�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

�

T1892

QUAN TRUNG S�NG LẬP GIỚI Đ�N ĐỒ KINH

Nguy�n t�c H�n văn: Ch�a T�y Minh, sa-m�n Th�ch Đạo Tuy�n soạn.

Dịch sang Việt văn: T�-kheo Th�ch Thọ Phước.

V� t�i ngu muội, n�n ngay từ nhỏ đ� v�o trường nghi�n cứu s�u gi�o nghĩa, tham vấn c�c bậc hiền minh; hỏi đạo từ những vị bặt dứt Nho văn, k�nh đức nơi bậc kế thừa được đạo. V� thế, t�i kh�ng học với một thầy cố định, m� rong ruỗi ngh�n dặm như trong gang tấc; chỉ lấy gi�o ph�p l�m nhiệm vụ, n�n ch�n đi khắp Quan H� như chiếc thuyền con. Lại đi suốt Ngụy-Tấn, xem đọc rất nhiều những điều mới nghe; dạo bước v�ng Giang-Ho�i, nh�n duy�n h�nh th�nh từ những điều tr�n đường đ� thấy biết.

V� thế, đến năm ba mươi tuổi, t�i mới bi�n soạn những điều cốt yếu của luật nghi, kế hoạch của h�nh sự[1], đồ h�nh, truyện k� mở t�m cho người học đương thời; sớ giải, sao văn, khai tr� cho h�ng thức; hoặc ch�, hoặc giải đều dẫn dụng c�c bộ kinh xưa; l�c ch�, l�c khen, cốt ở chỗ th�nh tựu sự nghiệp; giải th�ch đầy đủ như đ� thấy; dần dần lan rộng dần c� thể biết. Đến như giới bản, đ�n tr�ng chưa được tr�nh b�y rộng r�i, tuy nh�n nơi sự m� tr�nh b�y, nhưng ho�n to�n kh�ng phải những lời sai tr�i. Người thời nay bu�ng lung t�m �, sớm tối l�m những việc thấp h�n, một khi đi tr�n con đường n�y, th� c� thể bị rơi v�o kh�ng biết bao nhi�u hầm hố. V� thế, t�i phải nhanh ch�ng viết ra để loại trừ những điều sai tr�i, ngăn chặn những việc lỗi lầm.

Ni�n hiệu C�n Phong thứ hai (667), ph�a nam Kinh đ�, s�ng lập v� hoằng truyền ph�p n�y.

Sở dĩ lập giới đ�n l� v� giới. Giới l� gốc hạnh của ch�ng th�nh, l� mạng căn của ba ph�p. Thế T�n nhờ đ�y m� ph�t khởi l�ng từ. H�ng ph�m phu nhờ đ� m� đạt đến tịch diệt. Cho n�n, văn ghi: �L�m sao biết được Phật ph�p c� thể trụ được l�u d�i? Nếu ở v�ng trung quốc th� phải đủ mười t�-kheo, v�ng bi�n địa th� phải đủ năm t�-kheo, thụ giới đ�ng ph�p, đ� gọi l� ch�nh ph�p trụ được l�u�. V� thế n�n biết, thể t�nh oai nghi của t�-kheo, kh�ng c� giới th� kh�ng tồn tại; đạo ắt do người truyền, kh�ng c� giới kh�ng thể lập. Giới do t�c nghiệp m� th�nh tựu, nghiệp ắt phải nhờ v�o xứ m� ph�t sinh. Xứ ch�nh l� giới đ�n; l�n-xuống th� t�m nh�n tỏa ph�t; địa tức l� thắng thiện, xướng-kết th� sự dụng chu to�n. Vậy, h� chẳng phải d�ng nghi thức phi thường để t�c động đến t�m � phi thường hay sao?

Thế n�n, do biết r� t�nh bao qu�t của giới đ�n m� b�n luận, n�n �xứ� được th�nh; nhờ nghi�n cứu tầm quan trọng của giới đ�n, mới thấy h�nh sự thật kh� định mực thước. V� thế, c�c văn luận ghi: �Phương tướng[2] th� kh�ng r� r�ng ranh giới, xướng lệnh th� c� người mờ mịt duy�n trước mắt; ch�ng tập hợp lại c� người kh�ng biết cương giới chung-cương giới ri�ng, vấn h�a lại �kh�ng biết l� th�nh hay kh�ng th�nh. Kh�ng c� cương giới th� ho�n to�n tr�i với luật Phật, tuy thụ giới nhưng kh�ng đắc, v� kh�ng c� cương giới�. Thế mới biết, tr�n khoảng kh�ng m� x�y nh� th� chỉ uổng ph� c�ng sức, kh�ng c� đ�n m� kết giới th� t�m th� thắng kh�ng ph�t sinh.

Nay t�i t�m đọc hết những kinh s�ch, đ�c kết lại những g� đ� nghe, mở ra m�n đầu ti�n của ph�p th�, nương theo ph�p tắc xưa của ph�p trụ. Nếu kh�ng ph�n biệt đường lối th� người học kh�ng biết được nguy�n nh�n. V� thế, t�i tạm lập ra c�c m�n để những người th�ng minh tr� tuệ biết luật nghi chẳng phải s�ng lập xằng bậy.

1. Kết giới v� dạy lập đ�n

X�y dựng nền m�ng đ�n tr�ng, vốn chỉ c� Phật. Mười phương c�ng tụ tập, tr�nh b�y r� về đ�n tr�ng. Thuở xưa, đức Như Lai Quang Minh Vương đầu ti�n luận về việc kiến lập. V� thế, việc kiến lập do c�c bậc th�nh nh�n, chứ chẳng phải do người mưu t�nh, n�n cần hết mực k�nh trọng.

2. Đặt danh v� hiệu

Xem hết luật, luận, phần nhiều đều gọi l� �giới đ�n�. Nhưng v� thế tục l�c bấy giờ lẫn lộn giữa đ�n v� tr�ng, kh�ng thể ph�n biệt được, n�n t�i mới dẫn c�c s�ch để ph�n biệt, danh v� thật c�ng n�u, chứ đ�u chỉ theo th�i quen cố chấp kh� thay đổi?.

3. H�nh d�ng, tầng lớp v� tướng trạng

Đ� gọi l� �đ�n� tức nền phải cao hơn mặt đất, h�nh d�ng giống như n�i Tu-di, tướng giống như t�a ngồi của Phật. Bốn h�ng bậc thềm, bao quanh ba lớp, c� linh cốt trấn giữ, l�m cho ph�p hưng thịnh v� trụ được d�i l�u.

4. Cao, thấp, rộng, hẹp

Qui định cao, thấp phải căn cứ theo khủy tay Phật. Rộng, hẹp t�y theo trường hợp, lớn nhỏ cũng kh�ng c� hạn cuộc, đều do người c� hiểu biết trao đổi, b�n bạc rồi qui định.

5. B�n trong v� b�n ngo�i đại giới

Khảo cứu hết c�c bộ luật, th� trong-ngo�i đều t�y điều kiện. Nay căn cứ theo nghĩa để t�m hiểu, th� b�n ngo�i c� � kh�c.

6. Ph�p kết giới trước hay sau

Theo c�ch l�m của người xưa th� phải kết đại giới trước. Nay kiểm tra kĩ những kinh s�ch hiện c�n, th� thấy n�i lập đ�n trước, kết giới sau.

7. Nh�m họp Tăng gần hay xa

Lập đ�n, đầu ti�n hẳn phải đắp nền, cho đến ph�p tắc nh�m họp Tăng, đ� vốn đ� th�nh qui củ. Nhưng v� người học đời sau phần nhiều theo � m�nh, xem thường sự nghiệp của m�nh, n�n nhất định phải y lời Phật dạy, theo đ�ng ph�p m� nh�m họp Tăng.

8. Yết-ma th�nh hay kh�ng th�nh

Tiếng Phạn gọi l� Yết-ma, Trung Quốc dịch l� T�c nghiệp, nghĩa l� phải ph�n biệt th�nh hay kh�ng th�nh, hiểu r� thời gian v� cơ duy�n; Tăng l� h�a hợp kh�ng chống tr�i. B�n về �sự� th� bốn giới, mỗi mỗi đều t�m th�u.

9. Ph�p tắc thụ giới

Phương ph�p thụ giới, xưa nay tiếp nối kế thừa, nếu đ�n kh�ng c� thềm bậc th� khi l�n đ�n sẽ mất hết thứ tự. Cho n�n, Đức Phật chế định ra khu�n mẫu, khiến giữa thầy tr� c� ph�p tắc; nhiễu, quỳ, đứng giống như m�y m�c vận chuyển đ�ng ph�p.

10. C�ng năng xa gần

Một khi tăng đ� kết giới rồi, th� k�o d�i s�u vạn năm; ba ph�p đ� mất d� trải qua ngh�n th�nh m� đ�n vẫn c�n, n�n gọi l� Kim cang đạo tr�ng. T�n gọi v� � nghĩa như thế nếu chẳng phải Phật th� kh�ng ai c� thể hiểu được. H�ng ph�m phu chỉ biết k�nh tu�n theo, chứ kh�ng thể xem thường.

11. Ca ngợi c�ng đức

C�ng đức cao qu� của giới đ�n, c�c bậc th�nh đều noi theo. Kiến lập căn l�nh v� thượng, đốn trừ những hệ lụy thấp h�n� Tất cả đều từ đất n�y, n�n mới được t�n s�ng. Như vậy, h� kh�ng đ�ng ca tụng c�ng cao, khen ngợi th�nh đức hay sao?.

1. Lần đầu ti�n kết v� dạy c�ch lập giới đ�n.

Biệt truyện ghi: �Một thời, Đức Phật ở trong vườn K� Thụ. Bấy giờ, v� để kết giới, thụ giới n�n t�-kheo L�u-ch� xin ph�p Phật được lập đ�n. L�c ấy, Như Lai bằng l�ng v� cho lập ba đ�n: Đ�n ph�a đ�ng của cửa Phật viện gọi l� �Phật v� t�-kheo kết giới đ�n�. Đ�n ph�a t�y của cửa Phật viện gọi l� �Phật v� t�-kheo-ni kết giới đ�n�. Đ�n ph�a nam của cửa ph�a đ�ng ngoại viện l� �Tăng v� t�-kheo thụ giới đ�n�.

Ng�y đầu ti�n lập đ�n, c� chư Phật khắp mười phương nh�m họp. L�c ấy, c� t�m trăm ức Đức Phật c�ng t�n l� Th�ch-ca. C�c Đức Phật khắp mười phương cũng c� t�n như vậy.

Bấy giờ, Đại Phạm Thi�n vương lập giới đ�n ở ph�a đ�ng b�n trong Phật viện. Ma vương Ba-tuần lập giới đ�n ở ph�a t�y b�n trong Phật viện. Khi hai đ�n n�y đ� lập xong, c�c Đức Phật đều l�n ngồi tr�n đ� c�ng nhau b�n luận về việc kết giới v� c�c tướng tr� phạm, nặng nhẹ v.v� C�c Ng�i lại b�n về việc độ t�-kheo-ni sẽ l�m ch�nh ph�p bị diệt. Nhưng cuối c�ng c�c Đức Phật đều luận: �Thuở xưa c� bốn bộ, nay lẽ n�o kh�ng c� sao?�. Tuy ban đầu ch�nh ph�p diệt một nửa, nhưng nếu c� thể thực h�nh b�t k�nh giới[3] th� ch�nh ph�p trụ lại một ngh�n năm. Cho n�n, hai đ�n n�y chỉ c� c�c Đức Phật mới được l�n để c�ng nhau b�n c�c Phật sự.

Trong đ�n Tăng thụ giới, tuy Phật kh�ng được xếp v�o số Tăng, nhưng c� l�c độ bậc th�nh, th� Phật cũng đến đ�n n�y. V� chỉ tạm thời h�nh sự, n�n kh�ng xếp Phật v�o t�c số Tăng khi tham gia c�c ph�p yết-ma.

2. Đặt t�n, n�u hiệu giới đ�n.

��Tr�ng� v� �đ�n� m� trong luật luận thường n�u l� hai loại kh�c nhau. C�c nước ở T�y Thi�n[4] đều c� định nghĩa ri�ng. C�n ở Trung Quốc vốn chưa h�nh sự, n�n cũng kh�ng c� g� lạ. Nay xin x�c định danh v� thật của ch�ng, hoặc n�u những � kiến kh�c.

Tăng truyện ghi: �Khoảng ni�n hiệu Nguy�n Gia (424-445) vua Văn Đế đời Tống, th�nh tăng C�ng Đức Khải du h�a ở Kiến Nghiệp, lập giới đ�n trong khu vườn trước ch�a Nam L�m để người l�n đ�n thụ giới. Sau khi vị ấy qua đời, lại đặt th�n tr�n đ�n ấy m� hỏa t�ng�. Lại c� những việc kh�c như dẫn chứng dưới đ�y:

Như T�-ma-la-xoa, người dịch lại bộ luật Thập tụng[5] trả lời ph�p sư Tuệ Qu�n về những việc trong Ngũ b�ch vấn[6] cũng c� n�i: �Tr�n đ�n, sư Tăng v� người thụ giới�. Trong c�c văn kh�c c� n�i đầy đủ, ở đ�y kh�ng cần phải ghi lại. Cho n�n biết, t�n gọi �đ�n� vốn đ� c� từ l�u. Nhưng v� người thời nay kh�ng biết n�n mới lẫn lộn đổ đồng l� tr�ng th� bằng, đ�n th� cao m� kh�ng ph�n biệt được sự kh�c nhau giữa hai loại ấy. Thật l� sai lầm!

Biệt truyện ghi: �Sau khi Đức Phật niết-b�n, t�n giả Ca-diếp muốn kết tập kinh, n�n l�n giới đ�n rồi sai Tiểu Mục-li�n g� chu�ng triệu tập trăm ức ch�ng tăng ph�m-th�nh bốn phương. Khi ch�ng tăng đ� tập hợp tr�n đ�n, t�n giả Ca-diếp liền bạch tứ yết-ma phạt tội t�n giả T�n-đầu-l� v� t�n giả A-nan. Sau đ�, t�n giả Ca-diếp bảo t�n giả A-nan đắp tăng-gi�-l� của Phật v� thỉnh thăng t�a, rồi trước tụng kinh Di gi�o, giống như Đức Phật đang khuy�n răn, khiến cho c�c đại Bồ-t�t, A-la-h�n, t�m bộ trời, rồng v.v� đều buồn thương rơi lệ. Bấy giờ t�n giả Ca-diếp đứng dậy, đắp tăng-gi�-l� vải th�, cầm ni-sư-đ�n đến trước t�n giả A-nan, trải ni-sư-đ�n, đỉnh lễ A-nan, rồi nhiễu ba v�ng theo chiều b�n phải. Khi ấy, Đại Phạm Thi�n vương cầm lọng b�u lớn che t�n giả A-nan; chủ c�i trời Đao-lợi đem chiếc b�n bảy b�u đặt trước t�n giả A-nan; ma vương Ba-tuần đem phất trần bảy b�u d�ng l�n t�n giả A-nan. Kế đến ma vương v� Đế Th�ch hầu hai b�n; Tứ Thi�n vương đứng hầu ở bốn ch�n t�a cao; ba mươi hai sứ giả hỗ quỵ[7] sau t�n giả Ca-diếp.

Sau khi đỉnh lễ ng�i A-nan, t�n giả Ca-diếp đứng dậy tiến đến thăm hỏi về những sinh hoạt hằng ng�y giống như khi đức Thế T�n c�n tại thế, kh�ng kh�c. Bấy giờ, t�n giả Ca-diếp đặt ba ngh�n t�m trăm c�u hỏi về những việc c�n nghi ngờ, t�n giả A-nan đều trả lời hết�.

Ở đ�y chỉ n�u ra vấn đề giới đ�n, những việc kh�c kh�ng đề cập đến. Về vấn đề giới đ�n, t�n giả Ca-diếp hỏi:

- Thầy theo Như Lai hai mươi năm, Như Lai dạy phải l�m giới đ�n cao, thấp, rộng, hẹp bao nhi�u khuỷu tay? Tr�n giới đ�n c� an tr� x�-lợi kh�ng? Bốn mặt giới đ�n x�y bằng vật liệu g�? Bốn mặt, mỗi b�n c� bao nhi�u bậc thềm? Chung quanh bốn mặt đ�n tạo những h�nh tượng g�? Nếu trong nước kh�ng c� đ� th� đắp đ�n bằng đất, c�t được kh�ng?

T�n giả A-nan trả lời giống như đồ h�nh trong quyển n�y (Xem phụ lục).

Giới đ�n ở K�-ho�n l� giới đ�n đầu ti�n. Ph�a bắc giới đ�n c� đ�i chu�ng, cao bốn trăm x�ch[8], b�n tr�n c� chu�ng v�ng nặng mười vạn c�n[9], trang nghi�m hiếm c�; ph�a dưới c� tượng ch�n con rồng cuộn tr�n, miệng rồng phun nước t�m đặc t�nh.

Khi người sắp thụ giới đến đ�n, rồng liền phun nước qu�n đỉnh[10], giống như nghi thức Chuyển lu�n vương l�n đ�n tiếp nhận vương vị. Cho n�n, người bắt đầu thụ giới giống như Phật l� đấng Ph�p vương nhận giai vị Ph�p vương. Ngo�i ra, c�n c� �nh s�ng của ma-ni ch�u chiếu v�o người thụ giới, khiến họ được m�t mẻ. Việc n�y cũng biểu thị cho giới ch�u của người thụ thanh tịnh.

Khi th�nh nh�n thụ giới, th� tất cả bồ-t�t đ�nh chu�ng. Tiếng chu�ng chấn động cả ba ngh�n thế giới, người nghe đều chứng quả, c�c đường �c dừng c�c h�nh phạt. Khi ph�m phu thụ giới th� sai t�-kheo Ma-để đ�nh chu�ng. Tiếng chu�ng vang khắp tiểu thi�n thế giới. T�-kheo ấy c� sức mạnh bằng mười vạn người.

Đ�i chu�ng c� h�nh d�ng giống n�i Tu-di. Trong hồ lớn ph�a dưới đ�i c� ch�n con rồng vươn đầu cao v� cuộn tr�n. Tr�n c�c x� nh�, trụ cột v.v� đều c� gắn đầu rồng được l�m bằng v�ng r�ng. M�i ng�i lợp bằng pha-l� b�u. Nếu c� người thụ giới l�n đ�n, c�c rồng liền cử động, miệng phun ra mưa thơm, m�y thơm phủ khắp đ�n. Quanh l�ng hồ được x�y bằng bạch ngọc, đ�y hồ trải c�t bạc, nước trong vắt c� vị ngọt như sữa, mật. Những người giữ giới, nếu c� bệnh m� uống nước hồ n�y th� tất cả bệnh đều l�nh. Người ph� giới uống nước n�y như nuốt nước sắt n�ng. Khi Đức Phật sắp niết-b�n, nước hồ ấy tự nhi�n kh� cạn, m�i ng�i cũng bay mất. Đến khi t�n giả Ca-diếp kết tập, t�n giả A-nan trả lời, th� ng�i xuất hiện lại, hồ lại c� nước m�u trắng giống như sữa, nhưng kh�ng c� vị của sữa. Đ�y l� biểu trưng cho việc sau khi Đức Phật nhập diệt,� ch�nh ph�p cũng diệt theo, dần dần kh�ng c�n m�i vị Phật ph�p. Như kinh Niết-b�n ghi: �Giống như th�m nước v�o sữa�, c� thể theo đ� m� biết được.

Khi việc kết tập, hỏi đ�p kết th�c, Tăng đi v�o vương th�nh, th� chu�ng lớn v� đ�i b�u đều bay l�n trời Đ�u-suất; hồ ngọc v� c�t bạc được vua rồng lấy đi; nước cũng kh� cạn. Ng�y nay, tr�n khu đất đ� kh�ng c�n vết t�ch g�, nhiều người kh�ng biết nh�n duy�n ban đầu v� vị tr� lập đ�n, n�n ở đ�y phải tr�nh b�y đầy đủ.

T�n gọi �đ�n� đ� được định từ khi Đức Phật c�n tại thế. C�c kinh, luật, luận truyền đến Trung Quốc đều n�i đến c�ch thức kết tập tại hai nơi ở Vương th�nh. Tuy c� th�m bớt sai biệt, kh�ng đồng, nhưng cũng kh�ng hại g� đến việc t�n giả A-nan l�n t�a l�m một bậc Đại sư kết tập gi�o ph�p. D� vậy, nay chỉ c�n giữ những nghi vấn của t�n giả Ca-diếp v� việc A-nan l�n t�a giống Phật, l�m cho tất cả t�-kheo đều nghi t�n giả A-nan l� Phật. Nhưng khi họ nghe t�n giả A-nan n�i �Ch�nh t�i được nghe� th� mọi người đều hết nghi ngờ.

Như những g� truyền lại đến ng�y nay, th� những bậc th�ng đạt c�n kh�ng thấy ở quốc độ n�y; người kết ph�p tướng c�n kh�ng tự biết, huống g� những điều ng�y nay n�u ra, nếu c� người kh�ng tin th� đ� cũng l� lẽ thường m� th�i.

Sau khi Đức Phật nhập diệt, đến thời k� ch�nh ph�p, tượng ph�p, th� nghi thức kết tập đ� c� nhiều c�ch kh�c nhau. Ở đ�y tạm n�u ra năm trường hợp, như lần đầu ti�n c� năm trăm người, lần thứ hai một ngh�n người, lần thứ ba do đại ch�ng, lần thứ tư do vua A-dục v� lần thứ năm c� bảy trăm người�; c�n c� những trường hợp kh�c nhưng ở đ�y kh�ng n�u. Những điều n�i tr�n đều l� Tiểu thừa kết tập. C�n theo quan điểm của Đại thừa th� như t�n giả A-nan, t�n giả Ca-diếp kết tập to�n bộ ba tạng ở Vương th�nh; bồ-t�t Văn-th� v� c�c đại bồ-t�t kết tập t�m lược ở n�i Thiết Vi giống với c�c kinh ở Trung Quốc n�i.

3. Tướng trạng-tầng bậc-h�nh d�ng.

Căn cứ theo t�n gọi m� hiển thị tướng trạng, nhưng theo l� th� tướng trạng c� sai kh�c. �Trường� l� nơi được qu�t dọn sạch sẽ, san lấp bằng phẳng kh�ng c� g�, trũng. Giống như người đời sửa sang dọn dẹp l�m cho một nơi n�o đ� bằng phẳng, đ� ch�nh l� �trường� vậy. H� trường, chiến trường, theo đ�y cũng c� thể hiểu được.

Đến như tướng trạng của đ�n th� do đ�o đất đắp nền m� th�nh, như những đ�n c�ng tế b�n ngo�i bốn ph�a th�nh. T�i xem x�t c�c đ�n, th� thấy đ�n vu�ng rất nhiều. Ri�ng loại đ�n h�nh tr�n, về phần nền chia l�m ch�n phần v� mỗi phần đều lập bậc thềm. Nguy�n nh�n lập ch�n phần ấy như trong Biệt truyện đ� c� n�i.

Ở đ�y n�i giới đ�n đầu ti�n l� do trời tạo. Trời tạo lập rất tinh xảo, vượt ra ngo�i sự t�nh to�n của con người. Nhưng k� thật, đ�n ấy do Phật chỉ dẫn x�y dựng, h�ng ph�m phu kh�ng thể suy lường được. Cho n�n, tướng trạng của đ�n ấy kh�ng giống với những đ�n của người thế gian.

Biệt truyện ghi: �Giới đ�n từ đất x�y l�n, c� ba tầng, biểu thị cho ba kh�ng[11], l� cửa đầu ti�n bước v�o Phật ph�p. Ph� trừ m� mờ của ph�m phu, chẳng phải �kh�ng� th� kh�ng thể ph� được. �Ba kh�ng� l� nơi dạo chơi của những bậc đắc đạo, ch�nh giới l� nền m�ng của c�c điều thiện, cho n�n chỉ giới hạn trong ba tầng.

Thuở xưa, Đức Phật Quang Minh Vương chế định đ�n cao bằng năm khuỷu tay của Phật, biểu trưng cho năm phần ph�p th�n. Đức Như Lai Th�ch-ca giảm c�n hai khuỷu tay rưỡi, lại th�m hai tấc, chia l�m ba tầng. Sau đ�, Thi�n Đế Th�ch l�m th�m một phần giống như c�i chảo �p ph�a tr�n đ�n để che x�-lợi. Đại Phạm vương lại d�ng bảo ch�u v� gi� đặt tr�n h�nh c�i chảo �p để c�ng dường x�-lợi. Như vậy, c� tất cả năm tầng, biểu thị cho năm phần ph�p th�n[12].

Lần đầu ti�n, khi Đức Phật c�n tại thế, l�c giới đ�n được lập trong vườn K�-ho�n, Đại Phạm vương c�ng dường bảo ch�u lớn như c�i b�nh năm thăng. Người c� ph�c đức lớn th� thấy bảo ch�u ph�ng �nh s�ng chiếu t�m trăm do-tuần[13]. Người ph�c đức mỏng th� bảo ch�u tối đen như đống mực.

Trong một đời gi�o h�a của Như Lai, bảo ch�u ấy thường ở trong giới đ�n, đến khi Phật niết-b�n, bảo ch�u ấy cũng mất theo. Khi t�n giả Đại Ca-diếp kết tập, bảo ch�u xuất hiện trở lại. Đến khi t�n giả A-nan diệt độ, bảo ch�u ấy lại biến mất. Sau đ�, Đại Phạm vương mới đem hạt minh ch�u thế v�o chỗ ấy để c�ng dường x�-lợi. Bảo ch�u được đặt tr�n hoa sen b�u, dưới lại c� h�nh ch�n con rồng n�ng hoa sen.

Sau đ�, trời Đế Th�ch lại d�ng hai vi�n ch�u để c�ng dường x�-lợi. Hai vi�n ch�u ấy được đặt tr�n hoa sen v�ng, hoa sen đặt tr�n trụ v�ng, trụ v�ng đặt tr�n th�n sư tử. Sau khi kết tập xong, hai vi�n bảo ch�u của Phạm Thi�n vương đều biến mất. C�n hai vi�n ch�u của Đế Th�ch hiện tại được an tr� trong vườn Hoan Hỉ tr�n c�i trời Đao-lợi để c�ng dường B�t-nh� ba-la-mật.

Ng�y nay, những nơi lập đ�n vốn kh�ng c� ch�u để c�ng dường th� t�y theo khả năng c� thể thắp hai ngọn đ�n. Hai ngọn đ�n ấy hoặc l�m bằng đ�, hoặc l�m bằng gỗ, thường đặt trước đ�n v� phải cao hơn tầng tr�n c�ng để �nh s�ng chiếu ra xa, l�m cho tr�n dưới đều s�ng tỏ. Tr�n đ�n phải trải đ� l�m đất. Mỗi khi c� người thụ giới, th� ở g�c ph�a t�y nam đặt ri�ng một c�i ghế cao để c�c t�-kheo tiến l�n đ�. Nhưng khi c�c t�-kheo bước l�n th� gặp nhiều trở ngại. Bấy giờ, tại ph�a t�y đường bậc thềm t�y thuộc mặt nam của giới đ�n, Đại Phạm vương h�a ra hoa sen bạc c� cọng bằng sắt v� một con rồng bạc; hoa sen c� cơ quan tự động mở-đ�ng, c�c c�nh sen tiếp nối nhau đến lan can v� ngang bằng với t�a cao, gi�p cho người đi l�n kh�ng bị trở ngại. Tuy vườn K�-ho�n đ� hủy hoại v� dấu vết của giới đ�n ấy cũng đ� mất, nhưng người đời nay, đời sau đều lấy đ� l�m chuẩn tắc m� lập giới đ�n�.

V�o th�ng ch�n, ni�n hiệu C�n Phong thứ hai (667), t�n giả Th�ch-ca Mật-đa-la đ� 99 tuổi hạ, trụ ở ch�a Đại Bồ-đề, Trung Ấn Độ đến Ngũ Đ�i đỉnh lễ bồ-t�t Văn-th�-sư-lợi. V� vua k�nh trọng, n�n sai sứ giả đưa vị ấy đi. Khi về đến ph�a nam ngoại � ph�a kinh th�nh, th� thấy giới đ�n n�y, vị ấy v� c�ng vui mừng v� n�i: �C�c ch�a ở Thi�n Tr�c cũng đều c� giới đ�n�.

Thế l� sư kể về việc x�y giới đ�n bằng đ� ở nước �-trượng-na. Mới biết, đ�ng-t�y tuy c�ch xa, nhưng việc lập đ�n vẫn được tiếp nối kế thừa. Tướng trạng của đ�n ấy được m� tả như sau: Hai tầng dưới được x�y bằng đ�, giống như h�nh n�i ch�a Tu-di, tr�n dưới đều c� m�i ngắn nh� ra. Bốn mặt đ�n đều đặt c�c kh�m thờ. Trong kh�m an tr� c�c tượng thần vương. Tr�n nền của hai tầng ấy đều x�y lan can bằng đ�. Dưới trụ lan can c� tượng sư tử v� thần vương bố tr� xen nhau. Bốn g�c của hai tầng n�y, dựng trụ đ� cao hơn đ�n. B�n ngo�i trụ đặt tượng Tứ Thi�n vương[14]. Bốn tượng n�y được đặt ở ngo�i trống, n�n đều tạc bằng đ�, để cho bền chắc l�u d�i. Tr�n lan can ở bốn g�c c� h�nh chim c�nh v�ng ngậm rồng bằng đ�, tượng trưng cho t�-kheo đ� thụ giới xong phải lu�n tư duy về hoặc nghiệp để ngăn chặn, loại trừ. Chung quanh giới đ�n đều bố tr� h�nh c�c vị thần, tượng trưng cho tướng hộ tr� bền chắc, l�u d�i.

Đ� đều l� những th�nh phần bảo vệ Đại th�nh, biểu thị cho việc hoằng đạo ph�t sinh điều l�nh. Tất cả đều được n�i r� trong đồ h�nh v� truyện k�, cho đến h�nh d�ng, uy nghi, t�n gọi của mỗi loại đều được n�u đầy đủ. Cho n�n, về �nghĩa� th� kh� m� che giấu, về �sự� cần phải n�u r� t�n gọi, hiển b�y tướng trạng, l�m cho người nh�n thấy ph�t t�m, biết c� những lo�i u v� hiển bảo vệ.

Theo lời tựa của bộ Thần quỉ lục, ba quyển, do Lương Cao tổ ban sắc cho sư Th�ch Bảo Xướng[15] soạn c� ghi vắn tắt: �Từ khi Như Lai xuất hiện ở thế gian, ch� gi�o lan truyền xa rộng, tất cả c�c lo�i trời, rồng, quỉ, thần đều hướng về. Cho n�n, ch�ng hay phụng dưỡng tam t�n, ủng hộ bốn bộ�.

Tất cả quỉ, thần đều c� chỗ nương ở, cho n�n c�c vị thần ở tr�n mặt đất th� gọi l� Ki�n Lao. Cho đến c�c thần ở ch�a, th�p, n�i, rừng, s�ng, biển, gi�, m�y, như kinh Trường A-h�m đ� n�i, đều theo trụ xứ m� bảo vệ[16].

Ở đ�y, trước ti�n n�u t�n của những vị thần bảo vệ th�p Phật được tr�ch ra từ kinh Hoa nghi�m, kinh Qu�n đỉnh, kinh Khổng tước vương, kinh Hiền ngu, kinh Đại tập v� luận Đại Tr� độ, v.v� V� văn rờm r�, n�n ở đ�y chỉ n�u tổng qu�t m� th�i. C� c�c vị thần Bạt-x�-la-ba-ni, Trung Quốc dịch l� Kim . C� c�c thần B�-l�-h�n, Trung Quốc dịch l� Lực Sĩ. Lại c� thần Ki�n Cố Quang Diệu, thần Nhật Quang Diệu, thần Tu-di Hoa, thần Tịnh V�n �m, thần A-tu-la Vương (chỉ đặt t�n l� A-tu-la chứ kh�ng phải lo�i A-tu-la), thần Thắng Quang Minh, thần Thụ �m Thanh, thần Sư Tử Vương, thần Thuần Hậu Quang Tạng, thần Ch�u Kế Hoa Quang. Mười hai vị Kim cang, Lực sĩ v� thần vương vừa n�u đều tr�ch từ kinh Tạp A-h�m. Thần Kim cang cầm ch�y kim cang, lửa ch�y hừng hực. Trong kinh, luật cũng n�i: �T�m vị thần kim cang xếp h�ng đứng hầu bốn mặt�... Hoặc ghi: �Năm trăm thần Kim cang thường theo hầu Phật�. Kinh Hoa nghi�m ghi: �C�c thần Kim cang v� Lực sĩ nhiều như số hạt bụi từ l�u đ� ph�t nguyện theo hầu Như Lai, giữ g�n gi�o ph�p của Phật để lại�.

Nay nếu căn cứ theo văn tr�n để suy cứu h�nh tướng th� đ� kh�ng thể gọi l� giới đ�n m� ch�nh l� th�p Phật, v� trong đ� an tr� x�-lợi. V� linh cốt đặt trong ấy th� tại sao chẳng phải th�p? Đối với những người kh�ng hiểu t�n gọi m� cố chấp th� kh�ng đ�ng n�i đến. B�y giờ n�u ra một lần nữa thử xem! Như chữ �th�p�, theo Tự thư[17] Trung Quốc th� �th�p� l� danh từ chỉ vật, vốn kh�ng phải l� danh từ của Ấn Độ. Nếu căn cứ theo bản tiếng Phạn, th� nơi t�n tr� xương cốt Đức Phật gọi l� th�p-b�, sang Trung Quốc lược bỏ chữ �b�� chỉ c�n lại một chữ �th�p�. V� thế, trong kinh c� khi ghi l� th�u-b�, tốt-đổ-ba v.v� Trung Quốc dịch l� �phương phần�, ch�nh l� phần mộ. Người xưa d�ng chữ mộ (墓) m� kh�ng d�ng chữ phần (墳), v� phần (墳) c� nghĩa l� đắp th�m đất l�n tr�n. Như trong luật ghi: �Như Lai biết dưới đất c� x�-lợi của Phật Ca-diếp, cho n�n mới lấy đất đắp th�m l�n�. Đ�y ch�nh l� n�i về h�nh d�ng của th�p-b�.

Nay giới đ�n an tr� x�-lợi Phật, n�n tầng nền c� kh�c, bốn mặt c� b�y tượng thần để bảo vệ v� n�u danh hiệu. Chắc chắn l� như vậy! Như tr�n n�i c� mười hai thần thường bảo vệ th�p Phật.

1. Tầng dưới: Đ�y của tầng dưới tựa v�o mặt đất. Đ�n c� năm bậc thềm, mỗi bậc thềm xếp hai vị thần, n�n c� tất cả mười vị. Lấy tầng dưới l�m nền m�ng của giới đ�n. V� nền m�ng chắc chắn như kim cang, n�n xếp mười vị thần kim cang tr�n c�c bậc thềm.

- Bốn g�c tầng dưới c� an tr� bốn vị thần lớn: Kim cang Lực sĩ, Kim-t�-la, T�n-chi. Bốn vị n�y đều bảo vệ th�p Phật, n�n xếp đứng sừng sững ở bốn g�c để bảo vệ nền m�ng. Vị thần ở g�c đ�ng nam t�n l� Bạt-x�-la-b�-ni (vị thần thống l�nh Ban-chi-ph�n đại qu�n chủ); vị thần ở g�c t�y nam t�n l� B�-l�-h�n (vị thần thống l�nh Ban-gi�-la-gi�-đ� đại qu�n chủ); vị thần vương ở g�c t�y bắc t�n l� Kim-t�-la (vị thần thống l�nh B�-đa-k�-lợi đại qu�n chủ); vị thần tướng ở g�c đ�ng bắc t�n l� T�n-chi (vị thần thống l�nh H�-ma-bạt-đa đại qu�n chủ).

Bốn mặt của tầng dưới được sắp xếp như sau: Mặt nam c� hai đường bậc thềm: Một, đường bậc thềm m� đ�ng c� hai vị thần: vị thần ph�a đ�ng t�n l� Ki�n Cố Quang Diệu, vị thần ph�a t�y t�n l� Nhật Quang Diệu. Hai, đường bậc thềm m� t�y c� hai vị thần: vị thần ph�a đ�ng t�n l� Tu-di Hoa, vị thần ph�a t�y t�n l� Tịnh V�n �m. Mặt đ�ng c� một đường bậc thềm, tr�n đ� xếp hai vị thần: vị thần ở ph�a nam t�n l� A-tu-la vương, vị thần ở ph�a bắc t�n l� Thắng Quang Minh. Mặt t�y c� một đường bậc thềm, tr�n đ� c� xếp hai vị thần: vị thần ở ph�a nam t�n l� Thụ �m Thanh, vị thần ở ph�a bắc t�n l� Sư Tử vương.� Mặt bắc c� một đường bậc thềm, tr�n đ� c� xếp hai vị thần: vị thần ở ph�a t�y t�n l� Thuần Hậu Quang Tạng, vị thần ở ph�a đ�ng t�n l� Ch�u Kế Hoa Quang.

2. Tầng thứ hai.

Bốn g�c tr�n tầng thứ hai c� bốn vị Thi�n vương bảo vệ Phật ph�p v� ch�ng sinh. Như vậy đ�u chỉ bảo vệ đ�n th�p m� c�n bảo vệ những lo�i hữu t�nh b�n ngo�i nữa. V� thế cần phải tạo lập h�nh tượng v� t�y theo phương hướng m� b�i tr�.

Kinh Qu�n đỉnh ghi: �Sau khi Đức Phật nhập diệt, năm vị thần: Ngũ La quỉ thần, quỉ tử mẫu v� năm trăm quỉ con, Ma-h�-thủ-la, Ma-ni-bạt-đ�, Tu-lợi-kiền-đ� thường bảo vệ mộ th�p, kh�ng để cho những kẻ t� vạy quấy rối ph� hoại. Nếu th�p bị ph� hoại th� biết l� điềm ch�nh ph�p sắp diệt, cho n�n mới khiến như vậy�.

Ở g�c đ�ng bắc c� thi�n vương Đề-đầu-lại-tra thống l�nh ch�ng c�n-th�t-b� v� t�-x�-x�, trụ ở ph�a đ�ng ch�u Phất-b�-đề. Luận Đại Tr� độ ghi: �Tứ Thi�n vương đều thọ ch�n trăm vạn tuổi; mỗi vị đều c� ch�n mươi mốt người con, đều bảo vệ Phật ph�p�. Vị thi�n vương ấy thống l�nh bốn vị thần qu�n chủ. Điều n�y được tr�ch từ kinh Qu�n đỉnh, văn dưới cũng tr�nh b�y giống như đ�y.

Nền tầng hai của giới đ�n: Ở mặt đ�ng c� hai đường bậc thềm, mỗi đường c� an tr� hai vị thần: Đường bậc thềm ph�a nam c� hai vị thần: vị thần ph�a nam t�n l� Địa Kha, vị thần ph�a bắc t�n l� Tu-niết-đa-la. Đường bậc thềm ph�a bắc c� hai vị thần: vị thần ph�a nam t�n l� Ph�n-na-kha, vị thần ph�a bắc t�n l� Ca-t�-la. Thi�n vương ở g�c đ�ng nam t�n l� T�-l�u-lặc-xoa, thống l�nh ch�ng cưu-b�n-tr� v� ch�ng bệ-lệ-đa, trụ ở ch�u Di�m-ph�-đề. Bốn vị thần qu�n chủ m� vị thi�n vương n�y thống l�nh được chia ra an tr� tr�n hai đường bậc thềm ph�a nam, mỗi bậc hai vị thần. Trong đ� tr�n đường bậc thềm ph�a đ�ng c� hai vị thần: vị thần ph�a đ�ng t�n l� Tăng-gi�, vị thần ph�a t�y t�n l� Ưu-ba-tăng-gi�; tr�n đường bậc thềm ph�a t�y c� hai vị thần: vị thần ở ph�a đ�ng t�n l� Thường-khởi-la, vị thần ở ph�a t�y t�n l� Chi�n-đ�-la.

Vị Thi�n vương ở g�c t�y nam t�n l� T�-l�u-b�c-xoa thống l�nh c�c ch�ng rồng v� ch�ng ph�-đa-la, trụ ở ch�u T�y C�-da-ni. Bốn vị thần qu�n chủ m� vị n�y thống l�nh được chia ra an tr� tr�n hai đường bậc thềm mặt t�y, mỗi bậc hai vị thần. Trong đ�, tr�n đường bậc thềm ph�a nam c� hai vị: vị thần ph�a ở nam t�n l� Ha-lợi, vị thần ở ph�a bắc t�n l� Ha-lợi-chỉ-x�. Đường bậc thềm ph�a bắc c� hai vị: vị thần ở ph�a nam t�n l� Ba-la-ph�, vị thần ở ph�a bắc t�n l� Băng-gi�-la.

Vị thi�n vương ở g�c t�y bắc t�n l� T�-sa-m�n thống l�nh ch�ng dạ-xoa v� ch�ng la-s�t, trụ ở ch�u Bắc Uất-đơn-việt. Vị thi�n vương n�y nhiều lần đến c�i Di�m-ph�-đề, trong l�ng b�n tay đang n�ng th�p Phật, trong ấy c� x�-lợi của cổ Phật. Khi Đức Phật c�n tại thế, Ng�i khuy�n vị ấy mang th�p Phật đi khắp nơi bảo vệ Phật ph�p, khiến cho Phật ph�p tồn tại l�u d�i. Phật lại sai vị thi�n vương c� oai đức v� thế lực n�y thống l�nh bốn vị thần qu�n chủ. Bốn vị thần n�y được chia ra an tr� tại hai m� của đường bậc thềm mặt bắc, mỗi m� c� hai vị. Trong đ�, m� t�y c� hai vị thần: vị thứ nhất t�n l� Đ�-la-na, vị thứ hai t�n l� A-la-nan-đ�. M� ph�a đ�ng c� hai vị: vị thứ nhất t�n l� Uất-dữu-gi�-ba-la, vị thứ hai t�n l� Biệt-tha-na.

Kinh Hiền ngu ghi: �Những quỉ thần ấy đều t�n l� Dạ-xoa, th�n m�u xanh hoặc đen, mắt đỏ như m�u, răng nanh chỉa l�n tr�n, t�c dựng đứng, miệng phun lửa�. Tuy kinh n�i như thế v� luận cũng đ� tr�nh b�y về tướng trạng, nhưng về nghĩa th� cần phải hiểu theo c�ch kh�c, kh�ng thể chỉ c� một h�nh tượng.

Tr�n tầng thứ hai của giới đ�n, ở đầu của bảy đường bậc thềm tr�n bốn mặt, mỗi mỗi đều c� hai vị thần. Như vậy, tổng cộng c� tất cả mười s�u vị thần. Tất cả những vị thần ấy đều c� t�n gọi, như trong kinh Qu�n đỉnh n�i. Những vị thần được Tứ Thi�n vương thống l�nh, ph�n phối sắp xếp theo t�n gọi v� vẫn giữ nguy�n số lượng như tr�n, nhưng số c�n lại th� kh�ng thể t�nh biết hết !

Những vị thần trong kh�m thờ ở phần m�i nh� ra giữa hai tầng, trong kinh n�i rất nhiều. Ở đ�y căn cứ theo kinh Khổng Tước vương n�i, th� c� bảy vị thần sao y theo từng phương m� bảo vệ.

Trong tầng tr�n của giới đ�n tạc kh�m thờ rất �t, chỉ đủ để xếp bảy vị thần sao ph�n chia ngồi trong đ�. Nhưng hai mươi t�m vị thần sao ẩn-hiện, tăng-giảm kh�ng đồng, thường đến thế gian, ph�ng �nh s�ng, l�m lợi �ch lớn.

Bảy vị thần sao ở ph�a đ�ng: Cơ-lật-để-kha, Lỗ-hỉ-ni, M�-l�-gi�-thi-la, A-đ�-la, Bất-nại-na-b�-tu, Phất-sa, A-sa-li-sa. Bảy vị thần sao ở ph�a nam t�n l�: Ha-khả, Vũ-phả, Cầu-ni, Ha-sa-đa, Chất-đa-la, Sa-để, T�-th�ch-kha. Bảy vị thần sao ở ph�a t�y t�n l�: A-nậu-la-tha, Chiết-sa-tha, M�u-lam, Phất-b�-sa-tha, Uất-đa-la-sa-tha, A-t�-chỉ, Sa-la-ba-na. Bảy vị thần sao ở ph�a bắc t�n l� Đ�-nhĩ-tha, X�-đa-t�-sa, Phất-b�-bạt-đ�-la, Uất-đa-la-bạt-đ�-la, Li-b�-để, A-tuy-ni, B�-la-ni.

Hai mươi t�m vị thần n�u tr�n ph�n chia đều cho bảy kh�m thờ v� sắp xếp theo danh vị. Cho đến, tầng dưới cũng c� tạc kh�m thờ, căn cứ theo phương hướng m� xếp đặt h�nh tượng, số lượng cũng rất nhiều. Đến l�c ph�n chia h�nh tượng sẽ y cứ theo kinh Ưu-b�-tư-na-ch� v� kinh Qu�n đỉnh m� định. T�n gọi của c�c vị thần rất nhiều v� cũng căn cứ theo phương hướng m� trụ. Đến l�c y theo kinh, t�y số kh�m nhiều-�t sẽ n�u danh hiệu, ở đ�y sợ văn d�i d�ng, n�n kh�ng n�u ra.

Tầng thứ ba tr�n c�ng chỉ cao hai tấc[18], biểu thị cho hai đế. Ở đ�y muốn n�i khi c�c Đức Phật n�i ph�p thường nương v�o hai đế n�y. Đồng thời cũng biểu trưng cho người xuất gia, thụ giới phải biết hai đế l� nơi qui hướng. V� sao? V� khi hai nghiệp th�n v� khẩu động th� phải nương v�o tướng. Tướng l� những hiện hữu của thế gian. Mục đ�ch của t�m h�nh[19] l� lấy việc l�a tướng l�m gốc. Gốc l� nơi nương tựa của con đường xuất li. V� thế, hai tấc l� hạn lượng chuẩn x�c.

Bốn g�c tầng tr�n của đ�n đều an tr� tượng sư tử. Tr�n lưng tượng sư tử c� lỗ trống. Trước khi h�nh sự phải b�y biện nghi thức t�n nghi�m, cắm c�n trướng v�o lỗ trống tr�n lưng sư tử. Sự trang nghi�m của trướng t�y v�o khả năng m� b�y biện. Tầng tr�n của đ�n c� h�nh vu�ng, mỗi cạnh l� bảy thước, biểu trưng cho bảy gi�c �. H�ng Tam thừa v�o đạo kh�ng ra ngo�i ba mươi bảy phẩm. Trong ba mười bảy phẩm ấy, th� bảy gi�c � thuộc tư duy, chọn lựa đạo, c�ng năng cao nhất, n�n xếp tr�n c�ng.

Trong v�ng một trượng[20] quanh đ�n n�n trồng hoa, cỏ thuốc bốn m�a, b�n ngo�i v�ng n�y lại trồng th�m t�m h�ng hoa v� c�c loại c�y kh�c. Luận Thiện kiến ghi: �Giới đ�n rất nhỏ, chỉ chứa hai mươi mốt người�. Ở đ�y �p dụng cho trường hợp n�u tội. Như vậy, cũng kh�ng ph�n biệt sự kh�c nhau �đ�n� v� �trường�.

4. Sự cao, thấp, rộng, hẹp của giới đ�n.

Biệt truyện ghi: �Khi kết giới đ�n cho t�-kheo thụ giới cụ t�c, đầu ti�n đức Như Lai Th�ch-ca đ� triệu tập c�c Đức Phật trong mười phương. Bấy giờ, Đức Phật Tu-di Đăng Quang Minh Vương c� th�n lượng cao lớn nhất. Th�n Đức Phật ấy cao năm trượng, n�n chư Phật muốn lập giới đ�n ba tầng, mỗi tầng cao năm khuỷu tay Phật, biểu trưng cho năm phần ph�p th�n. Như Lai Th�ch-ca n�i: �Ch�ng sinh ở thế giới Ta-b� khả năng thấy nghe đều k�m cỏi, nếu lấy năm khuỷu tay Phật l�m định lượng th� e rằng ch�ng sinh lười biếng, kh�ng c�ch g� th�nh tựu được, v� thế tất cả c�c Đức Phật đều đồng � lập giới đ�n bằng hai khuỷu tay rưỡi của Phật Ca-diếp để dễ d�ng th�nh tựu hơn��.

Sở dĩ lấy khuỷu tay Phật l�m lượng l� v� xương khuỷu tay của c�c Đức Phật đều l� kim cang, n�n khi thi�u, xương khuỷu tay kh�ng bị ch�y. V� x�-lợi bền chắc lưu truyền gi�o h�a khắp mọi nơi. V� thế k�ch thước giới đ�n mới lấy khuỷu tay Phật để ấn định. Lại cũng muốn khiến cho t�-kheo giữ giới bền chắc như kim cang kh�ng bị hủy hoại. Giới đ�n cũng như thế, d� trải qua kiếp hoại, nhưng vẫn tồn tại m�i m�i.

Một khuỷu tay của Như Lai Th�ch-ca bằng hai khuỷu tay của người b�nh thường. Khuỷu tay người thường d�i một thước năm tấc t�nh theo thước đo đời Đường. Vậy, một khuỷu tay Phật bằng ba thước đời Đường. Hai khuỷu tay rưỡi của Phật th� bằng năm thước năm tấc đời Đường. Nếu lấy khuỷu tay của Phật Ca-diếp l�m lượng th� c�n d�i hơn khuỷu tay của Phật Th�ch-ca.

Giới đ�n bằng đ� ở ph�a đ�ng Thi�n Tr�c ng�y nay c� chiều ngang hai trăm bộ, cao khoảng một trượng. Như vậy, k�ch thước giới đ�n thay đổi theo thời gian kh�ng cố định. Nay n�i theo th�n một trượng s�u của Đức Phật Th�ch-ca, th� tầng dưới của giới đ�n, từ đất x�y l�n cao một khuỷu tay Phật, tức cao bằng ba thước đời Đường. Nghĩa l� t�nh từ chỗ ngồi b�n dưới phần m�i nh� ra, những chỗ kh�c cũng giống như vậy.

Tuy tr�n c� ba phần m�i nh� ra, dưới c� bốn phần m�i, nhưng ch�nh v� c� nhiều phần m�i nh� ra như vậy n�n mới tạo ra sự đẹp đẽ. Lại nữa, đ�n x�y ở chỗ đất trống, được c�c m�i n�y che rộng n�n gi�, mưa kh�ng thổi tạt v�o. Cũng nhờ vậy, d� c�c tượng thần vương ở kh�m thờ trong thời gian l�u m� vẫn bền chắc. Như hiện nay ch�a c� tạo m�i hi�n, h� kh�ng phải như thế sao? Nhưng kh�ng được l�m qu� một khuỷu tay v� sợ nứt. Lại phần m�i n�y biểu thị cho việc t�-kheo l�n đ�n thụ giới buộc t�m chuy�n nhất, kh�ng t�n loạn.

Tầng thứ hai của giới đ�n cao một khuỷu tay rưỡi của Phật, tức bằng bốn thước năm tấc đời Đường. K�ch thước n�y bằng với k�ch thước của đ�n khi Chuyển lu�n th�nh vương lần đầu ti�n l�n đ�n thụ qu�n đỉnh. Tầng thứ ba của giới đ�n cao một ng�n tay của Phật. Ng�n tay Phật d�i hai tấc; tức bằng bốn tấc của người b�nh thường.

Nay c�ch ph�a đ�ng nước �-trượng-na bắc Ấn-độ hơn một ngh�n dặm, đi qua c�y cầu c�p treo l� đến kinh đ� xưa của nước �-trượng-na. Khu đất ấy bằng phẳng, c� nhiều loại c�y ăn quả nổi tiếng. Đ�y l� vườn tr�i c�y của Chuyển lu�n vương xưa. Trong vườn đ�, c� giới đ�n bằng đ� rất lớn.

Sau khi Đức Phật nhập diệt ba trăm năm, c� vị đại A-la-h�n Ưu-l�u-chất-na oai đức to lớn, x�y ng�i ch�a lớn b�n sườn n�i đ� ph�a bắc khu vườn, chu vi ch�a hơn năm mươi dặm, nơi cư tr� của Tăng rộng mười lăm dặm. Vị ấy thỉnh t�n giả Di-lặc chỉ huy c�ng tr�nh, đốc th�c c�ng thợ. Trải qua ba trăm năm, vị ấy d�ng đại thần lực sống thọ như mọi người. Tinh x� năm tầng ấy chỉ được x�y to�n bằng đ�. Tầng tr�n c�ng cao hơn ba trăm thước, ở giữa đặt tượng Phật bằng chi�n-đ�n, tướng trạng cũng y như thế. Cho đến, tầng dưới cũng an tr� tượng bằng đồng đỏ.

Hiện nay, bốn tầng tr�n đều đ� đ�ng k�n, đ� chẳng phải l� điều may mắn cho h�ng ph�m phu. Nhưng đ� giống như lưu li, trong-ngo�i xuy�n suốt, người đi ngang qua đều thấy r� b�n trong. Chỉ tầng dưới c�ng, hiện nay mọi người vẫn sử dụng, chung quanh hoa quả được trồng th�nh h�ng khắp nơi. Ph�a đ�ng tinh x� n�y c� đ�n bằng đ�, ngang dọc hơn hai trăm bộ, lan can đ� v�y quanh được đi�u khắc tinh xảo rất kh� tả. Tầng nền cao khoảng một trượng, tr�n đ� đi�u khắc c�c loại h�nh d�ng k� lạ, tư thế uyển chuyển. Ở giữa tầng tr�n của đ�n an tr� x�-lợi Phật, c� m�i v�m giống như c�i chảo �p ph�a tr�n, như trước đ� tr�nh b�y.

V�o ng�y thụ giới, tập tăng như tr�n đ� n�i v� thiết lập một c�i t�a cao, trước ti�n tụng kinh Di gi�o, c�c t�-kheo nghe đều rơi lệ. Thụ giới xong, lại tụng kinh Di gi�o. Việc l�m ấy đến nay vẫn c�n duy tr�. Thường thường c� tăng từ T�y Tr�c hiện đến. Trong t�c phẩm T�y vực truyện, ng�i Huyền Trang c� tr�nh b�y vắn tắt việc tượng Phật bằng chi�n-đ�n lớn, nhưng kh�ng n�i r� nguy�n nh�n v� sao c� tượng ấy. Đến như văn n�i về giới đ�n th� c�n thiếu s�t rất nhiều, h� chẳng phải sư kh�ng đến được nơi ấy m� chỉ nghe n�i rồi thuật lại hay sao? Cho n�n cũng kh�ng c� g� lạ!

Nay ước t�nh lại trong vườn K� Thụ c� tổng cộng s�u mươi bốn viện c� đường lớn th�ng nhau v� c�c con đường nhỏ. Trong đ� ph�a nam c� hai mươi s�u viện.

Những viện lớn ở b�n tr�i, b�n phải của ba cửa gồm:

- B�n phải cửa t�y c� s�u viện: 1. Viện Tam quả học nh�n tứ đế; 2. Viện Học nh�n nhị thập nh�n duy�n; 3. Viện Tha phương tam thừa nhập th�nh đạo; 4. Viện Tứ thi�n hạ ng� kiến tục nh�n; 5. Viện Ngoại đạo dục xuất gia; 6. Viện Ph�m phu thiền sư thập nhất thiết nhập.

- B�n tr�i cửa ph�a đ�ng c� bảy viện: 1. Viện Đại Phạm Thi�n vương; 2. Viện Duy-na tri sự; 3. Viện Đại long vương; 4. Viện Cư sĩ thanh t�n trưởng giả; 5. Viện Văn-th�-sư-lợi; 6. Viện Tăng khố; 7. Viện Tăng giới đ�n.

- B�n phải cửa giữa c� bảy viện: 1. Viện Duy�n gi�c tứ đế; 2. Viện Duy�n gi�c thập nhị nh�n duy�n; 3. Viện Bồ-t�t tứ đế; 4. Viện Bồ-t�t thập nhị nh�n duy�n; 5. Viện V� học nh�n vấn ph�p; 6. Viện Học nh�n vấn ph�p; 7. Viện Phật hương khố.

-��� B�n tr�i cửa giữa c� s�u viện: 1. Viện Tha phương tục nh�n Bồ-t�t; 2. Viện Tha phương t�-kheo Bồ-t�t; 3. Viện Ni thỉnh gi�o giới; 4. Viện Gi�o giới t�-kheo-ni; 5. Viện Tha phương chư Phật; 6. Viện Chư ti�n.

Chung quanh viện Phật c� mười ch�n viện; ở ph�a bắc những con đường nhỏ b�n ngo�i đường ch�nh c� mở ra năm cửa. Trong đ� c� hai đường nhỏ dẫn v�ng quanh th�ng ra ph�a nam.

- B�n tr�i cửa ph�a đ�ng của viện giữa c� bảy viện: 1. Viện Luật sư; 2. Viện Giới đ�n; 3. Viện Chư luận sư; 4. Viện Tu-đa-la; 5. Viện Phật kinh h�nh; 6. Viện Phật tẩy y; 7. Viện Phật y phục.

- Ph�a bắc viện giữa c� s�u viện: 1. Viện Vi-đ�; 2. Viện Thi�n hạ bất đồng văn; 3. Viện Thi�n hạ �m dương thư; 4. Viện Thi�n hạ y phương; 5. Viện Tăng tịnh nh�n; 6. Viện Thi�n hạ đồng tử.

- Ph�a t�y viện giữa c� s�u viện: 1. Viện V� thường; 2. Viện Th�nh nh�n bệnh; 3. Viện Phật thị bệnh; 4. Viện Tứ thi�n vương hiến Phật thực; 5. Viện Dục thất; 6. Viện Lưu x�.

- B�n trong Phật viện ở trung ương c� mười ch�n nơi: 1. Ph�a đ�ng cửa Phật viện l� nơi Phật v� t�-kheo kết giới đ�n; 2. Ph�a t�y Phật viện l� nơi Phật v� t�-kheo-ni kết giới đ�n; 3. Ph�a trước Phật điện; 4. Lầu ba tầng ph�a đ�ng điện; 5. Lầu ba tầng ph�a t�y điện; 6. Ng�i th�p bảy tầng; 7. Ph�a đ�ng ng�i th�p l� đ�i chu�ng; 8. Ph�a t�y ng�i th�p l� đ�i kinh; 9. Ph�a sau th�p l� đại điện Phật thuyết ph�p; 10. Ph�a đ�ng điện l� lầu năm tầng; 11. Ph�a t�y điện l� lầu năm tầng; 12. Lầu ba tầng; 13. Ch�n c�i vạc bằng v�ng; 14. Ao sen vu�ng; 15. G�c ba tầng; 16. Ph�a đ�ng g�c l� lầu năm tầng; 17. Ph�a t�y g�c l� lầu năm tầng; 18. Ph�a đ�ng g�c l� Phật khố; 19. Ph�a t�y g�c l� Phật khố (Xem phụ lục cuối s�ch).

T�i cho rằng những điều nghe biết ở đời chỉ theo lời truyền miệng, c�n việc ghi ch�p theo kinh luận, th� lại rườm r� kh�ng thể n�u ra hết. Chứ lẽ n�o kh�ng c� văn bản, kh�ng c� lời truyền, kh�ng giữ lại những h�nh sự sao? Vậy th� chỉ uổng một đời, chứ c� �ch g� cho đạo? V� thế, t�i thường nghi�n cứu, khảo x�t, đối chiếu lời văn cho thật ph� hợp rồi t�y theo đ� m� l�m theo, n�n� kh�ng tr�i ngược. D� c� d�ng kim ch�m chữa trị, nhưng với căn bệnh nan y l�u ng�y th� cũng uổng ph� lời n�i v� thời gian, đến cuối c�ng vẫn kh�ng hết bệnh. V� thế t�i mới tr�nh b�y ra bằng đồ h�nh để mở rộng chỗ thấy nghe, lại chỉ b�y tướng trạng to lớn, giống như những điều vẫn c�n lưu trong biệt bản. Ở đ�y chỉ tr�nh b�y t�m lược để bổ khuyết những chỗ cốt yếu, ng� hầu gi�p người xem biết được � nghĩa quan trọng của giới đ�n.

Trường của giới đ�n t�y v�o đại giới tăng cư trụ, kh�ng n�n theo một phương hướng nhất định, cũng kh�ng cố định l� đ�ng hay t�y. Nhưng phần nhiều đều chọn ph�a đ�ng l�m trường của giới đ�n, v� đ� l� nơi khởi đầu để trở về với Phật ph�p! Ph�a t�y l�m viện V� thường, v� đ� l� nơi mạng chung ch�m v�o c�i trời. Từ số nhiều m� lập th�nh tướng trạng, c�n những trường hợp kh�c th� t�y cơ. Như tầng dưới của đ�n thứ nhất ngang rộng hai trượng, ch�n thước, t�m tấc; tầng giữa ngang rộng hai trượng, ba thước v� tầng tr�n vu�ng vức bảy thước.

�T�c phẩm K�-ho�n đồ do t�i soạn gồm hai quyển thượng v� hạ, được đ�c kết từ những điều những đ� được nghe, t�m th�u kinh luật, b�n bạc, đối chiếu với c�c truyện k� v� rất nhiều sự t�ch. Nhưng trong năm tinh x� lớn, th� tinh x� K�-ho�n l� nơi m� Đức Phật đ� trụ l�u nhất. Trong một đời gi�o h�a, Ng�i đ� trải qua hai mươi lăm năm hoằng h�a ở đ�y. V� thế, bốn tạng v� năm bộ đều ghi địa điểm l� X�-vệ. Sự t�ch trong một đời gi�o h�a của Ng�i rất nhiều, đ� được nghi ch�p trong Biệt đồ, ở đ�y chỉ n�u sơ lược.

Đến như trong c�c gi�o, th� việc x�y dựng tinh x� K�-ho�n v� việc sơ khai s�ng lập, nếu tổng hợp lại th� c� rất nhiều bằng chứng đ�ng thu thập. Theo kinh Hiền ngu, th� người ta đầu ti�n x�y dựng tinh x� K�-ho�n để Phật v� đại ch�ng an tr� tr�n một khu đất rộng t�m mười khoảnh[21], d�ng v�ng l�t mặt đất. T�n giả X�-lợi-phất d�ng thần th�ng h�ng phục s�u sư ngoại đạo, c�ng với Tu-đạt giăng d�y, đo đạc để x�y tinh x�; hoặc mừng hoặc lo� như thường nghe n�i trong c�c kinh.

Kinh lại ghi: ��ng đ� từng x�y ch�a từ thời Đức Phật T�-b�-thi đến Đức Phật Ca-diếp, như kiến sinh s�i kh�ng ngừng nghỉ; sinh tử d�i l�u, chỉ c� ph�c l� quan trọng. Nơi đ�y d�ng bột chi�n-đ�n t� l�n ph�ng x� của Phật. C� một ngh�n hai trăm biệt ph�ng, lại c� một trăm hai mươi nơi đ�nh kiền-trĩ[22]��. Như trong văn ch�nh đ� tr�nh b�y đầy đủ.

Trong Th�nh t�ch k� ghi: �Quanh vườn K�-ho�n c� mười t�m ng�i ch�a, đều c� tăng ở�. Biệt đồ ghi: �Tinh x� K�-ho�n c� ng� tư th�ng với ngoại viện. Ch�a c� hai cửa, một ở hướng nam, một ở hướng đ�ng�. Lại ghi: �Ch�a c� năm cửa�. Lại ghi: �X�y dựng bảy ng�y xong, c� ba trăm ph�ng lớn v� hơn s�u mươi viện�.

Theo lời kể của ph�p sư Linh Dụ thời Bắc Tề (550-577) trong t�c phẩm Tự c�o th� trong K�-ho�n đồ kinh tr�nh b�y rất chuẩn x�c về c�c viện n�y.

Biệt truyện ghi: �Ch�a K�-ho�n vừa x�y xong th� liền kết ba đ�n. Tuy nay đ� hoang vắng, đi�u t�n, nhưng cũng kh�ng thể chối bỏ việc đầu ti�n c� đ�n�. Từ đ� đến nay đ� trải qua một ngh�n bảy trăm năm, trước sau tổng cộng tu sửa, t�i tạo hai mươi lần, h�nh dạng đ�n đến nay kh�ng giống như trước th� cũng kh�ng c� g� lạ. Vả lại, h�nh d�ng của đ�n đầu ti�n, th� như trước c� ghi t�m lược.

Ở đ�y tr�nh b�y nguồn gốc s�ng lập giới đ�n ở Đ�ng Hạ. Lương tăng truyện ghi: �V�o ni�n hiệu Nguy�n Gia thứ bảy (430), đời vua Văn Đế nh� Tống, sa-m�n Cầu-na-bạt-ma người nước Kế T�n đến Trung Quốc. Cầu-na-bạt-ma, đời Lương dịch l� C�ng Đức Khải. Sư từ Nam Hải đến kinh đ� Lạc Dương. Văn Đế tiếp đ�i trọng hậu, thường hỏi đạo l� v� t�n xưng l� Tam tạng v� thỉnh dịch kinh giới. Sư thường đến ch�a Nam L�m, thấy nơi đ�y rừng tre xanh tốt, n�n c� � muốn trọn đời ở đ�y. Sư lập giới đ�n ở trong vườn trước ch�a gi�p người thụ giới đăng đ�n thụ giới. Bấy giờ, c� người nghi sư đắc đạo mới l�n rải hoa dưới ghế của chư tăng, chỉ c� hoa nơi chỗ ngồi của ng�i Bạt-ma l� c�ng tươi. Ng�i biết trước ng�y mất, ngồi ngay ngắn chắp tay ra đi. Tr�n tay sư xuất hiện di văn, chỉ cho biết ng�i đ� chứng quả Tư-đ�-h�m. Mọi người thỉnh thi thể ng�i l�n giới đ�n để thi�u v� tất cả đều thấy một con vật giống như rồng tựa l�n kh�i bay thẳng l�n trời.

Ni�n hiệu Nguy�n gia thứ mười một (434), c� ng�i Tăng-gi�-bạt-ma m� người thời bấy giờ gọi l� Tam tạng ph�p sư. Ng�i v� vị Tam tạng Cầu-na-bạt-ma c�ng đến kinh đ� Lạc Dương, tổ chức giới đ�n tại ch�a Nam L�m, truyền giới cụ t�c lại cho tăng, ni. L�c ấy, ch�a K�-ho�n c� năm mươi t�-kheo như Tuệ Chiếu v.v� v� ch�a Ảnh Ph�c c� ba trăm hai mươi ba t�-kheo-ni như Tuệ Quả v.v� c�ng được thụ giới lại từ Sư.

Khi ấy, c� ph�p sư Tuệ Nghĩa t�nh t�nh thẳng thắn, kh�ng chấp nhận sự vẽ vời ấy n�n hỏi Tam tạng:

- Khi đại ph�p truyền sang ph�a đ�ng, người truyền đạo chẳng phải chỉ c� một. C�c bậc ti�n hiền, cao triết đều c� ph�p tắc thường hằng, lẽ n�o chỉ m�nh ng�i đổi kh�c? Vậy sao hợp với mong muốn của mọi người?

Tam tạng đ�p:

-� Năm bộ tuy sai biệt, nhưng lẽ thường l� c�ng nhau tho�t li thế tục; vốn v� truyền b� gi�o ph�p, m� ph�p th� nhất định n�n truyền, sao gọi l� tr�i với l�ng mọi người?

Ph�p sư hỏi:

- Giới chẳng phải l� sắc m� c� thể thấy được! Vậy người vừa được thụ giới lại, hoặc phải theo thứ tự hạ lạp cũ hay bắt đầu t�nh theo lần thụ giới lại? Tiến lui như thế n�o, đủ dẫn đến nghi ngờ rồi!

Tam tạng đ�p:

- C� hai trường hợp, n�n kh�ng thể cho l� một. Nếu chưa hết năm, số th�ng cũng chưa đủ th� bắt đầu t�nh theo lần thụ giới mới. Nếu năm trước đ� đủ, th� được t�nh v�o giai vị đắc giới. Chỉ nghi l� lần thụ giới trước c� t�m bậc trung v� bậc hạ, đ�ng theo l� th� mong cho được tốt hơn, n�n mới thụ giới lại. V� vậy, phải theo hạ lạp cũ m� định.

Ph�p sư hỏi:

-� Khi tự ph�t thệ kh�ng s�t sinh th� th�n, khẩu đ� đầy đủ, vậy c�n g� kh�ng đủ m� phải thụ lại?

Tam tạng đ�p:

- Giới c� ch�n phẩm, phẩm dưới l� nh�n của phẩm tr�n. Đến như người cầu giới t�m c�n c� hơn k�m, n�n duy�n khởi để nương tựa cũng kh�c nhau. Vậy thụ một đ�n kh�c rồi ph�t t�m thụ lại th� c� chướng ngại g�? Hơn nữa lại c� năm giới, mười giới sai biệt, ch�ng sinh mỗi mỗi cũng đều kh�c nhau. Cho đến, đạo luật nghi, định luật nghi đều ngăn ngừa lỗi của th�n, khẩu; kh�ng giống với t�m nghiệp chỉ c� một m� kh�ng hai v.v�

Ph�p sư hỏi:

- Ng�y xưa, khi tam tạng Cầu-na-bạt-ma c�n sống, bố-t�t v� việc của Tăng thường tổ chức trong ch�a. Đến khi luận về việc thụ giới, v� sao phải ra ngo�i th�n x�m? Tất cả đều l� thiện ph�p, v� sao lại kh�c nhau?

Tam tạng đ�p:

- C�c bộ luật chế định đều c� cả th�ng v� b�t, nhưng ri�ng ph�p thụ giới rất quan trọng v� kh�ng giống với những việc kh�c. V� nếu l�m theo ph�p kh�c th� chẳng những việc thụ giới kh�ng th�nh, m� c�n phạm tội nhẹ phải s�m hối nữa. V� l�m hưng thịnh hạt giống Phật v� ti�u được vật c�ng của t�n th�[23], n�n phải lấy giới l�m gốc. V� vậy, nếu giới kh�ng th�nh tựu th� chẳng phải l� người xuất gia. Đ� l� nguồn gốc của phiền n�o chướng đạo v� đoạn diệt đại ph�p, n�n n�i ph�p ấy kh�c với những ph�p kh�c.

Thế l� ng�i Tuệ Nghĩa vui vẻ, kh�ng n�i lời n�o, liền bảo c�c đệ tử Tuệ Cơ v.v� qua bờ Th�i ch�u v� ở tr�n thuyền thụ giới v.v��.

�Nay tra cứu những ghi ch�p của Biệt truyện th� thấy giới đ�n ở những nơi thuộc c�c nước ph�a nam Trung Quốc kh�ng phải chỉ c� một giới đ�n ở kinh đ� nh� Tống như tr�n đ� tr�nh b�y. Ng�i Ph�p Thải sống v�o thời Đ�ng Tấn l� bạn đồng học với ng�i Đạo An, bẩm t�nh th�ng minh, lần đầu ti�n lập giới đ�n ở ch�a Ng�a Quan, kinh đ� Lạc Dương. Ng�i� Chi Đạo L�m thời Đ�ng Tấn lập một đ�n ở Thạch Th�nh v� một đ�n tại B�t ch�u. Ng�i Chi Ph�p Tồn đời Đ�ng Tấn lập đ�n tại nơi ẩn cư ở Tạ Phu thuộc Nhược Da. Ng�i Tr�c Đạo Đ�i lập đ�n ở n�i Động Đ�nh. Ng�i Tr�c Đạo Sinh lập đ�n ở Hổ Kh�u, Ng� Trung. Ng�i Tr� Nghi�m đời Tống lập đ�n ở ch�a Thượng Định L�m. Ng�i Tuệ Qu�n đời Tống lập đ�n ở ch�a Thạch Lương. Ng�i Tăng Phu đời Tề lập đ�n ở Vu Hồ. Ng�i Ph�p Si�u đời Lương lập đ�n ở Nam Giản. Ng�i Tăng Hựu lập đ�n ở bốn ch�a Thượng V�n Cư, Th� H�, Qui Thiện v� ch�a �i K�nh. Nền m�ng ch�a Tứ Tằng, ch�a Trường Sa ở Kinh ch�u v� nơi hồ nước ph�a trước ch�a Đại Minh hiện nay đều l� giới đ�n.

Theo sự m� luận th� từ Du ch�u trở về phương nam, trong v�ng Giang Ho�i t�nh tổng cộng c� hơn ba trăm giới đ�n. Ở những v�ng như Sơn Đ�ng, H� Bắc, Quan Nội, Kiếm Nam, việc n�y trước đ� chưa từng nghe n�i đến, kinh truyện cũng kh�ng ghi ch�p. Cho n�n, Phật ph�p ở Giang Biểu đến nay đ� trải qua năm, s�u trăm năm chưa từng bị mai một, ấy l� nhờ giới đ�n vậy. V� giới l� cội nguồn của Phật ph�p, gốc đ� vững th� kh�ng thể nghi�ng đổ. V� thế, hai b�n Ho�ng H� thuộc Trung Nguy�n đ� kh�ng lập giới đ�n n�n Phật ph�p bị hủy diệt ba lần. Thật đ�ng như vậy!

�Anh linh ph�t ra giữa v�ng Trường Giang v� H�n Thủy. Nơi n�y n�i s�ng t� lệ, người nh�n thấy l� qu�n trở về, ch�nh do đất đai ở đ� tạo ra như thế. Người th� nương v�o cảnh vật b�n ngo�i, n�n cảnh b�n ngo�i đ� tốt đẹp th� tr� b�n trong cũng th�ng tuệ. Đến như những kẻ sĩ hiển đạt, phụ thần th�ng th�i, x�t r� Phật gi�o thật đ�ng qui hướng, nhất định kh�ng c� đạo l� xấu xa bại hoại. Đ�y c� thể n�i l� d�ng Giang-H�n vẫn cuộn chảy kh�ng ngừng. Những ghi ch�p của Nam quốc tuy được nghe lại từ đời trước, nhưng lời truyền v� sự t�ch đến nay vẫn c�n tr�ng thấy!

Sau khi nh� Tấn vượt qua ph�a nam, v�ng Lưỡng H�[24] ph�n l�m mười s�u nước. Họ d�ng vũ lực x�m đoạt lẫn nhau, Phật ph�p bị ti�u diệt ba lần đều l� do con ch�u của bộ tộc Hu�n Dục[25]. Họ vốn chẳng phải l� con ch�u của một nước c� văn hiến, n�n t�y � hủy diệt, mới xảy ra như vậy. Sở dĩ t�i n�u việc lập giới đ�n, v� thấy đ� l� tướng quan trọng của trụ ph�p, c�n những việc kh�c th� chỉ tr�nh b�y t�m lược m� th�i .

Luật Thiện kiến ghi: �Tr�n giới đ�n kh�ng được x�y ph�ng. Giả sử vua x�y ph�ng, th� t�-kheo biết hổ thẹn phải gỡ bỏ. Những vật liệu th�o dỡ đ� đem giao cho t�-kheo trụ ở ch�a, rồi chỉ để ch�ng ở điện Phật hay dưới c�y cối�.

Căn cứ theo đ�y m� n�i th� r� r�ng đ� l� nơi ph�p trụ, chứ chẳng phải l� chỗ ở của tăng (hai nơi ri�ng biệt)

5. B�n trong v� b�n ngo�i đại giới của giới đ�n.

Luật Tăng-k� ghi: �Ban đầu giới trường lập ở ngo�i đại giới, nhưng do sau đ� c� những lỗi lầm ph�t sinh, n�n mới chuyển giới trường v�o b�n trong đại giới�.

Trong luật Tứ phần th� n�i giới đ�n nằm ở trong đại giới, văn ghi: �Ở trong đại ch�ng, hễ khi c� việc chỉ cần bốn vị t�-kheo yết-ma, năm t�-kheo, mười t�-kheo hoặc mười hai t�-kheo yết-ma m� tập hợp hết ch�ng th� rất mỏi mệt, n�n Phật dạy kết giới trường�.

Nếu kết giới trường ở ngo�i đại giới, vốn kh�ng bị trở ngại, th� đ�u cần g� đến đại ch�ng! Cho n�n biết, kết giới trường ở b�n trong l� ch�nh x�c. Nhưng cần phải tr�nh b�y r� ba tướng để giải quyết dứt hết mọi nghi ngờ. Nếu chỉ bừa n�i, đ�, rừng, c�y, tường r�o, sườn n�i m� chưa từng thấy qua vị tr� của ch�ng, rồi t�y tiện gọi đ� l� ph�a đ�ng, ph�a t�y, th� ch�nh người xướng c�n mờ mịt n�i g� đến người kh�c l�m sao biết được. Lại c�n dựa v�o lời xướng m� sự th� c� nhiều điều kh�ng r� r�ng vẫn cứ cố sao ch�p, giải th�ch r� r�ng, để gặp việc th� sử dụng nữa chứ. Những th�i quen xấu ấy đều l� những sai lầm xưa. Mong với sự cải đổi, mở rộng n�y sẽ chấm dứt những th�i quen kia. Nếu kh�ng c� sự cải đổi, đời n�y đ� vậy, đời sau cũng kh�ng kh�c, th� từ đ�u c� thể tho�t ra?

Đ� kết giới trường đ�ng như ph�p rồi, th� c� bốn nơi để tập Tăng, mỗi mỗi đều giữ đ�ng ph�p tắc của Tăng, đều kh�ng g�y trở ngại cho nhau: 1. Tập hợp b�n trong giới trường; 2. Tập hợp ở những nơi đất trống xung quanh ngo�i giới trường; 3. Tập hợp b�n trong đại giới như ph�p thường của Tăng; 4. Tập hợp ngo�i đại giới.

Trong bốn nơi tập hợp n�u tr�n, c� hai nơi l� giới do t�c ph�p v� hai nơi l� giới tự nhi�n. Nhờ tướng ước định của giới r� r�ng, n�n c� thể t�y theo địa phương m� l�m, tất cả đều được th�nh tựu. V� trước đ� biết c� bốn loại giới trường, giới hạn r� r�ng, cho n�n c� bốn nơi tập hợp v� mỗi nơi kh�ng chồng ch�o nhau. Tuy c�ch tr�nh b�y hơi phức tạp, nặng nề nhưng việc l�m th� rất đơn giản. Điều n�y thật rất đ�ng răn nhắc.

6. Ph�p kết giới đ�n trước hay sau.

Nay thấy c�c nh� giảng giải đều dựa v�o những bản sớ xưa, n�i: �Trước l� kết đại giới, sau đ� mới kết giới trường�, n�n vội cho rằng: �T�i theo văn luật n�n mới c� kết trước, kết sau như thế��. Những người n�y thật kh�ng biết thứ tự của gi�o.

Nghi�n cứu văn luật cho thấy, lần đầu ti�n đại ch�ng kh�ng một ai biết ranh giới của đại giới, cho n�n ban đầu căn cứ theo giới tự nhi�n, sau đ� mới căn cứ theo đại giới. Về sau, v� ph�p m� tập hợp ch�ng nhiều lần, l�m cho ch�ng qu� mỏi mệt, n�n Đức Phật cho ph�p lập giới trường. V� thế, phải biết sự việc sinh khởi c� trước, c� sau, chứ kh�ng n�n n�i ph�p kết giới c� trước, c� sau! V� sao cứ chấp bừa v�o văn luật rồi v� cớ sinh ra năm lỗi? Đức Phật đ� chỉ dạy r� r�ng, n�n theo nghĩa m� ph�n chia.

Ở đ�y n�i, trước kết đại giới, sau mới ph�n giới trường, vậy căn cứ theo ph�p g� để ph�n l�m hai giới? Tuy tr�n v�ng đất trống trước đ� cho ph�p, nhưng cuối c�ng cũng chỉ l� khoảng đất kh�ng c� ph�p tắc qui định, n�n Đức Phật mới chế ra giới trường. Trước d�ng ph�p giới hạn để bao quanh khoảng đất trống đ� v� cuối c�ng b�n ngo�i lấy đại giới bao quanh n�. Thế n�n, ph�p ph�p c�ch biệt, kh�ng c� lỗi chồng ch�o l�n nhau.

Luật Ngũ phần ghi: �Phải kết giới trường trước, rồi sau đ� mới kết đại giới�. Nếu đ� c� kết đại giới trước, th� phải xả đại giới xong mới kết giới trường, rồi sau đ� xướng ti�u tướng v� kết đại giới. Văn n�i về kết trước, kết sau của luận T�-ni-mẫu v� luận Thiện kiến giống như văn của luật Ngũ phần. Nay vẫn c�n c� người kết đại giới trước. Những người n�y v� kh�ng xem kĩ văn bản của c�c bộ m� chỉ tin theo những lời ức đo�n, n�n kh�ng thấu hiểu hết.

Kinh Ngũ b�ch vấn ghi: �Trước kết đại giới, sau đ� mới kết giới trường, như luật sư T�-ma-la-xoa n�i[26]: �Nếu ở trong đ� thụ giới th� sợ kh�ng đắc giới. Nếu trước đ� kh�ng biết th� cũng giống như chưa chế. Nhờ c� con đường n�y m� v�o được giới trường th� cũng l� một điều may mắn�. Lời n�y khen hay ch�, th�nh hay bại cũng kh� định; may mắn l� n�i gặp ph�c rất đặc biệt. Kết giới trường trước th� kh�ng uổng c�ng thụ giới v� cũng kh�ng c�n nghi ngờ giới c� hay kh�ng.

T�m hiểu kĩ về t�c ph�p, phải c� đầy đủ ba tướng: một l� tướng ngo�i của giới trường; hai l� tướng trong của đại giới; ba l� tướng ngo�i của đại giới. Ba tướng n�y đều phải dựa v�o ph�p yết-ma để ph�n chia ranh giới. Tất cả đều phải x�c định c�c g�c của đại giới, giới trường; đ�nh dấu ranh giới, qui định ti�u, tướng, thể của giới trường v� đại giới phải r� r�ng. Ti�u th� kh�ng nhất định l� ở trong hay ngo�i giới trường. Tướng th� t�y theo ti�u m� x�c định vị tr�, c�n thể của ranh giới th� nhất định ở trong tướng. Phải khảo s�t, thẩm� định kĩ để biết r� h�nh dạng trước, rồi sau đ� mới tiến h�nh kết giới.

Ng�n từ th� phức tạp, nặng nề thật ra l� n�u những điều chưa r�. Như trong Ngũ b�ch vấn ghi: �Trong l�c đang thụ giới m� gặp trời mưa nếu chuyển giới trường v�o nh� th� phải giải đại giới trước, rồi kết lại giới trường, sau đ� kết đại giới th� mới được�.

7. Tập Tăng xa hay gần giới đ�n.

Giới trường l� gốc của c�c giới kh�c! Trước ti�n tập Tăng ở cương giới tự nhi�n, trong Tăng c� người kh�ng đến dự th� việc kết giới kh�ng th�nh tựu. Cho n�n, người t�c ph�p trước nhất phải biết r� l� n�n khảo s�t kĩ trong c�c giới tự nhi�n. Nếu l� việc bắt buộc Tăng phải tập hợp th� kh�ng được nhận dục. Tuy l� việc b�nh thường, nhưng khi gặp việc phần lớn lại kh�ng biết l�m, như thế m� lại kh�ng chịu tập hợp, n�n th�nh biệt ch�ng. Kết giới vốn kh�ng th�nh m� dối cho l� c� giới, đến tận vị lai ở trong đ� thụ giới ph�p th� chỉ uổng ph� c�ng hạnh một đời của m�nh v� người. H� chỉ đời n�y th�i đ�u, m� đời sau c�n chi�u cảm quả b�o kh�ng c� giới trường m� thụ giới cụ t�c, h� kh�ng đ�ng sao?

Nay muốn l�m việc g� đều phải căn cứ v�o ti�u giới. Giới trường lớn hay nhỏ t�y thuộc v�o giới, nhưng phần nhiều v� giới trường nhỏ hơn giới tự nhi�n n�n nương v�o giới tự nhi�n m� tập hợp. Tập hợp xong, xướng tướng ngo�i ba lần rồi bạch nhị yết-ma kết giới trường.

Tiếp theo, khi kết đại giới, dẫn năm, s�u t�-kheo ra chỗ đất trống b�n ngo�i giới trường, thuộc trong thể của đại giới rồi căn cứ theo ti�u tướng của giới m� tập hợp Tăng. Kế đ� ba lần xướng tướng trong v� ngo�i của đại giới, bạch nhị yết-ma l� kết giới xong. Đến ng�y h�m sau, trước l� giải đại giới, tiếp theo l� giải giới trường v� kết trở lại như trước.

Tập Tăng xa hay gần như tr�n đ� quy định. Nhưng ở đ�y cần phải x�t lại thật kĩ, v� sau khi đ� x�c định rồi th� đến tận vị lai kh�ng cần phải giải. Cho n�n, ch�ng Tăng ng�y nay khi h�nh sự, kh�ng cần phải t�c ph�p giải v� kết lại nữa. Hiện tại, ở Ấn-độ vẫn c�n thực h�nh việc n�y. Nhưng v� lần đầu kết giới, �c quỉ bị bao v�y kh�ng ra khỏi giới được, v� c�ng khổ n�o, n�n Đức Phật dạy phải giải giới để cho những �c quỉ ấy ra ngo�i, rồi mới kết lại. V� kết giới đ�ng ph�p th� thiện thần mới tập hợp, n�n trong luật n�i: �B�n trong giới c� đền, miếu của quỉ thần�.

Luật Ngũ phần ghi: �Kết giới th�ng lu�n tụ lạc l� để bảo vệ người d�n kh�ng bị phi nh�n quấy nhiễu�. Việc ấy rất đ�ng!

8. Yết-ma th�nh hay kh�ng th�nh.

Tướng th�nh hay bại, t�c dụng của n� phụ thuộc v�o con người. V� người th� c� người s�ng suốt, người ngu muội, n�n việc cũng c� th�nh v� hoại. V� thế, người cẩn thận th� kh�ng tự cho m�nh l� đ�ng. Tuy đ� nắm r� giới tướng, nhưng để kh�ng bị trở ngại l�c d�ng lại mờ mịt qu�n s�t, n�n văn luật t�m lược những nơi bị phạm, đồng thời khai th�ng những chỗ qu�n s�t kia.

Cho đến kết giới hay giữ g�n đều phải tr�nh b�y đ�ng-sai r� r�ng, nếu nghi ngờ, hoặc c� sai lầm th� phải xả rồi l�m lại. Như vậy, h� chẳng phải l� t�m cung k�nh, cẩn thận c�ng tột sao? Nay những người thực h�nh phần nhiều qua loa xem thường, kh�ng thẩm x�t sự xa gần của đại giới; cũng kh�ng biết r� sự giống v� kh�c của Tăng; lừa dối Phật ph�p, dối cho m�nh l� người kiệt xuất. Đọc tụng văn m� kh�ng biết ph�p tắc, mắt thấy m� kh�ng ph�n biệt được đ�ng-sai; che đậy sự dối tr�, �m giữ t�m si m�, tự � tạo t�c. Ở đ�y chỉ tr�nh b�y t�m lược một v�i trường hợp để n�u r� chỗ đ�ng-sai:

- Căn cứ v�o trường hợp tập hợp Tăng th� biết sự thật-hư của Tăng. Đối với một người th� c� hơn năm mươi c�ch để thẩm định m� tuyển chọn. Nếu người n�o kh�ng tr�ng tuyển th� kh�ng xứng đ�ng gọi l� tăng, kh�ng phải l� vị tăng tốt để t�c ph�p! Về c�ch thẩm định như trong bộ Luật sao đ� ghi.

- Căn cứ v�o trường hợp ba lần xướng, ắt phải x�t kĩ giới hạn ti�u v� tướng, thước tấc r� r�ng, n�n v�o th� c� ph�p tắc đủ số v� c�ch biệt với đại ch�ng, ra th� chẳng thuộc hai tướng n�y. Ng�y nay thường c� người kết cả hai giới, kh�ng tập hợp Tăng ngo�i tướng, chỉ dẫn theo năm, s�u t�-kheo đến nơi chuẩn bị kết tướng giới trường rồi kết. Hoặc ở trong giới trường xướng chung ba tướng của hai giới xong rồi th�m yết-ma chung cho cả hai giới. Hoặc c� người ở trong giới trường xướng chung tướng của hai giới rồi kết ri�ng từng giới. Hoặc ở trong đại giới m� kh�ng v�o trong giới trường, từ xa xướng tướng của giới trường rồi kết. Luật Ngũ phần ghi: �Kh�ng xướng phương tướng^[27] th� kh�ng th�nh kết giới�.

Nay ở c�ch giới m� xướng ti�u tướng khống th� ho�n to�n kh�ng đ�ng ph�p; hoặc xướng kh�ng r� r�ng, kh�ng biết ranh giới, đều được xem như l� kh�ng xướng; kết kh�ng th�nh giới. So s�nh như thế m� biết những trường hợp n�y đều l� căn cứ theo chỗ đ�ng-sai của ranh giới m� ph�n biệt. Nhưng đại giới v� giới trường đều phải th�nh tựu. Nếu v� bất đắc dĩ, đại giới kh�ng th�nh, th� h� c� thể d�ng giới trường kh�ng ranh giới để thụ giới được sao?

C�n như đại giới tuy th�nh m� giới trường kh�ng th�nh, rốt cuộc đ� cũng chỉ l� nơi kh�ng c� ph�p tắc, th� đ�u c� thể thực h�nh ph�p sự? V� thế, khi ch� th�nh khẩn thiết t�c ph�p th� đầu ti�n phải th�nh tựu giới trường đ�ng như ph�p, chứ kh�ng được mơ hồ m� t�c ph�p, mập mờ m� cho l� đ�ng ph�p. C� vị t�-kheo n�i: �Người biết ph�p h� kh�ng nghĩ đến việc đ� sao?�. Lấy danh m� bỏ thật, lời n�i lại rờm r�, gặp việc phần nhiều đều mờ mịt, l�o tăng đ�y phải n�i đi n�i lại nhiều lần, chắc chắn l� cần thiết vậy!�.

- H�nh sự ch�nh l� kết giới. Giới th� c� lớn-nhỏ kh�c nhau, đất th� chia l�m trong-ngo�i sai kh�c. V� thế, trước phải biết r�, sau mới y ph�p kết giới.

- T�c nghiệp ch�nh l� yết-ma. Kh�ng chỉ một t�-kheo đọc m� tất cả ch�ng đều phải hiểu trọn vẹn. Nếu c� người kh�ng hiểu th� người đ� chẳng xếp v�o t�c số đ�, cũng kh�ng thuộc nh�m kh�c ch�ng. Nếu c� người ngu muội, kh�ng biết nh�n duy�n h�a v� nhẫn, th� đ�u biết được tướng chung v� ri�ng, n�n kh�ng thuộc t�c số đ� v� cũng kh�ng thuộc nh�m ch�ng. V� vậy, kh�ng tập hợp những người n�y th� kh�ng phạm lỗi. Yết-ma th�nh tựu hay kh�ng th�nh tựu phải căn cứ theo bốn duy�n: Tăng, cương giới, sự v� ph�p như ở tr�n đ� tr�nh b�y đầy đủ. Người tr� luật cần phải học những điều n�y. Nếu kh�ng hiểu r� bốn duy�n n�y th� kh�ng xứng đ�ng bước l�n đ�n.

Luật Thập tụng ghi: �Người l�m ph�p yết-ma phải ph�n biệt được thế n�o l� bạch, l� yết-ma lần thứ nhất, l� yết-ma lần thứ hai, l� yết-ma lần thứ ba. Người nghe t�c ph�p yết-ma để � biết đến việc kh�c, chớ nghĩ việc kh�c m� niệm niệm phải ghi nhớ, suy nghĩ ph�p bạch ấy, ph�p yết-ma ấy thật r� r�ng�. V� thế, khi Đức Phật c�n ở đời nắm giữ ph�p tắc m� c�n c� người thực h�nh năm điều phi ph�p, h� đ� l� người kh�ng học, kh�ng hiểu biết sao? Ấy l� v� gặp việc, t�m cảnh bị m� muội, qu�n mất vậy!

9. Ph�p tắc thụ giới.

Lập tướng phi thường để hiển b�y ph�p phi thường. Ph�p ch�nh l� giới. Giới l� nền m�ng của đạo xuất thế, chắc chắn kh�ng phải nền tảng để v�o thế gian. Luật ghi: �Sở dĩ lập ra giới học l� v� muốn trừ sạch ba độc�. Sở dĩ lập tướng giới đ�n phi thường l� v� t�c động đến t�m thế gian.

Nay nếu kh�ng thực h�nh đ�n sự, t�y duy�n thụ giới, th� t�m � mơ hồ, l�c hiểu l�c m�, th� l�m sao c� thể ph�t sinh luật nghi ph�p giới? Nhất định chỉ đạt được ph�c rỗng kh�ng v� k� m� th�i. Cho n�n, luận ghi: �Người sắp thụ giới, trước phải nương tựa người tr�. Bấy giờ người tr� sẽ gi�p cho giới tử ấy ở nơi vạn cảnh khởi t�m từ hộ m� ph�t sinh giới�. Điều ấy ng�y nay kh�ng c�n, n�n đến khi tập Tăng xong, ch�nh thức cử h�nh ph�p sự, chỉ n�i: ��ng ph�t t�m thượng phẩm sẽ đắc giới thượng phẩm�. Sa-di vốn kh�ng biết, c�c vị gi�o thụ cũng chưa từng b�n bạc, nghe lời n�y th� giống như sấm nổ tr�n trời, như mưa tu�n xuống đất. Cho n�n, khảo s�t rộng c�c thuyết, rồi lập n�n ph�p tắc n�y, chứ chẳng phải xuất ph�t từ � của giới sư. Tất cả đều được th�nh nh�n truyền dạy cho.

Nay người học đời sau n�y �t đọc kinh, truyện, chỉ chấp chặt v�o những điều thấy nghe th�ng thường, n�n cho việc l�m n�y k� lạ, chứ thật đ�u c� g� đ�ng lạ? Chỉ v� đ� l� điều m� tai chưa nghe đến, mắt chưa thấy được, ch�n chưa đặt đến m� th�i. Nếu tai đ� từng nghe, mắt đ� từng thấy, ch�n đ� đặt đến, th� biết đ� chỉ l� tổng gom những ph�p b�nh thường trong sinh hoạt hằng ng�y để b�n luận s�u rộng th�m m� th�i!

- Tướng h�nh sự của thập sư đăng đ�n truyền thụ: Gần đ�y, những h�nh sự kh�ng c� ph�p tắc y cứ, chỉ t�y người m� đặt ra rồi �p dụng, n�n kh�ng đ�ng l�m ph�p tắc. Nay tr�ch n�u những việc ở c�i dương, c�i �m v� những việc l�n, xuống đ�n tr�ng, ph�t t�m k�nh ngưỡng đ� được truyền lại giống như việc h�nh lễ thế tục, mỗi mỗi đều hỏi han, th� h� kh�ng thận trọng ư?

T�i thấy h�nh sự thật lộn xộn, tới lui mất trật tự, chỉ c� hai vị h�a thượng mới c� đức tướng, c�n những vị t�n chứng th� kh�ng giống ai. C�c vị t�n chứng thể hiện c�ng năng chứng giới, th� h�ng tam sư mới đồng nhất. H�ng tam sư mỗi vị đều c� h�nh sự ri�ng v� việc chứng th�nh l� do thập sư mới được, như vậy th� liền c� giới đầu ti�n. Nhưng c�c vị n�y, c� khi ngồi th�nh h�ng lặng lẽ như nước biển tr�i lặng lẽ; hoặc nh�n l�n cao m� l�m như thấy oai nghi của ch�ng; hoặc để t�m nghe ở đ�u xa m� l�m như thấu tỏ mọi yết-ma; cho đến c� người xin một lần, xin ba lần, xướng xin m� ba hay một cũng kh�ng biết; bạch một lần xướng ba lần c� sai s�t m� kh�ng hề chỉ điểm, c�i đầu lặng lẽ cho qua, phải-tr�i đều biết m� im lặng, ngồi ngay thẳng biểu thị h�a hợp, đồng hay biệt cũng đều n�i: �H�a hợp�. Việc thống nhiếp ch�ng như vậy thật đều do tam sư. Nếu c� người n�o biết những điều phi ph�p, tr�i lẽ th� cần phải x�t hỏi v� n�u l�n, kh�ng được n�i c�n l� bậc ph�p kh�, đ�ng-sai kh�ng l�m nhiễu loạn t�m người ấy! Chỉ cần h�ng thất chứng s�ng suốt, chứ đ�u cần phải nhọc l�ng t�y hỉ. V� thế, ở những v�ng văn minh, khi truyền giới chỉ cần mười t�-kheo đăng đ�n, c�n những người kh�c chỉ trợ gi�p. Vậy n�n, đến l�c h�nh sự cũng c� những t�-kheo v� c�ng, ph�ng đ�ng ngồi ở tầng dưới. Điều n�y đến phần đầu của chương Nghi thức sẽ n�u lại.

Kh�ng l�m trở ngại người mới thụ giới th� tinh thần sảng kho�i, trong s�ng, t�c ph�p c� c�ng hiệu. Nếu h�ng t�m thất chứng tối tăm th� t�nh � bế tắc. V� thế, căn cứ v�o hai điều n�y th� kh�ng được vội v�ng loại bỏ.

1. Tướng thập sư đăng đ�n

Vị gi�o thụ A-x�-l� phải cầm l� hương đi trước, từ đường bậc thềm ph�a đ�ng thuộc mặt nam của tầng dưới bước l�n đến tầng tr�n rồi đi ra từ ph�a đ�ng, v�ng sang ph�a bắc, đi quanh đ�n một v�ng. L�c ấy, vị thượng tọa đứng ở ph�a t�y ngay trước Phật lễ ba lạy. Thập sư đứng ngay ngắn, đầy đủ oai nghi, chuy�n t�m qu�n tưởng, thỉnh c�c Đức Phật hiện tại ở mười phương c�ng c�c đại Bồ-t�t, ch�ng Thanh văn Tăng tập hợp tại giới đ�n; t�m bộ trời, rồng v.v� đứng đầy khắp hư kh�ng.

V� khi Đức Phật c�n tại thế, phần nhiều khi truyền thụ giới, đều l�n tr�n đ�n. Tuy việc truyền thụ giới ấy chẳng thuộc tăng yết-ma, nhưng giới ph�p �Thiện lai� cũng đồng như giới cụ t�c. Sau khi Đức Phật diệt độ, c�c bậc th�nh Tăng truyền giới đều c� t�n tr� nhiều tượng Phật, m� phỏng theo nghi thức khi Phật c�n tại thế. Đồng thời, cũng l�m cho ph�p của Tăng c� chỗ nương tựa, v� chẳng c� Phật th� kh�ng thể được, n�n mới b�i tr� nhiều tượng Phật, chứ kh�ng phải chỉ để thiết lập su�ng.

2. Đi về ph�a t�y l�n tầng thứ hai

Đặt một t�a cao ở ph�a nam, tiếp theo đặt ba t�a trống: T�a thứ nhất l� để tưởng niệm t�-kheo bồ-t�t Đậu-điền-t�; T�a thứ hai l� để tưởng niệm t�-kheo bồ-t�t L�u Ch�; T�a thứ ba l� để tưởng niệm t�-kheo bồ-t�t M�-lan-t�. V� ba vị t�-kheo bồ-t�t n�y l� những vị đầu ti�n thỉnh Phật lập giới đ�n, kết giới, thụ giới. Những vị n�y c� c�ng với giới, n�n đặt ba t�a trống để niệm thỉnh c�c ng�i.

Khi h�ng thập sư đ� vận t�m qu�n tưởng rồi, vị gi�o thụ sư cầm l� hương dẫn ch�ng đi về hướng ph�a t�y, theo đường bậc thềm ph�a t�y tiếp bước l�n đỉnh của đ�n. Sau đ�, chuyển về hướng đ�ng rồi quay sang hướng bắc, nhiễu quanh Phật một v�ng rồi đến trước ba t�a trống đỉnh lễ từng t�a v� ngồi theo thứ tự.

Trước nhất sai một vị t�-kheo ngồi v�o một t�a cao tụng kinh Di gi�o. L�c ấy, n�n đ�nh kiền-trĩ, đốt nhiều hương qu�, ca tụng c�ng đức. Những vị tăng đ� tập hợp, kh�ng kể l� giới cao hay thấp, tất cả đều phải đến nghe kinh Di gi�o.

Khi chư Tăng ở tầng tr�n v� tầng dưới ngồi đ�ng thứ tự rồi, th� sai vị duy-na dẫn những người sắp thụ giới đến đứng b�n dưới đường bậc thềm ph�a đ�ng của mặt nam v� xoay mặt về hướng t�y. Vị gi�o thụ sư phụ tr�ch dạy oai nghi từ bậc ch�n thềm ph�a đ�ng của mặt nam bước xuống dẫn họ theo đường bậc thềm ph�a t�y m� tiến l�n, đi đến mặt tr�n của tầng dưới liền xoay qua hướng đ�ng, kế đ� chuyển sang hướng bắc rồi đi ra theo hướng t�y.

Lại c�c giới tử sắp th�nh h�ng ở ph�a bắc của mặt đ�ng, đỉnh lễ Phật ba lễ rồi hỗ quỵ nghe đến hết kinh. Vị duy-na lại dẫn đến bậc thềm ph�a đ�ng của mặt nam, rồi đi xuống dưới v� ra đứng xếp h�ng b�n ngo�i giới trường. Nếu người n�o chưa nắm r� những oai nghi rẽ phải, rẽ tr�i, c�i xuống, ngước l�n th� sai vị duy-na biết ph�p chỉ dạy thật cặn kẽ rồi dẫn họ đi theo chậm r�i v� trang nghi�m.

Đến khi vấn nạn, vị duy-na dẫn tất cả người thụ giới v�o trong giới trường. N�n sắp đặt chỗ ngồi ở ph�a nam của đường bậc thềm ph�a đ�ng để vấn gi� nạn. Những người thụ giới cụ t�c đến b�n chỗ ngồi, �m y v� b�t đứng ở bậc thềm ph�a đ�ng, mặt quay về hướng bắc. Vị gi�o thụ sư từ bậc thềm ph�a đ�ng của mặt ph�a nam bước xuống, đầy đủ oai nghi, khiến cho mọi người ưa nh�n. Cho n�n, trong luật n�i giữ g�n oai nghi, kh�ng mất ph�p tắc, như t�-kheo �t-bỉ d�ng oai nghi để h�ng phục t� đạo. V� thế n�n biết, ph�p d�ng oai nghi để chấn chỉnh ch�ng sinh đ� c� từ l�u rồi!

Khi đến nơi vấn nạn, sắp đặt chỗ ngồi xong, vị gi�o thụ th�u lấy y, b�t của người thụ giới, bảo họ cởi gi�y, d�p rồi bước v�o chỗ ngồi. Trước lấy ni-sư-đ�n ra để thụ tr�, sau đ� bảo họ ngồi l�n. Kế đ� lấy y an-đ�-hội, sau khi thụ tr�, th� bảo họ đắp v�o. Tiếp theo l� lấy uất-đa-la-tăng, sau khi thụ tr�, th� bảo họ đắp chồng l�n tr�n. Cuối c�ng l� lấy tăng-gi�-l�, thụ tr�, rồi cũng bảo họ đắp l�n th�n. Bấy giờ, vị gi�o thụ lại dạy những người thụ giới: �T�n gọi của ba y n�y chỉ c� trong Phật ph�p, ch�n mươi s�u ph�i ngoại đạo đều kh�ng c�, vậy sao lại kh�ng qu�? V� thế, n�n n�i tọa cụ ni-sư-đ�n như nền m�ng của th�p. Nay c�c �ng thụ giới tức x�y dựng nền m�ng cho năm phần ph�p th�n, v� năm phần ph�p th�n th�nh tựu l� nhờ giới. Nếu c�c �ng ngồi m� kh�ng c� tọa cụ th� năm phần định, tuệ kh�ng c� chỗ để ph�t sinh. Cho n�n mới n�i tọa cụ giống như l� nền m�ng của ng�i th�p. C�n ba y đoạn trừ ba độc. Trong đ�, y năm điều c�n gọi l� y hạ, c� c�ng năng đoạn trừ tham thuộc về th�n. Y bảy điều hay c�n gọi l� y trung, c� c�ng năng đoạn trừ s�n thuộc về khẩu. Đại y hay c�n gọi l� y thượng, c� c�ng năng đoạn trừ si thuộc về t�m�.

Tr�nh b�y đầy đủ như thế, t�y thời m� giảng dạy. Việc hỏi gi� nạn đến đ�y đ� xong. Việc thụ tr� y, c�c bộ ph�i đều tiến h�nh trước khi vấn nạn, nhưng thấy ng�y nay lại thực h�nh sau khi thụ giới, việc n�y kh�ng c� văn bản chứng minh, n�n kh�ng đ�ng để �p dụng.

Vị gi�o thụ kia y theo những oai nghi th�ng thường, từ bậc thềm ph�a đ�ng của tầng dưới đi l�n, khi đến mặt tr�n của tầng dưới quay sang ph�a t�y. Khi l�n đến hết bậc thềm ph�a t�y thuộc mặt nam của tầng thứ hai, th� xoay sang ph�a đ�ng, đến trước tượng Phật đỉnh lễ ba lạy. Lễ Phật xong lại chuyển sang ph�a đ�ng, rồi v�ng qua hướng bắc, đến đứng trước v� c�ch thầy yết-ma một c�nh tay. Sau khi t�c bạch gọi giới tử xong, th� đến bậc thềm ph�a t�y của mặt nam gọi họ v�o. Những người thụ giới nghe lời thầy gọi liền tiến l�n, vị gi�o thụ dẫn họ đến đỉnh lễ chỗ ngồi của ba vị thượng tọa t�-kheo bồ-t�t. Tiếp theo, sau khi tất cả đỉnh lễ h�ng thập sư xong, vị thầy chuy�n tr�ch về oai nghi bảo họ quỳ trước thầy yết-ma v� dạy họ xin giới. Đợi cho vị thầy dạy oai nghi ngồi rồi, vị thầy yết-ma mới theo ph�p m� đơn bạch. Sau khi vấn nạn, yết-ma h�a Tăng cho thụ giới xong, th� bảo những người thụ giới quỳ trước thập sư. Khi người thụ giới đ� tập hợp đầy đủ, tất cả c�ng đến trước Phật, mặt quay về hướng bắc, quỳ nghe lại kinh Di gi�o, rồi đứng l�n. Bấy giờ, vị gi�o thụ sư cầm l� hương đứng l�n, đến đứng ở bậc thềm ph�a bắc của mặt t�y để dẫn thỉnh thập sư đi xuống bậc thềm. Khi xuống đến tầng dưới th� đi ra ph�a nam rồi v�ng qua ph�a đ�ng, mặt hướng về bắc, đến trước tượng Phật đỉnh lễ ba lạy v� đứng ngay thẳng.

Thập sư thấy những người mới thụ giới đến th� liền từ bậc thềm ph�a đ�ng của tầng dưới bước xuống mang gi�y rồi đi ra từ hướng nam, n�n đi th�nh h�ng song song giữa Hoa l�m, những người mới thụ giới đi theo sau. Khi đến khoảng giữa của giới trường v� Hoa l�m th� bảo những người thụ giới đi trước, thập sư theo sau. Kế đến, thầy gi�o thụ dẫn thập sư ra khỏi giới trường tiến v�o đại giới v� trở về nơi nghỉ ngơi thường lệ.

Những oai nghi n�y l� h�nh ph�p của bậc th�nh, nhưng đ� thất truyền từ l�u, những người chấp những điều thấy nghe th�ng thường cứ cho đ� l� những nghi thức mới. Xin mọi người phải biết r� điều n�y!

T�i bắt đầu lập giới đ�n từ ng�y 8 th�ng 2 cho đến đầu hạ ni�n hiệu C�n Phong thứ 2 (667) v� vẫn y như ph�p cho người ghi t�n thụ giới cụ t�c. Bấy giờ, tổng cộng c� 27 người ở khắp nơi đến xin thụ giới như từ Ung ch�u, Lạc ch�u, Qu�ch ch�u, Bồ ch�u, Tấn ch�u, Bối ch�u, Đan ch�u, Phường ch�u, Lũng ch�u, Lễ ch�u, Kinh ch�u, Đ�i ch�u, Tinh ch�u.

Người ở những ch�u ấy đều thụ giới cụ t�c ở giới đ�n n�y, cho n�n n�u ra t�m tắt, để biết rằng đ�y kh�ng phải l� nh�n duy�n sai tr�i. Những người đồng ph�p v� những người du phương nghe t�i kiến lập giới đ�n đều nhiệt t�m hưởng ứng. T�i xin tạm n�u t�n của những vị ấy để l�m niềm tin cho đời sau.

Thiền sư đại đức Tăng Gi� ở ch�a V�n Cư, n�i Chung Nam.

Luật sư đại đức Ch�n � ở ch�a T�y Minh, kinh sư.

Luật sư đại đức Hằng Thiện ở ch�a Hoằng Ph�p, kinh sư.

Luật sư đại đức Ngộ Huyền ở ch�a V�n Tế, n�i Chung Nam.

Ph�p sư đại đức Bạc Trần ở ch�a T�y Minh, kinh sư.

Luật sư đại đức Hoằng Độ ở ch�a Từ Ấn, kinh sư.

Luật sư đại đức Đạo Th�nh ở ch�a Dao Đ�i, Chi�u Lăng.

Luật sư Tr� Thiện ở ch�a Long Tr�, n�i Chung Nam.

Luật sư Tr� Nh�n người T�n-la ở ch�a Quang Minh, kinh sư.

Thiền sư sa-m�n Ph�p Tạng ở T�y nhạc, Hoa ch�u.

Thiền sư Tuệ Nhẫn ở An Bảo, Kinh ch�u.

Thiền sư Đạo Ngộ ở ch�a Thiện Tập, Kinh ch�u.

Thiền sư Tuệ Trang ở ch�a Bạch Nham, n�i Thi�n Thai, Đ�i ch�u.

Luật sư Tuệ Tuyền ở ch�a B�o Thiện, n�i Hiện, Ho�i ch�u.

Thiền sư Tuệ Liễn ở ch�a Thăng Gi�c, Kinh ch�u.

Thiền sư Tuệ Nghiễm ở ch�a Khai Th�nh, Kinh ch�u.

Ph�p sư Tuệ Tưởng ở ch�a Trắc Dĩ, Kinh ch�u.

Ph�p sư Huyền Tr�ch ở ch�a V� Lượng, Kinh ch�u.

Ph�p sư Thủ Tiết ở ch�a Thi�n Cung, Lạc ch�u.

Ph�p sư sa-m�n Đ�m Tưởng ở Tấn ch�u.

Luật sư sa-m�n Danh Kh�c ở Đ�ng Nhạc.

Thiền sư H�nh Thao ở ch�a Kh�ng Qu�n, kinh sư.

Thiền sư sa-m�n Ph�p Độ ở Mạch T�ch Nham, Tần ch�u.

Luật sư Nghĩa Phương ở ch�a Hưng Quốc, Quắc ch�u.

Luật sư Đức H�nh ở ch�a Trường Sa, Kinh ch�u.

Luật sư Ho�i Tố ở ch�a Hoằng Tế, Kinh ch�u.

Ngo�i những vị như vừa n�u tr�n, c�n c� nhiều vị m� ở đ�y kh�ng n�u ra hết. Đến như c�c sa-m�n ở ch�a Đại Th�y Vi v.v� ở n�i Chung Nam v� những vị ở ẩn chốn non cao, an tr� nơi đồng vắng, những người t�m thầy hỏi đạo, d� vội v� hay ung dung, họ đều chỉnh trang y phục đến b�n đ�n cao quan s�t ph�p tắc, chuyển th�n theo m� nh�n. Những người k�nh ngưỡng, th� hoặc ở chỗ đất trống ngo�i giới, thuận t�m vui theo, đứng thẳng, chắp tay. C�n người ưa th�ch oai nghi ấy th� t�nh đến h�ng trăm.

H�nh sự xong, vị duy-na dẫn giới v�o nh� ăn, ngồi th�nh h�ng v� c�ng thức ăn cho họ. Những người nữ c� l�ng tin trong s�ng, những người lớn tuổi trong l�ng đến đầy cả viện. Họ đều chắp tay vui theo, đứng y�n ca ngợi. Đ� cũng l� một phen may mắn, nhớ lại cảnh giới thanh tịnh từ ngh�n xưa.

�

10. C�ng năng xa gần.

X�t về đất kết giới, t�y theo giới hạn m� c� thể b�n dưới đến tận m� kim cang lu�n[28], d� trải qua kiếp Hoại, th� cũng trọn kh�ng bị hủy. Như c�c luận n�i, khi Phật ph�p sắp diệt, ph�p kết giới ấy sẽ bị mất. Nhưng cũng c� sư luận n�i: �Giới đ� kết trước kh�ng mất, th� giới kết sau sẽ kh�ng th�nh�. Đ�y l� nghĩa ch�nh.

Nay theo c�c truyền thuyết, ở Thi�n Tr�c v� Ấn Độ đều c� dấu vết bậc th�nh, d� trải qua nhiều kiếp nhưng đến nay vẫn c�n. Đến như việc v� t�m chữ m� xả th�n[29], chứng cứ người con g�i đổ m�u; tướng đau khổ đập xương r�t tủy; di t�ch của việc trải t�c che b�n quả nhi�n c�n sắp xếp r� r�ng, khai quật th� thấy dấu vết vẫn như xưa. Dựa v�o những chứng cớ xưa n�y để biết rằng giới đ� kết chẳng mất.

C�c vị sư ở Ấn Độ giải th�ch tướng kết giới theo hai c�ch: Thứ nhất, họ cho rằng tướng th�nh kết giới đều l� c�ng của c�c vị thần. Việc bị tai kiếp lửa đốt, nước cuốn tr�i l� việc chỉ c� ở thế tục, m� thế tục th� chẳng thể hủy hoại ph�p tắc của đạo. Cho n�n, đạo ph�p tồn tại m�i m�i, dẫn đến tướng kết giới từ trước đến nay vẫn kh�ng dứt mất. C� luận sư n�i: �Đ� l� h�a t�ch của Phật l�m lợi �ch khắp mọi nơi, cuối c�ng vẫn kh�ng bị hủy hoại�. V� thế, khi tam tai nổi l�n, th� đại địa tan hoại th�nh kh�ng, th�nh nước, n�n kh� t�m thấy dấu vết. Sau đ�, thế giới h�nh th�nh trở lại, th� tất cả những nơi cũ trở lại như xưa. Cho n�n, th�nh t�ch vẫn c�n nguy�n như ban đầu th� thật kh�ng c� g� lạ! Như hai c�i Sắc v� Dục kia đều biến th�nh kh�ng, nhưng sau khi đ� th�nh th� ch�ng đều được thiết lập lại như trước. Nghiệp lực của ch�ng sinh kh�ng thể nghĩ b�n; lưu h�a của Phật cũng kh�ng thể nghĩ b�n. Vậy h� c� thể đem sự suy nghĩ của ph�m phu m� ph�n đo�n sự tư duy của bậc th�nh sao? V� thế, giới đ� kết vẫn vững chắc, nhất định kh�ng bị tổn hoại.

Hỏi: Như những g� đ� tr�nh b�y th� bốn Đức Phật ở kiếp Hiền đều c� để lại dấu vết. Tuy nhi�n, theo thường ph�p, với việc lập ch�a kết giới của Tăng, th� tướng mới lập ng�y nay h� kh�ng tr�ng với tướng giới ng�y trước sao? Nếu tr�ng th� kết giới kh�ng th�nh, t�c ph�p thất bại! Vậy giải th�ch việc n�y như thế n�o?

Đ�p: Mỗi Phật gi�o h�a đều c� Tăng ri�ng, đ�u c� việc đệ tử của Đức Phật Năng Nh�n l�m đệ tử Đức Phật Ẩm Quang? V� mỗi mỗi đều theo học một vị thầy của m�nh, n�n kh�ng thể gọi l� biệt ch�ng. Tức như Tăng trong một đời gi�o h�a của đức Th�ch T�n phải đủ lục h�a, nếu kiến kh�ng h�a, th� cả hai ch�ng đều kh�ng đủ số. Mỗi bộ ch�ng c� một phạm vi kết giới ri�ng, ph�p tắc v� chỗ thấy nghe kh�c nhau. V� thế, n�n biết Tăng giới của Đức Phật trước kh�ng trở ngại h�nh sự của Đức Phật sau.

Trong luật sao n�i c� năm c�ch kết lẫn nhau, m� mỗi mỗi kh�ng ngăn ngại nhau. Nhưng nền m�ng cũ của Đức Phật trước, Đức Phật sau đều y theo đ� m� lập. Như đất ở K�-ho�n, nước X�-vệ l� nơi m� ch�n mươi mốt kiếp, c�c Đức Phật thường đến gi�o h�a. T�n giả Th�n Tử thấy hang kiến m� sinh l�ng thương x�t. Những việc như thế c� thể biết được. Ngo�i ra, c�n c� nhiều việc kh�c nữa, nhưng v� sợ văn rờm r� n�n lược bớt.

11. Ca ngợi v� b�n về c�ng đức.

11.1. Văn mở đất, x�y dựng giới trường

Ng�y 8 th�ng 2 ni�n hiệu C�n Phong thứ hai (667), đời Đường, sa-m�n Th�ch Đạo Tuy�n ở ch�a T�y Minh, kinh sư c�ng với c�c sa-m�n ở c�c ch�u khắp nước nghi�n cứu, khảo s�t luật nghi, b�n thảo những việc quan trọng v� quyết định chọn th�n Tu�n Thiện, l�ng Thanh Quan ph�a nam s�ng Lễ, s�ng Ph�c thuộc ph�a nam ngoại � Kinh đ�, l� nơi c� nhiều người tr� luật để kiến lập giới đ�n.

Vốn dĩ ba m�n giới, định, tuệ l� c�i nơm tốt của ch�ng th�nh; nhiếp luật sinh thiện l� phương tiện cứu khổ của ba đời chư Phật. V� thế n�n biết, giới l� cội gốc v�o đạo, l� nền m�ng tho�t tục. Đấng Ho�ng Gi�c nương v�o đ�y m� mở ra quyền gi�o, ch�nh ph�p nhờ đ�y m� tồn tại l�u d�i. V� thế, bốn y[30] thống lĩnh thi�n hạ, ắt phải noi theo giới m� khai th�ng suối tối tăm; năm thừa đồng vận h�nh, cũng nhờ giới m� giăng lưới gi�o h�a.

Từ khi gi�o ph�p truyền đến ph�a đ�ng, trải qua bảy trăm năm, về danh v� thật của danh từ �giới trường-giới đ�n� thường bị lầm lẫn. Theo luật v� luận tr�nh b�y th� danh từ �trường� v� danh từ �đ�n� thường được d�ng song song, nhưng mỗi mỗi đều đầy đủ cơ duy�n, cứ t�y theo việc m� gọi l� �trường hay đ�n�.

V�o đời Tấn c� giới đ�n Nam L�m ở Dương Liễn. Th�nh sĩ Đức Khải l� người x�y dựng đầu ti�n. Nhưng ở Trung Quốc v�o thời ấy ho�n to�n kh�ng nghe n�i l� thật hay giả. C� người cho đại giới l� giới trường, cho khu đất bằng phẳng l� đ�n. Ấy l� do gi�o ph�p bị ti�u diệt ba lần, sau đ� mới ph�t triển lại m� c�n bị giới hạn. Hoặc do t�m c�c bậc thầy độc đo�n, thảo luận kh�ng y cứ v�o kinh gi�o.

Ph�m s�ng lập giới đ�n l� chỉ hoằng truyền giới luật; bởi thuộc luật nghi n�n tổng gom kh�ng-hữu. N�i về t�nh th� đầy khắp đại thi�n, luận về ph�p th� bao qu�t s�u vị. Ấm, nhập, giới, xứ đều l� nh�n duy�n của giới; bậc thượng th�nh hay h�ng hạ ph�m đều nhờ giới bảo vệ. V� thế, d� cho tiểu giới hay đại giới th� cũng mở ra h�nh nghiệp trước sau; c� nguyện hay kh�ng nguyện đều để hiển b�y t�m nh�n tiệm-đốn. Kinh tr�nh b�y giới tụ của bồ-t�t, kh�ng bạch tứ th� kh�ng sinh; luật n�i r� ch�nh giới của thanh văn nhờ thập Tăng[31] m� đắc quả. Nếu muốn cử h�nh ph�p yết-ma tất phải nhờ đến đ�n v� trường. Cho n�n, lấy giới ph�p l�m t�n m� gọi l� giới trường hay giới đ�n, th� ho�n to�n đều l� gốc của tịnh hạnh. Đại giới vừa hưng khởi, th� Tăng v� ph�p đồng th�nh lập. Đến như luận về t�c nghiệp, th� giới trường được sử dụng nhiều hơn. Thế n�n Tăng tồn tại, ph�p tồn tại mỗi mỗi đều c� nguy�n nh�n.

� Nay lập trường của giới đ�n ho�n to�n l�m theo yếu chỉ của gi�o; dựng ba ti�u tướng để chia l�m hai giới; khoanh đất trống đế dứt hết những mối nghi lầm. Trước kết tiểu giới l�m gốc của trường v� đ�n; kế đ� tập hợp Tăng tại cương giới tự nhi�n để họ hiểu được � nghĩa kh�c nhau giữa đồng v� biệt. Ba lần n�u tướng ngo�i của giới trường, bạch nhị để ước định rồi kết. V� thế, bậc thềm xếp ngay ngắn trang nghi�m, để biết r� bước ch�n l�n-xuống; bốn phương đặt y�n ở bốn g�c, hầu nhận biết b�ng mặt trời nghi�ng hay thẳng.

Tiếp theo sau l� kết đại giới. Tăng phải ra khỏi giới trường, t�y theo tướng m� tất cả đều tập hợp, xướng ri�ng, kết ri�ng. Nhờ vậy, m� việc Tăng ở bốn phương kh�ng một dấu vết tr�i nghịch; đức s�ng lục h�a c� nhiệm vụ thể hiện c�ng năng. T�c nghiệp th�nh tựu th� bảy vạn năm kh�ng mất; Tăng c� đức m� tự tại th� tam tai biến chuyển cũng kh�ng ti�u. V� thế n�n n�i lập giới trường kh�ng phải lập su�ng. Th�nh th� Phật ph�p tồn tại m�i m�i, hoại th� ch�nh ph�p diệt vong.

Lời n�y chẳng phải hư dối, lại c�ng n�n cẩn thận! V� thế, n�n biết việc thụ giới t�y thuộc v�o giới trường v� đại giới. Giới nhờ v�o đất ấy m� được hưng thịnh. Hai nghi tr� v� phạm cũng nhờ đ� m� trở lại thanh tịnh. Cho n�n kinh ghi: �Nếu kh�ng c� giới n�y th� c�c điều thiện kh�ng sinh�.

Giới thật l� nền m�ng của định v� tuệ, l� thuốc hay để chữa phiền n�o v� nghiệp. Gần đ�y những người h�nh sự phần nhiều đều xem thường việc n�y, n�n kh�ng đắp nền đ�n m� t�y tiện truyền thụ. Hoặc kết bậy tiểu giới m� chẳng phải v� nạn duy�n; hoặc tự tiện ở trong điện Phật, khiến Tăng đều xoay lưng lại với tượng; hoặc ngồi th�nh v�ng tr�n nơi đất trống; hoặc ở trong th�n l�ng, kh�ng biết ph�p biệt ch�ng, tụng văn kết su�ng. Những c�ch thức ấy nhiều hỗn loạn, kh�ng đ�ng để tr�nh b�y.

Cho n�n trong Tăng truyện ghi: �Tăng Trung Quốc từ xưa đến nay, nếu muốn thụ giới, đều đến Dương Đ�, neo thuyền tr�n s�ng, kết giới ri�ng rồi thụ giới. C� người hỏi l� do, những vị ấy đ�p: �Ph�p bản kết giới giống v� kh�c rất kh� biết. Cho n�n ở tr�n thuyền kết giới th� tướng r� r�ng m� kh�ng c� nạn duy�n. V� thế, ph�p thuyết giới v.v� c� thể kh�ng th�nh được sao?�.

Nếu muốn giữ vững ch�nh ph�p, hoằng dương v� bảo vệ ph�p tắc của bậc th�nh, đoạn sạch phiền n�o, m� kh�ng c� giới th� kh�ng thể giải tho�t, kh�ng c� giới địa th� nghiệp kh�ng c� chỗ nương tựa. Luống cạo t�c, đắp ca-sa, m� l�ng kh�ng c� th�nh ph�p th� chỉ ph� mất một đời, chết rồi trầm lu�n vạn kiếp, h� kh�ng li�n lụy m�nh v� người, uổng l�m d�ng d�i Th�ch T�n ư? V� vậy, �những vị tăng thanh tịnh kia hết sức si�ng năng v� khổ c�ngnhư thế, m� người sinh tử n�y lại cứ thản nhi�n như thế!�. Những lời khuy�n răn của ng�i Đạo An thật kh�ng thể nghĩ b�n!

C� người nghe kết giới th� kinh ngạc v� ch� tr�ch. T�i bảo người ấy: �T�i kh�ng d�m lập dị. Đ� chỉ l� một ph�p m� c�c kinh đều c� dạy đầy đủ, do người kh�ng thực h�nh m� th�i�.

Trộm nghĩ! Những điều được giảng giải của tịnh gi�o nương v�o ph�p l�m gốc; văn tr�nh b�y dấu ấn của bốn thuyết, lời di huấn lại n�i về c�ng năng của Tam tạng; thuận th� đ� l� điểm khởi đầu để xiển dương Tam bảo, nghịch th� đ� l� dấu vết sau c�ng diệt Tứ tăng. Văn ghi: �Giới trường nhỏ nhất phải chứa được hai mươi mốt t�-kheo�, đ�y l� n�i bề rộng của đ�n. �Phải đến chỗ duỗi trọn c�nh tay chạm được�, đ�y l� n�i b�n trong đ�n kh�ng bị ngăn che. �Phải chừa khoảng trống ở giữa�, đ�y l� n�i hai giới kh�ng tiếp gi�p nhau. �Kết giới trường rồi, đại giới bao quanh giới trường�, đ�y l� n�i ph�p tắc trước-sau. �Chỉ t�n tr� Phật điện�, đ�y l� n�i chỗ nương tựa của Tăng bảo. �Nếu c� Tăng trụ, c� việc hổ thẹn th� phải loại trừ�, đ�y l� n�i c� Tăng biết hổ thẹn t�n k�nh giới bảo vệ th� dễ th�nh tựu đạo nghiệp.

Văn n�u c� c�c đại đức l�m đ�n, tức Tăng ở tr�n đ�n kh�ng theo ph�p tắc th�ng thường của trường dưới đất, đ�n ấy chỉ c� giới trụ. Ng�y nay c� nhiều tăng trụ, cho n�n chắc phải hiểu r� những lời dạy ch�n thật. Nếu như những nghĩa n�y kh� chấp nhận, th� n�n d�ng văn n�u r�, tr�nh b�y h�nh dạng r� r�ng, ch� t�m cẩn thận, sớm h�m đối chiếu nghi�n cứu, k�nh tu�n theo di ch�c, dẫn chứng đầy đủ, r� r�ng để m�i m�i về sau kh�ng c�n ai m� lầm nữa.

�

11.2. B�i minh ở giới đ�n ch�a Tịnh Nghiệp, l�ng Thanh Quan, huyện Trường An, Ung ch�u, đời Đại Đường

Việc th�nh lập giới đ�n vốn đ� c� từ l�u. Đầu ti�n bắt đầu ở K� Thụ, rồi dần dần lưu truyền đến ph�a nam Ho�i Hải. Giới đ�n mở ra oai nghi ph�p tắc trong một đời gi�o h�a của Phật, thổi ngọn gi� nh�n v�o khắp ho�n vũ. Để c� được nơi nương tựa của định-tuệ, nếu chẳng phải giới th� kh�ng biết lấy g� l�m nền m�ng; để trở th�nh nơi nương tựa của h�nh nghiệp th� chỉ c� luật nghi mới c� thể g�nh v�c nổi. V� c�ng đức của giới ấy đ� rộng n�n v�ng đất tầm thường kh�ng thể giữ g�n l�u d�i. V� c�ng dụng của giới ấy vốn đ� cao, h� những việc tầm thường c� thể kết th�nh!

V� thế, mới thiết lập giới trường ri�ng ở trong tăng viện. Trong giới trường x�y th�m nền v� thiết kế bậc thềm. Bậc thềm ph�n chia đều khắp bốn mặt; đ�n th�p cao lớn uy nghi�m, l� nơi được thần linh bảo vệ, l� chốn ph�m th�nh k�nh ngưỡng, tập hợp Tăng để t�c nghiệp. Cho n�n, d� trải qua ba tai thủy-hỏa-phong m� kh�ng hủy hoại; l�n�-xuống, nhận l�m đều kinh động đến ngh�n xưa. Thế th� việc gi�o h�a được rộng xa, thật l� nhờ c�ng đức của giới; phiền n�o ti�u sạch, tất cả đều nhờ năng lực của đ�n trường. Gom những th�nh quả ấy lại, h� kh�ng to lớn ư? Nếu kh�ng dựng bia khắc minh th� l�m sao mở ra con đường đến bờ bến? Nay t�m tắt sở duy�n, th�nh b�i minh:

Cửa tối chưa mở

Hoằng đạo n�y diệu

Kh�ng nhờ Năng Nh�n

Ai truyền rộng được?

L�m sao truyền khắp?

Chỉ c� sức giới

Tam th�nh hưng thịnh,

Tứ sinh k�nh ngưỡng.

Hang tối liền b�t

Mệt nhọc chưa dừng

K�o d�i m�i m�i

Ph�p tắc từ đ�u?

Xưa ở vườn Cấp[32]

Thế T�n chỉ dạy

X�y dựng trường đ�n

Mở b�y việc tốt.

S�ng V�ng[33] đ� cạn

Cửa Ngọc[34] soi cao

Đạo truyền Ho�i Hải

Nam L�m liền thịnh

Chu dựng linh đ�i[35]

Minh đường[36] H�n ph�

Tu�n theo Đế trước

Tạo tiếp c�c vua.

Ph�p thức giới đ�n

Chỉ nương vương ph�p

Thịnh gốc gi�o h�a

M�i m�i kh�ng c�ng.

C� người th�ng đạt

L� tăng kiệt xuất

Đức tr�n bậc h�ng

Tr� tr�m anh kiệt.

M� phạm Tề, Lương

Kh� tiết tăng, tục

Ph�p đ�n dựng phắp

Tượng đặt mọi nơi.

Gọi l� Văn Quốc

San n�i lấp biển

Người nghi t�ng n�y

Người chết ph�p diệt.

Trung Nguy�n mất dấu

Ph�p diệt ba lần

Ch�a Phật hoang sơ

Ph�p lữ đau x�t.

X�t kĩ lỗi ấy

Biết đ�n kh�ng m�ng

Mới theo ph�p xưa

Thuật r� c�ch thức

Để giữ ngh�n thu

Văn ấy vẫn c�n!

11.3. B�i minh giới đ�n X�-lợi Phật ở ch�a Tịnh Nghiệp, l�ng Thanh Quan, ph�a nam s�ng Lễ, s�ng Ph�c thuộc ph�a bắc Nam Sơn

Ng�y m�ng 1 th�ng tư năm Đinh M�o, ni�n hiệu C�n Phong thứ hai (667), đời Đại Đường, sa-m�n Đạo Tuy�n ở ch�a T�y Minh, kinh sư c�ng với c�c vị sa-m�n khắp nơi tập hợp trước đạo tr�ng Tịnh Nghiệp, b�n thảo về ph�p luật.

K�nh nghĩ, gi�o ph�p của ba vị th�nh lấy giới l�m đầu; bốn lo�i đều qui k�nh, thuận l�m theo kh�ng dứt. V� thế để gi�p cho ch�nh ph�p tồn tại s�u vạn năm, việc gi�o h�a cốt ở luật nghi; thời gian trải qua ba tai biến, khởi đầu cốt nhờ v�o định tuệ. V� thế, mới d�m kế thừa c�ng nghiệp xưa m� tạo dựng trường đ�n, đ�o đắp x�-lợi để trấn giữ đất ph�c n�y. Cầu xin Ho�ng Gi�c từ bi chiếu gi�m, khiến nghiệp lớn tr�m khắp vũ trụ kh�ng c�ng; để lại sự nghiệp vinh quang, c�ng cao thật c� thể cứu độ c�ng xa rộng. Lời tựa tr�nh b�y kh�ng đủ, n�n mới soạn một b�i minh ngắn gọn:

Ho�ng l� Ch�nh Gi�c

Gi�o h�a ba c�i

Giới l� ph�p hay

B�n trọn vạn thiện

Băng lạnh hơn nước

Xanh sẫm hơn lam

Chẳng nhờ đ�y kết

Ph�p n�o kham nổi?

Ph�p lữ khắp nơi

T�y thời v�n tập

X�y dựng ph�c đ�n

Giống như t�a n�i.

Giới hộ l� thềm

U minh đều l�n

Vĩnh viễn đời sau

Lấy l�m ph�p tắc.

Xin thuật duy�n do

Lưu truyền c�ng khắp.�

B�i n�y do sa-m�n V� H�nh, ch�a Đẳng Giới, Kinh ch�u, khi gi�o h�a ở Tần Xuy�n, gặp ph�p hội hưng thịnh n�y n�n mới ca ngợi m� thuật lại.

11.3. Ng�y m�ng 1 th�ng tư ni�n hiệu C�n Phong thứ hai (667), đời Đại Đường, sa-m�n V� H�nh, ở Chử Cung, Kinh Nam ca ngợi x�-lợi tr�n giới đ�n

Ch�ng t�i đặt ch�n l�n non Kinh, t�m đường đến Tần lĩnh; tiếp nhận luật nghi từ c�c bậc thượng đức, n�n nghe được điều chưa nghe; l�nh thụ tịnh giới từ linh đ�n, n�n điều thiện tăng, �c giảm. V� thế, Ho�ng Gi�c từ bi dạy bảo: �Gi�o ph�p do con người hoằng truyền�. Phong c�ch cao thượng ở K� Thụ, t�m thầm hợp th� điềm l�nh cảm hiện. May mắn gặp được ph�p hội t�n qu� m� ch�n linh cốt nơi ph�c đ�n; lưới huyền vừa c� mối giềng, lại nghĩ chẳng c�n c�ch xa th�nh sĩ Đức Khải. V� l�ng kh�ng thể kềm chế nỗi vui mừng, đến nỗi tay ch�n phải m�a may; ngưỡng mộ uy quang, n�n mạnh dạn thuật lại đạo cả bằng lời ca:

Gi�c tr� tr�n s�ng

Ứng vật hiển linh

Chẳng diệt m� diệt

Kh�ng sinh hiện sinh.

N�i ph�p độ người

Mở ra tam học

Trường đ�n uy nghi�m

Giới đức hu�n kết.

S�ng V�ng mờ b�ng

Rừng Hạc lắng thần

Năng Nh�n nhập diệt,

Đa Bảo hiện th�n.

�nh s�ng chiếu soi

Điềm l�nh ứng hiện

Hai tướng vẫn c�n

T�m hộc b�nh qu�n.

Sau đ� V� Ưu

Nh�n đ�y sinh t�n

Ph�n chia bảo vệ

Trấn giữ linh th�p

Linh th�p hiện lạ

Non Chấn đặt nền

Ph� Phong tỏa s�ng

Ho�i Hải rạng ngời.

Đến từ Kinh Tụ

T�m ch�n Th�i Nhất

Ngọn gi� hiếm gặp

Truyền m�i đến nay.

Đ�n giống thế n�i

L�n xuống thứ tự

Trấn bằng x�-lợi

Ch� th�nh l� qu�

Nguyện truyền rộng xa

Nghĩ nhớ t�n s�ng

Gương thức s�ng trong

S�ng t�m lặng s�ng.

Ng� hầu kiếp Thạch mới ti�u

Thấy minh ch�u nơi diệu tướng.

11.5. Ph�p tắc giới đ�n ở Quan Phụ, Trung Nguy�n, đời Đại Đường.

T�i chọn ng�y m�ng 8 th�ng 2 ni�n hiệu C�n Phong thứ hai (667) lập giới đ�n. Sa-m�n khắp nơi nghe tiếng từ những mọi miền xa x�i tập hợp về hơn hai mươi người. Đến đầu hạ, mọi người lại tụ tập v� bắt đầu thụ cụ t�c giới. Phần đ�ng những vị ấy đều l� người ở phương xa đến, c�n những vị đồng học thuộc c�c ch�a ở kinh đ� th� chỉ đến để xem x�t việc lập đ�n truyền giới.

T�i v� lợi �ch của ph�p m� kh�t khao được thực h�nh, nhưng sợ c� chỗ sai tr�i, n�n phải l�m cho tr�n dưới h�a thuận, vui vẻ v� lấy việc th�nh tựu l�m đầu. C� thầy Ch�n � ở ch�a T�y Minh l� một luật sư nổi tiếng ở kinh sư thời bấy giờ. Sư n�y hưởng dụng rất nhiều, t�nh t�nh mạnh mẽ. Điều m� vị ấy lo ngại nhất l� nếu quay trở về ph�a đ�ng, đi nhiễu theo chiều b�n tr�i, th� kh�ng hợp với những h�nh sự ở thế gian.

T�i an ủi vị ấy:

- Luật sư chớ thấy quay trở về ph�a đ�ng, đi nhiễu theo chiều b�n tr�i, rồi cho l� kh�ng đ�ng ph�p! Đ�y chỉ l� những lẽ thường của đạo trời m� nhiều người m� lầm, chứ tập tục �t ph�n biệt. Xin ng�i h�y thấu hiểu được việc ấy, chớ lo l� c� lỗi lầm.

Vị ấy liền n�i với t�i:

- T�i kh�ng d�m nghi ngờ về việc ấy. Trước đ�y, t�i từng thấy khi h�nh đạo th� thiền sư Cung, một vị đại đức ở ch�a Đại Trang Nghi�m đều quay sang ph�a đ�ng rồi chuyển qua hướng bắc, đ�y l� đi nhiễu theo chiều b�n phải. L�c đ�, vị ấy n�i với t�i: ��ng kh�ng thấy tất cả cửa th�nh trong nh�n gian đều đi v�o từ cửa đ�ng, đi ra từ cửa t�y, hoặc n�i đi ra từ cửa tr�i, đi v�o từ cửa phải sao?...�.

C�c nh� chuy�n về h�nh sự, xem x�t những ph�p tắc đương thời, thấy c�c phương ph�p kh�c kh�ng thanh tịnh n�n kh�ng �p dụng. Năm t�i 70 tuổi, ch�n đau, gối mỏi, mong cho những người cầu ph�p kh�ng ngại đường s� xa x�i m� đến. M�a thu năm nay kh� hậu m�t mẻ, t�m lữ kh�ch lại ph�t khởi, ph�n ph� c�ng việc của một đời, nhất định sẽ thanh thản l�c thị tịch. Thế l� t�i ra sức bi�n tập để l�m tặng phẩm cho ng�y mạng chung. N�i đến điều n�y th� một m�nh nuốt lệ, thật đ�ng buồn thay!

Ng�y m�ng 14 th�ng 2 ni�n hiệu C�n Phong thứ hai (667), nh�n kết tịnh địa đại giới tại Thanh Quan m� soạn b�i c�o Tịnh tr�.

Đạo của tổ ta giống như Hi H�a[37], cao hơn Ngung Di[38] th� c� điều g� m� kh�ng s�ng tỏ! T�i may mắn l� ngay từ nhỏ đ� t�m được thầy để hỏi đạo, nghi�n cứu nghĩa l� s�u xa. Nhưng thời bấy giờ triều đ�nh ước chế h�ng tăng lữ, đạo sĩ khiến việc truyền đạo rất kh� khăn n�n t�i vẫn phải chịu ngu muội ở tại ch�a Khai Nguy�n v� Chi�u Kh�nh. Gặp l�c sư Chứng Ngộ Y Chỉ x�y dựng lại giới đ�n, n�n t�i tham dự v�o việc xem x�t lại ph�p tắc. Khi đ�n sắp x�y xong, nh�n nghĩ đến t�c phẩm Giới đ�n đồ kinh của tổ ta bi�n soạn, ng�i Ch�n Ngộ ghi ch�, tuy từng khắc bản, nhưng bị binh lửa đốt ch�y ti�u hết. T�i� sợ đạo ấy mai một, n�n mới quy�n g�p t�i vật từ th� chủ khắp nơi, rồi vẫn cứ y theo bản cũ, hiệu đ�nh lại v� cho khắc bản lưu h�nh. L�m việc n�y, mong cho bản kinh rực s�ng m�i m�i, kh�ng bị thất truyền, khiến người đời sau biết được tầm quan trọng v� cao qu� của ph�p tắc giới đ�n.�

Ng�y m�ng 1 th�ng 12 ni�n hiệu Thiệu Hưng 22 (1152) đời Tống.

T�-kheo Duy Định trụ tr� viện Cảnh Đức ở Ngọa Long ghi.

�

[1] H�nh sự 行事: thực h�nh nghi thức ph�p hội theo một qui tắc nhất định. Ngo�i ra, người giữ một c�ng việc nhất định n�o đ� cũng được gọi l� H�nh sự�h�nh sự�.

[2] Phương tướng 方相: phạm vi kiết giới c� h�nh vu�ng, một trong năm h�nh thức kiết giới tướng.��

[3] B�t k�nh giới 八敬戒 (S: Aṭṭha Garu-Dhammā): t�m ph�p m� t�-kheo-ni phải cung k�nh t�n trọng t�-kheo. Sau khi Đức Phật th�nh đạo bốn năm, di mẫu Ma-ha Ba-x�-ba-đề đề c�ng 500 người nữ cầu xin xuất gia Phật kh�ng chấp thuận, với l� do ch�nh ph�p trụ ở đời 1,000 năm sẽ giảm bớt 500 năm, nếu độ người nữ xuất gia. �

[4] C�c nước ở T�y Thi�n 西天諸國: chỉ cho c�c nước ở ph�a t�y Trung Quốc, phần nhiều chỉ cho Ấn Độ.

[5] Luật Thập tụng十誦律: quảng luật, 61 quyển, do hai ng�i Phất-nh�-đa-la v� Cưu-ma-la-thập c�ng dịch v�o đời Dao Tần, Trung Quốc, được xếp v�o Đại Ch�nh Tạng, tập 23.��

[6] Ngũ b�ch vấn 五百問: tức kinh Phật thuyết Mục-li�n vấn giới luật trung ngũ b�ch khinh trọng sự.

[7] Hỗ quỵ 互跪: một tư thế qu� của người Ấn-độ.

[8] X�ch 尺: Đơn vị đo chiều d�i của Trung Quốc thời xưa, tương đương với 0m33.

[9] C�n 斤: một đơn vị đo trọng lượng của Trung Quốc thời xưa, bằng 16 lạng.

[10] Qu�n đỉnh 灌頂 (S: Abhiṣecana): nghi thức d�ng nước rưới tr�n đầu ở Ấn-độ thời xưa. Khi vua l�n ng�i v� lập Th�i tử, quốc sư d�ng nước bốn biển lớn rưới l�n đỉnh để ch�c ph�c.�

[11] Ba kh�ng 三空: ba thứ �Kh�ng� được lập ra dựa v�o sở chấp của ch�ng sinh, gồm: ng� kh�ng, ph�p kh�ng v� c�u kh�ng.

[12] Tầng thứ nhất cao một khuỷu tay, tầng thứ hai cao hai khuỷu tay rưỡi (nghi l� một mới đ�ng, v� chỉ c�n hai khuỷu rưỡi m� th�i), tầng thứ ba cao hai tấc. Như vậy, ban đầu đ�n c� ba phần. Sau đ�, Đế Th�ch đắp th�m một lớp giống h�nh c�i nồi �p, n�n th�nh bốn lớp. Rồi Phạm Vương che th�m bảo ch�u, n�n th�nh năm lớp. Như vậy, l� c� đủ năm phần. �

[13] Do-tuần 由旬(S: Yojana): đơn vị đo chiều d�i thời xưa ở Ấn Độ. Tiếng Phạn: Yojana, c� nghĩa l� mang �ch, ph�t xuất từ chữ gốc �yuj� chỉ đoạn đường con b� mang �ch đi một ng�y.

[14] Tứ thi�n vương 四天王: Bốn vị thi�n vương, l� ngoại tướng của trời Đế Th�ch: Tr� Quốc thi�n trấn giữ ph�a đ�ng, Quảng Mục thi�n trấn giữ ph�a t�y, Tăng Trưởng thi�n trấn giữ ph�a nam, Đa Văn thi�n trấn giữ ph�a bắc. Giữa lưng chừng n�i Tu-di c� một ngọn n�i t�n l� Do-kiền-đ�-la. Ngọn n�i ấy c� bốn đỉnh v� c� bốn vị thi�n vương ở tr�n bốn đỉnh đ�. Mỗi người bảo hộ một thi�n hạ; v� thế, n�n gọi l� Hộ Thế Tứ Thi�n Vương. Chỗ của những vị ấy ở gọi l� Tứ Vương thi�n.

[15] Th�ch Bảo Xướng 釋寶唱: cao tăng Trung Quốc, sống v�o đời Lương, họ Sầm, qu� ở quận Ng� (huyện Ng�, tỉnh Giang T�). Từ hồi c�n trẻ Sư đ� v�o ch�a Kiến Sơ xuất gia với ng�i Tăng Hựu, học hết kinh luật. Sau Sư đến ở ch�a Trang Nghi�m xem nhiều kinh văn, hiểu s�u nghĩa l�.

[16] Đ�y n�i theo một mặt đồ h�nh của giới đ�n, c�n ba mặt kh�c th� thấp tho�ng mặt b�n v� lưng của c�c thần, n�n kh� c� thể vẽ h�nh. Ở trong đồ kinh th� dựa theo phương m� sắp đặt th�nh h�nh tướng, hoặc r� r�ng, hoặc ẩn giấu; l�c đứng, l�c ngồi. Về sau nếu c� người x�y dựng th� n�n dựa theo kinh m� sắp đặt.

[17] Tự thư 字書:� l� loại s�ch d�ng chữ l�m đơn vị để giải th�ch h�nh thể, giọng đọc v� y nghĩa của chữ H�n, như Thuyết văn giải tự, Ngọc thi�n v.v�

[18] Thốn 寸: một tấc T�u tương đương với 0,033m.

[19] T�m h�nh 心行 (S: Citta-carya): những t�c dụng hoạt động hay trạng th�i biến h�a của t�m, như vui, buồn, y�u, gh�t.

[20] Trượng 丈: Đơn vị đo chiều d�i hay chiều cao của Trung Quốc thời xưa, tương đương với 10 thước T�u.

[21] Khoảnh 頃: đơn vị đo chiều rộng; 100 mẫu Trung Quốc.

[22] Kiền-trĩ 犍稚 (S: Ghaṇṭā): kh� cụ d�ng để đ�nh b�o giờ trong tự viện.

[23] T�n th� 信施: người c� l�ng tin c�ng dường t�i vật cho Tam bảo, hoặc chỉ cho t�i vật bố-th�.

[24] Lưỡng H� 兩河: s�ng Ni-li�n-thiền v� s�ng Bạt-đề.

[25] Hu�n Dục 獯鬻: một d�n tộc ở phương bắc Trung Quốc thời xưa. V�o đời Hạ v� Thương gọi họ l� Hu�n Dục. V�o đời Chu gọi l� Hiễm Do�n. V�o đời Tần, H�n gọi l� Hung N�.

[26] C�u �Như luật sư T�-ma-la-xoa n�i...� e rằng sai lầm, bởi đ�y l� kinh do Đức Phật thuyết, th� l�m g� c� việc Đức Phật tr�ch dẫn lời của luật sư T�-ma-la-xoa! T�-ma-loa-xoa l� thầy của ng�i Cưu-ma-la-thập người nước Kế-t�n sang Trung Quốc v�o thời Ngụy Tấn.

[27] Phương tướng 方相: phạm vi kết giới c� h�nh vu�ng,� một trong năm h�nh thức kết giới tướng.

[28] M� Kim cang lu�n 金剛之輪:� lớp kim lu�n ở đ�y của địa tầng. Theo luận C�u-x� 11, kh� thế gian do ba lớp hợp th�nh: phong lu�n l� lớp cuối c�ng, bề mặt rất rộng lớn, d�y 16 lạc-xoa; kế đến l� thủy lu�n, chỉ d�y 8 lạc-xoa; lớp tr�n c�ng ngưng kết th�nh v�ng, tức l� kim lu�n. Tr�n kim lu�n l� Địa tầng gồm c� 9 n�i, 8 biển, 4 ch�u v.v� Chỗ tận c�ng của kim lu�n gọi l� Kim lu�n tế.

[29] T�m chữ xả th�n 八字捨身: Kinh Niết-b�n kể về chuyện tiền th�n của Đức Phật Th�ch-ca M�u-ni. Khi Ng�i c�n tu h�nh bồ-t�t hạnh. Một kiếp nọ, Ng�i tu khổ h�nh ở n�i Tuyết, Th�ch-đề-ho�n-nh�n biến th�nh la-s�t để thử bồ-t�t. L�c ấy, La-s�t n�i hai c�u đầu của b�i kệ cho bồ-t�t nghe rồi kh�ng n�i nữa. Bồ-t�t v� muốn nghe hết b�i kệ n�n d�ng th�n mạng đổi lấy nửa b�i kệ sau. Nửa b�i kệ sau c� t�m chữ: �Sinh diệt diệt dĩ. Tịch diệt vi lạc.� Nguy�n b�i kệ l�: �Chư h�nh v� thường. Thị sinh diệt ph�p. Sinh diệt diệt dĩ. Tịch diệt vi lạc� .

[30] Bốn y 四依: bốn h�nh ph�p m� người tu h�nh y chỉ. Bốn h�nh ph�p n�y l� duy�n để nhập đạo, l� chỗ y chỉ của bậc thượng căn lợi kh�, n�n gọi l� H�nh tứ y. V� H�nh tứ y n�y c� c�ng năng sinh ra Th�nh đạo, l� chủng tử của Th�nh đạo, n�n gọi l� Tứ th�nh chủng. Đ� l�: 1. Mặc y phấn tảo; 2. Thường đi khất thực: 3. Ngồi dưới gốc c�y; 4. D�ng trần hủ dược.�

[31] Thập Tăng 十僧: tập thể Tăng gồm mười t�-kheo. Đ�y l� một điều kiện bắt buộc trong đ�n truyền giới t�-kheo.

[32] Vườn Cấp 給園: tức l� vườn Cấp C� Độc.

[33] S�ng V�ng 金河: tức l� s�ng Bạt-đề ở nước C�u-thi-na, Ấn Độ.

[34] Cửa Ngọc 玉門: chỉ nơi nh� vua ở.

[35] Linh đ�i 靈臺: t�n của c�i đ�i, do Chu Văn Vương cho người x�y dựng.

[36] Minh đường 明堂: l� nơi m� c�c bậc đế vương thời cổ đại tuy�n n�i ch�nh gi�o. Nơi n�y d�nh khi cử h�nh c�c việc như hội triều, c�ng tế, ban thưởng, chọn người t�i, phụng dưỡng người gi�, dạy học v.v�

[37] Hi H�a 羲和: l� họ Hi v� họ H�a. Truyền thuyết kể rằng vua Nghi�u từng ra lệnh cho hai cặp anh em Hi Trọng, Hi Th�c, H�a Trọng, H�a Th�c chia ra ở bốn phương để xem thi�n tượng v� chế định ra lịch ph�p. Hoặc chỉ cho mặt trời.

[38] Ngung di 隅夷: trong truyền thuyết thời cổ đại th� đ�y l� nơi mặt trời mọc. Về sau phần nhiều l� chỉ cho c�c nước ở ph�a đ�ng như Triều Ti�n, Nhật Bản v.v��

QUAN TRUNG S�NG LẬP GIỚI Đ�N ĐỒ KINH