�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[中文|�ENGLISH]

[ TRANG CHỦ |�KINH ĐI�̉N�|�ĐẠI TẠNG KINH | TH�̀N CHÚ | HÌNH ẢNH�|�LI�N LẠC�]

[ Quy�̉n Thượng� |� Quy�̉n Hạ ]�

V� LƯỢNG THỌ KINH ƯU B� ĐỀ X�

NGUYỆN SINH KỆ CH�

QUYỂN THƯỢNG

B� TẨU B�N ĐẦU (VASUBHANDU) BỒ T�T TẠO
NGỤY � VĨNH NINH TỰ - BẮC THI�N TR�C � SA M�N BỒ ĐỀ LƯU CHI H�N DỊCH.
NGỤY � T�Y H� THẠCH B�CH CỐC - HUYỀN TRUNG TỰ - SA M�N Đ�M LOAN CH� GIẢI.

X�t kỹ theo (luận) Thập Trụ Tỳ B� Xa của Bồ T�t Long Thụ c� n�i: Bồ T�t cầu A Tỳ Bạt Ch� (1) thời c� hai con đường, một l� con đường kh� đi, hai l� conđường dễ đi. Con đường kh� đi l� n�i cho trong thời (kỳ thuộc) năm (thứ) đục (2), v�o l�c kh�ng c� Phật, (m�) cầu A Tỳ Bạt Ch� thời (rất) kh� (được). C�i kh� ở đ�y vốn rất nhiều chiều hướng (sai kh�c), (nay) n�i lược ra năm ba (thứ) để n�u l�n � nghĩa nọ. Một l� tướng (của) ngoại đạo tốt (đẹp) (3) l�m loạn ph�p Bồ T�t, hai l� (chỉ lo) lợi m�nh (của) Thanh Văn l�m chướng đại từ bi, ba l� (những kẻ) �c nh�n v� lại ph� mất thắng đức (của) người kh�c, bốn l� quả (tuy l�) thiện (nhưng thật ra l�) đi�n đảo (4) c� thể l�m hoại phạm hạnh, năm l� chỉ duy c� sức của m�nh, kh�ng c� sức của người kh�c đỡ cho. C�c thứ (kh� khăn) như thế nh�n đ�u cũng thấy. V� nhưđường bộ, đi bộ thời khổ. (C�n) con đường dễ đi l� n�i cho chỉ do nh�n duy�n tin Phật, nguyện sinh v�o tịnh độ, (do) nương theo lực Phật liền được v�ng sinh v�o c�i thanh tịnh kia, (rồi nhờ) lực Phật giữ y�n (5) m� đi ngay v�o trong khối ch�nh định của Đại thừa (6). Ch�nh định tức l� A Tỳ Bạt Ch�. V� nhưđường thủy, đi thuyền thời sướng.

Bộ V� Lượng Thọ Kinh Ưu B� Đề X� n�y vốn l� chỗ c�ng cực của thượng thừa (7), l� chiếc thuyền (thuận) gi� kh�ng thối chuyển vậy. V� Lượng Thọ l� biệt hiệu của Như Lai trong tịnh độ An Lạc. Th�ch Ca M�u Ni Phật tại th�nh Vương X� v� nước X� Vệ, ở giữa đại ch�ng, n�i l�n c�ng đức trang nghi�m của Phật V� Lượng Thọ, (rồi) lấy ngay danh hiệu của Phật l�m thể (của) kinh. Bậc th�nh về sau l� Bồ T�t B� Tẩu B�n Đầu, ghi nhớ lời dạy đại bi của Như Lai l�m th�m kệ nguyện sinh phụ v�o kinh, rồi lại tạo th�m phầm văn xu�i để giải th�ch th�m. Tiếng Phạn l� Ưu B� Đề X� (8), xứ n�y (9) kh�ng c� danh từ ch�nh x�c để dịch. Nếu chỉ n�u l�n một phần n�o, th� c� thể gọi l� luận. Sở dĩ kh�ng c� danh từ ch�nh x�c để dịch l� bởi xứ n�y vốn kh�ng c� Phật. Như s�ch (vở của) xứ n�y, cứ do Khổng Tử (m� ra) th� gọi l� kinh, (c�n) c�c người kh�c l�m ra, đều gọi l� �tử�. C�c nh�m (s�ch vở) thuộc quốc sử quốc kỷ, mỗi (nh�m) đều c� thể lệ ri�ng. Song trong mười hai bộ kinh do Phật n�i thời c� luận nghị kinh, gọi l� Ưu B� Đề X�. Lại nếu c�c đệ tử Phật giải th�ch về kinh gi�o của Phật (m�) c�ng với � nghĩa của Phật tương ưng th� Phật cũng cho gọi l� Ưu B� Đề X�, v� (c�c luận n�y) nhập (được) v�o (phương tiện) ph�p tướng (10) (trong) Phật (ph�p). Xứ n�y n�i luận, đ�ng ra chỉ l� (� nghĩa của) luận nghị m� th�i, (chứ) c� l� n�o (lại) dịch ch�nh x�c được danh từ kia sao? Cũng như người nữ, đối với con xưng l� mẹ, đối với anh n�i l� em, c�c sự việc như thế đều t�y theo nghĩa, mỗi thứ mỗi kh�c. Nếu chỉ lấy c�c danh nữ (m�) n�i chung cho cả mẹ v� em, th� (tuy) kh�ng mất c�i đại thể của nữ, (song) c� đ�u (c�n bao) h�m (được c�i) � nghĩa t�n ti (kia nữ) sao? Ở đ�y n�i luận, cũng giống như (d�ng chữ nữ) vậy. Cho n�n vẫn giữ nguy�n �m phạn (m�) n�i l� Ưu B� Đề X�.

Luận n�y bước sau gồm c� hai lớp, một l� phần tổng thuyết, hai l� phần giải nghĩa. Phần tổng thuyết gồm trọn hết c�c b�i kệ năm chữ. Phần giải nghĩa l� trọn hết phần văn xu�i từ (hai) chữ �Luận rằng� trở xuống. Sở dĩ (ph�n) l�m hai lớp (v�) c� hai nghĩa. Kệ để tụng (về) kinh (v�) để tổng gom lại, luận để (giải) th�ch kệ (v�) để giải nghĩa vậy.

V� Lượng Thọ l� n�i cho Như Lai V� Lượng Thọ, (ng�i c�) thọ mệnh l�u d�i kh�ng thể suy lường vậy.

Kinh (c� nghĩa) l� thường vậy. (Những g�) n�i (về) c�i nước An Lạc (n�o l�) c�ng đức trang nghi�m thanh tịnh của Phật v� Bồ T�t, c�ng đức trang nghi�m thanh tịnh của c�i nước, c� thể tạo lợi �ch lớn cho ch�ng sinh, (c�c thứ n�y) hay thường (lưu) h�nh ở thế gian n�n gọi l� Kinh (11).

Ưu B� Đề X� l� t�n của kinh luận nghị của Phật (12).

Nguyện c� nghĩa l� th�ch muốn.

Sinh l� Thi�n Th�n Bồ T�t nguyện sinh v�o trong đ�a hoa Như Lai thanh tịnh của c�i tịnh độ An Lạc kia, n�n gọi l� �nguyện sinh�.

Kệ nghĩa l� số c�u, lấy c�u năm chữ lược tụng ra kinh Phật, n�n gọi l� Kệ.

B� Tẩu dịch l� Thi�n, B�n Đầu dịch l� Th�n (13), vị n�y t�n chữ l� Thi�n Th�n, truyện (c� ghi) trong Ph� Ph�p Tạnh Kinh (14).

Bồ T�t nếu giữ đủ �m phạm th� phải n�i l� Bồ Đề T�t Đỏa. Bồ Đề l� t�n (gọi) của Phật đạo, T�t Đỏa hoặc n�i l� ch�ng sinh, hoặc n�i l� dũng kiện. (C�c) ch�ng sinh đều cầu Phật đạo, c� � ch� mạnh mẽ dũng m�nh, cho n�n gọi l� Bồ Đề T�t Đỏa. Nay chỉ n�i Bồ T�t do dịch giả lược bớt đi vậy.

Tạo cũng l� l�m, lại nh�n (nơi) người (n�o đ�) tr�ng tuy�n ph�p (lại) n�n n�i l� người n�o đ� tạo. Cho n�n (đầu đề) n�i l� �V� Lượng Thọ Kinh Ưu B� X� Nguyện Sinh Kệ, B� Tẩu B�n Đầu Bồ T�t tạo�. Giải th�ch về danh mục của bộ luận xong.

CH� TH�CH 1:

(1) A Tỳ Bạt Ch� (Avaivartika) c�n phi�n l� A Bệ Bạt Ch�, A Duy Việt Ch�, nghĩa l� �bất thối chuyển�, kh�ng thụt l�i trở lại (m� thẳng đường tiến đến Phật quả), chỉ cho Thập địa Bồ T�t.

(2) Năm đục tức ngũ trược �c thế. Ngũ trược tức năm thứ � trược, � n�i l� bất tịnh. Một l� kiếp trược: theo Phật gi�o, tuổi thọ của ch�ng sinh c� hai giai đoạn tăng v� giảm. Tuổi thọ tối thiểu l� 10 tuổi v� tối cao l� 8 vạn 4 ng�n tuổi. Bắt đầu từ 10 tuổi, cứ 100 năm tăng l�n 1 tuổi cho đến 8 vạn 4 ng�n tuổi gọi l� kiếp tăng, ngược lại từ 8 vạn 4 ng�n cứ mỗi trăm năm giảm xuống 1 tuổi cho đến khi chỉ c�n 10 tuổi gọi l� kiếp giảm. Lại vũ trụ c� 4 giai kỳ: th�nh, trụ, hoại, kh�ng. Mỗi một thời kỳ n�y k�o d�i 20 lần kiếp tăng giảm. V�o thời kỳ trụ kiếp, mỗi phen tuổi thọ của con người giảm đến 20000 tuổi th� 4 thứ � trược kia bắt đầu khởi dậy, v� giai đoạn n�y được gọi l� kiếp trược. Hai l� kiến trược: c�c ch�ng sinh v�o giai đoạn kiếp trược bắt đầu khởi l�n c�c thứ kiến hoặc như th�n kiến, bi�n kiến, t� kiến, kiến thủ kiến, v�i giới cấm thủ kiến. Ba l� phiền n�o trược: cũng từ giai đoạn kiếp trược c�c tư hoặc tham s�n si dấy thịnh gọi l� phiền n�o trược. Bốn l� ch�ng sinh trược: do hai thứ trược tr�n, ch�ng sinh trong giai đoạn kiếp trược trở n�n khổ nhiều phước �t, t�m độn thể yếu, dễ sinh khổ b�o n�n gọi l� ch�ng sinh trược. Năm l� mạng trược: do c�c kết quả tr�n tuổi thọ của ch�ng sinh c�ng ng�y c�ng giảm thiểu cho đến khi chỉ c�n 10 tuổi, gọi l� mạng trược.

(3) Nguy�n văn: �Ngoại đạo tướng thiện�. � n�i thời mạt ph�p thế lực ngoại đạo mạnh, nhưng ngoại đạo vốn kh�ng thực sự đạt được ch�n thật ph�p giải tho�t cũng như gi�c ngộ v� độ sinh, thế n�n chỉ n�i sự ảnh hưởng lấn �t đ� của ngoại đạo chỉ như một hiện tượng kh�ng thật thể, thế n�n mới d�ng chữ �tướng�. Cũng đồng thời gợi � sự lấn �t của ngoại đạo đối với Bồ T�t đạo tr�n phương diện h�nh tướng tức h�nh thức. Nghĩa l� sự ảnh hưởng của h�nh thức m� đương thời cho l� tốt đẹp của ngoại đạo tr�n lan v�o Bồ T�t đạo.

(4) Nguy�n văn: đi�n đảo thiện quả. � n�i con người kh�ng c�n biết ph�n biệt đ�u l� �thiện� ch�n thật của Phật ph�p, đặc biệt l� Bồ T�t đạo, với �thiện� đi�n đảo của ngoại đạo v� thế gian nữa . Hoặc chỉ cho �ngũ dục c�ng đức� mạnh mẽ khiến cho kẻ tu đạo kh�ng sao thực hiện phạm hạnh được nữa.

(5) Nguy�n văn: Phật lực trụ tr�.

(6) Đ�m Loan Đại sư x�c định ngay đ�y, Tịnh Độ l� ch�nh định của Đại thừa.

(7) Tức Đại thừa. Nhiều khi để ca ngợi chỗ cứu c�nh của Đại thừa m� danh xưng Thượng thừa (Thiền t�ng c�n xưng l� tối thượng thừa) được xử dụng.

(8) Phạn ngữ Upadeśa thường được phi�n �m l� Ưu B� Đề X�, hoặc Ưu Ba Đề X�, � Ba Đề X�, � Ba Đệ Thước� H�n dịch l� luận nghị.

(9) Tức Trung Hoa.

(10) Mọi sự giải th�ch v� b�n luận về đế l� (tức ch�n l�) của Phật ph�p đều thuộc về phương diện hiện tượng của Phật ph�p tức Ph�p tướng, chứ kh�ng phải l� phương diện thật thể của Phật ph�p (đ�y thuộc về thật chưng).

(11) Giải th�ch kinh như vầy, Đ�m Loan Đại sư muốn n�i g�? Phải chăng l� ch�n l� của Phật ph�p, v� ở đ�y l� Tịnh Độ, vẫn lu�n lu�n thường hiện h�nh (nghĩa l� đang hoạt động), v� nếu sự hiện h�nh n�y được biết đến qua phương tiện n�o đ� tại thế gian, th� phương tiện lưu h�nh sự thường c� mặt của ch�n l� n�y l� Kinh?

(12) Kinh Phật gồm 12 bộ kinh, được bi�n tập bằng c�c c�ch theo đ� đức Phật n�i ph�p, với nhiều thể thức, dưới c�c đề t�i kh�c nhau. Hoặc bằng văn xu�i (1. Trường h�ng), bằng kệ tụng (2. Tr�ng tụng, 3. Ph�ng tụng), hoặc dưới c�c đề t�i như c�c nh�n duy�n cho Phật n�i ph�p (4. Nh�n duy�n), sự t�ch c�c chư Phật (5. Bổn sinh), v� sự t�ch c�c đệ tử (6. Bổn sự), hoặc theo c�c c�ch Phật n�i ph�p như d�ng th� dụ (7. Th� dụ), d�ng biện luận (8. Luận nghị, tức Ưu B� Đề X�), d�ng thần th�ng (9. Vị tằng hữu), Phật tự ứng khẩu n�i (10. V� vấn tự thuyết), d�ng nghĩa th�m s�u (11. Phương quảng), v� nh�n hứa nhận sự th�nh tựu đạo hay Phật quả của c�c đệ tử m� n�i (12. Thọ k�). Mười hai vấn đề tr�n được gọi l� mười hai bộ kinh.

Luận nghị một trong 12 bộ.

(13) B� Tẩu (Vasu), theo nghĩa trong Vệ Đ� l� sự thiện v� thịnh vượng. N� lại chỉ chung cho một hạng, một giới c�c vị thần. Rồi n�i lại được d�ng để chỉ cho c�c thần Ấn Độ như Siva, Agni� Ch�nh theo nghĩa n�y m� n� được dịch l� �Thi�n�. Ngo�i ra n� c�n c� nghĩa l� đất, mặt đất. C� lẽ do nghĩa n�y m� Huyền Trang dịch l� �Thế� chăng? Ngo�i ra Bandhu (tức B�n Đầu) c� nghĩa l� người th�n, họ h�ng� n�n được dịch l� �Th�n� vậy.

(14) Đại Ch�nh Tạng, �Ph� Ph�p Tạng Nh�n Duy�n Truyện� (Quyển 50, số 2058, trang 321), c� đề cập đến ng�i B� Tu B�n Đ� hoặc B� Tu B�n Đầu, m� truyền thống Thiền T�ng Trung Hoa cho l� Tổ Thiền thứ 21. Tuy nhi�n sự t�ch trong Ph� Ph�p Tạng� kh�ng được r� r�ng hay chi tiết g� hết. Ngo�i ra c�n c� �B�n Tẩu B�n Đầu Ph�p sư truyện� (Đại ch�nh tạng quyển 50, số 2049) do Trần Ch�n Đế dịch tương đối chi tiết đầy đủ.

Trong phần kệ ph�n ra l�m năm niệm m�n, như phần văn xu�i b�n dưới giải th�ch. Bốn c�u kệ h�ng thứ nhất gồm c� ba niệm m�n. Ba c�u đầu l� (hai) m�n lễ b�i v� t�n th�n, c�u sau c�ng l� m�n t�c nguyện. H�ng thứ hai l� luận chủ tự n�i � (m�nh) ra, con y theo kinh Phật m� tạo luận c�ng với gi�o ph�p của Phật tương ưng, (c� nghĩa l�) những g� (ng�i) tin nhận (đều) c� t�ng (c� gốc). Tại sao lại (phải) n�i như thế? V� để th�nh t�n Ưu B� Đề X� vậy, cũng l� (để) th�nh ba m�n tr�n, v� đưa ra hai m�n dưới, cho n�n kế đến mới n�i về (hai m�n) đ�. Từ h�ng thứ ba đến hết h�ng thứ hai mươi ba l� m�n qu�n s�t. H�ng sau c�ng hết l� m�n hồi hướng. (Đến đ�y l�) ph�n xong c�c chương m�n của c�c b�i kệ.

THẾ T�N, CON MỘT L�NG QUY MẠNG, TẬN THẬP PHƯƠNG V� NGẠI QUANG NHƯ LAI, NGUYỆN SINH NƯỚC AN LẠC.

Thế T�n l� danh hiệu chung của chư Phật. Luận về tr�, ắt kh�ng nghĩa n�o kh�ng đạt đến. N�i về đoạn, thời tập kh� kh�ng c�n dư (ch�t g�). Tr� v� đoạn gồm đủ, c� thể lợi �ch cho thế gian (n�n) được thế (gian) t�n trọng, thế n�n gọi l� Thế T�n. N�i (Thế T�n ở) đ�y l� chỉ cho Th�ch Ca Như Lai. Cớ sao m� biết? (Do) c�u dưới n�i �con y Tu Đa La�. Bồ T�t Thi�n Th�n ở trong tượng ph�p của Th�ch Ca Như Lai, thuận theo kinh gi�o của Th�ch Ca Như Lai, cho n�n (mới) nguyện sinh. Nguyện sinh (như thế l�) c� (gốc c�) t�ng (1), n�n biết r� n�i (Thế T�n) ở đ�y l� chỉ về (Phật) Th�ch Ca. Nếu cho rằng � (n�i Thế T�n) ở đ�y l� n�i hết cho chư Phật, th� cũng kh�ng sai quấy g�. Thường Bồ T�t quy y Phật, như con c� hiếu quy theo cha mẹ, như trung thần quy theo vương hậu, động (hay) tĩnh (đều) kh�ng phải (tự �) m�nh, ra (hay) v�o tất c� l� do, (do) tri �n b�o đức, (theo) l� phải trước thưa (bẩm). Lại ước nguyện kh�ng phải nhẹ, nếu Như Lai chẳng ra oai thần (gia hộ), th� l�m sao đạt đến được (ước nguyện). (V�) xin (Phật) ra thần lực, cho n�n (phải) thưa l�n.

Con một l�ng, l� c�u n�i tự đốc x�c của Bồ T�t Thi�n Th�n, (�) n�i niệm V� Ngại Quang Như Lai (để) nguyện sinh An Lạc, (một c�ch) t�m t�m li�n tục, kh�ng c� (t�m) tưởng n�o kh�c xen tạp v�o.

Hỏi rằng: Trong Phật ph�p (chủ trương) kh�ng c� t�i, ở đ�y tại sao lại xưng t�i (tức xưng con) (2)?�

Đ�p rằng: (Khi) n�i t�i (th�) gồm c� ba (� nghĩa) căn bổn, một l� n�i (t�i l�) do t� kiến, hai l� n�i (t�i l�) do tự (cao tự) đại, ba l� n�i (t�i l�) để phổ biến. Giờ đ�y n�i t�i, (tức �con�), l� Bồ T�t Thi�n Th�n tự chỉ v�o m�nh m� n�i, (ng�i) d�ng lối n�i phổ biến, chứ kh�ng phải do t� kiến hay tự đại vậy.

Quy mạng tận thập phương V� ngại Quang Như Lai l�: quy mạng tức l� m�n lễ b�i, tận thập phương V� Ngại Quang Như Lai tức l� m�n t�n th�n. Cớ sao biết được quy mạng l� lễ b�i? Long Thụ Bồ T�t tạo (bản văn) A Di Đ� Như Lai T�n (3), trong đ� hoặc n�i �dập đầu lậy� (4), hoặc n�i �con quy mạng�, hoặc n�i �quy mạng lễ�. Trong phần văn xu�i của luận n�y cũng n�i tu năm niệm m�n, trong năm niệm m�n, lễ b�i l� trước nhất. Thi�n Th�n Bồ T�t đ� nguyện v�ng sinh, c� lẽ n�o lại kh�ng c� lễ lậy cho được, n�n phải biết quy mạng tức l� lễ b�i. Song lễ b�i chỉ l� cung k�nh, chưa hẳn l� quy mạng, (m�) quy mạng th� chắc chắn l� lễ b�i. Nếu suy theo đ�, th� quy mạng quan trọng hơn. (D�ng) kệ đưa t�m m�nh ra, n�n phải n�i quy mạng. (C�n) luận (để) giải nghĩa c�c kệ, th� n�i đại để l� lễ b�i. (Hai nghĩa) đ�y (v�) kia c�ng th�nh, l�m � nghĩa c�ng hiển hiện.
Tại sao biết được tận thập phương V� Ngại Quang Như Lai l� m�n t�n th�n? Trong phần xu�i b�n dưới c� n�i: Thế n�o l� m�n t�n th�n? Ch�nh l� xưng danh của Như Lai kia, như tr� tướng quang minh của Như Lai kia, như (�) nghĩa của danh kia, v� muốn tu h�nh như thật tương ưng. Theo kinh V� Lượng Thọ được n�i ở nước X� Vệ (5), Phật c� giải th�ch về danh hiệu của A Di Đ� Như Lai (như sau): cớ g� hiệu l� A Di Đ�? Quang minh Phật đ� v� lượng, chiếu (c�c c�i) nước mười phương kh�ng hề bị chướng ngại, cho n�n c� hiệu l� A Di Đ�. Lại (n�i rằng) thọ mạng của Phật kia c�ng với nh�n d�n, v� lượng v� bi�n A tăng kỳ kiếp, n�n gọi l� A Di Đ�.

Hỏi rằng: Nếu n�i quang minh Như Lai V� Ngại Quang (vốn) v� lượng chiếu khắp c�i nước mười phương, kh�ng c� g� chướng ngại được, (th�) ch�ng sinh nơi đ�y, tại sao kh�ng được quang chiếu tới? (Nếu) quang c� chỗ kh�ng chiếu tới, (th�) h� kh�ng phải l� c� chướng ngại (đ� hay) sao?

Đ�p rằng: Chướng ngại l� thuộc về ch�ng sinh chứ kh�ng phải l� (do) quang (bị) chướng ngại. V� như �nh s�ng mặt trời biến khắp bốn thi�n hạ (6), song kẻ m� chẳng thấy, chẳng phải tại �nh s�ng mặt trời kh�ng c�ng khắp, lại cũng như m�y dầy đặc đổ mưa b�o m� đ� trơ kh�ng thấm ướt, n�o phải mưa kh�ng thấm đ�u. Nếu n�i một Phật (l�m) chủ thống l�nh ba ng�n đại thi�n thế giới (7), (th�) đ� l� trong luận của Thanh Văn n�i, nếu n�i chư Phật thống l�nh khắp mười phương v� lượng v� bi�n thế giới, (th�) đ� l� trong luận của Đại Thừa n�i. Bồ T�t Thi�n Th�n giờ đ�y n�i tận thập phương V� Ngại Quang Như Lai, tức l� y theo danh của Như Lai kia, như tr� tướng quang minh của Như Lai kia m� t�n th�n, n�n phải biết c�u n�y l� m�n t�n th�n.

Nguyện sinh nước An Lạc, một c�u n�y th�i l� m�n t�c nguyện, l� � quy mạng của Bồ T�t Thi�n Th�n vậy. C�c nghĩa (về) an lạc n�y, (sẽ n�i) đủ ở nơi m�n qu�n s�t tiếp dưới.

Hỏi rằng: Trong c�c kinh luận của Đại Thừa, chỗ n�o cũng n�i ch�ng sinh rốt cuộc v� sinh như hư kh�ng, (th�) tại sao Bồ T�t Thi�n Th�n lại n�i nguyện sinh vậy?

Đ�p rằng: N�i ch�ng sinh v� sinh như hư kh�ng c� hai loại: một l� như ph�m phu cho rằng ch�ng sinh thật (c�), như ph�m phu thấy l� sinh tử thật (c�). C�c sự việc được thấy (như ph�m phu) n�y, rốt cuộc kh�ng hề c�, (m� chỉ) như l�ng r�a, như hư kh�ng; hai l� n�i rằng v� chư ph�p do nh�n duy�n sinh, n�n tức l� kh�ng sinh, kh�ng c� g� (sinh) hết, như hư kh�ng. Bồ T�t Thi�n Th�n m� nguyện sinh, đ� l� nghĩa nh�n duy�n (sinh). Do nghĩa nh�n duy�n, n�n (chỉ l�) giả danh (m�) sinh, chẳng phải như ph�m phu cho l� ch�ng sinh thật (c�), sinh tử thật (c�) vậy.

Hỏi rằng: Y theo nghĩa n�o m� n�i v�ng sinh?

Đ�p rằng: Ở trong c�i người giả danh n�y (m�) tu năm niệm m�n, niệm trước l�m nh�n cho niệm sau. Người giả danh ở tịnh độ v� người giả danh ở uế độ kh�ng được dứt kho�t (cho) l� một, kh�ng được dứt kho�t (cho) l� kh�c (nhau). T�m trước t�m sau cũng y như vậy. Tại v� sao? Nếu l� một th� kh�ng c� nh�n quả nữa, nếu kh�c nhau th� kh�ng phải l� li�n tục. Nghĩa n�y trong �luận qu�n (về) m�n kh�c� (8) c� giải th�ch chi tiết. Ba niệm m�n h�ng thứ nhất (đ� giải th�ch) xong.

CH� TH�CH 2:

(1) � n�i lấy t�ng theo Kinh Gi�o của Phật Th�ch Ca, chứ kh�ng phải tự � tạo ra luận n�y.

(2) H�n ngữ l� �ng�, nghĩa l� �t�i�. Song ở đ�y, trong ho�n cảnh một l�ng một dạ ch� th�nh đối với Phật Th�ch Ca, để nguyện sẽ nghe lời Ng�i v�ng sinh n�n thể theo tinh thần Việt ngữ m� dịch l� �con�.

(3) Xem Thập Trụ Tỳ B� Sa, Dị H�nh phẩm, (Đại ch�nh quyển 26, trang 43).

(4) H�n ngữ: Khể thủ lễ.

(5) Tức tiểu bổn A Di Đ� Kinh, kinh thường tụng trong thời kh�a nhật tụng của Thiền m�n Trung Hoa v� Việt Nam. Phật n�i kinh n�y tại X� Vệ th�nh, kinh Qu�n V� Lượng Thọ tại Vương X� th�nh, v� đại bổn V� Lượng Thọ kinh tại Kỳ X� Quật thuộc Vương X� th�nh.

(6) Tứ thi�n hạ: n�i cho bốn ch�u bao quanh n�i Tu Di theo bốn phương ch�nh. Nam l� Thiệm Bộ Ch�u (Jambudvipa) hoặc c�n gọi l� (Nam) Di�m Ph� Đề. Đ�ng l� Thắng Thần Ch�u, �m phạn đọc l� (Đ�ng) Tỳ Đề Ha (Purvā-videha) hoặc Phất Sa Đề. T�y l� Ngưu H�a Ch�u, �m phạn l� (T�y) C� Đ� Ni hoặc C� Gia Ni (Apara-Godāniya). Bắc l� Cu L� Ch�u hoặc Uất Đơn Việt (Uttara-Kuru). Bốn ch�u n�y, theo vũ trụ quan của Phật gi�o, l� to�n thể l�nh vực sinh cư của c�i người (đối với c�i thi�n cũng như tam �c đạo) Khi Chuyển Lu�n Th�nh Vương thu phục trọn bốn ch�u n�y l� coi như vị th�nh vương ấy cai trị to�n thể lo�i người.

(7) Đại thi�n tức tam thi�n đại thi�n thế giới, đ� l� phạm vi về kh�ng gian một vị Phật ảnh hưởng nhiếp h�a. Phật gi�o giải th�ch về thế giới như sau: mỗi một thế giới c� một trục l�m trọng t�m, đ� l� n�i Tu Di. Chuyển v�ng quanh một nửa trục Tu Di n�y gồm ba lớp: gi�, nước v� kim (tức đất). Tr�n phần kim lu�n, tức xung quanh nửa tr�n của n�i Tu Di c� t�m lớp biển, ch�n lớp n�i xen kẽ nhau. N�i Tu Di ở giữa cao nhất, đẹp nhất n�n gọi l� �Diệu Cao� (Thế giới con người thuộc Thiệm Bộ Ch�u ở ph�a nam n�i n�y tr�n biển �Di�m Hải�). Tr�n đỉnh n�i Tu Di l� c�i trời Đao Lợi. Như tr�n gọi l� một tiểu thế giới. Một ng�n tiểu thế giới l� một trung thi�n thế giới. Một ng�n trung thi�n thế giới l� một đại thi�n thế giới. Ba lần một ng�n (tiểu thế giới) n�n gọi l� tam thi�n (ba ng�n) đại thi�n thế giới.

(8) �Qu�n nhất dị m�n luận� kh�ng r� � n�i l� luận n�o. Song c� lẽ l� �Qu�n nhất dị m�n� thuộc m�n thứ s�u trong �Thập Nhị M�n Luận� của Long Thụ Bồ T�t (xem Đại ch�nh quyển 30, trang 164).

Kế đến l� (n�i về phần tập) th�nh danh Ưu B� Đề X�, cũng (ch�nh) l� b�i kệ (lập) th�nh (c�c m�n) tr�n, khởi (l�n c�c m�n) dưới.

CON Y TU ĐA LA, TƯỚNG C�NG ĐỨC CH�N THẬT, N�I NGUYỆN KỆ TỔNG TR�, C�NG PHẬT GI�O TƯƠNG ƯNG.

Một h�ng (kệ) n�y v� sao m� th�nh danh Ưu B� Đề X�, v� sao m� th�nh ba m�n tr�n, khởi (l�n) hai m�n dưới? Kệ n�i rằng: Con y Tu Đa La, c�ng Phật gi�o tương ưng. Tu Đa La l� t�n của Phật kinh. Con luận (về) nghĩa của Phật kinh, c�ng với kinh tương ưng, do nhập v�o (phần ph�p) tướng của Phật ph�p, n�n gọi được gọi l� Ưu B� Đề X�. Danh th�nh (lập) xong. (C�n) th�nh ba m�n tr�n, khởi ba m�n dưới (th�) y v�o đ�u, cớ g� y, y (như) thế n�o (m� n�i như vậy)? Y v�o đ�u l� y v�o Tu Đa La, cớ g� y l� v� Như Lai ch�nh l� tướng c�ng đức ch�n thật. Y thế n�o l� do tu năm niệm m�n (m�) tương ưng (với Phật gi�o).

Tu Đa La l� (phần) n�i thẳng (1) ra trong 12 bộ kinh th� gọi l� Tu Đa La, nghĩa l� bốn A H�m tam tạng (2) c�c thứ. C�c kinh Đại thừa ngo�i tam tạng, cũng gọi l� Tu Đa La. Ở đ�y n�i y theo Tu Đa La l� (y theo) Tu Đa La của Đại thừa thuộc b�n ngo�i tam tạng, kh�ng phải l� c�c kinh A H�m n�y nọ vậy. Tướng c�ng đức ch�n thật thời gồm c� hai loại c�ng đức. Một l� từ t�m hữu lậu m� sinh, kh�ng thuận theo ph�p t�nh, c� nghĩa l� c�c (việc) thiện của (c�i) trời người ph�m phu, c�c quả b�o của trời người hoặc nh�n hoặc quả, đều l� đi�n đảo, đều l� hư dối, cho n�n gọi l� c�ng đức kh�ng (ch�n) thật. Hai l� từ nghiệp thanh tịnh (thuộc) tr� huệ của Bồ T�t m� khởi, (vốn l�) Phật sự trang nghi�m, y (theo) ph�p t�nh (m�) nhập v�o tướng thanh tịnh, ph�p n�y kh�ng đi�n đảo, kh�ng hư dối, gọi l� c�ng đức ch�n thật. Kh�ng đi�n đảo l� thế n�o? L� do y theo ph�p t�nh, thuận theo hai đế (3). Kh�ng hư dối l� thế n�o? L� gom ch�nh sinh nhập v�o (sự thanh) tịnh rốt c�ng (4).

N�i nguyện kệ tổng tr�, c�ng Phật gi�o tương ưng l�: tr� l� n�i kh�ng tản kh�ng mất, tổng l� lấy �t gom nhiều, kệ l� n�i số c�u năm chữ, nguyện l� n�i ưa th�ch v�ng sinh, n�i nghĩa l� n�i c�c luận kệ. T�m lại m� n�i l� n�i l�n c�c kệ nguyện v�ng sinh tổng tr� kinh Phật, c�ng với Phật gi�o tương ưng. Tương ưng l� v� như nắp nồi tương xứng vậy.

CH� TH�CH 3:

(1) Tức Phần �trường h�ng�, nghĩa l� văn xu�i đối với phần kệ tụng.

(2) A H�m (Āgama) c� nghĩa l� gi�o l�, gi�o ph�p, th�nh gi�o hoặc th�nh ng�n� Kinh điển của Tiểu thừa được bi�n tập lại th�nh bốn bộ lớn gọi l� bốn A H�m gồm c�:
- Trường A H�m
- Trung A H�m
- Tăng Nhất A H�m
- Tạp A H�m.

Ngo�i kinh điển ra c�n c� luật điển v� luận điển, gọi chung l� Tam tạng (tức ba gi�o điển của Phật ph�p). Chữ Tam tạng n�y đ� được c�c nh� Đại thừa Trung Hoa d�ng để chỉ cho gi�o điển của Tiểu thừa Thanh văn tạng (đối lại với Đại thừa Bồ T�t tạng).

(3) Tức Đệ nhất nghĩa đế v� thế tục đế. Đệ nhất nghĩa đế (paramātha-satya) lu�n lu�n đi đ�i với thế (tục) đế (saṃvṛti-satya). Parama c� nghĩa l� đầu ti�n, tr�n hết (H�n dịch l� đệ nhất v� thắng), tối thượng. Artha l� � nghĩa. Paramātha (parama+artha) được dịch l� đệ nhất nghĩa đế hay thắng nghĩa. Satya l� sự thật, dịch l� đế. Sự ph�n biệt ch�n l� (satya) th�nh hai loại đ� được đề cập đến trong kinh hệ B�t Nh� v� Tiểu thừa luận, song phải đến Long Thụ (Nāgarjuna) th� � nghĩa về hai đế mới được nhấn mạnh v� trở n�n căn bản cho mọi t�m hiểu về Phật gi�o.

Đệ nhất nghĩa đế l� sự thật tối thượng hay ch�n l� tuyệt đối thế n�n n� phải l� � nghĩa cứu c�nh của Phật gi�o, hơn hết phải l� của Đại thừa Phật gi�o. � nghĩa cứu c�nh đ� ch�nh l� t�nh KH�NG của B�t Nh� tr� thuộc Đại thừa. Tịnh Độ do tr� quang của A Di Đ� Phật l�m thể m� hiển hiện ra theo nguyện của Ng�i, n�n Tịnh Độ dĩ nhi�n phải thuộc về đệ nhất nghĩa đế.

(4) H�n văn: �Tất c�nh tịnh�, nghĩa l� c�i thanh tịnh tuyệt đối, tận c�ng.

QU�N TƯỚNG THẾ GIỚI KIA, HƠN HẲN ĐƯỜNG BA C�I.

Từ đ�y trở xuống l� m�n qu�n s�t thứ tư. Trong m�n (thứ tư) n�y ph�n ra l�m hai (thứ qu�n s�t) kh�c nhau. Một l� qu�n s�t sự th�nh tựu (về) trang nghi�m (thuộc) kh� thế gian (1), hai l� qu�n s�t sự th�nh tựu (về) trang nghi�m (thuộc) ch�ng sinh thế gian. Từ c�u n�y trở xuống cho đến (chỗ) nguyện sinh c�i nước Phật A Di Đ� kia, l� qu�n sự th�nh tựu (về) trang nghi�m (thuộc) kh� thế gian. Trong sự qu�n (s�t về) kh� thế gian, lại ph�n l�m 17 thứ kh�c nhau, (khi) đến trong (b�i) văn sẽ n�u đề mục ra. Hai c�u ở đ�y tức l� sự (qu�n s�t) thứ nhất, gọi l� qu�n s�t sự th�nh tựu c�ng đức thanh tịnh trang nghi�m. Thanh tịnh� ở đ�y l� tổng tướng.

Phật sở dĩ m� khởi l�n c�ng đức thanh tịnh trang nghi�m n�y l� (do) thấy ba c�i l� tướng hư dối, l� tướng lu�n chuyển, l� tướng kh�ng c�ng như lo�i s�u X�ch O�ch tuần ho�n (2), như k�n tằm tự tr�i buộc. Khổ thay cho ch�ng sinh, (lại) tr�i chặt v�o ba c�i (vừa) đi�n đảo (vừa) bất tịnh, (ng�i v� thế) muốn đặt ch�ng sinh v�o chỗ kh�ng hư dối, v�o chỗ kh�ng lu�n chuyển, v�o chỗ kh�ng v� c�ng, được chỗ chung cuộc an lạc đại thanh tịnh, thế n�n khởi l�n c�ng đức trang nghi�m thanh tịnh n�y. (C�n) sự th�nh tựu (của c�c c�ng đức n�y) l� n�i sự thanh tịnh n�y kh�ng thể ph� hoại (được), kh�ng thể (bị) � nhiễm, chẳng phải như ba c�i (vốn) l� tướng � nhiễm, (vốn) l� tướng ph� hoại (được).

Qu�n (ở đ�y) l� qu�n s�t. (C�n chữ) kia l� (chỉ cho) nước An Lạc. Tướng thế giới l� tướng thanh tịnh của thế giới An Lạc kia. C�c tướng n�y được ph�n biệt ra (v� được n�i đến) ở b�n dưới. Hơn hẳn đướng ba c�i (th�) đường (3) l� th�ng (suốt) vậy, (nghĩa l�) do nh�n như thế (n�o th�) đắc quả sẽ như vậy, do quả như thế (n�o th�) đối (lại) nh�n (cũng) như vậy, th�ng (suốt từ) nh�n đến quả, th�ng (suốt từ) quả đối (trở lại) nh�n cho n�n gọi l� đường. Ba c�i th� một l� c�i dục, ch�nh l� n�i cho s�u c�i trời (thuộc c�i) dục (4), (c�i) người thuộc bốn thi�n hạ, (c�ng) s�c sinh, ngạ quỷ, địa ngục v.v�; hai l� c�i sắc, ch�nh l� n�i cho c�c c�i trời sơ thiền, nhị thiền, tam thiền, tứ thiền; ba l� c�i v� sắc, ch�nh l� n�i cho c�c c�i trời kh�ng xứ, thức xứ, v� sở hữu xứ v� phi tưởng phi phi tưởng xứ vậy (5). Ba c�i n�y vốn l� căn nh� tối (trong đ�) c�c ph�m phu sinh tử lưu chuyển. Tuy l� khổ sướng c� kh�c nhau đ�i ch�t, (tuổi thọ) d�i ngắn tạm thời c� kh�c, (song) t�m lại m� x�t th� chẳng c�i n�o chẳng phải hữu lậu, tựa n�p nương nhau (6), (m�) tuần ho�n kh�ng c�ng, (xen) tạp (v�o nhau) (7) m� sinh x�c (gi�c) (cảm) thọ, (rồi bị) bốn (thứ đi�n) đảo (8) t�m giữ m�i. Cả nh�n lẫn quả (chỉ) l� hư dối �p bức nhau.

(C�i) An Lạc (n�y) c� ch�nh qu�n từ bi của Bồ T�t l� (nguy�n) do sinh (của n�), (do) thần lực bổn nguyện của Như Lai m� (được) kiến lập (n�n). (Ba Lo�i) ch�ng sinh thuộc thai, trứng, ẩm thấp (9), do (c�i An Lạc) đ�y m� (được) n�ng cao, nghiệp tr�i (10) thường buộc, từ đ�y vĩnh (viễn) đoạn (dứt), tiếp (lấy) quyền đu�i t�n kh�ng đợi khuy�n (mời) m� (sẵn sang) giương cung (11), chăm nh�n giỏi nhường (đặt) ngang (với) Phổ Hiền (Bồ T�t) m� (s�nh) c�ng đức (hạnh) (12). (N�i) hơn hẳn ba c�i, cũng chỉ l� n�i gần (đ�ng m� th�i).

CH� TH�CH 4:

(1) Thế gian (loka) hay thế giới, theo Phật gi�o, được ph�n th�nh hai loại, đại để l� v� t�nh tức kh� thế gian (bhājana-loka) v� hữu t�nh tức ch�ng� sinh thế gian (sattva-loka). Kh� l� đồ d�ng, kh� cụ� nghĩa l� c�i thế giới thi�n nhi�n kh�ng t�nh cảm kh�ng � thức để cho c�c lo�i ch�ng sinh c� t�nh cảm v� � thức sử dụng n� như đồ d�ng v� dựa tr�n n� m� sinh sống. Như thế thế gian kh�ng thể thiếu một trong hai yếu tố n�y được.

(2) X�ch O�ch: một lo�i s�u cũng tiến h�a như lo�i bướm, bỏ th�n s�u chuyển th�nh lo�i c� c�nh.

(3) H�n ngữ l� �đạo�. C� đường tức c� nghĩa l� đi lại được n�n đường c� nghĩa l� th�ng suốt.

(4) Tức lục dục thi�n gồm Tứ Thi�n Vương Thi�n, Đao Lợi Thi�n (hay Tam Thập Tam Thi�n), Dạ Ma Thi�n, Đ�u Suất Đ� Thi�n, Lạc Biến H�a Thi�n v� Tha H�a Tự Tại Thi�n.

(5) Sắc giới gồm bốn tầng Thiền. Sơ Thiền Thi�n gồm ba c�i trời: Phạm Ch�ng Thi�n, Phạm Phụ Thi�n v� Đại Phạm Thi�n. Nhị Thiền Thi�n cũng c� ba: Thiểu Quang Thi�n, V� Lượng Quang Thi�n v� Quang �m Thi�n. Tam Thiền Thi�n cũng c� ba: Thiểu Tịnh Thi�n, V� Lượng Tịnh Thi�n v� Biến Tịnh Thi�n. Sau c�ng Tứ Thiền Thi�n gồm ch�n c�i trời: V� V�n Thi�n, Ph�c Sinh Thi�n, Quảng Quả Thi�n, V� Tưởng Thi�n, V� Phiền Thi�n, V� Nhiệt Thi�n, Thiện Kiến Thi�n, Thiện Hiện Thi�n v� Sắc Cứu C�nh Thi�n.

Bốn c�i trời v� sắc l� Kh�ng V� Bi�n Xứ, Thức V� Bi�n Xứ, V� Sở Hữu Xứ v� Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ.

(6) � n�i kh�ng c� thật thể.

(7) � n�i do căn v� cảnh đối đ�i với nhau m� sinh cảm gi�c, � thức�

(8) Bốn đi�n đảo l�:

-Thường cho l� v� thường, v� thường lại cho l� thường.
-Lạc cho l� khổ, khổ lại cho l� lạc.
-Ng� cho l� v� ng�, v� ng� lại cho l� ng�.
-Tịnh cho l� bất tịnh, bất tịnh lại cho l� tịnh.

(9) Tức do hoặc thai sinh, hoặc trứng sinh, hoặc ẩm thấp m� sinh.

(10) Nghiệp đưa ch�ng sinh v�o ba c�i kh�ng dứt ra khỏi n�n gọi l� nghiệp tr�i (nghiệp hệ).

(11) Nguy�n văn: �Tục qu�t chi quyền, bất đ�i khuyến nhi luyến cung�. Kh�ng r� � c�u �Tục qu�t chi quyền� ra sao! Đại để nghĩa n�m na l� �tiếp lấy oai quyền của đu�i mũi t�n�. Chắc � n�i l� đ�n nhận lấy c�ng đức của c�i Tịnh Độ m� mạnh mẽ tiến thẳng l�n đường Đại thừa, kh�ng cần phải ai khuy�n nhủ, như � c�u sau �bất đ�i khuyến nhi luyến cung�: kh�ng đợi mời m� giương cung.

(12) Nguy�n văn: �Lao khi�m thiện nhượng, tề Phổ Hiền nhi đồng đức�. C�u n�y diễn tả về đức hạnh đạt được nơi Tịnh Độ s�nh ngang với Phổ Hiền hạnh.

CỨU C�NH TỰA HƯ KH�NG, RỘNG LỚN KH�NG BỜ BẾN.

Hai c�u n�y gọi l� sự th�nh tựu c�ng đức (về) lượng trang nghi�m. Phật vốn sở dĩ m� khởi l�n c�ng đức (về) lượng trang nghi�m n�y, l� (do) thấy ba c�i hẹp nhỏ, g� lở, non sa, đất bồi, b�i đắp, hoặc (bị) đền đ�i �p ngặt, hoặc (bị) ruộng nương ch�n cựa, hoặc (�) ch� mong (muốn) (m�) đường gấp (x�c) (1) hoặc (bị) n�i s�ng ngăn ngại, hoặc bị bờ c�i ph�n chia, c� đủ thứ g� b� như thế. Thế n�n Bố T�t (2) khởi l�n (hạnh) nguyện c�ng đức (về) lượng trang nghi�m n�y, nguyện c�i nước của t�i như hư kh�ng rộng lớn kh�ng bờ c�i. Tựa hư kh�ng l� n�i người sinh v�o tuy nhiều m� cũng như kh�ng c� vậy. Rộng lớn kh�ng bờ bến l� lập th�nh � nghĩa �tựa hư kh�ng� ở tr�n. Tại sao lại như hư kh�ng? Bởi (n�) rộng lớn kh�ng bờ bến. Sự th�nh tựu (c�ng đức v� lượng) n�y l� n�i cho ch�ng sinh ở khắp mười phương v�ng sinh về, hoặc đ� sinh (rồi), hoặc hiện (đang) sinh, hoặc sẽ sinh, tuy v� lượng v� bi�n, rốt c�ng lu�n như hư kh�ng, rộng lớn kh�ng bờ c�i, rồi ra kh�ng c� l�c hết. Cho n�n n�i: Cứu c�nh tựa hư kh�ng, rộng lớn kh�ng bờ bến.

Hỏi rằng: Như phương trượng của Duy Ma (3) chứa trọn kh�ng s�t (ai), cần g� phải bờ c�i kh�ng lường, mới gọi l� rộng lớn?

Đ�p rằng: N�i rộng lớn (ở đ�y) kh�ng phải d�ng ba mươi mẫu (hay) năm mươi mẫu m� v� dụ, chỉ (cần) n�i như (hư) kh�ng (th�) cũng (chẳng) việc g� (phải) phiền đến phương trượng (4). Vả lại những g� phương trượng gom chứa, l� (theo � nghĩa ở) nơi hẹp m� (th�nh) rộng. (Nếu) luận (một c�ch) đ�ch thật về quả b�o, th� lẽ n�o lại bằng được (ở) nơi rộng m� rộng sao.

CH� TH�CH 5:

(1) Nguy�n văn �ch� cần lộ x�c�, c� lẽ n�i: t�m � muốn thong dong m� đường nẻo lại ngặt ngh�o?

(2) Chữ Bồ T�t ở đ�y chỉ cho Phật A Di Đ� khi c�n l� Ph�p Tạng Tỳ kheo ph�p 48 nguyện� C�c b�i kệ dưới nếu c� d�ng chữ Bồ T�t th� cũng chiếu theo đ�y m� hiểu.

(3) Phương trượng tức một trượng vu�ng (một trượng khoảng gần ba m�t rưỡi), chỉ cho diện t�ch căn ph�ng của Bồ T�t Duy Ma Cật (Vimalakīrti). Khi Văn Th� Sư Lợi Bồ T�t dẫn đại ch�ng Bồ T�t v� Thanh văn đến căn ph�ng n�y để thăm bệnh của Duy Ma Cật, vị Bồ T�t n�y d�ng thần lực của �bất tư ngh� giải tho�t� thỉnh về ba vạn hai ng�n sư tử t�a, từ Phật Tu Di Đăng Vương tại thế giới Tu Di Tướng c�ch c�i n�y 36 hằng h� sa c�i Phật về phương đ�ng, để mời đại ch�ng ngồi. C�c t�a sư tử n�y trang sức đẹp đẽ, cao lớn như 8 vạn 4 ng�n do tuần (một do tuần, yojana, khoảng 11 c�y số), đều được sắp đặt trọn trong căn ph�ng �phương trượng� của Duy Ma Cật (xem �Duy Ma Cật Sở Thuyết Kinh, Bất Tư Ngh� phẩm đệ lục�, Đại ch�nh tạng, quyển 14, trang 546). Sau đ� 9 trăm vạn Bồ T�t từ thế giới Ch�ng Hương của đức Phật Hương T�ch đồng k�o đến tụ hội nơi căn ph�ng nhỏ n�y. Bồ T�t Duy Ma Cật lại h�a hiện th�m 9 trăm vạn sư tử t�a như tr�n. L�c ấy 8 vạn 4 ng�n vị trưởng giả trong th�nh Tỳ Gi� Ly cũng như c�c địa� thần, hư kh�ng thần, v� chư thi�n thuộc dục v� sắc giới, đều theo m�i hương của cơm của c�i Ch�ng Hương m� đến v�o ph�ng �phương trượng� của Duy Ma Bồ T�t (S�ch dẫn: Hương T�ch Phật phẩm đệ thập�, trang 552). Căn ph�ng phương trượng của Duy Ma chứa bằng đ� người m� hề chật chội.

(4) � n�i: n�i như hư kh�ng l� ch�nh x�c qu� rồi, nếu c�n phải d�ng đến �phương trượng� th� vẫn l� c� thước đo (vẫn l� c� lượng), rồi lại từ chỗ c� lượng ấy để luận ra l� v� lượng th� c� mất c�ng hay kh�ng?

CH�NH ĐẠO ĐẠI TỪ BI, THIỆN CĂN XUẤT THẾ SINH.

Hai c�u n�y, gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) t�nh trang nghi�m. Phật vốn v� sao khời l�n thứ trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước, do v� �i dục n�n c� c�i dục, do v� thiền định (duy�n) theo ch�n (ng�n) (1) tất c� c�i sắc v� v� sắc. Ba c�i n�y đều l� do t� đạo hữu lậu m� sinh, ch�ng sinh (cứ thế) ngủ v�i trong giấc mộng lớn (l� ba c�i n�y), kh�ng biết mong cầu ra khỏi. Thế n�n (ng�i mới) dấy t�m đại bi, nguyện ta th�nh Phật, d�ng đạo ch�nh kiến v� thượng, khởi (l�n) c�i thanh tịnh, (vượt) ra khỏi ba c�i. T�nh (trang� nghi�m) c� nghĩa l� gốc, � n�i c�i tịnh độ n�y t�y thuận theo ph�p t�nh, kh�ng tr�i ngược với gốc ph�p (2). Sự (tướng của c�i n�y) đồng với nghĩa khởi (l�n) từ t�nh của Bảo Vương Như Lai trong kinh Hoa Nghi�m (3). C�n (c� �) n�i l� t�ch tập m� th�nh t�nh, chỉ cho Bồ T�t Ph�p Tạng (4) do t�ch tập c�c Ba La Mật (5) lại m� th�nh (t�nh của c�i n�y). Cũng c� � n�i t�nh l� chủng t�nh (của) th�nh, từ Bồ T�t Ph�p Tạng do nơi Phật Thế Tự Tại Vương m� ngộ v� sinh ph�p nhẫn (6), (địa) vị l�c đ� gọi l� chủng t�nh th�nh (7). Ở trong t�nh n�y, ph�t 48 đại nguyện, tu cho th�nh c�i n�y, tức gọi l� An Lạc tịnh độ. (C�i) đ� l� do nh�n n�y m� được, (nay) ở trong quả (m�) n�i về nh�n, n�n gọi l� t�nh. Lại (c�n c� �) n�i t�nh c� nghĩa l� tất nhi�n, nghĩa l� kh�ng đổi, như biển (chỉ) một vị, c�c nguồn (s�ng) nhập v�o đều th�nh một vị, vị của biển kh�ng t�y theo (c�c nguồn) kia m� thay đổi. Lại như th�n người t�nh (của n�) kh�ng sạch, n�n đủ loại sắc, hương, mỹ tuyệt hảo, nhập v�o th�n đều th�nh kh�ng sạch. C�c người v�ng sinh trong tịnh độ An Lạc (thời) kh�ng ai kh�ng phải tịnh sắc, kh�ng ai kh�ng l� tịnh t�m, rốt cuộc đều được ph�p th�n thanh tịnh b�nh đẳng v� vi. Bởi c�i nước An Lạc do t�nh thanh tịnh m� th�nh tựu.

Ch�nh đạo đại từ bi, thiện căn xuất thế sinh l� đại đạo b�nh đẳng vậy. Đạo b�nh đẳng sở dĩ gọi l� ch�nh đạo, v� b�nh đẳng l� thể tướng của c�c ph�p. Bởi c�c ph�p b�nh đẳng n�n ph�t t�m (b�nh) đẳng, ph�t t�m b�nh đẳng n�n đạo b�nh đẳng, đạo b�nh đẳng n�n đại từ bi b�nh đẳng. Đại từ bi l� ch�nh nh�n của Phật đạo, n�n mới n�i l� ch�nh đạo đại từ bi. Từ bi c� ba duy�n, một l� duy�n ch�ng sinh, đ� l� bi nhỏ; hai l� bi ph�p, đ� l� bi trung; ba l� kh�ng c� duy�n, đ� l� đại bi (8). Đại bi l� thiện căn xuất thế vậy. Tịnh độ An Lạc do từ đại bi n�y m� sinh, n�n gọi đại bi n�y l� gốc của tịnh độ, n�n mới n�i thiện căn xuất thế sinh.

CH� TH�CH 6:

(1) Tu thiền định lấy sự ch�n gh�t v� xả bỏ dục �i l�m căn bản v� mục ti�u th�nh ra tứ thiền c�i sắc v� tứ định c�i sắc.

(2) Nguy�n văn: �Ph�p bổn�, nghĩa l� thật t�nh của ph�p.

(3) Chưa truy ra gốc g�c trong Hoa Nghi�m. Nhưng theo �Đinh Thị Phật Học Đại Từ Điển� th� Bảo Vương kh�ng phải l� t�n Phật m� chỉ do v� Phật d�ng c�ng đức �bảo� trang nghi�m b�o th�n n�n gọi c�c ng�i l� Bảo Vương.

(4) Ph�p Tạng Tỳ Kheo l� tiền th�n của Phật A Di Đ�, đ� ph�t 48 đại nguyện th�nh tựu Cực Lạc thế giới vậy. (Xem kinh V� Lượng Thọ, đại bổn).

(5) Ba La Mật (Pāramitā) n�i đủ l� Ba La Mật Đa. Về � nghĩa c� hai lối ph�n t�ch theo ngữ nguy�n. Pārami (hoặc Parami) tạo th�nh từ chữ �parama� c� nghĩa l� tr�n hết, tối thượng, tuyệt hảo, hạng nhất, đệ nhất (như parama + artha = paramārtha tức đệ nhất nghĩa hay thắng nghĩa). Pārami cộng th�m vĩ ngữ tā th�nh pāramitā nghĩa l� tối thượng hay to�n hảo như c�c học giả T�y phương thường dịch l� �perfection�. Lối ph�n t�ch kh�c l� pāram cộng với ita. Pāram l� bờ b�n kia của con s�ng, ita l� qu� khứ ph�n từ của động từ căn i c� nghĩa l� đi. Pāramitā l� đi qua bờ b�n kia. Nghĩa n�y được c�c nh� dịch kinh ra H�n ngữ v� Tạng ngữ chấp nhận, trong khi nghĩa tr�n lại được chấp nhận theo kinh tạng hệ Pali.

Theo Đại thừa th� gồm c� 6 Ba La Mật hoặc 10 Ba La Mật. Theo �Giải Th�m Mật Kinh�, 6 Ba La Mật nhiếp hai xu hướng: 3 Ba La Mật đầu bố th�, tr� giới, nhẫn nhục l� để gi�p �ch c�c hữu t�nh. 3 Ba La Mật sau tinh tấn, thiền định, tr� huệ nhằm đối trị phiền n�o. S�u Ba La Mật căn bản n�y lại c� th�m 4 Ba La Mật kh�c hỗ trợ l� 1. Phương tiện xảo Ba La Mật trợ gi�p cho bố th�, tr� giới, nhẫn nhục th�m mạnh, 2. Nguyện Ba La Mật hỗ trợ cho tinh tiến th�m mạnh, 3. Lực Ba La Mật gi�p th�m cho thiền định th�m chắc bền, v� 4. Tr� Ba La Mật l�m cho tr� huệ được vi�n m�n (xem Địa Ba La Mật Đa phẩm đệ nhất, Giải Th�m Mật Kinh). Tổng cộng l� 10 Ba La Mật.

(6) V� sinh nhẫn hoặc v� sinh ph�p nhẫn (Anuipattika-dharmakṣānti): Thấy được thật t�nh v� sinh v� diệt của c�c ph�p v� an trụ v�o ph�p v� sinh diệt ấy một c�ch vững chắc kh�ng thối chuyển. Như thế gọi l� nhẫn v�o ph�p v� sinh diệt, tức v� sinh ph�p nhẫn. Theo Đại Tr� Độ Luận (quyển 73) của Long Thụ Bồ T�t: �V� sinh nhẫn l� cho đến c�c ph�p vi tế c�n kh�ng thể c� được, huống g� ph�p to lớn. Như thế gọi l� v� sinh. Đắc được ph�p v� sinh n�y, kh�ng l�m kh�ng khởi c�c nghiệp h�nh. Như thế gọi l� đắc v� sinh ph�p nhẫn. Bồ t�t đắc v� sinh ph�p nhẫn, th� gọi l� A Tỳ Bạt Ch� (Avaivatika, tức l� bất thối chuyển).

(7) Chủng l� mầm giống, mầm loại, c� t�nh chất xuất thế thanh tịnh n�n gọi l� t�nh th�nh.

(8) T�m thức cần phải chỗ duy�n (sở duy�n) v�o để theo đ� m� khởi. T�m bi cũng vậy, cần phải chỗ duy�n tức đối tượng của m�nh để m� khởi. Hoặc duy�n theo to�n thể ch�ng sinh, lấy đ� l�m đối tượng để khởi bi t�m, th� bi t�m n�y gọi l� ch�ng sinh duy�n từ bi. Nếu lấy �ph�p�, ở đ�y l� to�n thể c�c phẩm t�nh tạo th�nh ch�ng sinh, l�m duy�n để khởi t�m bi, th� được gọi l� ph�p duy�n từ bi. Nếu lấy thật t�nh KH�NG của ph�p l�m duy�n để khởi l�n bi t�m, th� t�m bi n�y gọi l� v� duy�n từ bi. Như kinh Kim Cương n�i �độ cả c�c ch�ng sinh (tức ch�ng sinh duy�n từ bi) m� kh�ng thấy c� một ch�ng sinh n�o được diệt độ hết (tức vừa ph�p duy�n, vừa v� duy�n từ bi)�.

QUANG MINH SẠCH ĐẦY ĐỦ, NHƯ GƯƠNG V�NH NHẬT NGUYỆT.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) h�nh tướng trang nghi�m. Phật sở dĩ khởi l�n c�ng đức trang nghi�m n�y l� (do) thấy mặt trời đi (quanh) bốn miền (1) (m�) �nh s�ng kh�ng trọn ba hướng (2), lửa thắp l�n ngay trong nh� (m�) soi s�ng chẳng đủ mười nhận (3), do đ� n�n (ng�i) khởi l�n nguyện quanh minh sạch đầy đủ, như v�nh �nh s�ng của mặt trời, mặt trăng, đầy đủ nơi tự thể. Tịnh độ An Lạc kia tuy l� rộng lớn v� bi�n (song) quang minh thanh tịnh (n�y) kh�ng g� kh�ng (chiếu tới) tr�n ngập, thế n�n mới n�i l� Quang minh sạch đầy đủ, như gương v�nh nhật nguyệt.

CH� TH�CH 7:

(1) Nguy�n văn �tứ vực�: � chỉ trong v�ng giới hạn của bốn phương, tức khoảng kh�ng gian của một thế giới.

(2) � n�i �nh mặt trời chỉ chiếu được một �vực� trong một l�c, kh�ng thể chiếu đều hết cả ba hướng kia c�ng một l�c.

(3) Nhận l� đơn vị đo lường thời cổ xưa. Một nhận khoảng gần 2 m�t rưỡi.

ĐỦ T�NH CHẤT TR�N BẢO, GỒM HẾT DIỆU TRANG NGHI�M.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) đủ loại sự trang nghi�m. Phật cớ g� lại khởi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước d�ng đất b�n để trang sức cung điện, d�ng gỗ đ� l�m đ�i hoa, hoặc c� chạm ngọc d�t v�ng (th� cũng) kh�ng thỏa � nguyện, hoặc c� sắp đặt trăm ng�n (thứ) (th� cũng) chịu đủ cơ cực (1), do lẽ đ� n�n (ng�i) dấy t�m đại bi, nguyện ta (khi) th�nh Phật sẽ khiến (c�i của ta) ch�u b�u đầy đủ, tự nhi�n tr�ng lệ, (đến mức) c�ng qu�n hết (kh�ng) c�n (thứ) g� kh�c (2) (m�) tự đắc (th�nh) nơi Phật đạo. Sự trang nghi�m n�y cho d� Tỳ Thủ Yết Ma (3), t�i nghệ (vốn) nổi danh l� tuyệt vời, c� (cố) suy c�ng nghĩ cạn (cũng) kh�ng sao biết c�ch (l�m) được.

T�nh c� nghĩa l� gốc vậy. Năng sinh đ� (thanh) tịnh, sở sinh l�m sao lại kh�ng (thanh) tịnh được, cho n�n kinh n�i, t�y t�m m� tịnh ắt c�i Phật tịnh. Cho n�n mới n�i l�: đủ t�nh chất tr�n bảo, gồm hết diệu trang nghi�m.

CH� TH�CH 8:

(1) � n�i d� kẻ c� của đủ để x�y cất theo � m�nh th� cũng phải ra c�ng sức rất nhiều.

(2) Nguy�n văn: �Tương vong ư hữu dư� � n�i t�nh chất trang nghi�m của c�i kia qu� ho�n to�n đến độ l�m cho ch�ng sinh kh�ng c�n thấy thiếu thốn hay th�m mong bất cứ thứ g� nữa, do đ� sẽ tự th�nh được Phật đạo.

(3) Viśva-karman tức thần c�ng nghệ, c�ng nghiệp, ki�m l� thần kiến tr�c, c� thể biến h�a ra đủ thứ xảo nghệ, đồ d�ng, dụng cụ, cũng như đủ loại trang nghi�m theo � của c�c vị vua tr�n c�i trời Đao Lợi (tức Tam Thập Tam Thi�n).

QUANG V� CẤU RỰC RỠ, S�NG SẠCH RỌI THẾ GIAN.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) sắc trang nghi�m. Phật sở khởi l�n (sự) trang nghi�m n�y l� (do ng�i) thấy c�c c�i nước xấu tốt kh�ng đồng. Do kh�ng đồng nhau n�n lấy cao thấp l�m h�nh (d�ng). Cao thấp đ� th�nh h�nh, thời thị phi khởi. Thị phi đ� khởi (th� cứ) ch�m lu�n trong ba (c�i) hữu (1). Cho n�n (ng�i) dấy t�m đại bi, khởi l�n nguyện b�nh đẳng, nguyện c�i nước của ta �nh s�ng lung linh rực rỡ, hạng nhất kh�ng g� bằng, kh�ng như sắc v�ng của trời, người c� thể bị thứ (sắc) kh�c �t mất. Nếu (n�i về) lấn �t lẫn nhau, (th�) như gương s�ng để b�n v�ng (r�ng) ắt (ẩn mất) kh�ng hiện (2), (lại) v�ng trong thời hiện tại n�y s�nh với v�ng trong thời c� Phật thời (ẩn mất) kh�ng hiện, v�ng thời c�n c� Phật so với v�ng Di�m Ph� Na (3) lại (ẩn mất) kh�ng hiện, v�ng Di�m Ph� Na m� so với c�t v�ng trong biển lớn (v�o thời) thuộc đạo Chuyển Lu�n Vương (4) th� lại (ẩn mất) kh�ng hiện, c�t v�ng thuộc đạo Chuyển Lu�n Vương so với n�i v�ng thời (ẩn mất) kh�ng hiện, n�i v�ng s�nh với n�i Tu Di v�ng ắt (ẩn mất) kh�ng hiện, n�i Tu Di v�ng so với v�ng anh lạc của c�i trời Ba Mươi Ba (5) ắt ẩn mất kh�ng hiện, v�ng anh lạc của c�i trời Ba Mươi Ba so với v�ng của c�i trời Diệm Ma sẽ (ẩn mất) kh�ng hiện, v�ng của c�i trời Diệm Ma so với v�ng của c�i trời Đ�u Suất Đ� sẽ (ẩn mất) kh�ng hiện, v�ng của c�i trời Đ�u Suất Đ� so với v�ng của c�i trời H�a Tự Tại sẽ (ẩn mất) kh�ng hiện, v�ng của c�i trời H�a Tự Tại so với v�ng của c�i trời Tha H�a Tự Tại sẽ (ẩn mất) kh�ng hiện, v�ng của c�i trời Tha H�a Tự Tại so với quang minh trong nước An Lạc sẽ (ẩn mất) kh�ng hiện.

Tại sao lại như thế? (V�) �nh s�ng ở c�i ấy do dứt hết nghiệp cấu (bẩn) m� sinh, do kh�ng thanh tịnh n�o lại kh�ng th�nh tựu vậy. Tịnh độ An Lạc l� do nghiệp (thanh) tịnh v� sinh nhẫn của Bồ T�t m� (sinh) khởi, được thống lĩnh bởi vua ph�p A Di Đ� Như Lai, v� A Di Đ� Như Lai l� tăng thượng duy�n vậy (6), cho n�n mới n�i l� Quang v� cấu rục rỡ, s�ng sạch rọi thế gian, l� soi chiếu hai loại thế gian (7) vậy.

CH� TH�CH 9:

(1) Tức ba c�i lu�n hồi: c�i dục, c�i sắc v� c�i v� sắc.

(2) � n�i c�i s�ng của gương qu� yếu so với v�ng, n�n bị �nh s�ng v�ng lấn �t mất kh�ng thấy đ�u l� �nh s�ng gương nữa.

(3) Jambūnada-suvarṇa: Jambūnada phi�n �m l� Vi�m Ph� Đ�n, Di�m Ph� Na Đ� (hoặc Na Tha), c�n Survaṇa nghĩa l� v�ng. Di�m Ph� (Jambu) l� t�n c�y. Nam Thiệm Bộ Ch�u c� nhiều loại c�y n�y, n�n c�n gọi l� ch�u Di�m Ph� Đề (Jambudvipa). Dưới rừng c�y Di�m Ph� c� con s�ng (nada). S�ng lấy t�n c�y m� gọi, n�n th�nh Di�m Ph� Na Đề (hoặc Đ�n, hoặc Tha). Trong s�ng c� chất v�ng (suvarṇa), lấy t�n của s�ng m� gọi th�nh v�ng Di�m Ph� Na Đề (Jambūnada-suvarṇa).

(4) Tức v�o thời vua Chuyển Lu�n (Cakra-vartitva) d�ng thập thiện đạo để gi�o h�a ch�ng sinh, n�n thời ấy thuần thiện.

(5) Tức Tam Thập Tam Thi�n (Trāyastrimśa): tầng trời thứ nh� trong s�u tầng trời thuộc c�i dục (Kāmāvacara). C�c tầng trời kia theo thứ tự từ thấp l�n cao, tương ưng với phước đức h�nh thiện tr� giới từ �t đến nhiều, như sau: Dưới Tam Thập Tam Thi�n l� tầng trời thứ nhất Tứ Thi�n Vương (Cāturmahārājakājika), từ Tam Thập Tham Thi�n trở l�n l� Diệm Ma Thi�n (Yāma), Đ�u Suất Đ� Thi�n (Tuṣita), H�a Tự Tại Thi�n (Nirmāṇarati) v� Tha H�a Tự Tại Thi�n (Paranirmitavaśa-vartina).

(6) Tăng thượng duy�n l� một trong bốn duy�n. Duy�n (pratyaya) l� chỗ dựa, điểm dựa, chỗ xuất xứ để từ đ� khởi l�n một c�i kh�c, gọi l� kết quả của duy�n. Nh�n ch�nh để sinh quả gọi l� nh�n duy�n (hetu-pratyaya); đối tượng ngoại giới l�m chỗ tựa cho t�m thức khởi dậy gọi l� sở duy�n duy�n (ālambana-pratyaya); t�m t�m sinh diệt l�m duy�n cho nhau như t�m trước diệt l�m duy�n cho t�m sau khởi, t�m trước t�m sau b�nh đẳng v� nối tiếp nhau kh�ng gi�n đoạn gọi l� đẳng v� gi�n duy�n (samanantara-pratyaya); v� cuối c�ng, tất cả mọi yếu tố trợ gi�p cho c�c �kết quả� sinh khởi mạnh mẻ, kh�ng l�m chướng ngại cho sự �th�nh quả�, đều gọi l� tăng thượng duy�n (adhipati-pratyaya).

(7) Tức thế gian v� xuất thế gian, ở đ�y l� Cực Lạc thế giới.

CỎ C�NG ĐỨC BẰNG B�U, MỀM MẠI CHUYỂN TR�I PHẢI, CHẠM V�O SINH THẮNG LẠC, HƠN CA CHI�N L�N Đ�.

Bốn c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) x�c trang nghi�m. Phật vốn (do) cớ g� m� khởi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước, tuy đầy b�u v�ng ngọc m� kh�ng (l�m) được y phục (1), (c�) gương s�ng đồ chơi qu� m� đồ đặt b�y (2) kh�ng c�ch (g� c� được). Do (c�) c�c thứ ấy th� vui nơi mắt (song) chẳng tiện lợi cho th�n. Mắt v� th�n hai đ�ng (như thế) chả lẽ kh�ng m�u thuẫn sao. Cho n�n (ng�i) nguyện rằng khiến cho c�i nước ta, người, trời, s�u t�nh h�a (nhau) như sữa với nước (3), diệt hết mọi lao khổ Sở Việt (4), cho n�n (ở đ�y) bẩy b�u mềm mại, (vừa) đẹp mắt (vừa) tiện (lợi cho) th�n.

Ca Chi�n L�n Đ� l� t�n của loại cỏ mềm mại b�n Thi�n Tr�c (5), x�c chạm v�o c� thể sinh ra cảm gi�c (kho�i) lạc, n�n lấy đ� l�m th� dụ. Người ch� giải (6) (c� thể) n�i (như sau), c�i n�y đất đ� cỏ c�y, mỗi thứ c� thể (chất) cố định ri�ng, dịch giả (7) v� sao lại nh�n (c�c) b�u (của c�i) kia l� cỏ? Phải (chăng) l� cho rằng c�c thứ (b�u) kia (như) mầm non mơn trớn, (như) cỏ mịn uốn v�ng, n�n n�u l�n l� cỏ vậy. T�i (8) nếu được tham gia v�o việc dịch (thuật) th� sẽ c� c�ch kh�c. Sinh thắng lạc l� khi chạm v�o Ca Chi�n L�n Đ� th� sinh c�i lạc nhiễm trước (9) (c�n) chạm v�o b�u mềm ở đ�y th� sinh niềm (an) lạc ph�p hỉ (10), hai sự (việc n�y) n�u l�n, kh�ng phải thắng th� l� g� nữa. Cho n�n mới n�i: Cỏ c�ng đức bằng b�u, mềm mại chuyển tr�i phải, chạm v�o sinh thắng lạc, hơn Ca Chi�n L�n Đ�.

CH� TH�CH 10:

(1) C� lẽ �m chỉ� cho c�c lo�i phi nh�n như lo�i Rồng (Naga) chẳng hạn?

(2) �Ph� cụ� tức c�c đồ dụng cụ để trưng b�y c�c thứ qu�.

(3) S�u t�nh tức s�u căn. Từ s�u căn khởi l�n c�c t�nh cảm � thức, n�n đ�i khi gọi l� s�u t�nh, ch�nh l� mắt, tai, mũi, lưỡi, th�n v� �. S�u t�nh h�a như sữa nước, � n�i cả s�u căn đều c�ng hưởng lạc đồng đều như nhau.

(4) �Sở Việt chi lao� Sở v� Việt l� hai nước v�o thời Xu�n Thu b�n Trung Hoa, hai xứ n�y c�ch xa nhau n�n n�i �Sở Việt�, l� chỉ cho sự xa x�i c�ch trở vậy. �Sở Việt chi lao� l� c�i khổ nhọc xa x�i, đi lại vất vả.

(5) Xưa Trung Hoa gọi Ấn l� Thi�n Tr�c.

(6) Người ch� giải ở đ�y kh�ng r� �m chỉ v�o ai, c� lẽ chỉ v�o c�c người nghi�n học bổn luận n�y?

(7) Dịch giả cho ng�i Bồ Đề Lưu Chi.

(8) Tức Đ�m Loan Đại sư. Đại sư kh�ng mấy h�i l�ng về � nghĩa cỏ ở đ�y. V� ng�i tin rằng đ� l� do lối dịch của Bồ Đề Lưu Chi m� ra.

(9) Nhiễm trước l� � nhiễm bởi tham dục, v� bị phiền nhiễu bởi kh�t �i khi ch�ng sinh tiếp x�c với c�c dục lạc của thế gian.

(10) Ph�p hỉ l� c�i vui của ph�p, do ph�p giải tho�t đưa lại niềm vui thanh tịnh.

HOA B�U NG�N VẠN LOẠI, CHE KHẮP SUỐI AO HỒ, GI� THOẢNG LAY HOA L�, QUANG GIAO THOA LOẠN CHUYỂN.

Bốn c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) nước trang nghi�m. Phật� vốn v� đ�u khởi l�n nguyện n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước hoặc s�ng nước cuồn cuộn, biển động ba đ�o, bọt nổi rợn người, hoặc đ�ng (băng) tan (gi�) thấm (ướt) đ�ng (đ�), th�c b�ch x�n xao, hướng (đến) th� kh�ng niềm vui th�ch, trở (ngược) th� c� (nỗi) lo gặp nạn (1). Bồ T�t thấy như thế dấy t�m đại bi, nguyện (khi) ta th�nh Phật thời mọi thứ s�ng suối ao hồ c�ng với cung điện tương xứng. (Sẽ c�) đủ loại hoa b�u trải khắp l�m đẹp cho (mặt) nước, (rồi c�) gi� hiu hiu quạt nhẹ, (c� �nh s�ng) chiếu ra thứ lớp. Kh�ng một đ�a (hoa) n�o lại kh�ng thể l�m cho sảng kho�i tinh thần vậy. Cho n�n mới n�i: Hoa b�u ng�n vạn loại, che khắp suối ao hồ, gi� thoảng lay hoa l�, quang giao thoa loạn chuyển.

CH� TH�CH 11:

(1) � n�i s�ng nước hiểm ngh�o, kẻ đi thuyền trong c�c c�i nước n�y dễ gặp kh� khăn nguy hiểm.

CUNG ĐIỆN C�NG LẦU G�C, THẤY MƯỜI PHƯƠNG KH�NG NGẠI, C�Y TẠP ĐỦ QUANG SẮC, LAN CAN B�U GI�P V�NG.

Bốn c�u n�y gọi l� (sự) th�nh c�ng đức (về) đất trang nghi�m. Phật vốn v� đ�u khởi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước non cao sừng sững, c�y kh� giăng đ�o, gập ghềnh hiểm trở, vực thăm thẳm s�u, cỏ chen đầy hốc. Biển xanh man m�c (kia) l� c�c d�ng h�t mắt, dạt d�o đầm rộng (nọ) l� chốn kh�ng dấu ch�n (1), Bồ T�t thấy thế dấy nguyện đại bi, nguyện rằng c�i nước ta đất bằng như l�ng b�n tay, cung điện lầu g�c (như) gương th�u (v�o h�nh ảnh) mười phương, đ�ng l� kh�ng thuộc v�o đ�u hết, m� cũng kh�ng đ�u kh�ng thuộc v�o. C�y b�u, lan can b�u �ng �nh chiếu nhau, cho n�n n�i rằng: Cung điện c�ng lầu g�c, thấy kh�ng ngại mười phương, c�y tạp đủ quang sắc, lan can b�u gi�p v�ng.

CH� TH�CH 12:

(1) � chỉ sự hoang dại của thi�n nhi�n ở c�i n�y.

�

V� LƯỢNG B�U GIAO NHAU, HƯ KH�NG TR�N LƯỚI V�NG, ĐỦ LOẠI LINH VANG HƯỞNG, NG�N NGA �M DIỆU PH�P.

Bốn c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) hư kh�ng trang nghi�m. Phật vốn v� đ�u m� khởi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước, kh�i m�y sương bụi, che đậy th�i hư. S�t gầm gi�ng �o, từ tr�n đổ xuống. Cầu v�ng điềm gở, từ kh�ng m� hiện; �u lo trăm mối khiến cho l�ng dựng (1), Bồ T�t thấy thế dấy t�m đại bi, nguyện c�i nước ta lưới b�u nối ch�o nhau, v�ng khắp hư kh�ng, chu�ng linh cung thương (2) ng�n nga đạo ph�p, nh�n kh�ng biết ch�n, (lại th�nh) nhớ đạo thấy đức. Cho n�n n�i rằng: V� lượng b�u giao nhau, hư kh�ng tr�n lưới v�ng, đủ loại linh vang hưởng, ng�n nga �m diệu ph�p.

CH� TH�CH 13:

(1) Tức sửng t�c g�y hay nổi gai ốc, � chỉ cho c�c sự lo �u hải h�ng của c�i n�y từ tr�n hư kh�ng đổ xuống.

(2) Tức c�c �m điệu của �m nhạc cổ Trung Hoa.

MƯA HOA, Y TRANG NGHI�M, V� LƯỢNG HƯƠNG HU�N KHẮP.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) mưa trang nghi�m, Phật vốn v� sao lại khởi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy ở c�i nước, muốn d�ng đồ trang điểm trải dưới đất để mời bậc đ�ng t�n trọng, hoặc muốn d�ng hương hoa b�u qu� để tỏ l�ng cung k�nh, song nghiệp ngh�o phước bạc, sự việc (mong muốn) ấy chẳng xong. Cho n�n (ng�i) dấy nguyện đại bi, nguyện c�i nước ta, thường mưa xuống c�c thứ n�y, thỏa m�n t�m � ch�ng sinh. Tại sao lại d�ng mưa m� n�i (cho sự việc ấy)? Sợ (c� người) chấp lấy m� n�i rằng nếu thường mưa hoa y, th� phải đầy lấp hư kh�ng, (vậy do) duy�n g� m� kh�ng ngại (mưa như vậy) (1)? Cho n�n lấy mưa l�m v� dụ. Mưa đ�ng thời tất kh�ng lo g� tr�n ngập. Quả b�o tr�n (c�i) An Lạc lẽ n�o c� c�c thứ l�m phiền ch�ng sinh sao? Kinh c� n�i: ng�y đ�m s�u thời (2) mưa �o b�u, mưa hoa b�u, chất b�u mềm mại, dẫm bước l�n tr�n, ắt l�n xuống bốn tấc, theo ch�n nhấc l�n, lại ho�n lại như cũ. D�ng xong đi v�o đất b�u, như nước v�o hang. Cho n�n n�i rằng: Mưa hoa, y trang nghi�m, v� lượng hương hu�n khắp.

CH� TH�CH 14:

(1) � n�i tại sao thường mưa như vậy m� kh�ng bị tr�n ngập c�c thứ trang nghi�m ấy v� sẽ l�m trở ngại cho đất đai c�c thứ.

(2) C�ch ph�n một ng�y đ�m th�nh c�c thời, tức c�c buổi, theo đạo Phật, gồm: s�ng sớm (thần tri�u), giữa trưa (nhật trung), mặt trời lặng (nhật một), đầu đ�m (sơ dạ), giữa đ�m (trung dạ), v� sau đ�m (hậu dạ), n�n gọi một ng�y đ�m l� s�u thời.

MẶT TRỜI PHẬT HUỆ S�NG, SẠCH TRỪ THẾ �M SI.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) quang minh trang nghi�m. Phật vốn v� sao khơi dậy trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước tuy l� �nh s�ng mặt trời ngay tr�n đầu, m� bị ngu si che �m, cho n�n nguyện rằng khiến cho (tất cả) �nh s�ng c� nơi c�i nước ta, c� thể trừ được si �m, (m�) v�o tr� huệ Phật (chứ) kh�ng phải (chỉ) l� (một) sự (kiện) v� k� (1). Cũng (c� �) n�i l� quang minh của c�i nước An Lạc do quả b�o từ tr� huệ của Như Lai m� khởi l�n, cho n�n c� thể trừ c�i tối �m của thế gian. Kinh n�i: Hoặc c� c�i Phật d�ng quang minh l�m Phật sự, ch�nh l� nghĩa n�y vậy. Cho n�n n�i rằng: Mặt trời Phật huệ s�ng sạch trừ thế �m si.

CH� TH�CH 15:

(1) V� k� l� kh�ng phải thiện kh�ng phải �c. N�i theo th�i thường l� �v� tư�.

PHẠM THANH NGỘ S�U XA, VI DIỆU VỌNG MƯỜI PHƯƠNG.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) �m thanh trang nghi�m. Phật vốn v� sao m� khơi l�n nguyện n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước, tuy c� thiện ph�p, m� danh tiếng chẳng xa, c� danh tiếng tuy xa song lại kh�ng vi diệu. C� danh tiếng xa vi diệu m� lại chẳng l�m vật (1) (gi�c) ngộ, cho n�n khởi l�n trang nghi�m n�y. Nước Thi�n Tr�c gọi hạnh (thanh tịnh) l� phạm hạnh, gọi lời lẽ vi diệu l� phạm ng�n. Xứ ấy qu� trọng Phạm Thi�n, phần nhiều hay d�ng (chữ) phạm để ca ngợi, n�n c�n n�i l� ph�p tại trung quốc (2) th�ng với Phạm Thi�n l� vậy.

Thanh l� danh vậy, danh c� nghĩa l� danh của c�i An Lạc. Kinh c� n�i: nếu c� người chỉ nghe thấy danh của c�i Tịnh độ An Lạc (m�) muốn nguyện v�ng sinh th� cũng được như nguyện. Đ�y l� một chứng cớ cho thấy danh n�y (gi�c) ngộ (vạn) vật vậy. Luận giải th�ch (3) c� n�i: Như Tịnh độ n�y, kh�ng phải thuộc về ba c�i. Lấy g� để n�i như vậy? Do kh�ng c� dục (n�n) chẳng phải c�i dục, do ở mặt đất, (n�n) chẳng phải c�i sắc; do c� sắc (n�n) chẳng phải c�i v� sắc. Nguy�n l� v� nghiệp ri�ng của Bồ T�t (n�n) mới th�nh như vậy. Ra khỏi (ba c�i) hữu m� (l�) hữu (n�n) n�i l� vi, danh c� thể khai ngộ (n�n) n�i l� diệu. Cho n�n n�i: Phạm thanh ngộ s�u xa, vi diệu vọng mười phương.

CH� TH�CH 16:

(1) Vật ở đ�y � n�i vạn vật, thuộc ch�ng hữu t�nh.

(2) Trung quốc ở đ�y kh�ng phải l� nước Trung Hoa ng�y nay, m� n�i chung cho c�c xứ trung t�m văn h�a, ngược lại với c�c v�ng bi�n địa hạ tiện.

(3) Kh�ng r� l� luận n�o? Đ�m Loan Đại sư gọi l� Th�ch luận tức �luận giải th�ch�. Trong �Lược Luận An Lạc Tịnh Độ Nghĩa� ng�i cũng chỉ n�i �Như Th�ch Luận ng�n� giống như ở đ�y, kh�ng n�i r� l� th�ch luận n�o, của ai? Song thường vẫn được hiểu l� Đại Tr� Độ Luận, bộ luận giải th�ch kinh Đại B�t Nh�, của Long Thụ Bồ T�t.

CH�NH GI�C A DI Đ�, VUA PH�P KH�O TRỤ TR�.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) chủ trang nghi�m. Phật vốn v� sao m� khơi dậy nguyện n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước La S�t l�m vua thời hướng dẫn cả nước ăn (thịt) lẫn nhau, b�nh xe b�u dừng tr�n (cung) điện thời bốn miền hết lo (1), v� như l� (một thời) phong thịnh, lẽ n�o lại kh�ng c� gốc g�c hay sao (2)? Cho n�n (ng�i) khơi nguyện l�n, nguyện c�i nước ta thường c� ph�p vương, (v�) do thiện lực của ph�p vương m� được trụ tr� (3). Trụ tr� l� như chim ho�ng hộc (tr�) giữ Tử An, ng�n năm lại (sống) dậy (4), (như) mẹ c� chăm (tr�) giữ con trải qua cạn d�ng (5) chẳng hoại. Nước An Lạc (dĩ nhi�n phải) được ch�nh gi�c kh�o (tr�) giữ, kh�ng lẽ c�i nọ lại c� sự việc phi ch�nh gi�c hay sao? Cho n�n n�i rằng: A Di Đ� ch�nh gi�c, ph�p vương kh�o trụ tr�.

CH� TH�CH 17:

(1) � n�i khi c� Chuyển Lu�n Vương xuất hiện thời c� b�nh xe b�u (bảo lu�n) hiện ra dừng đứng trong kh�ng tr�n cung điện, khi b�nh xe chuyển về hướng n�o th� lu�n vương cất qu�n theo hướng đ�, v� sẽ được mọi xứ ở phương đ� quy phục. B�nh xe đi đủ bốn hướng, lu�n vương thu phục trọn bốn miền, th� thế gian an cư lạc nghiệp.

(2) � n�i Chuyển Lu�n Vương kh�ng phải thường c� hay dễ c�. Thời đại an lạc của con người phải c� đủ nh�n duy�n mới được hưởng. Kh�ng như c�i Cực Lạc, Phật Di Đ� lu�n trụ tr�.

(3) Trụ tr� c� nghĩa l� giữ cho y�n ổn, cho vững chắc l�u bền.

(4) Nguy�n văn �thi�n linh canh khởi�. Theo �Lược An Lạc Tịnh Độ Nghĩa� th� Từ An v� chim Ho�ng Hộc (hay Ho�ng Hạc) ở đ�y thuộc t�ch truyện thần ti�n. Tử An chết cả ng�n năm, m� c� chim Ho�ng Hộc đến mộ k�u �Tử An�, thời Tử An lại sống dậy. C� lẽ � n�i A Di Đ� Phật tr� giữ ch�ng sinh, cho đến bao giờ th�nh tựu v� thượng Bồ Đề mới th�i, d� ch�ng sinh ch�m đắm trong phiền n�o v� minh.

(5) � n�i trải qua m�a nước d�ng v�o tiết h�, m�a nước cạn v�o tiết đ�ng.

NHƯ LAI TỊNH HOA CH�NG, CH�NH GI�C HOA H�A SINH.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) quyến thuộc trang nghi�m. Phật vốn cớ g� m� khơi l�n nguyện n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước hoặc lấy thai huyết l�m th�n thể, hoặc lấy ph�n tiểu l�m gốc sinh, hoặc h�e cức chốn cao (1), con c�i lại hung tợn, hoặc con mọn dạ h�n (2) m� t�i ba si�u việt, do ch� bai m� mang lửa (giận), v� sỉ nhục m� �m băng (hờn) (3). Cho n�n mới nguyện rằng, khiến c�i nước ta đều sinh ra trong tịnh hoa (của) Như Lai; quyến thuộc b�nh đẳng, kh�ng c�ch n�o m� cho hay lấy (được) (4). Cho n�n n�i rằng: Như Lai tịnh hoa ch�ng, ch�nh gi�c hoa h�a sinh.

CH� TH�CH 18:

(1) H�e cức: Từ thời nh� Chu ph�n tước vị quan trong triều ra �ba c�ng� v� �ch�n khanh�. Trồng ba c�y h�e để định chỗ cho ba quan C�ng, v� ch�n c�y cức để sắp chỗ cho ch�n quan khanh. N�n đời sau n�i h�e cức l� chỉ cho �ba C�ng ch�n Khanh�, tức n�i cho c�c quan tước trong triều đ�nh. Nguy�n văn c�u n�y l� �h�e cức cao kỳ�. �Cao kỳ� chỉ cho chốn kinh kỳ cao sang thuộc triều đ�nh vua ch�a.

(2) Nguy�n văn �thụ tử t� ph�c�, tức con c�i của quan h�n v� n� t�.

(3) Nguy�n văn �Cơ tiếu do chi ho�i hỏa, sỉ nhục duy�n dĩ b�o băng�. � n�i c�c phiền n�o hờn giận v� sự đụng chạm li�n hệ con người với nhau.

(4) Nguy�n văn �dữ đoạt v� lộ�, � n�i kh�ng c�ch g� m� c� thương hay gh�t được. �Dữ� l� cho, biểu tượng cho c�c h�nh động li�n hệ đến t�nh thương. �Đoạt� l� lấy đi, tượng trưng cho c�c h�nh động li�n hệ với gh�t bỏ. V� tr�n c�i Cực Lạc, mọi người đều l� quyến thuộc trong một li�n hệ �t�nh cảm� b�nh đẳng, v� đồng một bản thể tr� huệ thanh tịnh.

Y�U TH�CH PHẬT PH�P VỊ, THIỀN TAM MUỘI M�N ĂN.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) thọ dụng trang nghi�m. Phật vốn do đ�u m� khơi dậy nguyện n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước hoặc lục ổ ph� trứng (1) l�m bữa ăn no đủ, hoặc treo c�t chỉ đ�y (2) l�m c�ch vỗ về nhau, con c�i k�u r�o quả l� đau l�ng (3). Cho n�n (ng�i) khơi dậy nguyện đại bi, nguyện c�i nước ta d�ng Phật ph�p, d�ng thiền định, lấy tam muội l�m m�n ăn, kh�ng c�n c�c khổ nhọc v� c�c m�n ăn kh�c. Y�u th�ch Phật ph�p vị l� như Phật Nhật Nguyệt Đăng Minh n�i kinh Ph�p Hoa trong 60 tiểu kiếp. C�c vị th�nh giả tụ hội l�c đ� cũng (chỉ) ngồi (y�n) một chỗ. S�u mươi tiểu kiếp coi như khoảng bữa ăn, kh�ng c� một ai hoặc th�n hoặc t�m lại đ�m lười mỏi (4). Lấy thiền định l�m m�n ăn l� n�i cho c�c vị đại Bồ T�t thường ở trong tam muội (5) kh�ng (nhận) đồ ăn g� kh�c. Tam muội (6) l� c�c người, trời c�i đ� khi muốn ăn th� trăm vị đồ ngon, b�y ra la liệt, mắt thấy sắc, mũi ngửi hương, th�n th�ch th�, tự nhi�n no đủ, ăn xong (đồ ăn) biến mất, nếu cần lại hiện ra. C�c sự việc n�y đều (c� n�i) trong kinh. Cho n�n n�i rằng: Y�u th�ch Phật ph�p vị, thiền tam muội m�n ăn.

CH� TH�CH 19:

(1) Nguy�n văn: �Th�m s�o ph� no�n�, � n�i đời sống cơ cực ngh�o đ�i của c�i n�y phải đi lục lọi t�m kiếm ăn giết lẫn nhau. C� thể chỉ cho cảnh tranh sống của lo�i vật, m� cũng �m chỉ lu�n cho lo�i người.

(2) �Huyền sa chỉ đại�, cũng chỉ cho sự đ�i k�m, treo bao c�t l�n m� tưởng tượng l� lương thực c� đ� cho đở đ�i.

(3) Cũng chỉ l� diễn tả cảnh đ�i k�m thiếu ăn m� th�i.

(4) Coi Ph�p Hoa Kinh, phẩm Tự đệ nhất. Về tiểu kiếp (kalpa), th� Đại Tr� Độ Luận c� kh�c với C�u X� Luận. Chiếu theo tuổi thọ của con người tăng dần l�n từ 10 tuổi, mỗi một trăm năm tăng 1 tuổi thọ, cho đ�n 8 vạn 4 ng�n tuổi, th� gọi l� �một tăng�. Ngược lại từ 8 vạn 4 ng�n tuổi, mỗi trăm năm giảm một tuổi thọ, cho đến c�n c� 10 tuổi thọ, th� gọi l� �một giảm�. Tr� Độ Luận cho �một tăng một giảm� hợp lại l� một tiểu kiếp. Trong khi C�u X� cho �một tăng� hay �một giảm� l� một tiểu kiếp vậy.

(5) Tam muội (Samādhi) hoặc c�n phi�n �m l� Tam Ma Đề, nghĩa l� tập trung lại với nhau tại một chỗ. Theo quan điểm của Đại thừa l� to�n thể hiển hiện ra đối trước huệ chứng thật v� qu�n s�t. To�n thể ở đ�y l� to�n thể hiện h�nh của hạnh nghiệp, trọn cả nh�n lẫn quả. N�n n� l� một cảnh giới để ph�t huệ chứng thật. � nghĩa Tam muội như thế bao gồm lu�n cả hai nghĩa của chữ phạn ā-dhā l� �đặt xuống� v� �đốt ch�y�. Samādhi l� tập trung tất cả mọi hạnh nghiệp lại một chỗ để thắp s�ng l�n tr� huệ chứng biết ch�n t�nh của mọi ph�p.

(6) Đoạn sau n�y, Đ�m Loan Đại sư h�nh như muốn giải th�ch Tam Muội theo � nghĩa như một năng lực c�ng đức của c�c người trời nơi Cực Lạc.

DỨT L�A TH�N T�M N�O, THƯỜNG THỌ LẠC KH�NG NGƯNG.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) kh�ng c� c�c tai nạn trang nghi�m. Phật vốn v� sao khơi l�n nguyện n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước, s�ng được (vua) sủng �i, chiều (đ�) h�i b�a đao, hoặc (thuở) nhỏ nh� m�i tranh, (khi) lớn h�ng phương trượng (1), hoặc xuất (th�n) từ con nh� thổi k�n l�, trải biết bao phen rồi cũng trở lại (như) xưa (2). (Thấy) đủ loại mất (m�t ngang) tr�i như vậy, n�n (ng�i) nguyện rằng khiến c�i nước ta, an lạc li�n tục, rốt c�ng kh�ng gi�n đoạn. Th�n n�o l� c�c thứ đ�i kh�t, n�ng lạnh, giết hại v.v� T�m n�o l� c�c thứ phải tr�i, được mất, ba độc (3) n�y nọ. Cho n�n n�i rằng: Dứt l�a th�n t�m n�o, thường thọ lạc kh�ng ngưng.

CH� TH�CH 20:

(1) � n�i được k�nh trọng.

(2) Nguy�n văn �kinh lịch th�i ho�n�, � l� trải qua bao phen thử th�ch rồi cũng bị số mệnh �p trở lại như xưa. C�n � nghĩa thổi k�n l� (minh gia) c� lẽ chỉ cho hạng nhạc sĩ tầm thường?

(3) Ba độc tức tham, s�n v� si.

ĐẠI THỪA THIỆN CĂN GIỚI, BẰNG KH�NG DANH XẤU XA, NGƯỜI NỮ V� CĂN KHUYẾT, GIỐNG HAI THỪA CHẲNG SINH.

Bốn c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) đại nghĩa m�n trang nghi�m. M�n n�y l� m�n chung cho đại nghĩa. (C�n) đại nghĩa l� căn do của Đại thừa vậy. Như người ta x�y th�nh, (đến) được cửa (tức l� m�n) thời v�o (được). Nếu người n�o được sinh v�o An Lạc, đ� l� th�nh tựu (được) m�n (tức cửa) của Đại thừa vậy. Phật vốn lẽ g� khơi l�n nguyện n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước, tuy c� Phật Như Lai hiền th�nh c�c ch�ng, (song) v� c�i nước � trược, n�n ph�n một m� n�i ba (1) hoặc do c�ch n�ng l�ng m�y (m�) bị tr�ch, hoặc v� n�i năng biểu lộ (m�) phải ch� (2). Cho n�n nguyện rằng khiến c�i nước ta đều l� một vị (của) Đại thừa, một vị b�nh đẳng, mầm mống căn hoại kh�ng sao sinh về được. Người nữ, t�n tật (đến) danh từ (th�i) cũng kh�ng c�. Cho n�n n�i: Đại thừa thiện căn giới, bằng kh�ng danh xấu xa, người nữ v� căn khuyết, giống hai thừa chẳng sinh.

Hỏi rằng: Theo kinh V� Lượng Thọ được n�i tại th�nh Vương X�, trong 48 nguyện của Bồ T�t Ph�p Tạng c� n�i, nếu ta đắc (th�nh) Phật, (th� số) Thanh Văn trong nước (ta), (như) c� ai c� thể t�nh to�n biết được số lượng đ�, (th� ta) kh�ng giữ (lấy) ch�nh gi�c. Đ� l� một chứng cớ (cho thấy c�i đ�) c� Thanh Văn vậy. Lại trong (luận) Thập Trụ Tỳ B� Sa, Bồ T�t Long Thụ l�m (b�i) t�n (th�n) Phật A Di Đ� c� n�i: �Vượt khỏi ngục ba c�i, mắt như l� hoa sen, ch�ng Thanh Văn v� lượng, n�n con dập đầu lễ�. Đ� l� chứng cớ thứ hai c� Thanh Văn (trong c�i kia) vậy. Lại trong luận Ma Ha Diễn c� n�i, c�i Phật (c�) đủ loại kh�ng giống nhau, hoặc c� c�i Phật thuần l� tăng Thanh Văn, hoặc c� c�i Phật thuần l� tăng Bồ T�t, hoặc c� c�i Phật Bồ T�t, Thanh Văn hợp lại l�m tăng, như c�i nước An Lạc của (Phật) A Di Đ� chẳng hạn l� một vậy. Đ� l� chứng cớ thứ ba l� c� Thanh Văn. Trong c�c kinh m� n�i c� đến xứ sở An Lạc, phần lớn đều n�i c� Thanh Văn, chứ kh�ng n�i l� kh�ng c� Thanh Văn. (M�) Thanh Văn ch�nh l� một trong nhị thừa. (Nay) luận (n�y) lại n�i cho đến kh�ng c� cả danh dự của nhị thừa nữa. Điều n�y l�m sao hiểu được đ�y?

Đ�p rằng: D�ng l� m� suy, Tịnh Độ An Lạc kh�ng thể c� nhị thừa. Cớ sao lại n�i vậy? Thường c� bệnh tất c� thuốc (đ� l�) lẽ thường của l� số vậy.� Kinh Ph�p Hoa c� n�i: Như Lai Th�ch Ca M�u Ni, do v� ra đời nơi thời năm trược, n�n ph�n một l�m ba, Tịnh độ đ� chẳng phải l� năm trược, kh�ng c� tam thừa l� r� (lắm) rồi. Kinh Ph�p Hoa n�i về c�c Thanh Văn, c�c vị đ� do đ�u m� được giải tho�t? Chỉ (do) l�a hư vọng, gọi l� giải tho�t. C�c vị n�y thật ra chưa được (đến chỗ) tất cả (đều) giải tho�t, v� chưa đắc (được) đạo v� thượng. Suy x�t (kỹ) l� n�y, (th�) A La H�n đ� chưa được tất� cả (đều) giải tho�t, ắt phải c� sinh. C�c vị n�y lại kh�ng (c�n) sinh trong ba c�i. Ngo�i ba c�i ra, trừ Tịnh Độ, lại kh�ng c� chỗ (n�o để) sinh. Cho n�n chỉ phải sinh nơi Tịnh Độ m� th�i. (Ở c�i n�y) như n�i về Thanh Văn l� Thanh Văn nơi c�c phương kh�c sinh về, vẫn giữ t�n gốc n�n gọi l� Thanh Văn. Như khi Thi�n Đế Th�ch (3) sinh v�o c�i người c� họ l� Kiều Thi Ca, sau n�y tuy l�m chủ c�i Trời, Phật v� muốn cho người ta biết căn do của �ng ta, (n�n) khi n�i chuyện với Đế Th�ch vẫn gọi l� Kiều Thi Ca, (Thanh Văn) kia cũng giống như đ�y vậy. Lại luận n�y chỉ n�i giống nhị thừa kh�ng sinh, � n�i nước An Lạc kh�ng sinh mầm mống nhị thừa, chứ c� ngại g� (nếu) nhị thừa sinh v�o vậy. V� như lo�i quất kh�ng sinh ở Giang Bắc (nhưng) c�c h�ng qu�n ở H� Lạc cũng thấy c� quất. Lại (cũng như người ta) n�i chim Anh Vũ kh�ng (bay) đến Lũng T�y, (song) c�c thanh gi� ở Triệu, Ngụy, vẫn c� chim Anh Vũ. Hai loại n�y (ở đ�y) chỉ n�i l� loại của n� kh�ng c� đến (tận) đ�y. (N�i c�i) kia c� Thanh Văn cũng y như vậy. Hiểu được như vậy thời r� được kinh luận.

Hỏi rằng: Danh để gọi đến sự, c� sự mới c� danh. Nước An Lạc đ� kh�ng c� c�c sự như nhị thừa, người nữ v� căn khuyết (th�) cũng cần g� phải n�i kh�ng c� ba loại danh như vậy?

Đ�p rằng: Như Bồ T�t t�m mềm (4), kh�ng đủ sức dũng m�nh,(bị) ch� gọi l� Thanh Văn; như người (hay) lươn lẹo hoặc lại nhu nhược, (bị) ch� n�i l� người nữ; lại tuy mắt tuy s�ng m� kh�ng minh bạch c�c sự, (bị) ch� bảo l� đồ m�; lại như tai tuy th�ng song nghe nghĩa kh�ng hiểu, (bị) ch� cho l� kẻ điếc; lại như lưỡi tuy n�i (được) nhưng ấp �ng lắp bắp (bị) ch� l� đồ c�m. Đủ c�c sự thể như vậy, căn tuy c� đủ, m� vẫn c� c�c danh xưng ch� tr�ch. Cho n�n phải n�i� (ở Tịnh Độ kia) cho đến kh�ng c� cả danh (xưng) nữa. Cho thấy r� Tịnh Độ kh�ng c� c�c danh xưng (khen) tặng (ch�) bỏ như vậy.

Hỏi rằng: Theo bổn nguyện của� Bồ T�t Ph�p Tạng, c�ng với� b�i t�n của Bồ T�t Long Thụ, đều dường� như lấy chỗ nước kia c� nhiều ch�ng Thanh Văn l�m chỗ hy kỳ, như thế c� nghĩa sao?

Đ�p rằng: Thanh Văn lấy thật thế (5) l�m chỗ chứng, coi như kh�ng thể (n�o) lại sinh mầm rễ Phật đạo (được), song Phật d�ng thần lực bổn nguyện kh�ng thể suy lường, nhiếp lấy (c�c vị ấy) khiến sinh (v�o c�i nước) kia, rồi lại sẽ d�ng thần lực (khiến) sinh t�m đạo v� thượng cho họ. V� như lo�i chim độc (rớt) v�o nước, c� cua đều chết, lo�i t� gi�c chạm v�o, c�c lo�i chết đều sống dậy. Cũng (giống) vậy, kh�ng thể sinh (Phật đạo) m� sinh, cho n�n (lấy đ� l�m chỗ) quả l� hy kỳ, song trong năm thứ kh�ng thể suy lường (th�) Phật ph�p l� kh�ng thể suy lường hạng nhất. Phật c� thể khiến Thanh Văn sinh lại được t�m đạo v� thượng, thật quả l� một mức kh�ng thể suy lường vậy.

CH� TH�CH 21:

(1) Đ�y l� chủ trương của Ph�p Hoa Kinh. Đạo chỉ c� một �thừa� song v� căn t�nh ch�ng sinh sai kh�c n�n phải ph�n l�m ba �thừa�.

(2) Nguy�n văn �hoặc dĩ th�c mi ch� tiếu, hoặc duy�n chỉ ngữ chi�u cơ�. Kh�ng r� �th�c mi� � n�i g�, phải chăng l� n�i cho người nữ? �Th�c mi� � n�i l�m nổi l�ng m�y l�n, chỉ cho người nữ chưng diện? C�n �chỉ ngữ chi�u cơ� l� � chỉ cho c�c kẻ t�n tật, n�i năng, h�nh động bất lực, bị cười ch�.

(3) Thi�n Đế Th�ch tức vua c�i trời Đao Lợi. Đế Th�ch n�i đủ l� Th�ch Ca Đề Ho�n Nh�n Đ� La (Śakradevānām-Indra). Khi c�n l� người tu ph�c đức c�ng với c�ng với 32 người bạn th� c� t�n l� Kiều Thi Ca (Kauśika). Sau c�ng với cả 32 bạn sinh l�n đỉnh n�i Tu Di, Kiều Thi Ca l�m ch�a c�i n�y v� 32 người bạn kia l�m ph� thần n�n c�i Đao Lợi c�n gọi l� Tam Thập Tam Thi�n (c�i trời Ba Mươi Ba) (Xem Đại Tr� Bộ Luận quyển 56).

(4) Nhuyễn t�m tức t�m yếu đuối. Ở đ�y kh�ng đương nổi đại bi v� đại tr� của chư Phật v� chư Chư Bồ T�t vậy.

(5) Thật tế theo lối n�i triết học ng�y nay l� �thật tại�. Song thật tại của đạo Phật ch�nh l� Niết B�n tịch diệt (theo Tiểu thừa) hoặc t�nh KH�NG (theo Đại thừa). Bởi nền tảng của hiện hữu vốn kh�ng thật c�, kh�ng c� thật ng� nơi hữu t�nh, kh�ng c� thật ph�p nơi thế giới. L�nh vực của sự thật (tức thật thế) chỉ l� tịch diệt, hoặc l� KH�NG. �Ng�n ngữ đạo đoạn, t�m h�nh xứ diệt� l� th�i độ đ�ng đắn nhất để chứng ngộ thật tế n�y vậy.

CH�NG SINH BAO ƯỚC NGUYỆN, TẤT CẢ ĐỀU ĐẦY ĐỦ.

Hai c�u n�y gọi l� sự th�nh tựu c�ng đức (về) (sự thỏa m�n) đầy đủ tất cả mọi mong cầu trang nghi�m. Phật vốn cớ g� m� khởi l�n nguyện n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i nước, hoặc danh cao tước nặng kh�ng c�ch ẩn dật (1), hoặc người ph�m t�nh th�, hiếm (ai) th�nh (tựu được) con đường tốt đẹp (2), hoặc nghiệp r�ng buộc, kh�ng do m�nh xắp xếp, như ti�n nh�n A Tư Đ� (3) chẳng hạn. Đủ loại như thế bị gi� nghiệp thổi, kh�ng được tự tại. Cho n�n nguyện rằng, khiến c�i nước t�i, mỗi người đ�ng với cầu mong của m�nh (đều được) � nguyện ho�n m�n. N�n mới n�i rằng: Ch�ng sinh bao ước nguyện, tất cả đều đầy đủ.

CH� TH�CH 22:

(1) � n�i danh vọng tiền t�i r�ng buộc, muốn tịnh tu kh�ng xong.

(2) � n�i con đường đạo thanh tịnh giải tho�t.

(3) A Tư Đ� (Asita): vị ti�n nh�n coi tướng cho đức Phật khi mới sơ sinh. L�c đ� �ng đ� 120 tuổi, sau khi coi tướng cho đức Phật sơ sinh xong, �ng �u sầu rớt nước mắt. L� do l� v� �ng sẽ chết v� sinh về c�i trời v� tưởng, do đ� sẽ kh�ng được c�ng thời với Phật v� kh�ng được nghe kinh ph�p. Đ� ch�nh l� mối hận của �ng (xem Đại Ch�nh Tạng quyển 3, �Qu� khứ hiện tại nh�n quả kinh�, trang 626- 627).

CHO N�N NGUYỆN SINH VỀ, NƯỚC PHẬT A DI Đ�.

Hai c�u n�y đ�c kết lại 17 sự th�nh tựu (về) c�i nước trang nghi�m (được) qu�n s�t ở tr�n, cho n�n mới nguyện sinh. Giải th�ch về (sự) thanh tịnh của kh� thế gian tr�n đ�y đ� xong hết. Tiếp theo qu�n (sự) thanh tịnh của ch�ng sinh thế gian. Nơi m�n n�y ph�n l�m hai loại kh�c nhau. Một l� qu�n s�t (về) c�ng đức trang nghi�m của A Di Đ� Như Lai, hai l� qu�n s�t (về) c�ng đức của Bồ T�t (nơi c�i) đ�. Trong sự qu�n s�t (về) c�ng đức trang nghi�m của Như Lai th� gồm c� t�m loại, đến văn (b�n dưới) sẽ kể ra.

Hỏi rằng: C� luận sư hễ giảng giải về danh nghĩa của ch�ng sinh (th� cứ) lấy sự lu�n chuyển trong ba c�i, chịu biết bao phen sinh tử, n�n gọi l� ch�ng sinh. Nay lại gọi Phật v� Bồ T�t l� ch�ng sinh, nghĩa n�y l� l�m sao?

Đ�p rằng: Kinh c� n�i một ph�p c� v� lượng danh, một danh c� v� lượng nghĩa. Như do chịu biết bao phen sinh tử n�n gọi l� ch�ng sinh, th� đ� l� sự giải th�ch của c�c nh� Tiểu thừa về � nghĩa của danh từ ch�ng sinh trong ba c�i, (chứ) kh�ng phải l� � nghĩa của danh từ ch�ng sinh theo c�c nh� Đại thừa. Ch�ng sinh theo c�c nh� Đại thừa n�i th� như kinh �Bất tăng bất giảm� (1) cho rằng: n�i ch�ng sinh tức ch�nh l� nghĩa kh�ng sinh kh�ng diệt. Tại sao vậy? Bởi nếu (ch�ng sinh) c� sinh, (th� ch�ng sinh l� đ� sinh rồi), (nay) sinh rồi lại sinh (nữa), (như vậy l�) c� lỗi kh�ng c�ng. Do c� lỗi kh�ng (cần phải) sinh (nữa) m� (lại) sinh, cho n�n (l�) kh�ng sinh. Nếu c� sinh mới c� diệt được, (nay) đ� kh�ng sinh, l�m sao c� diệt, cho n�n kh�ng sinh kh�ng diệt l� nghĩa của ch�ng sinh. Như trong (c�c) kinh c� n�i (đối với) năm thọ ấm, (nếu) th�ng đạt (được nghĩa) KH�NG, kh�ng c� g� hết (của năm ấm) (2), (th� đ�) l� nghĩa của khổ. Đ�y cũng đồng một � nghĩa như (kinh) tr�n vậy.

CH� TH�CH 23:

(1) Đại Ch�nh Tạng, quyển 16 trang 466. Theo kinh tr�nh b�y như sau: �N�i ch�ng sinh tức l� kh�ng sinh, kh�ng diệt, thường hằng, m�t mẻ (thanh lương), kh�ng biến (đổi), quy y. (Ch�ng sinh l�) t�n kh�c của ph�p giới b�nh đẳng thanh tịnh kh�ng thể suy lường. Ch�nh do nghĩa ấy, ta (tức đức Phật) y theo ph�p nọ m� n�i l� ch�ng sinh�. (S�ch dẫn, trang 467, phần dưới).

Theo kinh, nghĩa của ch�ng sinh l� nghĩa ch�n thật bao gồm cả thanh tịnh lẫn kh�ng thanh tịnh. Kinh n�i: �Đệ nhất nghĩa đế tức l� ch�ng sinh giới, ch�ng sinh giới tức l� Như Lai tạng. Như Lai tạng tức l� ph�p th�n� (s�ch dẫn, trang 467, phần tr�n).

(2) V� sở hữu c� nghĩa l� kh�ng c� g� hết, những g� được coi l� c� đều kh�ng c� ch�t n�o hết.

V� LƯỢNG VUA B�U LỚN, Đ�I HOA SẠCH VI DIỆU.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) t�a trang nghi�m. Phật cớ l�m sao lại trang nghi�m t�a n�y? (Do ng�i) thấy c� Bồ T�t, v�o l�c th�n sau c�ng (1) trải cỏ m� ngồi, (để) th�nh A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề (2). Người trời nh�n thấy, (m� vẫn) kh�ng sinh (l�ng) tin tăng thượng (3), (l�ng) cung k�nh tăng thượng, (l�ng) y�u th�ch tăng thượng, (l�ng) tu h�nh tăng thượng. Cho n�n (ng�i) nguyện rằng: khi ta th�nh Phật khiến cho đ�i hoa sạch vi diệu bằng v� lượng lo�i b�u ch�a lớn sẽ l� t�a (ngồi) của Phật. Như trong kinh Qu�n V� Lượng Thọ c� n�i: tr�n mặt đất bằng bẩy b�u c� t�a sen ch�a bằng b�u lớn, hoa sen mỗi một c�nh c� mầu sắc trăm b�u, c� t�m vạn bốn ng�n đường g�n, y như n�t họa của c�i trời, (mỗi) đường g�n c� t�m vạn bốn ng�n �nh s�ng. C�nh hoa nếu nhỏ, th� d�i rộng 250 do tuần (4). (Một) đ�a hoa như vậy c� t�m vạn bốn ng�n c�nh. Nơi khoảng một c�nh c� trăm ức (5) ngọc ch�a ma ni trang điểm �ng �nh. Mỗi một ma ni ph�ng ra ng�n �nh s�ng. �nh s�ng n�y như lọng che do bẩy b�u hợp th�nh, che tr�m mặt đất. B�u Th�ch Ca Tỳ Lăng Gi� (6) được d�ng để l�m đ�i. Đ�i hoa sen n�y trang sức bằng t�m vạn b�u kim cương Ch�n Th�c Ca (7), b�u Phạm Ma Ni (8), v� v�ng bằng ngọc diệu ch�n. Tr�n đ�i ấy, tự nhi�n c� sẵn một cột tr�ng b�u (9). Mỗi một tr�ng b�u như trăm ng�n vạn ức n�i Tu Di. M�n che tr�n tr�ng như cung trời Dạ Ma (10), c� 500 ức ngọc b�u vi diệu d�ng để trang sức. Mỗi một ngọc b�u c� t�m vạn bốn ng�n �nh s�ng. Mỗi một �nh s�ng c� t�m vạn bốn ng�n sắc v�ng sai kh�c. Mỗi một sắc v�ng biến khắp đất b�u (của c�i) An Lạc, biến h�a khắp nơi, mỗi một nơi một tướng kh�c, hoặc th�nh đ�i kim cương, hoặc l�m v�ng tr�n ch�u, hoặc th�nh m�y tạp hoa. Khắp mười phương hướng, t�y � biến hiện, thực hiện Phật sự. Mọi thứ như thế qu� khỏi số lượng. Cho n�n n�i: V� lượng vua b�u lớn, đ�i hoa sạch vi diệu.

CH� TH�CH 24:

(1) Tức �mạt hậu th�n� hay tối hậu th�n, tức kiếp sau c�ng của một vị Bồ T�t để th�nh Phật. Trong kiếp sau c�ng n�y Bồ T�t lu�n lu�n thọ th�n lo�i người (tức phi thi�n long b�t bộ, phi tam đồ �c đạo, A Tu La).

(2) Anuttara-Samyak-Saṃbodhi phi�n �m l� A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề. Anuttara l� kh�ng vượt qua khỏi, kh�ng c� tr�n nữa; samyak l� ch�n ch�nh; saṃ dịch l� �đẳng�, l� trước sau y vậy, bodhi l� gi�c. N�i trọn l� �v� thượng ch�nh đẳng gi�c�. Đ� l� t�n gọi sự gi�c ngộ của một vị Phật, � muốn t�ch biệt sự gi�c ngộ của đức Phật ra khỏi bất cứ một tr� huệ n�o giữa c�i trời v� người, v� ngay cả tr� huệ của Nhị thừa, Bồ T�t. V� ch�nh đ� mới l� sự gi�c ngộ cao nhất, đ�ng nhất v� ho�n to�n vi�n m�n.

(3) Tăng thượng vốn theo nghĩa của chữ phạn adhika, nghĩa l� th�m nữa, l�n cao th�m nữa hoặc hơn hẳn, si�u việt� Do đ� sự tăng thượng n�y phải li�n hệ với ch�nh ph�p v� với ch�n ch�nh thiện tri thức (tức đức Phật). Khi n�o l�ng tin của một người (đối với đạo Phật) đi trực tiếp thẳng v�o v� vững trụ nơi ch�nh ph�p v� nơi đức Phật, th� c� thể n�i đ� l� l�ng tin tăng thượng.

(4) Do tuần (Yojana), khoảng 11 c�y số.

(5) Một ức l� 10 vạn, một vạn l� 10 ng�n, n�n một ức l� 100 ng�n.

(6) Śakrābhilagna-(mani)-ratna: T�n một loại ngọc b�u rất qu�. Śakrā c� nghĩa l� năng lực mạnh (chỉ cho Đế Th�ch), Abhilagna c� nghĩa l� mang, đeo. Trung Hoa dịch Śakrābhilagna l� �năng thắng�, � n�i c� thể thắng hơn mọi thứ kh�c về phương diện qu� gi�. C�n ratna l� bảo, tức ch�u b�u.

(7) Kiṃśuka, Trung Hoa dịch l� �x�ch bảo�, tức b�u đỏ.

(8) Brahma-maṇi: Trung Hoa dịch l� �tịnh ch�u� v� brahma thường hiểu theo nghĩa thanh tịnh, cũng ch�nh l� ngọc Như � (tức Maṇi) của Đại Phạm Thi�n Vương (tức Brahma).

(9) Tr�ng : hoặc cờ vải hoặc trụ đ� khắc kinh tr�n đ�.

(10) Tức cung trời thứ ba thuộc s�u từng trời thuộc c�i dục.

TƯỚNG TỐT RẠNG MỘT TẦM, SẮC TƯỢNG VƯỢT QUẦN SINH.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) th�n nghiệp trang nghi�m. Phật vốn v� sao lại trang nghi�m th�n nghiệp như thế? (Do ng�i) thấy c� th�n Phật được �nh s�ng một trượng. So với �nh s�ng của th�n người kh�ng đủ (gọi) l� si�u tuyệt, nếu (so với) tướng đẹp của vua Chuyển Lu�n th� cũng gần giống như nhau. Đề B� Đạt Đa chỉ thiếu c� hai (tướng đẹp) m� (cũng) đủ để lấy đ� hoặc loạn vua A X� Thế (1). San X� Gia n�y nọ (2) (m�) d�m (x�ng x�o) như bọ ngựa (3) vậy. Hoặc c�c (sự việc) kiểu như vậy. Cho n�n (ng�i) trang nghi�m th�n nghiệp như vậy. X�t theo lời giảng ở c�i n�y th� 6 thước l� một tầm. (C�n) như kinh Qu�n V� Lượng Thọ th� n�i: �A Di Đ� Như Lai th�n cao 60 vạn ức na do tha hằng h� sa do tuần (4). Vi�n quang (5) của Phật như trăm ức tam thi�n đại thi�n thế giới (6)�. Dịch giả (7) d�ng (chữ) tầm để n�i, mới m� mịt l�m sao! Người chốn qu� m�a, kh�ng bỏ được (c�c thứ) dọc ngang d�i ngắn (8), đều cho rằng giang hai c�nh tay ngang ra l� một tầm. Nếu dịch giả hoặc giả c� đem (� nghĩa) kiểu ấy ra d�ng để chuẩn định A Di Đ� Như Lai, � (muốn) n�i giang (hai) c�nh tay ra n�n gọi l� một tầm, th� vi�n quang cũng phải rộng đến 60 vạn ức na do tha hằng h� sa do tuần, cho n�n mới n�i: Tướng tốt rạng một tầm, sắc tượng vượt quần sinh.

Hỏi rằng: Kinh Qu�n V� Lượng Thọ n�i: �Chư Phật Như Lai l� ph�p giới th�n (9), nhập v�o trong t�m tưởng của tất cả ch�ng sinh. Cho n�n c�c �ng khi t�m tưởng Phật th� t�m ấy ch�nh l� 32 tướng, 80 vẻ đẹp nơi th�n. T�m ấy l�m (th�nh) Phật, t�m ấy l� Phật. Biển ch�nh biến tri (10) của chư Phật từ t�m tưởng (n�y m�) sinh�. Nghĩa ấy ra l�m sao?

Đ�p rằng: Th�n gọi l� tập (lại) m� th�nh, giới gọi l� (c�c) sự (ph�n) biệt (ra). Như nh�n giới duy�n (theo) năm nh�n duy�n căn, sắc, kh�ng, minh, t�c � (11) m� sinh, (th�) gọi l� nh�n giới. Nh�n n�y chỉ tự (hiện) h�nh (với) duy�n của m�nh, kh�ng (hiện) h�nh (với) c�c duy�n kh�c, bởi (n� với) c�c (duy�n) sự (kia) kh�c biệt vậy. Nhĩ, tỉ, thiệt c�c thứ giới cũng như vậy. N�i chư Phật Như Lai l� ph�p giới th�n đ� l�, ph�p giới l� t�m ph�p của ch�ng sinh vậy. Bởi t�m c� thể sinh tất cả c�c ph�p thế gian c�ng xuất thế gian, n�n gọi t�m l� ph�p giới. Ph�p giới c� thể sinh th�n tướng hảo của chư Như Lai, cũng y như sắc n�y nọ c� thể sinh nh�n thức, cho n�n Phật th�n gọi l� ph�p giới th�n. Th�n n�y kh�ng (hiện) h�nh nơi c�c duy�n kh�c, thế n�n nhập v�o trong t�m tưởng của tất cả ch�ng sinh. (C�n) khi t�m tưởng Phật, th� t�m ấy ch�nh l� 32 tướng tốt, 80 vẻ th�n đẹp, đ� l� khi ch�ng sinh t�m đang tưởng Phật, th� tướng tốt của Phật th�n hiển hiện trong t�m của ch�ng sinh vậy, v� như nước trong thời sắc tượng hiện, nước v� sắc tượng kh�ng phải một, kh�ng phải kh�c, n�n n�i l� th�n tướng tốt của Phật ch�nh l� t�m tưởng vậy. T�m n�y l�m (th�nh) Phật l� n�i t�m c� thể l�m th�nh Phật. T�m n�y l� Phật l� ngo�i t�m kh�ng c� Phật vậy, v� như lửa từ gỗ m� ra, lửa kh�ng thể l�a ngo�i gỗ vậy. Do kh�ng l�a gỗ ắt c� thể đốt gỗ. Gỗ bị lữa thi�u, gỗ tức l� lữa vậy. Biển ch�nh biến tri của chư Phật của t�m tưởng sinh l�: ch�nh biến tri l� (y) như ph�p giới ch�n ch�nh m� biết vậy, ph�p giới v� tướng, n�n chư Phật v� tri, do v� tri n�n kh�ng g� kh�ng biết, kh�ng biết m� biết đ� l� ch�nh biến tri. C�i biết n�y s�u rộng kh�ng thể đo lường, n�n v� như biển vậy.

CH� TH�CH 25:

(1) A X� Thế (Ajātaśatru) vốn l� Th�i tử, con vua Tần B� Sa La (Bimbisara) của th�nh Vương X� (Rājagṛha) nước Ma Kiệt Đ� (Magadha), t�n k�nh Đề B� Đạt Đa (Devadatta), �c cảm với Phật. Nghe lời x�i dục của Đề B� Đạt Đa (Xem Đại B�t Niết B�n Kinh) đoạt ng�i giết cha (xem phần duy�n khởi của Kinh Qu�n V� Lượng Thọ). Sau hối hận t�m đến Phật quy y s�m tội (Xem Đại Niết B�n Kinh, quyển 19-20, trang 474. Đại Ch�nh Tạng quyển 12).

(2) San X� Gi� n�i đủ l� San X� Dạ Tỳ La Chi tử (Saṃjayin-Vairaṭī-putra). Một trong s�u nh� ngoại đạo đồng thời với đức Phật, theo Trường A H�m-Sa M�n quả kinh, thời �ng ta l� người chủ trương �dị luận�, theo Sāma��aphala-Sutta của tạng Pāli, thời gọi l� �t�n loạn luận� (vikkhepa).

Chữ n�y nọ l� chỉ cho năm nh� ngoại đạo kia (xem Trường A H�m-Sa M�n Quả Kinh, Đại Ch�nh Tạng quyển 1. V� Trường Bộ Kinh-Kinh Sa M�n Quả, Th�ch Minh Ch�u Việt dịch).

(3) � n�i s�u nh� ngoại đạo kh�ng ra g� hết so với đức Phật, vậy m� cũng hung hăng như bọ ngựa đ�i đấu với xe lớn, tức đức Phật.

(4) Na do tha (niyuta hoặc nayuta) l� một vạn hoặc trăm vạn.

(5) Tức h�o quang từ đỉnh đầu đức Phật tỏa ra v�ng quanh đầu Ng�i.

(6) Đại thi�n thế giới, xem ch� th�ch (2) số 7 trang 12.

(7) Tức Bồ Đề Lưu Chi.

(8) � n�i người c�i n�y c�n quen với c�c lối do d�i ngắn theo số lượng.

(9) Lấy ph�p giới l� th�n n�n gọi l� ph�p giới th�n. Song th�n thật cũng vốn l� ph�p giới n�n th�n ch�nh l� ph�p giới th�n. Ph�p ở đ�y l� to�n thể c�c th�nh tố (elements) cấu tạo n�n thế giới v� hữu t�nh. Thật t�nh của ph�p gọi l� ph�p giới (dharmadhatu). Thật t�nh n�y thể hiện ra hai mặt, một mặt thể, một mặt dụng. Theo mặt �thể� c�c ph�p đều KH�NG, v� tự t�nh, vốn l� ch�n như, Niết B�n. Về mặt �dụng� c�c ph�p đều thật c�, thanh tịnh v� tr�n đầy c�ng đức. Ph�p giới bao gồm lu�n cả hai mặt đ� của ph�p, thể hiện ra vừa thế gian vừa xuất thế gian.

(10) Ch�nh biến tri (Samyak-saṃbodhi) vốn l� �ch�nh đẳng ch�nh gi�c�.

(11) Căn l� mắt, sắc l� h�nh sắc, kh�ng l� khoảng c�ch vừa để thấy, minh l� �nh s�ng, t�c � l� khởi � nhận x�t.

TIẾNG NHƯ LAI VI DIỆU, TỊNH VANG NGHE MƯỜI PHƯƠNG.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) miệng trang nghi�m. Phật vốn v� đ�u khởi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� Như Lai, danh dường như kh�ng t�n qu� (lắm). Như kẻ đẩy xe ngoại đạo (cũng) xưng họ C� Đ�m (1). �m thanh (của Phật) ng�y th�nh đạo, chỉ thấu tới Phạm Thi�n (2), cho n�n nguyện rằng khiến khi ta th�nh Phật, �m thanh vi diệu lan xa, người nghe ngộ nhẫn (3), cho n�n mới n�i: Tiếng Như Lai vi diệu, tịnh vang khắp mười phương.

CH� TH�CH 26:

(1) C� Đ�m (Gautama) l� họ của đức Phật Th�ch Ca. � n�i kẻ h�n ngu cũng c�ng họ với đức Phật.

(2) Phạm Thi�n l� c�i trời đầu ti�n của sơ thiền thuộc c�i sắc.

(3) Nhẫn (kṣānti) � n�i v� sinh ph�p nhẫn (anutpattika-dharma-kṣānti) tức tr� tương ưng với t�nh tịnh diệt, thanh tịnh, v� sinh của c�c ph�p.

ĐỒNG ĐẤT, NƯỚC, LỬA, GI�, HƯ KH�NG, KH�NG PH�N BIỆT.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) t�m trang nghi�m. Phật vốn v� sao m� khởi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� Như Lai n�i ph�p rằng: Đ�y trắng đ�y đen, đ�y kh�ng trắng kh�ng đen (1), (rồi n�o l�) hạ ph�p trung ph�p thượng ph�p thượng thượng ph�p. (N�i ph�p) c� v� lượng phẩm sai biệt như vậy, tựa như c� ph�n biệt (về c�c ph�p). Cho n�n (Ng�i) nguyện rằng, khiến (khi) ta th�nh Phật, thời (t�m ta) như đất g�nh v�c kh�ng kể g� nặng nhẹ, như nước tưới lớn kh�ng ph�n cỏ xấu tốt, như lửa nấu ch�n chẳng chia ra thơm thối, như gi� khởi l�n đ�u m�ng g� thức ngủ (2), như (hư) kh�ng bao tr�m chẳng l� g� th�ng tắc, được (như) vậy b�n trong, vật (sẽ) y�n b�n ngo�i, giả quay về thật, do vậy m� dứt (3). Cho n�n n�i rằng: Đồng đất, nước, lửa, gi�, hư kh�ng, kh�ng ph�n biệt.

CH� TH�CH 27:

(1) Phật Th�ch Ca n�i ph�p ph�n ra ph�p trắng tượng trưng cho thiện ph�p, v� ph�p đen tượng trưng cho �c ph�p.

(2) C� lẽ � muốn n�i gi� thổi bất kể kẻ đang ngủ hay người đang� thức, tức người cần đến n� hay kh�ng biết g� đến n�!

(3) Dứt đ�y l� hư giả kh�ng c�n nữa.

CH�NG NGƯỜI, TRỜI, BẤT ĐỘNG, BIỂN TR� THANH TỊNH SINH.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) đại ch�ng trang nghi�m. Phật vốn cớ g� m� khởi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� Như Lai m� số đại ch�ng, dưới ph�p lu�n m� ng�i thuyết, c� c�c căn t�nh (thuộc về) dục đủ thứ kh�ng đồng, đối với tr� huệ của Phật (để tu h�nh), hoặc thối (thất) hoặc ch�m (đắm), bởi kh�ng bằng nhau (về căn t�nh) n�n ch�ng kh�ng (được) thuần tịnh. Cho n�n (ng�i) dấy (l�n) nguyện, nguyện (khi) ta th�nh Phật, (trong c�i nước ta) hễ c� người, trời, th� đều từ biển tr� huệ thanh tịnh m� sinh. Biển l� n�i cho tr� (biết) tất cả chủng (loại) (1) s�u rộng v� bờ, kh�ng chứa c�c th�y chết (thuộc) tạp thiện trung hạ của nhị thừa, (n�n) v� dụ như biển. Cho n�n n�i: Ch�ng người, trời, bất động, biển tr� thanh tịnh sinh. Bất động l� n�i cho c�c người, trời n�y th�nh tựu căn Đại thừa, (đến mức) kh�ng thể lay động vậy.

CH� TH�CH 28:

(1) Nhất thiết chủng tr� (Sarvākāra-j�atā) thường được ph�n biệt với �nhất thiết tr� (sarvaj�atā). Nhất thiết tr�, tức tr� biết tất cả. Biết tất cả ở đ�y l� biết về � nghĩa căn bản v� chung cho tất cả c�c ph�p, gọi l� �tổng tướng� (sāmānyalakṣaṇa). Đ�y l� tr� chung cho Phật lẫn Thanh Văn, Duy�n Gi�c. Tuy nhi�n Thanh Văn Duy�n Gi�c chỉ biết đến đ�y l� ngưng. C�n �biệt tướng� (svalakṣaṇa) của c�c ph�p th� chỉ c� Phật mới biết được. Thế n�n Đại thừa mới ph�n biệt tr� biết �biệt tướng� n�y của Phật l� �nhất thiết chủng tr�. Biệt tướng ch�nh l� h�nh tướng (akara) v� biệt tướng ch�nh l� nh�n quả của từng ph�p một, v� sự tiến triển từ nh�n đến quả như vậy ch�nh l� h�nh tướng của từng ph�p một. Do đ� �nhất thiết chủng tr� l� tr� biết nh�n quả h�nh tướng của từng ph�p một. Chi tiết xem Đại Tr� Độ luận, quyển 27.

NHƯ N�I CH�A TU DI, THẮNG DIỆU KH�NG G� HƠN.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) thượng thủ (1) trang nghi�m. Phật vốn v� sao m� khởi l�n nguyện n�y? (Do ng�i) thấy c� Như Lai, trong ch�ng hoặc c� kẻ ngang ngạnh, so như hạng Đề B� Đạt Đa vậy; hoặc c� quốc vương c�ng Phật trị v�, kh�ng biết nh�n (trước) Phật l� bao; hoặc c� thỉnh Phật (th� lại) do duy�n kh�c (m�) bỏ qu�n. C� đủ thứ (sự việc) như thế, tựa như lực thượng thủ kh�ng (được) th�nh tựu (2). Cho n�n nguyện rằng khi ta th�nh Phật, nguyện tất cả đại ch�ng kh�ng ai c� thể sinh t�m d�m s�nh bằng với ta, (m�) duy (chỉ c�) một ph�p vương (m� th�i), kh�ng c� tục vương n�o nữa. Cho n�n n�i: Như n�i ch�a Tu Di, thắng diệu kh�ng g� hơn.

CH� TH�CH 29:

(1) Thượng thủ tức đứng đầu, cầm đầu.

(2) Theo Đ�m Loan Đại sư th� Thượng thủ ở đ�y chỉ cho đức Phật. Nhưng theo Ấn Thuận Đại sư th� đ�y l� chỉ cho c�c đại Bồ T�t. Th�ng thường chữ �Thượng thủ� chỉ cho c�c đại Bồ T�t dẫn đầu ch�ng Bồ T�t, n�n Thượng thủ ở đ�y chỉ cho c�c đại Bồ T�t c� lẽ ch�nh x�c hơn.

NGƯỜI, TRỜI, TRƯỢNG PHU CH�NG, CHI�M NGƯỠNG K�NH V�Y QUANH.

Hai c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) chủ trang nghi�m. Phật vốn v� sao lại khởi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� Phật Như Lai, tuy c� Đại ch�ng, m� trong ch�ng cũng c� kẽ kh�ng cung k�nh (Phật) cho lắm. Như c� một Tỳ khưu n�i với Phật Th�ch Ca M�u Ni �Nếu kh�ng giải th�ch 14 vấn nạn cho t�i, t�i sẽ học th�m đạo kh�c nữa� (1). Lại như Cư Ca Ly phỉ b�ng X� Lợi Phất, Phật ba phen (khuy�n) n�i m� ba lần kh�ng chịu (nghe). Lại như nh�m c�c ngoại đạo giả nhập v�o ch�ng của Phật, v� thường t�m kiếm c�c sơ hở của Phật; lại như ma (vương) của trời thứ s�u (2), thường đến chỗ Phật để g�y c�c chướng ngại. (Thấy) c� đủ c�c tướng kh�ng cung k�nh như vậy, cho n�n nguyện rằng khiến (khi) ta th�nh Phật, người, trời, đại ch�ng cung k�nh kh�ng biết mệt. Sở dĩ chỉ n�i người, trời l� v� Tịnh Độ kh�ng c� người nữ c�ng t�m bộ quỷ thần (3). Cho n�n n�i: Người, Trời, trượng phu ch�ng, chi�m ngưỡng k�nh v�y quanh.

CH� TH�CH 30:

(1) Trung A H�m Tiễn Dụ kinh: Man Đồn tử (Māluṅkyaputta) đ�i đức Phật phải trả lời dứt kho�t cho �ng ta về c�c vấn đề l�m �ng băn khoăn, nếu kh�ng �ng sẽ từ bỏ đức Phật ra đi. Đ�m Loan Đại sư đề ra 14 vấn nạn, nhưng trong Tiểu Dụ kinh lẫn Māluṅkyasutta của tạng Pali cũng chỉ c� 10 vấn nạn như sau:

1-� Thế gian l� thường?
2-� Thế gian l� v� thường?
3-� Thế gian c� chỗ tận c�ng?
4-� Thế gian kh�ng c� tận c�ng?
5-� Mệnh l� th�n?
6-� Mệnh kh�c th�n kh�c?
7-� Như Lai c� chấm dứt (tức diệt mất)?
8-� Như Lai kh�ng chấm dứt?
9-� Như Lai vừa chấm dứt vừa kh�ng chấm dứt?
10-Như Lai vừa phi chấm dứt vừa phi kh�ng chấm dứt?

(Đại Tạng quyển 1, trang 804. So s�nh kinh Pāli Māluṅkya tiểu kinh, Th�ch Minh Ch�u dịch Việt. Trung Bộ Kinh, quyển 2, trang 428).

(2) Tức Thi�n Ma Ba Tuần (Papiryas) trụ tại trời thứ s�u của s�u c�i trời dục, tức Tha H�a Tự Tại Thi�n. Thi�n ma n�y chuy�n quấy ph� đức Phật để trở ngại đường th�nh tựu Bồ Đề cũng như ngăn chặn chận sự thuyết ph�p� của Phật sau khi ng�i chứng Bồ Đề.

(3) Tức Thi�n Long B�t Bộ, kh�ng kể �thi�n� th� gồm rồng, Dạ Xoa, C�n Th�t B�, A Tu La, Khẩn Na La, Ma Hầu La Gi� v� Phi nh�n.

QU�N PHẬT BỔN NGUYỆN LỰC, GẶP KH�NG LUỐNG QUA KH�NG, KHIẾN ĐƯỢC MAU ĐẦY ĐỦ, BIỂN LỚN C�NG ĐỨC B�U.

Bốn c�u n�y gọi l� (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) l�m trụ tr� kh�ng ph� uổng trang nghi�m. Phật vốn v� sao khởi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� Như Lai, chỉ lấy Thanh Văn l�m tăng, kh�ng c� người cầu Phật đạo. Hoặc c� (kẻ) gặp Phật m� kh�ng khỏi ba đường (�c) (1): Thiện Tinh (2) Đề B� Đạt Đa, Cư Ca Ly l� (hạng) đ� vậy. Lại c� người nghe danh hiệu của Phật, ph�t t�m v� thượng, (rồi do) gặp �c nh�n duy�n, l�i trở lại v�o địa của Thanh Văn v� B�ch Chi Phật (3). (Thấy) c� c�c kẻ (gặp Phật rồi để) uổng qua kh�ng v� thối thất như vậy, cho n�n nguyện rằng, khiến khi ta th�nh Phật, kẻ n�o gặp được ta, đều mau được đầy đủ b�u lớn v� thượng (4). Cho n�n n�i: Qu�n Phật bổn nguyện lực, gặp kh�ng luống qua kh�ng, khiến được mau đầy đủ, biển lớn c�ng đức b�u. Nghĩa trụ tr� như ở tr�n (đ� c� n�i). Qu�n t�m loại c�ng đức trang nghi�m của Phật, đ�y đ� xong hết.

CH� TH�CH 31:

(1) Tức địa ngục, ngạ quỹ v� s�c sinh.

(2) Thiện Tinh vốn l� con trai của Phật khi c�n l�m Th�i tử. Sau xuất gia theo Phật đọc tụng 12 bộ kinh đắc đệ tứ thiền định, cho đ� l� Niết B�n tối hậu. Sau n�y do gần �c tri thức bị thối thất thiền định, b�n sinh �c t� kiến b�i b�c Phật, ph�p v� Niết B�n, bị đọa v� gi�n địa ngục (Xem �Đại B�t Niết B�n Kinh� quyển 81, Đại Ch�nh Tạng, quyển 12, trang 806).

Về Thiện Tinh Tỳ kheo, Đại Niết B�n kinh x�c nhận l� con trai của đức Phật. Song Trường A H�m, A Dật Di Kinh (kinh Pāli tương đương l� Pātikasuttanta thuộc Trường Bộ) th� dịch l� Thiện T�c (Sunaksatra, Pāli đọc Sunakkhattha), v� kh�ng thấy x�c nhận g� hết về sự li�n hệ giữa Thiện T�c v� đức Phật.

(3) Thanh Văn (Śrāvaka) v� B�ch Chi Phật (Pratyekabuddha) gọi chung Nhị thừa. Śrāvaka xuất từ chữ căn Śru, nghĩa l� nghe, lắng nghe (h�n tự l� văn). Śrāvaka l� người lắng nghe, c� nghĩa l� người học tr�, đệ tử (lắng nghe lời thầy). H�n dịch l� Thanh Văn, nghĩa l� nghe �m thanh, tức lời n�i của thầy. Thanh Văn như thế chỉ cho c�c đệ tử xuất gia tăng th�n cận t�y t�ng theo đức Phật để nghe ph�p. C�c bậc th�nh đệ tử do nghe ph�p m� đắc tứ quả từ Tu Đ� Ho�n cho đến A La H�n, do đ�, cũng gọi l� Thanh Văn, B�ch Chi Phật, B�ch Chi l� phi�n �m của chữ Pratyeka c� nghĩa l� c� biệt, ri�ng rẽ, mỗi một� n�n h�n dịch l� �độc gi�c�, nghĩa l� gi�c ngộ một m�nh, kh�ng cần phải c� thầy để nghe ph�p. Gi�c ngộ như thế l� nhờ tr� t�y thuận với nh�n duy�n m� gi�c, n�n c�n gọi l� �duy�n gi�c�. Hai hạng th�nh giả n�y do v� kh�ng ph�t đại bi t�m, n�n kh�ng khởi xu hướng v� thượng Bồ Đề của chư Phật, v� vậy họ kh�ng thuộc về hạng th�nh của Đại thừa Bồ T�t đạo.

(4) Ở đ�y l� c�ng đức trang nghi�m của Tịnh Độ. C�ng đức n�y ch�nh l� diệu dụng đại bi, v� ch�nh l� một phương tiện thiện xảo để độ sinh.

Kế đến qu�n (sự) th�nh tựu c�ng đức (về) bốn loại trang nghi�m của chư đại Bồ T�t tr�n c�i An Lạc.

Hỏi rằng: Qu�n (c�c) c�ng đức trang nghi�m của Như Lai, c� chỗ n�o thiếu s�t (hay sao) m� c�n phải qu�n c�ng đức của Bồ T�t nữa?

Đ�p rằng: Như c� minh qu�n tất c� hiền thần. Nghi�u Thuấn được xưng (tụng) l� v� vi (1), đ� l� (do) sự so s�nh (quần thần) kia (m� ra) vậy. Nếu khiến chỉ c� ph�p vương Như Lai, m� kh�ng c� c�c ph�p thần đại Bồ T�t, th� đạo v�y c�nh (2) đ�u c� đủ để n�i l� trọn vẹn. (Lại) cũng như củi chất �t th� lửa kh�ng lớn. Như kinh c� n�i: c�i Phật A Di Đ� c� v� lượng v� bi�n c�c đại Bồ T�t, như Qu�n Thế �m, Đại Thế Ch� c�c ng�i (như vậy), đều một đời nữa sẽ ở phương kh�c thế v�o chỗ Phật (3). Nếu c� người xưng danh (của c�c ng�i) m� nhớ tưởng, (hoặc) quy y, qu�n s�t, như phẩm Phổ M�n thuộc kinh Ph�p Hoa n�i, (th�) kh�ng nguyện n�o kh�ng thỏa m�n. Tuy nhi�n (c�c) Bồ T�t y�u mến c�ng đức (v�) như biển nuốt (c�c) s�ng, kh�ng cảm thấy ngừng đủ (4). (Lại) cũng như Th�ch Ca M�u Ni Như Lai nghe một vị Tỳ khưu l�a mắt than rằng: �Ai y�u (th�ch) c�ng đức h�y v� ta x�u kim�. Khi ấy Như Lai (liền) khởi dậy từ thiền định, đến chỗ vị (Tỳ Khưu) kia (m�) n�i rằng: �Ta y�u ph�c đức�, rồi xỏ kim cho vị kia. L�c đ� vị Tỳ khưu l�a mắt nghe ra l� tiếng n�i của Phật, vui sợ lẫn lộn, bạch Phật rằng: �Thế T�n! C�ng đức của Thế T�n c�n chưa đầy đủ sao?� Phật trả lời: �C�ng đức của ta trọn đầy, kh�ng c�n cần (th�m) g� nữa. Song th�n n�y của ta từ c�ng đức m� sinh, do biết phần (c�ng) ơn của c�ng đức, thế n�n (ta) n�i y�u (c�ng đức)�. Như (việc) qu�n Phật c�ng đức được hỏi đ�, thật ra kh�ng nguyện n�o kh�ng thỏa, (nhưng) sở dĩ lại qu�n (th�m) c�ng đức của Bồ T�t, l� do c�c � nghĩa vừa n�i xong vậy.

CH� TH�CH 32:

(1) V� vi n�m na l� �kh�ng l�m�. Đạo gi�o Trung Hoa d�ng để chỉ cho th�i độ ch�n ch�nh nhất của c�c bậc th�nh hiền, v� v� vi ph� hợp với đạo tự nhi�n của trời đất vậy. Thuấn kh�ng phải l� con của Nghi�u, nhưng v� t�m t�nh đức hạnh hợp với đạo v� vi, n�n Nghi�u truyền ng�i vua cho Thuấn.

(2) Nguy�n văn �dực t�n đạo�, n�i cho lẽ phụ trợ, h�a gi�p của c�c �bầy t�i� xung quanh.

(3) Nguy�n văn �Ư tha phương xứ bổ Phật xứ�. Tại Cực Lạc, Qu�n �m Bồ T�t sẽ l�m tiếp nối cho A Di Đ� Phật, n�n c�c đại Bồ T�t kia sẽ l�m Phật thế chỗ cho c�c vị Phật kh�c ở c�c phương kh�c.

(4) � n�i t�m h�nh c�ng đức của Bồ T�t như biển lớn, c�ng đức như c�c s�ng, Bồ T�t l�m bao nhi�u c�ng đức cũng kh�ng thấy đủ như biển chứa bao nhi�u s�ng cũng kh�ng ngừng th�i.

NƯỚC AN LẠC THANH TỊNH, THƯỜNG CHUYỂN V� CẤU LU�N, H�A PHẬT, BỒ T�T NHẬT, NHƯ TU DI TRỤ TR�.

Phật vốn cớ g� khơi dậy trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i Phật, (ch�ng trong đ�) chỉ l� c�c tiểu Bồ T�t, kh�ng thể rộng l�m Phật sự khắp mười phương thế giới, hoặc chỉ l� Thanh Văn, người, trời, sự lợi �ch (của họ c� được) th� nhỏ hẹp. Cho n�n khơi dậy nguyện, nguyện trong nước ta c� ch�ng đại Bồ T�t v� lượng, (nơi) bổn xứ kh�ng động (đậy) (m�) đến khắp mười phương, ứng h�a đủ loại, (để đ�ng) như thật (m�) tu h�nh, thường l�m Phật sự, v� như mặt nhật ở tr�n trời, m� ảnh (của n�) hiện trong trăm s�ng. Mặt trời chả lẽ đi đến (tận c�c s�ng) hay sao? Chả lẽ kh�ng hề đến hay sao? Như kinh Đại Tập c� n�i: v� như c� người giỏi đắp bờ đ�, (ước) lượng (đ�ng mức) đ� phải ra sao, đến khi th�o nước v�o, kh�ng cần phải th�m sức, Bồ T�t cũng như vậy, trước hết phải kh�p đắp (cho xong) c�c thứ bờ đ� phải c�ng dường, phải gi�o h�a tất cả chư Phật v� ch�ng sinh (1), đến khi nhập tam muội, th�n t�m kh�ng động (m�) như thật tu h�nh, thường l�m Phật sự. Như thật tu h�nh l� tuy thường tu h�nh m� kh�ng c� (thứ) g� để tu h�nh hết (2). Cho n�n n�i: Nước An Lạc thanh tịnh, thường chuyển v� cấu lu�n, h�a Phật, Bồ T�t nhật, như Tu Di trụ tr�.

CH� TH�CH 33:

(1) � c�u n�y l� �phải c�ng dường chư Phật, phải gi�o h�a ch�ng sinh�.

(2) Chỗ tu h�nh của Bồ T�t ở đ�y l� sự hoạt động tự nhi�n của hạnh nguyện (v� c�ng dụng hạnh) một khi tr� của Bồ T�t thể nhập v�o thật t�nh của tất cả c�c ph�p, ở đ�y gọi l� nhập Tam Muội.

QUANG TRANG NGHI�M V� CẤU, MỖI NIỆM V� MỖI THỜI, CHIẾU KHẮP C�C PHẬT HỘI, LỢI �CH C�C QUẦN SINH.

Phật cớ v� sao khởi trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� quyến thuộc của Như Lai, muốn c�ng dường v� lượng chư Phật ở c�c phương kh�c, hoặc muốn gi�o h�a v� lượng ch�ng sinh, (thời) đ�y ch�m kia hiện (1), trước nam sau bắc, kh�ng thể c�ng một niệm một thời, ph�ng quang chiếu khắp, đến hết thế giới mười phương, gi�o h�a ch�ng sinh, do đ� c�c tướng hiện, ch�m, trước, sau (như thế). Thế n�n dấy nguyện, nguyện chư đại Bồ T�t trong c�i Phật ta, trong khoảng thời gian một niệm, đến khắp mười phương, l�m đủ loại Phật sự. Cho n�n n�i: Quang trang nghi�m v� cấu, mỗi niệm l� mỗi thời, chiếu khắp c�c Phật hội, lợi �ch c�c quần sinh.

Hỏi rằng: Chương tr�n n�i th�n kh�ng động đậy m� đến khắp mười phương, kh�ng động m� đến, kh�ng phải đ� l� nghĩa của một thời hay sao? (So) với (nghĩa) ở đ�y hoặc c� sai kh�c (g�) chăng?

Đ�p rằng: Tr�n chỉ n�i kh�ng động m� đến, th� hoặc cho l� c� trước (c�) sau. Ở đ�y n�i kh�ng trước kh�ng sau, đ� l� chỗ kh�c biệt. Cũng (đồng thời) lập th�nh � nghĩa kh�ng động ở tr�n. Nếu kh�ng một thời tất (phải) l� đi lại, nếu c� đi lại, tất chẳng (c�n) l� kh�ng động (nữa). Cho n�n v� (để) lập th�nh � nghĩa kh�ng động ở tr�n, (m�) cần phải qu�n một thời.

CH� TH�CH 34:

(1) � n�i hiện ra ở kia th� phải kh�ng c� mặt ở chỗ n�y.

(2) Ở đ�y Đ�m Loan Đại sư biện luận về lẽ bất động của chư đại Bồ T�t ở Cực Lạc, l� do một thời m� đồng hiện ra khắp mọi chỗ. Nếu hiện chỗ n�y trước rồi chỗ kia sau th� như vậy l� c� động đậy, c� đi lại rồi. Bất động như thế c� nghĩa rằng bản th�n Bồ T�t l� B�t Nh� tr� tướng, hoặc tướng v� ngại quang (tr� tướng). Quang n�y v� tự t�nh, v� sở trụ, t�y duy�n m� biến hiện khắp thời gian khắp kh�ng gian. Do đ� Cực Lạc thế giới ch�nh l� cảnh giới v� tự t�nh, v� sở trụ, biến hiện khắp mọi thời gian kh�ng gian kh�ng ch�t chướng ngại.

MƯA NHẠC TRỜI, HOA, Y, N�O DIỆU HƯƠNG C�NG DƯỜNG, KHEN C�NG ĐỨC CHƯ PHẬT, KH�NG C� PH�N BIỆT T�M.

Phật vốn v� sao khơi l�n trang nghi�m n�y? (Do ng�i) thấy c� c�i Phật, � hướng của Bồ T�t, người, trời (trong c�i ấy) kh�ng rộng, kh�ng thể đến khắp c�c thế giới kh�ng c�ng trong mười phương, (để) c�ng dường đại ch�ng của chư Phật Như Lai, hoặc v� c�i m�nh uế trược kh�ng d�m hướng về qu� tịnh, hoặc do chỗ ngụ thanh tịnh (m�) khinh bạc c�i uế. Do đủ thứ hạn cuộc như vậy, (n�n) nơi chốn của c�c Phật Như Lai, kh�ng thể khắp đến c�ng dường (m�) khởi ph�t thiện căn rộng lớn. Cho n�n (ng�i) nguyện rằng: khi ta th�nh Phật, nguyện tất cả đại ch�ng Bồ T�t, Thanh Văn, người, trời trong c�i nước ta, đến khắp tất cả c�c nơi đại hội của chư Phật trong mười phương, (rồi) mưa xuống nhạc trời, hoa trời, �o trời, hương trời, d�ng biện t�i tinh xảo để c�ng dường (v�) t�n th�n c�ng đức của chư Phật. Tuy ngợi ca (l�ng) khi�m nhẫn, đại bi của Như Lai nơi uế độ, (song) kh�ng thấy c�i Phật (ấy) c� tướng tạp uế. Tuy ngợi ca v� lượng trang nghi�m của Như Lai nơi tịnh độ, (song) kh�ng thấy c�i Phật (n�y) c� tướng thanh tịnh. Tại sao vậy? V� c�c ph�p b�nh đẳng, c�c Như Lai b�nh đẳng, cho n�n chư Phật Như Lai gọi l� đẳng gi�c (1). Nếu nơi c�i c�c Phật khởi (l�n) t�m hơn k�m, giả như (c�) c�ng dường Như Lai, (cũng) l� c�ng dường phi ph�p vậy. Thế n�n n�i rằng: Mưa nhạc trời, hoa, y, n�o diệu hương c�ng dường, khen c�ng đức chư Phật, kh�ng c� ph�n biệt t�m.

CH� TH�CH 35:

(1) Đ�m Loan Đại sư hiểu rằng đẳng gi�c ở đ�y l� tất cả c�c chư Phật (tức gi�c) đều b�nh đẳng. Nghĩa �b�nh đẳng� n�y theo Đại thừa l� bằng nhau cả l� lẫn sự. Nếu cả l� lẫn sự đều b�nh đẳng thời c�c chư Phật c�ng c�c quốc độ của chư Phật d� tịnh hay uế phải vi�n dung v� ngại, tức một tức tất cả, m� tất cả l� một vậy.

NHỮNG THẾ GIỚI N�O KH�NG, C�NG ĐỨC PHẬT, PH�P BẢO, T�I NGUYỆN ĐỀU SINH ĐẾN, HIỂN PHẬT, PH�P NHƯ PHẬT.

Phật vốn cớ g� khởi l�n nguyện n�y? (Do ng�i) thấy c� Bồ T�t t�m (yếu) mềm, chỉ th�ch c�i nước c� Phật (để) tu h�nh, kh�ng c� t�m từ bi bền bỉ. Thế n�n dấy nguyện, nguyện khi ta th�nh Phật, Bồ T�t c�i ta, đều (thuộc) ch� nguyện từ bi dũng m�nh ki�n cố, c� thể bỏ c�i thanh tịnh, đến c�c nơi kh�ng Phật Ph�p Tăng ở phương kh�c, duy tr� Phật Ph�p Tăng Bảo trang nghi�m (tại nơi đ�), hiện b�y như c� Phật, khiến mầm Phật khắp nơi kh�ng dứt. Cho n�n n�i: Những thế gian n�o kh�ng, c�ng đức Phật, Ph�p bảo, t�i nguyện đều sinh đến, hiển Phật, Ph�p như Phật. Qu�n (sự) th�nh tựu (về) bốn loại c�ng đức trang nghi�m của Bồ T�t, tr�n đ�y đ� n�i xong.

Bốn c�u kế dưới l� m�n hồi hướng.

CON L�M LUẬN N�I KỆ, NGUYỆN GẶP PHẬT DI Đ�, KHẮP C�NG C�C CH�NG SINH, V�NG SINH NƯỚC AN LẠC.

Bốn c�u n�y l� m�n hồi hướng của luận chủ. Hồi hướng l� hồi (c�c) c�ng đức của m�nh (về) th� khắp cho ch�ng sinh, c�ng (được) gặp A Di Đ� Như Lai, (c�ng) sinh về nước An Lạc.

C�C CHƯƠNG C� CỦA V� LƯỢNG THỌ� TU ĐA LA, T�I Đ� D�NG KỆ TỤNG ĐỂ N�I TRỌN XONG RỒI.

Hỏi rằng: Trong chương hồi hướng, Thi�n Th�n Bồ T�t n�i �khắp c�ng c�c quần sinh, v�ng sinh nước An Lạc�, đ� l� chỉ cho c�ng với c�c ch�ng sinh n�o chăng?

Đ�p rằng: Theo kinh V� Lượng Thọ được thuyết tại th�nh Vương X�, Phật bảo A Nan hằng h� sa chư Phật Như Lai ở mười phương đều c�ng ngợi khen c�ng đức oai thần của Phật V� Lượng Thọ l� kh�ng thể suy lường. Hễ c� c�c ch�ng sinh n�o, nghe (được) danh hiệu của ng�i (m�) l�ng tin vui mừng, cho đến (chỉ trong) một niệm rốc l�ng hồi hướng, nguyện sinh nước kia, (th�) liền được v�ng sinh, trụ (v�o chỗ) kh�ng thối chuyển (nữa). Chỉ trừ (c�c hạng) năm (tội) nghịch (1), phỉ b�ng ch�nh ph�p. Theo đ� m� x�t (th�) tất cả c�c kẻ ph�m phu b�n ngo�i (2), đều được v�ng sinh. Lại như kinh Qu�n V� Lượng Thọ c� ch�n phẩm v�ng sinh. (Trong đ�) kẻ sinh hạ hạ phẩm (l�) hoặc c� ch�ng sinh l�m nghiệp kh�ng thiện, năm (tội) nghịch, thập �c (2), đủ thứ kh�ng thiện. Kẻ ngu như vậy, do v� �c nghiệp (n�n) đ�ng phải đọa (v�o) �c đạo (4), trải qua (trong đ� rất) nhiều kiếp, chịu khổ kh�ng c�ng. Kẻ ngu như thế, đến khi l�m chung, gặp thiện tri thức, an ủi đủ c�ch (c�n) v� (m�nh m�) n�i (cho nghe) diệu ph�p, dạy cho niệm Phật, kẻ n�y (bị) khổ bức (b�ch), kh�ng y�n (đ�u m�) niệm Phật. (Người) bạn tốt (kia) bảo rằng: nếu �ng kh�ng niệm được, th� h�y xưng (danh của) Phật V� Lượng Thọ, cứ thế rốc t�m (niệm) cho tiếng kh�ng dứt, (chỉ cần) đầy đủ mười niệm xưng (danh) Nam M� A Di Đ� Phật, do xưng danh Phật, trong từng niệm một trừ được tội (lỗi phải) sinh tử qua 80 ức kiếp. Đến l�c mệnh chung, (người ấy sẽ) thấy hoa sen v�ng giống như v�ng mặt trời, đứng ngay trước mặt m�nh. Như (chỉ trong) một khoảng khắc được v�ng sinh ngay về thế giới Cực Lạc. (Rồi) ở trong hoa sen hết 12 đại kiếp, hoa sen mới nở. (L�c đ�) Quan Thế �m, Đại Thế Ch� d�ng �m thanh đại bi, v� người ấy m� n�i rộng về thật tướng (5) của c�c ph�p (nhờ đ�) ti�u trừ tội ph�p. Nghe xong, vui mừng, (cũng l�) đ�ng thời (n�n) ph�t ngay được t�m Bồ Đề, đ� gọi l� hạ phẩm hạ sinh. Lấy kinh đ�y l�m chứng, mới r� ph�m phu hạ phẩm (đi nữa cũng) chỉ đừng c� phỉ b�ng ch�nh ph�p, (v� c�) nh�n duy�n trang nghi�m Phật (l�) đều được v�ng sinh.

Hỏi rằng: Kinh V� Lượng Thọ c� n�i: Người nguyện v�ng sinh, đều được v�ng sinh, chỉ trừ (c�c hạng l�m) năm (tội) nghịch (v�) phỉ b�ng ch�nh ph�p. (Nay) kinh Qu�n V� Lượng Thọ (lại) n�i, l�m năm nghịch, mười �c đủ hết c�c bất thiện, cũng được v�ng sinh. Hai kinh n�y (n�i kh�c nhau như vậy), l�m sao để hiểu?

Đ�p rằng: Một kinh (th�) cho rằng đủ hai loại tội nặng, một l� năm nghịch, hai l� phỉ b�ng ch�nh ph�p, do v� hai thứ tội n�y cho n�n kh�ng được v�ng sinh. Một kinh (lại) chỉ n�i l�m mười �c, năm nghịch c�c tội, (chứ) kh�ng n�i phỉ b�ng ch�nh ph�p, do v� kh�ng phỉ b�ng ch�nh ph�p cho n�n được sinh.

Hỏi rằng: Giả sử một người c� đủ năm tội nghịch, m� kh�ng phỉ b�ng ch�nh ph�p, (th�) kinh chấp nhận cho được v�ng sinh. (Nếu) lại c� một người chỉ phỉ b�ng ch�nh ph�p, m� kh�ng c� năm tội nghịch kia, (m�) nguyện v�ng sinh (th�) được sinh hay kh�ng?

Đ�p rằng: Chỉ cứ phỉ b�ng ch�nh ph�p, d� kh�ng c� tội g� đi nữa, cũng sẽ kh�ng được v�ng sinh. Lấy g� để n�i như vậy? Kinh n�i: người (l�m) năm tội nghịch, đọa v�o đại địa ngục A Tỳ (6), chịu đủ tội nặng (trong) một kiếp. (C�n) người phỉ b�ng ch�nh ph�p, đọa v�o đại địa ngục A Tỳ, kiếp n�y nếu (chịu tội) xong, lại chuyển đến đại địa ngục A Tỳ trong c�c phương kh�c, cứ thế xoay vần qua trăm ng�n đại địa ngục A Tỳ, Phật kh�ng x�c nhận khi n�o được ra. Do phỉ b�ng ch�nh ph�p l� tội cực nặng. Lại ch�nh ph�p ch�nh l� Phật ph�p, (n�n) kẻ ngu si kia đ� sinh phỉ b�ng, th� c� l� do n�o lại c� nguyện sinh c�i Phật cho được. Giả như chỉ do tham (c�c sự) an lạc của c�i kia m� nguyện sinh th� cũng như cầu băng (tuyết) m� kh�ng phải l� nước, (cầu) lửa kh�ng c� kh�i, c� l� do n�o như thế sao?

Hỏi rằng: Những tướng (như thế) n�o l� phỉ b�ng ch�nh ph�p?

Đ�p rằng: Nếu n�i l� kh�ng c� Phật, kh�ng c� ph�p của Phật, kh�ng c� Bồ T�t, kh�ng c� ph�p của Bồ T�t (7), c�c c�i thấy như vậy, hoặc t�m (m�nh) tự hiểu (như thế), hoặc nghe theo kẻ kh�c, (một khi) t�m (nghĩ) như thế (m�) quyết định (rồi), th� đều gọi l� phỉ b�ng ch�nh ph�p.

Hỏi rằng: C�c suy nghĩ như thế chỉ l� việc của ri�ng m�nh, đối với ch�ng sinh c� (g�y) khổ n�o n�o (cho họ) đ�u m� c�n hơn cả tội nặng năm nghịch nữa sao?

Đ�p rằng: Nếu kh�ng c� chư Phật, Bồ T�t n�i (ra) c�c đường thiện về thế gian v� xuất thế gian để gi�o h�a ch�ng sinh, th� c� biết được chăng nh�n, nghĩa, lễ, tr�, t�n (8)? Như thế tất cả thiện ph�p của thế gian (sẽ) đều đoạn, tất cả (c�c ph�p) xuất thế gian đều diệt. �ng chỉ biết năm tội nghịch l� nặng, m� kh�ng r� l� năm tội nghịch do kh�ng c� ch�nh ph�p m� sinh. Cho n�n kẻ phỉ b�ng ch�nh ph�p, tội ấy nặng nhất.

Hỏi rằng: Kinh Nghiệp Đạo c� n�i: nghiệp đạo (9) như c�n, c�i nặng k�o trước (10). Như kinh V� Lượng Thọ n�i: c� người tạo năm nghịch, mười �c, đủ hết c�c bất thiện, đ�ng đọa �c đạo trải qua nhiều kiếp chịu khổ v� lượng. Ngay khi mệnh chung, gặp thiện tri thức dạy xưng (danh) Nam m� A Di Đ� Phật, như vậy rốc l�ng khiến tiếng kh�ng dứt, đủ hết mười niệm, liền được v�ng sinh tịnh độ An Lạc, tức nhập v�o tụ (11) ch�nh định của Đại thừa, rốt c�ng kh�ng thối (chuyển nữa), vĩnh viễn c�ch xa c�c khổ của ba đường (�c). (Nếu vậy) � nghĩa �k�o trước� (của kinh Nghiệp Đạo), theo l� lẽ th� (phải hiểu) thế n�o? Lại bao kiếp đến nay, tạo đủ c�c ph�p hữu lậu (thuộc) h�nh (12), (vốn) r�ng buộc v�o ba c�i, (nay) chỉ lấy mười niệm (để) niệm A Di Đ� Phật, liền ra khỏi ba c�i, (th� c�i) � nghĩa nghiệp r�ng (buộc) l� (hiểu n�) ra l�m sao đ�y?

Đ�p rằng: �ng cho c�c thứ năm nghịch, mười �c, nghiệp r�ng buộc l� nặng, cho mười niệm của kẻ hạ hạ phẩm l� nhẹ, đ�ng bị tội k�o đi, trước (phải) đọa địa ngục, (buộc) r�ng trong ba c�i. Nay xin lấy nghĩa so lường, (th�) � nghĩa nặng (v�) nhẹ l� nơi t�m, nơi duy�n, nơi quyết định (chứ) kh�ng nơi thời gian l�u, gần, nhiều, �t vậy. Thế n�o l� nơi t�m? Kẻ tạo tội kia (l� do) tự y nơi (c�c c�i) thấy đi�n đảo hư vọng m� sinh (tội). Mười niệm l� y theo thiện tri thức phương tiện (13) (m�) an ủi, (v�) nghe ph�p thật tướng (m�) sinh (mười niệm). Một thật một hư, s�nh được với nhau hay sao. V� như căn ph�ng ng�n năm tăm tối, �nh s�ng (chỉ cần) tạm đến th� liền s�ng sủa. Tối tăm chả lẽ n�i được l� (v�) ở trong ph�ng ng�n năm (rồi) n�n kh�ng (biến) đi sao? Đ� gọi l� nặng nhẹ nơi t�m. Thế n�o l� duy�n? Kẻ tạo tội kia tự y nơi t�m vọng tưởng, y theo ch�ng sinh phiền n�o hư vọng quả b�o (14) m� sinh (tội), c�n mười niệm ở đ�y l� y nơi t�m t�n v� thượng, y theo danh hiệu (vốn l�) phương tiện trang nghi�m ch�n thật thanh tịnh v� lượng c�ng đức (15) của A Di Đ� Như Lai m� sinh (mười niệm). V� như c� người bị tr�ng t�n độc, đứt g�n gẫy xương, (nếu) nghe (được) trống thuốc (16) trừ độc, th� t�n (độc tự động rơi) ra (v�) (chất) độc (ti�u) trừ. Lẽ n�o lại n�i được rằng bị t�n s�u độc nặng, nghe tiếng trống nổi m� kh�ng nhổ được t�n, trừ được độc hay sao? Đ� gọi l� (nặng nhẹ) nơi duy�n. Thế n�o l� nơi quyết định? Người tạo tội kia, y nơi t�m (c�n) c� sau (17), t�m c� gi�n đoạn (18) m� sinh tội. Mười niệm đ�y l� y nơi t�m kh�ng c� sau, t�m kh�ng gi�n đoạn m� sinh (m� niệm). Đ� gọi l� (nặng nhẹ) nơi quyết định. So lường ba nghĩa (với nhau) (cho thấy r� l�) mười niệm l� nặng, nặng thời k�o trước (n�n) c� thể ra khỏi ba (c�i) hữu, hai kinh tr�n đồng một nghĩa vậy.

Hỏi rằng: Bao nhi�u thời (gian) th� gọi l� một niệm?

Đ�p rằng: 101 (lần) sinh diệt, gọi l� một s�t na, 60 s�t na gọi l� một niệm. N�i niệm nơi (mười niệm) đ�y kh�ng dựa theo thời tiết vậy. Chỉ (c� �) n�i l� ức niệm (tức nhớ tưởng) Phật A Di Đ�, hoặc tổng tướng (của ng�i) hoặc biệt tướng (của ng�i) (19), cứ duy�n theo đ� m� qu�n, t�m kh�ng tưởng tới g� kh�c. Mười niệm li�n tục (như thế th�) gọi l� mười niệm. (Nếu) chỉ xưng danh hiệu (th�i th� � nghĩa) cũng giống như vậy.

Hỏi rằng: T�m nếu duy�n theo g� kh�c (thời) gom lấy (t�m m�) k�o trở về, (như thế) c� thể biết niệm được bao nhi�u (20). (Nếu) chỉ biết (được) bao nhi�u (niệm) th� lại kh�ng phải l� kh�ng gi�n đoạn. Nếu ngưng t�m động tưởng, th� lại theo đ�u để nhớ được niệm đ� bao nhi�u rồi?

Đ�p rằng: Kinh n�i mười niệm l� cho thấy nghiệp sự (đ�) th�nh đ�u đ� rồi, kh�ng cần phải biết con số g� nữa (21). Như (người ta) n�i ve sầu n�o r� xu�n thu, c�n tr�ng nọ lại hay đ�u tiết h�. Nghiệp mười niệm th�nh đ� cũng l� n�i cho thần th�ng vậy. Chỉ chứa niệm li�n tục kh�ng duy�n theo sự g� kh�c l� được rồi, lại c�n rỗi đ�u m� cần phải biết con số của niệm nữa. Nếu cần phải biết, (th�) cũng c� phương tiện, (song) cần phải truyền khẩu (cho nhau chứ) kh�ng ghi ra nơi đầu b�t được.

CH� TH�CH 36:

(1) Năm tội nghịch l�: 1/ Giết cha. 2/ Giết mẹ. 3/ Giết A La H�n. 4/ L�m th�n Phật chảy m�u. 5/ Ph� h�a hợp tăng.

(2) Nghĩa l� ngoại đạo, ph�m phu.

(3) Thập �c l� mười điều �c, ngược với thập thiện, gồm: 1/ S�t sinh. 2/ Trộm cắp. 3/ T� d�m. 4/ N�i dối. 5/ N�i dụ dỗ (tức th�u dệt lừa gạt, h�n văn l� � ngữ). 6/ N�i ly gi�n (tức n�i hai lưỡi). 7/ N�i th� �c. 8/ Tham. 9/ S�n. 10) T� kiến.

(4) �c đạo tức ba đường �c: địa ngục, ngạ quỷ (l� quỷ đ�i), v� s�c sinh (tức lo�i vật).

(5) Thật tướng ở đ�y thuộc Đại thừa tức nghĩa KH�NG kh�ng c� tự t�nh.

(6) A tỳ phạn ngữ l� Avici, n�n c�n phi�n l� A tỳ chỉ. Đại B�t Niết B�n Kinh v� C�u X� Luận đều cho nghĩa Avici l� �v� gi�n�, tức kh�ng gi�n đoạn, kh�ng ngưng chỉ. Đ�y l� địa ngục chịu tội b�o nặng nề nhất, bởi c�c h�nh khổ nơi đ�y li�n tục kh�ng ngừng.

(7) Ph�p của Bồ T�t tức Bồ T�t đạo l� con đường đưa ch�ng sinh từ sinh tử phiền n�o đến Phật quả ch�nh gi�c. � n�i l� Đại thừa ph�p vậy.

(8) Ở đ�y Đ�m Loan Đại sư cho thấy mọi thiện ph�p d� l� thế hay xuất thế gian cũng đều xuất ph�t từ chư Phật v� Bồ T�t, tức từ Đại thừa ph�p. Đ�y l� một quan điểm v� l� một l�ng tin đặc biệt của h�ng Phật tử Đại thừa. Quan điểm n�y c� thể x�c nhận rằng bất cứ th�nh nh�n n�o cũng l� một Bồ T�t, bất cứ một việc thiện n�o d� nhỏ nhặt đến mấy cũng l� một biểu lộ của Phật t�nh. D� c� Phật xuất thế hay kh�ng, mọi thiện ph�p v� c�c th�nh nh�n trong đời cũng phải dựa v�o Phật t�nh mới hiển lộ ra được. Chỉ c� điều c�c th�nh nh�n kh�ng đủ tr� huệ để thấy r� Phật t�nh của họ, n�n đối với đạo Phật họ vẫn bị coi l� ngoại đạo như thường.

(9) Tức c�i l� lẽ, c�i nguy�n tắc của nghiệp.

(10) � n�i nghiệp nặng cũng như b�n c�n nặng sẽ k�o nghiệp nhẹ như b�n c�n nhẹ theo về ph�a n�.

(11) Tụ nghĩa l� tập tụ, t�ch tụ, gom về một chỗ, chứa lại một chỗ� Bởi ch�nh định của Đại thừa rất nhiều phẩm loại n�n khi gộp chung v�o nhau hết thường d�ng chữ tụ để gọi. C�c ph�p kh�c cũng như thế, như giới luật của Đại thừa gọi l� ba tụ tịnh giới.

(12) H�nh được dịch nghĩa từ phạn ngữ Saṃ-skāra. Nghĩa th�ng thường của chữ phạn n�y l� �chuẩn bị�, �tinh chế�, �l�m đẹp�� Skāra xuất từ chữ căn kṛ, c� nghĩa l� l�m, l�m th�nh, tạo th�nh� saṃ l� tiếp đầu ngữ ngụ � �c�ng nhau�, �như nhất�� Saṃskāra � n�i �chỉ l� h�nh động�, trước sau g� cũng l� h�nh động, thuộc về h�nh động, kh�ng tho�t ra khỏi h�nh động�. Đạo Phật nh�n thấy sự sự vật vật chỉ l� kết quả đang t�c động trong hiện tại n�y của c�c h�nh nghiệp (được coi l� nh�n). Đạo Phật kh�ng thấy c� một c�i ng� vững chắc n�o l�m chủ c�c h�nh động đang hiện h�nh trong hiện tại như kết quả n�y, cho n�n h�nh ở đ�y kh�ng phải l� c�c h�nh vi của một c�i �t�i� c� nh�n n�o hết. Tr�i lại h�nh l� chủ, v� ch�nh do c� h�nh n�n c�i �t�i� tưởng tượng kia mới th�nh lập được. T�nh chất của h�nh l� tạo ra, duy tr� v� biến diệt, n�n h�nh lu�n lu�n l� căn bản của c�c ph�p hữu lậu v� hữu vi (tức c�c ph�p sinh diệt).

(13) Chữ phương tiện d�ng trong Đạo Phật, trừ trường hợp l� một thuật ngữ chuy�n m�n, c�n th� chỉ c� nghĩa l� d�ng một c�ch thức th�ch hợp n�o đ� để ho�n tất một c�ng việc m� th�i.

(14) Ở đ�y x�c định mọi quả b�o đều l� hư vọng. Một quan điểm của Đại thừa rất quan trọng trong việc ph�t nguyện đại bi thuộc Bồ Đề t�m.

(15) Ở đ�y x�c định thế gian lu�n hồi phiền n�o l� giả, duy Cực Lạc thế giới l� ch�n thật.

(16) C� lẽ th� dụ n�y mượn theo th� dụ �trống độc� trong Đại B�t Niết B�n Kinh. Đức Phật n�i khi ng�i n�i l�n �Phật t�nh thường trụ�, th� c�c ch�ng sinh nghe được bốn tiếng n�y sẽ bị giết hết c�c phiền n�o �c ph�p để v�o Phật đạo, v� như d�ng chất tạp độc b�i l�n trống, rồi đ�nh vang l�n, kẻ n�o nghe đến đều bị độc hại.

(17) T�m c� sau (hữu hậu t�m) nghĩa� l� t�m h�nh c�n đưa đến kết quả, chứ kh�ng phải l� t�m đạo dứt hết mọi h�nh.

(18) T�m gi�n đoạn cũng l� t�m h�nh, song nh�n theo nh�n quả thời c� khoảng c�ch giữa nh�n với quả gọi l� t�m gi�n đoạn.

(19) Tổng tướng l� tướng tổng qu�t, biệt tướng l� c�c chi tiết như Qu�n V� Lượng Thọ kinh diễn tả.

(20) Ở đ�y n�i cho phương ph�p niệm Phật theo số, tức vừa niệm vừa đếm. Phương ph�p n�y gi�p cho h�nh giả tập trung v�o niệm, v� nhận thức ra ngay khi n�o t�m tưởng t�n đi nơi kh�c, v� l�c đ� t�m sẽ kh�ng đếm số nữa. Song nếu phải đếm số ắt l� niệm với số xen nhau, tức c� gi�n đoạn rồi. Đ� l� � của c�u tiếp sau.

(21) � n�i chỉ cần sự li�n tục kh�ng gi�n đoạn trong 10 niệm th�i, l� đủ th�nh nh�n nghiệp v�ng sinh rồi, chứ kh�ng phải l� nhấn mạnh v�o sự đếm số.

V� Lượng Thọ Kinh Ưu B� Đề X� Nguyện Sinh Kệ ch�

Quyển ThượngH�́t

V� LƯỢNG THỌ KINH ƯU B� ĐỀ X�

NGUYỆN SINH KỆ CH��

QUYỂN HẠ

B� TẨU B�N ĐẦU (VASUBHANDU) BỒ T�T TẠO
NGỤY � VĨNH NINH TỰ - BẮC THI�N TR�C � SA M�N BỒ ĐỀ LƯU CHI H�N DỊCH.
NGỤY � T�Y H� THẠCH B�CH CỐC - HUYỀN TRUNG TỰ - SA M�N Đ�M LOAN CH� GIẢI.

Luận rằng:

(Từ hai chữ) luận rằng trở xuống, đ�y l� phần giải nghĩa. Trong phần n�y (về) nghĩa c� 10 lớp:

- Một l� (về) đại � của kệ nguyện,
- Hai l� khởi (l�n) qu�n (v�) sinh t�n t�m,
- Ba l� thể (v�) tướng của qu�n hạnh,
- Bốn l� nguyện t�m nhập (v�o) tịnh,
- Năm l� kh�o l�o gom (lại m� gi�o) h�a,
- S�u l� l�a (c�c) chướng (cho) Bồ Đề,
- Bảy l� thuận (với) m�n Bồ Đề,
- T�m l� danh (v�) nghĩa gom (lại so) s�nh (với nhau),
- Ch�n l� nguyện sự th�nh tựu,
- Mười l� lợi hạnh th�nh m�n.

Luận l� b�n bạc, (�) n�i b�n bạc về l� do (l�m kệ). Rằng l� lời văn, (�) chỉ c�c c�u c� ở dưới, (nghĩa) l� c�c lời văn b�n bạc giải th�ch (c�c) kệ vậy. N�n n�i l� Luận rằng.

1) Đại � của kệ nguyện:

C�C KỆ NGUYỆN N�Y THỂ HIỆN � NGHĨA G�? (KỆ NGUYỆN N�Y) HIỂN B�Y (C�C SỰ VIỆC NHƯ SAU): QU�N THẾ GIỚI AN LẠC KIA, (CỐT ĐỂ) GẶP A DI Đ� NHƯ LAI, (CHO N�N) NGUYỆN SINH (VỀ) NƯỚC Đ�.

2) Khởi (l�n) qu�n (v�) sinh t�n (t�m)

Trong phần n�y lại c� hai lớp: một l� hiển năm lực niệm (1), hai l� (đưa) ra năm m�n niệm. Hiển năm lực niệm l�:

L�M SAO QU�N? L�M SAO SINH T�M T�N? NẾU (C�) NGƯỜI THIỆN NAM, NGƯỜI THIỆN NỮ (2) N�O TU HẠNH CỦA NĂM M�N NIỆM TH�NH TỰU, TH� RỐT CUỘC SẼ ĐƯỢC SINH VỀ C�I NƯỚC AN LẠC, GẶP PHẬT A DI Đ� KIA.

CH� TH�CH 37:

(1) Tức năng lực của năm niệm m�n.

(2) Thiện nam v� thiện nữ � chỉ cho c�c người, d� nam hay nữ, c� nh�n duy�n t�y thuận v� quy ngưỡng về Phật ph�p. Hai chữ n�y th�ng thường c� nghĩa l� c�c tại gia cư sĩ. Nhưng cũng �m chỉ chung cho cả hai giới xuất gia nam nữ nữa.

(Đưa) ra năm m�n niệm l�:

NHỮNG G� L� NĂM M�N NIỆM? MỘT L�� M�N LỄ B�I, HAI L� M�N T�N TH�N, BA L� M�N T�C NGUYỆN, BỐN L� QU�N S�T, NĂM L� M�N HỒI HƯỚNG.

M�n c� nghĩa l� ra v�o, như khi ta c� m�n (m�n l� cửa), tất ra v�o kh�ng ngại. Bốn niệm trước l� m�n �v�o� Tịnh Độ An Lạc. Một niệm sau (c�ng) l� m�n �ra� từ bi gi�o h�a.

LỄ B�I RA SAO? (BẰNG) NGHIỆP (CỦA) TH�N LỄ B�I A DI Đ� NHƯ LAI ỨNG C�NG CH�NH BIẾN TRI.

Đức của chư Phật Như Lai c� v� lượng, (danh) hiệu (của) đức (do đ�)� cũng v� lượng. Nếu muốn n�i cho đủ, (th�) b�t mực kh�ng thể ghi ch�p (hết) được. Cho n�n c�c kinh hoặc n�u l�n 10 danh (1), hoặc tỏa l�n ba hiệu (2), cốt giữ (lấy) chỗ ch� (tột của) t�ng m� th�i, (chứ) c� đ�u (n�i) tận (hết) được c�c thứ (danh hiệu) n�y. Ba hiệu được n�i đ�y tức l�: Như Lai, Ứng (v�) Ch�nh Biến Tri. Như Lai l� (y) như ph�p tướng (m�) hiểu, (y) như ph�p tướng (m�) n�i; (y) như con đường an ổn của chư Phật (theo đ� m�) lại, đức Phật n�y cũng (y) như thế (m�) lại, (lại rồi th�) kh�ng đi đến hữu sau (3) nữa, n�n gọi l� Như Lai (4). Ứng l� ứng c�ng (5). (Với) c�c kết sử (6) (đ�) trừ tận,( đ�) được tất cả (mọi) tr� tuệ, đ�ng được tất cả ch�ng sinh (tr�n) trời (dưới) đất c�ng dường, n�i l� Ứng vậy. Ch�nh Biến Tri (7) l� biết tướng (ch�n) thật kh�ng hoại (diệt) của tất cả ph�p, (tướng ấy) kh�ng tăng kh�ng giảm. Tại sao kh�ng hoại? Chỗ t�m h�nh diệt (hết), đường ng�n ngữ qua (khỏi) (8). C�c ph�p (đều) như, (thuộc) tướng Niết B�n (v�) kh�ng động n�n gọi l� Ch�nh Biến Tri. (C�n về) nghĩa của V� Ngại Quang th� như trong kệ trước đ� c� giải th�ch.

CH� TH�CH 38:

(1) Mười danh l�:

1- Như Lai
2- Ứng c�ng
3- Ch�nh Biến Tri
4- Minh Hạnh T�c
5- Thiện Thệ
6- Thế Gian Giải
7- V� Thượng Sĩ
8- Điều Ngự Trượng Phu
9- Thi�n Nh�n Sư
10-Phật Thế T�n.

(2) Nguy�n văn: �đằng tam miệu�. �Đằng� l� bốc l�n, tỏa l�n, ở đ�y chỉ l� chữ d�ng cho văn vẻ m� th�i.

(3) Hữu sau h�n văn l� �hậu hữu�, tức một kiếp sống kế tiếp theo kiếp sống hiện tại. Đời sống của kiếp n�y l� nh�n để ph�t sinh một đời sống nữa trong kiếp sau. N�n chấm dứt kiếp sống n�y kh�ng phải l� hết m� c�n phải chịu một �hậu hữu� nữa, tức một kiếp sống nữa tiếp theo sau. Th�nh quả A La H�n l� chấm dứt mọi �hậu hữu�. Đức Phật v� chư A La H�n kh�ng c�n t�i sinh nữa, n�n gọi l� kh�ng thọ �hậu hữu�, kh�ng đi đến hữu sau nữa.

(4) Tathāgata hoặc l� Tathā đi với gata: Tathā l� như thế, như vậy, y như vậy; gata l� đi. Tathāgata l� đi như vậy (như khứ). Hoặc Tathā đi với āgata. Āgata nghĩa l� lại đến. Tathāgata l� lại y như vậy (Như Lai). Đ� l� nghĩa đen của chữ Như Lai. C�n � nghĩa ch�nh được chấp nhận th� như tr�n Đ�m Loan Đại sư đ� tr�nh b�y.

(5) Ứng C�ng. Arhat từ động từ gốc Arh c� nghĩa l� xứng đ�ng, đ�ng được. H�n dịch l� Ứng (đ�ng được) hoặc ứng c�ng (đ�ng được c�ng dường).

(6) Kết sử: Thường hay đi đ�i với nhau. Kết (Saṃyojana) l� tr�i chặt v�o (với ba c�i lu�n hồi) gồm 9 kết: 1) �i. 2) Khuế. 3) Mạn. 4) Si. 5) Nghi. 6) Kiến. 7) Thủ. 8) San. 9) Tật. Sử l� n�i chung cho tất cả c�c hoặc (tức phiền n�o, kleṣa), thuộc kiến v� tư. Trừ hết mọi kết sử tức diệt mọi phiền n�o v� mọi li�n hệ với ba c�i hữu.

(7) Xem ch� th�ch (25), số 10, trang 49.

(8) �Ng�n ngữ đạo qu�. Th�ng thường n�i l� �Ng�n ngữ đạo đoạn�, tức diệt hết ng�n ngữ.

V� ĐỂ SINH NƯỚC KIA VẬY.

Cớ sao (lại) n�i (như) vậy? Ph�p của Bồ T�t thường lấy ng�y ba thời, đ�m ba thời (để) lễ (b�i) tất cả chư Phật (khắp) mười phương, (m�) kh�ng hẳn phải (do) c� � nguyện sinh (về c�i Phật). Giờ đ�y n�n phải thường t�c � nguyện sinh, n�n (mới) lễ (b�i) A Di Đ� Như Lai vậy.

T�N TH�N RA SAO? (D�NG) NGHIỆP (CỦA) MIỆNG (M�) T�N TH�N.

T�n l� t�n dương, th�n l� ca ngợi. T�n th�n kh�ng bằng miệng th� kh�ng n�i l�n được, n�n n�i (t�n th�n) l� (do) nghiệp (của) miệng vậy.

XƯNG DANH NHƯ LAI KIA, NHƯ TR� TƯỚNG QUANG MINH CỦA NHƯ LAI KIA, NHƯ DANH (V�) NGHĨA (CỦA NHƯ LAI) KIA, DO MUỐN (ĐƯỢC) TU H�NH (MỘT C�CH) NHƯ THẬT TƯƠNG ƯNG.

Xưng danh Như Lai kia l� n�i xưng danh của V� Ngại Quang Như Lai vậy. Như tr� tướng quang minh của Như Lai kia l� quang minh của Phật l� tướng tr� huệ vậy. Quang minh n�y chiếu (khắp c�c) thế giới� (ở khắp) mười phương (m�) kh�ng (hề) c� (g�) chướng ngại (được), (v�) c� thể trừ (diệt c�c) tội �m (thuộc) v� minh (của) ch�ng sinh (khắp) mười phương. Kh�ng phải (chỉ) như �nh s�ng của mặt trời, mặt trăng (hay) ch�u ngọc, chỉ ph� (được) (tối) �m trong (chỗ) trống (v� hư) kh�ng. Như danh (v�) nghĩa (của Như Lai) kia, muốn (được) tu h�nh (một c�ch) như thật tương ưng l�: danh hiệu của Như Lai V� Ngại Quang kia c� thể ph� tất cả (mọi) v� minh của ch�ng sinh, c� thể (thỏa) m�n tất cả ch� nguyện của ch�ng sinh. Tuy nhi�n c� người xưng danh (v�) nhớ tưởng (Như Lai kia) m� v� minh vẫn c�n, m� c�c nguyện kh�ng (thỏa) m�n, đ� l� sao vậy? Do v� kh�ng tu h�nh (đ�ng) như thật, (v�) kh�ng tương ưng với danh v� nghĩa vậy. Thế n�o l� kh�ng tu h�nh như thật, kh�ng tương ưng với danh nghĩa? Nghĩa l� kh�ng biết (rằng) Như Lai l� th�n (của) thật tướng, (m� cho) đ� l� th�n (của) vật (loại). Lại (về kh�ng tương ưng th�) c� ba loại kh�ng tương ưng: một l� t�n t�m kh�ng (được) thuần, do hoặc c�n hoặc mất; hai l� t�n t�m kh�ng chuy�n nhất, do kh�ng (được) quyết định; ba l� t�n t�m kh�ng li�n tục, do (c�n c�) c�c niệm kh�c (xen v�o l�m) gi�n đoạn. Ba c�u n�y (1) chuyển theo nhau m� th�nh. Do t�n t�m kh�ng thuần, cho n�n kh�ng quyết định, kh�ng quyết định cho n�n niệm kh�ng li�n tục. Cũng c� thể l� (v�) niệm kh�ng li�n tục, n�n kh�ng được quyết định t�n, kh�ng được quyết định t�n, n�n t�m kh�ng thuần. Ngược lại với c�c điều n�y, gọi l� tương ưng với (sự) tu h�nh (như) thật. Cho n�n luận chủ mới n�i l�n lời (rằng): �Con một l�ng�.

Hỏi rằng: Danh l� ng�n tay (của) ph�p, như ng�n tay chỉ mặt trăng (2). (Nếu) như xưng danh hiệu của Phật m� được m�n nguyện, th� ng�n tay chỉ mặt trăng kia phải ph� được tối �m (3). (Theo � đ�, d�m hỏi) xưng danh hiệu của Phật l�m sao m�n được nguyện đ�y?

Đ�p rằng: C�c ph�p v� v�n sai kh�c kh�ng thể lấy một m� kh�i qu�t (tất cả). C� danh ch�nh l� ph�p, c� danh (lại) kh�c với ph�p. Danh ch�nh l� ph�p l�: danh hiệu của chư Phật (v�) Bồ T�t, (hoặc) B�t Nh� Ba La Mật, v� c�c chương c� Đ� La Ni, c�ng c�c �m từ cấm ch� n�y nọ, ch�nh l� đ� vậy. Như lời (ch�) cấm (trị bệnh) thũng n�i rằng: �Mặt trời mọc phương đ�ng, chợt đỏ chợt v�ng�� c�c c�u như vậy. Giả sử (v�o giờ) dậu (hoặc) hợi (m�) thực h�nh cấm (ch�) ấy, chẳng quan hệ g� đến mặt trời mọc m� bệnh thũng (vẫn) khỏi được. (Lại) như l�m quan ra trận, cứ việc (cho) trong tất cả c�c quan cấp tụng (c�u): �Gặp kh� giới đấu đều b�y ra trước mặt�, tụng lấy ch�n chữ n�y, (thời) năm loại binh kh� (4) kh�ng tr�ng v�o m�nh được. (Trong) Bao Bốc Tử (5) gọi đ� l� �yếu đạo� (6) vậy. Lại (như) đau (bệnh) chuyển g�n (7), d�ng (tr�i) mộc qua (đu đủ) hơ lửa (n�ng) rồi chườm th� đỡ. Lại c� người chỉ k�u l�n t�n �mộc qua� cũng đỡ; (ch�nh) th�n của t�i (đ� từng) đạt được sự hiệu nghiệm đ�. Mọi sự việc tương tự như thế, người đời đều biết, huống g� l� cảnh giới kh�ng thể suy lường vậy. Th� dụ thuốc diệt trừ (bệnh) b�i l�n trống lại l� một sự việc nữa (l�m chứng). V� dụ n�y đ� n�u r� ở tr�n, n�n kh�ng tr�ch dẫn lần nữa. (C�n) c� danh kh�c với ph�p l�: như c�c danh (kiểu như) ng�n tay chỉ mặt trăng n�y nọ vậy.

CH� TH�CH 39:

(1) Tức ba loại t�n t�m ở tr�n. C�c luận đề hay chủ đề của c�c gi�o thuyết thường được gọi l� c�u (�c��).

(2) Danh hay t�n l� để gọi hay để chỉ cho một sự vật thật c� như ng�n tay chỉ mặt trăng. Lập luận ở đ�y nghi ngờ l� danh hiệu của Phật kh�ng thể c� t�c dụng g� hơn l� t�n gọi m� th�i.

(3) � n�i nếu danh hiệu của A Di Đ� Phật c� thể l�m ch�ng ta gi�c ngộ, th� ng�n tay chỉ mặt trăng kia cũng phải ph� được tối �m.

(4) Tức năm loại vũ kh� được xử dụng trong qu�n trận thời xưa.

(5) Một bộ s�ch luận về thuốc trường sinh, thần ti�n, quỷ qu�i, trị t� trị ma, thế gian sự được thua� do C�t Hồng trước thuận v�o thời Đ�ng Tấn.

(6) Yếu đạo nghĩa đen l� con đường trọng yếu, � n�i l� vấn đề ch�nh yếu nhất trong việc giữ g�n th�n mạng.

(7) Kh�ng r� bệnh g�, chắc l� bong g�n.

T�C NGUYỆN RA SAO? T�M THƯỜNG T�C NGUYỆN: MỘT L�NG CHUY�N NIỆM, (MONG SAO) KẾT CUỘC (ĐƯỢC) V�NG SINH VỀ C�I NƯỚC AN LẠC, DO MUỐN TU H�NH (MỘT C�CH) NHƯ THẬT SA MA THA.

(Người ta) dịch Sa Ma Tha l� chỉ (1). Chỉ l� ngừng t�m lại một chỗ (để) kh�ng l�m �c vậy. Danh (từ chỉ được) dịch l� chỉ l� kh�ng tr�i với � ch�nh (m� th�i), (c�n) nơi nghĩa (th�) chưa đầy đủ. Do đ�u m� n�i vậy? Như ngừng t�m ở đầu mũi, cũng gọi l� chỉ; qu�n bất tịnh (2) ngừng tham, qu�n từ bi ngừng s�n, c�c thứ như thế cũng gọi l� chỉ. Như người ta định đi (m�) kh�ng đi, cũng gọi l� chỉ. Mới biết n�i �chỉ� (rất) l� m�nh mang, kh�ng (ch�n) ch�nh (đạt) được danh (từ) Sa Ma Tha (kia) vậy. Như (c�c c�y) xu�n, ch�, du, liễu (3), tuy đều gọi l� (lo�i thảo) mộc, (song) nếu chỉ n�i mộc (thời) l�m sao (c�) được du, liễu (kia) chớ? Sa Ma Tha (m�) n�i l� chỉ kia, nay c� ba nghĩa: một l� một l�ng chuy�n niệm A Di Đ� Như Lai, (với �) nguyện sinh về c�i kia, (nhờ) danh hiệu của Như Lai n�y, v� danh hiệu của c�i nước n�y (m�) c� thể ngừng tất cả c�c �c. Hai l� c�i An Lạc kia, vượt hẳn đường ba c�i, nếu người n�o vừa sinh về nước kia (thời) tự nhi�n sẽ ngừng (mọi việc) �c (thuộc) th�n miệng �. Ba l� (do nhờ) lực trụ tr� ch�nh gi�c của A Di Đ� Như Lai, tự nhi�n (người ấy sẽ) ngừng t�m cầu (c�c quả) Thanh Văn (v�) B�ch Chi Phật (nữa). Ba loại chỉ n�y từ c�ng đức như thật của Như Lai m� sinh, cho n�n n�i (l�) do muốn tu h�nh (một c�ch) như thật Sa Ma Tha.

CH� TH�CH 40:

(1) Samatha phi�n �m l� sa ma tha, dịch l� �chỉ�, tức dừng đứng lại, ngăn lại, cấm ngăn.

(2) Tức qu�n to�n th�n trong ngo�i đều kh�ng trong sạch. Cốt yếu để đối trị tham dục về th�n x�c. Xem ch� th�ch về ch�n tưởng b�n dưới.

(3) C�c chữ n�y đều l� t�n c�y.

QU�N S�T THẾ N�O? (L� DO) TR� TUỆ (M�) QU�N S�T, CH�NH NIỆM QU�N (C�I) KIA, DO MUỐN TU H�NH (MỘT C�CH) NHƯ THẬT TỲ B� X� NA.

(Người ta) dịch Tỳ B� X� Na l� qu�n. (Song) chỉ n�i (một c�ch) rộng r�i (l�) qu�n (vậy th�i), (n�n) nghĩa cũng chưa (được) đầy đủ. Do đ�u m� n�i vậy? Như qu�n th�n v� thường, khổ, kh�ng, v� ng�, v� ch�n tưởng (1) c�c thứ, đều gọi l� qu�n, (th�) cũng như (chỉ n�u) t�n (của c�c thứ c�y) như tr�n (đ� tr�nh b�y, sẽ) kh�ng c� được c�y xu�n c�y ch� vậy. Tỳ B� X� Na (m� dịch) n�i l� qu�n đ� (th�) cũng c� hai nghĩa: một l� ở nơi (c�i) n�y t�c � (m�) qu�n ba loại c�ng đức trang nghi�m (của c�i) kia. Do c�c c�ng đức n�y (vốn) như thật, (n�n) người tu h�nh cũng được c�ng đức như thật, c�ng đức như thật (ở đ�y) l� quyết định được sinh về c�i kia. Hai l� vừa được sinh về (c�i) tịnh độ kia, liền gặp Phật A Di Đ�, (thời) c�c Bồ T�t chưa chứng tịnh t�m kết cuộc được chứng ph�p th�n b�nh đẳng, (sẽ) c�ng với Bồ T�t (đ� chứng) tịnh t�m, c�ng với Bồ T�t (ở c�c) địa tr�n, kết cuộc c�ng được b�nh đẳng tịch diệt. Cho n�n n�i (l�) do muốn tu h�nh (một c�ch) như thật Tỳ B� X� Na (2).

CH� TH�CH 41:

(1) Ch�n tưởng tức một c�ch qu�n thuộc về qu�n bất tịnh. Ch�n tưởng gồm:

1. Tưởng (sau khi chết, th�n n�y) s�nh trướng l�n.
2. Tưởng th�y th�m sanh.
3. Tưởng th�y tan lở.
4. Tưởng m�u mủ x� ra.
5. Tưởng th�y tan r� hết.
6. Tưởng th� vật rĩa r�c th�y.
7. Tưởng th�y tan ra mỗi phần một nơi.
8. Tưởng chỉ c�n lại xương trắng.
9. Tưởng xương bị thi�u th�nh tro bụi.

(2) Vipasyanā (tỳ b� x� na) từ ngữ căn dṛś c� nghĩa l� �thấy�, hợp với tiếp đầu ngữ Vi, ngụ � chia ra, ph�n ra, lan ra. Dṛś chuyển th�nh động từ gốc Paśya(ti), th�m Vi v�o đầu th�nh Vipaśyati l� �thấy ra�, thấy r� ra. Chuyển th�nh danh từ Vipaśyana, phi�n �m l� Tỳ B� X� Na,� Trung Hoa dịch l� qu�n hay qu�n s�t.

QU�N S�T (C�I) KIA C� BA LOẠI. NHỮNG G� L� BA LOẠI? MỘT L� QU�N S�T C�NG ĐỨC TRANG NGHI�M (VỀ) C�I NƯỚC CỦA PHẬT KIA. HAI L� QU�N S�T C�NG ĐỨC TRANG NGHI�M CỦA PHẬT A DI Đ�. BA L� QU�N S�T C�NG ĐỨC TRANG NGHI�M CỦA C�C BỒ T�T.

T�m duy�n (theo) c�c sự (thể) kia gọi l� qu�n, t�m qu�n ph�n minh gọi l� s�t.

HỒI HƯỚNG THẾ N�O? KH�NG BỎ TẤT CẢ C�C CH�NG SINH KHỔ N�O, T�M THƯỜNG T�C NGUYỆN HỒI HƯỚNG L�M ĐẦU, DO (MUỐN) ĐƯỢC TH�NH TỰU T�M ĐẠI BI.

Hồi hướng c� hai loại tướng: một l� tướng đi (đến), hai l� tướng (quay) về. Tướng đi (đến) l� d�ng c�ng đức của (ch�nh) m�nh quay về th� cho tất cả ch�ng sinh, t�c nguyện c�ng (họ) v�ng sinh về tịnh độ An Lạc của A Di Đ� Như Lai. Tướng (quay) về l� sinh v�o c�i kia rồi, được (năng) lực (l�m) phương tiện (của) Sa Ma Tha (v�) Tỳ B� X� Na (đ�) th�nh tựu, quay về trở v�o rừng rậm sinh tử, gi�o h�a tất cả ch�ng sinh c�ng hướng về Phật đạo. Hoặc đi (đến) hoặc (quay) về, đều v� k�o ch�ng sinh qua khỏi biển sinh tử, thế n�n n�i (l�) hồi hướng l�m đầu, do (muốn) được th�nh tựu t�m đại bi.

Thể (v�) tướng của qu�n hạnh l�: trong phần n�y c� hai thể: một l� thể kh� (thế gian) hai l� thể ch�ng sinh. Trong phần (về) kh� (thế gian) lại c� ba lớp: một l� thể (v�) tướng của c�i nước, hai l� hiển hiện (� nghĩa) lợi m�nh lợi người, ba l� nhập v�o đệ nhất nghĩa. (Giờ) đ�y n�i (về) thể tướng của quốc độ l�:

1) Thể tướng của quốc độ.

QU�N S�T THẾ N�O (VỀ) C�NG ĐỨC TRANG NGHI�M (VỀ) C�I NƯỚC CỦA PHẬT KIA? C�NG ĐỨC TRANG NGHI�M (VỀ) C�I NƯỚC CỦA PHẬT KIA L�: DO TH�NH TỰU (NĂNG) LỰC KH�NG THỂ SUY LƯỜNG, DO NHƯ T�NH (CHẤT) CỦA B�U MA NI NHƯ �, (VỐN L� HAI) PH�P TƯƠNG TỢ TƯƠNG ĐỐI (VỚI NHAU).

(Năng) lực kh�ng thể suy lường (1) l�: tổng chỉ (cho) (năng) lực (của) 17 loại c�ng đức trang nghi�m (thuộc) c�i nước (của) Phật kia (vốn) kh�ng thể suy lường được vậy. (Theo) c�c kinh t�m n�i c� năm loại kh�ng thể suy lường: một l� ch�ng sinh nhiều (hay) �t, (điều n�y) kh�ng thể suy lường, hai l� lực (của) nghiệp kh�ng thể suy lường, ba l� lực (của) rồng kh�ng thể suy lường, bốn l� lực (của) thiền định kh�ng thể suy lường, năm l� lực (của) Phật ph�p kh�ng thể suy lường. Trong (năm điều) n�y (th�) kh�ng thể suy lường của c�i Phật c� hai loại lực: một l� lực (của) nghiệp, � n�i l� do (năng) lực (của) nghiệp đại nguyện (vốn từ) thiện căn xuất thế của Bồ T�t Ph�p Tạng (2) m� th�nh. Hai l� (c�i đ�) do (năng) lực kh�o trụ tr� của ph�p vương A Di Đ� m� gom th�u lại (3). (Hai) kh�ng thể suy lường n�y (cứ) như 17 loại (c�ng đức kể) dưới đ�y (th�) mỗi một tướng đều l� kh�ng thể suy lường, đến văn (b�n dưới) sẽ giải th�ch (r�). Do như t�nh (của) b�u Ma Ni Như � kia, (vốn l�) ph�p tương tợ tương đối l�: mượn t�nh chất của b�u Ma Ni � kia (để) hiển b�y t�nh kh�ng thể suy lường của c�i An Lạc vậy. Khi chư Phật v�o Niết B�n, (c�c Ng�i) d�ng lực phương tiện (4) để lại c�c x� lợi (5) của th�n phần, để l�m ph�c cho ch�ng sinh (6). (Khi) ch�ng sinh hết ph�c (th�) x� lợi n�y biến th�nh ngọc b�u Ma Ni Như �. Ngọc n�y phần nhiều ở trong biển cả. Đại long vương d�ng để trang điểm tr�n đầu. Nếu Chuyển Lu�n Th�nh Vương (7) ra đời, do phương tiện từ bi (n�n) đắc được ngọc n�y, (m�) l�m lợi �ch lớn trong Di�m Ph� Đề (8). (Chẳng hạn) nếu cần quần �o, ăn uống, đ�n đuốc, thuốc thang (th�) khi theo � (m�nh) muốn c�c đồ vật (n�o), vua sẽ chay tịnh, đặt ngọc nơi đầu c�y cao, (rồi) ph�t nguyện rằng: �Nếu t�i thực sự l� vua Chuyển Lu�n (thời) xin ngọc b�u mưa xuống c�c vật như thế, hoặc đầy một dặm, hoặc 10 dặm, hoặc 100 dặm, (cứ thế) t�y theo t�m nguyện của t�i�. Khi ấy lập tức từ trong hư kh�ng mưa xuống đủ loại (đồ) vật, đều đ�ng với ước nguyện, thỏa hết ước nguyện của tất cả mọi người, thi�n hạ, (đ� l�) do (năng) lực (thuộc) t�nh chất (của) b�u n�y. C�i Phật An Lạc cũng như vậy, do t�nh (của) c�i nước An Lạc (m�) đủ loại th�nh tựu. Tương tợ tương đối l� do (năng) lực của ngọc b�u kia, cầu ăn, mặc, (thời) c� thể mưa xuống c�c vật ăn, mặc, đ�ng theo � người cầu, (chứ) kh�ng phải l� kh�ng cầu (m� tự nhi�n mưa). (C�n) c�i Phật n�y thời kh�ng như thế, do t�nh (tự nhi�n của c�i đ� l�) th�nh tựu thỏa m�n đủ (tất cả nguyện), kh�ng hề thiếu s�t, lấy tạm t�nh (ngọc) kia (ra) l�m th� dụ n�n n�i l� tương tợ tương đối. Lại b�u kia chỉ c� thể đ�p ứng c�c nguyện ăn, mặc của ch�ng sinh (chứ) kh�ng thể thỏa đ�p nguyện đạo v� thượng cho ch�ng sinh. Lại b�u kia chỉ đ�p ứng được nguyện (đối với) một th�n của c�c ch�ng sinh (chứ) kh�ng thể đ�p ứng được nguyện của v� lượng th�n của ch�ng sinh (9). (Do) c� v� lượng sai kh�c như thế n�n gọi l� tương tợ (m� th�i).

CH� TH�CH 42:

(1) H�n văn l� �bất khả tư nghị�.

(2) Tức tiền th�n của A Di Đ� Phật, xem kinh V� Lượng Thọ (đại bổn).

(3) Gom th�u, h�n ngữ l� �nhiếp�. C� nghĩa l� kh�ng những Phật A Di Đ� đ� khai sinh ra thế giới Cực Lạc rồi, m� c�n trụ tr� tại đ� để duy tr� (nhiếp) c�i ấy vậy.

(4) Lực phương tiện ở đ�y li�n hệ với đại bi t�m trong � hướng độ sinh. Do đại bi t�m n�n chư Phật h�nh đủ c�c c�ng đức v� tr� huệ, rồi lấy đ� l�m phương tiện để độ sinh. Sự ra đi (tức v�o Niết B�n) của chư Phật cũng l� một năng lực phương tiện để độ sinh. Ngo�i � nghĩa ch�n ch�nh của Niết B�n, c�c ng�i c�n để lại c�c x� lợi để lợi �ch cho ch�ng sinh trong chiều hướng cứu độ.

(5) X� lợi (Śarīna) vốn nghĩa l� th�n cốt, th�n thể, thể x�c� được d�ng để chỉ cho thi thể của chư Phật (v� sau n�y ngay cả của chư th�nh đệ tử Phật) để lại sau khi hỏa t�n xong.

(6) Để x� lợi cốt cho ch�ng sinh phụng thờ. Sự thờ phụng n�y ph�t sinh c�ng đức ch�n thật.

(7) Tức v�o thời vua Chuyển Lu�n (Cakra-vartitva) d�ng thập thiện đạo để gi�o h�a ch�ng sinh, n�n thời ấy thuần thiện.

(8) Xem ch� th�ch (9), số 3, trang 26.

(9) � n�i nếu ch�ng sinh c� v� lượng th�n th� v� lượng th�n đồng muốn một l�c, b�u Ma Ni kh�ng thể đ�p ứng được, nhưng thế giới Cực Lạc c� thể đ�p ứng cho v� lượng th�n của ch�ng sinh. (Ở đ�y Đ�m Loan Đại sư đưa ra một t�nh chất đặc biệt của Cực Lạc, nhưng kh�ng ngo�i t�nh chất �rộng lớn kh�ng bờ bến� v� �tất cả được đầy đủ� của c�i n�y vậy).

QU�N S�T (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC TRANG NGHI�M (VỀ) C�I NƯỚC CỦA PHẬT KIA L�: C� 17 THỨ CẦN PHẢI BIẾT. NHỮNG G� L� 17?

- MỘT L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) THANH TỊNH TRANG NGHI�M,
- HAI L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) LƯỢNG TRANG NGHI�M,
- BA L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) T�NH TRANG NGHI�M,
- BỐN L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) H�NH TƯỚNG TRANG NGHI�M,
- NĂM L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) ĐỦ LOẠI SỰ TRANG NGHI�M,
- S�U L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) DIỆU SẮC TRANG NGHI�M,
- BẢY L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) X�C TRANG NGHI�M,
- T�M L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) BA THỨ TRANG NGHI�M,
- CH�N L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) MƯA TRANG NGHI�M,
- MƯỜI L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) QUANG MINH TRANG NGHI�M,
- MƯỜI MỘT L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) DIỆU THANH TRANG NGHI�M,
- MƯỜI HAI L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) CHỦ TRANG NGHI�M,
- MƯỜI BA L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) QUYẾN THUỘC TRANG NGHI�M,
- MƯỜI BỐN L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) THỌ DỤNG TRANG NGHI�M,
- MƯỜI LĂM L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) KH�NG C� C�C HOẠN NẠN� TRANG NGHI�M,
- MƯỜI S�U L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) ĐẠI NGHĨA M�N TRANG NGHI�M,
- MƯỜI BẢY L� TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) TẤT CẢ MONG CẦU ĐẦY ĐỦ TRANG NGHI�M.

Trước n�u l�n c�c chương m�n, tiếp đến đề ra giải th�ch.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) THANH TỊNH TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �QU�N TƯỚNG THẾ GIỚI KIA, HƠN HẲN ĐƯỜNG BA C�I�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? (V�) c� người ph�m phu, (nơi họ) phiền n�o th�nh tựu (m�) cũng được sinh về c�i nước kia. Nghiệp r�ng của ba c�i rốt cuộc kh�ng l�i k�o (được). (Như vậy) thời ch�nh l� kh�ng đoạn phiền n�o (m�) được (c�) phần Niết B�n. (Như thế th�) sao (m�) c� thể suy lường được.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) LƯỢNG TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �CỨU C�NH TỰA HƯ KH�NG, RỘNG LỚN KH�NG BỜ BẾN�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? (V�) người trời của nước kia, nếu (c�) � muốn cung điện lầu g�c, hoặc rộng một do tuần, hoặc trăm do tuần, hoặc ng�n do tuần, ng�n gian vạn gian (th� đều) t�y t�m m� th�nh, mỗi người (đều được) như thế. Lại (trong) ch�ng sinh khắp mười phương thế giới, những người (m�) nguyện v�ng sinh, thời hoặc đ� sinh, hoặc đang sinh, hoặc sẽ sinh, trong khoảng một thời một ng�y, (th� đến) to�n số (cũng) kh�ng thể biết số lượng ấy l� bao. Song thế giới kia vẫn như hư kh�ng, kh�ng c� vẻ g� chật hẹp hết. Ch�ng sinh trong (c�i) đ�, ở trong số lượng như thế, (đều) c� ch� nguyện quảng đại, cũng như hư kh�ng kh�ng c� hạn lượng. Lượng của c�i nước đ� c� thể th�nh (tựu) lượng t�m h�nh (1) của ch�ng sinh, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 43:

(1) T�m h�nh tức xu hướng, t�nh chất, chủng t�nh của t�m thức đang hoạt động, đang hiện h�nh. T�m h�nh của ch�ng sinh vốn lu�n theo xu hướng tham, s�n, si v� hạn cuộc trong ng� kiến� Nhưng nếu sinh v�o Cực Lạc thế giới, thế giới n�y sẽ l�m cho t�m h�nh của ch�ng sinh trở th�nh quảng đại v� lượng, tức ph�t triển về bi, tr� theo Đại thừa.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) T�NH TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �CH�NH ĐẠO ĐẠI TỪ BI, THIỆN CĂN XUẤT THẾ SINH�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? V� như lo�i tr�ng Ca La Cầu La, h�nh d�ng nhỏ b�, nếu gặp gi� lớn (th�) th�n (th�nh) như n�i lớn. (N�) t�y gi� lớn nhỏ, (lấy đ�) l�m th�n tướng của m�nh. Ch�ng sinh sinh về An Lạc cũng y như vậy. Sinh v�o thế giới (thuộc) ch�nh đạo kia, tức th�nh tựu thiện căn xuất thế, (được) nhập v�o tụ ch�nh định. Cũng như lo�i tr�ng kia chẳng phải th�n (m�nh) m� (l�) th�n (m�nh) (1), (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 44:

(1) � n�i Ca La Cầu La lấy thế gi� để biến th�n lớn nhỏ, chứ kh�ng phải tự � muốn của n� m� th�nh. Gi� v� th�n phối hợp trở th�nh một sự kiện kh� suy lường. Như ch�ng sinh sinh về Cực Lạc được th�nh tựu thiện căn, ch�nh định vậy, cũng kh�ng thể suy lường.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) H�NH TƯỚNG TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �QUANG MINH SẠCH ĐẦY ĐỦ, NHƯ GƯƠNG, V�NG NHẬT NGUYỆT�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Thường th� (do) nhẫn nhục (m�) được đoan ch�nh, (đ� l� do) t�m của t�i ảnh hưởng (m� ra) vậy (1). (C�n ở đ�y) vừa sinh về (c�i) kia, (thời) kh�ng c�n s�n (v�) nhẫn kh�c nhau (nữa) (2). Sắc lượng của người, trời (ở c�i đ�) bằng nhau tuyệt đẹp. Do nhờ (năng) lực của tịnh quang vậy. Quang kia kh�ng phải (thuộc về) t�m h�nh, m� (vẫn) l� sự việc của t�m h�nh, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 45:

(1) � n�i t�m c� c�ng đức nhẫn n�n sinh tướng đoan nghi�m.

(2) � n�i c�i Cực Lạc s�n hận v� nhẫn nhục đều nhất tướng b�nh đẳng, tức tướng tr� huệ B�t Nh� vậy.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) ĐỦ LOẠI SỰ TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �ĐỦ T�NH CHẤT TR�N BẢO, GỒM HẾT DIỆU TRANG NGHI�M�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Đủ loại sự (1) (ở c�i) kia, hoặc một b�u, mười b�u, trăm ng�n loại b�u, (đều) t�y t�m như �, kh�ng ai kh�ng (được) đầy đủ. Nếu (lại) muốn khiến kh�ng (sạch) hết, (th� sẽ) lập tức biến mất hết. (Do đ�) t�m được tự tại, hơn cả thần th�ng, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 46:

(1) Đủ loại sự l� sự sự vật vật nơi c�i kia vậy.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) DIỆU SẮC TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �QUANG V� CẤU RỰC RỠ, S�NG SẠCH RỌI THẾ GIAN�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? �nh s�ng (m�) rọi chiếu (mọi) sự, thời hiện thấu trong ngo�i. �nh s�ng n�y (m�) chiếu rọi t�m, thời hết sạch v� minh. Quang l�m Phật sự, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) X�C (CHẠM) TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �CỎ C�NG ĐỨC BẰNG B�U, MỀM MẠI TR�I PHẢI CHUYỂN, CHẠM V�O SINH THẮNG LẠC, HƠN CA CHI�N L�N Đ��

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Thường th� b�u n�i cho (sự) cứng rắn, song ở đ�y (lại) mềm mại, chạm (sinh vui) th�ch (th�) phải (tham) chấp, m� ở đ�y (lại) tăng (th�m) đạo (lực). Sự (thể như thế) đồng (với) y�u th�ch (1), (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 47:

(1) � n�i vẫn c� t�m y�u th�ch m� vẫn hợp với đạo thể.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) BA THỨ TRANG NGHI�M L�: C� BA THỨ PHẢI BIẾT. NHỮNG G� L� BA? MỘT L� NƯỚC, HAI L� ĐẤT, BA L� HƯ KH�NG.

Ba thứ n�y sở dĩ n�i chung l� do đồng loại với nhau vậy. Do đ�u m� n�i vậy? Một l� c�ng loại s�u đại, nghĩa l� hư kh�ng, thức, đất, nước, lửa, gi� (1). Hai l� đồng loại kh�ng ph�n biệt, nghĩa l� đất, nước, lửa, gi�, hư kh�ng. (C�n) chỉ n�i c� ba loại l� v� thức đại kia thuộc về ch�ng sinh thế gian; lửa đại th� v� (c�i) kia kh�ng c�; (c�n) tuy c� gi�, song gi� kh�ng thể thấy, kh�ng c� chỗ trụ. Cho n�n trong năm loại thuộc s�u đại, chọn ba loại c� (sắc) m� c� thể trang nghi�m để n�i chung lại.

CH� TH�CH 48:

(1) S�u thứ n�y phổ biến khắp kh�ng gian thời gian n�n được gọi l� đại (mahābhūta). �Mahā� l� to lớn, �bhūta� chỉ cho t�nh chất, thuộc t�nh. �Mahābhūta� nghĩa l� c�i t�nh chất to lớn�

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) NƯỚC TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �HOA B�U NG�N VẠN LOẠI, CHE KHẮP SUỐI AO HỒ, GI� THOẢNG LAY HOA L�, QUANG GIAO THOA LOẠN CHUYỂN�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Người trời ở c�i tịnh độ kia chẳng phải (do) nước dưỡng th�n, (th�) cần g� nước đ�y! Thanh tịnh (đ�) th�nh tựu, đ�u cần (phải) tắm rửa, lại (phải cần) d�ng g� (đến) nước nữa sao! Trong (c�i) đ� kh�ng c� bốn thời (tiết), thường điều h�a kh�ng n�ng bức, (th�) c�n (phải cần) d�ng g� (đến) nước nữa sao! Kh�ng cần m� (vẫn) c�, (ắt) phải c� l� do. Kinh (1) c� n�i: c�c Bồ T�t v� Thanh Văn (nơi c�i) kia, nếu v�o (trong) ao b�u, � muốn nước ngập đến ch�n, nước liền ngập ch�n; muốn l�n đến đầu gối, nước tức th� đến đầu gối; muốn đến ngang lưng, nước đến ngay ngang lưng, muốn đến tận cổ, nước đến ngay tận cổ; muốn tưới l�n m�nh, tự nhi�n tưới l�n m�nh; muốn r�t trở lại, nước liền r�t trở lại. (Hoặc) điều h�a (hoặc) lạnh (hoặc) n�ng, (đều) tự nhi�n theo �. Sảng (kho�i tinh) thần, (vui) th�ch (th�n) thể, trừ sạch (c�c) cấu (bẩn) của t�m. Trong trẻo lắng sạch, sạch (đến mức) như v� h�nh. C�c b�u �ng �nh kh�ng (chỗ) th�m s�u n�o kh�ng chiếu (đến). S�ng gợn ngược d�ng, quay r�t v�o nhau. �m ả nhẹ tr�i, kh�ng chậm kh�ng mau. S�ng d�ng v� lượng, diệu thanh tự nhi�n. T�y mỗi người n�n nghe ra sao, chẳng ai chẳng được nghe (2). Hoặc nghe thật thanh, hoặc nghe ph�p thanh, hoặc nghe tăng thanh, hoặc nghe tịch tĩnh thanh, (hoặc nghe) kh�ng, v� ng� thanh, đại từ bi thanh, ba la mật thanh, hoặc nghe mười lực, v� �y, bất cộng ph�p (3) thanh, c�c th�ng huệ (4) thanh, kh�ng sở t�c (5) thanh, kh�ng khởi (l�n) diệt (xuống) thanh, v� sinh nhẫn (5) thanh, cho đến cam lồ qu�n đỉnh ch�ng diệu ph�p (7) thanh. C�c (�m) thanh như thế (tương) xứng (với những) g� ch�ng sinh (n�n phải) được nghe, (thế n�n ch�ng sinh) hoan hỉ v� lượng. (C�c �m thanh đ�) t�y thuận theo nghĩa ch�n thật tịch diệt ly dục thanh tịnh, t�y thuận theo (c�c) ph�p bất cộng v� sở �y tam bảo lực, t�y thuận theo đạo m� c�c th�ng huệ Bồ T�t Thanh Văn thực h�nh. Kh�ng c� danh (xưng) ba đường khổ nạn, chỉ c� �m (thanh) kho�i lạc tự nhi�n. Cho n�n nước kia gọi l� An Lạc. Nước ở đ�y l�m Phật sự, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 49:

(1) Tức V� Lượng Thọ kinh (đại bổn).

(2) Nguy�n văn: �T�y kỳ sở ưng, mạc bất văn giả�, tức �m thanh đ�p ứng đ�ng với căn t�nh của mỗi ch�ng sinh m� biến hiện ra c�c ph�p tương ưng để �ch lợi cho người nghe.

(3) Bất cộng l� kh�ng c� chung với nhau. Đức Phật c� c�c t�nh chất m� c�c Bồ T�t Thanh Văn, người trời kh�ng c� được, n�n gọi l� bất cộng ph�p. T�m lược c� 18 ph�p, tức 10 lực, 4 v� �y, 3 niệm trụ v� đại bi. Song Đại Tr� Độ Luận lại k� ra 18 ph�p kh�c (xem Đại Tr� Độ Luận quyển 26).

(4) Th�ng huệ (hoặc th�ng minh huệ), tức s�u thần th�ng (c�ng với 3 minh) v� 3 huệ. S�u th�ng l�: 1. Thi�n nh�n th�ng -2. Thi�n nhĩ th�ng - 3. T�c mệnh th�ng (biết kiếp trước) - 4. Tha t�m th�ng (biết t�m người kh�c) - 5. Thần t�c th�ng (đi tr�n kh�ng, tr�n nước, qua tường v�ch kh�ng trở ngại) - 6. Lậu tận th�ng (hết phiền n�o, dứt sinh tử). Ba huệ tức l�: 1. Văn huệ (do nghe m� c� huệ) � 2. Tư huệ (do suy tư m� c� huệ) - 3. Tu huệ (do tu tập m� c� huệ).

(5) V� sở t�c l� kh�ng tạo t�c ra, tức kh�ng c� nh�n duy�n.

(6) Xem ch� th�ch (16), trang 30.

(7) Cam lồ l� chất tối thượng mỹ vị, v� cho diệu ph�p gi�c ngộ giải tho�t. Qu�n đỉnh l� r�t l�n tr�n đỉnh đầu. Lệ cổ xưa b�n Ấn Độ, c�c con vua thụ nhận lễ qu�n đỉnh, lấy nước th�nh r�t l�n đỉnh đầu, tức ch�nh thức th�nh Th�i tử để kế nghiệp vua cha. Phật ph�p lấy đ� l�m th� dụ cho c�c bậc Bồ T�t nhập đạo v� an trụ vững v�ng trong đạo.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) ĐẤT TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �CUNG ĐIỆN C�C LẦU G�C, THẤY MƯỜI PHƯƠNG KH�NG NGẠI, C�Y TẠP QUANG ĐỦ SẮC, LAN CAN B�U GI�P V�NG�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Đủ c�c thứ sự (trang nghi�m ở c�i) kia, hoặc một b�u, mười b�u, trăm b�u, (cho đến) v� lượng b�u, (đều) t�y t�m đ�ng �, (m�) trang nghi�m đầy đủ. (C�c) sự trang nghi�m n�y như gương s�ng sạch, c�c tướng sạch bẩn của (c�c) c�i nước ở mười phương, (c�c) nghiệp duy�n thiện �c, tất cả điều hiện (trong ấy) (1). Người trời trong (c�i) ấy do thấy c�c sự (việc) kia, (thời) c�c lẽ d� nước s�i (v�) kh�ng kịp (đủ) (2) tự nhi�n (sẽ) th�nh tựu. Lại cũng như c�c đại Bồ T�t lấy c�c b�u chiếu (s�ng) ph�p t�nh l�m mũ. Trong mũ b�u n�y, đều thấy (được) chư Phật, lại th�ng đạt t�nh của tất cả c�c ph�p. Lại như khi Phật n�i kinh Ph�p Hoa, ph�ng h�o quang (ở) giữa (hai) l�ng m�y chiếu (khắp về) ph�a đ�ng (đến) vạn t�m ng�n c�i, đều như sắc v�ng. Từ ngục A Tỳ l�n đến (trời) hữu đỉnh (3), s�u nẻo ch�ng sinh trong c�c thế giới (4), (c�c) chỗ hướng đến (thuộc về) sinh tử, (c�c) nghiệp duy�n thiện �c, (n�o) thọ b�o xấu tốt, trong (h�o quang) n�y đều thấy (r�). Vốn cũng đồng (một) loại như nhau vậy. (C�c h�nh) b�ng n�y l�m Phật sự, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 50:

(1) Tức đều hiện trong c�c b�u trang nghi�m.

(2) Nguy�n văn �th�m thang bất cập�. �Th�m thang� l� d� thử nước s�i n�ng, �bất cập� l� kh�ng kịp. Lối diễn tả n�y mượn theo Luận Ngữ (chương L� Thị) của Nho học, trong đ� c� c�u �Kiến thiện như bất cập, kiến bất thiện như th�m thang�, c� nghĩa l� coi việc thiện như kh�ng bao giờ đủ hết, coi việc bất thiện như d� thử nước s�i. � n�i đối với việc thiện th� l�m ho�i cũng kh�ng cho l� đủ, c�n đối với việc �c th� thật d� dặt kh�ng d�m phạm v�o như lấy tay xem nước n�ng ra sao vậy. Do đ�, �th�m thang� v� �bất cập� c� nghĩa l� sợ l�m �c v� ham l�m thiện.

(3) Trời hữu đỉnh (Akaniṣṭha) ch�nh l� �sắc cứu c�nh thi�n�. Từng trời tột c�ng của c�i sắc, tức c�i c� h�nh sắc, tr�n nữa l� thuộc c�i v� sắc, tức v� h�nh sắc. Thế n�n c�i n�y được coi l� ở tr�n đỉnh của c�c thế giới hữu h�nh, n�n gọi l� hữu đỉnh.

(4) S�u nẻo ch�ng sinh tức 6 lối đi lu�n hồi gồm: 1. địa ngục, 2. ngạ quỷ, 3. s�c sinh, 4. a tu la, 5. người, 6. trời.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) HƯ KH�NG TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �V� LƯỢNG B�U GIAO NHAU, HƯ KH�NG TR�N LƯỚI V�NG, ĐỦ LOẠI LINH VANG HƯỞNG, NG�N NGA �M DIỆU PH�P�.

(Sự th�nh tựu) ở đ�y tại sao (lại) kh�ng thể suy lường (được)? Kinh n�i: V� lượng v�ng b�u che chở c�i Phật, đều d�ng chỉ v�ng tr�n ch�u, trăm ng�n b�u tạp, kỳ diệu qu� lạ, trang nghi�m chỉnh sức. Bốn mặt gi�p v�ng treo rũ linh b�u. Quang sắc lấp l�nh, đẹp đẽ cực kỳ. Gi� đức (1) tự nhi�n, nhẹ nổi tho�ng lay. Gi� n�y điều h�a, kh�ng lạnh kh�ng n�ng, ấm m�t mềm mại, kh�ng chậm kh�ng mau, thổi c�c lưới v�ng c�ng những c�y b�u, ph�t ra v� lượng ph�p �m vi diệu, lan xa vạn loại đức hương �n nh�. C� ai nghe được (ph�p �m nọ), (thời) th�i dơ bụi bặm (2), tự nhi�n kh�ng khởi. Gi� chạm v�o th�n, đều được kho�i lạc. �m thanh (ở) đ�y l�m Phật sự, (chuyện đ� l�m) sao (lại) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 51:

(1) Gi� đức l� gi� c�ng đức, gi� m� c� t�c dụng c�ng đức.

(2) Nguy�n văn �trần lao cấu tập�, n�i cho c�c tập kh� tham s�n si phiền n�o d�nh l�u v�o c�c c�i lu�n hồi uế trược.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) MƯA TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �MƯA HOA, Y, TRANG NGHI�M, V� LƯỢNG HƯƠNG HU�N KHẮP�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)?
Kinh n�i: gi� thổi rải hoa khắp c�ng c�i Phật, thứ tự theo sắc m� kh�ng tạp loạn, mềm mại trơn nhuần, hương thơm ng�o ngạt. Ch�n đạp tr�n (hoa) ấy, thun xuống bốn tấc, theo ch�n nhấc l�n, ho�n lại như cũ. Hoa d�ng xong rồi, đất liền mở ra, để lần lượt biến mất, trong sạch kh�ng s�t (lại ch�t) g� (1). T�y theo thời tiết (m�) gi� thổi rải hoa, cứ thế s�u hồi. Lại c�c hoa sen b�u đầy khắp thế giới. Mỗi một hoa b�u, (c�) trăm ng�n ức l�. Quang minh của (c�c) hoa n�y (gồm) v� lượng sắc loại. Sắc xanh (th�) quang xanh, sắc trắng (th�) quang trắng, đen v�ng đỏ t�m, quang (v�) sắc (đều) rỡ r�ng. Ứng rạng s�ng rực, tỏ ngời (như) nhật nguyệt. Trong mỗi một hoa ph�t ra 36 trăm ng�n ức quang. Trong mỗi một quang ph�t ra 36 ng�n ức (vị) Phật, th�n m�u v�ng t�a, tướng tốt đặc biệt. Mỗi một chư Phật (2) lại ph�ng ra trăm ng�n quanh minh, v� khắp (ch�ng sinh) mười phương n�i l�n ph�p vi diệu. Chư Phật như thế, mỗi vị an lập v� lượng ch�ng sinh v�o ch�nh đạo của Phật. Hoa (m�) l�m Phật sự, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 52:

(1) � n�i c�c hoa n�y biến hết v�o l�ng đất kh�ng để lại ch�t g� th�nh r�c rưởi.

(2) Tức mỗi vị Phật trong từng nh�m 36 trăm ng�n ức đức Phật hiện ra trong mỗi một quang m� gồm tất cả l� 36 trăm ng�n ức quang.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) QUANG MINH TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �MẶT TRỜI PHẬT HUỆ S�NG, SẠCH TRỪ THẾ �M SI�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Quang minh của c�i kia, từ tr� tuệ của Như Lai b�o ứng m� khởi (l�n). Ai m� chạm v�o (thời) v� minh tối tăm rốt đều ti�u trừ. Quang minh kh�ng phải l� huệ (m�) c� thể (l�m t�c) dụng (như) của huệ, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) DIỆU THANH TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �PHẠM THANH NGỘ S�U XA, VI DIỆU VỌNG MƯỜI PHƯƠNG�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Kinh n�i: Nếu người n�o chỉ (cần được) nghe (n�i l�) c�i nước kia thanh tịnh an lạc, (rồi) ghi nhớ nguyện sinh, cũng (sẽ) được v�ng sinh (v�) liền nhập tụ ch�nh định. Đ�y l� danh tự của c�i nước (m�) l�m Phật sự, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) CHỦ TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �CH�NH GI�C A DI Đ�, VUA PH�P KH�O TRỤ TR̔.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Ch�nh gi�c A Di Đ� (l�) kh�ng thể suy lường được. Tịnh độ An Lạc kia, do thực hiện của ch�nh gi�c A Di Đ� giữ tr� (th�) l�m sao c� thể suy lường nổi đ�y. Trụ gọi l� kh�ng đổi, kh�ng diệt, tr� gọi l� kh�ng tản, kh�ng mất. Như d�ng thuốc kh�ng mục rữa b�i l�n hạt mầm, (cho) v�o nước (sẽ) kh�ng rữa, v�o lữa kh�ng thi�u, (m�) gặp nh�n duy�n (th�) liền sinh. Cớ sao vậy? Do lực của thuốc kh�ng rữa. Nếu người n�o m� sinh v�o tịnh độ An Lạc, � nguyện sau đ� (l�) sinh v�o ba c�i (để) gi�o h�a ch�ng sinh. (Người ấy) bỏ mạng (thuộc) tịnh độ, t�y nguyện được sinh (v�o ba c�i). Tuy sinh v�o ba c�i (như) tạp sinh trong nước lửa, (song) hạt giống bồ đề v� thượng rồi ra kh�ng rữa n�t. Tại sao vậy? V� đ� (tr�i) qua sự kh�o giữ tr� của ch�nh gi�c A Di Đ�.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) QUYẾN THUỘC TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �NHƯ LAI TỊNH HOA CH�NG, CH�NH GI�C HOA H�A SINH�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Thường th� tạp sinh (v�o c�c) thế giới, hoặc thai hoặc trứng hoặc ẩm thấp hoặc h�a, quyến thuộc bao nhi�u, khổ sướng vạn kiểu. (Đ� l�) do bởi tạp nghiệp. C�i nước An Lạc kia, (thời) kh�ng ai kh�ng phải l� do (trong) tịnh hoa ch�nh gi�c của A Di Đ� Như Lai m� h�a sinh. Bởi c�ng một (t�nh chất) niệm Phật, kh�ng đạo n�o kh�c. Suốt hết hễ cứ thuộc trong (v�ng) ph�p giới (1) (th�) đều l� anh em vậy. Quyến thuộc v� lượng, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 53:

(1) Ph�p giới: Chữ �giới� theo Phạm văn l� Dhātu, cũng c� nghĩa l� �t�nh�. Mọi hiện hữu đều l� những th�nh quả. M� quả dĩ nhi�n phải c� nh�n. Quả bị nh�n quy định v� ho�n to�n bị hạn cuộc trong giới hạn của nh�n. Thế n�n c�c yếu tố nh�n căn bản được gọi l� giới (Dhātu) vậy.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) THỌ DỤNG TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �Y�U TH�CH PHẬT PH�P VỊ, THIỀN TAM MUỘI M�N ĂN�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Kh�ng ăn m� nu�i được mạng (m�nh). Do v� (mạng) được nu�i ấy c� duy�n do vậy. Kh�ng phải (đ� l� do) Như Lai (đ�) th�nh m�n bổn nguyện (của ng�i m� ra hay) sao (1). Nhận lấy nguyện của Phật l�m mạng (sống) của t�i, (chuyển ấy l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 54:

(1) C� nghĩa l� sinh mạng của ch�ng ta nơi Tịnh Độ kh�ng phải l� nghiệp thức của c� nh�n m�nh mang lại. Do t�n t�m v� nguyện t�m hồi hướng v�ng sinh Tịnh Độ, ch�ng ta c� thể nhận lấy tất cả tịnh nghiệp của Tịnh Độ l� sinh mạng của ch�ng ta nơi Tịnh Độ vậy. M� tịnh nghiệp nơi Tịnh Độ lại ch�nh l� kết quả (trang nghi�m c�ng đức) th�nh m�n cho c�c bổn nguyện cứu độ ch�ng sinh của A Di Đ� Phật vậy. Thế n�n sinh mạng của ch�ng sinh nơi Tịnh Độ ch�nh l� sự th�nh m�n bổn nguyện của Phật A Di Đ�.

C� lẽ đ�y l� khởi nguy�n cho lập trường� rằng tin v�o bổn nguyện của A Di Đ� l� hội đủ mọi yếu tố để v�ng sinh Tịnh Độ, m� đ� ảnh hưởng s�u rộng đến tịnh độ t�ng Nhật Bản chăng?

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) KH�NG C� C�C (TAI) HỌA TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �DỨT L�A TH�N T�M N�O, THƯỜNG THỌ LẠC KH�NG NGƯNG�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Kinh n�i: Th�n l� đồ khổ, t�m l� mối phiền. Nhưng (c�i) kia c� th�n c� t�m m� thọ lạc kh�ng ngơi, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) ĐẠI NGHĨA M�N TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �ĐẠI THỪA THIỆN CĂN GIỚI, BẰNG, KH�NG DANH XẤU XA, NGƯỜI NỮ V� CĂN KHUYẾT, GIỐNG HAI THỪA KH�NG SINH�. QUẢ B�O (ĐƯỢC SINH VỀ) TỊNH ĐỘ L�A KHỎI HAI THỨ LỖI XẤU XA CẦN PHẢI BIẾT: (HAI LỖI XẤU XA GỒM) MỘT L� THỂ, HAI L� DANH. THỂ (LẠI) C� BA THỨ: MỘT L� NGƯỜI HAI THỪA, HAI L� NGƯỜI NỮ, BA L� NGƯỜI KH�NG ĐỦ C�C CĂN. (DO C�I TỊNH ĐỘ) KH�NG C� BA LỖI N�Y, (N�N) GỌI L� ��L�A (XA) THỂ XẤU XA�. (VỀ) DANH CŨNG (GỒM C�) BA THỨ: (C� NGHĨA L�) KH�NG PHẢI (NƠI TỊNH ĐỘ) CHỈ KH�NG C� BA THỂ, (M�) BỞI CHO ĐẾN KH�NG NGHE ĐẾN CẢ C�C DANH XƯNG HAI THỪA, NGƯỜI NỮ V� KH�NG ĐỦ C�C CĂN NỮA, (N�N) GỌI L� �L�A (XA)� DANH XẤU XA�. (C�N CHỮ) BẰNG L� (C�C CH�NG SINH TRONG C�I TỊNH ĐỘ) MỘT TƯỚNG BẰNG NHAU VẬY.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Thường đồ (d�ng) chung của c�c vị c�i trời, (hoặc như) cơm c� m�u sắc (kh�c nhau), t�y theo ph�c (nhiều �t). Ng�n ch�n ấn xuống, mới r� � chỉ đ�u v�ng đ�u sỏi (1). Song người nguyện v�ng sinh th� vốn ba lần ba phẩm (2) m� nay chẳng c� sai kh�c một hai, cũng như (s�ng) Chuy (v� s�ng) Thằng (3) một vị, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 55:

(1) Nguy�n văn: �T�c chỉ �n địa, n�i tường kim lịch chi chi�. Phẩm Phật Quốc trong kinh Duy Ma c� đoạn ghi �Thế rồi Phật d�ng ng�n ch�n ấn xuống đất (t�c chỉ �n địa), tức thời ba ng�n đại thi�n thế giới (được) trăm ng�n tr�n bảo như thế trang sức, v� như c�i Bảo Trang Nghi�m v� lượng c�ng đức của Phật Bảo Trang Nghi�m�. � ở đ�y muốn n�i c�c c�i c� sạch c� dơ l� do tr� huệ phước đức của ch�ng sinh kh�ng được trọn vẹn, như trong kinh, X� Lợi Phất nghi ngờ c�i Phật Th�ch Ca � uế, n�n Phật mới ấn ng�n ch�n xuống đất để cho thấy với tr� huệ ch�n thật của chư Phật, mọi c�i đều trong sạch b�nh đẳng. Vấn đề ở chỗ c� tr� huệ ch�n thật hay kh�ng. Cho n�n tuy ch�ng sinh thấy c� c�i sạch c�i dơ, song nơi thật tướng ch�n thật, c�c c�i đồng một vị.

(2) Ba lần ba phẩm tức ch�n phẩm độ sinh của Phật A Di Đ� (xem Qu�n V� Lượng Thọ Kinh).

(3) chỉ l� hai s�ng b�n Trung Hoa, lấy ra l�m v� dụ m� th�i, vị c�c s�ng tuy c� kh�c, song v�o v�o đến biển chỉ l� một vị.

TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) ĐẦY ĐỦ TẤT CẢ MONG CẦU TRANG NGHI�M L� DO KỆ RẰNG: �CH�NG SINH BAO ƯỚC NGUYỆN, TẤT CẢ ĐỀU ĐẦY ĐỦ�.

(Sự th�nh tựu ở) đ�y tại sao (lại) kh�ng (thể) suy lường (được)? Người trời (ở) nước kia, nếu muốn nguyện đến v� lượng c�i Phật (ở khắp) thế giới (trong) mười phương, (để) c�ng dường chư Phật (v�) Bồ T�t, v� (muốn c�) c�c vật dụng cần thiết để c�ng dường, (thời) kh�ng muốn n�o kh�ng như nguyện. Lại muốn bỏ thọ mạng (của m�nh nơi c�i) kia (để) sinh về c�c nước kh�c, (muốn sinh ra được sống) l�u �t (đều) tự tại, t�y � (muốn) đều được (như nguyện). Chưa l�n đến (địa) vị tự tại (1) m� đồng (với) t�c dụng tự tại, (chuyện đ� l�m) sao (m�) c� thể suy lường được.

CH� TH�CH 56:

(1) Tự tại l� t�y th�ch như � kh�ng hề bị trở ngại. Tuy nhi�n ở đ�y l� n�i cho c�c phương diện tr� huệ, c�ng đức v� thần th�ng trong đạo, chứ kh�ng phải n�i cho tham, s�n, si được tự tại t�y �.

2) Hiển hiện lợi m�nh lợi người.

N�I T�M (XONG VỀ) SỰ TH�NH TỰU (CỦA) C�NG ĐỨC (VỀ) 17 THỨ TRANG NGHI�M CỦA C�I PHẬT A DI Đ� KIA. (TRONG Đ�) HIỂN HIỆN (L�N) SỰ TH�NH TỰU CỦA LỰC C�NG ĐỨC LỚN VỀ LỢI �CH (CHO) CH�NH TH�N M�NH, (QUA) SỰ TH�NH TỰU (CỦA) C�NG ĐỨC (VỀ) LỢI �CH (CHO) NGƯỜI KH�C.

N�i t�m l� n�u l�n c�ng đức của tịnh độ kia l� v� lượng, (chứ) kh�ng phải chỉ c� 17 thứ vậy. Cũng như (n�i) Tu Di m� cho v�o hạt cải, lỗ ch�n l�ng m� chứa trọn biển lớn. N�o phải (do) n�i biển (c�) thần th�nh g� đ�u, (hay ch�n) l�ng (hạt) cải c� năng lực chi đ�u. C�i l�m n�n thần diệu, (chỉ c�i đ�) mới thần diệu m� th�i. Cho n�n 17 thứ tuy bảo l� lợi người, (song) � nghĩa lợi m�nh hiển nhi�n đủ thấy (1).

CH� TH�CH 57:

(1) � n�i c�i g� tạo ra sự thần diệu, c�i đ� ch�nh l� thần diệu, cũng như ai l�m lợi �ch cho người th� ch�nh người ấy l� lợi �ch vậy. N�n đ� lợi tha rồi th� ch�nh tự m�nh l� lợi rồi.

3) Nhập v�o đệ nhất nghĩa đế.

SỰ TRANG NGHI�M C�I (CỦA) PHẬT V� LƯỢNG THỌ KIA (L�) TƯỚNG (CỦA) CẢNH GIỚI (VI) DIỆU (THUỘC) ĐỆ NHẤT NGHĨA ĐẾ, (TRONG Đ�) MƯỜI S�U C�U V� MỘT C�U (ĐƯỢC) N�I RA (MỘT C�CH) THỨ TỰ, CẦN PHẢI BIẾT.

Đệ nhất nghĩa đế l� ph�p nh�n duy�n (của) Phật vậy. Đế n�y l� nghĩa cảnh cho n�n 16 c�u (về) c�c thứ trang nghi�m được gọi l� tướng cảnh giới vi diệu. � nghĩa n�y đến đoạn văn �nhập (v�o) một c�u ph�p� (th�) sẽ lại giải th�ch (chi tiết).

V� một c�u thứ tự l� � n�i 17 c�u t�m (chung) (n�i) ri�ng về qu�n c�c (sự thanh) tịnh của kh� (thế gian) l� thứ tự của qu�n hạnh vậy. Thế n�o l� khởi (l�n) thứ (tự)? Chương kiến lập (1) c� n�i �quy mạng v� ngại quang Như Lai, nguyện sinh nước An Lạc�. Nơi đ�y c� (điều đ�ng) nghi. Nghi rằng sinh l� gốc của hữu, (l�) nguồn của c�c lụy (2). Bỏ sinh (để lại) nguyện sinh, sinh (l�m) sao hết được. Để giải nghi n�y, cho n�n (phải) qu�n (sự) th�nh tựu c�ng đức trang nghi�m của tịnh độ kia. (Mới) r� tịnh độ kia l� sinh m� kh�ng sinh, (v� vốn l�) bổn nguyện thanh tịnh của A Di Đ� Như Lai, (chứ) kh�ng phải như (l� c�i) sinh hư vọng thuộc ba c�i vậy. Do đ�u m� n�i vậy? Thường th� ph�p t�nh (vốn) thanh tịnh, chung cuộc (l�) v� sinh. N�i sinh th� đ� l� (thể theo c�i) t�nh (thức) của kẻ c� sinh vậy. Sinh (kia) nếu (như l�) kh�ng sinh, (th�) sinh (l�m) sao c� tận. Thường (th� nếu) sinh m� (c�) tận, (thời) tr�n mất (c�i) th�n kh�ng l�m m� năng l�m (3), dưới m� cố tật ba KH�NG m� kh�ng KH�NG (4). (C�c) căn (bại) hoại mất (tuyệt) lu�n, g�o (kh�c) động ba ng�n (5), chẳng trở (lại) chẳng (quay) về, do đấy (m�) phải thẹn (6). Thường (cứ) thể theo sinh l� (7), (th� sinh ấy) gọi l� tịnh độ. Căn nh� tịnh độ ch�nh l� 17 c�u (8) được n�i kia. Trong 17 c�u (ph�n th�nh) tổng (qu�t) v� (ph�n) biệt l� hai (phần). C�u đầu tổng tướng, tức (�) n�i l� c�i Phật thanh tịnh n�y hơn qu� đường ba c�i. (C�i m�) hơn hẳn ba c�i kia c� (những) tướng g�? (Th�) ch�nh l� (c�c) tướng th�nh tựu c�ng đức của 16 thứ trang nghi�m kế dưới. Một l� lượng, cứu c�nh tựa hư kh�ng, v� rộng lớn kh�ng bờ bến. Biết lượng rồi, (thử hỏi) lượng n�y lấy g� l�m gốc? N�n phải qu�n t�nh. (V�) t�nh l� nghĩa của gốc. Tịnh độ kia do ch�nh đạo từ bi, thiện căn xuất thế sinh. Đ� n�i (l�) thiện căn xuất thế, (th�) thiện căn n�y sinh những tướng g�? Cho n�n tiếp qu�n h�nh tướng trang nghi�m. Biết h�nh tướng xong, n�n biết (c�c) h�nh tướng (n�y) thể l� những g�? Cho n�n kế qu�n đủ loại sự. Đ� r� đủ loại sự, n�n biết diệu sắc của đủ loại sự, cho n�n tiếp qu�n diệu sắc. Đ� biết diệu sắc (th�) sắc n�y c� x�c thế n�o? Cho n�n tiếp qu�n x�c. Đ� biết th�n x�c, cần biết mắt x�c. Cho n�n tiếp qu�n ba sự trang nghi�m thuộc nước, đất v� hư kh�ng. Đ� biết mắt x�c, cần biết lỗ mũi x�c, cho n�n kế qu�n y (�o), hoa, hương x�ng. Đ� biết c�c x�c mắt mũi n�y nọ, cần biết l�a nhiễm. Cho n�n tiếp qu�n Phật huệ chiếu minh. Đ� biết lực (thanh) tịnh (của) �nh s�ng huệ, n�n biết danh tiếng xa gần, cho n�n kế qu�n phạm thanh nghe xa. Đ� biết danh tiếng, n�n biết ai (l� người) l�m tăng thượng (9), cho n�n kế qu�n chủ. Đ� biết c� chủ, (thời) ai l� quyến thuộc của chủ? Cho n�n tiếp qu�n quyến thuộc. Đ� biết quyến thuộc, cần biết quyến thuộc n�y thọ dụng ra sao, cho n�n tiếp qu�n thọ dụng. Đ� biết thọ dụng, cần biết thọ dụng n�y c� (hoạn) nạn (hay) kh�ng (hoạn) nạn, cho n�n kế qu�n kh�ng c�c (hoạn) nạn. Đ� biết kh�ng c�c (hoạn) nạn, (th�) do nghĩa g� m� kh�ng c�c nạn? Cho n�n kế qu�n đại nghĩa m�n. Đ� biết đại nghĩa m�n, cần biết đại nghĩa m�n (th�nh) m�n hay kh�ng (th�nh) m�n, cho n�n kế qu�n (c�c) cầu mong (được) th�nh m�n. Lại nữa, 17 c�u n�y kh�ng phải chỉ giải nghi, (m�) qu�n sự th�nh tựu của 17 thứ trang nghi�m n�y (c�n) sinh được t�n ch�n thật (10), chắc chắn được sinh c�i Phật An Lạc.

Hỏi rằng: Tr�n n�i (l�) biết sinh (l�) kh�ng sinh, (th�) sẽ l� thượng phẩm sinh. (C�n) như người (sinh) hạ hạ phẩm, nương theo mười niệm v�ng sinh, thế kh�ng phải l� nhận lấy sinh thật đ� sao? (M�) cứ nhận lấy sinh thật, tức (sẽ) đọa (v�o) hai chấp: một (l�) sợ kh�ng được v�ng sinh, hai l� sợ sinh (một lần) nữa (sẽ) sinh (c�c) hoặc (11).

Đ�p rằng: V� như ngọc Ma Ni sạch đặt v�o nước đục, nước liền trong sạch. Nếu người (v�ng sinh) tuy c� v� lượng tội đục về sinh tử, (m�) nghe được danh hiệu (như) ngọc b�u c�ng cực v� sinh thanh tịnh của Phật A Di Đ� Như Lai kia, cho v�o (trong) t�m đục, (th�) trong từng niệm một, tội (sẽ) diệt, t�m (sẽ) tịnh, được ngay v�ng sinh. Lại ngọc Ma Ni n�y, lấy lụa (mầu) v�ng (hoặc) đen bọc lại, cho v�o trong nước, nước th�nh v�ng (hoặc) đen, y như mầu (thật của) vật (bọc kia). C�i Phật thanh tịnh kia, c� A Di Đ� Như Lai l� ngọc b�u v� thượng, d�ng lụa (l� sự) th�nh tựu c�ng đức v� lượng trang nghi�m bọc lại, cho v�o trong chỗ nước t�m của người v�ng sinh (thời) chẳng lẽ kh�ng thể chuyển c�i thấy sinh th�nh tr� v� sinh được sao? Lại như tr�n băng thắp lửa, lửa mạnh ắt băng tan, băng tan thời lửa tắt. Người (v�ng sinh thuộc) hạ phẩm kia, tuy kh�ng biết ph�p t�nh (vốn) kh�ng sinh, (song) chỉ do (năng) lực xưng Phật danh, lập � v�ng sinh, nguyện sinh c�i kia, c�i kia (vốn l�) c�i kh�ng sinh, (n�n) ngọn lửa thấy (l�) c� sinh tự nhi�n sẽ diệt.

CH� TH�CH 58:

(1) Tức b�i kệ đầu ti�n tạo dựng căn bản cho bổn luận, tức l� do tạo luận vậy.

(2) Lụy l� vướng v�u trong phiền n�o sinh tử.

(3) Nguy�n văn: �V� vi năng vi chi th�n� tức Ph�p (giới) th�n vậy. Ph�p th�n kh�ng sinh m� sinh, kh�ng l�m (v� vi) m� l�m (năng vi).

(4) Nguy�n văn: �Tam kh�ng bất kh�ng chi cố�. Ba KH�NG th�ng thường chỉ cho KH�NG, v� tướng v� v� nguyện. � n�i ph�m phu kh�ng thấy r� c�c ph�p bản thể� l� KH�NG, hiện tướng cũng l� KH�NG, tức v� tướng, hiện h�nh cũng l� KH�NG, tức v� nguyện. Do m� muội kh�ng thấy r� ba KH�NG n�y tuy KH�NG m� vẫn kh�ng phải l� KH�NG. Nghĩa l� bản thể c�c ph�p l� KH�NG m� c�c ph�p vẫn hiện c�, vẫn c� tướng, vẫn c� h�nh, như �nh trăng trong nước, kh�ng thật c� m� vẫn c� �nh trăng. Thế n�n th�nh cố tật (chấp KH�NG).

(5) Nguy�n văn: �Căn bại vĩnh vong, hiệu chấn tam thi�n�. Do kh�ng đạt được ph�p th�n, do kh�ng thể được ph�p KH�NG m� kh�ng KH�NG, n�n khi th�n hoại mạng chung, kh�c l�c vang cả ba ng�n đại thi�n thế giới.

(6) Nguy�n văn: �V� phản v� phục, ư tư chi�u sỉ�. C�u n�y tiếp � với c�u tr�n, l� chết rồi k�u kh�c chẳng thấy trở lại. Đ� l� n�u r� � nghĩa c� sinh c� tận theo thế gian. C�u cuối do đ� m� phải chịu xấu thẹn kh�ng s�ng nghĩa lắm. C� lẽ � n�i kẻ ph�m phu kh�ng r� l� sinh m� v� sinh, tận m� kh�ng tận, n�n thấy c� sinh c� tận rồi kh�c l�c k�u than, thật l� đ�ng hổ thẹn cho sự v� minh của m�nh.

(7) Sinh l� tức l� ch�n thật của sinh th� sinh m� kh�ng sinh vậy. Đ� l� � nghĩa của v�ng sinh Tịnh Độ.

(8) Tức 17 qu�n cảnh về nước (kh� thế gian) Cực Lạc đ� n�i ở tr�n.

(9) L�m tăng thượng l� năng t�c nh�n gi�p cho c�c hiện h�nh (ở đ�y l� phạm thanh nghe xa) được thể hiện ho�n m�n.

(10) Tịnh t�n l� tin v�o c�i Tịnh Độ Cực Lạc ch�n thật tức tin v�o c�ng đức ch�n th�n tức c�ng đức trang nghi�m của Tịnh Độ.

(11) Tức c�c phiền n�o thuộc kiến đạo v� tư đạo. Thanh tịnh hết c�c kiến chấp l� kiến đạo, trừ hết mọi phiền n�o thuộc t�nh cảm (tham, s�n, si�) l� tư đạo.

(Về thể tướng của qu�n hạnh phần thể kh� đ� n�i xong, kế đến l� phần) thể ch�ng sinh th� trong phần n�y gồm hai lớp, một l� qu�n Phật, hai l� qu�n Bồ T�t. Qu�n Phật l�:

THẾ N�O L� QU�N (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) TRANG NGHI�M (CỦA) PHẬT? QU�N (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) TRANG NGHI�M (CỦA) PHẬT THỜI C� T�M THỨ TƯỚNG CẦN PHẢI BIẾT:

� nghĩa (của c�c) qu�n n�y đ� hiển r� (trong phần) kệ đ�ng trước.

NHỮNG G� L� T�M THỨ? MỘT L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) T�A TRANG NGHI�M, HAI L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) NGHIỆP TH�N TRANG NGHI�M, BA L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) NGHIỆP MIỆNG TRANG NGHI�M, BỐN L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) NGHIỆP T�M TRANG NGHI�M, NĂM L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) ĐẠI CH�NG TRANG NGHI�M, S�U L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) CẦM ĐẦU TRANG NGHI�M, BẨY L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) CHỦ TRANG NGHI�M, T�M L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) KH�NG UỔNG RA SỨC TRỤ TR� TRANG NGHI�M.

G� L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) T�A TRANG NGHI�M? DO KỆ RẰNG: �V� LƯỢNG VUA B�U LỚN, Đ�I HOA SẠCH VI DIỆU�.

Nếu muốn qu�n t�a, xin y theo kinh Qu�n V� Lượng Thọ.

G� L� (SỰ) C�NG ĐỨC (VỀ) NGHIỆP TH�N TRANG NGHI�M? DO KỆ RẰNG: �TƯỚNG TỐT RẠNG MỘT TẦM, SẮC TƯỢNG VƯỢT QUẦN SINH�.

Nếu muốn qu�n th�n Phật, xinh y theo kinh Qu�n V� Lượng Thọ.

G� L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) NGHIỆP MIỆNG TRANG NGHI�M? DO KỆ RẰNG: �TIẾNG NHƯ LAI VI DIỆU, TỊNH VANG KHẮP MƯỜI PHƯƠNG�.

G� L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) NGHIỆP T�M TRANG NGHI�M? DO KỆ RẰNG: �ĐỒNG ĐẤT, NƯỚC, LỬA, GI�, HƯ KH�NG, KH�NG PH�N BIỆT�. KH�NG PH�N BIỆT Đ�Y L� DO T�M KH�NG PH�N BIỆT VẬY.

Ba nghiệp th�n, miệng, � của ch�ng sinh l� để tạo tội. (Do đ�) lu�n chuyển ba c�i, kh�ng c� c�ng tận. Cho n�n chư Phật, Bồ T�t trang nghi�m ba nghiệp th�n, miệng, �, d�ng (để) trị ba nghiệp hư dối của ch�ng sinh vậy. Dụng trị thế n�o? Ch�ng sinh do (c�i) thấy (về) th�n (1) n�n chịu (n�o l�) th�n ba đường (�c), th�n ti tiện, th�n xấu x�, th�n t�m nạn (2), th�n lưu chuyển (3). C�c ch�ng sinh như thế nếu (như) thấy (được) th�n quang minh tốt tướng của A Di Đ� Như Lai (th�) đủ thứ tr�i r�ng (thuộc) nghiệp th�n như tr�n (sẽ) đều được giải tho�t. (Do đ� được) v�o nh� Như Lai, rốt cuộc được nghiệp th�n b�nh đẳng. Ch�ng sinh do ki�u mạn n�n phỉ b�ng ch�nh ph�p, nhục mạ th�nh hiền, coi thường t�n trưởng. Những (loại) người ấy đ�ng bị khổ l�c lưỡi, khổ c�m ngọng, khổ n�i giảng kh�ng xong, khổ kh�ng danh tiếng. C�c ch�ng sinh khổ đủ thứ như thế, (nếu) nghe được danh hiệu ch� đức của A Di Đ� Như Lai, (hoặc) �m thanh n�i ph�p (của ng�i) (th� đối với) c�c thứ buộc r�ng (thuộc) nghiệp miệng ở tr�n, đều được giải tho�t. (Sẽ được) v�o nh� Như Lai, rốt cuộc được miệng nghiệp b�nh đẳng. Ch�ng sinh do thấy (theo) t�, (n�n) t�m sinh ph�n biệt, (cho rằng c�c ph�p) hoặc c� hoặc kh�ng c�, hoặc kh�ng phải hoặc phải, hoặc tốt hoặc xấu, hoặc thiện hoặc �c, hoặc đ�y hoặc kia, c� đủ thứ ph�n biệt như thế. Do v� ph�n biệt n�n tr�i m�i (trong) ba c�i, chịu đủ thứ khổ ph�n biệt, khổ lấy bỏ (4), mộng d�i (trong) đ�m lớn, chẳng c� ng�y ra. C�c ch�ng sinh n�y nếu gặp (được) �nh s�ng b�nh đẳng của A Di Đ� Như Lai chiếu đến, nếu nghe (được) nghiệp � b�nh đẳng của A Di Đ� Như Lai, (thời) c�c ch�ng sinh n�y (đối với) c�c buộc r�ng (thuộc) � nghiệp ở tr�n (sẽ) đều được giải tho�t, (sẽ) v�o nh� Như Lai, rốt cuộc được nghiệp � b�nh đẳng.

Hỏi rằng: T�m l� tướng cảm, biết, l�m sao (lại) c� thể đồng với đất, nước, lửa, gi�, kh�ng hề ph�n biệt được?

Đ�p rằng: T�m tuy (l�) tướng biết, (song khi) nhập (v�o) tướng thật ắt (th�nh) kh�ng biết (5) vậy. V� như t�nh (của) rắn tuy cong queo, (song) v�o ống tr�c tất (th�nh) ngay thẳng. Lại như th�n người nếu kim ch�m, hoặc ong ch�ch, ắt c� cảm biết, nếu đỉa đ� cắn, hoặc đao ngọt cắt (6) ắt kh�ng c� cảm biết. C�c thứ c� biết kh�ng biết như thế (đều) nơi nh�n duy�n. Nếu nơi nh�n duy�n, ắt (t�m) chẳng phải biết (cũng) chẳng phải kh�ng (c�) biết vậy (7).

Hỏi rằng: T�m nhập (v�o) tướng thật c� thể th�nh kh�ng biết, (th�) l�m sao c� được tr� tất cả chủng (loại) (8)?

Đ�p rằng: Hể t�m c� biết, ắt (phải) c� c�i kh�ng biết. T�m th�nh kh�ng (c�) biết, n�n kh�ng g� (lại) kh�ng biết. Kh�ng (c�) biết m� biết, (n�n) biết tức (l�) kh�ng (c�) biết vậy.

Hỏi rằng: Đ� n�i kh�ng (c�) biết n�n kh�ng c� g� kh�ng biết. Nếu kh�ng c� g� kh�ng biết, (th�) kh�ng phải l� biết đủ thứ ph�p đ� hay sao? (M�) đ� biết ph�p đủ thứ đ�, (th�) tại sao c�n n�i kh�ng c� ph�n biệt g� hết được?

Đ�p rằng: Đủ thứ tướng của c�c ph�p, đều như huyển h�a. Tuy nhi�n (l�) voi ngựa huyển h�a, (song) chẳng phải l� kh�ng c� cổ d�i, mũi, đầu, ch�n kh�c nhau. Nhưng người tr� quan s�t c� đ�u lại n�i chắc l� c� voi ngựa kh�c nhau vậy sao?

CH� TH�CH 59:

(1) Tức th�n kiến (sat-kāyaḍṛṣti), một trong năm (t�) kiến, thấy th�n l� thật c� v� chấp th�n thật ng�.

(2) Tức c� th�n v�o một trong t�m chỗ hoạn nạn. T�m nạn l�: 1/ địa ngục, 2/ ngạ quỷ, 3/ s�c sinh, 4/ Bắc C�u L� Ch�u (do ho�n to�n hưởng lạc kh�ng biết g� đến khổ tại ch�u n�y), 5/ c�i trời trường thọ, 6/ điếc, mũ, c�m, ngọng, 7/ thế tr� biện th�ng (tr� th�ng minh thuộc thế gian), 8/ (sinh ra) trước Phật hoặc sau Phật.

(3) N�i chung cho c�c th�n biến hoại v� thường�

(4) H�n ngữ �thủ xả�, dựa theo t�m ph�n biệt ra phải tr�i, xấu tốt� m� t�m tự động chọn lấy (thủ) c�c c�i phải tốt v� lọc bỏ (xả) c�c c�i tr�i, xấu.

(5) V� tướng thật vốn v� tướng, n�n kh�ng c� tướng biết.

(6) Đỉa đ� (thạch điệt): một loại đỉa. Đao ngọt (cam đao): � n�i đao cực sắc b�n.

(7) � n�i c�i �biết� kh�ng tự c�, n�i c�ch kh�c l� kh�ng c� tự t�nh, tại sao? V� phải do nh�n duy�n mới biết, thế n�n chẳng phải biết, m� cũng chẳng phải l� kh�ng biết.

(8) Xem ch� th�ch (1), số 28, trang 51.

G� L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) ĐẠI CH�NG TRANG NGHI�M? DO KỆ RẰNG: �CH�NG NGƯỜI, TRỜI BẤT ĐỘNG, BIỂN TR� THANH TỊNH SINH�.

G� L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) CẦM ĐẦU TRANG NGHI�M? DO KỆ RẰNG: �NHƯ N�I CH�A TU DI, THẮNG DIỆU KH�NG G� HƠN�.

G� L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) CHỦ TRANG NGHI�M? L� DO KỆ RẰNG: �CH�NG NGƯỜI, TRỜI, TRƯỢNG PHU, CHI�M NGƯỠNG K�NH V�Y QUANH�.

G� L� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) KH�NG UỔNG RA SỨC TRỤ TR� TRANG NGHI�M? DO KỆ RẰNG: � QU�N PHẬT BỔN NGUYỆN LỰC, GẶP KH�NG LUỐNG QUA KH�NG, KHIẾN ĐƯỢC MAU ĐẦY ĐỦ, BIỂN LỚN C�NG ĐỨC B�U�.

Sự th�nh tựu c�ng đức (về) kh�ng uổng ra sức trụ tr� l�: vốn đ� l� bổn nguyện lực của A Di Đ� Như Lai vậy. Giờ sẽ t�m b�y tướng uổng ra sức kh�ng thể trụ tr� được, cốt để n�u r� � nghĩa kh�ng uổng ra sức trụ tr�. Người ta c� kẻ nhịn ăn nu�i sĩ, hoặc (lại th�nh) khơi động (chuyện) trong thuyền (1), trữ v�ng đầy kho, m� chẳng khỏi chết đ�i. C�c sự việc như thế đ�u lại chẳng thấy? Được (c�i) chẳng phải (được m�) cho l� được, ở nơi (c�i) chẳng phải (n�n ở m�) giữ lấy ở y�n (2). (Như thế) đều do nghiệp l�m hư vọng, (n�n) kh�ng thể trụ tr� được vậy.

C�n n�i kh�ng uổng ra sức trụ tr� l� y theo gốc từ 48 nguyện của Bồ T�t Ph�p Tạng, ng�y nay l� thần lực tự tại của A Di Đ� Như Lai. Nguyện để th�nh lực, lực để tựu nguyện. Nguyện kh�ng ph� kh�ng, lực chẳng hư đặt, lực (v�) nguyện hợp nhau, rốt cuộc kh�ng sai (tr�i), n�n gọi l� th�nh tựu.

CH� TH�CH 60:

(1) Nguy�n văn: ��xuyết xan dưỡng sĩ, hoặc hấn khởi chu trung�, kh�ng r� c� từ điển t�ch n�o chăng? � nghĩa ở đ�y chỉ l� �nhịn ăn nu�i bộ hạ m� lại tạo th�nh sự chia rẽ hiềm kh�ch trong nội bộ�. � n�i c� tr� giữ đ� m� kh�ng trụ nổi. Chữ �chu trung� nghĩa l� trong thuyền. C� thể từ th�nh ngữ �chu trung địch quốc�, nghĩa l� đồng thuyền m� lại đối địch với nhau, � chỉ sự chống đối lẫn nhau trong nội bộ. C�u sau �trữ v�ng đầy kho� l� tr� th� c�, �m� chẳng khỏi chết đ�i� l� trụ kh�ng được.

(2) Nguy�n văn: �Đắc phi t�c đắc, tại phi thủ tại�, � n�i kh�ng phải c�i thật sự m�nh c� m� cho l� m�nh c�, kh�ng phải chỗ thật sự ở y�n m� cứ b�m lấy ở y�n.

CH�NH L� GẶP PHẬT KIA, BỒ T�T (N�O M�) CHƯ CHỨNG T�M TỊNH, (TH�) RỒI RA (SẼ) CHỨNG ĐƯỢC PH�P TH�N B�NH ĐẲNG, V� C�NG VỚI BỒ T�T (Đ� CHỨNG) T�M TỊNH, VỚI C�C BỒ T�T ĐỊA TR�N, RỒI RA ĐỒNG ĐƯỢC B�NH ĐẲNG TỊCH DIỆT.

Ph�p th�n b�nh đẳng l�: Bồ T�t ph�p t�nh sinh th�n (1) từ địa thứ t�m trở l�n vậy. B�nh đẳng tịch diệt l�: ch�nh (l�) ph�p b�nh đẳng tịch diệt do Bồ T�t ph�p th�n chứng được vậy. Do được ph�p th�n b�nh đẳng tịch diệt n�y n�n gọi l� ph�p th�n b�nh đẳng. Do Bồ T�t ph�p th�n b�nh đẳng đắc được n�n gọi l� ph�p tịch diệt b�nh đẳng vậy. Bồ T�t n�y được tam muội b�o sinh (2). Do thần lực của tam muội, c� thể (nơi) một chỗ, một niệm, một thời, đến khắp c�c thế giới trong mười phương (d�ng) đủ thứ (để) c�ng dường tất cả chư Phật, c�ng biển ch�ng (3) (trong) đại hội của chư Phật. (V�) c� thể ở c�c chốn kh�ng c� Phật Ph�p Tăng trong v� lượng thế giới, hiển hiện đủ thứ gi�o h�a đủ loại, độ tho�t tất cả ch�ng sinh, (v�) thường l�m Phật sự (tại đ�). Ban đầu kh�ng c� (t�m) tưởng đi lại, tưởng c�ng dường, tưởng độ tho�t. Cho n�n th�n n�y gọi l� ph�p th�n b�nh đẳng, ph�p n�y gọi l� ph�p b�nh đẳng tịch diệt vậy. Bồ T�t chưa chứng t�m tịnh l� c�c Bồ T�t từ địa thứ nhất trở l�n (v�) địa thứ bảy trở lại vậy. C�c Bồ T�t n�y cũng c� thể hiện th�n hoặc trăm hoặc ng�n hoặc vạn hoặc ức, hoặc trăm ng�n vạn ức, (ở nơi) c�i nước kh�ng c� Phật (m�) l�m n�n Phật sự. (Song) cần phải lập t�m nhập tam muội mới c� thể, (chứ) kh�ng phải kh�ng lập t�m (m� được) (4). Do lập t�m n�n gọi l� chưa được t�m tịnh. Bồ T�t n�y nguyện sinh (về) tịnh độ An Lạc, liền gặp Phật A Di Đ�. Khi gặp Phật A Di Đ�, (th�) c�ng với c�c Bồ T�t địa tr�n, rồi ra th�n bằng (nhau), ph�p bằng (nhau). Bồ T�t Long Thụ, Bồ T�t B� Tẩu B�n Đầu, c�c vị ấy nguyện sinh c�i kia, sẽ l� c�c bậc n�y vậy.

Hỏi rằng: X�t theo kinh Thập Địa, (th�) tầng bậc tiến l�n của Bồ T�t, dần dần c� c�ng đức v� lượng, (v� phải) trải qua nhiều số kiếp, (rồi) sau đ� mới được. Ở đ�y tại sao khi gặp Phật A Di Đ�, rồi ra (sẽ) c�ng c�c Bồ T�t địa tr�n bằng th�n bằng ph�p?

Đ�p rằng: N�i rồi ra l� chưa (hề) n�i (l� lập) tức bằng vậy. Rồi ra kh�ng mất (c�i) �bằng� n�y n�n n�i (l�) bằng vậy.

Hỏi rằng: Nếu kh�ng (lập) tức bằng, th� cần g� phải n�i nữa. Bồ T�t chỉ (cần) l�n địa đầu ti�n, do từ từ tiến l�n, tự nhi�n sẽ bằng với Phật, (chứ) việc g� phải n�i l� bằng với Bồ T�t địa tr�n?

Đ�p rằng: Bồ T�t ở trong địa thứ bẩy được đại tịch diệt. (L�c đ�) tr�n kh�ng thấy (c�) chư Phật (để) c� thể cầu (th�nh), dưới kh�ng thấy (c�) ch�ng sinh (để) c� thể độ (được). (Cho n�n) muốn bỏ Phật đạo, (để) chứng lấy thật tế (5). L�c đ� nếu kh�ng được thần lực của mười phương chư Phật khuyến kh�ch, th� sẽ diệt độ ngay, (v� do đ�) c�ng với hai thừa chẳng kh�c. Bồ T�t nếu v�ng sinh về An Lạc gặp Phật A Di Đ� sẽ kh�ng c� nạn ấy. Cho n�n phải n�i �rồi ra b�nh đẳng�. Lại nữa trong kinh V� Lượng Thọ, (theo) bổn nguyện của A Di Đ� Như Lai c� n�i: Giả như ta đắc Phật, c�c ch�ng Bồ T�t� ở c�i Phật thuộc c�c phương kh�c (m�) sinh về nước ta (th�) rồi ra chắc đến (địa vị) nhất sinh bổ xứ (6). Trừ khi do bổn nguyện của vị ấy tự tại biến h�a, v� ch�ng sinh n�n mặc gi�p hoằng thệ (7), t�ch lũy gốc đức, độ tho�t tất cả, dạo c�c nước Phật tu hạnh Bồ T�t, c�ng dường mười phương chư Phật Như Lai; khai h�a hằng sa số lượng ch�ng sinh, khiến lập n�n đạo v� thượng ch�nh ch�n; vượt ngo�i c�c h�nh của c�c địa thường t�nh (8); hiện tiền tu tập đức của Phổ Hiền (9). Nếu kh�ng được vậy (xin) kh�ng giữ ch�nh gi�c. X�t theo kinh n�y (th�) Bồ T�t c�i đ�, hoặc c� thể chẳng từng một địa (n�y) đến (một địa) kh�c. N�i tầng bậc mười địa đ� l� Th�ch Ca Như Lai nơi Di�m Ph� Đề ứng hiện một phen h�a đạo (đ�) th�i. Tịnh độ c�c c�i kh�c chắc g� đ� vậy. Trong năm thứ kh�ng suy lường (được) (th�) Phật ph�p l� kh�ng suy lường (được) hơn hết. Nếu bảo Bồ T�t phải từ một địa đến một địa, kh�ng c� l� si�u việt, (th�) chưa d�m n�i l� đầy đủ vậy. V� như c� thứ c�y t�n gọi l� �Rất Chắc�; c�y n�y sinh từ đất, trăm năm mới đủ lớn, mỗi ng�y cao trăm trượng, ng�y ng�y đ�ng vậy. Lấy trăm năm m� đo sự tăng trưởng, lại c� thể xem l� c�ng loại với t�ng cao nọ được sao? X�t t�ng lớn cao, ng�y kh�ng qu� tấc, nghe (n�i về) c�y �Rất Chắc� kia, sao lại kh�ng nghi được. Th� cũng y như c� người nghe Th�ch Ca Như Lai, nghe một lần (đ�) chứng La H�n, trọn buổi sớm đạt v� sinh (thời) cho rằng đ� l� kiểu n�i dẫn dụ, kh�ng phải lời n�i đ�ng thật. (C�c kẻ ấy) nghe c�c sự (việc) của luận n�y cũng sẽ kh�ng tin. Thường th� lời n�i chẳng (thuộc) thường (t�nh sẽ) kh�ng v�o được tai người thường. (Nếu họ c�) n�i l� kh�ng phải, (th�) cũng đ�ng với (tr�nh độ) họ vậy th�i.

CH� TH�CH 61:

(1) Ph�p t�nh sinh th�n: một trong năm loại ph�p th�n do Hoa Nghi�m T�ng chủ xướng. Th�n của chư Phật do từ ph�p t�nh m� sinh ra n�n gọi l� ph�p t�nh sinh th�n. Tuy nhi�n ở đ�y theo Đ�m Loan Đại sư nhận định, th� đ� l� th�n của chư Bồ T�t từ địa thứ t�m trở l�n. Chư Bồ T�t n�y đ� thể chứng được ph�p th�n v� an trụ v�o ph�p th�n ấy l�m nền tảng ch�nh cho hiện h�nh của c�c ng�i. Khi đ� d� Bồ T�t c� nhận lấy th�n hiện h�nh n�o chăng nữa, th� cũng ch�nh l� từ ph�p t�nh m� sinh ra. Bậc Bồ T�t như vậy, Đ�m Loan Đại sư gọi l� Ph�p th�n Bồ T�t.

(2) Cảnh giới b�o ứng của Bồ T�t ph�p th�n ch�nh l� tam muội sinh ra tự nhi�n đ� c� tại Cực Lạc thế giới. Tam muội n�y tương ưng với mọi t�c dụng của ph�p th�n như diễn tả kế đ�.

(3) Tức ch�ng Thanh Văn v� Bồ T�t nhiều v� số như biển n�n gọi l� biển ch�ng.

(4) � n�i tam muội m� c�c vị n�y chứng phải dụng t�m để nhập chứ kh�ng phải tự nhi�n c� sẵn (tức b�o sinh) như c�c Bồ T�t từ b�t địa trở l�n.

(5) Bản thể ch�n thật của c�c ph�p vốn l�a ng�n thuyết, kh�ng h�nh tướng. Nếu giữ lấy l� ấy v� trụ v�o cảnh ấy, thời Đại thừa gọi cảnh l� ấy l� thật tế. Tuy nhi�n thật tế n�y vẫn chưa vi�n m�n v� n� sẽ đưa chư Bồ T�t đến chứng tịch diệt của Nhị thừa, chứ kh�ng c�n t�c dụng trang nghi�m Tịnh Độ, th�nh tựu ch�ng sinh, v� thể chứng v� thượng Bồ Đề (tức Phật quả) nữa.

(6) Nhất sinh bổ xứ: (Ekajāti-pratibaddha) Nghĩa l� chỉ c�n phải chịu một kiếp hệ lụy nữa th�i (l� th�nh Phật). H�n dịch l� nhất sinh bổ xứ, hoặc nhất sinh sở hệ, hoặc nhất sinh tương tục, hoặc hệ thuộc nhất sinh� Đ�y l� địa vị tột c�ng của Bồ T�t đạo trước khi th�nh Phật quả. Thế n�n c�n được dịch l� �tối hậu th�n�, tức th�n sau c�ng một vị Bồ T�t phải mang lấy trước khi th�nh Phật.

(7) Tức ph�t thệ nguyện đại bi.

(8) Tức c�c t�m h�nh của ch�ng sinh ph�m phu l�n đến nhị thừa, với c�c địa tiền Bồ T�t.

(9) Hạnh Phổ Hiền tức hạnh tất cả vi�n m�n. Vi�n m�n ở đ�y l� về hai phương diện thời gian (gồm ba thời qu� khứ, hiện tại, vị lai) v� kh�ng gian (tức mười phương v� tận). Lại vi�n m�n ở hai chỗ l� sự v� l�: sự l� tất cả chư Phật (trong ba đời mười phương), l� l� tất cả chư ph�p thiện, xuất thế, Đại thừa (cũng trong ba đời mười phương). Lại vi�n m�n v� thời, kh�ng, sự, l�, một l�c vi�n dung v� ngại. Phổ Hiền Bồ T�t khởi một t�m niệm n�o cũng tr�n đầy như tr�n, biến khắp thời, kh�ng, sự, l� như vậy. Như thế gọi l� hạnh hay đức của Phổ Hiền vậy.

N�I T�M T�M C�U, HIỂN HIỆN SỰ TH�NH TỰU TUẦN TỰ C�C C�NG ĐỨC TRANG NGHI�M LỢI M�NH LỢI NGƯỜI CỦA NHƯ LAI, CẦN PHẢI BIẾT.

(Ở) đ�y tại sao lại (n�i l�) tuần tự? Mười bẩy c�u trước l� (sự) th�nh tựu c�ng đức c�i nước trang nghi�m. Biết tướng c�i nước rồi (th�) n�n biết chủ của c�i nước, cho n�n tiếp qu�n c�ng đức trang nghi�m của Phật. Phật kia nếu m� trang nghi�m th� ngồi nơi chỗ n�o? Cho n�n trước hết qu�n t�a. Đ� biết t�a rồi, n�n biết chủ của t�a, cho n�n kế qu�n nghiệp th�n trang nghi�m của Phật. Biết nghiệp th�n xong, n�n biết c� danh tiếng n�o (1), cho n�n kế qu�n nghiệp miệng trang nghi�m của Phật. Đ� biết danh vang rồi, cần biết tại sao được danh (như thế), cho n�n kế qu�n nghiệp t�m trang nghi�m. Đ� biết ba nghiệp đầy đủ, đ�ng l�m đại sư của người trời, (vậy thời) xứng đ�ng được gi�o h�a l� ai? Cho n�n kế qu�n c�ng đức (của) đại ch�ng. Đ� biết đại ch�ng c� v� lượng c�ng đức rồi, cần biết (c�c) vị cầm đầu l� ai? Cho n�n kế qu�n (người) cầm đầu. Cầm đầu l� Phật. Đ� biết cầm đầu, sợ đồng với (c�c ch�ng) lớn nhỏ (2) cho n�n kế qu�n chủ. Đ� biết chủ ấy, chủ c� (c�c) tăng thượng (3) g�, cho n�n kế qu�n kh�ng uổng ra sức giữ g�n trang nghi�m. T�m c�u (như thế l�) tuần tự th�nh xong.

(Về m�n quan s�t, đ� quan s�t xong c�i nước v� Phật, kế đến l�) qu�n về Bồ T�t.

CH� TH�CH 62:

(1) Danh tiếng (h�n ngữ �thanh danh�) ở đ�y kh�ng c� � nghĩa như thường d�ng. Danh l� ng�n từ do A Di Đ� Phật d�ng, c�n tiếng l� �m thanh đưa c�c ng�n từ kia ra v� truyền đi khắp mọi nơi.

(2) Lớn tức Bồ T�t đăng địa, c�n nhỏ tức ch�ng trời, người.

(3) Tăng thượng ở đ�y l� trợ gi�p cho ph�t triển mạnh mẽ.

THẾ N�O L� QU�N S�T (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC TRANG NGHI�M (CỦA) BỒ T�T? QU�N S�T (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC TRANG NGHI�M (CỦA)
BỒ T�T L� QU�N BỒ T�T (Ở C�I) KIA C� BỐN THỨ TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) CH�NH TU H�NH, CẦN PHẢI BIẾT.

Ch�n như l� thể ch�nh của c�c ph�p. Thể (tuy) như m� (c�) h�nh (nghiệp), (n�n thể) ắt l� kh�ng h�nh. Kh�ng h�nh m� h�nh gọi l� tu h�nh như thật, thể tuy nhất như m� nghĩa ph�n l�m bốn, cho n�n bốn h�nh lấy một ch�nh (m�) thống nhiếp.

G� L� BỐN? MỘT L� NƠI MỘT C�I PHẬT TH�N KH�NG CHAO ĐỘNG M� ĐẾN KHẮP MƯỜI PHƯƠNG, (HIỆN) ĐỦ LOẠI ỨNG H�A, TU H�NH NHƯ THẬT, THƯỜNG L�M PHẬT SỰ. DO KỆ RẰNG: �NƯỚC AN LẠC THANH TỊNH, THƯỜNG CHUYỂN V� CẤU LU�N, H�A PHẬT, BỒ T�T NHẬT, NHƯ TU DI TRỤ TR̔. DO V� L�M NỞ Đ�A HOA B�N LẦY CỦA C�C CH�NG SINH (VẬY).

Bồ T�t (từ) địa thứ t�m trở l�n thường ở trong tam muội. Nhờ lực (của) tam muội, (n�n) th�n kh�ng động khỏi chỗ m�nh, m� c� thể đến khắp mười phương, (để) c�ng dường chư Phật, gi�o h�a ch�ng sinh. Lu�n v� cấu l� c�ng đức c�i Phật vậy. C�ng đức c�i Phật kh�ng c� cấu (bợn) tập th�i phiền n�o. Phật v� c�c Bồ T�t thường chuyển b�nh (xe) ph�p n�y. C�c đại Bồ T�t, cũng c� thể d�ng b�nh (xe) ph�p n�y khai (đường) dẫn (lối) cho tất cả (ch�ng sinh), kh�ng tạm thời dừng nghỉ. N�n n�i l� thường chuyển. Th�n ph�p như mặt trời, c�n �nh s�ng (v� như l�) th�n ứng h�a đến khắp c�c thế giới vậy. N�i (như) mặt trời (cũng) chưa đủ để thấy r� (nghĩa) kh�ng động, (n�n) lại n�i (th�m l�) như (n�i) Tu Di trụ tr� vậy. Hoa b�n lầy l� (như) kinh n�i: cao nguy�n, đất liền chẳng sinh hoa sen, b�n lầy nước đọng mới sinh hoa sen. V� dụ cho ph�m phu ở trong b�n phiền n�o, nhờ Bồ T�t mở dẫn (n�n) c� thể sinh (th�nh) hoa ch�nh gi�c của Phật. Suy c�ng (cũng) để (tiếp) tục hưng (thịnh) Tam Bảo, khiến thường (c�n) kh�ng mất.

HAI L� TH�N ỨNG H�A (CỦA BỒ T�T) KIA, (TRONG) TẤT CẢ C�C THỜI KH�NG TRƯỚC KH�NG SAU, MỖI T�M MỖI NIỆM, PH�NG QUANG MINH LỚN, ĐỀU C� THỂ ĐẾN KHẮP (C�C) THẾ GIỚI (TRONG) MƯỜI PHƯƠNG (ĐỂ) GI�O H�A CH�NG SINH, (HIỆN) ĐỦ LOẠI PHƯƠNG TIỆN, DO TU H�NH L�M TH�NH, V� DIỆT TRỪ KHỔ CHO TẤT CẢ CH�NG SINH. DO KỆ RẰNG: �QUANG TRANG NGHI�M V� CẤU, MỖI NIỆM V� MỖI THỜI, CHIẾU KHẮP C�C PHẬT HỘI, LỢI �CH C�C QUẦN SINH�.

Ở (phần) tr�n n�i kh�ng động (th�n) m� đến (mười phương). Chấp nhận l� đến hoặc c� trước (c�) sau cho n�n (ở đ�y) lại n�i (th�m l�) mỗi niệm mỗi thời kh�ng trước kh�ng sau vậy.

BA L� C�C VỊ (BỒ T�T Ở C�I) KIA NƠI TẤT CẢ THẾ GIỚI, CHIẾU KH�NG S�T (MỘT) ĐẠI CH�NG N�O CỦA C�C PHẬT HỘI, C�NG DƯỜNG, CUNG K�NH, T�N TH�N (MỘT C�CH) RỘNG LỚN V� LƯỢNG KH�NG S�T (MỘT) C�NG ĐỨC (N�O) CỦA CHƯ PHẬT NHƯ LAI. DO KỆ RẰNG: �MƯA NHẠC TRỜI, HOA, Y, N�O DIỆU HƯƠNG C�NG DƯỜNG, KHEN C�NG ĐỨC C�C PHẬT, KH�NG C� PH�N BIỆT T�M�.

Kh�ng s�t l� cho thấy r� đến khắp c�c tất cả c�c đại hội của chư Phật trong tất cả c�c thế giới, kh�ng c� một Phật hội n�o trong một thế giới n�o (m� lại) kh�ng đến vậy. Triệu C�ng (1) n�i: �Th�n ph�p kh�ng (h�nh) tượng, m� (c�c) h�nh (thức n�y) kh�c c�ng ứng (hiện). Vần tột (2) kh�ng lời, m� s�ch huyền (3) đầy dẫy. Quyền thầm (4) kh�ng mưu (t�nh), m� động (đậy đều) c�ng (với) sự (khế) hội�. Ch�nh l� � (nghĩa) n�y vậy.

CH� TH�CH 63:

(1) Tức Tăng Triệu (384 � 414), m�n đồ của Cưu Ma La Thập, t�c giả của Triệu Luận.

(2) Vần tột (ch� vận) � n�i ng�n ngữ để diễn tả, song đến mức ch� ch�n của ch�n t�nh th� c�ng tột �m vận ng�n ngữ, tức kh�ng c� lời để diễn đạt nữa.

(3) S�ch huyền (huyền tịch) chỉ cho c�c kinh s�ch n�i về ph�p th�n vậy. Tuy kh�ng lời để diễn tả cực l� của ph�p th�n, song kinh Phật diễn b�y thời đầy dẫy.

(4) Quyền thầm (minh quyền) � n�i năng lực t�c dụng của ch�n t�nh ph�p th�n, tuy tự nhi�n kh�ng toan t�nh, m� lu�n lu�n vận chuyển ăn nhịp với mọi sự sự vật vật.

BỐN L� C�C VỊ (BỒ T�T Ở C�I) KIA, ĐỐI VỚI NƠI (N�O) KH�NG C� TAM BẢO, TRONG KHẮP CẢ THẾ GIỚI MƯỜI PHƯƠNG, (ĐỂ) GIỮ G�N (V�) TRANG NGHI�M (CHO CHỖ Đ� BẰNG) BIỂN LỚN C�NG ĐỨC (CỦA) PHẬT, PH�P, TĂNG (TAM) BẢO, (SẼ) ĐẾN (KHẮP C�C CHỖ Đ�) HIỆN B�Y KHIẾN (C�C CH�NG SINH NƠI Đ�) HIỂU R� (M�) TU H�NH NHƯ THẬT. DO KỆ RẰNG: �NHỮNG THẾ GIỚI N�O KH�NG, C�NG ĐỨC PHẬT PH�P BẢO, T�I NGUYỆN ĐỀU SINH ĐẾN, HIỂN PHẬT, PH�P NHƯ PHẬT�.

Ba c�u tr�n tuy n�i (l�) đến khắp, (song) đều l� (đến khắp) c�c c�i nước c� Phật. Nếu kh�ng c� c�u n�y, th� h�a (ra) l� th�n ph�p c� chỗ kh�ng (l�) ph�p (1), thượng thiện c� chỗ kh�ng thiện.

CH� TH�CH 64:

(1) Nguy�n văn: �Ph�p th�n hữu sở bất ph�p�, � n�i ph�p th�n kh�ng vi�n m�n v� c� cảnh giới, quốc độ kh�ng hiển hiện ra được.

(Về mười lớp thuộc phần giải nghĩa đến đ�y l� lớp) thể tướng (của) qu�n hạnh, đ� (tr�nh b�y) xong.

4) Dưới đ�y l� lớp thứ tư của phần giải nghĩa, gọi l� nguyện t�m nhập (v�o) tịnh. Nguyện t�m nhập tịnh l�:

LẠI (CHO) ĐẾN Đ�Y (L�) Đ� N�I (VỀ) QU�N S�T (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) C�I PHẬT TRANG NGHI�M, (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) PHẬT TRANG NGHI�M, (V�) (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) BỒ T�T TRANG NGHI�M. BA THỨ TRANG NGHI�M (DO) NGUYỆN T�M (ĐƯỢC) TH�NH TỰU N�Y, CẦN PHẢI BIẾT.

Cần phải biết l� cần phải biết ba thứ th�nh tựu trang nghi�m n�y, (l�) do gốc từ nguyện t�m thanh tịnh (gồm) 48 nguyện nọ m� được trang nghi�m. Do nh�n tịnh n�n quả tịnh, kh�ng (hề) phải l� kh�ng c� nh�n (hay do) nh�n (n�o) kh�c (m�) c� (được sự trang nghi�m kia) vậy.

V� (BA THỨ TRANG NGHI�M TR�N) N�I T�M (LẠI SẼ) NHẬP (V�O) MỘT C�U PH�P.

Mười bẩy c�u (về) trang nghi�m c�i nước, t�m c�u (về) trang nghi�m Như Lai, bốn c�u (về) trang nghi�m Bồ T�t ở tr�n l� (n�i) rộng. Nhập (v�o) một c�u ph�p l� (n�i) t�m. Cớ g� hiện b�y rộng t�m (c�ng) nhập (v�o) nhau? Chư Phật, Bồ T�t c� hai loại th�n ph�p: một l� th�n ph�p thuộc ph�p t�nh, hai l� th�n ph�p thuộc phương tiện. Do th�n ph�p ph�p t�nh (mới) sinh th�n ph�p phương tiện. Do th�n ph�p phương tiện (mới) ra th�n ph�p ph�p t�nh. Hai th�n ph�p n�y, kh�c (nhau) m� kh�ng thể ph�n (chia), (l�) một m� kh�ng thể đồng. Cho n�n rộng t�m (c�ng) nhập (v�o) nhau. Gom (lại) lấy ph�p (m�) gọi t�n. Bồ T�t nếu kh�ng biết rộng t�m (c�ng) nhập (v�o) nhau, tất kh�ng thể lợi m�nh lợi người được.

MỘT C�U PH�P L�: N�I CHO C�U THANH TỊNH, C�U THANH TỊNH L� V� N�I CHO TH�N PH�P V� VI TR� HUỆ CH�N THẬT.

Ba c�u n�y lu�n chuyển nhập (v�o) nhau. Theo nghĩa g� m� được gọi l� ph�p, do v� thanh tịnh. Theo nghĩa g� m� gọi l� thanh tịnh, do v� (l�) th�n ph�p v� vi tr� huệ ch�n thật. Tr� huệ ch�n thật l� tr� huệ (thuộc về) tướng thật vậy. Tướng thật (vốn) kh�ng (c�) tướng, n�n tr� ch�n (thật) kh�ng (c�) biết vậy. Th�n ph�p v� vi l� th�n (thuộc về) ph�p t�nh vậy. Ph�p t�nh (vốn) tịch diệt, n�n th�n ph�p kh�ng (c�) tướng vậy. Kh�ng (c�) tướng n�n c� thể kh�ng (c�) g� (lại) kh�ng (th�nh) tướng vậy, cho n�n trang nghi�m tướng tốt ch�nh l� th�n ph�p vậy. Kh�ng (c�) biết n�n c� thể kh�ng (c�) g� (lại) kh�ng biết được, cho n�n tr� tất cả chủng ch�nh l� tr� huệ ch�n thật vậy. D�ng ch�n thật để đề ra tr� huệ, cho thấy tr� huệ chẳng phải l�m chẳng phải l�m vậy. Lấy v� vi để n�u l�n th�n ph�p, cho thấy th�n ph�p chẳng phải (l�) sắc chẳng phải (l�) chẳng phải sắc vậy. Nếu chẳng phải đối với (c�i) chẳng phải, (th�) chả lẽ chẳng phải (l�) chẳng phải m� c� thể (l�) phải được sao (1)? Nguy�n v� kh�ng (c�) chẳng phải gọi th� gọi l� phải vậy. (C�i) tự (m�nh l�) phải (rồi) (th�) kh�ng (cần g� phải) đợi (tới) (c�i) chẳng phải (hay l�) phải (l�m chi nữa) vậy (2). Chẳng phải (l�) phải (cũng) chẳng phải (l�) chẳng phải, trăm (c�i) chẳng phải (kia cũng) kh�ng ) đem ra m� th�) dụ được, cho n�n (mới) n�i (l�) c�u thanh tịnh. C�u thanh tịnh l� n�i cho th�n ph�p v� vi (m� vốn l�) tr� huệ ch�n thật vậy.

CH� TH�CH 65:

(1) Nguy�n văn: �Phi ư phi giả khởi phi phi chi năng thị hồ�. Đ�m Loan Đại sư kh�ng chấp nhận �phi phi� tức l� �thị�, nghĩa l� chẳng phải l� chẳng phải kh�ng c� nghĩa l� phải. � nghĩa �phi� (chẳng phải) ở đ�y l� phủ nhận chứ kh�ng hề l� khẳng nhận bao giờ. Cho n�n �phi phi� (chẳng phải l� chẳng phải) chỉ l� phủ nhận c�i �phi� (chẳng phải) chứ kh�ng hề c� � n�i l� phải.

(2) Nguy�n văn: �Tự thị v� đ�i ph� phi thị đ�. � n�i ph�p th�n tuyệt đối phủ nhận �phi� cả �thị� m� �phi� cả �phi�, v� nếu cho rằng �phi phi� tức �thị�, th� nếu đ� l� �thị� (tức phải) rồi th� việc g� c�n phải n�i l� �phi thị�, �phi phi� l�m g� nữa.

THANH TỊNH N�Y C� HAI THỨ, CẦN PHẢI BIẾT.

Trong phần chuyển nhập v�o (một) c�u (ph�p) ở tr�n, (th�) gồm một ph�p nhập (v�o) thanh tịnh, gồm thanh tịnh nhập (v�o) ph�p th�n. Nay do v� đem ri�ng thanh tịnh n�u ra hai thứ cho n�n n�i l� cần phải biết.

NHỮNG G� L� HAI THỨ? MỘT L� KH� THẾ GIAN THANH TỊNH, HAI L� CH�NG SINH THẾ GIAN THANH TỊNH. KH� THẾ GIAN THANH TỊNH L� NHƯ ĐẾN Đ�Y Đ� N�I VỀ (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) 17 THỨ TRANG NGHI�M C�I PHẬT. Đ� GỌI L� KH� THẾ GIAN THANH TỊNH. CH�NG SINH THẾ GIAN THANH TỊNH L� NHƯ ĐẾN Đ�Y Đ� N�I VỀ (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) T�M THỨ TRANG NGHI�M PHẬT V� (SỰ) TH�NH TỰU C�NG ĐỨC (VỀ) BỐN THỨ TRANG NGHI�M BỒ T�T, Đ� GỌI L� CH�NG SINH THẾ GIAN THANH TỊNH. MỘT C�U PH�P NHƯ THẾ (TH�U) NHIẾP (�) NGHĨA CỦA HAI THỨ THANH TỊNH, CẦN PHẢI BIẾT.

Thường th� ch�ng sinh l� thể, thuộc (quả) b�o ri�ng, (c�n) c�i nước l� dụng, thuộc (quả) b�o chung. Thể (v�) dụng kh�ng phải (l�) một, cho n�n cần phải biết. Song c�c ph�p (đều do) t�m th�nh, kh�ng s�t cảnh giới (n�o). (Do đ�) ch�ng sinh v� kh� (thế gian) lại kh�ng được kh�c (nhau), kh�ng được (l�) một. Kh�ng phải (l�) một ắt nghĩa ph�n (kh�c), kh�ng phải kh�c (nhau) (n�n) đồng thanh tịnh. Kh� (thế gian) l� dụng vậy. � n�i tịnh độ kia l� c�i được ch�ng sinh thanh tịnh kia thọ d�ng, n�n gọi l� kh� (thế gian). Như đồ ăn sạch (m�) d�ng b�t (1) kh�ng sạch, do v� b�t kh�ng sạch (n�n) đồ ăn cũng (th�nh) kh�ng sạch. Đồ ăn kh�ng sạch (m�) d�ng b�t sạch, do đồ ăn kh�ng sạch (n�n) b�t cũng kh�ng sạch (theo). Phải cả hai đều sạch, mới được n�i l� sạch. Cho n�n một danh (xưng) thanh tịnh sẽ gồm hai thứ.

Hỏi rằng: N�i ch�ng sinh thanh tịnh, ắt l� Phật v� Bồ T�t. C�c người trời kia c� được (kể) v�o số thanh tịnh n�y kh�ng?

Đ�p rằng: Được danh thanh tịnh (chứ) chẳng phải (l�) thật thanh tịnh. V� như (vị) th�nh nh�n xuất gia, do giết (được) giặc phiền n�o n�n gọi l� Tỳ khưu. Kẻ ph�m phu xuất gia (hoặc) giữ giới (hay) ph� giới đều được danh (l�) Tỳ khưu. Lại như vương tử qu�n đảnh, v�o l�c sơ sinh (đ�) đủ 32 tướng, bẩy b�u đ� thuộc về m�nh. Tuy chưa thể l�m chuyện của vua Chuyển Lu�n, (song) cũng được danh l� vua Chuyển Lu�n, do bởi chắc chắn sẽ l�m vua Chuyển Lu�n. C�c người trời kia cũng y như vậy. (Do) đều nhập v�o tụ ch�nh định của Đại thừa, rốt cuộc sẽ được th�n ph�p thanh tịnh. Do v� sẽ được n�n được danh (l�) thanh tịnh.

CH� TH�CH 66:

(1) Kh� c� nghĩa l� đồ d�ng hay đồ đựng. Ở đ�y l� b�t.

5) (Lớp thứ năm của phần giải nghĩa l�) kh�o l�o gom (lại m� gi�o) h�a:

BỒ T�T NHƯ THẾ, (ĐỐI VỚI) SA MA THA (V�) TỲ B� X� NA, RỘNG LƯỢC TU H�NH (M�) TH�NH TỰU T�M MỀM MẠI.

T�m mềm mại l� n�i cho chỉ qu�n rộng lược, thuận nhau m� tu h�nh, th�nh t�m kh�ng hai (1) vậy. V� như d�ng nước (th�u) lấy b�ng, (do) trong sạch nương nhau m� th�nh tựu vậy.

CH� TH�CH 67:

(1) T�m kh�ng hai (bất nhị t�m) tức t�m l�a khỏi ph�n biệt một c�ch vi�n m�n. Ph�n biệt vốn theo hai cực đối đ�i m� th�nh như lớn đối với nhỏ, phải đối với tr�i, c� đối với kh�ng�

BIẾT NHƯ THẬT C�C PH�P (MỘT C�CH) RỘNG LƯỢC.

Biết như thật l� (đ�ng) như tướng thật m� biết vậy. Hai mươi ch�n c�u n�i rộng, một c�u n�i lược (1) kh�ng c�u n�o chẳng phải (l�) tướng thật vậy.

CH� TH�CH 68:

(1) 29 c�u tức 17 qu�n c�i Cực Lạc, 8 qu�n Phật v� 4 qu�n Bồ T�t. C�n một c�u lược tức c�u thanh tịnh.

NHƯ VẬY (L�) TH�NH TỰU HỒI HƯỚNG (VỚI) PHƯƠNG TIỆN KH�O.

Như vậy l� như rộng lược trước sau, đều (l�) tướng thật vậy. Do v� biết tướng thật, tất biết tướng hư vọng (của) ch�ng sinh (thuộc) ba c�i vậy. Biết ch�ng sinh (l�) hư vọng, ắt sinh từ bi ch�n thật vậy. Biết th�n ph�p ch�n thật, tất khởi (t�m) quy y ch�n thật vậy. Từ bi kia l� quy y (v�) phương tiện kh�o (như) dưới đ�y:

G� L� HỒI HƯỚNG (VỚI) PHƯƠNG TIỆN KH�O CỦA� BỒ T�T? HỒI HƯỚNG (VỚI) PHƯƠNG TIỆN KH�O CỦA BỒ T�T NGHĨA L� N�I NĂM THỨ TU H�NH LỄ B�I C�C THỨ, TẤT CẢ C�C THIỆN CĂN C�NG ĐỨC T�CH TẬP ĐƯỢC (TỪ Đ�), (ĐỀU) KH�NG MONG SUNG SƯỚNG TR� GIỮ (LẤY) CHO TH�N M�NH, (M�) V� MUỐN VỚT HẾT KHỔ CHO TẤT CẢ CH�NG SINH, (N�N) LẬP NGUYỆN GOM LẤY TẤT CẢ CH�NG SINH C�NG NHAU SINH (VỀ) NƯỚC PHẬT AN LẠC KIA. Đ� GỌI L� (SỰ) TH�NH TỰU HỒI HƯỚNG (VỚI) PHƯƠNG TIỆN KH�O CỦA BỒ T�T.

Dựa theo kinh V� Lượng Thọ được n�i tại th�nh Vương X�, (th�) trong ba nh�m (1) sinh (về), tuy th�nh (nghiệp) c� hơn k�m, (song) kh�ng ai lại kh�ng ph�t t�m Bồ Đề v� thượng. T�m Bồ Đề v� thượng n�y tức l� t�m nguyện th�nh Phật. T�m nguyện th�nh Phật tức l� t�m độ ch�ng sinh. T�m độ ch�ng sinh tức t�m gom lấy ch�ng sinh (về) c�i nước Phật tịnh. Cho n�n người nguyện sinh (về) tịnh độ An Lạc kia, cần phải ph�t t�m Bồ Đề v� thượng vậy. Nếu người n�o kh�ng ph�t t�m Bồ Đề v� thượng (m�) chỉ nghe c�i nước kia hưởng lạc kh�ng ngơi, v� lạc n�n nguyện sinh, th� sẽ kh�ng được v�ng sinh vậy. Cho n�n (mới) n�i l� kh�ng mong sung sướng tr� giữ (lấy) cho th�n m�nh, (m�) v� muốn vớt hết khổ cho tất cả ch�ng sinh. Sung sướng tr� giữ (lấy) l� n�i cho tịnh độ An Lạc kia do bổn nguyện của A Di Đ� Như Lai m� được tr� giữ, (n�n) hưởng lạc kh�ng gi�n đoạn vậy. Ph�m giải th�ch danh nghĩa (của) hồi hướng, th� đem tất cả c�ng đức (m�nh) t�ch tập được th� cho tất cả ch�ng sinh (để) c�ng hướng về Phật đạo. Phương tiện kh�o l� n�i rằng Bồ T�t nguyện lấy lửa tr� huệ của ch�nh m�nh đốt ch�y hết cỏ c�y phiền n�o của tất cả ch�ng sinh. Nếu (c�n) c� một ch�ng sinh (n�o) kh�ng th�nh Phật, th� t�i (sẽ) kh�ng th�nh Phật. M� ch�ng sinh chưa th�nh Phật hết (th�) Bồ T�t đ� tự th�nh Phật. V� như c�y di�m muốn nhắm lấy tất cả cỏ c�y đốt cho tận hết. Cỏ c�y chưa tận, (th�) c�y di�m đ� tận. Do �lo th�n m�nh sau m� lại th�nh th�n m�nh trước� n�n gọi l� phương tiện kh�o. Ở đ�y n�i phương tiện l� n�i lập nguyện gom lấy tất cả ch�ng sinh, c�ng nhau sinh về nước Phật An Lạc. Nước Phật kia ch�nh l� phương tiện v� thượng (m�) rồi ra (sẽ) th�nh nẻo Phật đạo vậy.

CH� TH�CH 69:

(1) Ba nh�m sinh về c�i Cực Lạc l� người, trời v� Bồ T�t.

6) (Lớp thứ s�u của phần giải th�ch l�) l�a (c�c) chướng ngại (cho) Bồ Đề:

BỒ T�T NHƯ THẾ KH�O BIẾT (C�CH) TH�NH TỰU HỒI HƯỚNG, TỨC C� THỂ L�A XA BA THỨ PH�P TR�I NGHỊCH (VỚI) M�N BỒ ĐỀ. NHỮNG G� L� BA THỨ (BỒ ĐỀ): MỘT L� Y THEO M�N TR� HUỆ (L�) KH�NG CẦU (SUNG) SƯỚNG (CHO) RI�NG M�NH, DO L�A XA (C�I) T�M T�I THAM ĐẮM (CHO) TH�N M�NH.

Biết tiến giữ thối (1) gọi l� tr�. Biết KH�NG� kh�ng (c�) t�i gọi l� huệ. Do y theo tr� (n�n) kh�ng cầu sướng ri�ng m�nh. Do y theo huệ (n�n) l�a xa t�m t�i tham đắm th�n m�nh.

CH� TH�CH 70:

(1) Nguy�n văn: �Tri tiến thủ thối� tức biết tiến l�n v� giữ kh�ng để thối lui.

HAI L� Y THEO M�N TỪ BI, (L�) VỚT HẾT KHỔ CHO TẤT CẢ CH�NG SINH, DO L�A XA T�M KH�NG (ĐƯA LẠI) AN (LẠC) CHO CH�NG SINH.

Nhổ khổ gọi l� từ, do y theo từ (n�n) vớt hết khổ cho tất cả ch�ng sinh. Do y theo bi (n�n) l�a xa t�m kh�ng (đưa lại) an (lạc) cho ch�ng sinh.

BA L� Y THEO M�N PHƯƠNG TIỆN, (L�) T�M THƯƠNG X�T TẤT CẢ CH�NG SINH, DO L�A XA T�M C�NG DƯỜNG CUNG K�NH CHO (CH�NH) TH�N M�NH.

Ngay thẳng gọi l� phương, ở ngo�i m�nh gọi l� tiện. Do y theo ngay thẳng (n�n) sinh t�m thương x�t tất cả ch�ng sinh. Do y theo ở ngo�i m�nh (n�n) l�a xa t�m c�ng dường cung k�nh cho th�n m�nh.

Đ� GỌI L� L�A XA THỨ PH�P TR�I NGHỊCH VỚI M�N BỒ ĐỀ.

7) ( Lớp thứ bẩy của phần giải nghĩa l�) thuận với m�n Bồ Đề:

BỒ T�T L�A XA BA THỨ PH�P TR�I NGHỊCH VỚI M�N BỒ ĐỀ NHƯ THẾ, V� (SẼ) ĐƯỢC ĐẦY ĐỦ BA THỨ PH�P THUẬN THEO VỚI M�N BỒ ĐỀ. NHỮNG G� L� BA THỨ? MỘT L� T�M THANH TỊNH KH�NG (C�) NHIỄM, DO BỞI KH�NG V� TH�N M�NH (M�) CẦU C�C SUNG SƯỚNG.

Bồ Đề l� chỗ thanh tịnh kh�ng (c�) nhiễm. Nếu v� th�n (m�nh) (m�) cầu sung sướng, tức tr�i với Bồ Đề. Cho n�n t�m thanh tịnh kh�ng (c�) nhiễm l� thuận với m�n Bồ Đề.

HAI L� T�M THANH TỊNH AN, DO BỞI NHỔ HẾT KHỔ CHO TẤT CẢ CH�NG SINH.

Bồ Đề l� chỗ thanh tịnh l�m (cho) tất cả ch�ng sinh (được) an ổn. Nếu kh�ng ph�t t�m vớt hết tất cả ch�ng sinh l�a khỏi khổ sinh tử, th� sẽ tr�i ngay với Bồ Đề. Cho n�n vớt hết khổ cho tất cả ch�ng sinh l� thuận với m�n Bồ Đề.

BA L� T�M THANH TỊNH LẠC, DO V� KHIẾN CHO TẤT CẢ CH�NG SINH ĐƯỢC ĐẠI BỒ ĐỀ, DO V� GOM LẤY CH�NG SINH SINH (VỀ) C�I NƯỚC KIA.

Bồ Đề l� chỗ cứu c�nh thường lạc. Nếu kh�ng l�m cho tất cả ch�ng sinh được cứu c�nh thường lạc, ắt (l�) tr�i với Bồ Đề. C�i cứu c�nh thường lạc n�y y theo g� m� được? Y theo m�n Đại thừa. M�n Đại thừa l�: ch�nh c�i nước Phật An Lạc kia l� đ� vậy. Cho n�n lại n�i: do v� gom lấy ch�ng sinh sinh (về) c�i nước kia (vậy).

Đ� GỌI L� ĐẦY ĐỦ BA THỨ PH�P THUẬN THEO VỚI M�N BỒ ĐỀ, CẦN PHẢI BIẾT.

8) (Lớp thứ t�m của phần giải nghĩa l�) danh (v�) nghĩa gom (lại so) s�nh (với nhau):

ĐẾN Đ�Y Đ� N�I VỀ TR� HUỆ, TỪ BI V� PHƯƠNG TIỆN (L�) BA THỨ M�N, GOM LẤY B�T NH�, B�T NH� (LẠI) GOM LẤY PHƯƠNG TIỆN, CẦN PHẢI BIẾT.

B�t Nh� l� t�n của huệ đạt đến (ch�n) như. Phương tiện l� danh xưng của tr� gồm hết (c�c) quyền biến. Đạt đến (ch�n) như ắt (c�c) h�nh của t�m (sẽ) tịch diệt. Gồm hết quyền biến ắt sẵn x�t mọi (căn) cơ. Tr� x�t cơ thời sẵn ứng (c�c cơ) m� kh�ng (c�) biết. Huệ tịch diệt thời cũng kh�ng (c�) biết m� sẵn x�t (c�c cơ). Vậy thời tr� huệ (v�) phương tiện duy�n nhau m� động, duy�n mau m� tĩnh. Động kh�ng mất tĩnh, (do) c�ng của tr� huệ vậy. Tĩnh kh�ng bỏ động, (do) lực của phương tiện vậy. Cho n�n tr� huệ, từ bi (v�) phương tiện gom lấy B�t Nh�. B�t Nh� (lại) gom lấy phương tiện. Cần phải biết l�: � n�i cần phải biết (về) tr� huệ (v�) phương tiện (n�y) l� cha (v�) mẹ của Bồ T�t. Nếu kh�ng y theo tr� huệ (v�) phương tiện (th�) ph�p Bồ T�t ắt (sẽ) kh�ng th�nh tựu. Cớ sao vậy? Nếu kh�ng (c�) tr� huệ (th�) khi v� ch�ng sinh tất (sẽ) đọa v�o đi�n đảo. Nếu kh�ng (c�) phương tiện (th�) khi qu�n t�nh (của) ph�p ắt (sẽ) chứng thật tế. Cho n�n cần phải biết.

ĐẾN Đ�Y Đ� N�I (VỀ) L�A XA T�M T�I KH�NG THAM ĐẮM TH�N M�NH, L�A XA T�M KH�NG (L�M) AN (LẠC) CHO CH�NG SINH, L�A XA T�M C�NG DƯỜNG CUNG K�NH CHO TH�N M�NH, BA THỨ PH�P N�Y, L�A XA T�M CHƯỚNG (NGẠI) BỒ ĐỀ, CẦN PHẢI BIẾT.

C�c ph�p mỗi thứ (đều) c� tướng chướng ngại. Như gi� c� thể chướng (sự y�n) tĩnh, đất c� thể chướng nước, ướt c� thể chướng lửa, năm đen mười �c (1) chướng (b�o sinh) trời người; bốn đi�n đảo (2) chướng quả Thanh Văn, ba thứ kh�ng l�a xa ở đ�y chướng t�m Bồ Đề. Cần phải biết l� nếu muốn được kh�ng chướng, (th�) phải l�a xa ba thứ chướng ngại n�y vậy.

CH� TH�CH 71:

(1) Năm đen tức �ngũ nghịch�, xem ch� th�ch (1), số 36, trang 66.

����� Mười �c l� �thập bất thiện�, xem ch� th�ch (3), số 36, trang 66.

(2) Bốn đi�n đảo, l� (a) v� thường cho l� thường, (b) khổ cho l� lạc, (c) v� ng� cho l� ng�, (d) bất tịnh cho l� tịnh.

ĐẾN Đ�Y Đ� N�I (VỀ) T�M THANH TỊNH KH�NG NHIỄM, T�M THANH TỊNH AN, T�M THANH TỊNH LẠC, BA THỨ T�M N�Y T�M (LẠI) MỘT CHỖ, TH�NH TỰU T�M THẮNG CH�N DIỆU LẠC, CẦN PHẢI BIẾT.

Lạc c� ba thứ: một l� lạc (b�n) ngo�i, n�i cho (c�c) lạc do năm thức m� sinh: hai l� lạc (b�n) trong, n�i cho (c�c) lạc (do) � thức (thuộc) thiền đầu ti�n, thiền thứ hai (v�) thiền thứ ba m� sinh. Ba l� lạc (do) th�ch Ph�p, n�i cho lạc do tr� huệ m� sinh. Lạc do tr� huệ m� sinh n�y (l�) từ (chỗ) y�u th�ch c�ng đức (của) Phật m� khởi. Đ� l� t�m l�a xa t�i, t�m l�a xa kh�ng (l�m) an (lạc) cho ch�ng sinh, t�m l�a xa c�ng dường m�nh. Ba thứ t�m n�y, thanh tịnh thăng tiến, t�m (lại) l� t�m thắng ch�n diệu lạc. Diệu l� n�i (t�m) ấy tốt (đẹp), do v� lạc n�y duy�n Phật (m�) sinh. Thắng l� n�i thắng hẳn c�c lạc của ba c�i. Ch�n l� n�i kh�ng hư dối, kh�ng đi�n đảo.

9) (Lớp thứ ch�n của giải nghĩa phần l�) nguyện sự th�nh tựu:

NHƯ THẾ (VỚI C�C) T�M TR� HUỆ, T�M PHƯƠNG TIỆN, T�M KH�NG CHỨNG, T�M THẮNG CH�N CỦA BỒ T�T, C� THỂ SINH (VỀ) C�I NƯỚC PHẬT THANH TỊNH, CẦN PHẢI BIẾT.

Cần phải biết l� n�i cần phải biết bốn thứ c�ng đức thanh tịnh, c� thể sinh được (về) c�i nước Phật thanh tịnh, kh�ng phải do (c�c) duy�n (n�o) kh�c m� sinh vậy.

Đ� GỌI L� NĂM THỨ PH�P M�N THUẬN THEO CỦA BỒ T�T MA HA T�T, (MỌI) VIỆC PHẢI L�M (ĐỀU) T�Y � TỰ TẠI (M�) TH�NH TỰU. V� NHƯ (C�C) PH�P M�N THUẬN THEO (THUỘC) VỀ NGHIỆP TH�N, NGHIỆP MIỆNG, NGHIỆP �, NGHIỆP TR�, NGHIỆP TR� PHƯƠNG TIỆN M� CHO ĐẾN GIỜ Đ� ĐƯỢC N�I.

T�y � tự tại l� n�i năm thứ lực c�ng đức n�y, c� thể sinh c�i Phật thanh tịnh, ẩn hiện tự tại vậy. Nghiệp th�n l� lễ b�i vậy; Nghiệp miệng l� t�n th�n vậy; Nghiệp � l� ph�t nguyện vậy; Nghiệp tr� l� qu�n s�t vậy; Nghiệp tr� phương tiện l� hồi hướng vậy. (Ở đ�y) n�i năm thứ nghiệp n�y h�a hợp, tức (ch�nh) l� (sự) th�nh tựu (của c�c) nghiệp tự tại thuận theo với ph�p m�n v�ng sinh tịnh độ.

10) (Lớp thứ mười của phần giải nghĩa l�) lợi hạnh th�nh m�n:

LẠI C� NĂM THỨ M�N, TUẦN TỰ TH�NH TỰU NĂM THỨ C�NG ĐỨC, CẦN PHẢI BIẾT, G� L� NĂM M�N? MỘT L� M�N GẦN, HAI L� M�N ĐẠI HỘI CH�NG, BA L� M�N NH� ĐẤT, BỐN L� M�N PH�NG ỐC, NĂM L� M�N ĐẤT VƯỜN DẠO CHƠI.

Năm thứ n�y hiển hiện tướng v�o ra thứ tự. Nơi tướng v�o (th�) đầu ti�n đến tịnh độ l� tướng gần, nghĩa l� (nhập) v�o tụ ch�nh định (của) Đại thừa, gần (với) A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ
Đề. V�o tịnh độ xong, liền v�o số đại hội ch�ng của Như Lai. (Nhập) v�o số ch�ng xong, sẽ đến (khu) nh� đất tu h�nh an t�m. V�o nh� đất xong, sẽ đến (c�c) ph�ng ốc m� tu h�nh cư ngụ. Tu h�nh th�nh tựu xong, sẽ đến đất gi�o h�a. Đất gi�o h�a tức l� chỗ đất Bồ T�t tự ưa th�ch. Cho n�n m�n ra được gọi l� m�n đất vườn rừng dạo chơi.

NĂM THỨ M�N N�Y, (TH�) BỐN THỨ M�N ĐẦU TH�NH TỰU C�NG ĐỨC V�O, M�N THỨ NĂM TH�NH TỰU C�NG ĐỨC RA.

C�c m�n c�ng đức v�o ra n�y l� những g�? Giải th�ch rằng:

M�N V�O THỨ NHẤT L�: DO LỄ B�I A DI Đ� PHẬT V� ĐỂ SINH NƯỚC KIA, (N�N) ĐƯỢC SINH (VỀ) THẾ GIỚI AN LẠC, Đ� GỌI L� M�N V�O THỨ NHẤT.

Lễ b�i nguyện sinh nước Phật, l� tướng c�ng đức đầu ti�n.

M�N V�O THỨ HAI L�: DO T�N TH�N A DI Đ� PHẬT, T�Y THEO DANH NGHĨA (M�) XƯNG DANH NHƯ LAI, Y THEO TƯỚNG TR� QUANG MINH (M�) TU H�NH, (N�N) ĐƯỢC (NHẬP) V�O SỐ CH�NG (CỦA) ĐẠI HỘI. Đ� L� M�N V�O THỨ HAI.

Y như danh (v�) nghĩa của Như Lai, l� tướng c�ng đức thứ hai.

M�N V�O THỨ BA L�: DO MỘT L�NG CHUY�N NIỆM, PH�T NGUYỆN SINH (C�I) KIA (ĐỂ) TU HẠNH TAM MUỘI TỊCH TĨNH SA MA THA, (N�N) ĐƯỢC (NHẬP) V�O THẾ GIỚI LI�N HOA TẠNG. Đ� GỌI L� M�N V�O THỨ BA.

Do v� (để) tu chỉ tịch tĩnh, (n�n) một l�ng nguyện sinh c�i kia, l� tướng c�ng đức thứ ba.

M�N V�O THỨ TƯ L�: DO CHUY�N NIỆM QU�N S�T (C�C) TRANG NGHI�M VI DIỆU (CỦA C�I) KIA, (ĐỂ) TU H�NH TỲ B� X� NA (N�N) ĐƯỢC ĐẾN CHỐN KIA, THỌ D�NG ĐỦ LOẠI, THỌ D�NG ĐỦ LOẠI PH�P VỊ (AN) LẠC. Đ� GỌI L� M�N V�O THỨ TƯ.

Đủ loại ph�p vị lạc l� trong Tỳ B� X� Na, c� qu�n vị thanh tịnh c�i nước Phật, vị Đại Thừa t�m nhận (lấy) ch�ng sinh (1), vị cứu c�nh kh�ng uổng (l�m) trụ tr�, vị c�c sự (việc) kiểu (như) khởi hạnh nguyện giữ lấy c�i Phật. C� v� lượng vị Phật đạo trang nghi�m c�c kiểu như thế, n�n n�i đủ loại: Đ� l� tướng c�ng đức thư tư.

CH� TH�CH 72:

(1) Chỉ c� Đại thừa mới c� chất vị n�y, l� vị th�u t�m lấy tất cả ch�ng sinh, do đại bi k�ch ph�t v� do phương tiện kh�o thực hiện vậy.

M�N RA THỨ NĂM L�: DO ĐẠI TỪ BI, QU�N S�T TẤT CẢ CH�NG SINH KHỔ N�O, HIỆN TH�N ỨNG H�A, QUAY TRỞ V�O TRONG VƯỜN SINH TỬ RỪNG PHIỀN N�O, THẦN TH�NG DẠO CHƠI, ĐẾN ĐẤT GI�O H�A, DO BỔN NGUYỆN LỰC HỒI HƯỚNG VẬY. Đ� GỌI L� M�N RA THỨ NĂM.

Hiện th�n ứng h�a l�: giống kiểu phổ m�n thị hiện trong Ph�p Hoa Kinh vậy. Dạo chơi c� hai nghĩa: Một l� nghĩa tự tại. Bồ T�t độ ch�ng sinh, v� như sư tử bắt nai, chuyện ấy kh�ng kh�, tựa như dạo chơi. Hai l� nghĩa độ (m�) kh�ng c� g� (để) độ. Bồ T�t qu�n ch�ng sinh, rốt cuộc kh�ng c� g� (l� ch�ng sinh) hết. Tuy độ v� lượng ch�ng sinh m� thật kh�ng c� một ch�ng sinh (n�o l� người) được diệt độ. Hiện độ ch�ng sinh, tựa như dạo chơi. N�i bổn nguyện lực l�: thị hiện đại Bồ T�t ở trong th�n ph�p, (v�) thường tại tam muội m� hiện đủ loại th�n, đủ thứ thần th�ng, đủ loại thuyết ph�p, đều do bổn nguyện lực (m�) khởi. V� như c�y đ�n của A tu la (1), tuy kh�ng người đ�nh m� �m kh�c tự nhi�n (trổi). Đ� gọi l� đất gi�o h�a, tướng c�ng đức thứ năm.

CH� TH�CH 73:

(1) A tu la (Asura) c� nghĩa l� kh�ng được đẹp đẽ, � n�i tướng mạo xấu x�. Lo�i n�y tuy thần th�ng phước lực kh�ng thua g� chư thi�n, song v� kh�ng được thuần thiện, n�n cũng gọi l� �phi thi�n� (kh�ng phải c�i trời), do đ� được liệt v�o hạng quỷ thần. Tương truyền lo�i n�y c� t�nh tật đố, tức ganh tị, rất nặng, n�n hay sinh s�n hận. Tuy nhi�n lại hay tu phước, bố th�, n�n c� thần lực như chư thi�n. Do phước lực n�y n�n loại đ�n của c�i ấy muốn nghe th� tự động ph�t ra �m nhạc, kh�ng cần người gẩy (Xem Đại Tr� Độ Luận quyển 17).

BỐ T�T V�O THỨ BỐN M�N (ĐẦU) (L�) HẠNH LỢI M�NH TH�NH TỰU, CẦN PHẢI BIẾT.

Th�nh tựu l�: � n�i lợi m�nh đầy đủ vậy. Cần phải biết l�: � n�i cần phải biết do v� lợi m�nh ắt c� thể lợi người. Chẳng phải l� kh�ng thể lợi m�nh m� c� thể lợi người vậy.

BỒ T�T RA M�N THỨ NĂM (L�) HẠNH HỒI HƯỚNG �CH NGƯỜI TH�NH TỰU, CẦN PHẢI BIẾT.

Th�nh tựu l�: � n�i d�ng nh�n hồi hướng, chứng quả �đất gi�o h�a�. Như nh�n như quả, kh�ng c� một sự n�o m� kh�ng lợi người được. Cần phải biết l�: � n�i phải biết do v� lợi người, ắt c� thể lợi m�nh, chẳng phải l� kh�ng thể lợi người m� c� thể lợi m�nh được vậy.

BỒ T�T NHƯ THẾ TU HẠNH CỦA NĂM M�N NIỆM. DO (V�) LỢI M�NH LỢI NGƯỜI, (V�) MAU ĐƯỢC TH�NH TỰU A NẬU ĐA LA TAM MIỆU TAM BỒ ĐỀ.

Ph�p do Phật đắc gọi l� A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề. V� được Bồ Đề n�y, n�n gọi l� Phật. Giờ đ�y n�i l� mau được A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề, l� được sớm th�nh Phật vậy. A gọi l� v� (l� kh�ng c�), Nậu Đa La gọi l� thượng (l� tr�n), Tam Miệu gọi l� ch�nh, Tam gọi l� biến (l� c�ng khắp), Bồ Đề gọi l� đạo. T�m lại m� dịch th� gọi l� V� thượng ch�nh biến đạo. V� thượng l� n�i đạo n�y (vốn) l� c�ng t�nh tận (1), kh�ng c�n c� g� hơn nữa. Do đ�u m� n�i vậy? Do ch�nh vậy. Ch�nh l� tr� (của) th�nh vậy. (Đ�ng y) như tướng (của) ph�p m� biết, n�n gọi l� ch�nh tr�. T�nh (của) ph�p kh�ng (c�) tướng, n�n tr� th�nh kh�ng (c�) biết vậy. Biến c� hai thứ, một l� t�m th�nh, biết c�ng khắp tất cả (c�c) ph�p, hai l� th�n ph�p đầy c�ng khắp ph�p giới. Hoặc th�n hoặc t�m, kh�ng thứ n�o kh�ng c�ng khắp vậy. Đạo l� con đường kh�ng (c�) chướng ngại vậy. Kinh c� n�i: Bậc mười phương kh�ng (c�) ngại, một đường tho�t sinh tử. Một đường (đ�) l� một đường kh�ng (c�) chướng ngại vậy. Kh�ng (c�) (chướng) ngại nghĩa l� biết sinh tử tức l� Niết B�n, cứ như thế (sẽ) nhập (v�o) tướng kh�ng (c� chướng) ngại của m�n ph�p kh�ng (phải l�) hai vậy.

Hỏi rằng: C� những duy�n g� (m�) n�i mau được A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề?

Đ�p rằng: Luận n�i tu hạnh (của) năm m�n, do lợi m�nh lợi người th�nh tựu. Song x�t t�m tận gốc, (th�) A Di Đ� Như Lai (ch�nh) l� duy�n tăng thượng. Người lợi với lại lợi người, luận ra (th� cũng) c� bổ sung cho nhau. Nếu tự nơi Phật m� n�i (th�) phải n�i l� lợi người. Tự nơi ch�ng sinh m� n�i (th�) phải n�i l� người lợi. Nay sẽ b�n về lực (của) Phật, cho n�n lấy lợi người để m� n�i, phải biết (đ� l�) � n�y vậy. Ph�m việc sinh về tịnh độ kia, c�ng c�c hạnh m� Bồ T�t, người, trời (c�i) kia khởi l�n, đều do duy�n (nơi) lực nguyện gốc của A Di Đ� Như Lai. Do đ�u m� n�i như thế? (Bởi) nếu chẳng phải (do) lực Phật (th�) bốn mươi t�m nguyện sẽ th�nh uổng b�y. Nay xin lấy ba nguyện (ra) để chứng cho nghĩa (n�y). Nguyện rằng: �Giả như ta đắc (th�nh) Phật, (th�) ch�ng sinh trong mười phương hết l�ng chịu tin muốn sinh về nước ta, (chỉ cần) cho đến mười niệm, nếu m� kh�ng được sinh, (ta sẽ) kh�ng nhận lấy ch�nh gi�c. Chỉ trừ (kẻ phạm tội) năm nghịch (v�) phỉ b�ng ch�nh ph�p� (2). Do duy�n lực nguyện của Phật, (thời) mười niệm niệm Phật sẽ được v�ng sinh. Do được v�ng sinh, tức khỏi bị c�c việc lu�n chuyển của ba c�i. Do kh�ng (c�) lu�n chuyển, cho n�n được mau. (Đ�y l�) một chứng (cớ) vậy. Nguyện rằng: �Giả như ta đắc (th�nh) Phật, nếu người trời trong nước (ta) (m�) kh�ng trụ (nơi) tụ ch�nh định (v�) sẽ đến được diệt độ, (ta sẽ) kh�ng nhận lấy ch�nh gi�c� (3). Do duy�n nguyện lực của Phật (n�n) trụ (được) tụ ch�nh định. Do trụ (được) tụ ch�nh định, (n�n) sẽ đạt đến diệt độ. Kh�ng c� c�c nạn (bị lu�n) chuyển trở lại, cho n�n được mau (vậy). (Đ�y l�) chứng cớ thứ hai vậy. Nguyện rằng: �Giả như ta đắc (th�nh) Phật, c�c ch�ng Bồ T�t ở c�c c�i Phật thuộc phương kh�c đến sinh v�o nước ta, chung cuộc sẽ đạt đến (địa vị) nhất sinh bổ xứ. Trừ khi do bổn nguyện tự tại của họ m� biến h�a (cốt) v� ch�ng sinh, (n�n) kho�c �o gi�p hoằng thệ, (để) cất chứa gốc đức, (m�) độ tho�t tất cả (ch�ng sinh), dạo (chơi) c�c nước Phật, tu hạnh Bồ T�t, c�ng dường c�c Phật Như Lai ở mười phương, khai h�a hằng sa v� lượng ch�ng sinh, khiến đứng v�o đường v� thượng ch�nh ch�n, vượt khỏi c�c h�nh thuộc c�c địa thường t�nh, tu tập đức của Phổ Hiền ngay hiện tiền. Nếu kh�ng phải vậy, (ta) kh�ng nhận lấy ch�nh gi�c� (4). Do duy�n nguyện lực của Phật, vượt khỏi c�c h�nh thuộc c�c địa thường t�nh, tu tập đức (hạnh) của Phổ Hiền ngay hiện tiền. Do vượt khỏi c�c h�nh thuộc c�c địa thường t�nh, cho n�n được mau. (Đ�y l�) chứng cớ thứ ba vậy. Theo đ� m� suy (th�) tha lực l�m duy�n tăng thượng, c� đ�u kh�ng phải sao! Lại sẽ (tr�ch) dẫn (ra) c�c lệ cho thấy (c�c) tướng (về) tự lực (v�) tha lực. Như v� (c�) người sợ (khổ của) ba nẻo (�c) (n�n) giữ lấy cấm giới. Do giữ lấy cấm giới (n�n) c� thể tu thiền định. Do nhờ thiền định (m�) tu tập thần th�ng. Do nhờ thần th�ng (m�) c� thể dạo (chơi) bốn thi�n hạ. Những g� như thế gọi l� tự lực. C�n như kẻ yếu, leo ngựa kh�ng nổi, (do) nương theo hạnh của vua Chuyển Lu�n sẽ theo hư kh�ng dạo bốn thi�n hạ, kh�ng (c�) g� chướng ngại. Những g� như vậy gọi l� tha lực. Ngu thay! Học giả đời sau, nghe tha lực c� thể nương theo, (th�) n�n sinh t�n t�m, đừng tự hạn cuộc vậy (5).

CH� TH�CH 74:

(1) � n�i về mặt l� thời c�ng cực, về mặt thể t�nh cũng tận c�ng.

(2) Tức nguyện thứ 18.

(3) Tức nguyện thứ 11.

(4) Tức nguyện thứ 22.

(5) Nguy�n văn: �vật tự cục phận d�. Cục phận c� nghĩa l� kh� lượng, t�i phận. Vật tự cục phận l� đừng c� chỉ ỷ v�o ch�nh m�nh, đừng c� lấy m�nh ra m� đong lường mọi sự, như vậy l� chỉ thu hết tất cả v�o giới hạn của m�nh m� th�i.

V� LƯỢNG THỌ KINH ƯU B� ĐỀ X� NGUYỆN SINH KỆ LƯỢC GIẢI NGHĨA XONG.

V�o đầu kinh n�i l� �như vầy�, để hiển r� t�n mới c� thể v�o (kinh). Cuối c�ng n�i �phụng h�nh�, (l�) n�i l�n việc v�ng nhận đ� xong. Luận v�o đầu quy lễ, cho thấy t�ng chỉ (vốn) c� duy�n do. Kết cuộc n�i nghĩa xong, hiển l�n l� được n�i đến đ� xong. C�c người s�ng t�c (tuy) kh�c nhau (song) theo đ�y (m�) th�nh lệ.

Quyển Hạ Hết

�

�

�

[ TRANG CHỦ |�KINH ĐI�̉N�|�ĐẠI TẠNG KINH | TH�̀N CHÚ | HÌNH ẢNH�|�LI�N LẠC�]