KINH MỘC HOẠN TỬ

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[中文|�ENGLISH]

S�́ 0786�

PHẬT N�I

KINH MỘC HOẠN TỬ (1)

Th�ch-T�m-Ch�u dịch chữ H�n ra chữ Việt

�� Ch�nh t�i được nghe: (2) Một thời kia đức Phật du-h�a trong n�i Kỳ-X�-Quật (Grdhrak�ta), nước La-Duyệt-Kỳ (R�jagrha), c�ng với một ngh�n hai trăm năm mươi vị Đại-Tỳ-Khưu v� v� số những vị Bồ-T�t, m� l� những vị đ� được tiếng tăm đồn xa, Nh�n, Thi�n cung k�nh.

�� Quốc-vương trong thời nạn ấy t�n l� BA-LƯU-LY, sai Sứ-giả đến chốn Phật. Đến nơi, Sứ-giả ấy đỉnh lễ ch�n Phật v� bạch Phật rằng: Lạy đức Thế-T�n, nước ch�ng con l� một nước bi�n-tiểu, nhiều năm giặc gi�, ngũ-cốc đắt đỏ, tật-dịch tr�n lan, nh�n d�n đ�i khổ, ch�ng con thường kh�ng nằm y�n được. Ch�ng con được biết Ph�p-tạng của Như-Lai rất rộng r�i, s�u xa, đ�ng tiếc ch�ng con v� c� những việc lo buồn như thế, n�n kh�ng tu h�nh được. Ch�ng con k�nh mong đức Thế-T�n đặc biệt rủ l�ng thương x�t ch�ng con, cho ch�ng con ph�p-yếu g�, để ch�ng con ng�y đ�m c� thể tu h�nh được dễ d�ng v� trong đời mai sau xa l�a được mọi khổ-n�o.

�� Đức Phật bảo Sứ-giả về thưa với nh� vua rằng: nếu nh� vua muốn diệt được phiền-n�o-chướng, b�o-chướng n�n x�u một chuỗi tr�ng một trăm t�m hạt bằng hạt c�y tra (mộc-hoạn-tử) v� thường đem theo m�nh; khi đi, khi ngồi, khi nằm thường n�n ch� t�m, kh�ng ph�n t�n �, xưng danh hiệu: PHẬT-Đ�, ĐẠT-MA, TĂNG-GI� (3) mỗi lần l� lần qua một hạt c�y tra. Cứ như thế, lần lượt qua hạt n�y đến hạt kh�c, như: mười hạt, hai mươi hạt, trăm hạt, ngh�n hạt, cho đến trăm ngh�n vạn hạt. Nếu lần được đủ hai mươi vạn lượt, m� th�n t�m kh�ng t�n-loạn, kh�ng c� những siểm-kh�c, thời khi xả th�n n�y được sinh l�n c�i Diệm-Thi�n thứ ba. L�n đấy, y, thực tự nhi�n, thường an lạc hạnh. Nếu lại lần đủ được một trăm vạn lượt, sẽ dứt hẳn được một trăm t�m kết-nghiệp (4), mới gọi l� vị chứng được quả Tu-Đ�-Ho�n (Srot�panna-phala: Nghịch-lưu: ngược d�ng sinh-tử), hướng đến đạo Niết-b�n, dứt hẳn cội gốc phiền-n�o v� được quả v�-thượng.

�� Đức Phật dạy xong, Sứ-giả lễ Phật lui về t�u với nh� vua những lời m� Đức Phật đ� dạy, nh� vua rất vui mừng, liền xa hướng về ph�a đức Thế-T�n, đầu diện lễ Phật v� bạch rằng: Qu� h�a thay, lạy đức Thế-T�n, con sẽ phụng h�nh y như lời đức Thế-T�n đ� dạy. Lễ rồi, tức thời sai c�c quan v� nh�n d�n, t�m kiếm hạt c�y tra, l�m th�nh ngh�n cỗ tr�ng. L�m xong, lục th�n quyến-thuộc (5) nh� vua đều cho mỗi người một cỗ.

�� Từ đ�, nh� vua thường tụng niệm. Tuy c� khi nh� vua th�n coi việc qu�n-lữ, nhưng kh�ng từng cất, bỏ tr�ng hạt ấy. Hơn nữa, nh� vua lại khởi ra niệm n�y: Đức Thế-T�n l� bậc đại-từ, ứng khắp hết thảy t�m nguyện ch�ng-sinh. Nếu thiện căn n�y của con được khỏi hẳn trầm lu�n khổ hải, thời mong đức Như-Lai hiện đương th�n thuyết-ph�p cho con nghe. Nh� vua mong muốn qu�, bức b�ch t�m thần, đến nỗi ba ng�y kh�ng ăn g� cả.

�� Đức Phật liền ứng hiện th�n h�nh c�ng những quyến thuộc đến trong cung vua, m� bảo nh� vua rằng: Sa-đẩu Tỳ-Khưu( 6) tụng danh hiệu Tam-bảo, trải qua mười năm, được chứng quả Tư-Đ�-H�m v� tu h�nh dần d� sẽ được l�m ng�i B�ch-Chi-Phật ở thế-giới Phổ-Hương.

�� Sau khi nh� vua được nghe những lời Phật dạy như thế rồi, lại c�ng tu h�nh hơn l�n.

�� Đức Phật bảo �ng A-Nan: Lọ l� tụng danh hiệu Tam-bảo đến vạn lượt mới được như thế, ai nghe được t�n người tụng ấy, sinh nhất niệm t�y hỷ, nơi sinh của đời mai sau, thường thường được nghe mười điều thiện.

�� Khi đức Phật n�i ph�p-ngữ ấy rồi, đại ch�ng hoan hỷ, đều nguyện phụng h�nh.�

PHẬT N�I

KINH HIỆU-LƯỢNG

SỔ CH�U C�NG-ĐỨC (7)

Ng�i Bảo-Tư-Duy dịch chữ Phạm ra chữ H�n

Th�ch-T�m-Ch�u dịch chữ H�n ra chữ Việt.

�� Bấy giờ Ng�i Văn-Th� Sư-Lỵ (Manjusri) Ph�p-Vương-Tử, Bồ-T�t Ma-Ha-T�t, v� muốn đem lợi �ch cho mọi lo�i hữu t�nh, n�n Ng�i lấy t�m đại-bi bảo đại ch�ng rằng: C�c �ng n�n nghe cho kh�o, nay t�i sẽ v� c�c �ng diễn-thuyết về vấn đề �so-lường c�ng đức thụ-tr� việc lần tr�ng hạt (sổ ch�u) được lợi �ch kh�c nhau thế n�o? V�, nếu c� ai tụng niệm những thần ch� c�ng danh-hiệu Phật thời thế n�o?�

�� - V� muốn lợi m�nh v� gi�p người, cầu mong mọi ph�p ch�ng được th�nh-tựu, hiệu-nghiệm, phương ph�p lần tr�ng ấy cần phải như thế n�y, n�n gắng thụ-tr�: Nếu ai d�ng sắt l�m tr�ng hạt, lần, tụng một lượt được ph�c gấp năm lần niệm kh�ng. Nếu ai d�ng đồng đỏ l�m tr�ng hạt, lần, tụng một lượt, được ph�c gấp mười lần niệm kh�ng. Nếu ai d�ng ch�n-ch�u, san-h�... l�m tr�ng hạt, lần, tụng một lượt, được ph�c gấp trăm lần niệm kh�ng. Nếu ai d�ng hạt c�y tra (mộc-hoạn-tử) l�m tr�ng, lần, tụng một lượt, được ph�c gấp ngh�n lần niệm kh�ng. (Nếu cầu sinh sang những c�i thanh tịnh của chư Phật c�ng muốn sinh l�n Thi�n cung, n�n thụ-tr� cỗ tr�ng n�y). Nếu ai d�ng hạt sen l�m tr�ng hạt, lần, tụng một lượt, được ph�c gấp vạn lần niệm kh�ng. Nếu ai d�ng hạt Nh�n-đ�-la-khư-soa (8) l�m tr�ng hạt, lần, tụng một lượt, được ph�c gấp trăm vạn lần niệm kh�ng. Nếu ai d�ng hạt �-l�-đ�-la-khư-soa (9) l�m tr�ng hạt, lần, tụng một lượt được ph�c gấp ngh�n vạn lần niệm kh�ng. Nếu ai d�ng, hạt thủy-tinh l�m tr�ng hạt, lần, tụng một lượt, được ph�c gấp vạn vạn lần niệm kh�ng. Nếu ai d�ng hạt Bồ- đề l�m tr�ng hạt, hoặc d�ng để lần, niệm, hoặc chỉ cầm tay, lần, tụng một lượt, ph�c ấy v� lượng, kh�ng sao t�nh kể v� kh� thể so-lường được.

�� C�c thiện-nam! Cỗ tr�ng bằng hạt Bồ-đề ấy, nếu c� người tay tuy cầm tr�ng, chẳng hay y ph�p niệm, tụng danh hiệu Phật c�ng thần-ch�, song, thường đem theo m�nh, khi đi, khi ở, khi ngồi, khi nằm, dầu n�i thế n�o, người ấy do mang giữ hạt Bồ-đề, được ph�c cũng như l� niệm danh hiệu Phật v� tụng thần ch� kh�ng kh�c; nghĩa l� được ph�c v�-lượng.

�� Tr�ng cầm phải đủ một trăm t�m hạt. Như kh� t�m đủ được, hoặc l�m năm mươi tư hạt hay hai mươi bảy hạt, mười bốn hạt cũng đều d�ng được. Đ� l� ph�p-nh�n sai kh�c của tr�ng hạt.

�� C�c thiện-nam! V� nh�n-duy�n g� nay t�i chỉ t�n-th�n việc d�ng hạt Bồ-đề được lợi-�ch tối-thắng? - C�c �ng nghe cho kh�o, t�i v� c�c �ng n�i lại nh�n trước của việc n�y: Xưa kia c� đức Phật ra đời v� th�nh ng�i Đẳng-ch�nh-gi�c ở dưới gốc c�y Bồ-đề. Bấy giờ c� một người ngoại-đạo m�-t�n t�-kiến, hủy-b�ng Tam-bảo song, người ấy c� một người con trai th�nh l�nh bị lo�i Phi-nh�n (Quỷ-thần) đ�nh chết, người ngoại-đạo ấy tự niệm rằng: Ta nay t� thịnh, chửa biết chư Phật c� thần-lực g�: Như-Lai đ� th�nh ng�i Đẳng-ch�nh-gi�c ở dưới gốc c�y n�y, nếu nơi Phật ngồi l� Th�nh-thụ, thời phải c� sự cảm ứng? Nghĩ rồi, liền đem th�y người con trai chết ấy để nằm dưới gốc c�y Bồ-đề v� n�i như thế n�y: �C�y Phật ngồi nếu quả l� Th�nh-thụ thời con t�i quyết-định được sống lại.� Suốt trong bảy ng�y người ấy tụng niệm danh hiệu Phật, con họ được sống lại thực. Sau đ�, người ngoại-đạo ấy t�n-th�n rằng: �Thần-lực chư Phật, t�i chưa từng thấy; c�y Phật th�nh đạo, hiện sự lạ l�ng, uy-đức rất lớn, kh� thể nghĩ, b�n.�

�� V�, từ đấy những người ngoại-đạo đều bỏ t� quy ch�nh, ph�t t�m Bồ-đề. Mọi người đều tin v� biết uy-lực của Phật kh�ng thể nghĩ, b�n được n�n đều gọi l� c�y Duy�n-mệnh. Bởi nh�n-duy�n ấy, c�y n�y c� hai t�n (Bồ-đề v� Duy�n-mệnh) c�c �ng n�n biết. V�, v� thế t�i mới v� c�c �ng chỉ bảo cho những chỗ cốt yếu về vấn đề n�y.

�� Ng�i Văn-Th� n�i những lời ấy rồi, Đức Phật liền dạy rằng: Qu� h�a thay, qu� h�a thay �ng Văn-Th� Sư-Lỵ Ph�p-vương-tử! Như lời �ng n�i, thực kh�ng c� g� kh�c cả.

�� Hết thảy đại ch�ng được nghe sự so-lường về c�ng-đức thụ-tr� tr�ng hạt n�y, ai nấy đều hoan-hỷ, t�n thụ phụng h�nh.

III

KIM-CƯƠNG-Đ�NH DU-GI�

NIỆM CH�U KINH (10)

Sa-m�n Bất-Kh�ng dịch chữ Phạm ra chữ H�n

Th�ch-T�m-Ch�u dịch chữ H�n ra chữ Việt

�� Bấy giờ Thế-T�n: T�-L�-Gi�-Na (Vairocana) bảo Kim-Cương-Thủ Bồ-T�t rằng: Qu� h�a thay, qu� h�a thay! �ng đ� v� những vị Bồ-T�t tu Ch�n-Ng�n-hạnh (11) n�i về những ph�p-tắc nghi-lễ lại thương x�t những lo�i hữu-t�nh đời mai sau m� n�i về c�ng đức thắng lợi của sự lần, niệm tr�ng hạt. V�, do họ nghe được �-th� nhiệm-mầu như thế n�n họ ch�ng chứng được diệu-quả Tất-Địa.(12)

�� Khi ấy Kim-Cương T�t-Đ�a Bồ-T�t bạch Phật rằng: Dạ, lạy đức Thế-T�n, nay con xin ph�p Thế-T�n cho con được v� đại-ch�ng v� tất cả ch�ng-sinh n�i về việc �lần, niệm tr�ng hạt�.

�� Bấy giờ Kim-Cương T�t-Đ�a Bồ-T�t liền n�i b�i kệ rằng:

Tr�ng hạt biểu thắng-quả Bồ-T�t,

Trong ấy đủ l�m: dứt phiền-n�o;

Sợi d�y x�u chuỗi biểu Qu�n-�m,

Hạt giữa ti�u-biểu Phật Di-Đ�.

Chớ lần qua, phạm tội việt-ph�p,(13)

Được nhiều c�ng đức do lần hạt:

Tr�ng hạt x�-cừ ph�c gấp một.

Tr�ng hạt c�y tra ph�c gấp đ�i.

D�ng sắt l�m tr�ng ph�c gấp ba,

Đồng gi� l�m tr�ng ph�c gấp bốn;

Thủy-tinh, tr�n-ch�u c�ng mọi b�u,

Những tr�ng hạt ấy ph�c gấp trăm.

Hạt Nh�n-Đ�-La ph�c gấp ngh�n,

Tr�ng hạt kim-cương ph�c gấp ức;

Tr�ng bằng hạt sen ph�c ngh�n ức,

Tr�ng hạt Bồ-đề ph�c v� số.

Phật-bộ niệm tụng hạt Bồ-đề,

Kim-cương ph�p-bộ hạt kim-cương;

Bảo-bộ niệm, tụng những hạt b�u,

Li�n-hoa-bộ d�ng tr�ng hạt sen.

Trong Yết-Ma-bộ (14) niệm, lần tr�ng.

N�n x�u chuỗi ngọc mầu sặc-sỡ;

Tr�ng niệm ph�n biệt c� bốn thứ:

Thượng-phẩm, tối-thắng v� trung, hạ.

Ngh�n t�m mươi (1.080) hạt l� thượng-phẩm.

Một trăm t�m (108) hạt l� tối-thắng;

Năm mươi bốn (54) hạt l� trung-phẩm,

Hai mươi bảy (27) hạt l� hạ-loại.

Hai tay cầm tr�ng để tr�n t�m (tr�i tim).

Tĩnh lo, l�a niệm t�m chuy�n ch�;

Bản-t�n Du-gi� t�m nhất cảnh,

Đều được th�nh-tựu l�, sự ph�p.

D� đặt tr�n đầu, hoặc đeo m�nh,

Hoặc đeo tr�n cổ, hoặc c�nh tay;

N�i-năng, b�n bạc th�nh niệm, tụng,

Bởi niệm, tụng ấy, sạch ba nghiệp.(15)

Đặt tr�n đầu, sạch tội V�-gi�n,(16)

Đeo tr�n cổ, sạch tội tứ-trọng;(17)

Cầm tay, c�nh tay khỏi mọi tội,

Thường khiến h�nh-nh�n(18) ch�ng thanh-tịnh.

Nếu tu Ch�n-ng�n, Đ�-La-Ni,(19)

Niệm danh chư Phật c�ng Bồ-T�t;

Sẽ được v�-lượng thắng c�ng-đức,

Cầu thắng-nguyện g� đều th�nh-tựu.

PHỤ DẪN

Ngo�i ba bản kinh tr�n, t�m-t�i trong Đại-Tạng kinh xin tr�ch ra đ�y những đoạn kinh, Đức Phật hay c�c vị Bồ-T�t dạy về việc lần tr�ng để Qu� vị Phật-tử tiện sự nghi�n-cứu v� h�nh-tr�. T.C.

I- T�-TẤT-�ỊA KINH (20)

... Sau n�n y ph�p-tắc l�m mọi sự-nghiệp. Trước ti�n d�ng tay hữu (phải) cầm tr�ng hạt, rồi để v�o l�ng b�n tay tả (tr�i); chắp tay lại, d�ng (giơ) l�n, tư-niệm v� tụng b�i Ch�n-ng�n về tr�ng hạt:

Phật-bộ tịnh ch�u ch�n-ng�n:

�m, �t bộ đ� mĩ nh� duệ tất đệ, tất đ� th�ch đệ, sa phạ ha.

Li�n-Hoa-bộ tịnh ch�u ch�n-ng�n:

�m, a mật lật đ�ng gi� mễ, thất lỵ duệ, thất-lỵ m� l� ni, sa phạ ha.

Kim-cương-bộ tịnh ch�u ch�n-ng�n:

�m, chỉ l�, chỉ l� lạo nặc l� ni, sa phạ ha.

�� Lấy ng�n tay c�i, thuộc tay hữu, để tr�n đầu ng�n tay v� danh; ng�n tay giữa v� ng�n tay �t ruỗi thẳng, ng�n tay đầu (ng�n tay trỏ) hơi khuất, �p tr�n đốt b�n ng�n tay giữa. Tay b�n tả cũng như thế. (Đ�y l� dạy về kết ấn lần tr�ng).

�� Tay hữu cầm v� lần tr�ng hạt, th�ng dụng cho hết thảy c�c bộ. Nếu d�ng v�o ph�p điều phục (A-tỳ-gi�-r�-ca: Abhic�raka), thời ng�n tay c�i ruỗi thẳng để kết ấn tr�ng hạt. V�, Phật-bộ d�ng tr�ng hạt Bồ-đề. Qu�n-�m-bộ (c� chỗ gọi l� Li�n-hoa-bộ) d�ng tr�ng hạt sen. Kim-cương-bộ d�ng tr�ng hạt kim-cương. Ba bộ n�y d�ng trong những hạt tr�ng như tr�n l� thuộc về loại tối-thắng-thượng; hết thảy khi niệm tụng n�n g�n-giữ. Hoặc l� d�ng hạt c�y tra, hoặc hạt c�y Đa-la (21) hoặc d�ng tr�ng thổ (đất), hoặc d�ng tr�ng vỏ ốc, hoặc d�ng tr�ng thủy-tinh hoặc d�ng tr�ng bằng hạt tr�n-ch�u, hoặc d�ng tr�ng bằng ng�, hoặc d�ng tr�ng bằng hạt x�ch-ch�u, hoặc d�ng tr�ng bằng những ngọc Ma-ni, hoặc d�ng bằng Yết-ch�u (22), hoặc bằng c�c hạt cỏ. Song, đều t�y c�c Bộ, xem sắc loại của mỗi thứ, nhận lấy m� niệm tr�. Nếu muốn l�m ph�p điều-phục, n�n d�ng những thứ xương, m� l�m y như tr�ng hạt, ch�ng được th�nh-tựu v� lại được hộ-tr� tăng th�m ph�p nghiệm vậy.

Phật-bộ tr� ch�u ch�n-ng�n:

�m, na m� b�n gi� phạ để, tất đệ đệ, sa đ� gi�, tất đ� th�ch đệ, sa phạ ha.

Li�n-hoa-bộ tr� ch�u ch�n-ng�n:

�m, tố mạ để thất lỵ duệ, b�t đồ,mạ ma l� ni, sa phạ ha.

Kim-cương-bộ tr� ch�u ch�n-ng�n:

�m, bạt nhật ra, nhĩ đ�n nh� duệ, sa phạ ha.

�� D�ng ấn tr�ng hạt như tr�n, đều y v�o trong từng Bộ m� niệm tụng. Khi niệm tụng tr�ng hạt n�n để ngang t�m (tr�i tim), kh�ng được cao thấp. Khi d�ng (giơ) tr�ng hạt l�n, n�n c�i đầu một ch�t, đem l�ng ch� th�nh, đỉnh lễ Tam-bảo, thứ lễ t�m vị Đại-Bồ-T�t, sau lễ Minh-Vương quyến-thuộc. Sau c�ng n�n tr�-tụng Ch�n-ng�n, tưởng Ch�n-ng�n-chủ như đối trước mắt. Ch� th�nh như thế, kh�ng n�n t�n-loạn t�m; duy�n (d�nh-l�u) v�o cảnh kh�c...

II- CHƯ PHẬT CẢNH GIỚI (23)

NHIẾP CH�N-THỰC KINH

�� Lại thứ nữa, so-lường về việc lần, niệm tr�ng hạt. Về tr�ng hạt năm Bộ đều c� chỗ kh�c nhau. Nếu tr� Phật-bộ thời d�ng hạt Bồ-đề. Nếu tr� Kim-cương-bộ thời d�ng hạt kim-cương. Nếu tr� Bảo-bộ thời d�ng v�ng, bạc, pha-l�, c�ng mọi thứ ch�u-b�u. Nếu tr� Li�n-Hoa-bộ thời d�ng hạt sen. Nếu tr� Ca-r�-Ma-bộ (tức Yết-Ma-bộ) thời d�ng những hạt ch�u-b�u c� m�u sắc sặc-sỡ.

�� Lại thứ nữa, tr�-niệm theo Phật-bộ thời lấy ng�n tay c�i v� ng�n tay đầu (tức ng�n tay chỏ) thuộc tay hữu m� tr� niệm tr�ng hạt, c�n c�c ng�n kh�c đều ruỗi thẳng. Nếu tr� niệm theo Kim-cương-bộ, thời lấy ng�n tay c�i v� ng�n tay giữa, thuộc tay hữu, m� tr�-niệm tr�ng hạt. Nếu tr�-niệm theo Bảo-bộ, thời lấy ng�n tay c�i v� ng�n tay v� danh, thuộc tay hữu, m� tr�-niệm tr�ng hạt. Nếu tr�-niệm theo Li�n-Hoa-bộ thời lấy ng�n tay c�i, ng�n tay v� danh v� ng�n tay �t, m� cầm, lần, tr�-niệm tr�ng hạt. Nếu tr�-niệm theo Ca-r�-ma-bộ, th� bốn thứ tr�n, cầm, lần, tr�-niệm thứ n�o cũng được cả.

�� Lại thứ nữa, so-lường về c�ng-đức lần tr�ng sẽ được như thế n�o: Nếu d�ng những tr�ng bằng gỗ thơm sẽ được một phần ph�c; Nếu d�ng bằng thau, đ�, đồng, sắt, được hai phần ph�c. Nếu d�ng tr�ng bằng thủy-tinh, tr�n-ch�u được một ức phần ph�c. Nếu d�ng tr�ng bằng hạt sen, hạt kim-cương, được hai ức phần ph�c. Nếu d�ng tr�ng bằng mọi thứ b�u sặc-sỡ c�ng hạt Bồ-đề được v�-lượng, v�-bi�n bất khả thuyết, bất khả thuyết phần ph�c.

�� Đời qu�-khứ, v�-lượng Hằng-h�-sa chư Phật đ� n�i ra, số lượng của tr�ng hạt l� một trăm t�m hạt.

III- Đ�-LA-NI TẬP KINH (24)

�� Lấy ng�n tay c�i, thuộc tay tả, để tr�n m�ng tay v� danh; ng�n tay �t v� ng�n tay giữa ruỗi thẳng, ng�n tay đầu hơi khuất, để tr�n lưng đốt ng�n tay giữa. V�, tay hữu cũng c�ng như thế. Khi lần, thời d�ng ng�n tay giữa m� để tr�ng hạt, th�n-thể đoan-nghi�m, ngồi kết Gia-phu...

�� Thiện-nam-tử! L�m tr�ng hạt n�n d�ng v�ng, bạc, đồng đỏ, thủy-tinh, lưu-ly, trầm-đ�n-hương, hạt sen xanh, hạt anh-lạc. Đức Phật bảo b�c vị Tỳ-Khưu: trong những tr�ng hạt n�i tr�n, thủy-tinh l� thứ nhất.... V�, tr�ng hạt n�y đều đủ một trăm t�m (108) hạt. Hoặc năm mươi bốn (54) hạt, bốn mươi hai (42) hạt, hoặc hai mươi mốt (21) hạt cũng được d�ng v�o trong số ấy...

IV.- THỦ-HỘ QUỐC GIỚI CHỦ

Đ�-LA-NI KINH (25)

Nay ta sẽ n�i sự sai kh�c về việc d�ng tr�ng hạt:

Phật-bộ nối Phật-chủng,

N�n d�ng hạt Bồ-đề;(26)

Tr�ng trong bộ Kim-cương,

Cũng d�ng hạt kim-cương.

D�ng ri�ng trong Bảo-bộ,

C�c v�ng, b�u l�m tr�ng;

Tr�n-ch�u l�m tr�ng niệm,

Chư Phật đều xưng-t�n.

D�ng trong Li�n-Hoa-bộ,

Hạt sen l� t�n qu�;

Tr�ng trong Yết-Ma-bộ,

Mọi thứ h�a-hợp l�m.

Ph�p lần của năm Bộ,

C�ng d�ng ng�n tay c�i;

Phật-bộ tiếp ng�n đầu,

Kim-cương-bộ ng�n giữa.

Bảo-bộ ng�n v� danh,

Li�n-hoa-bộ hợp ba;

Yết-Ma tiếp bốn ng�n,

Đều d�ng nơi đầu đốt.

Tr�ng v�ng ph�c gấp đ�i,

Tr�n-ch�u được ức ph�c;

Tr�ng kim-cương, hạt sen,

Được ph�c trăm ngh�n ức.

Nếu tr� hạt Bồ-đề,

C�ng tr�ng sắc h�a-hợp;

V� số ph�c trang-nghi�m,

Chư Phật đều đ� n�i.

Tr�ng c� trăm t�m hạt,

Nhiếp loạn t�m kh�ng ph�ng...

V- TRI-H�NH TỔNG-YẾU

�� Thế l� sự t�m hiểu về vấn-đề tr�ng hạt đ� được tr�nh b�y r� trong c�c kinh: Mộc-hoạn-tử kinh, Hiệu-lượng sổ ch�u c�ng-đức kinh, Kim-Cương-đ�nh Du-Gi� niệm ch�u kinh, T�-Tất-Địa kinh, Chư Phật cảnh-giới nhiếp ch�n-thực kinh, Đ�-La-Ni tập kinh v� Thủ-hộ quốc-giới chủ Đ�-La-Ni kinh tr�n đ�y.

�� Trước đ�y, Bắc-Việt thấy c� một bản giải-nghĩa về một trăm t�m hạt tr�ng bằng lối văn vần lục, b�t. Nội dung văn n�y chỉ r� mấy hạt, mấy hạt biểu-thị cho Phật, Bồ-T�t v� Thi�n, long b�t bộ n�o. Ngay c�u đầu của bản văn ấy viết:

T�ch xưa c� đức Thần-ti�n,

Hỏi �ng Lục-Tổ đạo Thuyền trước sau.

� trong một chuỗi sổ ch�u,

Một trăm t�m quả l� mầu l�m sao...

�� Căn-cứ những c�u văn tr�n đ�y, nghi�n cứu lại bộ Ph�p-Bảo đ�n-kinh của Ng�i Lục-tổ Huệ-Năng để t�m thực-chứng, thời trong bộ n�y kh�ng thấy c� ai hỏi về vấn-đề tr�ng hạt cũng như Ng�i Lục-Tổ cũng kh�ng n�i chi cả, n�n bản văn n�m n�y xin tạm để th�nh nghi-vấn. Mong c�c Phật- tử n�n thận-trọng việc tr�-niệm v� truyền-thuyết Phật-kinh!

�� Để c�c Phật-tử dễ hiểu, dễ nhớ, dễ l�m v� tr�nh sự lộn-xộn, t�i xin t�m tắt kinh Lần-tr�ng n�y như sau:

I: NGUY�N-NH�N: Căn-cứ theo kinh Mộc-Hoạn-tử, nguy�n-nh�n ph�t-khởi ra việc lần tr�ng n�y l� do l�ng tư-niệm c�ng đức Tam-bảo của vua Ba-Lưu-Ly, v� ho�n cảnh xa x�i..., n�n đức Phật n�i ra ph�p-m�n n�y trong n�i Kỳ-X�-Quật (Grdhrak�ta) nước La-Duyệt-Kỳ (R�jagrha).

II: SỐ-MỤC: Căn-cứ theo c�c kinh đ� n�i tr�n, tr�ng hạt c� bảy thứ: 1) Thứ tr�ng c� một ngh�n t�m mươi hạt (1.080). 2) Thứ tr�ng c� một trăm t�m (108) hạt. 3) Thứ tr�ng c� năm mươi bốn (54) hạt. 4) Thứ tr�ng c� bốn mươi hai (42) hạt. 5) Thứ tr�ng c� hai mươi bảy (27) hạt. 6) Thứ tr�ng c� hai mươi mốt (21) hạt. 7) Thứ tr�ng c� mười bốn (14) hạt. Ngo�i những thứ tr�n, trước đ�y Niệm-Phật-t�n c� khi d�ng tr�ng ba mươi s�u (36) hạt v� Thiền-m�n d�ng tr�ng mười t�m (18) hạt. Hai thứ tr�ng n�y chỉ l� �-niệm chia theo số phần của 108 hạt để đeo cho tiện m� th�i, chứ kh�ng thuộc số mục v� kh�ng c� biểu-thị g� như trong kinh n�i.

III: BIỂU-THỊ: Số-mục của tr�ng hạt kể tr�n đều c� biểu-thị: 1) Một ngh�n t�m mươi (1.080) hạt l� biểu-thị cho 1.080 phiền-n�o hoặc 1080 t�n vị. V�, Ph�p-giới n�y c� mười giới (27) m� mỗi một giới c� 108 phiền-n�o (28) hoặc 108 t�n-vị (29) v.v... 108 n�y nh�n với 10 giới th�nh ra 1.080. 2) Một trăm t�m (108) hạt biểu cho 108 phiền-n�o hoặc 108 t�n-vị, 108 ph�p Tam-muội (30) hoặc biểu cho năm mươi bốn vị (54) bản hữu (sẳn c�) v� 54 vị do tu-h�nh hiện-tại ph�t-sinh (31). 3) Năm mươi bốn (54) hạt l� biểu cho 54 vị do tu-h�nh hiện tại ph�t-sinh. 4) Bốn mươi hai (42) hạt l� biểu cho 42 vị: Thập (10) Trụ, Thập (10) H�nh, Thập (10) Hướng; Thập (10) Địa (32) v� Đẳng-Gi�c, Diệu-Gi�c. 5) Hai mươi bảy (27) hạt l� biểu cho 27 vị Hiền-Th�nh của Thanh-Văn-thừa (33). 6) Hai mươi mốt (21) hạt l� biểu cho 10 ng�i Địa (thập địa) bản hữu c�ng 10 ng�i Địa (thập địa) do tu-h�nh hiện-tại ph�t-sinh. Thế l� 20 v� Phật-quả l� 21. 7) Mười bốn (14) hạt biểu cho 14 nhẫn-ph�p tức: Trụ-nhẫn, H�nh-nhẫn, Hướng-nhẫn l� 3 nhẫn, th�m v� 10 nhẫn của Thập Địa v�o một nhẫn của Phật-quả l� th�nh số 14.

IV: VẬT-DỤNG: Căn-cứ c�c kinh tr�n đ�y, vật liệu l�m tr�ng c� rất nhiều như sau, t�y chỗ thiết-dụng của c�c Bộ. Hoặc l�m bằng hạt Bồ-đề, hạt sen, hạt kim-cương, hạt ngọc xanh của cung vua Đế-Th�ch, hạt c�y tra, hạt Ma-ni, thủy-tinh, tr�n-ch�u, s�-cừ, san-h� X�ch-ch�u, mọi b�u, v�ng, bạc, đồng đỏ, sắt, thau, hạt c�y Đa-la, mộc-hương, đất, vỏ ốc, hạt cỏ v.v...

V. SO-S�NH C�NG-ĐỨC: Sự tạo-t�c v� lần niệm của mỗi tr�ng theo từng Bộ m� c�ng-đức c� hơn, k�m. Song, thu g�p sự so-s�nh ph�c-b�o trong c�c kinh tr�n đ�y thời tr�ng bằng hạt Bồ-đề, hạt sen, kim-cương l� nhiều ph�c hơn.

VI. TR�-NIỆM: Việc tr�-niệm n�y t�y theo mỗi Bộ c� kh�c nhau về kết ấn, về ng�n tay cầm, về tụng ch�, nhưng ph�p- tắc phổ-th�ng tương-tự.

�� Nay y theo Phật-bộ niệm Phật l�m ti�u-chuẩn:

�� Trước khi định lần tr�ng, niệm Phật, đương nhi�n l� th�n thể, tay ch�n, miệng lưỡi v� t�m-thức phải thanh-tịnh đi đ�. Tới trước b�n Phật hoặc nơi n�o định ngồi (cũng c� phương ph�p đi, ở, nằm, ngồi đều niệm được l� việc kh�c, trong kinh, luận c� b�n), n�n ngồi kết Gia-phu (ngồi xếp bằng, hai b�n ch�n để ngửa, ch�o nhau, tr�n gi�p hai bắp vế), th�n thể đoan-nghi�m, tay hữu (phải) cầm tr�ng hạt, để v�o l�ng tay tả (tr�i), hai tay chắp lại, d�ng (giơ) tr�ng hạt l�n. Khi d�ng (giơ) tr�ng hạt l�n, vẫn chắp tay v� n�n c�i đầu đem l�ng ch� th�nh đỉnh lễ Tam-bảo, chư vị Bồ-T�t, chư Hiền-th�nh-tăng, Thi�n, Long b�t bộ, rồi niệm b�i thần-ch� Phật-bộ tịnh-ch�u rằng: ��m, �t bộ đ� mĩ nh� duệ tất đệ, tất đ� th�ch đệ, sa phạ ha. (niệm 3 lần). Niệm xong, v�i (x�) 3 v�i. Tay hữu cầm tr�ng, để vừa trước ngực, ngang tr�i tim, kh�ng được cao, thấp; thế rồi chuỗi tr�ng để tr�n ng�n tay giữa, đầu ng�n tay c�i v� đầu ng�n tay chỏ (ng�n tay đầu) cầm v�o hạt tr�ng (hạt tr�ng đầu �p với hạt giữa) mỗi một niệm l� lần một hạt. Nhưng trước khi lần v� niệm h�y niệm b�i Thần ch� Phật-bộ tr� ch�u: ��m, na m� b�n gi� phạ để, tất đệ đệ, sa đ� gi�, tất đ� th�ch đệ, sa phạ ha (niệm 3 lần). Hoặc niệm danh-hiệu Phật, danh-hiệu Bồ-T�t hay Thần-ch� t�y nguyện, nhưng nhớ rằng mỗi niệm l� một hạt hết hạt n�y đến hạt kh�c v� t�y theo thứ tr�ng m�nh niệm; khi lần đến gi�p hạt giữa thời lần trở lại, kh�ng được lần qua hạt giữa m� phải tội Việt-ph�p. Khi lần, niệm phải ch� th�nh, t�m kh�ng n�n t�n-loạn, kh�ng duy�n (d�nh- l�u) v�o cảnh kh�c, chỉ nhất t�m tr�-niệm, tưởng đức Phật hay Bồ-T�t... m�nh niệm ấy như đối trước mặt. V� khi lần niệm xong, kết bằng bốn c�u hồi-hướng:

�Nguyện đem c�ng-đức n�y,

Hướng về khắp tất cả;

Đệ-tử v� ch�ng-sinh,

Đều trọn th�nh Phật đạo�.

(Nguyện dĩ thử c�ng đức,

Phổ cập ư nhất thiết;

Ng� đẳng giữ ch�ng-sinh,

Giai cộng th�nh Phật đạo).

�� Tr�n đ�y l� t�m tắt những chỗ yếu-ước trong sự cần hiểu, cần l�m về việc tr�-niệm tr�ng hạt. Hiểu, l�m đ�ng chắc chắn sẽ th�nh-tựu mầu-nhiệm v� vi�n-m�n.

VI- PHỤ-LỤC

�� Th�m v�o những mục dưới đ�y, để gi�p qu� Phật-Tử mới bước ch�n tới cửa Đạo, tiện sự tạm hiểu v� tu-tr� h�ng ng�y.

I. ĐỨC PHẬT TH�CH-CA MƯU-NI

�� Đức Phật Th�ch-Ca Mưu-Ni (Sakya Muni) l� vị s�ng lập ra đạo Phật. Tục-danh l� Sĩ-Đạt-Ta (hoặc gọi l� Tất-Đạt-Đa: Siddharth�). Ng�i l� con vua Tịnh-Phạn (Suddodana),con Ho�ng-Hậu Ma-Gia (Maya), nước Ca-Duy-La-Vệ (Kapilavastu) thuộc Trung-Ấn-Độ. Ng�i gi�ng-sinh s�ng sớm ng�y mồng 8 th�ng tư �m lịch (theo Phật Gi�o Thế Giới th� v�o ng�y trăng tr�n th�ng tư �m lịch) c�ch đ�y (1957) đ� 2581 năm. Ng�i rất th�ng minh. Lớn l�n kết duy�n c�ng n�ng Da-Du-Đ�-La (Yasodhan�), sau sinh một người con trai t�n l� La-Hầu-La (Rahula). Năm 29 tuổi (c� thuyết n�i 19 tuổi) Ng�i từ biệt gia-đ�nh đi xuất-gia. Năm 35 tuổi (c� thuyết n�i 30 tuổi) Ng�i đắc đạo. Ng�i đi thuyết-ph�p 45 năm (c� thuyết n�i 49 năm) v� đến năm 80 tuổi Ng�i vi�n-tịch dưới gốc c�y Sa-La song thụ. Từ năm Ng�i vi�n-tịch tới nay (1957) đ� 2501 năm rồi. Hiện nay Phật-Gi�o thế-giới lấy năm vi�n-tịch của Ng�i l�m Phật-lịch năm đầu; thế l� Phật-lịch tới nay (1957) l� 2501.

�� Ng�i vi�n-tịch, nhưng gi�o-ph�p của Ng�i c�n lưu m�i ở thế-gian. Hiện nay tr�n 600 triệu t�n-đồ Phật-Gi�o khắp năm ch�u đều t�n-ngưỡng nơi gi�o-ph�p của Ng�i.

II. TAM-QUY

1. Quy y Phật, nguyện đời đời, kiếp kiếp kh�ng quy-y Thi�n-thần, quỷ, vật.

2. Quy-y Ph�p, nguyện đời đời, kiếp kiếp kh�ng quy-y ngoại-đạo, t�-gi�o.

3. Quy-y Tăng, nguyện đời đời, kiếp kiếp kh�ng quy-y tổn-hữu, �c-đảng.

III. S�M-HỐI

Xưa kia tạo n�n bao �c-nghiệp,

Đều do v�-thỉ tham, s�n, si;

Từ th�n, miệng, � ph�t-sinh ra,

Hết thảy con nay xin s�m-hối.

IV. PH�T-NGUYỆN

- Ch�ng-sinh v� số lượng, thệ-nguyện đều độ khắp,

- Phiễn-n�o kh�ng c�ng tận, thệ-nguyện đều dứt sạch;

- Ph�p-m�n kh�ng kể xiết, thệ-nguyện đều tu học,

- Phật-đạo kh�ng g� hơn, thệ-nguyện được vi�n-th�nh.

V. NGHI-THỨC NIỆM PHẬT

BUỔI S�NG

(Chắp tay đọc:)

Đại-từ, đại-bi thương ch�ng-sinh,

Đại-hỷ, đại-xả cứu mu�n lo�i;

Tướng tốt s�ng ngời tự trang-nghi�m,

Đệ-tử ch� t�m quy-mệnh lễ.

�� Nam-m� Sa-B� Gi�o-Chủ Bản-Sư Th�ch-Ca Mưu-Ni Phật (đọc 3 lượt rồi bỏ tay xuống, cầm tr�ng, lần, niệm):

�� Nam-m� Th�ch-Ca Mưu-Ni Phật

�� (niệm 10 lượt, 1 tr�ng hay nhiều hơn c�ng tốt)

�� Nam-m� Văn-Th� Sư-Lỵ Bồ-T�t

�� Nam-m� Phổ-Hiền Bồ-T�t

�� Nam-m� Thanh-tịnh đại-hải-ch�ng Bồ-T�t.

�

(Những danh hiệu Bồ-T�t tr�n đọc 3 lượt hoặc 10 lượt.

Chắp tay đọc):

Nguyện đem c�ng-đức n�y,

Hướng về khắp tất cả;

Đệ-tử v� ch�ng-sinh,

Đều trọn th�nh Phật-đạo.

VI- NGHI-THỨC NIỆM PHẬT

BUỔI TỐI

(Chắp tay đọc:)

Phật A-Di-Đ� th�n kim sắc,

Tướng tốt s�ng ngời kh�ng s�nh kịp;

Năm Tu-Di uyển-chuyển bạch-h�o,

Bốn biển lớn trong ngần mắt biếc.

Trong h�o-quang h�a v� số Phật,

V� số Bồ-T�t hiện ở trong;

Bốn mươi t�m nguyện độ ch�ng-sinh.

Ch�n phẩm sen v�ng l�n Giải-tho�t.

Nam-m� T�y-Phương Cực-Lạc thế-giới, đại từ, đại-bi A-Di-Đ� Phật

(đọc 3 lượt rồi bỏ tay xuống, cầm tr�ng lần, niệm):

Nam-m� A-Di-Đ� Phật

(niệm 10 lượt, 1 tr�ng hay nhiều hơn c�ng tốt)

Nam-m� Qu�n-Thế-�m Bồ-T�t

Nam-m� Đại-Thế-Ch� Bồ-T�t

Nam-m� Thanh-Tịnh đại-hải-ch�ng Bồ-T�t

(Những danh hiệu Bồ-T�t tr�n đọc 3 lượt hoặc 10 lượt.

Chắp tay đọc):

Ba đời mười phương Phật,

A-Di-Đ� bậc nhất.

Ch�n phẩm độ ch�ng-sinh,

Uy-đức kh�ng c�ng cực.

Đệ-tử nguyện quy-y,

S�m-hối ba nghiệp-tội.

Ph�m được bao ph�c-thiện,

Ch� t�m nguyện hồi-hướng.

Nguyện c�ng người niệm Phật,

Cảm-ứng hiện theo thời.

L�m-chung cảnh T�y-phương,

R� r�ng b�y trước mắt.

Thấy, nghe đều tinh-tiến,

Đồng sinh nước Cực-Lạc.

Thấy Phật tho�t sinh-tử,

Như Phật độ hết thảy.

Đọan v� bi�n phiền-n�o,

Tu v�-lượng ph�p-m�n.

Thệ nguyện độ ch�ng-sinh,

Đều trọn th�nh Phật-đạo.

Nguyện đem c�ng-đức n�y,

Hướng về khắp tất cả;

Đệ-tử v� ch�ng-sinh,

Đều trọn th�nh Phật-đạo.

VII. TƯỞNG NIỆM TRƯỚC KHI

ĂN CƠM

Nam-m� Bản-Sư Th�ch-Ca Mưu-Ni Phật (3 lượt)

- Nguyện đọan c�c điều �c.

- Nguyện tu c�c điều thiện.

- Nguyện tu được thiện-căn, hồi-hướng ch�ng-sinh, đồng th�nh Phật-đạo.

VIII. NHỮNG NG�Y TRAI (ăn chay)

- THẬP TRAI: Mỗi th�ng mười ng�y:1, 8, 14, 15, 18, 23, 24, 28, 29, 30 (Nếu th�ng thiếu kể cả ng�y 27)

- LỤC TRAI: Mỗi th�ng s�u ng�y: Mồng 8, 14, 15, 23, 29, 30.

- TỨ TRAI: Mỗi th�ng bốn ng�y: Mồng 1, 14, 15, 30.

- NHỊ TRAI: Mỗi th�ng hai ng�y: Mồng 1, 15.

IX. NHỮNG NG�Y KỶ NIỆM

Th�ng Gi�ng

Ng�y mồng 1: Đức Phật Di-Lặc.

Th�ng Hai

Ng�y mồng:

8: Đức Phật Th�ch-Ca xuất-gia

15: Đức Phật Th�ch-Ca vi�n-tịch

19: Đức Qu�n-Thế-�m Bồ-T�t.

21: Đức Phổ-Hiền Bồ-T�t.

Th�ng Ba

Ng�y 16: Đức Chuẩn-Đề Bồ-T�t.

Th�ng Tư

Ng�y mồng:

4: Đức Văn-Th� Bồ-T�t.

8: Đức Th�ch-Ca gi�ng-sinh.

(Phật-gi�o thế-giới kỷ-niệm ng�y trăng tr�n th�ng tư).

Th�ng S�u

Ng�y 19: Đức Qu�n-Thế-�m Bồ-T�t.

Th�ng Bảy

Ng�y 13: Đức Đại-Thế-Ch� Bồ-T�t.

Ng�y 15: Vu-Lan-Bồn

Ng�y 30: Đức Địa-Tạng Bồ-T�t.

Th�ng Ch�n

Ng�y 19: Đức Qu�n-Thế-�m Bồ-T�t.

30: Đức Phật Dược-Sư.

Th�ng Mười Một

Ng�y 11: Đức Phật A-Di-Đ�.

Th�ng Chạp

Ng�y mồng 8: Đức Phật Th�ch-Ca th�nh-đạo.

Ch� th�ch:

�� (1) Kinh Mộc-hoạn-Tử l� cuốn kinh số 786 trong Đại-Tạng-Kinh. Mộc-Hoạn-tử tiếng Phạm gọi l� A-L�-sắt-ca-tử (Aristaka). Mộc-Hoạn-tử cũng gọi l� V�-Hoạn-tử v� Tra-mộc, l� thứ c�y hay trừ được t�-quỷ, nhưng, kỳ thực hạt v� gỗ n� c� thể l�m được hạt tr�ng. Sao lại gọi l� �V�-Hoạn-tử� v� �Tra-mộc�? Theo trong Th�i-B�o cổ-kim ch� n�i: Tr�nh-Nh� hỏi: c�y tra (tra-mộc) sao lại gọi l� c�y �V�-hoạn�? - Đ�p: Xưa kia c� vị Thần-Vu, t�n l� Bảo-Mạo hay l�m b�a để bắt trị mọi quỷ, khi bắt được quỷ, vị ấy d�ng gậy đ�nh chết; người đời thấy thế d�ng c�y ấy l�m một thứ cho mọi quỷ sợ, m� m�nh kh�ng sợ quỷ nữa, n�n gọi l� �V�-hoạn�. (Để dễ gọi t�n c�y n�y v� c� t�n l� Tra-mộc, n�n trong quyển n�y �Mộc-Hoạn-tử� đều dịch l� c�y �Tra�).

�� Kinh n�y mất t�n vị dịch chữ Phạm ra chữ H�n, nay phụ v�o Đ�ng-Tấn lục m� th�i.

�� (2) Ch�nh t�i được nghe: l� lời tự xưng của Ng�i A-Nan m� c�c cuốn dịch trước đ� giải th�ch kỹ. (V�, nếu ph�p số ở đ�y kh�ng c� ch� th�ch l� đ� c� ở c�c cuốn trước).

�� (3) Phật-Đ�, Đạt-ma, Tăng-gi�: Tức l� tiếng gọi đủ của ng�i Phật (Buddha), ng�i Ph�p (Dharma), ng�i Tăng (Sangha) ba ng�i b�u (Tam-bảo) vậy.

�� (4) Trăm t�m kết nghiệp: Tức l� 108 phiền-n�o. Phiền-n�o n�y kết-tập sinh-tử n�n gọi l� kết. V�, cũng do phiền-n�o sinh ra mọi thứ �c-nghiệp n�n gọi l� kết-nghiệp. Trăm t�m kết-nghiệp l� 88 sử của Kiến-hoặc tức l� về c�i Dục: Khổ-đế c� 10: Th�m, s�n, si, mạn, nghi, th�n-kiến, bi�n-kiến, t�-kiến, kiến-thủ, giới-cấm-thủ; Tập-đế c� 7: tham, s�n, si, mạn, nghi, t�-kiến, v� kiến-thủ; Diệt-đế c� 7: tham, s�n, si, mạn, nghi, t�-kiến v� kiến-thủ; Đạo-đế c� 8: tham, s�n, si, mạn, nghi, t�-kiến, kiến-thủ, v� giới-cấm-thủ. Như thế l� c�i Dục c� 32 sử. C�i Sắc v� c�i V�-sắc mỗi c�i đều c� 28 sử như: Khổ-đế c� 9: Tham, si, mạn, nghi, th�n-kiến, bi�n-kiến, t�-kiến, kiến-thủ, giới cấm thủ; Tập-đế c� 6: tham, si, mạn, nghi, t�-kiến v� kiến-thủ; Diệt-đế c� 6: tham, si, mạn, nghi, t�-kiến v� kiến-thủ; Đạo-đế c� 7: tham, si, mạn, nghi, t�-kiến, kiến-thủ v� giới-cấm-thủ. Thế l� trong 4 Đế của c�i Sắc v� V�-Sắc mỗi c�i c� 28 sử, hai c�i th�nh 56 sử. 56 sử n�y cộng với 32 sử tr�n th�nh 88 sử của Kiến-hoặc. Th�m v�o 10 sử của Tư-hoặc (theo Tiểu-thừa) l�: c�i Dục c� 4: tham, s�n, si, mạn; c�i Sắc c� 3: tham, si, mạn; c�i V�-sắc c� 3: tham, si, mạn. Tổng cộng l� 10 Sử của Tư-hoặc. 88 Sử tr�n với 10 Sử n�y l� 98 Sử. Lại th�m v�o 10 Triền nữa: v� t�m, v� qu�, h�n-trầm, �c-t�c, n�o, tật, điệu-cử, thụy-mi�n, phẫn, ph�, th�nh ra 108 kết-nghiệp.

�� (5) Lục th�n quyến-thuộc: N�i hẹp l� cha, con, anh, em, chồng, vợ, n�i rộng l� họ h�ng th�n-th�ch.

�� (6) Sa-Đẩu Tỳ-Khưu: C� lẽ c� �-nghĩa như �Thiện lai Tỳ-khưu�? V� thường ph�p của chư Phật: do nguyện-lực của đương-nh�n c�ng sức uy-thần của Phật, Phật hướng về người nguyện xuất-gia hay gọi l� �Thiện lai Tỳ-Khưu�. Nơi đ�y tra-cứu kh�ng thấy c� danh-từ Sa-đẩu, hoặc l� Phật đặt t�n cho �ng vua Ba-lưu-ly chăng?

�� (7) Kinh Hiệu-Lượng sổ-ch�u c�ng-đức: L� cuốn kinh số n�y 788 trong Đại-Tạng-kinh. Kinh n�y ở trong kinh Văn Th� Nghi Quỹ. V�, do Ng�i Văn-Th� xin ph�p đức Thế-T�n n�i ra. Sổ ch�u tiếng Phạm gọi l� B�t-tắc-mạc.

�� (8) Nh�n Đ� la khư soa (indranil�ksa): l� hạt ngọc xanh như hạt ngọc xanh tr�n cung vua Đế Th�ch.

�� (9) � l� đ� la khư soa (Budr�ksa): Tức l� hạt Kim-cương.

�� (10) Kim-cương đ�nh Du-Gi� niệm-ch�u kinh: l� cuốn kinh số 789 trong Đại-Tạng-kinh v� do trong Thập-vạn quảng tụng lược ra.

�� (11) Ch�n-ng�n-hạnh: Đ�y l� n�i về những vị tu về hạnh mật-ng�n, như l� tr� ch� chẳng hạn. Ch�n-ng�n tiếng phạm gọi l� Mạn-đ�t-La (Mantra) v� biệt gọi l� Đ�-la-ni, t�u dịch l� Tổng-tr�, b�-mật hiệu, mật-ng�n, mật-ngữ. Ch�n-ng�n thuộc về Mật-t�n.

�� (12) Tất-địa: T�u dịch l� �Th�nh-tựu�, cũng c� chỗ gọi l� �th�nh Bồ-đề�. Tất-Địa l� diệu-quả của Ch�n-ng�n-t�n, v� muốn đạt được quả n�y, n�n tu nh�n-hạnh vậy.

�� (13) Tội việt-ph�p: Lại gọi l� tội Việt Tam-muội-gia. L� tội vi phạm v� vượt qua những ph�p b�-mật của chư Phật trong ba đời. (Mật-t�n).

�� (14) Yết-Ma-bộ: Mật-t�n c� chia l�m 5 Bộ:

�� 1) Li�n-Hoa-bộ: Trong t�m ch�ng-sinh c� c�i l� thanh-tịnh của bản hữu tịnh Bồ-đề-t�m, ở trong b�n nhơ lục-đạo sinh-tử, kh�ng bị nhơ, nhiễm, cũng như hoa sen mọc trong b�n nhơ l�n m� kh�ng nhiễm, kh�ng nhơ, n�n gọi l� Li�n-Hoa-bộ.

�� 2) Kim-cương-bộ: Nơi l� của tự t�m ch�ng-sinh, lại c� c�i tr� bản-hữu, ở trong b�n nhơ sinh-tử trải qua v� số kiếp, kh�ng mục, kh�ng n�t, n�n gọi l� Kim-cương-bộ.

�� 3) Phật-bộ: L�, tr� ấy ở ng�i ph�m chưa hiển-hiện, v�o quả-vị thời l� tr� ấy hiển-hiện, gi�c-đạo vi�n-m�n, n�n gọi l� Phật-bộ.

�� 4) Bảo-bộ: Trong vạn đức vi�n-m�n của Phật, ph�c-đức v� bi�n n�n gọi l� Bảo-hộ.

�� 5) Yết-Ma-bộ: Yết-Ma dịch l� t�c-nghiệp: Phật v� ch�ng-sinh m� rủ l�ng thương x�t, l�m th�nh hết thảy sự-nghiệp, gọi l� Yết-Ma-bộ.

�� (15) Ba-nghiệp: L� nghiệp th�n, nghiệp khẩu v� nghiệp � (xem th�m kinh Thập thiện).

�� (16) V�-Gi�n-tội: L� l�m tội đại-�c, quyết định phải chịu tội-quả cực khổ kh�ng c� ch�t n�o gi�n-c�ch trong địa-ngục A-Tỳ (Avici).

�� (17) Tứ trọng: Bốn tội trọng l�: s�t sinh, trộm cắp, t�-d�m, v� n�i dối.

�� (18) H�nh-nh�n: L� chỉ v�o người thực-h�nh tr�-niệm tr�ng hạt.

�� (19) Đ�-La-Ni: (Dh�rani) Dịch l� Tổng-tr�, nghĩa l� hay giữ v� hay ngăn-ngừa, c� lực dụng tr� thiện-ph�p khiến kh�ng tan mất, tr� �c-ph�p kh�ng cho n� khởi l�n. Đ�-La-Ni chia l�m 4 thứ: Ph�p Đ�-La-Ni, Nghĩa Đ�-La-Ni, Ch� Đ�-La-Ni v� Nhẫn Đ�-La-Ni, như c�u trong kinh n�y n�i l� thuộc về Ch� Đ�-La-Ni.

�� (20) T�-Tất-Địa kinh: L� cuốn kinh số 893 trong Đại-Tạng-kinh. Ri�ng n�i về việc lần tr�ng n�y thuộc về phẩm c�ng-dường (biệt bản). T�-Tất-Địa (Susidhi) dịch l� Diệu-th�nh-tựu.

�� (21) Đa-La (T�la): C�y n�y Đ�ng Ấn-Độ nhiều nhất. Gỗ rắn như sắt, l�m tr�ng tốt.

�� (22) Yết-ch�u: T�n một thứ ngọc qu� trong nước Ấn-Độ thời xưa.

�� (23) Chư Phật cảnh-giới nhiếp-ch�n-thực kinh: L� cuốn kinh số 868 trong Đại-Tạng-kinh. Ri�ng n�i về việc lần tr�ng n�y thuộc về phẩm tr�-niệm.

�� (24) Đ�-La-Ni tập kinh: L� cuốn kinh số 901 trong Đại-Tạng-kinh.

�� (25) Thủ-hộ quốc-giới chủ Đ�-La-Ni kinh: L� cuốn kinh số 997 trong Đại-Tạng-kinh.

�� (26) Bồ-đề: (Bodhi): Xưa dịch l� �Đạo� nay dịch l� �Gi�c�. Đạo c� nghĩa l� th�ng suốt; Gi�c c� nghĩa l� gi�c-ngộ. Song, cảnh sở-th�ng v� sở-gi�c ấy đều c� sự v� c� l�: L� l� Niết-b�n, đoạn phiền-n�o-chướng, m� chứng Nhất-thiết-tr� của Niết-b�n. Đ� l� nghĩa Bồ-đề th�ng cả Tam-thừa vậy. Sự l� hết thảy mọi ph�p hữu-vi, đọan sở-tri-chướng m� biết được Nhất-thiết-chủng-tr� của mọi ph�p. Bồ-đề n�y duy của Phật m� th�i. V�, Bồ-đề của Phật th�ng cả hai tr� tr�n, n�n gọi l� Đại-Bồ-Đề. Hạt Bồ-đề ở đ�y thuộc về Phật-bộ cũng tượng-trưng cho � nghĩa ấy.

�� (27) Mười Ph�p-giới: L� Địa-ngục, ng�-quỷ, s�c-sinh, A-tu-la, Nh�n, Thi�n, Thanh-văn, Duy�n-gi�c, Bồ- T�t v� Phật. Tức l� 6 c�i ph�m, 4 c�i Th�nh.

�� (28) Trăm t�m phiền-n�o: C�ng như 108 kết-nghiệp (ghi trong mục ch�-th�ch số 4 ở tr�n). V�, lại c� chỗ n�i: 108 phiền-n�o l�: nh�n-căn đối với sắc đẹp trong ấy c� �ấm-quả v� tập-nh�n�, đối với sắc xấu cũng c� �ấm-quả, tập-nh�n� v� đối với sắc trung b�nh cũng c� ấm quả v� tập nh�n. Như thế nguy�n c� nh�n-căn đối với sắc m� đ� ph�n-biệt th�nh 6 thứ rồi, n�n c�n từ nhĩ, tỵ, thiệt, th�n v� � năm căn nữa đối với năm trần (thanh, hương, vị, x�c, ph�p) mỗi thứ cũng ph�n-biệt th�nh 6, tổng-cộng lại: 6x6: th�nh 36 thứ. 36 thứ n�y phối với t�m, �, thức trong 3 đời th�nh 108 phiền-n�o (36x3: 108).

�� (29) Trăm t�m T�n-vị: Trong Kim-Cương-giới c� 108 t�n-vị l�:

�� 1) 5 đức Phật (5 tr� của Kim-cương-giới th�nh 5 đức Như-Lai): a- Ph�p-giới thể-t�nh-tr� th�nh đức Đại-Nhật Như-Lai. b- Đại-vi�n-k�nh-tr� th�nh đức A-S�c Như-Lai. c- B�nh-đẳng ch�nh-tr� th�nh đức Bảo-Sinh Như-Lai. d- Diệu-Qu�n-s�t-tr� th�nh đức V�-Lượng-Thọ Như-Lai. đ- Th�nh-sở-t�c-tr� th�nh đức Bất-Kh�ng Th�nh-Tựu Như-Lai.

�� 2) Bốn vị Ba-la-mật Bồ-T�t l�: Kim-cương Ba-la-mật Bồ-T�t, Bảo-Ba-la-mật Bồ-T�t, Ph�p-Ba-la-mật Bồ-T�t v� Nghiệp-Ba-la-mật Bồ-T�t.

�� 3) Mười s�u vị Đại-Bồ-T�t l�: Di-Lặc Bồ-T�t, Bất-Kh�ng Bồ-T�t, Trừ-Ưu Bồ-T�t, Trừ-�c Bồ-T�t, Hương-Tượng Bồ-T�t, Đại-Tinh-Tiến Bồ-T�t, Hư-Kh�ng-Tạng Bồ-T�t, Tr�-Tr�ng Bồ-T�t, V�-Lượng-Quang Bồ-T�t, Hiền-Hộ Bồ-T�t, V�ng-Minh Bồ-T�t, Nguyệt-Quang Bồ-T�t, V�-lượng-� Bồ-T�t, Biện-T�ch Bồ-T�t, Kim-Cương-Tạng Bồ-T�t v� Phổ-Hiền Bồ-T�t.

�� 4) Mười hai c�ng-dường-ph�p: Hy-H� Bồ-T�t, Man (hoa-man) Bồ-T�t, Ca-Bồ-T�t v� Vũ-Bồ-T�t l� Nội-c�ng-dường. Hương-Bồ-T�t, Hoa-Bồ-T�t, Đăng-Bồ-T�t v� Đồ-Hương-Bồ-T�t l� Ngoại c�ng-dường. T�m vị Bồ-T�t tr�n l� tượng-trưng 8 đồ c�ng-dường. C�ng Tứ (4) nhiếp Bồ-T�t: Kim-Cương-C�u Bồ-T�t, Kim-Cương-S�ch Bồ-T�t, Kim-Cương-Tỏa Bồ-T�t v� Kim-Cương-Linh Bồ-T�t th�nh 12 vị tượng-trưng cho 12 c�ng-dường-ph�p.

�� 5) Th�m mười s�u (16) vị Bồ-T�t đời Hiền-kiếp: C� thuyết n�i l� 16 vị Bồ-T�t từ Ng�i Di-Lặc trở xuống đến Ng�i thứ 16 như tr�n (trong tiểu mục số 3) nếu gọi giản-biệt, c�n đặc-t�n thời gọi l� Đại-Bồ-T�t. Song, 16 vị tr�n l� gọi theo Mật-gi�o, c�n Hiển-Gi�o thời 16 vị l�: Bạt-Đ�-B�-La Bồ-T�t, Bảo-T�ch Bồ-T�t, Tinh-Đức Bồ-T�t, Đế-Thi�n Bồ-T�t, Thủy-Thi�n Bồ-T�t, Thiện-Lực Bồ-T�t, Đại-� Bồ-T�t, Th�-Thắng-� Bồ-T�t, Tăng-� Bồ-T�t, Thiện-Ph�t-� Bồ-T�t, Bất-Hư-Kiến Bồ-T�t, Bất-Hưu-Tức Bồ-T�t, Bất-Thiểu-� Bồ-T�t, Đạo-Sư Bồ-T�t, Nhật-Tạng Bồ-T�t v� Tr�-Địa Bồ-T�t.

�� 6) Hai mươi Thi�n-vị: Đại-Phạm Thi�n-vương, Đế Th�ch T�n-thi�n. Đa-Văn Thi�n-Vương, Tr�-quốc Thi�n-vương, Tăng-trưởng Thi�n-vương, Quảng-Mục Thi�n-vương, Kim-Cương mật t�ch, Ma-H�-Thủ-La, T�n-Chỉ đại-tướng, Đại-Biện-T�i-Thi�n, Đại-c�ng-đức-thi�n, Vĩ-Đ� thi�n-thần, Ki�n Lao địa-thần, Bồ-đề-thụ-thần, Quỷ tử mẫu thần, Ma-lỵ-chi-thi�n, Nhật-cung thi�n-tử, Nguyệt-cung thi�n-tử, Sa-Kiệt-La Long-Vương v� Di�m-Ma-La-Vương.

�� 7) Năm (5) Đ�nh-Lu�n-Vương: Bạch-t�n c�i Phật-đ�nh lu�n-vương, Thắng-Phật-đ�nh lu�n-vương, Nhất-tự tối-thắng Phật-đ�nh lu�n-vương, Hỏa-quang-Phật-đ�nh lu�n-vương v� Xả-trừ Phật-đ�nh lu�n-vương (Năm vị tr�n l� biểu 5 Tr� của đức Th�ch-Ca).

�� 8)Mười s�u (16) vị Chấp Kim-cương-thần: Hư-kh�ng v�-cấu Kim-cương, Kim-cương-lu�n, Kim-cương-nha, Diệu-trụ Kim-cương, Danh-xưng Kim-cương, Đại-Phận Kim-cương, Kim-cương-lợi, Tịch-nhi�n Kim-cương, Đại-Kim-cương, Thanh-Kim-cương, Li�n-Hoa Kim-cương, Quảng-Nh�n Kim-cương, Chấp-Diệu Kim-cương, Kim-cương Kim-cương, Trụ v�-h�-luận Kim-Cương, Hư-kh�ng v� bi�n du-bộ Kim-Cương.

�� 9) Mười (10) Ba-la-mật: Bố-th� Ba-la-mật, Tr�-giới Ba-la-mật, Nhẫn-nhục Ba-la-mật, Tinh-tiến Ba-la-mật, Thiền-định Ba-la-mật, B�t-nh� Ba-la-mật, Phương-tiện Ba-la-mật, Nguyện Ba-la-mật, Lực Ba-la-mật, Tr� Ba-la-mật. Mười Ba-la-mật n�y l� tượng trưng cho mười ng�i Bồ-T�t.

�� 10) Bốn (4) đại: Địa, thủy, hỏa, phong. Thế l� 108 T�n-vị.

�� (30) Trăm t�m Tam-muội: Phật Đại-phẩm B�t-Nh� kinh Ma-ha-diễn phẩm n�i về 108 thứ Tam-muội: Đầu l� Thủ-Lăng-nghi�m Tam-muội đến 108 l� Ly-trước hư-kh�ng bất nhiễm Tam-muội. (Nhiều qu� kh�ng thể kể hết ra đ�y, xin xem ch�nh kinh sẽ r�).

�� (31) Năm mươi bốn vị: Đ�y l� chỉ về giai-vị của Bồ-T�t-thừa:

�� A- Thập t�n: 1.T�n t�m 2. Tinh-tiến-t�m 3. Niệm-t�m 4. Định-t�m 5. Tuệ-t�m 6. Th�-t�m 7. Giới-t�m 8. Hộ-t�m 9. Nguyện-t�m 10. Hồi-hướng-t�m. Mười bậc n�y đều lấy đức �TIN� l�m gốc, n�n gọi l� �Thập t�n�.

�� B- Thập trụ: 1. Ph�t-t�m-trụ 2. Trị-địa-trụ 3. Tu-h�nh-trụ 4. Sinh-qu�-trụ 5. Phương-tiện-trụ 6. Ch�nh-t�m-trụ 7. Bất-tho�i-trụ 8. Đồng-ch�n-trụ 9. Ph�p-vương-tử-trụ 10. Qu�n-đ�nh-trụ. Mười bậc n�y đều gọi l� �Trụ�, nghĩa l� chỗ ở của c�c vị Bồ-T�t an-trụ-t�m, đối với sự tu-h�nh về lục-độ (a) chưa được rốt-r�o mầu-nhiệm, cho n�n chỉ gọi l� �Trụ�.

�� C- Thập-hạnh: 1. Hoan-hỷ-hạnh 2. Nhi�u-�ch-hạnh 3. V�-khuể-hạnh 4. V�-tận-hạnh 5. Ly-si-loạn-hạnh 6. Thiện-hiện-hạnh 7. V�-trước-hạnh 8. T�n-trọng-hạnh 9. Thiện-ph�p-hạnh 10. Ch�n-thực-hạnh. Mười bậc n�y ch� trọng tu h�nh về ph�p lục-độ hơn c�c hạnh tu kh�c, cho n�n gọi l� �Hạnh�.

�� D- Thập-hồi-hướng: 1. Cứu-độ ch�ng-sinh-ly ch�ng-sinh tướng hồi-hướng (cứu gi�p ch�ng-sinh m� kh�ng chấp-trước về sự cứu gi�p) 2. Bất-hoại hồi-hướng (kh�ng bao giờ tho�i lui l�ng cứu gi�p ch�ng-sinh) 3. Đẳng chư Phật hồi-hướng (l�ng Từ-bi cứu gi�p ch�ng-sinh đ� bằng chư Phật) 4. Ch� nhất-thiết xứ hồi-hướng (l�ng cứu gi�p ch�ng-sinh mỗi việc đều chu-đ�o). 5. V�-tận c�ng-đức tạng hồi-hướng (t�ch chứa c�ng-đức v�-tận) 6. T�y thuận nhất-thiết ki�n-cố thiện-căn hồi-hướng (thuận theo hết thảy căn l�nh bền chặt) 7. Đẳng t�m t�y thuận nhất-thiết-ch�ng-sinh hồi-hướng (đem t�m b�nh-đẳng t�y thuận hết thảy ch�ng-sinh) 8. Như-tướng hồi-hướng (l�m c�c c�ng-đức đều hồi-hướng về tự-t�nh ch�n-như) 9. V�-trước v� phược giải-tho�t t�m hồi-hướng (kh�ng chấp trước, kh�ng r�ng buộc một l�ng giải tho�t) 10. Ph�p-giới v�-lượng hồi-hướng (hồi-hướng về v�-lượng ph�p-giới). Mười bậc nầy đều gọi l� hồi-hướng, v� những sự tu h�nh của c�c vị Bồ-T�t về bậc ấy, đều đem c�ng-đức m� hồi-hướng vậy.

�� Đ- Thập-địa: 1. Hoan-hỷ-địa 2. Ly-khổ-địa 3. Ph�t-quang-địa 4. Diệm-tuệ-địa 5. Nan-thắng-địa 6. Hiện-tiền-địa 7. Viễn-h�nh-địa 8. Bất-động-địa 9. Thiện-tuệ-địa 10. Ph�p-v�n-địa. Mười bậc n�y đều gọi l� �Địa�, v� t�m th�u c�c c�ng-đức hữu vi v� v� vi d�ng l�m tự t�nh, c�ng l�m chỗ nương-tựa chắc-chắn hơn cả cho sự tu-h�nh khiến hay sinh-trưởng cho n�n gọi l� �Địa�.

�� Th�m v�o Tứ (4) hạnh: 1) No�n ph�p (đ�y l� lời v� dụ, như cưa c�y lấy lửa, lửa tuy chưa ra, nhưng đ� c� n�ng; người tu-h�nh tuy chưa được tr�-tuệ vi�n-m�n, nhưng đ� c� tướng tr�-tuệ ph�t-hiện). 2) Đỉnh-ph�p (c�c căn l�nh c�n bị xao động, bậc n�y c�n ở trong thời-kỳ tiến-tho�i, như đỉnh n�i c� thể l�n xuống). 3) Nhẫn-ph�p Thế-đệ nhất ph�p (bậc n�y tuy chưa chứng được ch�nh đạo nhưng, đ� được phần t�n-trọng thứ nhất của thế-gian). Bốn bậc n�y đ� gần kiến-đạo, một mực gia c�ng tu-h�nh n�n gọi l� �gia-hạnh�. Thế l� th�nh 54 vị. 54 vị bản-hửu (sẵn c�) v� 54 vị do tu-h�nh hiện-tại ph�t sinh (tu-sinh) l� 108 vị.

�� (32) Bốn mươi hai vị: L� Thập Trụ, Thập Hạnh, Thập Hồi-hướng, Thập Địa v� Đẳng-Gi�c, Diệu-Gi�c.

�� (33) Hai mươi bảy vị Hiền-Th�nh của Thanh-Văn-Thừa: L� 18 vị Hữu-học v� 9 vị V�-học. Mười t�m vị Hữu-học (c� ba thuyết, nhưng nay lấy một thuyết của C�u-X� như sau) l�: Dự-lưu-hướng, Dự-lưu-quả, Nhất-lai-hướng, Nhất-lai-quả, Bất-Ho�n-hướng, Bất-Ho�n-quả, A-La-H�n-hướng, T�y-t�n-hạnh, T�y-ph�p-hạnh, V�-tướng-hạnh, T�n-giải, Kiến-tr�, Gia-gia, Nhất-gian, Trung-sinh, Hữu-h�nh, V�-h�nh v� Thượng-lưu. Ch�n vị V�-học l�: Tho�i-ph�p La-H�n, Tư-ph�p La-H�n, Hộ-ph�p La-H�n, An-trụ-ph�p La-H�n, Kham-đạt-ph�p La-H�n, Bất-động La-H�n, Bất-tho�i La-H�n, Tuệ-giải-tho�t La-H�n v� C�u-giải-tho�t La-H�n.

�