�nh thường tự tại. N�n kinh n�i: �Kh�o ph�n biệt được c�c ph�p tướng m� nơi đệ nhất nghĩa thường chẳng động� l� vậy.

Phẩm Tọa Thiền Thứ Năm

Sư dạy ch�ng rằng: Ph�p m�n n�y n�i TỌA THIỀN vốn chẳng chấp t�m, cũng chẳng chấp tịnh, cũng chẳng phải l� chẳng động. Nếu n�i chấp t�m, t�m vốn l� vọng, biết t�m như huyễn cho n�n chẳng chấp. Nếu n�i chấp tịnh, tự t�nh vốn tịnh, chỉ do vọng niệm che khuất chơn như, nếu chẳng c� vọng niệm, t�nh tự thanh tịnh; khởi t�m chấp tịnh, lại sanh vọng tịnh. Vọng chẳng xứ sở, kẻ chấp l� vọng, tịnh chẳng h�nh tướng, lại lập tướng tịnh cho l� c�ng phu; kiến giải như vậy chướng tự bản t�nh, lại bị tịnh tr�i.

Thiện tri thức, nếu người tu theo ph�p chẳng động, khi thấy mọi người m� chẳng thấy tất cả thị phi, thiện �c, lỗi lầm của người, tức l� tự t�nh chẳng động. Thiện tri thức, kẻ m� th�n d� chẳng động, mở miệng th� n�i thị phi, tốt xấu, hay dở của người; như vậy l� tr�i ngược với đạo, nếu chấp t�m tịnh tức l� chướng đạo.

Sư dạy ch�ng rằng: Thiện tri thức, sao gọi l� TỌA THIỀN? Trong ph�p m�n n�y v� chướng, v� ngại, b�n ngo�i đối với tất cả cảnh giới thiện �c t�m niệm chẳng khởi gọi l� TỌA, b�n trong thấy tự t�nh chẳng động gọi l� THIỀN.

Thiện tri thức, sao gọi l� THIỀN ĐỊNH? B�n ngo�i l�a tướng l� THIỀN, b�n trong chẳng loạn l� ĐỊNH. Ngo�i nếu chấp tướng, trong t�m liền loạn, ngo�i nếu l�a tướng th� t�m chẳng loạn. Bản t�nh tự tịnh tự định, chỉ v� thấy cảnh chấp cảnh th�nh loạn, nếu người thấy mọi cảnh m� t�m chẳng loạn, đ� l� CHƠN ĐỊNH vậy.

Thiện tri thức, ngo�i l�a tướng tức THIỀN, trong chẳng loạn tức ĐỊNH, ngo�i THIỀN trong ĐỊNH gọi l� THIỀN ĐỊNH. Kinh Phạm V�ng n�i: �Bản t�nh ta vốn tự thanh tịnh�. Thiện tri thức, niệm niệm tự thấy bản t�nh thanh tịnh, tự tu, tự h�nh, tự th�nh Phật đạo.

Phẩm S�m Hối Thứ S�u

�L�c ấy Sư thấy c�c quan chức v� d�n ch�ng từ Quảng Ch�u, Thiều Ch�u c�c nơi tấp nập đến ch�a nghe ph�p, n�n thăng t�a dạy ch�ng rằng:

- Thiện tri thức, việc n�y phải ở trong tự t�nh m� khởi, bất cứ l�c n�o niệm niệm, tự tịnh nơi t�m, tự tu, tự h�nh, tự thấy Ph�p th�n, tự thấy t�m Phật, tự độ tự giới, như vậy mới chẳng uổng c�ng đến đ�y. Đ� từ xa đến, gặp nhau nơi đ�y đều l� c� duy�n. Nay c�c ngươi h�y quỳ xuống. Ta v� c�c ngươi truyền năm phần HƯƠNG PH�P TH�N của tự t�nh, kế đ� thọ V� TƯỚNG S�M HỐI.

Đại ch�ng c�ng quỳ xuống. Sư n�i:

- Một l� GIỚI HƯƠNG: Tức trong tự t�m chẳng quấy chẳng �c, chẳng ganh tỵ, chẳng tham s�n, chẳng cướp hại gọi l� GIỚI HƯƠNG.

- Hai l� ĐỊNH HƯƠNG: Thấy những cảnh tướng thiện �c tự t�m chẳng loạn, gọi l� ĐỊNH HƯƠNG.

- Ba l� HUỆ HƯƠNG: Tự t�m v� ngại thường d�ng tr� huệ chiếu soi tự t�nh, chẳng tạo điều �c, d� tu nhiều thiện m� t�m chẳng chấp trước, k�nh tr�n mến dưới, thương x�t kẻ c� đơn ngh�o n�n, gọi l� HUỆ HƯƠNG.

- Bốn l� GIẢI THO�T HƯƠNG: Tự t�m chẳng phan duy�n, chẳng nghĩ thiện, chẳng nghĩ �c, tự tại v� ngại, gọi l� GIẢI THO�T HƯƠNG.

- Năm l� GIẢI THO�T TRI KIẾN HƯƠNG: Tự t�m đ� chẳng phan duy�n thiện �c, chớ n�n trầm kh�ng trệ tịch, phải tu học ph�p Tối Thượng Thừa, nhận tự bản t�m, th�ng đạt l� Phật, hạ m�nh để tiếp người, v� nhơn v� ng�, thẳng đến Bồ Đề, chơn t�nh chẳng đổi gọi l� GIẢI THO�T TRI KIẾN HƯƠNG.

Thiện tri thức, hương n�y mỗi người tự hu�n tập trong t�m, chớ t�m b�n ngo�i.

Nay v� c�c ngươi truyền thọ V� TƯỚNG S�M HỐI, diệt tội tam thế, khiến cho tam nghiệp thanh tịnh. Thiện tri thức, h�y n�i theo ta:

Đệ tử ch�ng con từ tiền niệm, hiện niệm, hậu niệm, niệm niệm chẳng bị ngu m� nhiễm. Tất cả c�c tội �c nghiệp ngu m� đ� c� từ trước, thảy đều s�m hối, nguyện nhất thời tan r�, trọn chẳng khởi nữa.

Đệ tử ch�ng con từ tiền niệm, hiện niệm, hậu niệm, niệm niệm chẳng bị ki�u căng dối tr� nhiễm. Tất cả c�c tội �c nghiệp ki�u căng dối tr� đ� c� từ trước thảy đều s�m hối, nguyện nhất thời tan r�, trọn chẳng khởi nữa.

Đệ tử ch�ng con từ tiền niệm, hiện niệm, hậu niệm, niệm niệm chẳng bị ganh tỵ nhiễm. Tất cả c�c tội �c nghiệp ganh tỵ đ� c� từ trước thảy đều s�m hối, nguyện nhất thời tan r�, trọn chẳng khởi nữa.

Thiện tri thức, tr�n đ�y l� V� TƯỚNG S�M HỐI. Thế n�o l� S�M? Thế n�o l� HỐI? S�m l� s�m trừ tội trước, từ trước tất cả c�c tội �c nghiệp ngu m�, ki�u căng, dối tr�, ganh tỵ thảy đều s�m hết, chẳng bao giờ khởi nữa gọi l� S�M. Hối l� hối cải lỗi sau, tất cả �c nghiệp ngu m�, ki�u căng, dối tr�, ganh tỵ,� nay đ� gi�c ngộ, đều cho đoạn dứt, chẳng bao giờ tạo nữa gọi l� HỐI. Ph�m phu ngu m�, chỉ biết s�m trừ tội trước, chẳng biết hối cải lỗi sau, v� chẳng hối cải, n�n tội trước chẳng diệt, tội sau lại sanh, tội trước đ� chẳng diệt, tội sau lại tiếp tục, như thế l�m sao gọi l� S�M HỐI được!

Thiện tri thức, đ� s�m hối xong, nay v� thiện tri thức ph�t TỨ HOẰNG THỆ NGUYỆN, mọi người phải d�ng ch�nh t�m để nghe:

- Tự t�m ch�ng sanh v� bi�n thệ nguyện độ,

- Tự t�m phiền n�o v� tận thệ nguyện dứt,

- Tự t�nh ph�p m�n v� lượng thệ nguyện học,

- Tự t�nh Phật đạo v� thượng thệ nguyện th�nh.

Thiện tri thức, ch�ng ta h� chẳng n�i CH�NG SANH V� BI�N THỆ NGUYỆN ĐỘ sao? N�i như thế, nhưng chẳng phải l� Huệ Năng độ đ�u. Thiện tri thức, ch�ng sanh ở nơi tự t�m, cũng như t�m t� m�, t�m cuồng vọng, t�m chẳng thiện, t�m ganh tỵ, t�m �c độc � những thứ t�m kể tr�n đều l� ch�ng sanh. Mọi người phải tự t�nh tự độ gọi l� CHƠN ĐỘ. Sao gọi l� tự t�nh tự độ? Tức l� t� kiến, phiền n�o, ngu si trong t�m d�ng ch�nh kiến để độ; đ� c� ch�nh kiến, d�ng tr� B�t Nh� để ph� trừ ngu si m� vọng, t� đến ch�nh độ, m� đến ngộ độ, ngu đến tr� độ, �c đến thiện độ, ch�ng sanh mỗi mỗi tự độ, độ như thế gọi l� CHƠN ĐỘ.

PHIỀN N�O V� TẬN THỆ NGUYỆN DỨT: Tức l� đem tr� B�t Nh� của tự t�nh, dứt trừ tất cả tư tưởng hư vọng, gọi l� CHƠN DỨT.

PH�P M�N V� LƯỢNG THỆ NGUYỆN HỌC: l� phải tự thấy tự t�nh, thường h�nh ch�nh ph�p, gọi l� CHƠN HỌC.

PHẬT ĐẠO V� THƯỢNG THỆ NGUYỆN TH�NH: Đ� quyết t�m d�ng c�ng phu, thường h�nh nơi chơn ch�nh, l�a m� l�a gi�c, thường sanh B�t Nh�, trừ vọng trừ chơn, liền thấy Phật t�nh, tức ngay đ� th�nh Phật đạo, gọi l� CHƠN TH�NH. Thường nghĩ nhớ tu h�nh l� PH�T NGUYỆN LỰC.

Thiện tri thức, đ� ph�t tứ hoằng thệ nguyện xong, nay v� thiện tri thức truyền V� TƯỚNG TAM QUY Y GIỚI. Thiện tri thức, QUY Y GI�C, lưỡng t�c t�n, QUY Y CH�NH, ly dục t�n, QUY Y TỊNH ch�ng trung t�n. Từ nay trở đi, xưng GI�C l�m Thầy, trọn chẳng quy y t� ma ngoại đạo, d�ng TỰ T�NH TAM BẢO thường tự chứng minh. Khuy�n c�c thiện tri thức, n�n QUY Y TỰ T�NH TAM BẢO: Phật tức l� GI�C, Ph�p tức l� CH�NH, Tăng tức l� TỊNH. Tự t�m quy y GI�C th� t� m� chẳng sanh, thiểu dục tri t�c, hay l�a t�i sắc, gọi l� LƯỠNG T�C T�N. Tự t�m quy y CH�NH, niệm niệm chẳng t� kiến, v� chẳng t� kiến n�n chẳng c� nhơn ng�, cống cao, tham �i, chấp trước, gọi l� LY DỤC T�N. Tự t�m quy y TỊNH, tự t�nh đối với tất cả cảnh giới trần lao �i dục đều chẳng nhiễm trước, gọi l� CH�NG TRUNG T�N.

Nếu tu hạnh n�y gọi l� tự quy y. Ph�m phu chẳng hiểu, từ s�ng đến tối thọ tam quy y, nếu n�i quy y Phật, Phật ở chổ n�o? Nếu chẳng thấy Phật th� dựa v�o đ�u m� quy y? N�i lại th�nh vọng. Thiện tri thức, mọi người h�y xem x�t kỹ, chớ lầm dụng t�m, trong kinh r� r�ng n�i l� quy y tự t�nh Phật, chẳng c� n�i quy y tha Phật. Tự t�nh Phật, chẳng quy y th� đ�u c�n chỗ n�o để quy y nữa! Nay� đ� tự ngộ, mỗi mỗi đều phải quy y TỰ T�NH TAM BẢO, b�n trong tự sửa t�m t�nh, b�n ngo�i k�nh mến mọi người, tức l� TỰ QUY Y vậy.

Thiện tri thức, đ� quy y TỰ T�NH TAM BẢO xong, c�c ngươi ch� t�m nghe ta n�i NHẤT THỂ TAM TH�N TỰ T�NH PHẬT, khiến c�c ngươi đều r� r�ng thấy tam th�n Phật, tự ngộ tự t�nh. Nay n�i theo ta:

- Nơi tự sắc th�n Quy y THANH TỊNH PH�P TH�N PHẬT.

- Nơi tự sắc th�n Quy y THI�N B� ỨC H�A TH�N PHẬT.

- Nơi tự sắc th�n Quy y VI�N M�N B�O TH�N PHẬT.

Thiện tri thức, sắc th�n l� nh� trọ, chẳng thể n�i quy y được. Xưa nay tam th�n Phật ở trong tự t�nh mọi người đều sẵn c�, tại t�m m� n�n chẳng thấy t�nh b�n trong, chỉ hướng ngoại t�m tam th�n Phật m� chẳng thấy tự th�n c� tam th�n Phật. C�c ngươi h�y nghe, nay ta khiến c�c ngươi ngay nơi tự th�n được thấy tự t�nh c� tam th�n Phật; Tam th�n Phật n�y từ tự t�nh sanh ra, chẳng từ b�n ngo�i m� được.

Sao gọi l� THANH TỊNH PH�P TH�N PHẬT? Người đời t�nh vốn thanh tịnh, vạn ph�p từ tự t�nh sanh khởi. Suy lường điều �c tức sanh hạnh �c, suy lường điều thiện tức sanh hạnh l�nh. Như vậy c�c ph�p ở trong tự t�nh như trời thường trong, mặt trời mặt trăng thường s�ng; v� bị m�y đen che khuất n�n tr�n s�ng dưới tối; thoạt được gi� thổi m�y tan, tr�n dưới đều s�ng, vạn tượng đều hiện. Người đời t�nh hay ph� du lơ lửng như m�y tr�n trời. Thiện tri thức, tr� như mặt trời, huệ như mặt trăng, tr� huệ thường s�ng; v� chấp cảnh b�n ngo�i, n�n bị vọng niệm m�y đen che khuất, tự t�nh chẳng được s�ng tỏ. Nếu gặp được thiện tri thức, nghe được Ch�nh Ph�p, tự trừ m� vọng, trong ngo�i đều s�ng, vạn Ph�p đều hiện nơi tự t�nh: người KIẾN T�NH cũng vậy. Đ�y gọi l� THANH TỊNH PH�P TH�N PHẬT. Thiện tri thức, tự t�m quy y tự t�nh tức l� quy CHƠN PHẬT. Tự Quy Y tức l� trong tự t�nh trừ sạch những t�m bất thiện, t�m ganh tỵ, t�m quanh co, t�m chấp ng�, t�m cuồng vọng, t�m khinh mạn, t�m t� kiến, t�m cống cao v� tất cả những hạnh bất thiện. Thường tự thấy lỗi m�nh, chẳng n�i tốt xấu lỗi của người, ấy l� TỰ QUY Y. Thường phải hạ m�nh, cung k�nh mọi người, tức l� KIẾN T�NH, th�ng đạt chẳng c�n trệ ngại, ấy l� TỰ QUY Y.

Sao gọi l� THI�N B� ỨC H�A TH�N? Nếu chẳng nghĩ mu�n ph�p, t�nh vốn như hư kh�ng. Một niệm suy lường gọi l� biến h�a: suy lường đều �c tức h�a ra địa ngục, suy lường việc thiện h�a ra thi�n đ�ng, độc hại h�a ra rắn rồng, từ bi h�a ra Bồ T�t, tr� huệ h�a ra tam thiện đạo, ngu si h�a ra tam �c đạo.Tự t�nh biến h�a rất nhiều, kẻ m� chẳng thể tỉnh gi�c, niệm niệm khởi �c, thường đi tr�n đường �c, hễ nhất niệm hồi t�m hướng thiện, tr� huệ liền sanh, đ�y gọi l� TỰ T�NH H�A TH�N PHẬT.

Sao gọi l� VI�N M�N B�O TH�N? V� như một ngọn đ�n trừ được ng�n năm đen tối, một niệm tr� huệ diệt được mu�n năm ngu m�. Chớ nghĩ việc xưa đ� qua th� bất khả đắc, thường nghĩ về sau, niệm niệm vi�n tr�n s�ng tỏ, tự thấy bản t�nh, thiện �c d� kh�c, t�nh vốn bất nhị, t�nh bất nhị gọi l� thật t�nh, ở trong thật t�nh chẳng nghĩ thiện �c, đ�y gọi l� VI�N M�N B�O TH�N PHẬT. Tự t�nh khởi một niệm �c, liền diệt vạn kiếp thiện nh�n, tự t�nh khởi một niệm thiện, liền dứt hằng sa �c nghiệp, thẳng đến V� Thượng Bồ Đề. Niệm niệm tự thấy chẳng mất bản niệm gọi l� B�O TH�N PHẬT.

Thiện tri thức, từ ph�p Th�n suy lường tức l� H�A TH�N PHẬT, niệm niệm tự t�nh tự thấy tức l� B�O TH�N PHẬT; tự ngộ tự tu tự t�nh c�ng đức l� CHƠN QUY Y. Da thịt n�y l� sắc th�n, sắc th�n l� nh� trọ, chẳng thể Quy Y được. Hễ ngộ được tự t�nh tam th�n, tức nhận được tự t�nh Phật. Nay ta thuyết b�i V� TƯỚNG TỤNG, nếu y theo tụng n�y tu h�nh, ngay đ� khiến c�c ngươi nhiều kiếp ngu m� đều nhất thời tan r�. Tụng rằng:

M� nhơn tu phước bất tu đạo,

Chỉ� ng�n tu phước tiện thị đạo,

Bố th� c�ng dường phước v� bi�n,

Trung t�m tam �c nguy�n lai tạo,

Nghĩ tương tu phước dục diệt tội,

Hậu thế đắc phước tội huờn tại.

Đản hướng t�m trung trừ tội duy�n;

C�c tự t�nh trung chơn s�m hối,

Hốt ngộ Đại thừa chơn s�m hối,

Trừ t� h�nh ch�nh tức v� tội.

Học đạo thường ư tự t�nh qu�n,

Tức dữ chư Phật đồng nhất loại.

Ng� Tổ duy truyền thử đốn ph�p,

Phổ nguyện kiến t�nh đồng nhất thể.

Nhược dục tương lai m�ch ph�p th�n,

Ly chư ph�p tướng t�m trung tẩy.

Nỗ lực tự kiến mạc du du,

Hậu niệm hốt tuyệt nhất thế hưu.

Nhược ngộ Đại thừa đắc kiến t�nh,

Kiền cung hiệp chưởng ch� t�m cầu.

Dịch nghĩa:

Kẻ m� tu phước chẳng tu đạo,

Chỉ cho tu phước tức l� đạo.

Bố th� c�ng dường phước v� bi�n,

Trong t�m tam �c vẫn c�n tạo.

Muốn d�ng tu phước để diệt tội,

Kiếp sau được phước tội vẫn c�n.

Nh�n duy�n tội �c trừ nơi t�m,

Hướng v�o tự t�nh chơn s�m hối.

Ho�t ngộ Đại thừa chơn s�m hối,

T� dứt hạnh ch�nh tức v� tội.

Học đạo thường qu�n nơi tự t�nh,

Th� với chư Phật đồng một loại.

Tổ sư truyền ph�p đốn ngộ n�y,

Nguyện c�ng kiến t�nh đồng nhất thể.

Nếu muốn tương lai ngộ ph�p th�n,

L�a c�c ph�p tướng t�m trong sạch.

Cố gắng tu h�nh chớ nhởn nhơ,

Hậu niệm thoạt dứt một đời ti�u.

Muốn ngộ Đại thừa thấy tự t�nh,

K�nh lễ Tri Thức ch� t�m cầu.

(Cầu nơi chẳng cầu gọi l� ch� t�m cầu).

Sư bảo: �Thiện tri thức, cần phải theo tụng n�y tu h�nh, ngay nơi đ� được KIẾN T�NH, d� c�ch xa ta ng�n dặm m� thường như ở b�n cạnh ta, nếu ngay nơi đ� chẳng ngộ, dẫu cho đối diện cũng như c�ch xa ng�n dặm, uổng c�ng từ xa đến đ�y. C�c ngươi ra về b�nh y�n�.

Đại ch�ng nghe ph�p đều được tỉnh ngộ, hoan hỷ phụng h�nh.

Phẩm Cơ Duy�n Thứ Bảy

Sư đắc ph�p ở Huỳnh Mai rồi về l�ng T�o Hầu, tỉnh Thiều� Ch�u, d�n ch�ng chẳng ai biết đến. L�c ấy c� một nh� nho t�n Lưu Ch� Lược, đối đ�i với Sư rất cung k�nh, Ch� lược c� người c� xuất gia l�m Ni, ph�p danh V� Tận Tạng, thường tụng Kinh Đại Niết B�n. Sư nghe qua một lần liền biết diệu nghĩa của kinh, n�n v� Ni giải thuyết. Ni cầm kinh hỏi chữ. Sư n�i: �Hỏi nghĩa th� được, hỏi chữ th� chẳng biết�. Ni n�i: �Chữ c�n chưa biết, l�m sao hiểu nghĩa?� Sư n�i �Diệu l� của chư Phật chẳng d�nh d�ng với văn tự�. Ni ngạc nhi�n k�nh phục, n�i khắp c�c bậc kỳ l�o trong l�ng: �Đ�y l� người c� đạo, rất n�n c�ng dường.� L�c ấy c� ch�u chắt của V� Hầu đời Ngụy t�n T�o Th�c Lương, c�ng với d�n ch�ng trong l�ng tấp nập đến chi�m ngưỡng k�nh lễ. Thời ấy Bảo L�m Cổ Tự đ� bị hư phế do binh loạn từ cuối đời nh� T�y, nay x�y dựng lại ng�i ch�a rồi rước Sư về ở. Chẳng bao l�u d�n ch�ng đến đ�ng, th�nh nơi trang nghi�m. Sư ở đấy được hơn ch�n th�ng, lại bị bọn �c t�m đến. Sư trốn l�n n�i, bị bọn họ đốt ch�y rừng n�i, Sư chen th�n ẩn trong kẽ đ� được khỏi. Nay tr�n đ� c� dấu ngồi kiết gi� v� dấu vằn y của Sư, người đời sau gọi đ� ấy l� đ� tỵ nạn. Sư nhớ lời dặn của Ngũ Tổ l� phải ẩn nơi hai ấp Ho�i, Hội, b�n về đấy ở ẩn.

Tăng Ph�p Hải, người ở Kh�c Giang, tỉnh Thiều Ch�u, tham vấn Tổ Sư, hỏi: �Thế n�o l� �tức t�m tức Phật?�. Xin H�a Thượng chỉ dạy.�

Sư n�i: �Niệm trước chẳng sanh tức t�m, niệm sau chẳng diệt tức Phật; lập tất cả tướng tức t�m, l�a tất cả tướng tức Phật. Nếu ta n�i cho đủ th� trọn kiếp cũng chẳng hết, h�y nghe kệ đ�y:

Tức t�m danh huệ,

Tức Phật n�i định.

Định huệ đẳng tr�,

� trung thanh tịnh.

Ngộ thử ph�p m�n,

Do như tập t�nh,

Dụng bổn v� sanh,

Song tu thị ch�nh.

Dịch nghĩa :

Tức t�m l� huệ,

Tức Phật l� định.

Định huệ song song (đẳng tr�),

Nơi � thanh tịnh.

Ngộ ph�p m�n n�y,

Do tập kh� người.

Dụng vốn v� sanh,

Song tu (định huệ) l� ch�nh.

Ph�p Hải ngay nơi đ� liền ngộ, t�n th�n bằng kệ rằng:

Tức t�m nguy�n thị Phật,

Bất ngộ nhi tự khuất.

Ng� tri định huệ nh�n,

Song tu ly chư vật.

Dịch nghĩa:

Tức t�m vốn l� Phật,

Chẳng� ngộ l� tự khuất (oan cho m�nh).

Ta biết nh�n định huệ,

Song tu l�a vạn ph�p.

Tăng Ph�p Đạt, người Hồng Ch�u, 7 tuổi xuất gia, thường tụng Kinh Ph�p Hoa, đến lễ Tổ Sư m� đầu chẳng chấm đất. Sư quở rằng. �Đảnh lễ m� chẳng chấm đất bằng như chẳng lễ, trong t�m người tất c� chất chứa một điều g�, ng�y thường tu hạnh g�?�.

Đ�p: �Niệm Kinh Ph�p Hoa đ� hết ba ng�n bộ.�

Sư n�i: �Dẫu ngươi tụng đến mười ng�n bộ, nếu ngộ được � Kinh m� chẳng tự cho l� th� thắng, mới đồng một hạnh với ta. Nay ngươi tự phụ cho đấy l� sự nghiệp m� chẳng biết lỗi, h�y nghe kệ đ�y:

Lễ bổn chiết mạn tr�ng,

Đầu hề bất ch� địa?

Hữu ng� tội tức sanh,

Vong c�ng phước v� tỷ.

Dịch nghĩa:

Lễ vốn trừ ng� mạn,

Đầu sao chẳng chấm đất?

C� ng� tội liền sanh,

Qu�n c�ng phước v� tận.

Sư lại hỏi: �Ngươi t�n g�?�

Đ�p: �T�n l� Ph�p Đạt�.

Sư n�i: �Ngươi t�n Ph�p Đạt, đ�u từng đạt ph�p�. Lại n�i kệ rằng:

Nhữ kim danh Ph�p Đạt,

Cầu tụng vị hưu hiết.

Kh�ng tụng đản tuần thanh,

Minh t�m hiệu Bồ T�t.

Nhữ kim hữu duy�n cố,

Ng� kim vi nhữ thuyết.

Đản t�nh Phật v� ng�n,

Li�n hoa t�ng khẩu ph�t.

Dịch nghĩa:

Ngươi t�n gọi Ph�p Đạt,

Si�ng tụng chưa từng dứt.

Tụng su�ng chỉ theo tiếng,

Minh t�m gọi Bồ T�t.

Ngươi nay c� nh�n duy�n,

Ta v� ngươi m� thuyết.

Hễ tin Phật v� ng�n,^([1])

Lời Phật từ miệng ph�t.^([2])�

Đạt nghe kệ xong b�n tạ lỗi rằng: �Từ nay trở đi sẽ khi�m tốn cung k�nh tất cả. Đệ tử tụng Kinh Ph�p Hoa m� chưa hiểu nghĩa kinh, t�m thường c� nghi, H�a Thượng tr� huệ m�nh m�ng, xin n�i sơ lược nghĩa l� của kinh�.

Sư n�i: �Ph�p Đạt, ph�p vốn th�ng đạt, chỉ tại t�m ngươi chẳng đạt. Kinh vốn chẳng nghi, t�m ngươi tự nghi. Ngươi niệm Kinh n�y lấy g� l�m t�ng chỉ?�.

Đạt n�i: �Đệ tử căn t�nh ngu độn, xưa nay chỉ biết y văn niệm tụng, chẳng biết t�ng chỉ�.

Sư n�i: �Ta chẳng biết chữ, người lấy kinh tụng thử một bộ, ta sẽ giảng thuyết cho�

Ph�p Đạt liền l�n tiếng tụng kinh, đến phẩm Th� Dụ, Sư n�i: �H�y ngừng, Kinh n�y vốn lấy nh�n duy�n xuất thế l�m t�ng chỉ, d� n�i nhiều th� dụ cũng chẳng ngo�i việc n�y. Thế n�o l� nh�n duy�n? Kinh n�i: �Chư Phật Thế T�n v� một đại sự nh�n duy�n m� xuất hiện tr�n đời�. Một đại sự tức l� TRI KIẾN PHẬT v�y. Người đời ngo�i m� chấp tướng, trong m� chấp kh�ng, nếu được ở nơi tướng m� l�a tướng, nơi kh�ng m� l�a kh�ng, tức l� trong ngo�i chẳng m�. Nếu ngộ ph�p n�y, ngay trong một niệm t�m liền s�ng tỏ, ấy l� khai ngộ TRI KIẾN PHẬT vậy. Phật tức l� GI�C, chia l�m bốn cửa: Khai GI�C TRI KIẾN, Thị GI�C TRI KIẾN, Ngộ GI�C TRI KIẾN, Nhập GI�C TRI KIẾN. Nếu nghe khai thị liền được ngộ nhập tức GI�C TRI KIẾN, do đ� bổn lai chơn t�nh liền được hiển hiện.

Người n�n cẩn thận, chớ hiểu lầm � Kinh, nghe n�i: �Khai thị ngộ nhập� b�n cho l� tri kiến của Phật (tha Phật) chẳng c� phần m�nh; nếu hiểu như thế l� phỉ b�ng Kinh Phật vậy. Đ� n�i Phật th� TRI KIẾN PHẬT đ� sẵn đầy đủ, đ�u cần phải khai thị nữa! Người phải tin rằng n�i tri kiến Phật l� ở nơi tự t�m của ngươi chẳng phải Phật b�n ngo�i. Bởi v� tất cả ch�ng sanh tự che khuất �nh s�ng của tự t�nh, tham �i cảnh trần, phan duy�n b�n ngo�i nhiễu loạn b�n trong, cam chịu trần lao h�nh hạ, l�m nhọc Đức Thế T�n từ ch�nh định ra, khổ t�m khuy�n dạy bằng đủ mọi c�ch, khiến ngừng nghỉ c�c duy�n, chớ n�n hướng ngoại tim cầu, tức chẳng kh�c với Phật , n�n n�i l� khai tri kiến Phật. Ta cũng n�n khuy�n tất cả mọi người thường n�n khai tri kiến Phật nơi tự t�m. Người đời t�m t�, ngu m� tạo tội, miệng l�nh t�m �c, tham s�n ganh tỵ, gi�m xiểm, nịnh bợ, ng� mạn, hiếp người, hại vật, tự khai tri kiến ch�ng sanh. Nếu được trong t�m ngay thẳng, thường sanh tr� huệ chiếu soi tự t�m, dứt �c l�m l�nh, tức l� tự khai tri kiến Phật vậy, ngươi n�n niệm niệm khai tri kiến Phật chớ khai tri kiến ch�ng sanh. Khai tri kiến Phật tức l� xuất thế, khai tri kiến ch�ng sanh tức l� thế gian. Nếu người chỉ lu�n lu�n lấy c�ng phu tụng niệm l�m thời kh�a, chẳng kh�c n�o con mao ngưu tiếc đu�i! (Con mao ngưu c� đu�i rất đẹp, gặp thợ săn chỉ giấu đu�i m� kh�ng giấu đầu).

Đạt n�i: �Nếu như vậy tức l� chỉ cần hiểu nghĩa, chẳng cần tụng kinh sao?�.

Sư n�i: �Kinh c� lỗi g�, đ�u l�m chướng niệm của ngươi! Chỉ v� m� ngộ tại người, tổn �ch do m�nh m� th�i. Miệng niệm t�m h�nh tức l� chuyển được kinh, miệng niệm t�m chẳng h�nh tức bị kinh chuyển. H�y nghe kệ đ�y:�

T�m m� Ph�p Hoa chuyển,

T�m ngộ chuyển Ph�p Hoa.

Tụng kinh cửu bất minh,

Giữ nghĩa t�c th� da.

V� niệm niệm tức ch�nh,

Hữu niệm niệm th�nh t�.

Hữu v� c�u bất kế,

Trường ngự bạch ngưu sa.

Dịch nghĩa:

T�m m� Ph�p Hoa chuyển,

T�m ngộ chuyển Ph�p Hoa.

Tụng l�u chẳng hiểu thấu,

Nghịch � nghĩa trong kinh.

V� niệm (kh�ng chấp thật) niệm tức ch�nh,

Hữu niệm (c� chấp thật) niệm th�nh t�.

Hữu v� đều chẳng chấp,

Tự t�nh lu�n lu�n hiện.

Đạt nghe xong thoạt chảy nước mắt, ngay nơi đ� khai ngộ, n�i với Sư: �Ph�p Đạt xưa nay thật chưa từng chuyển Ph�p Hoa, lại bị Ph�p Hoa chuyển�. Lại hỏi: �Kinh n�i: �Chư Đại Thanh Văn cho đến Bồ T�t, tất cả tận t�m suy lường đều chẳng thể đo lường được tr� Phật�. Nay khiến ph�m phu chỉ ngộ được tự t�m th� gọi l� tri kiến Phật, tự m�nh đ� chẳng phải l� bậc thượng căn, n�n chẳng khỏi nghi ngờ. Kinh lại n�i: �Ba loại xe: Xe nai, xe d� v� xe tr�u� c� g� kh�c biệt? Xin H�a Thượng chỉ dạy th�m�.

Sư n�i: �� Kinh r� r�ng minh bạch, ngươi tự m� tr�i. Người Tam thừa chẳng thể suy lường được tr� Phật, lỗi tại suy lường vậy. Dẫu cho ngươi tận sức suy lường, chỉ c�ng th�m xa x�i m� th�i. Phật thuyết ph�p vốn v� ph�m phu m� thuyết, chẳng v� Phật thuyết; l� n�y nếu chẳng chịu tin th� cũng như năm ng�n người từ tr�n hội Ph�p Hoa lui ra, m� chẳng biết đ� ngồi sẵn tr�n xe tr�u (Phật t�nh vốn sẵn c�), m� lại t�m kiếm ba xe ( Tam thừa) b�n ngo�i. Huống trong Kinh r� r�ng chỉ ra cho người: Chỉ duy nhất một Phật thừa, chẳng c�n thừa n�o kh�c, n�i c� hai ba thừa, cho đến v� số phương tiện, mọi thứ nh�n duy�n, lời n�i th� dụ, ph�p ấy đều v� nhất Phật thừa m� tạm lập. Ngươi sao chẳng tỉnh ngộ, n�i� ba xe l� giả thiết, v� đời xưa m� n�i, nhất thừa l� thật, v� đời nay m� n�i; chỉ bảo ngươi bỏ giả trở về thật, trở về thật rồi thật cũng chẳng chấp. Phải biết tất cả ch�u b�u t�i vật đều thuộc về ngươi, do ngươi thọ dụng, chẳng phải l� của cha, cũng chẳng phải l� của con, cũng chẳng khởi dụng tưởng, ấy gọi l� tr� Kinh Ph�p Hoa, tr� Kinh như thế từ kiếp n�y sang kiếp kh�c tay chẳng rời Kinh, từ s�ng đến tối, chẳng dứt tụng niệm vậy�.

Ph�p Đạt được Sư khai thị, mừng rỡ v� c�ng, l�m kệ t�n th�n rằng:

�� Kinh tụng tam thi�n bộ,

�� T�o Kh� nhất c� vong.

�� Vị minh xuất thế chỉ,

�� Ninh hiết lụy sanh cuồng.

�� Dương lộc ngưu quyền thiết,

�� Sơ trung hậu thiện dương.

�� Th�y tri hỏa trạch nội,

� � �Nguy�n thị ph�p trung vương.

Dịch nghĩa:� ��

Tụng Kinh ba ng�n bộ,

Bị Tổ một lời ti�u.

Chưa thấu đạo xuất thế,

Sao dứt lụy kiếp m�.

D�, nai, tr�u ^([3])giả thiết,

Ba đoạn thiện qu�t sạch ^([4]),

Ai ngờ trong nh� lửa,

Vốn l� tự t�nh Phật.

Sư n�i: �Ngươi sau n�y mới được gọi l� �ng Tăng tụng Kinh vậy�.

Ph�p Đạt từ đ� l�nh hội huyền chỉ, cũng chẳng dứt tụng Kinh.�

*�� *

Tăng Tr� Th�ng, người ở An Phong tỉnh Thọ Ch�u, xem kinh Lăng Gi� hơn ng�n lần m� chẳng hiểu thế n�o l� tam th�n tứ tr�, đến lễ Sư xin giải thuyết cho, Sư n�i:

- Tam th�n ấy l�: Thanh Tịnh Ph�p Th�n tức t�nh của ngươi; Vi�n M�n B�o Th�n l� tr� của ngươi; Thi�n B� Ức H�a Th�n l� hạnh của ngươi vậy. Nếu l�a bản t�nh m� n�i tam th�n, ấy gọi l� c� th�n m� v� tr�, nếu ngộ được tam th�n vốn chẳng tự t�nh tức gọi l� tứ tr� Bồ Đề.

H�y nghe kệ đ�y:

Tự t�nh cụ tam th�n,

Ph�t minh th�nh tứ tr�.

Bất ly kiến văn duy�n,

Si�u nhi�n đăng Phật địa.

Ng� kim vi nhữ thuyết,

Đế t�n vĩnh v� m�.

Mạc học tr� cầu giả,

Chung nhựt thuyết Bồ Đề.

Dịch nghĩa:�

Tự t�nh đủ tam th�n,

Khai ngộ th�nh tứ tr�.

Chẳng l�a sự thấy nghe,

Đốn si�u địa vị Phật.

Ta nay v� ngươi thuyết,

Tin chắc trọn chẳng m�.

Chớ học kẻ t�m cầu,

Suốt ng�y n�i Bồ Đề.

Th�ng lại hỏi: �C�i nghĩa của tứ tr� c� thể nghe được chăng?�

Sư n�i: �Đ� hiểu tam th�n, tức r� tứ tr�, sao c�n hỏi nữa! Nếu l�a tam th�n m� n�i tứ tr�, ấy gọi l� c� tr� m� chẳng c� th�n, dẫu cho c� tr� cũng trở th�nh v� tr�. Lại n�i kệ rằng:

Đại vi�n cảnh tr� t�nh thanh tịnh,

B�nh đẳng t�nh tr� t�m v� bệnh.

Diệu quan s�t tr� kiến phi c�ng,

Th�nh sở t�c tr� đồng vi�n cảnh.

Ngũ b�t lục thất quả nh�n chuyển,

Đản dụng danh ng�n v� thật t�nh.

Nhược kim chuyển xứ bất lưu t�nh,

Phiền hưng vĩnh xứ Na Gi� định.

Dịch nghĩa:

Đại vi�n cảnh tr� t�nh thanh tịnh,

B�nh đẳng t�nh tr� t�m chẳng bệnh.

Diệu quan s�t tr� chẳng t�c �,

(Sự thấy của diệu quan s�t tr� chẳng cần t�c �)

Th�nh sở t�c tr� đồng vi�n cảnh.

Ngũ, b�t, lục, thất quả nh�n chuyển,

Chỉ d�ng t�n gọi chẳng thật t�nh.

Nếu ngay nơi chuyển chẳng d�nh mắc,

Ở chổ n�o động cũng đại định.

Như thế l� chuyển Thức th�nh Tr�. Trong gi�o m�n chuyển Tiền ngũ thức th�nh Sở T�c Tr�; chuyển thức thứ s�u th�nh Diệu Quan S�t Tr�, chuyển thức thứ bảy th�nh B�nh Đẳng T�nh Tr�, chuyển thức thứ t�m th�nh Đại Vi�n Cảnh Tr�. D� thức thứ s�u, bảy l� trong nh�n chuyển, năm thức trước v� thức thứ t�m l� tr�n quả chuyển, nhưng chỉ chuyển c�i t�n gọi m� chẳng chuyển c�i thể vậy.

Tr� Th�ng đốn ngộ t�nh tr�, b�n tr�nh kệ rằng:

Tam th�n nguy�n ng� thể,

Tứ tr� bổn t�m minh.

Th�n tr� dung v� ngại,

Ưng vật nhậm t�y h�nh.

Khởi tu giai vọng động,

Thủ trụ phi chơn tinh.

Diệu chỉ nh�n Sư hiểu,

Chung vong nhiễm � danh.

Dịch nghĩa:

Thể ta sẵn tam th�n,

Bản t�m đủ tứ tr�.

Th�n tr� dung lẫn nhau,

Tiếp vật t�y cơ ứng.

Mống t�m tu l� vọng,

Giữ y�n cũng chẳng chơn.

Nhờ Sư thấu diệu chỉ,

Chẳng c�n kẹt danh tướng.

Tăng Tr� Thường người ở Qu� Kh�, tỉnh T�n Ch�u, xuất gia l�c c�n nhỏ tuổi, quyết ch� cầu kiến t�nh. Một h�m đến tham lễ, Sư hỏi: �Ngươi từ đ�u đến, muốn cầu việc g�?�.

Đ�p: �Đệ tử gần đ�y đến n�i Bạch Phong ở Hồng Ch�u lễ H�a Thượng Đại Th�ng, nhờ chỉ dạy c�i diệu nghĩa kiến t�nh th�nh Phật, nhưng chưa hết nghi ngờ, n�n từ xa đến đảnh lễ, mong H�a Thượng khai thị.

Sư hỏi: �H�a Thượng Đại Th�ng n�i thế n�o? Ngươi thử n�i xem�.

Đ�p: �Tr� Thường đến đ� trải qua ba th�ng chưa được chỉ dạy, trong l�ng tha thiết v� Ph�p, n�n một h�m v�o trượng thất hỏi: Thế n�o l� bản t�m bản t�nh của Tr� Thường?�.

H�a Thượng hỏi: �Ngươi thấy hư kh�ng chăng?�

Đ�p: �Thấy�.

Hỏi: �Ngươi thấy hư kh�ng c� tướng mạo chăng?�.

Đ�p: �Hư kh�ng v� h�nh đ�u c� tướng mạo!�.

H�a Thượng n�i: �Bản t�nh của ngươi cũng như hư kh�ng, chẳng c� một vật để thấy gọi l� ch�nh kiến, chẳng c� một vật để biết gọi l� chơn tri, chẳng c� xanh v�ng d�i ngắn, chỉ thấy bổn nguy�n thanh tịnh, gi�c thể s�ng tr�n, gọi l� kiến t�nh th�nh Phật, cũng gọi l� tri kiến của Như Lai�.

Đệ tử d� nghe n�i như vậy m� t�m c�n chưa l�nh hội, xin H�a Thượng khai thị.

Sư n�i: �C�i thuyết của Đại Th�ng vẫn c�n tri kiến n�n khiến ngươi chẳng l�nh hội. Nay ta cho ngươi một b�i kệ:

Bất kiến nhất ph�p tồn v� kiến,

Đại tự ph� v�n gi� nhựt diện,

Bất tri nhất ph�p thủ kh�ng tri,

Huờn như th�i hư sanh thiểm điện.

Thử chi tri kiến miết nhi�n hưng,

Thố nhận h� tằng giải phương tiện.

Nhữ đương nhất niệm tự tri phi,

Tự kỷ linh quang thường hiển hiện.

Dịch nghĩa:

Chẳng thấy một ph�p th�nh v� kiến,

Như m�y đen che khuất mặt trời.

Chẳng biết một ph�p th�nh v� tri,

Lại như hư kh�ng sanh điện chớp.

Như thế vẫn c�n chấp tri kiến,

Nhận lầm chưa hiểu thấu phương tiện.

Ngươi phải trong niệm tự biết quấy,

�nh s�ng tự t�nh thường hiển hiện.

Tr� Thường nghe xong ho�t nhi�n t�m ngộ, b�n n�i kệ rằng:

V� đoan khởi tri kiến,

Trước tướng cầu Bồ Đề.

T�nh tồn nhất niệm ngộ,

Ninh việt t�ch thời m�.

Tự t�nh gi�c nguy�n thể,

T�y chiếu uổng thi�n lưu.

Bất nhập Tổ sư thất,

Mang nhi�n th� lưỡng đầu.

Dịch nghĩa:

Khi kh�ng khởi tri kiến,

Chấp tướng cầu Bồ Đề.

T�nh chấp một niệm ngộ,

Kh� si�u nhiều kiếp m�.

Bản thể tự t�nh gi�c,

T�y chiếu vọng lưu chuyển.

Chẳng v�o thất Tổ sư,

Si m� chạy hai đầu.

(Hai đầu : Nhị bi�n tức l� bi�n kiến)

Một h�m Tr� Thường hỏi Sư: �Phật thuyết ph�p Tam thừa, lại thuyết Tối thượng thừa l� thế n�o? Đệ tử chưa r�, xin thầy dạy bảo�.

Sư n�i: �Ngươi chỉ n�n tự x�t bản t�m, chớ chấp trước ph�p tướng b�n ngo�i, ph�p chẳng bốn thừa, t�m ngươi tự c� sai biệt: Thấy nghe tụng niệm l� Tiểu thừa; ngộ ph�p hiểu nghĩa l� Trung thừa; y ph�p tu h�nh l� Đại thừa; vạn ph�p th�ng đạt, vạn ph�p đầy đủ, tất cả chẳng nhiễm, l�a c�c ph�p tướng, trọn v� sở đắc, gọi l� tối thượng thừa. Thừa nghĩa l� h�nh, chẳng ở nơi tranh biện, ngươi n�n tự tu, chớ hỏi ta vậy, trong bất cứ l�c n�o, tự t�nh tự như như�.

Tr� Thường lễ tạ nguyện l�m thị giả trọn đời Sư.

*�� *

Tăng Ch� Đạo, người Nam Hải, tỉnh Quảng Ch�u, đến xin chỉ dạy: �Đệ tử từ l�c xuất gia đến nay, xem Kinh Niết B�n đ� hơn mười năm� nhưng chưa r� đại �, xin H�a Thượng chỉ dạy�.

Sư hỏi: �Ngươi chưa r� chỗ n�o?�

Ch� Đạo n�i: �C�c hạnh v� thường l� ph�p sanh diệt, sanh diệt diệt xong, tịch diệt l�m vui (lạc đức). Đệ tử nghi ngờ chỗ n�y�.

Sư hỏi: �Ngươi nghi ngờ c�i g�?�

Đ�p: �Tất cả ch�ng sanh c� hai th�n, gọi l� sắc th�n v� ph�p th�n. Sắc th�n v� thường, c� sanh c� diệt, ph�p th�n c� thường, chẳng tri chẳng gi�c. Kinh n�i: �Sanh diệt diệt xong, tịch diệt l�m vui�, chẳng biết th�n n�o tịch diệt, th�n n�o được vui? Nếu n�i sắc th�n được vui, sắc th�n l�c diệt th� tứ đại tan r�, to�n thể l� khổ chẳng thể n�i l� vui. Nếu ph�p th�n tịch diệt th� đồng như c�y cỏ ng�i đ�, ai m� được vui? Lại ph�p t�nh l� c�i thể của sanh diệt, ngũ uẩn l� dụng của sanh diệt, một thể năm dụng, sanh diệt l� thường, sanh th� từ thể khởi dụng, diệt th� nhiếp dụng trở về thể. Nếu cho sanh nữa tức l� lo�i hữu t�nh chẳng đoạn chẳng diệt; nếu chẳng cho sanh nữa th� vĩnh viễn tịch diệt, đồng với lo�i v� t�nh, như thế th� tất cả ph�p đều bị Niết B�n ngăn cấm, sanh c�n chẳng được, c� g� l� vui?�.

Sư n�i: �Ngươi l� Phật tử, sao lại học t� kiến ngoại đạo, chấp đoạn chấp thường m� luận b�n ph�p Tối thượng thừa! Theo lời ngươi n�i th� ngo�i sắc th�n lại c� ph�p th�n, l�a sanh diệt cầu nơi tịch diệt, lại cho thường đức, lạc đức của Niết B�n l� c� th�n để thọ dụng, ấy đều l� m� chấp v� ham tiếc sanh tử, đam m� sự vui của thế gian. Ngươi nay n�n biết, Phật v� tất cả người m�, nhận lầm ngũ uẩn h�a hợp l� tướng tự thể, lầm cho tất cả ph�p l� tướng ngoại trần, tham sống sợ chết, niệm niệm tr�i lăn trong lục đạo, chẳng biết đều như mộng huyễn hư giả, uổng chịu lu�n hồi, đem thường đức, lạc đức của Niết B�n trở th�nh tướng khổ, suốt ng�y t�m cầu. Phật v� thương x�t cho những người n�y, n�n khai thị chơn lạc của Niết B�n, s�t na chẳng c� tướng sanh, s�t na chẳng c� tướng diệt, cũng chẳng c� sanh diệt để diệt, ấy tức l� tịch diệt hiện tiền. Đang l�c hiện tiền, cũng chẳng c� số lượng hiện tiền, nghĩa l� chẳng c� một t� kh�i niệm n�o về kh�ng gian, thời gian, v� số lượng của tịch diệt hiện tiền, mới gọi l� thường đức, lạc đức, nghĩa l� chơn vui. Vui n�y chẳng c� kẻ thọ dụng, cũng chẳng c� kẻ kh�ng thọ dụng, h� c� c�i t�n gọi �một thể năm dụng� sao! Huống l� c�n n�i Niết B�n ngăn cấm c�c ph�p khiến cho chẳng sanh, ấy l� phỉ b�ng Phật ph�p. H�y nghe kệ đ�y:

V� thượng Đại Niết B�n,

Vi�n minh thường tịch chiếu.

Ph�m phu vị chi tử,

Ngoại đạo chấp vi đoạn.

Chư cầu nhị thừa nh�n,

Mục dĩ vi v� t�c.

Tận thuộc t�nh sở kế,

Lục thập nhị kiến bản.

Vọng lập hư giả danh,

H� vi chơn thật nghĩa.

Duy hữu qu� lượng nhơn,

Th�ng đạt v� thủ xả.

Dĩ tri ngũ uẩn ph�p,

Cập di uẩn trung ng�.

Ngoại hiện ch�ng sắc tượng,

Nhất nhất �m thanh tướng.

B�nh đẳng như mộng huyễn,

Bất khởi ph�m Th�nh kiến.

Bất t�c Niết B�n giải,

Nhị bi�n tam tế đoạn.

Thường ứng chư căn dụng,

Nhi bất khởi dụng tưởng.

Ph�n biệt nhất thiết ph�p,

Bất khởi ph�n biệt tưởng.

Kiếp hỏa thi�u hải để,

Phong cổ sơn tương k�ch.

Chơn thường tịch diệt lạc,

Niết B�n tướng như thị.

Ng� kim cưỡng ng�n thuyết,

Linh nhữ xả t� kiến.

Nhữ vật t�y ng�n giải,

Hứa nhữ tri thiểu phần.

Dịch nghĩa:

V� thượng Đại Niết B�n,

S�ng tr�n thường tịch chiếu.

Ph�m phu gọi l� chết,

Ngoại đạo chấp đoạn diệt.

Những người tu Nhị thừa,

Cho đ� l� v� t�c.

Thảy đều do t�nh thức,

S�u mươi hai kiến chấp.^([5])

Vọng lập t�n hư giả,

Đ�u phải nghĩa chơn thật.

Chỉ c� người kiến t�nh,

Th�ng đạt chẳng lấy bỏ.

V� biết ph�p ngũ uẩn,

Với c�i ng� trong uẩn.

Cả hiện tượng thế giới,

Mỗi sắc tướng �m thanh.

B�nh đẳng như mộng huyễn,

Chẳng ph�n biệt th�nh ph�m.

Chẳng cho l� Niết B�n,

Nhị bi�n ^([6])tam tế dứt.

Thường ứng c�c căn dụng ^([7]),

M� chẳng khởi dụng tưởng.

Ph�n biệt tất cả ph�p ^([8]),

Chẳng khởi ph�n biệt tưởng.

Niết B�n vốn phi vật,

Lửa gi� đụng chẳng được.

Chơn vui thường tịch diệt,

Tướng Niết B�n như thế.

Nay ta gượng n�i ra,

Khiến người bỏ t� kiến.

Chớ hiểu theo lời n�i,

Mới cho biết �t phần.

Ch� Đạo nghe xong đại ngộ, vui mừng đảnh lễ lui ra.

*
*�� *

H�nh Tư Thiền Sư, họ Lưu, sanh ở An Th�nh, tỉnh Kiết Ch�u. Nghe n�i T�o Kh� gi�o ph�p thịnh h�nh, b�n đến tham lễ, hỏi: �N�n l�m việc g� để khỏi lọt v�o giai cấp?�

Sư hỏi: �Ngươi đ� từng l�m việc g�?�

Đ�p: �Th�nh đế cũng chẳng l�m�.

Sư hỏi: �Lọt v�o giai cấp n�o?�.

Đ�p: �Th�nh đế c�n chẳng l�m, giai cấp n�o m� c�!�.

Sư rất trọng, cho l� ph�p kh�, cho l�m quản ch�ng. Một h�m Sư n�i: �Ngươi n�n h�a độ một nơi, chớ cho đoạn dứt gi�o ph�p đốn ngộ n�y�.

H�nh Tư Thiền Sư đ� đắc ph�p, b�n về n�i Thanh Nguy�n ở Kiết Ch�u hoằng ph�p, sau được vua sắc phong, hiệu l� Ho�ng Tế Thiền Sư.

*
*�� *

Ho�i Nhượng Thiền Sư, họ Đỗ ở Kim Ch�u. L�c ban đầu đến lễ An Quốc Sư ở Tung Sơn, An Quốc Sư sai đến T�o Kh� tham vấn. Nhượng đến lễ b�i. Sư hỏi: �Từ đ�u đến ?�.

Đ�p: �Tung Sơn�.

Sư hỏi: �C�i vật g� m� đến như vậy?�.

Nhượng trả lời chẳng được, nổi nghi t�nh trải qua t�m năm, sau n�i với Sư: �N�i tựa như một vật th� chẳng đ�ng�.

Sư hỏi: �C�n c� thể tu chứng chăng?�.

Đ�p: �Tu chứng th� chẳng phải kh�ng, � nhiễm th� chẳng thể được�.

Sư ấn chứng rằng: �Chỉ c�i chẳng � nhiễm n�y chư Phật đều hộ niệm, ngươi đ� như vậy, ta cũng như vậy�. Nhượng ho�t nhi�n đại ngộ, b�n l�m thị giả b�n Sư mười lăm năm, ng�y c�ng thấu triệt huyền chỉ th�m s�u. Sau đến n�i Nam Nhạc, rộng truyền Thiền T�ng, được vua sắc phong, hiệu Đại Huệ Thiền Sư.

*�� *

Vĩnh Gia Huyền Gi�c Thiền Sư, họ Đới qu� ở �n Ch�u. Thuở nhỏ tu học Kinh Luận, chuy�n về ph�p m�n chỉ qu�n của Thi�n Thai T�ng, nh�n xem Kinh Duy Ma Cật ph�t minh t�m địa (Kiến t�nh). Bỗng gặp đệ tử của Sư l� Huyền S�ch đến thăm, luận đ�m với nhau; thấy lời n�i của Huyền Gi�c khế hợp với Chư Tổ, Huyền S�ch hỏi: �Thượng Tọa đắc ph�p nơi Thầy n�o?�.

Đ�p: �T�i nghe giảng Kinh Luận Đại Thừa, mỗi mỗi đều c� Thầy truyền thừa, sau xem Kinh Duy Ma Cật ngộ tự t�m Phật, nhưng chưa c� Thầy ấn chứng�.

Huyền S�ch n�i: �Trước thời Phật Oai �m Vương th� được, sau thời Phật Oai �m Vương, kh�ng Thầy m� tự ngộ, ấy đều l� thi�n nhi�n ngoại đạo�.

Gi�c n�i: �Vậy xin nhờ Thượng Tọa v� t�i ấn chứng�.��

S�ch n�i: � Lời t�i chẳng đ�ng kể ở T�o Kh� nay c� Lục Tổ Đại Sư, c�c nơi đều tụ tập đến đ� để thọ ph�p, hễ đi th� c�ng nhau đi�.

Huyền Gi�c b�n c�ng với Huyền S�ch đến tham vấn. Khi đến gặp Sư, Huyền Gi�c đi nhiễu ba v�ng rồi đứng lại chống t�ch trượng.

Sư n�i: �Bậc Sa M�n phải đầy đủ ba ng�n oai nghi, t�m vạn tế hạnh, Đại Đức từ đ�u đến m� sanh đại ng� mạn!�.

Gi�c đ�p: �Sanh tử việc lớn, v� thường nhanh ch�ng�.

Sư n�i: �Sao chẳng thể cứu (tham cứu) c�i ph�p v� sanh, liễu ngộ c�i chẳng nhanh ch�ng ấy ư?�.

Đ�p: �Thể tức v� sanh, liễu vốn chẳng ch�ng?�.

Sư b�n ấn chứng: �Đ�ng thế, đ�ng thế!�. L�c bấy giờ Huyền Gi�c mới trang nghi�m lễ b�i, gi�y l�t sau liền từ gi�.

Sư n�i: �Sao về ch�ng thế?�.

Đ�p: �Tự vốn chẳng động h� c� ch�ng sao?�.

Sư hỏi: �Ai biết chẳng động?�.

Đ�p: �H�a Thượng tự sanh ph�n biệt�.

Sư n�i: �Ngươi thật được � v� sanh�.

Đ�p: �V� sanh h� c� � sao?�.

Sư hỏi: �Kh�ng � ai biết ph�n biệt?�.

Đ�p: �Ph�n biệt cũng chẳng t�c ��.

Sư n�i: �L�nh thay! H�y ở lại một đ�m�.

Người thời ấy t�n Huyền Gi�c l� � Nhất T�c Gi�c�. Về sau Gi�c soạn b�i �Chứng Đạo Ca� thịnh h�nh khắp thế gian. Sau được sắc phong l� V� Tướng Đại Sư, người đời t�n l� Chơn Gi�c.

*�� *

Thiền Giả Tr� Ho�ng, tham học với Ngũ Tổ, tự cho m�nh đ� được ch�nh thọ (ch�nh định), b�n chấp ngồi m�i trong am hơn hai mươi năm. Đệ tử của Sư l� Huyền S�ch h�nh cước đến H� Bắc, nghe t�n Tr� Ho�ng, liền đến am hỏi thăm. ��ng ở đ�y l�m g�?�. Ho�ng n�i: �Nhập định�.

S�ch hỏi: ��ng n�i nhập định, l� c� t�m nhập hay l� kh�ng t�m nhập? Nếu n�i kh�ng t�m nhập th� tất cả lo�i v� t�nh, c�y cối ng�i đ� đều phải được định; nếu n�i c� t�m nhập th� tất cả lo�i hữu t�nh cũng đều được định�.

Ho�ng n�i: �Ta đang l�c nhập định chẳng thấy c� c�i t�m C� v� KH�NG�.

S�ch n�i: �Chẳng thấy c� c�i t�m C� v� KH�NG tức l� thường định, đ�u c� xuất nhập? Hễ c� xuất nhập th� chẳng phải đại định�.

Ho�ng kh�ng trả lời được, một l�c sau mới hỏi: �Thượng Tọa nối ph�p ai?�.

S�ch n�i: �Thầy t�i l� T�o Kh� Lục Tổ Đại Sư�.

Ho�ng hỏi: �Lục Tổ lấy g� l�m thiền định?�.

S�ch n�i: �Thầy t�i n�i: Tự t�nh huyền diệu trạm nhi�n, vi�n tr�n tịch diệt, thể dụng như như, ngũ uẩn vốn kh�ng, lục trần phi thật, chẳng xuất chẳng nhập, chẳng định chẳng loạn, t�nh thiền v� trụ, chẳng trụ nơi thiền tịch, t�nh thiền v� sanh, chẳng khởi thiền tưởng (chẳng t�c � cho l� thiền), t�m như hư kh�ng, cũng chẳng c� c�i số lượng của hư kh�ng�.

Ho�ng nghe n�i như vậy b�n đến lễ Sư. Sư hỏi: �Thượng Tọa từ đ�u đến?�. �Ho�ng thuật lại nh�n duy�n gặp Huyền S�ch�. Sư n�i: �Thật đ�ng như Huyền S�ch n�i. Ngươi hễ t�m như hư kh�ng, chẳng chấp v�o kh�ng, ứng dụng v� ngại, động tịnh v� t�m (chẳng t�c �), Th�nh ph�m đều qu�n, năng sở đều diệt, t�nh tướng như như, th� kh�ng l�c n�o chẳng phải định vậy�.

Tr� Ho�ng do đ� đại ngộ, c�i t�m sở đắc từ hai mươi năm đến nay đều tan r� chẳng c�n h�nh b�ng. Sau từ gi� Sư về H� Bắc hoằng ph�p, khai h�a tứ ch�ng.

*�� *

C� một đồng tử t�n l� Thần Hội, họ Cao, ở Tương Dương. L�c mười ba tuổi từ ch�a Ngọc Tuyền đến tham lễ. Sư n�i: �Tri thức từ xa đến khổ nhọc, c� đem theo c�i bản lai đến chăng? Nếu c� bản lai th� phải biết chủ nhơn, thử n�i xem!�.

Hội đ�p: �Lấy v� trụ l�m bản, c�i thấy tức l� chủ�.

Sư n�i: �Sa di n�y hay n�i c�n!�.

Hội lại hỏi: �H�a Thượng tọa thiền thấy hay chẳng thấy?�.

Sư cầm c�y gậy đ�nh ba c�i, hỏi : �Ta đ�nh ngươi c� đau hay chẳng đau ?�.

Đ�p: �Cũng đau cũng kh�ng đau�.

Sư n�i: �Ta cũng thấy cũng chẳng thấy!�.

Hỏi: �Thế n�o l� cũng thấy cũng chẳng thấy?�.

Sư n�i: �C�i thấy của ta thường thấy lỗi của tự t�m, chẳng thấy phải quấy tốt xấu của người cho n�n cũng thấy cũng chẳng thấy. Ngươi n�i cũng đau cũng chẳng đau l� thế n�o? Nếu chẳng đau th� đồng với cỏ đ�, nếu đau th� đồng với ph�m phu, liền khởi s�n hận. Ngươi vừa hỏi �Thấy, kh�ng thấy� l� nhị bi�n (đối đ�i), n�i �đau, kh�ng đau� l� sanh diệt, tự t�nh ngươi c�n chẳng tự thấy m� d�m đ�a người kh�c!�.

Thần Hội b�n lễ b�i cầu xin s�m hối. Sư lại n�i: �Ngươi nếu t�m m� chẳng thấy cần phải hỏi thiện tri thức để chỉ đường, ngươi nếu t�m ngộ tức tự thấy t�nh, phải y ph�p tu h�nh. Nay ngươi m� chẳng thấy tự t�m, lại đến hỏi ta thấy hay kh�ng thấy, ta thấy tự ta biết, chẳng d�nh d�ng c�i m� của ngươi, ngươi nếu tự thấy, cũng chẳng d�nh d�ng c�i m� của ta, sao chẳng tự thấy tự biết, m� lại hỏi ta thấy hay chẳng thấy!�.

Thần Hội lạy lễ th�m hơn trăm lạy, xin s�m hối tội lỗi, �n cần hầu hạ b�n Sư chẳng rời. Một h�m Sư bảo ch�ng: �Ta c� một vật, chẳng đầu chẳng đu�i, chẳng danh chẳng tự, chẳng lưng chẳng mặt, c�c ngươi c� biết chăng?�.

Thần Hội b�n ra n�i: �Ấy l� bổn nguy�n của chư Phật, Phật t�nh của Thần Hội�.

Sư n�i: �Đ� n�i với ngươi l� chẳng danh chẳng tự, ngươi b�n gọi l� bổn nguy�n Phật t�nh, ngươi sau n�y dẫu cho c� ra hoằng ph�p cũng chỉ th�nh một m�n đồ tri giải m� th�i�.

Sau khi Lục Tổ vi�n tịch, Thần Hội v�o trong kinh th�nh Lạc Dương, rộng truyền đốn gi�o của T�o Kh�, soạn bộ Hiển T�ng K�, thịnh h�nh nơi đời, hiệu l� H� Trạch thiền Sư.

�

Tăng hỏi Sư: �� chỉ của Huỳnh Mai người n�o được?�.

Sư đ�p: �Người hiểu Phật ph�p được�.

Hỏi: �H�a Thượng c� được chăng?�.

Đ�p: �Ta chẳng hiểu Phật ph�p�.

Một h�m, Sư muốn giặt c�i y của Ngũ Tổ truyền thọ m� xung quanh kh�ng c� suối tốt, n�n đi đến c�ch sau ch�a năm dặm, thấy c� n�i rừng xanh biếc, thoại kh� v�ng quanh (Thoại kh� l� triệu chứng tốt l�nh hiện tr�n kh�ng kh�, nhưng phải l� người c� ph�p nh�n mới thấy được). Sư dộng t�ch trượng xuống đất, nước suối ngay đ� tr�o ra, chảy th�nh c�i ao. Sư quỳ tr�n đ� m� giặt y.

C� vị Tăng ở T�y Thục t�n l� Phương Biện đến lễ Sư, Sư hỏi: �Thượng Tọa l�m nghề g�?�. Đ�p: �Thợ đắp tượng�. Sư nghi�m mặt lại n�i: �Ngươi thử đắp ta xem!�. Biện ngơ ng�c, qua mấy ng�y sau đắp xong chơn tượng, cao bảy tấc, n�t mặt t�nh t�nh đều tỏ b�y kh�o l�o. Sư cười n�i: �Ngươi kh�o t�nh đắp tượng m� chẳng hiểu t�nh Phật�. Sư rờ đầu thọ k�, dặn phải l�m phước điền cho trời người; rồi lấy y m� trả c�ng. Biện chia y l�m ba phần: một phần đắp l�n pho tượng, một� phần tự giữ lấy, một phần lấy l� c�y k� g�i lại, xong ch�n dưới đất, nguyện rằng: �Cho t�i đời sau được y n�y, l�m trụ tr� nơi đ�y, x�y dựng lại ch�a chiền�.

Đến năm thứ t�m, ni�n hiệu Gia Hựu đời Nh� Tống (1056 -1063, c�ch đ� 380 năm), c� vị Tăng t�n l� Duy Ti�n đến đ� tu sửa lại ch�a chiền, đ�o đất được Y c�n như mới. Pho tượng của Sư c�n giữ ở ch�a Cao Tuyền.

*�� *

C� vị Tăng đem b�i kệ của Ngọa Lu�n Thiền Sư lập lại với Sư. Kệ rằng:

Ngọa Lu�n hữu kỹ lưỡng,

Năng đoạn b� tư tưởng.

Đối cảnh t�m bất khởi,

Bồ Đề nhựt nhựt trưởng.

Dịch nghĩa:

Ngọa Lu�n c� bản l�nh,

Dứt được trăm tư tưởng.

Đối cảnh t�m chẳng khởi,

Bồ Đề lu�n lu�n trưởng.

Sư nghe n�i xong: �Kệ n�y chưa r� t�m địa, nếu theo đ� m� tu h�nh th� lại th�m tr�i buộc�. Do đ� khai thị một b�i kệ:

�� Huệ Năng một kỹ lưỡng,

�� Bất đoạn b� tư tưởng.

�� Đối cảnh t�m số khởi,

�� Bồ Đề t�c ma trưởng.

Dịch nghĩa :

Huệ Năng kh�ng bản l�nh,

Chẳng dứt trăm tư tưởng.

Đối cảnh t�m cứ khởi,

Bồ Đề l�m sao trưởng!

---------------------------------------------

^{([1]) :Chớ n�n chấp ở ngữ ng�n, V� Ng�n : Phật thuyết ph�p 49 năm m� tự n�i chẳng thuyết một chữ}

^{([2] ): �Chớ n�n chấp v�o im lặng}

^{([3]) :D�, nai, tr�u = tiểu, trung, đại thừa}

⁽[4]^{): Ba đoạn thiện qu�t sạch : Mới ph�t thiện t�m l� sơ thiện, chẳng chấp thiện t�m l� trung thiện, kh�ng trụ nơi chẳng chấp l� hậu thiện, lu�n cả c�i tri giải biết về sự �Kh�ng trụ nơi chẳng chấp� cũng ti�u l� qu�t sạch.}

⁽[5]^{) : 62 kiến chấp: Tứ c� x ngũ uẩn = 20; 20 x tam tế = 60; 60 + th�m Hữu v� V� (Nguồn gốc của tất cả nhị bi�n đối đ�i) = 62. Tất cả kiến chấp đều kh�ng ở ngo�i 62 kiến chấp n�y.}

⁽[6]^{) : Nhị bi�n: Đối đ�i bi�n kiến; tam tế : Qu� khứ, hiện tại, vị lai.}�

⁽[7]^{): Thường ứng c�c căn dụng, m� chẳng khởi dụng tưởng:Thường ứng l� tả sự dụng cuả tự t�nh chẳng t�c �, như b�ng hiện trong gương, lu�n lu�n như thế. V� như d�ng cơm chỉ l� d�ng cơm, chẳng c� năng sở, n�n n�i �Thường ứng c�c căn dụng, m� chẳng khởi dụng tưởng�. C�n �dụng tưởng� th� c� t�c �, n�n c� năng sở, cho ta l� năng d�ng, cơm l� sở d�ng.}

⁽[8]^{): Ph�n biệt tất cả ph�p, chẳng khởi ph�n biệt tưởng: Ph�n biệt tất cả ph�p m� chẳng t�c � v� như cơm chỉ l� cơm, nước chỉ l� nước, c�n �ph�n biệt tưởng� l� c� t�c �, n�n c� cơm ngon cơm dở, nước trong nước đục.}�

Phẩm Đốn Tiệm Thứ T�m

L�c Sư hoằng ph�p tại ch�a Bửu L�m, T�o Kh�, ở miền Nam, th� Thần T� Đại Sư tại ch�a Ngọc Tuyền, Kinh Nam, ở miền Bắc. Thời ấy hai t�ng thịnh h�nh, người đời xưng l� Nam Năng, Bắc T�, n�n c� Nam Bắc đốn tiệm hai t�ng, m� người học đạo chẳng biết t�ng chỉ của Nam Bắc như thế n�o. Sư bảo ch�ng: � Ph�p vốn một t�ng m� người c� Nam Bắc; ph�p chỉ một thứ nhưng sự thấy c� nhanh chậm. Sao gọi l� đốn tiệm? Ph�p chẳng đốn tiệm, theo căn t�nh con người th� c� lợi độn, n�n gọi đốn tiệm�.

Nhưng đồ ch�ng của Thần T� thường hay khinh ch� Tổ Sư ở miền Nam l� người chẳng biết chữ, đ�u c� g� hay? Thần T� n�i: � Lục Tổ đắc V� Sư Tr�, triệt ngộ ph�p Tối Thượng Thừa, ta chẳng bằng được. Vả lại được Thầy ta Ngũ Tổ th�n truyền y ph�p, đ�u phải khi kh�ng m� được! Ta tiếc chẳng thể đi xa được th�n cận, uổng chịu quốc �n. C�c ngươi chớ bị kẹt nơi đ�y, n�n đi đến T�o Kh� để tham học�.

Một h�m, Thần T� sai m�n đồ Ch� Th�nh: �Người th�ng minh c� tr�, h�y thay ta đến T�o Kh� nghe ph�p, tận t�m ghi nhớ c�c điều thấy nghe, về lập lại cho ta�.

Ch� Th�nh v�ng lời, b�n đến T�o Kh�, theo ch�ng tham học m� chẳng n�i từ chỗ n�o đến. L�c đ� Sư bảo ch�ng: �Nay c� kẻ trộm ph�p đang ẩn trong hội n�y�. Ch� Th�nh b�n bước ra lễ b�i, bạch r� nguy�n do. Sư n�i: �Ngươi từ Ngọc Tuyền đến tức l� mật th�m vậy�.

Đ�p: �Chẳng phải�.

Sư n�i: �Sao lại chẳng phải?�.

Đ�p: �L�c chưa n�i ra th� phải, n�i ra rồi th� chẳng phải�.

Sư hỏi: �Thầy ngươi lấy g� để dạy ch�ng?�.

Đ�p: �Thầy t�i thường khuy�n dạy ch�ng trụ t�m qu�n tịnh, ngồi m�i chẳng nằm�.

Sư n�i: �Trụ t�m qu�n tịnh l� bệnh chứ chẳng phải thiền, ngồi l�u l� tr�i th�n, với đạo c� �ch lợi g�?� H�y nghe kệ đ�y:

Sanh lai tọa bất ngọa,

Tử khứ ngọa bất tọa.

Nguy�n thị x� cốt đầu,

H� vi lập c�ng kh�a?

Dịch nghĩa:

L�c sống th� ngồi chẳng nằm,

L�c chết th� nằm chẳng ngồi.

Vốn l� đống xương h�i th�i,

Đ�u thể th�nh lập c�ng phu?

Ch� Th�nh lại lễ Sư: �Đệ tử ở nơi Thần T� Đại Sư học đạo ch�n năm m� chẳng được khế ngộ nay nghe H�a Thượng một lời liền khế ngộ bản t�m. Sanh tử của đệ tử l� việc lớn, xin H�a Thượng từ bi chỉ dạy th�m�.

Sư n�i: �Ta nghe n�i Thầy ngươi dạy người học ph�p: Giới, định, huệ, chẳng biết h�nh tướng giới định huệ như thế n�o, h�y n�i thử xem�.

Ch� Th�nh n�i: �Thần T� Đại Sư n�i: Những điều �c chớ l�m gọi l� giới, những điều l�nh phụng h�nh gọi l� huệ, � căn tự trong sạch gọi l� định. Đại Sư dạy như thế, chưa biết H�a Thượng lấy ph�p g� để dạy người?�.

Sư n�i: �Nếu n�i c� ph�p dạy người ấy l� dối ngươi, ta chỉ t�y theo căn cơ để mở tr�i, giả danh tam muội. Như giới định huệ của Thầy ngươi thật l� bất khả tư ngh�, giới định huệ của ta lại kh�c�.

Hỏi: �Giới định huệ chỉ n�n c� một, sao lại c� kh�c?�.

Sư n�i: �Giới định huệ của Thầy ngươi độ người Đại thừa, giới định huệ của ta tiếp người Tối thượng thừa, chỗ ngộ giải chẳng đồng n�n sự thấy c� nhanh chậm. H�y nghe ta n�i, xem c� giống Thầy ngươi chăng! Ta thuyết ph�p chẳng l�a tự t�nh, l�a t�nh thuyết ph�p, khiến cho tự t�nh thường m�, ấy l� tướng thuyết. N�n biết tất cả ph�p đều từ tự t�nh khởi dụng, ấy l� chơn ph�p của giới định huệ vậy. H�y nghe kệ đ�y:

T�m địa v� phi tự t�nh giới,

T�m địa v� si tự t�nh huệ.

T�m địa v� loạn tự t�nh định.

Bất tăng bất giảm tự kim cang,

Th�n khứ th�n lai bổn tam muội.

Dịch nghĩa:

T�m địa chẳng quấy tự t�nh giới,

T�m địa chẳng si tự t�nh huệ,

T�m địa chẳng loạn tự t�nh định.

Chẳng th�m chẳng bớt tự như như,

Th�n đến th�n đi vốn tam muội.

Ch� Th�nh nghe xong cảm tạ, tr�nh kệ rằng:

Ngũ uẩn huyễn th�n,

Huyễn h� cứu c�nh.

Hồi th� chơn như.

Ph�p huờn bất tịnh.

Dịch nghĩa:

Ngũ uẩn th�n huyễn h�a,

Huyễn đ�u c� cứu c�nh.

Trở về với chơn như,

Chấp ph�p vẫn chẳng tịnh

(chẳng thanh tịnh).

Sư cho l� đ�ng, lại bảo Ch� Th�nh: �Giới định huệ của Thầy ngươi dạy người căn kh� nhỏ, giới định huệ của ta dạy người căn kh� lớn. Nếu ngộ được tự t�nh, cũng chẳng lập Bồ Đề Niết B�n, cũng chẳng lập giải tho�t tri kiến, chẳng c� một ph�p c� thể đắc, như thế mới được kiến lập vạn ph�p. Nếu thấu l� n�y cũng gọi l� Bồ Đề Niết B�n, cũng gọi l� giải tho�t tri kiến. Người kiến t�nh lập cũng được, chẳng lập cũng được, đi lại tự do, chẳng trệ chẳng ngại, cần d�ng liền l�m, cần n�i liền đ�p (l�m v� n�i đều chẳng t�c �), khắp hiện h�a th�n chẳng l�a tự t�nh, tức được thần th�ng tự tại, du h� tam muội, gọi l� kiến t�nh�.

Ch� Th�nh lại bạch: �Thế n�o l� nghĩa chẳng lập?�.

Sư n�i: �Tự t�nh chẳng quấy chẳng si chẳng loạn, niệm niệm qu�n chiếu B�t Nh�, thường l�a ph�p tướng, tự do tự tại, thuận nghịch đều được, c� g� để lập ? Tự t�nh tự ngộ, đốn ngộ đốn tu, cũng chẳng thứ tự cho n�n chẳng lập tất cả ph�p, c�c ph�p tịch diệt, đ�u c� thứ lớp?�.

Ch� Th�nh lễ b�i, nguyện l�m thị giả hầu hạ sớm chiều.

�*

*�� *

Tăng Ch� Triệt, họ Trương t�n H�nh Xương, người ở Giang T�y, thuở nhỏ t�nh h�o hiệp. L�c ấy Nam Bắc chia ra hai t�ng, tuy Lục Tổ v� Thần T� Đại Sư kh�ng ph�n chia bỉ thử, nhưng đồ ch�ng lại cạnh tranh với nhau sanh l�ng ưa gh�t, m� m�n đồ b�n Bắc T�ng tự lập Thần T� l�m Tổ thứ s�u, lại sợ người đời biết được sự truyền y của Ngũ Tổ, n�n sai H�nh Xương đến �m s�t Lục Tổ. Sư T�m Th�ng đ� biết việc n�y, b�n lấy mười lượng v�ng để nơi ghế ngồi. L�c tối H�nh Xương l�n v�o thất muốn �m s�t. Sư đưa cổ cho ch�m. H�nh Xương cầm kiếm ch�m ba lần, chẳng g�y vết thương. Sư n�i: �Ch�nh kiến (kiếm) chẳng t�, t� kiến (kiếm) chẳng ch�nh (Theo H�n tự, chữ �kiến� với chữ �kiếm� kh�c chữ đồng �m, ở đ�y l� một lời hai nghĩa), chỉ nợ ngươi v�ng, chẳng nợ ngươi mạng�. H�nh Xương kinh sợ ng� xỉu, một hồi l�u mới tỉnh dậy, ăn năn cầu xin s�m hối, b�n xin xuất gia. Sư đưa v�ng v� dặn: �Ngươi h�y đi, sợ đồ ch�ng biết được sẽ s�t hại ngươi, để ng�y kh�c ngươi thay đổi h�nh dạng rồi trở lại, ta sẽ cho thỏa nguyện�.

H�nh Xương nghe lời, nửa đ�m trốn đi, sau ở nơi kh�c xuất gia.

Một h�m nhớ đến lời dặn của Sư, b�n từ xa đến tham lễ. Sư n�i: � Ta chờ ngươi đ� l�u, sau đến trễ vậy?�.

H�nh Xương n�i: �Ng�y trước được H�a Thượng x� tội, nay d� xuất gia khổ hạnh, nhưng kh� m� b�o ơn, chỉ mong được H�a Thượng truyền ph�p để độ ch�ng sanh. Đệ tử xem Kinh Niết B�n, chưa hiểu c�i nghĩa thường v� v� thường, xin H�a Thượng từ bi giải th�ch sơ lược�.

Sư n�i: �V� thường tức Phật t�nh, c� thường tức c�i t�m ph�n biệt tất cả ph�p thiện �c vậy�.

H�nh Xương n�i: �Lời của H�a Thượng rất nghịch lời văn trong Kinh�.

Sư n�i: �Ta được truyền t�m ấn Phật, đ�u d�m nghịch � Kinh!

H�nh Xương n�i: �Kinh n�i Phật t�nh l� thường, H�a Thượng lại n�i l� v� thường. C�c ph�p thiện �c cho đến Bồ Đề t�m đều l� v� thường, H�a Thượng lại n�i l� thường, ấy l� tr�i nghịch nhau, khiến đệ tử lại th�m nghi ngờ�.

Sư n�i: �Xưa kia ta nghe Ni V� Tận Tạng tụng qua một lần Kinh Niết B�n, b�n v� Ni giải thuyết, chẳng c� một chữ một nghĩa kh�ng đ�ng với lời văn trong kinh, cho đến nay v� ngươi m� thuyết, trước sau chẳng kh�c�.

H�nh Xương n�i: �Đệ tử căn t�nh ngu muội, xin H�a Thượng khai thị tỉ mỉ�.

Sư n�i: �Ngươi biết chăng, Phật t�nh nếu thường c�n n�i g� về c�c ph�p thiện �c; cho đến tận kiếp cũng chẳng một người ph�t Bồ Đề t�m, n�n ta n�i �v� thường�, ấy ch�nh l� c�i đạo chơn thường do Phật thuyết vậy. Hơn nữa, tất cả c�c ph�p nếu v� thường th� mỗi mỗi đều c� tự t�nh ri�ng biệt để l�nh thọ sanh tử, vậy th� t�nh chơn thường khắp nơi lại c� chỗ thiếu s�t, n�n ta n�i �thường�, ấy ch�nh l� nghĩa chơn v� thường của Phật. Phật v� kẻ ph�m phu t� đạo chấp nơi t� thường, những người Nhị thừa từ nơi thường, suy ra v� thường, cộng th�nh t�m thứ đi�n đảo n�n trong Kinh Niết B�n liễu nghĩa ph� những thi�n kiến của họ để to b�y tứ đức của Niết B�n: Chơn thường, chơn lạc, chơn ng�, chơn tịnh. Ngươi nay theo lời tr�i nghĩa, lấy đoạn diệt v� thường v� chấp thường l� cố định, m� hiểu lầm lời n�i sau c�ng vi�n tr�n vi diệu của Phật, dẫu cho xem Kinh ng�n lần, c� �ch g� đ�u?�.

H�nh Xương ho�t nhi�n đại ngộ, n�i kệ rằng:

Nh�n thủ v� thường t�m.

Phật thuyết hữu thường t�nh.

Bất tri phương tiện giả,

Du xu�n tr� thập lịch.

Ng� kim bất thi c�ng,

Phật t�nh nhi hiện tiền.

Phi Sư tương thọ dữ,

Ng� diệc v� sở đắc.

Dịch nghĩa:

V� giữ t�m v� thường,

Phật n�i t�nh c� thường.

Kẻ chẳng biết phương tiện,

Như m� sỏi tưởng v�ng,

Nay ta chẳng t�c �,

Phật t�nh tự hiện tiền,

Chẳng phải do thầy cho.

Ta cũng v� sở đắc.

Sư n�i: �Ngươi nay đ� triệt ngộ, n�n đổi t�n Tr� Triệt�. Tr� Triệt lễ tạ lui ra.

�

LƯỢC GIẢI:

Lời của chư Phật, chư Tổ chỉ tạm d�ng để ph� chấp: N�i �thường� l� để ph� chấp �v� thường�, n�i �v� thường� l� để ph� chấp �thường�, chớ kh�ng c� nghĩa thật. N�n kinh Lăng Nghi�m n�i: �Hễ l� lời n�i th� đều chẳng c� nghĩa thật.�

Phẩm tựa đ� chỉ rỏ �Phật t�nh phi thường phi v� thường�, do đ� mặc d� lời Tổ với lời Phật tr�i nghịch nhau, nhưng � Tổ với � Phật chẳng kh�c l� nghĩa n�y vậy.

*�� *

Sư thấy m�n đồ c�c t�ng tụ tập dưới ph�p t�a, đều khởi �c � vấn nạn. Sư thương x�t cho họ n�n bảo rằng: �Người học đạo cần phải dứt trừ cho sạch tất cả thiện niệm �c niệm, cho đến chẳng c�n chỗ để gắn t�n, rồi lại gắn t�n nơi tự t�nh; Tự t�nh vốn bất nhị, gọi l� thật t�nh. Từ nơi Phật t�nh mới kiến lập tất cả gi�o m�n. (Như vậy, Ph�p m�n của c�c t�ng d� c� kh�c, nhưng đều c�ng xuất ph�t từ một nguồn, vốn chẳng cao thấp, người học đạo chớ n�n tranh gi�nh hơn thua m� tr�i nghịch với đạo). C�n ph�p đốn gi�o n�y th� cần phải ngay đ� (chẳng t�c �) tự ngộ tự thấy mới được.

Đại ch�ng nghe xong thảy đều đảnh lễ, thờ Sư l�m thầy.

Phẩm Ph�p Hội Thứ Ch�n

Ng�y rằm th�ng gi�ng ni�n hiệu Thần Long Nguy�n Ni�n, vua Trung T�n v� V� Tắc Thi�n ban chiếu rằng:

�Trẫm mời An Quốc Sư v� Thần T� Thiền Sư hai vị v�o cung c�ng dường, thừa l�c mu�n việc nh�n rảnh để nghi�n cứu đạo Nhất thừa. Hai Sư khi�m nhượng rằng: �Ở miền Nam c� Huệ Năng Thiền Sư được Ngũ Tổ mật ph� y ph�p, truyền Phật t�m ấn, xin mời Sư đến để hỏi�. Nay sai nội thị Tiết Giản l�nh chiếu đến rước thỉnh, nguyện Sư từ bi thương x�t, mau đến kinh th�nh�.

Sư d�ng biểu c�o bệnh khước từ v� xin được trọn đời ở trong n�i rừng.

Tiết Giản hỏi: �C�c thiền đức nơi kinh th�nh đều n�i l� muốn được ngộ đạo phải ngồi thiền tập định, nếu kh�ng nhờ thiền định m� mong được giải tho�t th� chưa hề c� vậy. Chưa biết c�ch dạy bảo của Sư như thế n�o?�.

Sư n�i: �Đạo do t�m ngộ chẳng phải tọa. Kinh n�i: �Nếu n�i Như Lai c� nằm c� ngồi, ấy l� kẻ h�nh t� đạo�. Tại sao vậy? V� tự t�nh chẳng c� chỗ đến cũng chẳng c� chỗ đi, chẳng sanh chẳng diệt, gọi l� Như Lai Thanh Tịnh Thiền. Chư ph�p kh�ng tịch l� Như Lai Thanh Tịnh Tọa, cứu c�nh chẳng c� một ph�p để chứng đắc, huống chi l� ngồi!�.

Tiết Giản n�i: �Đệ tử về Kinh, Ho�ng Đế ắt hỏi, xin Sư từ bi chỉ thị t�m yếu, để về triều đ�nh t�u lại hai vua v� người học đạo ở Kinh th�nh, th� như một ngọn đ�n mồi cho trăm ng�n ngọn, khiến kẻ tối đều s�ng, d�ng s�ng truyền s�ng, s�ng m�i chẳng hết�.

Sư n�i: �Đạo chẳng s�ng tối, s�ng tối l� nghĩa sanh diệt. S�ng m�i chẳng hết, cũng chẳng c� l�c hết, v� s�ng tối l� đối đ�i lập danh, n�n Kinh Duy Ma Cật n�i: �Ph�p chẳng thể so s�nh, v� chẳng đối đ�i vậy.�

Tiết Giản n�i: �S�ng dụ cho tr� huệ, tối dụ cho phiền n�o, người tu đạo nếu kh�ng lấy tr� huệ để chiếu ph� phiền n�o th� c�i sanh tử đ� từ v� thỉ, dựa v�o đ�u để ra khỏi?�.

Sư n�i: �Phiền n�o tức Bồ Đề, chẳng hai chẳng kh�c. Nếu n�i lấy tr� huệ để chiếu ph� phiền n�o, ấy l� kiến giải của kẻ Nhị Thừa, người đại căn thượng tr� th� chẳng như vậy�

Hỏi: �Thế n�o l� kiến giải của người đại thừa?�

Sư n�i: �S�ng với chẳng s�ng, ph�m phu thấy c� nhị, người tr� liễu đạt t�nh ấy bất nhị, t�nh bất nhị tức l� thật t�nh vậy. Thật t�nh ở nơi ph�m phu m� chẳng bớt, nơi Th�nh hiền m� chẳng th�m; trụ nơi phiền n�o m� chẳng loạn, ngay nơi thiền định m� chẳng tịch, chẳng đoạn chẳng thường, chẳng đi chẳng đến, chẳng phải ở giữa, cũng chẳng b�n trong b�n ngo�i, chẳng sanh chẳng diệt, t�nh tướng như như, thường trụ chẳng biến đổi, ấy gọi l� đạo�.

Hỏi: �Sư n�i chẳng sanh chẳng diệt, vậy đ�u kh�c với ngoại đạo!�.

Đ�p: �Ngoại đạo n�i chẳng sanh chẳng diệt, l� d�ng diệt để dẹp sanh, d�ng sanh để tỏ diệt, sanh nơi chẳng sanh, diệt nơi chẳng diệt. Ta thuyết chẳng sanh chẳng diệt l�: Tự vốn chẳng sanh, nay cũng chẳng diệt, cho n�n kh�c với ngoại đạo. Nếu ngươi muốn biết t�m yếu, n�n đối với c�c ph�p thiện �c đều chớ suy lường, tự nhi�n được t�m thể thanh tịnh, trạm nhi�n thường tịch, dịu dụng hằng sa�.

Tiết Giản được chỉ dạy, ho�t nhi�n đại ngộ, lễ b�i từ gi� về kinh, d�ng biểu t�u thuật lại lời n�i của Sư.

Ng�y 3 th�ng 9 năm ấy, vua ban chiếu khen ngợi rằng:

�Thiền Sư c�o bệnh khước từ, đ� v� Trẫm tu h�nh, l�m phước điền cho ch�ng sanh. Sư như Ng�i Duy Ma Cật, c�o bệnh ở th�nh Tỳ Da để xiển dương Đại thừa, truyền Phật t�m ấn, thuyết ph�p bất nhị. Tiết Giản truyền đạt lại tri kiến Như Lai của Sư chỉ dạy, cũng l� do Trẫm t�ch tụ phước đức, kiếp trước đ� gieo trồng thiện căn, n�n gặp được Sư xuất hiện c�ng đời, đốn ngộ ph�p Tối Thượng Thừa, cảm đội ơn Sư chẳng thể n�o qu�n. Nay d�ng chiếc C� Sa v� b�nh b�t thủy tinh, sai quan thứ sử Thiều Ch�u tu sửa lại ch�a chiền, sắc phong cho nơi ở cũ của Sư (ở T�n Ch�u) l� Quốc �n Tự.�

Phẩm Ph� Ch�c Thứ Mười

�Một h�m Sư gọi c�c đệ tử như Ph�p Hải, Ch� Th�nh, Ph�p Đạt, Thần Hội, Tr� Thường, Tr� Th�ng, Ch� Triệt, Ch� Đạo, Ph�p Tr�n, Ph�p Như n�i:

�C�c ngươi chẳng như� người kh�c, sau khi ta vi�n tịch, mỗi người l�m Thầy một nơi.� Nay ta dạy c�c ngươi c�ch thuyết ph�p chẳng đ�nh mất bản t�ng. Trước ti�n phải y theo ph�p m�n TAM KHOA, d�ng ba mươi s�u ph�p đối, ra v�o (khai thị bằng lời n�i hay cử chỉ) thường l�a nhị bi�n, thuyết tất cả ph�p chẳng l�a tự t�nh. Th� như c� người hỏi ph�p, � nghĩa lời n�i song song, đến đi l�m nh�n với nhau, đều d�ng ph�p đối. Nếu kh�ng c� đối đ�i th� ba ph�p �nhị bi�n v� trung đạo� đều dứt, chẳng c�n chỗ để nương tựa�.

Ph�p m�n Tam Khoa l� g�? L� ẤM - NHẬP - GIỚI

- ẤM l� ngũ ấm: gồm sắc, thọ, tưởng, h�nh, thức.

- NHẬP c� mười hai: B�n ngo�i lục trần, gồm sắc,� thanh, hương, vị, x�c, ph�p; b�n trong lục căn, gồm nh�n, nhĩ, tỷ, thiệt, th�n, �.

- GIỚI c� mười t�m: Gồm lục căn, lục trần, lục thức.

Tự t�nh bao h�m vạn ph�p, gọi l� H�m Tạng Thức. Nếu khởi niệm suy lường tức l� chuyển thức, khiến sanh lục thức, ra cửa lục căn, tiếp x�c lục trần. Như vậy mười t�m giới đều từ tự t�nh khởi dụng, tự t�nh nếu t� th� khởi mười t�m t�, tự t�nh nếu ch�nh th� khởi mười t�m ch�nh, niệm �c dụng tức ch�ng sanh dụng, niệm thiện dụng tức Phật dụng. Dụng bằng c�ch n�o? L� do tự t�nh lập ra ph�p đối:

- Ngoại cảnh v� t�nh c� năm đối: Trời đối đất, nhựt đối nguyệt, s�ng đối tối, �m đối dương, thủy đối hỏa, ấy l� năm đối.

- Ph�p tướng ng�n ngữ c� mười hai đối: Ngữ đối ph�p, hữu đối v�, hữu sắc đối v� sắc, hữu tướng đối v� tướng, hữu lậu đối v� lậu, sắc đối kh�ng, động đối tịnh, thanh đối trược, ph�m đối th�nh, tăng đối tục, gi� đối trẻ, lớn đối nhỏ, ấy l� mười hai đối.

Tự t�nh khởi mười ch�n đối: D�i đối ngắn, t� đối ch�nh, si đối huệ, ngu đối tr�, loạn đối định, từ đối độc, giới đối quấy, trực đối kh�c, thật đối hư, ch�ng gai đối bằng phẳng, phiền n�o đối Bồ Đề, thường đối v� thường, bi đối hại, hỷ đối s�n, bố th� đối bỏn xẻn, tiến đối lui, sanh đối diệt, ph�p th�n đối sắc th�n, h�a th�n đối b�o th�n, ấy l� mười ch�n đối vậy.

Sư bảo: �Ba mươi s�u ph�p đối n�y nếu biết d�ng th� thấu đạo v� tất cả kinh ph�p, ra v�o thường l�a nhị bi�n. Dụng của tự t�nh chẳng cần t�c �, n�i năng với người, ngo�i th� ở nơi tướng l�a tướng, trong th� nơi kh�ng l�a kh�ng. Nếu trọn chấp tướng th� sanh trưởng t� kiến, nếu trọn chấp �kh�ng� th� sanh trưởng v� minh. Kẻ chấp �kh�ng� hay phỉ b�ng kinh Phật, cho l� �chẳng cần văn tự�, đ� n�i chẳng cần văn tự th� con người cũng kh�ng n�n c� lời n�i, c�i lời n�i tức l� tướng văn tự. Lại n�i �Đạo ngay thẳng chẳng lập văn tự�, thật ra hai chữ �chẳng lập� cũng l� văn tự vậy! Vừa nghe người thuyết ph�p, liền phỉ b�ng cho l� d�nh mắc văn tự, c�c ngươi phải biết, tự m� c�n đỡ, lại phỉ b�ng kinh Phật. Chớ n�n phỉ b�ng kinh, để tạo nhiều tội chướng.

Nếu chấp tướng b�n ngo�i m� vọng lập phương ph�p để cầu chơn, hoặc rộng lập đạo tr�ng, n�i c�c lỗi lầm của C� v� KH�NG, những người như vậy nhiều kiếp chẳng thể kiến t�nh. C�c ngươi phải dạy người theo ph�p tu h�nh, chớ n�n trăm điều chẳng nghĩ, l�m cho đạo t�nh bị ngăn ngại. Nếu thuyết ph�p dạy người, chớ n�n n�i �tự t�nh vốn chẳng cần tu chứng�, n�i như vậy e rằng kẻ m� chẳng hiểu, lại sanh t� kiến. Chỉ n�n dạy người theo ph�p tu h�nh, h�nh ph�p th� m� chẳng trụ nơi ph�p tướng. C�c ngươi nếu ngộ th� thuyết như vậy, dụng như vậy, h�nh như vậy, t�c như vậy tức kh�ng đ�nh mất bản t�ng.

Nếu c� người đến hỏi nghĩa, hỏi �c� th� đ�p �kh�ng�, hỏi �kh�ng�th� đ�p�c�, hỏi th�nh đ�p ph�m, hỏi ph�m đ�p th�nh, nhị bi�n l�m nh�n với nhau, sanh nghĩa trung đạo. Hỏi n�o đ�p nấy, tất cả c�c c�u hỏi kh�c đều đ�p như thế th� chẳng mất c�i ch�nh l� vậy. Như c� người hỏi �thế n�o l� tối?� th� đ�p �s�ng�, hỏi thế n�o l� �s�ng?� th� đ�p �tối�. V� s�ng mất th� tối, tối mất th� s�ng, d�ng s�ng để tỏ sự tối, d�ng tối để tỏ sự s�ng, trở đi trở lại l�m nh�n với nhau th�nh nghĩa trung đạo, tất cả c�u hỏi đều phải như thế. Về sau c�c ngươi truyền ph�p, phải y theo đ�y m� dạy bảo, chớ đ�nh mất t�ng chỉ.

V�o th�ng bảy năm Nh�m T�, ni�n hiệu Th�i Cực � Di�n H�a (712), Sư sai m�n đồ đến Quốc �n tự nơi T�n Ch�u để x�y th�p, đốc thợ l�m gấp, đến m�a h� năm sau kh�nh th�nh.

Ng�y m�ng một th�ng bảy, Sư tựu tập đồ ch�ng bảo: �Đến th�ng t�m ta sẽ rời thế gian, c�c ngươi c� nghi cứ hỏi sớm đi, ta sẽ ph� nghi, khiến c�c ngươi hết m� hoặc, nếu ta đi rồi th� chẳng ai dạy bảo�.

C�c m�n đồ nghe n�i thảy đều rơi lệ, chỉ c� Thần Hội b�nh tỉnh chẳng động, cũng chẳng rơi lệ. Sư n�i: �Chỉ c� tiểu sư Thần Hội được sự thiện bất thiện đồng nhau, khen ch� chẳng động, vui buồn chẳng sanh, ngo�i ra c�c người đều chẳng được, bấy l�u nay ở tr�n n�i lại tu đạo g�? Nay c�c ngươi rơi lệ l� lo buồn cho ai? Nếu n�i lo cho ta chẳng biết sẽ đi về đ�u, ta tự biết chỗ đi, nếu ta chẳng biết chỗ đi th� l�m sao dự b�o trước cho c�c ngươi? C�c ngươi rơi lệ v� chẳng biết chỗ ta đi, nếu biết chỗ ta đi th� chẳng n�n rơi lệ. Ph�p t�nh vốn chẳng sanh diệt tới lui. C�c ngươi h�y ngồi, ta n�i với c�c ngươi một b�i kệ, gọi l� �CHƠN GIẢ ĐỘNG TỊNH KỆ�, c�c ngươi giữ lấy kệ n�y, theo đ� tu h�nh, chẳng đ�nh mất t�ng chỉ, th� c�ng ta đồng một � ch�. Đại ch�ng đảnh lễ, xin Sư l�m kệ, kệ rằng:

Nhất thiết v� hữu chơn,

Bất dĩ kiến ư chơn.

Nhược kiến ư chơn giả,

Thị kiến tận phi chơn.

Nhược năng tự hữu chơn,

Ly giả tức t�m chơn.

Tự t�m bất ly giả,

V� chơn h� xứ chơn.

Hữu t�nh tức giải động,

V� t�nh tức bất động,

Nhược tu bất động hạnh.

Đồng v� t�nh bất động,

Nhược m�ch chơn bất động,

Động thượng hữu bất động.

Bất động thị bất động,

V� t�nh v� Phật chủng.

Năng thiện ph�n biệt tưởng,

Đệ nhất nghĩa bất động.

Đản t�c như thử kiến,

Tức thị chơn như dụng.

B�o như học đạo chơn,

Nỗ lực tu dụng �,

Mạc ư đại thừa m�n,

Khước chấp sanh tử tr�.

Nhược ng�n hạ tương ứng,

Tức cộng lực Phật nghĩa.

Nhược thật bất tương ứng.

Hiệp chưởng linh hoan hỷ.

Thử t�ng bổn v� tranh,

Tranh tức thất đạo �.

Chấp nghịch tranh ph�p m�n,

Tự t�nh nhập sanh tử.

Dịch nghĩa:

Tất cả chẳng c� chơn,

Chớ n�n cho l� chơn.

Nếu người thấy c� chơn,

Sự thấy đều chẳng chơn.

Nếu được tự c� chơn,

L�a giả, t�m tức chơn.

Tự t�m chẳng l�a giả, ⁽^[*]⁾

L�m sao c� chỗ chơn ?

Hữu t�nh tất phải động,

V� t�nh th� bất động.

Nếu tu hạnh bất động,

Đ�u kh�c lo�i v� t�nh!

Muốn t�m chơn bất động,

Nơi động c� bất động.

Bất động (v� t�nh) l� bất động,

V� t�nh v� Phật chủng.

Nếu người kh�o ph�n biệt,

Đệ nhất nghĩa bất động.

C�i thấy được như vậy,

Tức l� chơn như dụng.

B�o cho người học đạo,

Si�ng tu phải ch� �.

Chớ n�n nơi đại thừa,

Lại chấp tr� sanh tử.

Vừa nghe liền tương ưng,

C�ng nhau luận nghĩa Phật.

Nếu người chẳng tương ưng,

Chấp tay khiến hoan hỷ.

T�ng n�y vốn v� tranh,

Tranh th� mất � đạo.

Kẻ tr�i nghịch ph�p m�n,

Tự t�nh v�o sanh tử.

�

Đồ ch�ng nghe xong thảy đều đảnh lễ, l�nh hội theo � của Sư, mọi người tự nhiếp t�m y ph�p tu h�nh, chẳng d�m tranh luận nữa. Đ� biết Sư trụ thế chẳng bao l�u, Thượng Tọa Ph�p Hải lễ b�i hỏi: �Sau khi H�a Thượng vi�n tịch, y ph�p n�n trao ph� cho ai?�.

Sư n�i: �Tất cả khai thị kể từ khi ta thuyết ph�p ở ch�a Đại Phạn đến nay, ghi ch�p lại để lưu truyền cho đời sau, tựa l� �PH�P BẢO Đ�N KINH�, c�c ngươi phải hộ tr� trao truyền cho nhau để h�a độ ch�ng sanh, y theo kinh n�y gọi l� Ch�nh Ph�p. Nay chỉ v� c�c ngươi truyền ph�p m� chẳng truyền y b�t, v� c�c ngươi t�n căn đ� thuần thục, quyết định chẳng nghi, đều c� khả năng đảm nhiệm việc lớn của chư Phật chư Tổ truyền lại. Vả lại theo � b�i kệ truyền thọ của Tổ Đạt Ma th� y cũng chẳng n�n truyền. Kệ rằng:

Ng� bổn lai thử độ,

Truyền ph�p cứu m� t�nh.

Nhứt hoa khai ngũ diệp,

Kết quả tự nhi�n th�nh.

Dịch nghĩa:

Ta đến đất nước n�y,

Truyền ph�p cứu người m�.

Một b�ng nở năm c�nh,

Kết quả tự nhi�n th�nh.

Sư lại n�i: �C�c ngươi nếu muốn th�nh tựu nhất thiết chủng tr�, phải thấu ngộ nhất tướng tam muội v� nhất hạnh tam muội. Ở tất cả nơi m� chẳng trụ tướng, nơi mọi tướng chẳng sanh y�u gh�t, cũng chẳng lấy bỏ, chẳng nghĩ việc lợi �ch th�nh bại, trong t�m trống rỗng dung h�a, an nh�n đạm bạc, đ�y gọi l� nhất tướng tam muội. Ở tất cả nơi đi, đứng, nằm ngồi, duy nhất h�nh theo trực t�m, nơi n�o cũng l� bất động đạo tr�ng, như vậy mới th�nh chơn tịnh độ, đ�y gọi l� nhất hạnh tam muội. Nếu người đủ hai thứ tam muội n�y, như gieo giống dưới đất, lu�n lu�n tưới nước v� b�n ph�n, cuối c�ng sẽ được quả ch�n. Nhất tướng nhất hạnh cũng như vậy.

Nay ta thuyết ph�p dụ như mưa lớn, thấm nhuần đại địa, Phật t�nh của c�c ngươi giống như hạt giống, gặp mưa thấm nhuần liền được sanh trưởng. Nối theo t�ng chỉ của ta quyết th�nh Bồ Đề, h�nh theo ph�p ta ắt chứng diệu quả, h�y nghe kệ đ�y:

T�m địa h�m chư chủng,

Phổ vũ tất giai manh.

Đốn ngộ hoa t�nh dĩ,

Bồ Đề quả tự th�nh.

Dịch nghĩa:

T�m địa chứa nhiều giống,

Gặp mưa đều nẩy mầm.

Đốn ngộ tự t�m rồi,

Quả Bồ Đề tự th�nh.

Sư thuyết kệ xong n�i: �Ph�p chẳng c� hai, tự t�m cũng vậy, đạo vốn thanh tịnh (trong sạch), cũng chẳng c�c tướng. C�c ngươi cẩn thận, chớ n�n qu�n tịnh v� chấp �kh�ng� nơi t�m, tự t�m vốn thanh tịnh, chẳng thể lấy bỏ. Mọi người cứ t�y duy�n m� đi, h�y cố gắng tu h�nh!�.

Đồ ch�ng nghe xong đảnh lễ lui ra.

Ng�y m�ng 8 th�ng 7, Sư bỗng gọi m�n đồ: �Ta muốn về T�n Ch�u, h�y mau lo ghe thuyền�. Đại ch�ng đều năn nỉ ở lại, Sư n�i: �Chư Phật ra đời c�n phải thị hiện Niết B�n, c� đến th� c� đi, l� thường như vậy, thể x�c của ta tất phải c� chỗ về�.

Ch�ng n�i: �Sư từ nay đi, chừng n�o trở về?�.

Sư n�i: �L� rụng về cội, trở về chẳng n�i�.

Lại hỏi: �Ch�nh Ph�p Nh�n Tạng truyền ph� cho ai?�.

Sư n�i: �Người c� đạo th� được, người v� t�m th� kh�ng�.

Lại hỏi: �Chưa biết xưa nay chư Phật chư Tổ ứng hiện, truyền thọ được bao nhi�u đời ? Xin Sư cho biết�.

Sư n�i: �Cổ Phật ứng thế đ� v� số lượng, chẳng thể t�nh được, nay từ thất Phật bắt đầu: Qu� khứ Trang Nghi�m Kiếp: Tỳ B� Thi Phật, Thi Kh� Phật, Tỳ X� Ph� Phật, Hiện tại Hiền Kiếp: C�u Lưu T�n Phật, C�u Na H�m M�u Ni Phật, Ca Diếp Phật, Th�ch Ca M�u Ni Phật, ấy l� thất Phật.

Th�ch Ca Văn Phật đầu ti�n truyền cho:

Tổ thứ nhất�� : Ma Ha Ca Diếp.

Tổ thứ hai�� : A Nan T�n giả.

Tổ thứ ba�� : Thương-Na H�a-Tu.

Tổ thứ tư�� : Ưu Ba C�c Đa.

Tổ thứ năm�� : Đề Đa Ca.

Tổ thứ s�u�� : Di Gi� Ca.

Tổ thứ bảy�� : B� Tu Mật Đa.

Tổ thứ t�m�� : Phật Đ� Nan Đề.

Tổ thứ ch�n�� : Phục Đ� Mật Đa.

Tổ thứ mười�� : Hiếp T�n giả.

Tổ thứ mười một�� : Ph� Na Dạ Xa.

Tổ thứ mười hai�� : M� Minh Đại sĩ.

Tổ thứ mười ba�� : Ca Tỳ Ma La.

Tổ thứ mười bốn�� : Long Thọ Đại sĩ.

Tổ thứ mười lăm�� : Ca Na Đề B�.

Tổ thứ mười s�u�� : La Hầu La Đa.

Tổ thứ mười bảy�� : Tăng Gi� Nan Đề.

Tổ thứ mười t�m�� : Gi� Gia X� Đa.

Tổ thứ mười ch�n�� : Cưu Ma La Đa.

Tổ thứ hai mươi�� : X� Da Đa.

Tổ thứ hai mươi mốt�� : B� Tu B�n Đầu.

Tổ thứ hai mươi hai�� : Ma Noa La.

Tổ thứ hai mươi ba�� : Hạc Lặc Đa.

Tổ thứ hai mươi bốn�� : Sư Tử T�n giả.

Tổ thứ hai mươi lăm�� : B� X� Tư Đa.

Tổ thứ hai mươi s�u �� : Bất Như Mật Đa.

Tổ thứ hai mươi bảy �� : B�t Nh� Đa La.

Tổ thứ hai mươi t�m�� : Bồ Đề Đạt Ma.

Tổ thứ hai mươi ch�n�� : Huệ Khả Đại sư.

Tổ thứ ba mươi�� : Tăng X�n Đại sư.

Tổ thứ ba mươi mốt�� : Đạo T�n Đại sư.

Tổ thứ ba mươi hai �� : Hoằng Nhẫn Đại sư.

Tổ thứ ba mươi ba �� : Huệ Năng vậy.

Từ tr�n chư Tổ, mỗi mỗi đều c� truyền thừa, c�c ngươi về sau cũng y theo thứ tự truyền thọ, chớ tr�i với truyền thống.

Ng�y m�ng 3 th�ng 8 năm Qu� Sửu, ni�n hiệu Ti�n Thi�n thứ hai (713) (đến th�ng 12 năm ấy đổi ni�n hiệu l� Khai Nguy�n nguy�n ni�n), ở ch�a Quốc �n d�ng trai xong, Sư bảo đồ ch�ng: �C�c ngươi h�y theo thứ tự an tọa, để ta từ biệt�.

Ph�p Hải bạch: �H�a Thượng lưu lại Gi�o Ph�p n�o khiến người m� đời sau được thấy Phật t�nh?�.

Sư n�i: �C�c ngươi h�y để � nghe, người m� đời sau nếu nhận được ch�ng sanh tức Phật t�nh. Nếu chẳng nhận được ch�ng sanh, dẫu cho mu�n kiếp t�m Phật cũng kh� gặp. Nay ta dạy c�c ngươi nhận được tự t�m ch�ng sanh, thấy tự t�m Phật t�nh. Muốn được gặp Phật, h�y nhận ch�ng sanh, chỉ v� ch�ng sanh lầm m� Phật t�nh, chẳng phải Phật t�nh lầm m� ch�ng sanh, tự t�nh nếu ngộ, ch�ng sanh l� Phật, tự t�nh nếu m�, Phật l� ch�ng sanh. Tự t�nh b�nh đẳng, ch�ng sanh l� Phật, tự t�nh t� hiểm, Phật l� ch�ng sanh. C�c ngươi nếu t�m hạnh quanh co th� Phật ở nơi ch�ng sanh, nếu được nhất niệm b�nh đẳng ngay thẳng th� ch�ng sanh th�nh Phật.

T�m ta tự c� Phật,

Tự Phật l� chơn Phật.

Nếu tự chẳng Phật t�m,

Nơi n�o t�m chơn Phật?

C�c ngươi tự t�m l� Phật, chớ hồ nghi nữa. Vạn ph�p đều từ tự t�m sanh khởi, chẳng phải vật b�n ngo�i c� thể kiến lập. N�n Kinh n�i: �T�m sanh th� mọi ph�p sanh, t�m diệt th� mọi ph�p diệt�. Nay ta để lại b�i kệ để l�m lời từ biệt, gọi l�: TỰ T�NH CHƠN PHẬT KỆ, người đời sau nhận được � của kệ n�y, tự thấy bản t�m, tự th�nh Phật đạo. Kệ rằng:

Chơn như tự t�nh thị chơn Phật,

T� kiến tam độc thị ma vương.

T� m� chi thời ma tại x�,

Ch�nh kiến chi thời Phật tại đường.

T�nh trung t� kiến tam độc sanh,

Tức thị ma vương lai trụ x�.

Ch�nh kiến tự trừ tam độc t�m,

Ma biến th�nh Phật chơn v� giả.

Ph�p th�n b�o th�n cập h�a th�n,

Tam th�n bổn lai thị nhất th�n.

Nhược hướng t�nh trung năng tự kiến,

Tức thị th�nh Phật Bồ đề nh�n.

Bổn t�ng h�a th�n sanh tịnh t�nh,

Tịnh t�nh thường tại h�a th�n trung.

T�nh sử h�a th�n h�nh ch�nh đạo,

Đương lai vi�n m�n chơn v� c�ng.

D�m t�nh bổn thị tịnh t�nh nh�n,

Trừ d�m tức thị tịnh t�nh th�n.

T�nh trung c�c tự ly ngũ dục,

Kiến t�nh s�t na tứ thị chơn.

Kim sanh nhược ngộ đốn gi�o m�n,

Hốt ngộ tự t�nh kiến Thế T�n.

Nhược dục tu h�nh m�ch t�c Phật,

Bất tri h� xứ nghĩ cầu chơn.

Nhược năng t�m trung tự kiến chơn,

Hữu chơn tức thị th�nh Phật nh�n.

Bất kiến tự t�nh ngoại m�ch Phật,

Khởi t�m tổng thị đại si nhơn.

Đốn gi�o ph�p m�n kim dĩ lưu,

Cứu độ thế nhơn tu tự tu.

B�o nhữ đương lai học đạo giả,

Bất t�c thử kiến đại du du.

Dịch nghĩa:

Chơn như tự t�nh l� chơn Phật,

T� kiến tam độc l� ma vương.

L�c t� m� khởi ma tại nh�,

Khi c� ch�nh kiến Phật tại điện.

T�m nổi t� kiến tam độc sanh,

Tức l� ma vương đến nh� ở.

Ch�nh kiến khởi l�n tam độc trừ,

Ma trở th�nh Phật thật chẳng giả.

Ph�p th�n b�o th�n v� h�a th�n,

Tam th�n vốn chỉ l� nhất th�n.

Nếu được tự thấy nơi tự t�nh,

Gieo nh�n Bồ Đề tức th�nh Phật.

Vốn từ h�a th�n sanh tịnh t�nh,

Tịnh t�nh thường trụ nơi h�a th�n.

T�nh khiến h�a th�n h�nh ch�nh đạo,

Tương lai vi�n m�n v� c�ng tận.

D�m t�nh vốn l� nh�n tịnh t�nh,

Trừ d�m tức l� tịnh t�nh th�n.

Nơi t�nh thường tự l�a ngũ dục,

S�t na kiến t�nh tức l� chơn.

Đời nay nếu gặp ph�p đốn gi�o,

Ho�t ngộtự t�nh gặp Thế T�n.

Nếu người tu h�nh cầu l�m Phật,

Chẳng biết nơi n�o để cầu chơn.

Nếu ngay nơi t�m tự thấy chơn,

C� chơn tức l� nh�n th�nh Phật.

Chẳng thấy tự t�nh, ngo�i t�m Phật,

Khởi t�m t�m Phật l� si m�.

Ph�p m�n đốn gi�o nay đ� truyền,

Cứu độ ch�ng sanh phải tự tu.

B�o cho tương lai người học đạo,

Chẳng theo ch�nh kiến m�i m�i ch�m.�

Sư thuyết kệ xong, bảo: �C�c ngươi phải tự hộ tr�, sau khi ta vi�n tịch, chớ n�n theo t�nh chấp thế gian rơi lệ buồn sầu, nhận ph�ng điếu v� để tang, l�m như vậy chẳng phải đệ tử của ta, cũng chẳng phải Ch�nh Ph�p. Chỉ n�n nhận tự bản t�m, thấy tự bản t�nh, chẳng động chẳng tịnh, chẳng sanh chẳng diệt, chẳng lui chẳng tới, chẳng thị chẳng phi, chẳng trụ chẳng đi. V� sợ c�c người t�m m�, chẳng hiểu � ta, nay nhắc lại lần nữa, khiến c�c ngươi tự thấy t�nh. Sau khi ta vi�n tịch, theo đ�y tu h�nh, cũng như ta c�n tại thế, nếu tr�i với lời dạy của ta, dẫu cho ta c�n tại thế, cũng đ�u c� �ch lợi g�!�. Lại thuyết kệ rằng:

�Ngột ngột bất tu thiện,

Đằng đằng bất tạo �c.

Tịch tịch đoạn kiến văn,

Đ�ng đ�ng t�m v� trước.

Dịch nghĩa:

Ng�y ng�y chẳng tu thiện,

Bừng bừng chẳng tạo �c.

Tịch tịch dứt thấy nghe,

Lu�n lu�n chẳng d�nh mắc.

Sư thuyết kệ xong, ngồi ngay cho đến canh ba, thoạt gọi m�n đồ: �Ta đi nh�!�, liền ngồi y�n vi�n tịch. Ngay l�c ấy c� m�i hương lạ thơm khắp n�i, mống trắng mọc v�ng cầu chấm đất, rừng c�y biến th�nh m�u trắng, cầm th� k�u vang thảm thiết.

Đến th�ng Mười Một, c�c quan chức v� Tăng tục ba quận Quảng Ch�u, Thiều Ch�u, T�n Ch�u tranh nhau gi�nh� rước nhục th�n của Sư, chẳng quyết định được về đ�u, b�n c�ng nhau đốt hương nguyện rằng: �Kh�i hương bay về đ�u th� nhục th�n của Sư về đ�.� L�c ấy kh�i hương bay thẳng về hướng T�o Kh�.

- Ng�y 13 th�ng11, dời kh�m thờ nhục th�n v� y b�t của Sư về T�o Kh�.

- Ng�y 25 th�ng 7 năm sau mở kh�m để nhập th�p. Quan sở tại Thiều Ch�u d�ng biểu t�u l�n triều đ�nh, vua sắc chỉ lập bia ghi đạo hạnh của Sư: �Tổ Sư 76 tuổi, năm 24 tuổi được truyền y ph�p, 39 tuổi xuống t�c, thuyết ph�p lợi sanh 37 năm, người đắc t�ng chỉ nối ph�p được 43 vị, người nghe ph�p ngộ đạo si�u ph�m th� chẳng biết số lượng. T�n y truyền từ Tổ Đạt Ma, với c�i y b�t của vua Trung T�n ban cho, c�i chơn tượng do Phương Biện đắp, v� tọa cụ của Sư, thảy đều giao cho thị giả giữ th�p, đời đời thờ nơi BỬU L�M ĐẠO TR�NG. Lưu truyền PH�P BẢO Đ�N KINH để hiển b�y t�ng chỉ, hưng thạnh Tam Bảo, phổ biến lợi �ch cho ch�ng sanh.��

--------------------------------------------------

^{([*]) : Đ�ng với sai, ch�n với giả ... đều l� giả.}^{Kẻ tr�i nghịch ph�p m�n, Tự T�nh v�o sanh tử}

�

KINH PH�P BẢO Đ�N

H�́T

�