KINH VỊ TẰNG HỮU THUYẾT NH�N DUY�N 2 Quy�̉n

Đức Phật dạy: Ai muốn tin Ta, l�m đệ tử Ta, cần phải đủ tr� qu�n s�t, mới tin; kh�ng r� nguy�n nh�n Ta, m� tin Ta ấy l� phỉ b�ng Ta. � c�u n�y, Ng�i bảo đệ tử của Ng�i, ai muốn tu, muốn h�nh theo hạnh Ng�i th� phải r� c�c h�nh vi của ng�i. Nghĩa l�: x�t r� nguy�n nh�n của Ng�i, sẽ tin v� l�m theo, chớ đừng l�m c�n, tin bướng th� kh�c n�o kh�ng phải lương y m� giả xưng l� lương y, c�ch đ� rất tai hại.

Ch�ng ta n�n biết: "Bồ T�t thị hiện ph�m phu, ch�nh ph�m ph� đ� l� h�a th�n Bồ t�t; c�n ph�m phu giả xưng Bồ t�t th� Bồ t�t ấy l� Bồ t�t của ph�m phu". Nếu đem t�m ph�m phu đ� h�nh xử th� chỉ chuốc lấy phiền n�o khổ đau.

- Kh�ng r� nguy�n nh�n m� cứ tin Ng�i l� tin theo lối m� t�n.

- Tưởng Ng�i l� một vị Thần Th�nh u u minh minh, linh linh hiển hiển, c� quyền ban phước hay gi�ng họa l� tin theo lối dị đoan.

- Tin Ng�i, thờ phụng Ng�i, sau khi chết được Ng�i đem về c�i Cực Lạc, m� kh�ng biết Ng�i l� người chi, kh�ng r� nguy�n nh�n Ng�i đ� l�m những g�, ấy l� tin theo lối thần quyền.

Như vậy, muốn tin một c�ch ch�nh đ�ng "ch�nh t�n" - L� một Phật tử chơn ch�nh kh�ng n�n tin v�o thần quyền, dị đoan v� m� t�n như tr�n; m� cần phải học hỏi nghi�n cứu gi�o l� Phật Đ� một c�ch tường tận rồi mới tin v� l�m theo.

Ch�ng ta học Kinh n�y n�n c� sự suy gẫm "Ch�nh tư duy"; c�ng đọc s�u c�ng thấy r� trong đ� c� rất nhiều nguy�n nh�n v� sự t�ch. Vậy c�c t�n đồ Phật gi�o tin Phật bằng c�ch n�o, Đức Thế t�n đ� dạy đầy đủ trong quyển Kinh n�y.

Nam m� Bổn sư Th�ch-Ca M�u-Ni Phật

Dịch giả CẨN CH�

LỜI N�I ĐẦU

Kinh Hoa Nghi�m, Phật dạy: "Nếu người muốn r� biết hết thảy Phật ba đời, h�y nghiệm trong Ph�p giới t�nh, tất Duy T�m tạo"

Luận: Duy t�m tịch tịch biến khắp mười phương, Ph�p t�nh như như vi�n dung một tr� mầu, ứng nơi cảnh sắc thinh, lưu lộ chiếu trong tầm mắt

Tựu trung: Phản vọng quy chơn. Trực hạ: Bội trần hiệp gi�c. Ph�p mầu của T�m như vậy, muốn khiến ch�ng sanh ngộ nhập.

�i! Căn cơ đ� chẳng một, ph�p lập c� nhiều m�n: Hoặc Kinh "Tu Đa La", hoặc kệ "D� Đ�", Kinh "Bổn Sự", kinh "Bổn Sanh", kinh Vị Tằng Hữu cũng n�i Nhơn Duy�n v� lời v� dụ với Kinh Kỳ Dạ, Ưu B� Đề X� Kinh.

Ch�nh bộ Kinh của Ta đ�y, t�y thuận ch�ng sanh m� n�i, Ta lập phương tiện đ�y khiến đặng v�o HUỆ PHẬT. Đ�y l� từ đầu ch� cuối, Ta chỉ v� một đại sự nh�n duy�n, m� xuất hiện ra đời.

Ri�ng Kinh n�y nhan đề: "Vị Tằng Hữu Thuyết Nh�n Duy�n". V� sao? Bởi do Phật v� độ �ng La Hầu La xuất gia. N�n trong hội n�y nhơn Thi�n được nghe Ph�p chưa từng c�.

Cho n�n t�n Kinh "Vị Tằng hữu Thuyết Nh�n Duy�n". Song chẳng những kinh n�y t�n l� "Vị Tằng Hữu" m� v� lượng ph�p m�n của Phật n�i ra cũng lại như vậy.

Cho n�n: H�m nay trong hội hiệp khắc Kinh n�y l�m mối đầu, k�nh in Ph�p Bảo v� lượng bất khả tư ngh�, ấn tống cả thế giới bất khả tư ngh�, rộng �ch ch�ng sanh bất khả tư ngh�.

Nguy�n Kinh n�y: Trong Năm thời, T�m gi�o: N�i Đốn gi�o cũng được. N�i Tiệm gi�o cũng được. N�i Bất định gi�o cũng được. N�i B� mật gi�o cũng được. V� sao? Do v� đủ nh�n duy�n n�i bốn m�n "Tất Đ�n"; như n�i:

1. Ch�ng sanh nghe ph�p m�n n�y hoặc đặng lợi �ch hoan hỷ, ấy l� thế giới Tất Đ�n

2. Hoặc l� đặng lợi �ch sanh thiện l� vị nhơn Tất Đ�n

3. Hoặc đặng lợi �ch biệt �c, l� đối trị Tất Đ�n.

4. Hoặc đặng lợi �ch nhập ch�nh l�, ấy đệ Nhất nghĩa Tất Đ�n; Bốn h�a PH�P v� bốn H�a NGHI như vậy, dung nhiếp kh� nghĩ b�n. Cho n�n n�i:

"Phật gi�o m�n, diệc phục như thị".

Kinh Vị Tằng Hữu Thuyết Nh�n Duy�n: thượng, hạ, hai quyển.

KINHVỊ TẰNG HỮU THUYẾT NH�N DUY�N

Dịch giả: H�a Thượng Th�ch H�nh Trụ

�

KHAI KỆ KINH

�

Ph�p mầu V� thượng rất thẳm s�u

Trăm ngh�n mu�n kiếp kh� t�m cầu

Con nay nghe thấy chuy�n tr� niệm

Nguyện tỏ Như Lai nghĩa nhiệm mầu.

�

ĐỨC PHẬT TH�CH CA

N�I KINH NH�N DUY�N CHƯA TỪNG C�

�

QUYỂN THƯỢNG

Đời Ti�u Tề, Ng�i Tam Tạng Sa m�n TH�CH Đ�M CẢNH dịch

Đ�y l� lời của ng�i A Nan thuật:

Ta nghe như vầy: Một thuở nọ Phật ở nước X� Vệ, rừng c�y của Th�i tử Kỳ Đ�, vườn �ng Cấp C� Độc.

PHẦN TH�NG TỰ

Khi bấy giờ, Đức Thế t�n bảo đệ tử lớn của Ng�i l� �ng Mục Kiền Li�n rằng: Nay ngươi h�y trở về th�nh Ca Tỳ La kia hỏi thăm Phụ vương Ta l� vua Duyệt Đầu Đ�n c�ng di mẫu Ta l� b� Ba X� Ba Đề v� ba vị Ho�ng th�c Ta l� vua Học Phạn v.v... Nh�n dịp n�y lại an ủi gi�m th�n mẫu của La Hầu La l� b� Da Du Đ� La, bảo n�ng n�n dứt t�nh mẫu tử để cho La Hầu La đi l�m Sa-di, tu tập theo Th�nh đạo. V� sao?

V� t�nh �n �i của mẹ con chỉ vui trong gi�y ph�t, chết rồi v�o địa ngục. Mẹ con đều kh�ng thấy nhau, m� m� mịt mịt biệt ly d�i dặn, chịu khổ mu�n phần, sau rồi ăn năn kh�ng kịp; chi bằng cho La Hầu La đi tu đắc đạo, sẽ trở về độ mẹ, hằng dứt hẳn cội gốc Sanh, Gi�, Bệnh, Chết, được đến quả Niết b�n như Ta nay vậy

Bấy giờ, Mục Li�n v�ng mệnh liền nhập định �t như trang lực sĩ trong khi co duỗi c�nh tay, đ� đến th�nh Ca Tỳ La, đến chỗ vua Tịnh Phạn thưa rằng: "T�u Đại vương! Đức Thế t�n �n cần kh�ng xiết, hỏi thăm đức Vua ở nh� c� được y�n ổn kh�ng? V� sức lực c� được mạnh khỏe kh�ng?". V� b� đại Phu nh�n Ba X� Ba Đề, c�ng ba vị th�c phụ l� vua Học Phạn v.v... cũng lại thăm hỏi y�n ổn mạnh khỏe như thế.

Bấy giờ, n�ng Da Du Đ� La vừa nghe tin Phật sai sứ đến chỗ vua, song n�ng chưa biết c� � g�, n�n n�ng liền sai quan thanh y đi dọ tin tức. Quan thanh y đi rồi trở về thưa lại rằng: "Thưa b�! Đức Thế t�n sai sứ về rước Th�i tử La Hầu La độ đi l�m Sa-di". B� Da Du Đ� La nghe được tin ấy rồi b�n đem Th�i tử La Hầu La l�n tr�n lầu cao v� dặn bảo vị Gi�m quan đ�ng hết c�c cửa cho thật chắc chắn.

L�c ấy, ng�i Mục Li�n đ� đến cửa cung nhưng kh�ng thể v�o đặng m� cũng kh�ng c� người để th�ng tin. Ng�i liền d�ng sức thần th�ng bay l�n lầu cao đến trước chỗ ngồi của b� Da Du Đ� La m� đứng. B� Da Du Đ� La vừa thấy ng�i Mục Li�n đến th� nửa sợ nửa mừng, t�ng thế phải đứng dậy cung k�nh l�m lễ hỏi thăm: "Thưa Ng�i! Ng�i đi đường xa c� được khỏi sự mệt nhọc hay kh�ng?". Rồi b� sai người sửa soạn chỗ thỉnh ng�i Mục Li�n v� b� lại hỏi thăm ng�i Mục Li�n rằng: "Thưa Ng�i, Đức Thế t�n c� được mạnh khỏe chăng? V� về việc gi�o h�a ch�ng sanh c� khỏi mệt nhọc kh�ng? Lại h�m nay sai thượng nhơn về đến đ�y c� việc g�?" Đức Mục Li�n thưa rằng: "Thưa b�! Th�i tử La Hầu đ� được ch�n tuổi rất n�n cho đi xuất gia tu học Đạo Th�nh. Sở dĩ v� sao?

V� t�nh �n �i của mẹ với con vừa � chẳng c� bao l�u, một mai m� th�n mạng chết rồi phải bị đọa v�o ba đường �c. T�nh �n �i biệt ly mờ mờ mịt mịt th� chừng đ� mẹ n�o c� biết con, con n�o c� biết mẹ. Chi bằng La Hầu tu đắc đạo sẽ trở về độ mẹ hằng xa l�a c�c sự ưu hoạn l�: Sanh, Gi�, Bệnh, Chết. M� được đến c�i niết b�n như Đức Thế t�n h�m nay vậy".

Bấy giờ, b� Da Du Đ� La đ�p lại lời của ng�i Mục Li�n rằng: "Thưa Ng�i! Phật Th�ch Ca Như Lai khi c�n l�m Th�i tử cưới t�i l�m vợ. T�i hầu hạ Ng�i như hầu hạ Thi�n Thần, chưa từng c� điều chi sơ s�t đối với Ng�i, vợ chồng ăn ở c�ng chung nhau chưa đầy ba năm Ng�i vộ bỏ th� vui của ngũ dục, cung điện th�nh tr�, trốn đến ở nơi chốn Vương Điền. Đức Vua th�n h�nh đi rước m� Ng�i qu�y quả chẳng chịu về, trở lại c�n sai Xa Nặc dắt ngựa trắng về trả. Ng�i tự quyết thề nguyền đến chứng th�nh Đạo mới trở về, mặc �o bằng da nai giống như người cuồng dại, ở ẩn chốn n�i rừng, chuy�n tu khổ hạnh được s�u năm, l�c đặng th�nh Phật, khi trở về nước cũng chẳng hỏi đến người th�n, �n xưa qu�n hẳn, tuồng như kh�ch lạ qua đường, xa l�a cha mẹ, ở ngụ nơi xứ người. Khiến cho mẹ con t�i c�i c�t quạnh hiu, mẹ g�a con c�i một m�nh trơ trọ, c�n sống đ�y cũng kh�ng c� người nhờ cậy, chỉ c�n một c�i chết m� th�i.

Song mạng người l� ch� trọng, n�n t�i kh�ng lẽ tự vẫn, đ�nh phải �m sầu nuốt thảm. Tuy l� mạng c�n sống, tuy l� ở với lo�i người m� chẳng bằng một con s�c vật, c�i họa trong c�c c�i thảm họa đ�u c� c�i thảm họa n�o hơn ư! Thế m� h�m nay lại c�n sai người về muốn dứt con t�i đi l�m quyến thuộc, tệ sao m� tệ lắm vậy. Th�i tử th�nh đạo tự n�i rằng: "Từ Bi", m� c�i đạo Từ Bi lẽ ra l�m cho mọi người y�n vui mới phải. Cớ sao nay lại l�m biệt ly mẹ con người, trong những c�i rất khổ, đ�u c� c�i khổ n�o bằng c�i khổ �n �i biệt ly! Ng�i lấy đ�y thử nghĩ th� Từ Bi chỗ n�o?". B� lại thưa với ng�i Mục Li�n nữa rằng: "Thưa Ng�i! Ng�i cảm phiền đem những lời của t�i về thưa lại với Đức Thế t�n!".

Bấy giờ, Mục Li�n b�n d�ng phương tiện mỗi mỗi nh�n duy�n t�y nghi giảng dụ đi lại đ�i ba lần m� b� Da Du Đ� La chắc � kh�ng nghe. T�ng thế, Ng�i phải từ tạ trở về chỗ vua Tịnh Phạn tỏ b�y tự sự như tr�n. Vua nghe lời ấy rồi b�n sai người mời b� đại Phu nh�n l� b� Ba X� Ba Đề đến. Vua bảo với b� rằng: "N�y khanh! Con ta l� Tất Đạt Đa sai ng�i Mục Li�n về rước La V�n, muốn cho La V�n v�o đạo tu học Ph�p Th�nh, nhưng Da Du Đ� La l� người đ�n b� ngu si, chưa hiểu ph�p yếu, n�n t�m � cứ nằn ghịt thẳng d�y t�nh �n �i kh�ng chịu bu�ng thả. Vậy khanh h�y đến đ� giảng dụ đ�i lời nữa, khiến cho t�m n� khai ngộ".

L�c bấy giờ, Đại Phu nh�n liền đem theo năm trăm kẻ thanh y đi đến trong cung của b� Da Du Đ� La ở, d�ng đủ c�ch phương tiện t�y nghi giảng dụ cũng đến đ�i ba phen m� b� Da Du Đ� La vẫn kh�ng chịu nghe c�n trở lại thưa với b� Đại Phu nh�n rằng: "Thưa mẹ! Mẹ nghĩ coi, hồi con c�n ở nh� cha mẹ con th� c�c vua trong t�m nước đều đến n�i con m� cha mẹ con chẳng hứa. Sở dĩ v� sao? V� bởi Đức Phật Th�ch Ca hồi c�n l�m Th�i tử t�i tr� cao xa, v� nghệ hơn người, thế cho n�n cha mẹ con mới gả con cho đ�. Nhưng Th�i tử bấy giờ biết cuộc đời l� giả tạm n�n quyết ch� xuất gia học đạo, đ� y�n bổn phận th� th�i, cớ sao lại �n cần bảo người về bắt con t�i? Luận cho đ�ng l�, người ta cưới vợ ch�nh v� sự �n �i sum họp vui vầy, mu�n đời sanh con đẻ ch�u truyền gi�ng nối d�i để kế nghiệp tổ t�ng, đ� l� c�i lẽ ch�nh trong thế gian, thế m� h�m nay Th�i tử đ� đi tu rồi, sao lại c�n về bắt La Hầu muốn khiến cho đi xuất gia, th� t� ra tuyệt gi�ng trị nước n�o c� nghĩa l� g� đ�u?".

Từ n�y đến giờ Ho�ng hậu ngồi nghe những lời ấy rồi lặng lẽ l�m thinh kh�ng biết n�i sao được!

Khi bấy giờ, Đức Thế t�n liền sao vị H�a nh�n ở giữa hư kh�ng bảo rằng: "N�y Da Du Đ� La! B� c�n c� nhớ việc thề nguyền hồi trước kia kh�ng? Phật Th�ch Ca Như Lai đương đời đ� ch�nh l� t�i nay đ�y. Khi t�i c�n l�m đạo Bồ t�t, t�i d�ng năm trăm quan tiền, theo b� mua đặng năm c�nh hoa sen c�ng d�ng l�n cho Đức Phật Định Quang. L�c ấy, b� cầu t�i đời đời sanh chỗ n�o c�ng nhau l�m chồng vợ". Song t�i chẳng chịu lại bảo b� rằng: "T�i l�m đạo Bồ t�t đời n�o, đời n�o t�i cũng thực h�nh theo bổn nguyện của t�i. Nghĩa l� bố th� tất cả kh�ng tr�i � mọi người. B� nếu c� thể bằng l�ng như vậy, th� t�i mới cho l�m vợ t�i". Khi đ�, b� lập lời thệ rằng: "Nguyện đời đời sanh ra chỗ n�o, quốc th�nh th� tử c�ng với th�n mạng t�i, mặc d� �ng muốn cho ai th� cho, t�i thề kh�ng bao giờ c� t�m hối hận". Thế m� nay v� c�i g� m� b� lại �i tiếc La Hầu kh�ng cho đi xuất gia học đạo Th�nh vậy".

Da Du Đ� La nghe lời ấy rồi bỗng nhi�n nhớ lại nh�n duy�n đời trước mọi sự r� r�ng như c�i việc mới thấy ng�y h�m qua, t�m t�nh thương con tự nhi�n ti�u hết. B� liền sai người mời ng�i Mục Li�n đến để b� s�m hối từ tạ v� cầm tay La Hầu ph� th�c cho ng�i Mục Li�n, c�ng con biệt ly với đ�i h�ng giọt lệ. L�c ấy, La Hầu th�y mẹ sầu khổ liền quỳ xuống chắp tay từ tạ m� thưa rằng: "Thưa mẹ! Xin mẹ ở nh� chớ buồn, La Hầu con nay đến viếng Đức Thế t�n rồi con sẽ trở về c�ng mẹ thấy mặt". Khi đ�, vua Tịnh Phạn v� muốn an ủi b� Da Du Đ� La để cho b� được vui l�ng.

Liền đ�i c�c nh� H�o tộc trong nước nh�m họp m� n�i rằng: "Con của vua Kim Lu�n vương, nay sẽ đến nước X� B� Đề theo Phật Thế T�n xuất gia học đạo. Vậy phiền c�c khanh mỗi người đều cho một con đi theo ch�u trẫm". Vua vừa ph�n xong, th� ai nấy đều v�ng lời k�nh cẩn phụng mạng.

Tức thời nh�m họp c� năm mươi người đi theo La H�u đến nơi Đức Phật c�i đầu l�m lễ. Khi đ�, Phật bảo �ng A Nan cạo đầu cho La Hầu La v� năm mươi vị vương t�n c�ng tử thảy đều cho xuất gia. Dạy �ng X� Lợi Phất l�m H�a thượng. Ng�i Đại Mục Kiền Li�n l�m A X� L�, truyền trao cho mười Giới ph�p đều l�m Sa - di. Song La Hầu tuổi c�n thơ ấu đ� quen theo th�i ngạo mạn, chỉ th�ch chơi đ�a chẳng chịu nghe ph�p, Phật hằng dạy bảo m� �ng vẫn kh�ng nghe, chẳng biết l�m sao được.

PHẦN CH�NH T�NG

Khi bấy giờ, vua Ba Tư Nặc nghe con của Phật l� La Hầu đi xuất gia l�m sa-di. Vua c�ng với quần thần Phu nh�n, Th�i tử, hậu cung, thể nữ, B�-la-m�n v� cư sĩ cung kỉnh đi theo. Buổi trời s�ng sớm đồng đi đến chỗ Phật l�m lễ hỏi thăm v� xem con của Phật l� Sa-di La Hầu. Rồi mỗi người ngồi một ph�a, nh�n đ� Phật lại v� n�i ph�p. Nhưng vua v� quần thần v� đ� quen th�i ki�u mạn n�n nghe Phật n�i ph�p ngồi l�u ch�n nản muốn từ tạ lui về.

Khi bấy giờ, Đức Thế t�n biết vua mới ngộ, t�n căn chưa vững, toan muốn khai ngộ cho vua v� quần thần được nhiều lợi �ch. N�n bảo A Nan rằng: "�ng n�n đi k�u Sa-di La V�n v� tất cả quyến thuộc đều đến nh�m đ�y nghe Ta n�i ph�p". �ng A Nan đi k�u trong chốc l�t đều nh�m đủ.

Phật lại bảo vua rằng: "Người đợi gi�y ph�t nghe Ta n�i ph�p". Vua liền v�ng tay bạch rằng: "Thưa Đức Thế t�n! Nay th�n con đ�y quen th�i vui chơi đ� nhiều, kh�ng c� thể ngồi nghe l�u được, khổ lắm mong Phật tha thứ". Phật liền bảo Vua rằng: "Thế cũng kh�ng lấy g� l�m khổ. - L� v� sao? V� bởi đời trước gieo trồng cội ph�c cho n�n đời nay được l�m vua, thường ở trong chốn th�m cung thỏa t�nh ngũ dục, l�c ra v�o c� kẻ hầu hạ, ch�n kh�ng chấm đất sao gọi l� khổ? C�i khổ ở trong Tam giới đ�u c� c�i khổ n�o bằng c�c nạn khổ nơi đường địa ngục, S�c sanh v� Ngạ quỷ, những c�i khổ như tr�n Ta đ� từng n�i rồi".

Phật liền quay lại bảo La V�n rằng: "N�y La V�n con ơi! Gặp Phật ra đời rất kh�, nghe được Ch�nh ph�p rất kh�, giữ được th�n người l� kh� v� đắc đạo cũng kh�, m� con nay được th�n người, lại gặp Phật ra đời cớ sao biếng lười, chẳng chịu nghe ph�p vậy?". La V�n bạch Phật rằng: "Thưa Đức Thế t�n! Ph�p Phật tinh diệu, t�m tr� con c�n non nớt đ�u đặng nghe nổi ph�p mầu của Đức Thế t�n. Trước con đ� từng nghe, nay lại qu�n hết, luống nhọc tinh thần, kh�ng đặng một ch�t, v� con nay tuổi c�n nhỏ, t�nh � hay bu�ng lung, đợi đến chừng con tuổi lớn kh�n, may ra c� kh�c ch�t n�o mới nghe ph�p được". Phật bảo La V�n: "Mu�n vật v� thường, th�n người cũng kh� giữ được, vậy ngươi c� thể giữ được mạng ngươi đến lớn kh�ng?".

"Dạ thưa Đức Thế t�n! La V�n con đ�y kh�ng thể giữ được, như Phật h� chẳng giữ gi�m mạng con ư?". Phật bảo: "N�y La V�n! Ta c�n kh�ng giữ được cho Ta huống chi l� giữ gi�m cho ngươi". La V�n bạch Phật rằng: "Luống nhọc theo ph�p đ� kh�ng đắc đạo, vậy c�ng nghe ph�p n�o c� �ch cho cho người". Phật lại bảo La V�n: "C�ng tr�nh nghe ph�p d� đời nay tuy kh�ng đắc đạo, nhưng đời sau thọ th�n trong ngũ đạo được nhiều lợi �ch. Như Ta trước đ� n�i B�t Nh� tr� tuệ cũng k�u l� cam lộ, cũng k�u l� vị lương y, cũng k�u l� cầu cống, cũng k�u l� chiếc thuyền to, người đ� nghe chưa?".

La V�n bạch Phật:"Thưa Đức Thế t�n! Con đ� được nghe".

Khi bấy giờ, vua Ba Tư Nặc quỳ gối chắp tay bạch Thế T�n rằng: "Như Phật vừa n�i B�t Nh� tr� tuệ kể c� bốn t�n, nhưng chưa biết nghĩa đ� ra l�m sao, mong Phật thương x�t v� con giảng dạy". Phật bảo vua rằng: "Người muốn đặng nghe th� phải để t�m nghe kỹ, Ta nay n�i đ�y". Phật n�i: "Ta nhớ nghĩ đời qu� khứ từ v� số kiếp, ở nước Tỳ Ma Đại, trong n�i Tỷ Đ� c� một con Giả Can bị một con sư tử vương rượt bắt muốn ăn thịt, Giả Can sợ h�i gi�ng nhảy rớt xuống một c�i giếng kh�ng c� thể l�n được, ở đấy ba ng�y t�m tưởng chắc chết. M� n�i b�i tụng như vầy:

Thảm kịch! Ng�y nay khổ đến c�ng!

Chắc l� mất mạng ở nơi giếng!

Tất cả vạn vật đều v� thường,

Tiếc thay chẳng hiến th�n (cho) sư tử!

Than �i! Th�n tội �ch nạn g�,

Tham tiếc th�n mạng chết kh�ng c�ng,

Kh�ng c�ng m� chết đ� đ�ng giận.

Lại để th�n thối nhơ giếng người.

Nam m� s�m hối mười phương Phật,

Chứng biết l�ng con sạch m�i rồi.

Đời trước đ� l�m ba nghiệp tội,

Nguyện đem th�n n�y đền trả xong.

C�c tội hết rồi ba nghiệp sạch,

T�m cần bất động niệm chơn thật,

Từ đ�y kiếp kiếp gặp Minh sư,

Như Ph�p tu h�nh mau th�nh Phật.

�

Khi Trời Đế Th�ch nghe t�n Phật,

Bừng dậy dửng t�c nhớ Phật xưa.

Nghĩ m�nh c� lộ kh�ng Thầy dạy,

Say m� ngũ dục tự đắm ch�m.

Kh�ng thể vượt qua khỏi ngục �i �n.

C�ng suy c�ng thảm ứa nước mắt,

Liền c�ng chư Thi�n t�m vạn ch�ng.

Bay xuống bờ giếng muốn hỏi gạn.

Mới thấy Giả Can nơi đ�y giếng,

Hai tay bấu đất kh�ng l�n được,

Thi�n Đế lại tự nghĩ thầm rằng:

Th�nh Nh�n ứng hiện nhiều phương ph�p,

Ta nay tuy thấy h�nh Giả Can,

Ấy l� Bồ T�t chẳng phải ph�m.

Nay xin hỏi r� chỗ nghi ta,

V� khiến chư Thi�n được nghe ph�p.

Kh�ng nghe Th�nh gi�o đ� h�n l�u,

Ở chỗ mịt m� kh�ng Thầy dạy,

Những lời nhơn giả chẳng phải ph�m.

Xin v� chư Thi�n n�i ph�p gi�o.

Khi ấy Giả Can ngước đ�p rằng:

Ng�i l� Thi�n đế kh�ng ai dạy,

Thật rất si ngạo kh�ng biết thời,

Ph�p sư ở dưới m�nh ở tr�n,

Đ� kh�ng cung k�nh lại hỏi Ph�p,

Ph�p như nước m�t cứu được người.

Thế n�o muốn được l�ng ngạo mạn.

Thi�n Đế nghe rồi rất hổ trẽn (thẹn),

Chư Thi�n đứng hầu bật buồn cười.

Thi�n Vương ch�u l�ng thật kh�ng �ch,

C�n bị hổ thẹn rất đ�ng thương,

Đế Th�ch tức thời bảo chư Thi�n,

D� dặt chớ cho l� qu�i lạ,

Ta đ�y ngu tệ hạnh chẳng xứng.

V� thế quyết phải nghe Ph�p yếu,

Liền v� xủ xuống �o Thi�n y,

Bọc lấy Giả Can l�n khỏi giếng.

V�ng tay từ tạ lời v� lễ.

C�i đầu s�m hối xin tha tội.

Chư Thi�n thiệt đ�ng như Thầy dạy,

Triền mi�n ngũ dục rất hoang m�,

Đều bởi kh�ng gặp Thầy hay giỏi,

Giảng n�i khổ, vui, thường, v� thường.

Chư Thi�n d�ng c�ng cam lồ thực,

Giả Can đặng ăn hy vọng sống.

Kh�ng ngờ trong họa lại gặp phước,

T�m t�nh khấp khởi mừng xiết bao.

Khi ấy, Giả Can tự nghĩ rằng: "Trong đường s�c sanh, sự xấu xa th� tệ nhất l� Giả Can, nhưng nhờ c�i sức tr� tuệ n�n được như vầy. Lại tự nghĩ th�n m�nh th� xấu thật chẳng đ�ng y�u, sở dĩ vui mừng v� vui mừng hơn nữa l� được hoằng Ph�p. Chư Thi�n si m� đ�y đều nhờ Đế Th�ch trước c� ch�t phần B�t Nh�, n�n được chung c�ng đồng đến nghe Ph�p. Rồi tự khen rằng: "Lạ thay! Lạ thay! C� c�i may n�o bằng c�i may ng�y nay được thuyết ph�p, để th�nh c�ng đức cho Ta". Lại nghĩ rằng: "C�m ơn ng�y h�m nay đ�y kh�ng nhờ c�ng sức c�ng đức tr� huệ phương tiện của H�a thương ti�n sư Ta từ mẫn dạy bảo hay sao?".

Cung kỉnh Thầy ta! Cung kỉnh thầy ta!

Nam m� B�t Nh�! Nam m� B�t Nh�!

Tuy con l�m tội sanh trong �c th�, nhưng con vẫn nhớ đời trước v� biết được nghiệp duy�n l� nhờ sức B�t Nh� cảm h�a chư Thi�n gi�ng thần đến đ�y c�ng dường tiếp tế v� được hoằng ph�p thỏa ch�t l�ng con".

Khi đ�, Trời Đế Th�ch bảo chư Thi�n rằng: "Như lời Thầy n�i định muốn thuyết ph�p. Ch�ng ta từ nay được nhiều thiện lợi. Vậy th� ai cũng phải c�i đầu th�nh thật xin Thầy thuyết ph�p". Đế Th�ch n�i xong rồi chư Thi�n đều v�ng mạng. Tức thời mỗi người sửa sang cung k�nh cẩn trịch vai �o b�n hữu đồng thời bao chung quanh Giả Can, quỳ xuống chắp tay, mỗi người đồng tiếng m� n�i b�i tụng rằng:

Hay thay! Hay thay!

H�a thượng Giả Can

Xin Ng�i n�i Ph�p,

Khai h�a c�i Thi�n!

C�i Thi�n mờ mịt,

M� đắm ngũ dục.

Hằng sợ phước hết

V� thường k�o l�i!

Chết đọa �c đạo

Kh� cứu ra khỏi,

Đ� l�u đời lắm,

Mấy mu�n ức năm,

Nay mới gặp một,

Ruộng phước tốt l�nh

Xin Thầy thương x�t,

N�i Ph�p cho nghe,

Thi�n nhơn đặng phước

Ch�ng sanh cũng được

Nguyện c�ng H�a thượng,

Vĩnh kiếp theo nhau,

Đến khi th�nh Phật,

Thường kết nh�n duy�n.

Minh sư kh� gặp,

N�n phải thề nguyền.

Khi bấy giờ, Giả Can thấy c�c người Trời �n cần khuyến thỉnh v� ưa muốn nghe ph�p th� l�ng vui mừng bội phần. Liền bảo Thi�n đế rằng: "Ta nhớ nghĩ thuở xưa Ta từng thấy người đời, những người muốn nghe ph�p, th� trước phải sửa sang một c�i t�a cao, trang sức thanh tịnh, mới thỉnh Ph�p sư l�n ngồi thuyết Ph�p. V� sao? - Bởi Kinh Ph�p l� qu� trọng, kỉnh đ� thời được phước, chớ n�n đem c�i t�m khinh, m� bị tổn phước". Chư Thi�n nghe rồi ai nấy n�i rằng: "Xin v�ng". Liền cởi �o Thi�n bảo chồng lại th�nh một c�i t�a cao, chỉ trong gi�y ph�t đ� được trang sức t�n nghi�m thanh tịnh bậc nhất.

Khi đ�, Giả Can l�n t�a, bảo Thi�n đế rằng: "Ta nay n�i Ph�p ch�nh l� v� hai sự nh�n duy�n rất lớn: Thế n�o gọi l� hai: 1- L� v� thuyết ph�p khai h�a c�i Thi�n th� được phước kh�ng lường. 2- L� v� c�i ơn th� cho ăn kh�ng n�i sao được". Thi�n đế thưa rằng: "Cứu khỏi nạn chết dưới giếng được to�n th�n mạng th� c�i c�ng ơn rất lớn. Thế n�o T�n giả lại n�i c�i ơn đ� kh�ng bằng c�i ơn thuyết ph�p. Sở dĩ v� sao?" H�a thượng phải biết rằng: "Tất cả trong thi�n hạ ai cũng ưa sống cầu an, kh�ng ai muốn chết cả. Do v� nh�n duy�n ấy n�n c�i c�ng ơn cứu to�n th�n mạng h� đặng kh�ng lớn hay sao?".

Giả Can đ�p rằng: "C�i sự th�ch hợp sống chết phải chăng của mỗi người đều c� kh�c. Hoặc c� người tham sống, hoặc c� người ưa chết. Kẻ n�o tham sống, l� kẻ sống trong đời ngu si mờ �m chẳng biết chết rồi lại c� sanh ra đời sau, tr�i Phật xa Ph�p, kh�ng gặp Minh sư, l�m việc s�t, đạo, d�m, dối, chỉ gặp �c l� theo, những người như thế l� người tham sống sợ chết. Tr�i lại, người n�o ưa chết, muốn gặp Minh sư, phụng sự ng�i Tam Bảo, cải dữ l�m l�nh, hiếu dưỡng cha mẹ, k�nh thờ Thầy Tổ, h�a thuận vợ con, t�i tớ quyến thuộc đều được khi�m nhường cung kỉnh mọi người, những người như vậy l� người gh�t sống ưa chết. Sở dĩ v� sao? V� người l�nh chết đi, nhờ phước được sanh l�n c�i trời hưởng năm điều dục lạc. C�n người dữ chết đi sẽ v�o địa ngục chịu khổ kh�ng c�ng. Người l�nh ưa chết, như t� ra khỏi ngục, người dữ sợ chết, như t� v�o trong ngục".

Thi�n Đế hỏi rằng: "Như lời thầy dạy t� ra cứu to�n mạng sống kh�ng c� c�ng phu g� rồi, đ�ng thật như lời thầy n�i th� c�n c� hai việc: 1- L� th� cho ăn, 2- L� th� Ph�p, đều c� c�i c�ng đức g�, c�i xin thầy giảng dạy, khai h�a kẻ mờ �m n�y được r�?".

Giả Can đ�p rằng: "Bố th� về việc ăn uống chỉ gi�p mạng sống trong một ng�y, c�n bố th� của qu� th� gi�p sự thiếu thốn trong một đời, nhưng đ� cũng l� một sự nh�n duy�n r�ng buộc th�m lớn đường sanh tử m� th�i, c�n về sự thuyết ph�p gi�o h�a gọi l� Ph�p th� c� thể khiến cho ch�ng sanh được đạo xuất thế gian. M� đạo xuất thế gian ấy kể c� ba m�n: Một l� La H�n, Hai l� B�ch Chi Phật. Ba l� Phật Đạo. Những người trong bậc Tam Thừa ấy đều nhờ nghe Ph�p rồi y theo Ph�p tu h�nh mới chứng được. Lại những ch�ng sanh khỏi c�i khổ trong ba đường �c đạo, được hưởng c�i phước vui ở c�i trời l� đều nhờ nghe Ph�p. Thế cho n�n Phật n�i đem Ph�p bố th� th� được c�ng đức v� lượng".

Thi�n đế thưa rằng: "Nay th�n thầy đ�y, thật l� th�n nghiệp b�o hay l� th�n Ứng H�a vậy?".

Giả Can đ�p rằng: "Thật l� c�i th�n nghiệp b�o chớ chẳng phải l� th�n Ứng H�a".

Người trời nghe rồi bừng dậy kinh h�i, buồn thảm thương t�m, nhỏ đ�i h�ng giọt lệ, liền đứng dậy cung kỉnh bạch Giả Can rằng: "L�ng con tưởng thầy l� Bồ T�t Th�nh nh�n ứng hiện cứu đời m� nay vừa nghe Thầy n�i l� tội nghiệp quả b�o. Ch�ng con chưa r� c�i duy�n cớ g�? C�i xin thầy thương x�t n�i r� nh�n duy�n ấy?".

Giả Can đ�p rằng: "Ng�i muốn nghe cũng được, ta nay n�i đ�y. Ta trước hồi đời thượng cổ, ta sanh trong nước Ba La Nại, tại th�nh Ba Đầu Ma, l�m con nh� ngh�o t�n l� A Dật Đa cũng thuộc về d�ng S�t đế lợi, tuy tuổi c�n nhỏ m� th�ng minh ham mộ sự học h�nh đến khi mười hai tuổi đi theo Minh sư v�o ở trong chốn th�m sơn nhọc nhằn hầu hạ, nghi�n cứu tập học si�ng năng kh�ng biếng lười, thầy cũng ng�y đ�m tha thiết dạy bảo, kh�ng mất thời giờ, trải qua năm mươi năm học được ch�n mươi s�u m�n Kinh, Thơ, K�, Luận, Phương y, Ch� thuật v� xem tướng biết hung, tai, dị, họa, phước kh�ng c� m�n n�o m� kh�ng biết, tr� đức t�i cao danh vọng bốn bể.

Khi bấy giờ, A Dật Đa tự nghĩ rằng: C�i sự cứu gi�p ng�y nay đ�u kh�ng nhờ c�i c�ng ơn gi�o h�a của H�a thượng T�n Sư ta, c�i c�ng ấy kh� trả. Song m� nh� ta ngh�o h�n kh�ng c� g� để c�ng dường, chỉ c�n một lẽ l� b�n th�n để đền đ�p ơn thầy, nghĩ như thế rồi liền quỳ xuống thưa với thầy rằng: "Đệ tử con nay muốn tự b�n th�n đền trả ơn Thầy".

Thầy lại bảo rằng: "N�y con! Kẻ đạo sĩ n�y ở trong n�i vẫn đi khất thực tự nu�i sống kh�ng c� việc chi thiếu thốn, nhưng con nay v� sao lại hủy b�ng c�i th�n qu� m� c�ng dường cho ta vậy. Th�i con nay đ� được th�nh tựu tr� tuệ biện t�i th� n�n đi gi�o h�a thi�n hạ nh�n d�n, v� ph�p l�m ngọn đ�n s�ng, th� c�i c�ng gi�o h�a ấy h� chẳng đủ trả ơn cho ta hay sao! May lắm! Th�i đừng l�m những chuyện như vậy".

Khi đ�, A Dật Đan l� người tr� n�n kh�ng tr�i lời Thầy, b�n ở lại trong nước đi khất thực tự nu�i sống. Như vậy kh�ng bao l�u vị Quốc vương trong nước thăng h�. C�c quan quần thần nh�m họp lại luận b�n, ra lệnh trong nước c�c chư học sĩ đều mời nh�m hết bảo c�ng nhau thi luận, nếu ai được nhiều hơn hết sẽ được l�m vua.

Khi ấy, A Dật Đa cũng được mời đến nh�m c�ng với chư học sĩ c� hơn năm trăm người, suốt trong bảy ng�y c�ng nhau thi luận. Nhưng kh�ng c� ai hơn được A Dật Đa. Quần thần rất vui mừng liền mời c�c thầy B�-la-m�n lại, t�n A Dật Đa l�n nối ng�i vị Quốc vương.

Khi A Dật Đa thấy sự như vậy rồi, vừa lo vừa mừng m� tự nghĩ thầm rằng: "Nếu ta l�m vua th� sợ e c� c�i t�m ki�u mạn kho�i � tham cầu l�m cho nh�n d�n bị khổ, đến khi chết sẽ đọa v�o trong địa ngục, v� l�m vua l� một nh�n duy�n chịu khổ, c�n nếu kh�ng l�m vua th� nh� ngh�o kh�ng c� c�i của cải lấy g� c�ng dường b�o đ�p ơn nặng cho thầy, nghĩ đi nghĩ lại đ�nh phải nhận ng�i vua để trả ơn c�ng nu�i dưỡng song th�n. Nghĩ như vậy rồi đ�nh nhận ng�i vua.

Khi l�n ng�i vua rồi liền sai quan trung thần sửa soạn xe b�u, tr�ng phan bảo c�i, hương hoa kỹ nhạc đủ trăm m�n đồ ăn uống v�o trong n�i rước thầy về nước c�ng dường ri�ng lập cung điện to�n bằng thất bảo, sơn phết chạm trổ đủ mọi vẻ đẹp, n�o l� giường ch�ng mền nệm, đồ ăn uống thuốc thang, vườn hoa, rừng quả, suối chảy ao tắm trang ho�ng rực rỡ để c�ng dường thầy. Vua A Dật Đa c�ng với quan d�n trong nước Phu nh�n thể nữ. Ng�y ng�y theo thầy thọ gi�o ph�p Thập thiện suốt trong một trăm năm.

Khi ấy, c�i ngo�i c� hai nước nhỏ, hai �ng vua nhỏ kia c�ng nhau ganh gh�t ri�ng lập binh m� đ�nh giết lẫn nhau, trải qua đ� nhiều năm m� đ�ng n�o cũng kh�ng hơn đ�ng n�o. Một nước nhỏ kia t�n l� An Na La, một nước nữa t�n l� Ma La B� Da. L�c đ� vua An Na La mời c�c quần thần nh�m lại c�ng nhau đề nghị rằng: "Ch�ng ta phải lấy phương ph�p g� để đ�nh hơn được nước kia". C�c quần thần đ�p rằng: "Vua A Dật Đa l� người sanh sản nơi nh� h�n tiện, tuy l� địa vị ng�i vua, nhưng c�i t�nh h�n tiện vẫn c�n, v� từ xưa đến nay v�ng giữ theo mười điều l�nh kh�ng phạm sắc ngo�i (t� d�m) tuy c� cung nữ nhưng m� tuổi gi� hết rồi. Như theo kế của tiểu thần th� n�n t�m xem trong nước, kh�ng luận nh� ngh�o hay gi�u, miễn g�i cho c� tiếng, đủ một trăm người tuổi trẻ sắc đẹp, hễ vừa ng� thấy l� vừa th�ch �, ăn mặc trang điểm phấn son thơm sạch. Rồi sai quan trung thần chở chuy�n của b�u v� c�c thể nữ ấy đem sang cống hiến. Nếu ng�i th�u nhận th� xin ng�i gi�p cho trăm vạn h�ng binh đem qua đ�nh th� kh�ng đ�u l� kh�ng thắng". Ai nấy liền y theo kế đ�: G�i đẹp, của b�u trong một giờ t�m đủ, vua sai trung thần đem sang cống hiến.

Khi bấy giờ, vua A Dật Đa được c�c mỹ nữ v� của b�u th� chi xiết vui mừng mới hỏi vị sứ thần rằng: "Vua ngươi cống hiến cho ta những vật qu� như thế n�y m� muốn cho ta đ�p lại những g� kh�ng?" Sứ thần t�u rằng: "V� nước Ma La B� l� một nước dưới quyền thống trị của Đại vương, vua kia ngu m� kh�ng biết gi�o h�a nh�n d�n, d�m loạn v� đạo kh�ng lo việc quốc ch�nh, nh�n d�n bị đồ th�n xem như kẻ th�. D�m xin Đại vương gi�p cho trăm vạn h�ng binh đem qua đ�nh nước ấy. N�n h�m nay t�i th�nh t�m cống hiến ch�nh l� v� lẽ đ�y". Vua n�i rằng: Hay lắm! Rồi liền sai quan lệnh giản kiểm đủ trăm vạn h�ng binh đem giao ph� cho đ� v� vua An Na La cũng tự chọn lựa trong nước được trăm vạn binh nh�n đồng thời gi�p nhau, thổi hiệu ra lệnh suốt trong trăm ng�y đấu chiến s�t hại người chết hơn nửa, mới thắng được nước kia. Bấy giờ, vua Ma La B� đều bị xử trảm v� cả họ h�ng c� hơn ng�n vạn người trong một thời đều chết sạch.

Bấy giờ, nhắc lại vua A Dật Đa khi được c�c g�i đẹp th� t�nh � m� hoặc qu�n mất bổn t�m, lung d�m chơi đ�a kh�ng lo việc quốc ch�nh; để cho quan quần li�u c�ng nhau l�m loạn; bắt con g�i của lương d�n về l�m n� lệ. Gi� mưa kh�ng đ�ng thời tiết, nh�n d�n chết đ�i đầy đường. N�n bị kẻ địch nước ngo�i b�n đến x�m lấn. Vua A Dật Đa từ đ�y mất nước rồi cũng bị diệt vong.

Sau khi chết rồi sanh trong đường địa ngục th�n chịu khổ sở, nhưng v� nhờ đời trước c� sứ học vấn tr� tuệ, n�n nhớ được t�c mạng t�m tự hối qu� bỏ dữ l�m l�nh; chỉ trong gi�y l�t hết đời địa ngục sanh l�m ngạ quỷ, m� c�n nhớ được mạng đời trước, liền lại ăn năn tội lỗi, chuy�n tu ph�p Thập thiện; trong gi�y l�t lại hết đời ngạ quỷ sanh trong lo�i s�c sanh, chịu c�i th�n Giả Can, song v� nhờ c�i sức tr� tuệ n�n lại c�n biết được t�c mạng; bỏ những việc �c đ� qua sửa l�m việc l�nh sắp đến, v�ng giữ ph�p Thập thiện, lại đi gi�o h�a tất cả ch�ng sanh khiến dạy bảo l�m mười điều l�nh. Nhưng nay rủi gặp sư tử rượt bắt trong khi sợ h�i nhảy nh�o xuống giếng, trong t�m tưởng l� chết rồi sẽ được sanh về cỏi trời hết khổ được vui, nhưng m� do ngươi cứu ta l�m tr�i bổn nguyện của ta n�n mới trải qua những nỗi khổ, biết đời n�o khỏi được. Thế cho n�n ta n�i ngươi cứu mạng ta l� kh�ng c� c�ng phu vậy.

Thi�n Đế nạn rằng:"Như theo lời thầy n�i th� người l�nh cầu chết. Việc ấy kh�ng phải vậy. L� v� sao? V� thầy ở dưới giếng nếu kh�ng nắm v�o �o th� kh�ng đặng l�n, nếu kh�ng đặng l�n th� th�n kh�ng đặng sống. Nay x�t c�i nguy�n do được sống l� nhờ thầy nắm v�o �o. Thế cho n�n phải biết rằng: "Chẳng phải l� thầy kh�ng muốn sống lẽ n�o thầy lại n�i rằng thầy kh�ng tham sống ư?".

Giả Can đ�p rằng: "� ta nay sở dĩ nắm v�o �o l� ch�nh v� ba sự nh�n duy�n rất lớn. Sao gọi l� ba? Một l� nắm v�o �o v� kh�ng tr�i c�i bổn nguyện của Thi�n đế. Vả lại l�m tr�i � kh�ng m�n chỗ sở nguyện của người, th� mắc c�i khổ rất lớn, l�m cho người khổ n�o th� đời đời sanh ra chỗ n�o, ch� nguyện cũng kh�ng loại, cầu chi cũng kh�ng dặng, t�m nơi n�o cũng kh�ng gặp, khổ n�o đến th�n. Ta v� c�i lẽ ấy chớ chẳng phải l� v� sự sống vậy. Hai l� nắm v�o �o, l� thấy � chư Thi�n muốn đặng nghe Ph�p; n�n ta muốn v� chư Thi�n tuy�n truyền Ch�nh ph�p bởi ta kh�ng lẫn ph�p vậy. V� như ta kh�ng n�i th� th�nh ra lẫn ph�p, m� c�i tội lẫn ph�p đời đời sanh đui, điếc, c�m, ngọng, c�c căn bế tắc, sanh ở chốn bi�n địa, ngu si v� tr�. D� sanh ở chỗ tốt m� t�m t�nh �m độn sở học kh�ng th�nh tựu n�n khổ n�o đến th�n. Ta nay v� c�i lẽ ấy chớ chẳng phải v� sự sống vậy. Th� như người đời, nh�n đời trước của họ l�m việc bố th� tu thiện phước đức nh�n duy�n, n�n đời nay sanh ra l�m người, chỗ sở nguyện t�ng t�m gi�u c� của cải, m� kẻ ngh�o đi đến xin lại keo t�m lẫn tiếc kh�ng chịu th� cho, c�i quả b�o của sự xan tham sẽ sanh trong đường ngạ quỷ thường bị nạn đ�i kh�t, �o chẳng đủ che th�n, m�a đ�ng lạnh r�t th�n thể nứt nẻ, m�a nắng th� n�ng dữ, kh�ng c� b�ng che, khổ n�o như thế đến mấy ngh�n vạn kiếp. Tội ngạ quỷ hết rồi sanh trong lo�i s�c sanh ăn cỏ uống nước, ngu dại kh�ng biết chi, hoặc ăn b�n đất, uống nước bất tịnh, đ� l� v� mắc c�i tội xan tham, cho n�n phải chịu c�i quả b�o như vậy. M� c�i tội lẫn Ph�p cũng như thế.

Ba l� nắm v�o �o, l� ch�nh v� muốn tuy�n truyền Ph�p h�a c�ng khắp vậy th�i. Đ� l� v� muốn khai ngộ lợi �ch cho người trời".

Thi�n đế lại hỏi rằng: "Gọi l� Ph�p th� được c�ng đức kh�ng lường". Việc ấy ra l�m sao? C�i xin thầy n�i cho. Giả Can đ�p rằng: "Tuy�n truyền Ch�nh ph�p hay khiến cho ch�ng sanh được biết c� chết đ�y th� c� sanh kia, l�m l�nh th� được phước, l�m �c phải chịu họa, tu đạo đắc đạo; nhờ c�ng đức ấy, đời sau sanh ra được tr� tuệ s�ng suốt thường biết t�c mạng: hoặc sanh l�n c�i trời th� l�m thầy của chư Thi�n, nếu sanh trong thế gian, th� l�m vua Kim Lu�n thường đem ph�p Thập Thiện gi�o h�a trong thi�n hạ; hoặc l�m vị nh�n vương, lấy Ch�nh ph�p trị nước, thường biết t�c mạng, v� biết t�c mạng, n�n t�m kh�ng bu�ng lung.

Ph�p người ở địa vị cao sang, hưởng th� vui của ngũ dục phần nhiều c� ma sự đến ph� hoại, c�m dỗ khiến cho người cảm t�nh tạo ra nghiệp �c, tuy c�n l�m những việc tội lỗi chịu c�i quả b�o �c, nhưng nhờ c�i sức tr� tuệ, ch�ng được khỏi khổ, sanh l�n c�i trời, hưởng ph�c vui; tr� tuệ s�ng suốt, dần dần tăng trưởng th�nh hạnh Bồ T�t; đến nhẫn v� sanh. Thế cho n�n Phật n�i rằng: "C�i c�ng gi�o h�a được phước kh�ng lường".

Thi�n đế vui mừng thưa rằng: "Hay thay! Hay thay! Đ�ng thật như lời thầy n�i th� con v� chư Thi�n, ng�y nay mới biết t�i th� v� Ph�p th� c�i c�ng đức nh�n duy�n tướng c� sai kh�c. Những người l�m việc t�i th� v� như một ngọn đ�n soi s�ng trong một nh� nhỏ. C�n việc l�m Ph�p th� v� cũng như �nh s�ng của mặt nhật soi trong bốn ch�u thi�n hạ, �nh s�ng đến đ�u th� sự mờ �m ti�u hết. Sở dĩ v� sao? V� c�i thể của mặt nhật, t�nh n� tự s�ng cho n�n hay chiếu vật. H�a thượng nay cũng lại như vậy. V� c�i bản thể tu tập n�n được s�ng suốt, lại đem tr� tuệ s�ng suốt đ� trừ c�i mờ tối cho ch�ng sanh".

Đương khi Thi�n đế n�i lời ấy rồi, th� t�m vạn chư Thi�n cả thảy đều đứng dậy sửa sang y phục, cung kỉnh quỳ gối chắp tay bạch với Giả Can rằng: "Xin thầy thương x�t trao cho ch�ng con ph�p Thập thiện được nhiều lợi �ch cho tất cả ch�ng sanh được lợi �ch v� cũng khiến cho H�a thượng th�m nhiều c�ng đức". Giả Can đ�p rằng: "Hay thay! Thật ngươi rất biết thời". Liền bảo Thi�n đế rằng: "C�i ph�p thọ giới th� trước hết phải s�m hối cho th�n, khẩu, � được thanh tịnh. Thế n�o gọi l� Th�n nghiệp? Nghĩa l� s�t, đạo, d�m. Thế n�o gọi l� Khẩu nghiệp? L� vọng ng�n, ỷ ngữ, lưỡng thiệt v� �c khẩu. Thế n�o l� � nghiệp? L� tật đố, s�n nhuế v� t� kiến. Ấy l� mười việc cấm ngăn th�n, khẩu, � ba nghiệp đừng cho phạm c�c việc �c đ� gọi l� Thập �c. Bấy giờ, phải nhất t�m th�nh thật s�m hối chừa bỏ mười điều �c, v� mười điều �c ti�u hết, th� th�n, khẩu, � được thanh tịnh, v� ba nghiệp được thanh tịnh cho n�n, gọi l� Thập thiện".

Thi�n đế lại hỏi H�a thượng Giả Can rằng: "C�i c�ng đức Thập thiện quả b�o ra l�m sao?". Giả Can đ�p rằng: "Ta từng nghe Thầy ta n�i, người tu ph�p Thập thiện, m� c�i quả b�o của ph�p Thập thiện, sẽ sanh l�n c�i trời Lục Dục, cung điện to�n thất bảo, ngũ dục sẵn s�ng, đủ trăm m�n đồ ăn, v� mạng sống l�u kh�ng lường; cha mẹ, vợ con, d�ng lục th�n quyến thuộc, xinh đẹp, sạch sẽ, hoan hỷ, kho�i lạc.

Giả sử như chư Thi�n tu ph�p Thập thiện thọ phước, c�i trời hết nhưng cũng trở lại sanh trong c�i trời được phước b�u gấp bội, chớ chẳng phải như c�i quả b�o Thập thiện của người đời tu đ�u. V� sao? Bởi v� người đời tu ph�p Thập thiện l� ba giới của t�m thật kh� giữ g�n.

Một l� giới bất s�n. Trước phải phương tiện thực h�nh t�m từ, rồi sau mới c� thể th�nh được giới bất s�n. M� người đời thực h�nh c�i t�m từ, rất kh� giữ được l�u. V� như rạch nước, vừa rạch th� vừa hiệp, giữ giới bất s�n cũng lại như thế.

Hai l� giới tật đố. Giới tật đố ph�t ra c� l�c. Thế n�o l� ph�t ra c� l�c. Nghĩa l� thấy người kia được lợi, thấy người kia kho�i lạc, thấy người kia kia đoan ch�nh, thấy người kia mạnh mẽ, thấy người kia th�ng minh, thấy người kia tu phước. N�i t�m lại l� thấy tất cả việc người hơn m�nh th� khi ấy c�i t�m thấy hơn m�nh mới sanh ra tật đố. Thế cho n�n phải biết rằng: C�i t�m tật đố ph�t ra c� l�c.

Ba l� c�i t�m ki�u mạn. M� c�i t�m ki�u mạn kia ph�t ra cũng c� l�c. Nghĩa l�: Thấy người ngu si, th� c�i t�m khởi ra sự ki�u mạn, v� lại thấy người xấu xa, thấy người nhơ bẩn, thấy người ngh�o khổ, n�i t�m lại l� thấy người đui, điếc, qu�, lết c�c căn kh�ng đủ, mường m�n, mọi rợ, th� l�c ấy c�i t�m ki�u mạn mới ph�t khởi ra trong khi thấy. Thế cho n�n phải biết rằng: Giới bất ki�u mạn ph�t ra c� l�c.

Bởi vậy, n�n người đời giữ giới t�m rất kh�. D� cho gắng giữ, nhưng thoạt được thoạt kh�ng. Thế n�n c�i quả b�o ph�p Thập thiện của người đời tu, d� cho hưởng c�i phước ở c�i trời, nhưng cũng kh�ng bằng c�i c�ng đức ph�p Thập thiện của người trời tu, quang minh thần lực, những m�n ăn, uống, tướng hảo v�i vọi thứ nhất; biết t�c mạng của m�nh cũng lại như vậy. Bởi thế n�n biết rằng: "Người trời tu ph�p Thập thiện th� c�i quả b�o hơn người đời tu".

Thi�n đế bạch rằng: "Như lời của thầy n�i người tu ph�p Thập thiện ba giới của t�m thật l� kh� giữ, người trời cũng vậy những t�nh tật đố, s�n nhuế, ki�u mạn, t� kiến c�c t�m như thế chưa từng kh�ng c�, th� l�m sao c�i phước b�u hơn người đời được ư?".

Giả Can đ�p rằng: "Người trời tuy c�, nhưng m� kh�ng phải như người đời. Sở dĩ v� sao? V� người trời phước đức khổ �t, vui nhiều, t�m phiền n�o cũng nhẹ, c�n người đời phước mỏng, vui �t, khổ nhiều cho n�n t�m phiền n�o rất nặng". Thi�n đế thưa rằng: "c�c người trời từ xưa đến nay ưa vui, t�m như con lộc, lại v� cũng như con vi�n hầu. Đời nay tu ph�p Thập thiện, đời sau khỏi c� t�nh ngu si v� hay qu�n. Nhưng m� trong khi phạm giới phải l�m sao vậy ng�i?". Giả Can đ�p rằng : "Ta từng nghe th�y ta n�i người tu ph�p Thập thiện nếu rủi c� phạm những nghiệp �c th� phải đến vị Hiền minh phước đức t�y theo chỗ phạm của m�nh m� ph�t lồ s�m hối rồi xin thọ lại, l�m người được như vậy th� kh�ng mất giới. Sở dĩ v� sao? V� giới Thập thiện đ�y v� như l�a mạ, c�n phiền n�o như cỏ, cỏ c�ng với l�a lấn hại lẫn nhau. B�y giờ nếu muốn l�a tốt th� phải nhổ sạch cỏ chỉ c�n một thứ l�a, th� th�u hột được nhiều, v� l�a được nhiều th� kh�ng bao giờ bị nạn đ�i kh�t".

Khi bấy giờ, Thi�n đế v� t�m vạn chư Thi�n nghe những lời ấy rồi thật vui mừng kh�ng c�n lo buồn v� thường phước hết, chịu c�i quả b�o trong �c th�. Lại tự nghĩ rằng: C�i c�ng đức Thập thiện, tuy khỏi c�i quả b�o khổ, song c�n phải c� sanh tử chẳng khỏi v� thường. K�a như c� vị Thi�n vương ở c�i trời Tha H�a Tự Tại thấy người tu phước �m l�ng tật đố, l�m cho người mắc nạn qu�n mất đường l�nh, khiến tạo những nghiệp �c; nh�n duy�n nghiệp b�o n�n phải chịu c�i quả khổ". Liền bạch với Giả Can rằng: "Thưa T�n sư, tu c�c c�ng đức g� m� thường bất tử v� khỏi bị Ma vương n� c�m dỗ vậy?".

Giả Can đ�p rằng: "Ta từng nghe thầy ta n�i: Người m� ph�t t�m Bồ đề, tu nghiệp Bồ T�t th� d� cho Ma vương Ba Tuần cũng kh�ng c� thể ph� hại v� t�m kh�ng m� hoặc, đời đời sanh ra được tr� huệ s�ng suốt, v� được tr� huệ s�ng suốt cho n�n thường nhớ được t�c mạng, v� nhớ được t�c mạng n�n kh�ng tạo ra những nghiệp �c, v� kh�ng tạo ra những nghiệp �c cho n�n t�m được thanh tịnh, v� t�m được thanh tịnh n�n đặng Ph�p nhẫn V� sanh, v� được Ph�p nhẫn V� sanh cho n�n đối với Đạo kh�ng lui sụt xa l�a đường sanh tử v� sự ưu hoạn khổ n�o".

Thi�n Đế bạch rằng: "Tu đạo Bồ T�t th� n�n h�nh ph�p n�o?". Giả Can đ�p rằng: "Ta từng nghe thầy ta n�i người muốn cầu Phật đạo th� từ nơi t�m m� ph�t ra, trước phải học rộng c�c Ph�p nh�n duy�n, r� được nh�n duy�n, th� t�n t�m mới bền vững. V� t�n t�m được bền vững n�n mới c� thể ph�t ra được c�i t�m tinh tấn, v� c� c�i sức tinh tấn n�n khỏi tạo ra tất cả nh�n duy�n nghiệp �c, v� t�m được thuần thiện n�n kh�ng bu�ng lung, v� kh�ng bu�ng lung n�n tr� huệ được th�nh tựu; v� c�i sức tr� huệ được th�nh tựu n�n th�u nhiếp được tất cả ba mươi bảy phẩm trợ đạo Bồ đề".

Thi�n đế thưa rằng: "Như lời Thầy dạy th� ba mươi bảy phẩm nghĩa ấy rộng s�u, nếu chẳng phải l� c�i t�m như con lộc th� kh�ng c� thể r� được. Vậy l�m sao v�o đặng đạo hạnh Bồ T�t ư?". Giả Can đ�p rằng: "Ta từng nghe thầy ta n�i người tu đạo Bồ T�t trước phải d�ng phương tiện điều phục c�c căn. Sao gọi l� phương tiện? Nghĩa l�: s�u ph�p Ba La Mật v� ph�p Tứ V� Lượng T�m, gọi l� phương tiện diều phục c�c căn".

Thi�n Đế bạch rằng: "Thưa ng�i! S�u ph�p Ba La Mật c�i nghĩa kia ra l�m sao! C�i xin ng�i n�i cho". Giả Can đ�p rằng: "Thứ nhất l� Bố th�. V� bố th� n�n ph� được c�i t�m xan tham kh�ng c�n tiếc nuối. Thứ hai l� tr� giới, nghĩa l�: Giữ c�c điều l�nh, kh�ng l�m những việc �c. Thứ ba l� Nhẫn nhục, nghĩa l�: Gặp những việc �c m� t�m c� thể nhẫn được, kh�ng �m l�ng b�o th�. Thứ tư l� Tinh tấn, nghĩa l�: Tinh tấn hay tu h�nh đạo nghiệp kh�ng biếng lười. Thứ năm l� Thiền định, nghĩa l�: Hay th�u nhiếp t�m thần kh�ng c� niệm t�. Thứ s�u l� Tr� huệ, nghĩa l�: Tu tập tr� huệ để chiếu ph� v� minh phiền n�o tối tăm. Ấy gọi l� s�u ph�p Ba La Mật d�ng sức phương tiện điều phục c�c căn. Thế n�o l� bốn? - Một l� Từ t�m. Hai l� Bi t�m. Ba l� Hỷ t�m. Bốn l� Xả t�m. Đ� gọi l� bốn việc, cũng gọi l� Tứ V� Lượng T�m".

Thi�n Đế lại hỏi rằng: "Sao gọi l� Từ T�m?". Giả Can đ�p: "Thấy người khổ �ch, phải dấy t�m từ đứng ra cứu hộ, đều khiến cho họ được y�n ổn".

Thế n�o l� Bi t�m? Nghĩa l�: Thấy tất cả ch�ng sanh bị �i v� minh n�n tạo nghiệp sanh tử chịu c�i khổ trong năm đường kh�ng c� thể ra khỏi, thế n�n ch�ng ta nay chớ n�n biếng lười, phải thường si�ng năng tinh tấn tu tập tr� huệ ch�ng th�nh Phật đạo, khi đặng th�nh Phật đạo r�i th� đem tr� huệ s�ng suốt chiếu ph� v� minh hắc �m cho ch�ng sanh khiến thấy s�ng suốt, khỏi c�i khổ r�ng buộc. D� chưa th�nh Phật nhưng ra l�m tất cả nghiệp l�nh đều hồi hướng cho ch�ng sanh. Khiến cho ch�ng sanh được y�n vui. Ch�ng sanh c� tội th� ta phải chịu thay thế. Đ� gọi l� "Bi t�m".

Thế n�o l� Hỷ t�m? Như thấy người đời tu h�nh Thiện nghiệp, cầu quả Tam thừa khuyến kh�ch gi�p đỡ t�y hỷ, thấy người hưởng vui, t�m m�nh cũng t�y hỷ, thấy người đoan ch�nh, thấy người mạnh khỏe, thấy người gi�u sang, thấy người tr� huệ, thấy người từ t�m, thấy người hiếu thuận. N�i t�m lại, l� thấy tất cả người l�m việc phải rồi khuy�n lơn t�y hỷ, đ� gọi l� "Hỷ t�m".

Sao gọi l� Xả t�m? Ph�m ra l�m tất cả c�ng đức, l�m �n huệ cho người m� kh�ng tr�ng cầu c�ng đức, l�m �n huệ cho người m� kh�ng tr�ng cầu quả b�o đời sau v� đời sau nữa, đ� gọi l� "Xả t�m", th�nh tựu được bốn việc n�n gọi l� Tứ V� Lượng T�m. Bởi ch�ng sanh v� lượng, n�n Bi t�m cũng v� lượng. Bởi ch�ng sanh v� lượng, n�n Hỷ t�m cũng v� lượng. Bởi ch�ng sanh v� lượng, n�n Xả t�m cũng v� lượng. Thế n�n gọi l� Tứ V� Lượng T�m lu�n với s�u ph�p độ trước, cộng gọi mười ph�p Ba La Mật. Mười ph�p Ba La Mật t�m th�u tất cả đạo hạnh Bồ đề".

Khi đ� trời Đế Th�ch nghe Giả Can n�i nh�n duy�n c�ng đức ph�p tu Thập thiện v� lại nghe nghĩa th� nh�n duy�n của vị Bồ T�t tu đạo Bồ đề th� mới hết chỗ nghi, vui mừng khấp khởi r�ng động cả th�n t�m; tức thời c�ng với t�m vạn chư Thi�n hầu hạ liền đứng dậy sửa sang cung kỉnh chắp tay bạch với Giả Can rằng: "Thưa T�n sư! Ng�y nay đệ tử v� t�m vạn chư Thi�n nhất t�m đồng thời ph�t t�m Bồ đề, v�ng l�m đủ đạo hạnh Bồ T�t như lời thầy dạy. C�i xin H�a thượng t�y hỷ n�i cho". Giả Can đ�p rằng: "Người thật đ� biết thời như vậy l� đ�ng với c�i bổn t�m hy vọng của ta".

Bấy giờ, Thi�n đế bạch Giả Can rằng: "Thưa H�a thượng! H�a thượng ăn uống ph�p d�ng thế n�o? C�i xin dạy bảo đẻ cho ch�ng con sửa sang c�ng dường". Giả Can đ�p rằng: Thức ăn của ta ngươi nghe kh�ng hợp. V� sao? - Bởi tội nghiệp nh�n duy�n cho n�n những m�n ăn của ta rất l� bất tịnh (nhơ bẩn) h�nh giống như s�c sanh chẳng kh�c n�o ngạ quỷ, tốt hơn l� đừng hỏi đến m�n ăn kia". Thi�n đế bạch rằng: "Thưa H�a thượng! H�a thượng ăn uống d� tốt cũng n�n n�i, d� xấu cũng phải n�i, để đệ tử con nay sẽ t�y theo chỗ th�ch hợp sửa sang c�ng dường".

Giả Can đ�p rằng: "ta từng ăn những phẩn của sư tử hổ lang, v� ăn xương cốt, vải r�ch, thịt n�t của người chết trong g� mả, rủi gặp cơn đ�i kh�t m� kh�ng được, c� những m�n ăn như vậy, th� cũng ăn b�n đất; tội khổ quả b�o suốt đời cho đến khi chết. Tuy đồ ăn bất tịnh m� chưa từng no đủ".

Khi ấy, vị Thi�n đế Th�ch c�ng cả chư Thi�n nghe Giả Can n�i thức ăn uống ấy, rồi buồn thương cảm c�ch đau l�ng rơi lệ, bạch với Giả Can rằng: "Đệ tử � muốn dọn m�m cỗ để sửa sang c�ng dường. Nhưng theo lời thầy n�i th� chỗ sở nguyện kh�ng m�n, kh�ng biết l�m sao được. Đệ tử con nay trở về Thi�n cung phải l�m phương ph�p g� để trả ơn nặng cho thầy". Giả Can đ�p rằng: "Như qu� ng�i đ�y, theo ta nghe ph�p, khi trở về c�i trời, lần lựa gi�o h�a khai ngộ chư Thi�n chẳng luận nam nữ nhẫn đến một người khiến cho t�n thọ v�ng l�m, th� của những trả ơn cho ta m� th�i m� cũng l� trả ơn tất cả chư Phật. T�y thuận gi�o h�a m� tự th�m lớn phước đức chư Thi�n, huống chi l� c�i phước b�u gi�o h�a khai ngộ nhiều người th� c�ng b�u v� lượng".

Chư Thi�n đứng dậy bạch với Giả Can rằng: "Đệ tử ch�ng con từ nay trở về Thi�n cung, nhưng kh�ng biết H�a thượng chứng n�o mới bỏ c�i th�n tội b�o đ�y, để được sanh l�n c�i trời c�ng con thấy nhau?". Giả Can đ�p rằng: "Ta hẹn trong bảy ng�y sẽ bỏ th�n tội n�y, rồi sanh l�n c�i trời Đ�u Suất. Vậy c�c ngươi cũng n�n nguyện sanh về c�i trời ấy. L� v� sao? Bởi c�i trời Đ�u Suất phần nhiều c� c�c vị Bồ T�t thuyết ph�p gi�o h�a cho những người trời muốn cầu Phật đạo". Thi�n đế thưa rằng: "Như lời thầy dạy, đệ tử ch�ng con ở c�i trời Đao Lợi chừng phước hết, mạng chung đều sẽ nguyện sanh l�n c�i trời Đ�u Suất kia, con c�ng thầy thấy nhau để theo hầu hạ nhờ thầy dạy bảo, đ�ng như thề nguyện h�m nay vậy". Chư Thi�n n�i xong liền d�ng hương hoa ở c�i trời rải tr�n m�nh Giả Can rồi từ biệt lui di. Chư Thi�n đi rồi Giả Can vẫn ngồi một chỗ nhất t�m chuy�n niệm ph�p Thập thiện, kh�ng đi kiếm ăn, đến bảy ng�y mạng chung, sanh l�n c�i trời Đ�u Suất l�m con vị Thi�n vương, c�n nhớ được t�c mạng lại đem ph�p Thập thiện gi�o h�a chư Thi�n.

Bấy giờ, Phật bảo Đại vương rằng: "Đại vương phải biết Giả Can hồi đ� tức l� th�n Ta b�y giờ. Vị trời Đế Th�ch hồi đ�, tức l� X� Lợi Phất nay đ�y. Gi�o thọ Đại sư Ưu Ba Đạt của vua A Dật Đa hồi đ� tức l� ng�i Di Lặc ở c�i trời Đ�u Suất b�y giờ. C�n t�m vạn chư Thi�n tức l� t�m vạn Bồ T�t ở ng�i bất thối trong c�i Ta B� quốc độ n�y". Phật gi�o lại bảo Đại vương rằng: "Ta c�n nhớ thuở xưa, Ta vừa mới ph�t t�m tu đạo Bồ đề nhẫn đến Ph�p nhẫn V� sanh ở trong khoảng thời gian ấy Ta thường c�ng với Di Lặc, X� Lợi Phất v.v... V� cầu ph�p n�n Ta si�ng năng tinh tấn kh�ng đo�i đến th�n mạng theo d�i Minh sư, gần gũi hầu hạ, tinh nghi�m học vấn th�nh tựu được tr� huệ; v� nhờ sức tr� huệ, n�n ở trong năm đường t�y sanh ra chỗ n�o đều gi�o h�a th�nh tựu v� lượng ch�ng sanh, khiến cho ch�ng sanh được khỏi khổ cho đến khi th�nh Phật; đều nhờ B�t Nh� tr� huệ phương tiện m� đoạn trừ tất cả nh�n duy�n kiết tập, th�nh bậc Ch�nh đẳng Ch�nh gi�c; rồi lại đem tr� huệ ở trong c�i Ta B� quốc độ n�y gi�o h�a ch�ng sanh khiến khỏi c�i khổ trong ba c�i. Thế cho n�n Ta n�i B�t Nh� tr� huệ c� bốn danh nghĩa".

Khi bấy giờ, vua Ba Tư Nặc v� cả quyến thuộc nghe Phật n�i rồi th� t�m � mở tỏ liền đứng dậy l�m lễ vui mừng khấp khởi: Đứng chắp tay bạch Phật rằng: "Thưa Thế T�n! H�m nay con gặp Phật được nhiều thiện lợi; nghe Phật n�i ph�p kh�ng biết ch�n nản. Sở dĩ v� sao? V� Đức Thế T�n trước n�i bốn ph�p Chơn Đế v� ph�p Thập Nhị Nh�n Duy�n l� c�i đạo xuất thế gian, nhưng v� căn t�nh �m độn m� man kh�ng hiểu, do v� kh�ng hiểu cho n�n th�n thể mỏi mệt. Nay nghe Phật n�i c�i ph�p tu của Bồ T�t; tuy chưa hiểu hết song l�ng con rất ham mộ khao kh�t muốn nghe t�m kh�ng nh�m đủ. Đệ tử nay muốn ph�t t�m Bồ đề, cầu đạo V� thượng. C�i xin Đức Thế T�n thương x�t hứa cho v� dạy bảo ph�p tu theo Bồ T�t để cho ch�ng con y theo ph�p tu h�nh".

Phật bảo vua rằng: "N�y Đại vương, ph�p tu Bồ T�t như tr�n đ� n�i r�. Th�n, khẩu, � nghiệp l�m theo mười điều l�nh v� ph�p Ba La Mật t�m th�u tất cả ph�p trợ Phật đạo, Đại vương c� thể l�m được kh�ng?". Vua đ�p rằng: "Như lời của Thế T�n n�i ph�p tu Thập thiện v� ba giới của t�m thật rất kh� giữ g�n, phải l�m thế n�o thọ rồi đừng cho qu�n mất?".

Phật bảo vua: "T�m người đời như con lộc lại cũng th� như con vi�n hầu, v� bị những ngọn gi� phiền n�o thổi rung động, thế n�n muốn tu ph�p Thập thiện kh�ng đặng chậm trễ vậy. Tu ph�p Thập thiện phải c� hạn trong ba thời. Sao gọi l� ba thời? Nghĩa l� s�ng sớm đến bữa ăn ngọ gọi l� thượng thời; ăn xong một bữa gọi l� trung thời; đi một bước l� hạ thời. Thọ ph�p Thập thiện t�y theo chỗ l�nh được ph�p n�o, ở trong thời đ�y toan giữ t�m m�nh, ba giới cho bền vững đừng cho lọt mất, thế n�n gọi l� ph�p tu Thập thiện".

Vua n�i rằng: "Như Thế T�n n�i c�i c�ng đức tu Thập thiện hạn trong ba thời rất �t, th� l�m sao sanh được phước?". Phật bảo vua rằng: "Người tu ph�p Thập thiện, thời giờ ngắn m� c�ng đức rất nhiều. V� sao? V� ba giới của t�m rất kh� giữ g�n, tuy giữ g�n trong gi�y l�t m� được quả b�o v� lượng, th� như c� người ở trong trăm năm chất đống củi rơm, d�ng lửa đốt đ� th� trong gi�y ph�t, thảy đều ch�y hết.

Thế cho n�n phải biết rằng: "Tu ph�p Thập thiện thời giờ rất �t m� c� thể diệt được v� lượng tội trọng �c nghiệp. Như người d� lửa chuy�n cần dụng lực trong gi�y ph�t được lửa, m� c�ng lực của lửa ấy c� thể đốt cỏ c�y rừng bụi trong thi�n hạ chỉ trong chốc l�t đều ch�y sạch. Đại vương phải biết, người tu ph�p Thập thiện cũng lại như thế. V� tu trong gi�y ph�t m� c� thể diệt hết v� lượng tội trọng �c nghiệp; v� hay khiến cho người tu nứt mộng Bồ đề. Mầm mộng Bồ đề đ� nứt nảy dần dần th�m lớn cho đến khi th�nh Phật quả".

Vua nghe Phật n�i lời ấy rồi liền đứng dậy l�m lễ tất cả vui mừng đặng chưa từng c�. B�n bạch với Đức Thế T�n rằng: "Thưa Thế T�n! Đệ tử con nay được nhiều thiện lợi. Sở dĩ v� sao? Bởi nghe Đức Thế T�n n�i nh�n duy�n c�ng đức tu ph�p Thập thiện hay khiến cho ch�ng sanh th�nh tựu mộng Bồ đề. Đệ tử con nay, ch� th�ch Bồ đề sẽ si�ng năng tu h�nh, t�m kh�ng lui sụt".

Khi Phật n�i xong, những kẻ theo hầu vua như quần thần, quan d�n, hậu cung, thể nữ, Phu nh�n c�ng bốn bộ đệ tử Thi�n long, Quỷ thần, Nhơn v� Phi nhơn v.v... hơn năm ngh�n người ph�t t�m cầu đạo V� thượng Bồ đề.

Khi ấy, vua Ba Tư Nặc v� b� Đại Phu nh�n hễ l�c ra v�o đi đến, cũng thường sai bốn người sức lực rất mạnh t�n l� Phiến Đề La; sai bốn người n�y khi�ng kiệu cho Ho�ng hậu. Ho�ng hậu ngồi tr�n kiệu bằng thất bảo để ở ngo�i Tinh x� Kỳ Ho�n, bảo c�c người Huỳnh m�n canh g�c, c�c người Huỳnh m�n giao lại cho bốn người Phiến Đề La c�n m�nh th� đến chỗ Phật nghe ph�p. Bọn Phiến Đề La đều nằm dưới kệ ngủ m� kh�ng hay chi cả, l�c đ� c� kẻ hung nh�n trộm lấy ngọc ma ni ch�u tr�n kiệu b�u của ho�ng hậu.

Khi ấy, c�c người Huỳnh m�n tạm ra xem kiệu nhưng kh�ng thấy bảo ch�u, trong l�ng kinh h�i sợ Ho�ng hậu quở tr�ch, liền bảo bốn người Thạch nữ rằng: "Ta sai c�c ngươi coi chừng kiệu cớ sao trộm lấy ngọc bảo ch�u". Trong bốn người thưa rằng: "Thật ch�ng t�i kh�ng thấy". Huỳnh m�n nổi giận lấy roi đ�nh c�c người Thạch nữ đau nhức thấu xương, trong đ� c� một người Thạch nữ biết m�nh kh�ng c� trộm m� chịu oan b�n bỏ tu�n chạy xen v�o Tinh x� la to k�u oan. Mọi người nghe nhưng kh�ng biết việc chi.

Phật bảo A Nan: "Ngươi h�y đi đến chỗ c�c người Huỳnh m�n kia, bảo đừng đ�nh oan cho người v� tội. V� sao thế? V� bốn người Thạch nữ ấy ch�nh l� thầy đời trước của Ho�ng hậu. Ch�ng đ� l� kẻ v� tội, v� sao bị đ�nh đập; đ� l� tự g�y nh�n duy�n nghiệp �c cho đời sau". Bấy giờ Ho�ng hậu nghe Phật n�i lời ấy rồi, liền đứng dậy cung kỉnh chắp tay bạch Phật rằng: "Bạch Đức Thế T�n! Như lời Thế T�n n�i t� ra bốn người Thạch nữ khi�ng kiệu cho con đ�y, ch�nh l� thầy đời trước của con. Nhưng v� con m� muội n�n kh�ng r�, c�i xin Thế T�n giải b�y những nh�n duy�n ấy, cho c�c người trong hội đ�y đều được nghe biết?". Phật bảo: "Ho�ng hậu k�u c�c người Thạch nữ đến trước Thế T�n để Ta nghiệm x�t chỗ hư thật".

Ho�ng hậu v�ng mạng liền sai Huỳnh m�n bắt hết đem đến; khi ấy bốn người Thạch nữ vừa tr�ng thấy Phật c�i đầu rơi lụy, quỳ gối chắp tay, Bạch Thế T�n rằng: Thật con kh�ng c� trộm lấy ngọc ch�u, nhưng kh�ng biết v� lẽ g� bắt oan tội ấy, đ�nh đập l�m th�n thể con tan n�t". Đức Thế T�n đ�p: "Tội nghiệp nh�n duy�n tự th�n m�nh g�y tạo ra, chớ kh�ng phải cha mẹ l�m tội".

Bấy giờ, cả ch�ng Bồ T�t v� lượng ức người, ở tr�n hư kh�ng trong t�m đều vui mừng, rải c�c hoa hương tươi đẹp v� c�ng, để x�ng sạch c�c uế trược trần lao cho ch�ng sanh. Thi�n vương ở c�i trời Tự Tại cũng rất vui mừng, ở tr�n kh�ng v� ng�n ức ch�ng đều hết l�ng cung k�nh rải c�c diệu y; c�c trời Phạm Thi�n lặng lẽ, lấy l�m qu� lạ, đồng nhất t�m tự quy. C�c vị Ti�n nữ tư dung tươi đẹp v� c�ng, đ�nh c�c thứ kỹ nhạc, trăm ức triệu người cũng lại l�m lễ. Cả thảy đều diễn ra những lời tuồng như quyến thuộc của Đức Thế T�n ngồi khắp c�i Phật. Những h�o quang tỏa đều chiếu c�c c�i; bao nhi�u triệu ức th�n, bao nhi�u h�o quang nhu nhuyến, bao nhi�u ph�p giới kh�ng c� chỗ n�o m� kh�ng th�ng suốt cả, Đức Như Lai l� bậc ch� chơn, mỗi một ch�n l�ng ph�ng ra một tia h�o quang. H�o quang ấy s�ng tỏ diệt hết những trần cấu của ch�ng sanh, những bụi trần ở c�c c�i nước, c�n c� thể đếm số được m� số người trong ch�ng hội đ�y kh�ng thể đếm được.

C� khi thấy th�n Phật, c�c tướng nhiệm mầu m� cũng như thấy c�c vị Chuyển Lu�n đi lại c�c nước l�m những việc cao thượng, rất tốt tuyệt vời, hoặc c� người thấy c�c vị Th�nh nh�n, hoặc thấy c�c vị Đại Thần lớn ở c�i trời Đ�u Suất hiện xuống mẫu thai, rồi lại sanh ra; tuy ở trong thai cũng hiện ra v� số ức c�i nước, hễ Ng�i sanh ra chỗ n�o th� chỗ ấy hiện th�nh c�i Phật. C�i bổn nguyện của bậc Đại sư l� v� ch�ng sanh m� phải xuất gia tu th�nh Phật đạo, th�nh bậc tối Ch�nh Gi�c, vận chuyển ph�p lu�n, hiện ra c�c c�i Phật, v� số ức c�i v� cũng như thầy huyễn sư, học giỏi nghề ch� thuật, t�y theo thọ mạng đến đ�u hiện ra v� số ph�p; chỗ tr� tuệ tu học của Đức Thế T�n cũng như vậy.

L� v� ch�ng sanh n�n phải xuất gia, ở trong cảnh rỗng rang vắng lặng, vẫn l� v� tướng, c�c ph�p b�nh đẳng, cũng như hư kh�ng; gi�o giới của Phật rất lợi �ch. Vốn ở trong chỗ kh�ng m� hiện ra chỗ c�, rất nhiệm mầu. Phật đi đến chỗ n�o th� chỗ ấy được y�n ổn, đ� đều l� tự nhi�n thương x�t ch�ng sanh; n�n n�i ra kinh điển l� tướng của tất cả ph�p nhưng thấy c�i tướng của tất cả ph�p đều b�nh đẳng đệ nhất v� tướng, c�c nghĩa của Thế T�n theo chỗ Th�nh huệ của Ng�i, đều bỏ c�c h�nh tướng hữu tướng v� v� tưởng, r� c�c h�nh tướng đều b�nh đẳng, mau được th�nh tựu ngồi ở trước mọi người diễn ra những tiếng tăm như vậy, triệu ức v� c�ng lời nh�n từ h�a nh�, ở đời th� h�ng phục c�c lo�i ma Thi�n nữ.

Do Ng�i biết trong ch�ng hội ch� chơn vắng lặng, như mặt trăng s�ng tỏ, chiếu diễn ra bao nhi�u phẩm; thời c�c h�ng Phật tử tu tập theo, sự nghiệp của bậc Đại thừa th� cần n�u ra l�m c�c c�ng qu�n sự nghiệp cho mọi nh�, để ai nấy được thấy điềm l�nh đem đến, trong t�m rất vui mừng, Th�nh huệ của bậc Đại nh�n, ca tụng vang rền từ tr�n trời rơi xuống; những người l�m l�nh hay l�m �c đến khi thọ b�o cũng c� khổ c� vui, như vang dội tiếng, cũng như tham lợi hiện tiền t�m l�m việc t� siểm, kh�ng biết c� đời sau, nhiều kiếp chịu khổ. Vả luận �c từ nơi t�m sanh ra, trở lại hại m�nh, cũng sắt sanh ra s�t, s�t tự ti�u m�n h�nh thể của sắt.

Bấy giờ, vua lại v�ng tay bạch Phật: "Bạch Đức Thế T�n, từ trước đến nay, thuyết ph�p đều c� nh�n duy�n. Nay bốn người Thạch nữ đ�y, bổn nguyện đời trước c� nh�n duy�n g�? Xin Phật v� con v� đại ch�ng giải n�i để khai ngộ cho kẻ mờ �m được hiểu, th�m nhiều lợi �ch v� mọi người được nhờ cậy".

PHẬT N�I KINH NH�N DUY�N CHƯA TỪNG C�

�HẾT QUYỂN THƯỢNG

KINH VỊ TẰNG HỮU THUYẾT NH�N DUY�N

Dịch giả: H�a Thượng Th�ch H�nh Trụ

ĐỨC PHẬT TH�CH CA

N�I KINH NH�N DUY�N CHƯA TỪNG C�

�

QUYỂN HẠ

�

Đời Ti�u Tề, Ng�i Tam Tạng Sa m�n TH�CH Đ�M CẢNH dịch

Phật bảo vua rằng: "Muốn nghe rất hay, h�y để l�ng l�ng nghe Ta v� ngươi chỉ vẻ n�i cho".

Phật lại nghĩ rằng: "Trong Ch�nh ph�p của Ta c� c�c thầy Tỳ - kheo, lời n�i, việc l�m, kh�ng giống nhau, � nghĩ miệng n�i tr�i nhau. Song cũng xuất gia học đạo, hoặc v� lợi dưỡng, tiền t�i ẩm thực; hoặc v� tiếng khen v� muốn đ�ng nhiều b� con; hoặc c� người nh�m ch�n ph�p v� Vua sai khiến m� đi xuất gia học đạo; chớ kh�ng c� t�m cầu ba ph�p m�n giải tho�t để khỏi c�i khổ trong ba c�i; đem t�m bất tịnh thọ c�ng dường; kh�ng biết rằng đời sau nhiều kiếp chịu khổ đền b� nợ trước; v� những lẽ ấy đ�u kh�ng n�i sao được".

Phật bảo vua rằng: "Ta nhớ hồi qu� khứ từ v� số kiếp c� một nước lớn t�n l� B�i Phiến X�, c� một nữ nh�n t�n l� Đề Vi cũng l� gi�ng giống B�-la-m�n; chồng chết ở g�a, nh� rất gi�u m� kh�ng con c�i, lại kh�ng cha mẹ, c�i c�t quạnh hiu kh�ng ai nhờ cậy. Theo ph�p B�-la-m�n: nếu việc chi kh�ng được như � liền sanh ra sự thi�u th�n".

C�c thầy B�-la-m�n thường thường rủ nhau đi đến nh� Đề Vi m� gi�o h�a rằng: "C�c việc khổ đời nay đ�u kh�ng bởi tội nghiệp đời trước của ngươi. Sao gọi l� tội? Nghĩa l� bởi kh�ng cung kỉnh c�c thầy B�-la-m�n; kh�ng hiếu thuận cha mẹ, chồng con; lại kh�ng c� từ t�m nu�i dưỡng con c�i; những tội như thế n�n đời nay c�i quạnh chịu khổ. Ngươi nay nếu kh�ng tu phước cho hết tội th� đời sau chịu khổ đến nỗi đọa v�o địa ngục; đương khi đ� l�m sao ăn năn cho kịp".

B� Đề Vi hỏi rằng: "Phải l�m phước g� được hết tội cho ư?".

C�c thầy B�-la-m�n n�i rằng: "Muốn hết tội c� hai c�ch. Một l�: người tội nhẹ th� tự tay gội đầu, lấy nước thơm tắm gội rồi v�o trong Thi�n Miếu s�m hối từ tạ với trời Na La Di�n; thỉnh đủ một trăm thầy B�-la-m�n thiết đ�i ăn uống, ăn uống xong rồi lại d�ng một trăm con b� c�i mới đẻ con m� d�ng c�ng cho c�c thầy B�-la-m�n vậy sau sẽ hết tội. Sở dĩ v� sao? V� c�c thầy B�-la-m�n l� người tịnh tu phạm hạnh, kh�ng ăn tửu nhục, h�nh, tỏi... ngũ vị t�n, chỉ d�ng sữa b� để l�m thức ăn, khiến nh� th� chủ đ�n việt hết tội sanh phước, đời đời sanh ra sở nguyện t�ng t�m.

Như người nay tội nặng phải lấy tất cả đồ qu� b�u chỗ c� trong nh� m� c�ng th� cho năm trăm thầy B�-la-m�n. C�c thầy B�-la-m�n đặng của c�ng th� rồi sẽ v� đ� m� ch� nguyện khiến cho đời sau thường đặng gi�u to. Hai l�: người n�o muốn hết tội nặng th� n�n đến b�n s�ng Hằng, chất củi tự thi�u; c�c thầy B�-la-m�n sẽ lại ch� nguyện, khiến cho đời trước người chỗ tạo tất cả tội nặng nhẹ, đồng thời ti�u hết, đời sau sanh ra kh�ng c�n c�i khổ sống l�u kh�ng lường, kho�i lạc kh�ng c�ng, cha mẹ, anh em, vợ chồng, con c�i vui vầy sum họp".

Khi ấy b� Đề Vi liền ưng thuận, theo quyết định nhất t�m sẽ tự thi�u th�n, b�n sai t�i tớ trong nh� đem mười cỗ xe v�o trong n�i đốn củi để l�m ph�p thi�u th�n.

Khi bấy giờ, trong nước c� một vị Đạo nh�n t�n l� B�t Đề B� tinh tấn tr� giới, đa văn tr� huệ thường đem từ t�m gi�o h�a thi�n hạ khiến ai ai cũng cải t� quy ch�nh, bỏ dữ l�m l�nh. Ng�i nghe đồn b� Đề Vi muốn tự thi�u th�n sanh l�ng thương x�t, đi đến chỗ kia hỏi b� Đề Vi rằng: "Sắm sẵn củi lửa muốn l�m việc g�?".

B� Đề Vi đ�p rằng: "Muốn tự thi�u th�n để diệt hết tội khổ". Biện T�i n�i rằng: "Tội nghiệp đời trước t�y theo tinh thần kh�ng theo với th�n, thi�u th�n chịu khổ m� n�o được hết tội".

Luận như người họa ph�c từ t�m m� c�; hễ t�m niệm thiện, hưởng c�i quả b�o thiện; hễ t�m niệm �c, th� chịu c�i quả b�o �c, t�m niệm khổ vui, th� chịu c�i quả b�o khổ vui. V� như người chết đ�i thời l�m quỷ đ�i; người chết khổ n�o th� chịu c�i quả b�o khổ n�o; người chết hoan hỷ th� chịu c�i quả b�o hoan hỷ; an ổn kho�i lạc quả b�o cũng như vậy. Ngươi nay l�m sao ở trong v�ng khổ n�o, m� muốn hết tội, mong được c�i quả b�o l�nh. Rất l� v� l�? Th�i! Đừng l�m tốt hơn!

Lại n�y nữa Đề Vi, như người bệnh khổ trong khi bị khổ �p bức, nếu c� người �c đi đến chỗ đ� mắng nhiếc người bệnh, rồi lấy tay x�ch lỗ tai. Vậy đối với � ngươi nghĩ sao? Người bệnh l�c ấy, d� c� thiện t�m, nhưng khỏi buồn giận chăng?".

Đề Vi đ�p rằng:"Người bệnh khổ kia l�c chưa thấy ai, c�n �m l�ng buồn rầu, huống chi bị x�ch lỗ tai, m� h�ng kh�ng giận".

Biện T�i đ�p rằng: "Người nay cũng như vậy. V� tội đời trước n�n nay phải c�ng khổ quạnh hiu thường �m l�ng lo buồn, lại muốn đốt th�n, l�a khỏi sự buồn khổ, đ�u c� thể được ư? V� như người bệnh khổ, bị người mắng nhiếc th� c�ng th�m khổ n�o, trăm ng�n vạn bội. Huống chi l� khi thi�u th�n, lửa dữ bốc ch�y, th�n thể ch�y ti�u, trong khi hơi thở chưa dứt, t�m chưa hư hoại; đương khi th�n t�m bị đốt đ�, thần thức chưa l�a, cho n�n chịu khổ n�o t�m buồn phiền muộn, từ đ� mạng chung, sanh trong địa ngục, chịu c�i khổ trong địa ngục, c�ng th�m thảm kịch, gấp trăm ng�n vạn phần cầu ra kh�ng khỏi; huống chi l� muốn thi�u th�n để cầu l�a hết khổ?!

Lại nữa n�y Đề Vi, th� như con tr�u k�o xe nh�m ch�n sự mệt nhọc, muốn ph� cho hư xe nhưng xe trước nếu hoại th� xe kết sau đ� lại tr�ng �ch v�o cổ, v� tội tr�u chưa hết. Ngươi nay cũng lại như vậy. D� cho thi�u hoại trăm ng�n mu�n th�n, song tội nghiệp nh�n duy�n tiếp nhau kh�ng dứt. V� như những người ở trong địa ngục A Tỳ bị thi�u đốt, trong một ng�y t�m mu�n lần chết, t�m mu�n lần sống, trải qua một kiếp rồi, tội kia mới hết. Huống chi ngươi nay m� đốt th�n một lần, m� muốn cầu hết tội, đ�u l� đặng ư?".

Khi bấy giờ, Biện T�i mỗi m�n nh�n duy�n v� n�i Ch�nh ph�p. Đề Vi nữ nh�n, t�m � mở tỏ, liền đổi ch� nguyện hết nghĩ thi�u th�n, thưa với �ng Biện T�i rằng: "Vậy con phải l�m phương ph�p g� mới hết tội?". �ng Biện T�i đ�p rằng: "T�m trước tạo �c v� như đ�m m�y che phủ mặt trăng t�m sau khởi thiện, th� cũng như c�y đuốc s�ng, l�m cho ti�u hết b�ng tối. Ngươi nay may c� c�i � muốn hết tội, th� sẽ c� phương tiện, nay c� thể khiến cho ngươi, kh�ng tốn một đồng tiền, nhẫn đến kh�ng bị một ch�t khổ, diệt hết tội khổ, hiện đời được y�n ổn, đời sau sanh ra chỗ n�o, th� thiện nguyện t�ng t�m".

B� Đề Vi nghe rồi, t�m rất vui mừng, sự sợ h�i liền dứt, như người t� mắc tội nặng, mong được �n x� ra khỏi, b�n đứng dậy sửa sang cung kỉnh lễ b�i hỏi han, lại dạy những người trong nh�, sửa dọn một c�i t�a cao, c� đủ mền nệm khảm đệm gấm nhiễu, h�ng lụa t�n nghi�m bậc nhất, rải hoa đốt hương, cầu thỉnh �ng Biện T�i l�n t�a cao. �ng Biện T�i thọ thỉnh liền l�n t�a. L�c Đề Vi nữ nh�n c�ng cả quyến thuộc trong nh� c� hơn năm trăm người, nh�m lại đi nhiễu xung quanh �ng Biện T�i rồi cung kỉnh c�i đầu chắp tay. Đề Vi nữ nh�n thưa với �ng Biện T�i rằng: "Vừa nghe lời thầy n�i sự hết tội, t�m con rất vui mừng, nhưng t�m c�n c� ch�t nghi. C�i xin thầy n�i c�i ph�p trừ tội, để cho con y như ph�p m� tu h�nh". �ng Biện T�i n�i rằng: "Nguy�n do tạo tội l� ở nơi th�n, khẩu, �. Th�n c� ba nghiệp kh�ng l�nh l�: S�t, đạo, d�m. Miệng c� bốn nghiệp kh�ng l�nh l�: Vọng ng�n, ỷ ngữ, lưỡng thiệt, �c khẩu. � c� ba nghiệp kh�ng l�nh l�: Tật đố, s�n nhuế, ki�u mạn, t� kiến, ấy l� mười nghiệp �c, phải chịu c�i quả b�o �c. Nay ngươi phải nhất t�m th�nh thật s�m hối; d� cho đời nay c� những tội như vậy, nay đều s�m hối tất cả th� được khỏi tội v� hết tội".

Ngươi phải lập c�i lời thệ, từ đ�y về sau kh�ng d�m t�i phạm v� v� tiền nh�n, cha mẹ, anh em với chồng của ch�ng con, chỗ c� tội lỗi, con nay nhất t�m s�m hối, bỏ dữ l�m l�nh, chỗ c� phước đức nh�n duy�n đều th� cho tất cả ch�ng sanh chịu khổ, khiến cho được y�n vui, nếu ch�ng sanh c� tội con xin chịu thay thế.

Lại lập lời thệ rằng: "Ng�y nay con nhờ cải t� về ch�nh, hối tội tu phước, do nh�n duy�n đ�y, bỏ th�n n�y, thọ th�n kh�c, cho đến khi th�nh Phật thường gặp Minh sư, gặp Thiện tri thức thọ mạng kh�ng lường, thường c�ng cha mẹ, chồng vợ, con c�i s�u th�n quyến thuộc, thường gi�p đỡ nhau, kh�ng bị khổ hoạn như ng�y h�m nay vậy". �ng lại bảo Đề Vi nữa rằng: "Những ph�p như thế đều l� c�i ph�p Hối qu� diệt tội".

Bấy giờ, Đề Vi v� cả quyến thuộc, đối với �ng Biện T�i, quỳ gối chắp tay thưa với �ng Biện T�i rằng: "Đệ tử thưa với �ng Biện T�i rằng: "Đệ tử ch�ng con v�ng lời thầy dạy bảo, đ� như ph�p s�m hối rồi; vậy c�i xin thầy dạy ch�ng con ph�p l�nh kh�c, ch�ng con sẽ si�ng năng v�ng l�m, để tăng th�m c�ng đức". �ng Biện T�i bảo rằng: "Ngươi nay phải th�nh t�m quy Phật, quy Ph�p, quy Tỳ - kheo Tăng, n�i như vậy ba lần".

N�i nay con trọn dời v�ng l�nh ph�p Thập thiện v� n�i như thế n�y: Đệ tử con ph�p danh l�... từ nay đến trọn đời kh�ng s�t sanh, kh�ng trộm cắp, kh�ng t� d�m ấy l� Thiện nghiệp của th�n. Kh�ng vọng ng�n, kh�ng ỷ ngữ, kh�ng lưỡng thiệt, kh�ng �c khẩu ấy l� Thiện nghiệp của khẩu. Kh�ng tật đố, s�n nhuế, ki�u mạn, t� kiến ấy l� Thiện nghiệp của �. Thế n�n gọi l� Thập thiện giới ph�p.

Khi bấy giờ, �ng Biện T�i truyền trao cho b� Đề Vi ph�p Thập thiện rồi th� b� Đề Vi v� cả quyến thuộc, vui mừng khấp khởi, hết l�ng phụng h�nh, nữ nhơn Đề Vi lại v� thiết đ�i đủ trăm thức đồ ăn uống, v� bao nhi�u của qu� rồi, đối trước �ng Biện T�i quỳ gối chắp tay thưa rằng: "C�i xin thầy gia t�m thương x�t gi�o h�a, nay con sẽ v� thầy dựng lập cung x�, t�y theo chỗ th�ch hợp trọn đời phụng sự thầy". �ng Biện T�i đ�p rằng: "Ngươi nay d� c� thể bỏ t� về ch�nh, tr�n tu ph�p Thập thiện, l�m con vị Ph�p vương. Vậy th� ngươi n�n đem ph�p Thập thiện, gi�o h�a trong thi�n hạ cũng gọi l� đền trả ơn nặng cho thầy rồi. Ngươi nay đ� đắc độ rồi, ta kh�ng cần phải ở lại ta nay c�n phải đi đến chỗ kh�c gi�o h�a nữa".

L�c bấy giờ, Đề Vi biết thầy kh�ng ở lại, liền đem xe chở những của b�u trong kho, đem d�ng cho thầy, mong thầy nhận l�nh. Song �ng Biện T�i kh�ng thọ m� từ tạ lui đi. Khi đ�, Đề Vi tự t�m nghĩ rằng: "C�i sự gi�p sống cho ta ng�y nay đ�u kh�ng nhờ T�n sư H�a thượng khai ngộ mới đặng th�nh tựu, ơn nặng dạy bảo, nếu thỉnh kh�ng ở lại v� cũng kh�ng thọ của b�u th� phải l�m sao?". Buồn cảm thương t�m, đ�i h�ng giọt lệ, c�i đầu từ tạ ph�n t�ch ra đi. Sau khi �ng Biện T�i đi rồi, nữ nh�n Đề Vi c�ng cả quyến thuộc hơn năm trăm người thường đem ph�p Thập thiện lần lựa c�ng nhau gi�o h�a trải qua nhiều ng�y.

Khi bấy giờ, trong nước bỗng gặp gạo mắc, nh�n d�n đ�i kh�t, khi đ� c� năm vị Tỳ - kheo, lười biếng giải đ�i, kh�ng tham học hỏi gi�o l�, kinh luật, lại kh�ng chuy�n tu, tr� giới, tinh tấn, n�n người đời khinh dể kh�ng c�ng dường, ngh�o c�ng khốn khổ kh�ng c� kế g� sống được. Năm người b�n rằng: "Vả luận người ta mưu sống, t�y thời thay đổi h�nh dạng, mạng người rất ch� trọng, kh�ng lẽ chịu chết". Mỗi người đều đi xin, sắm được tọa cụ, giường d�y, t�m chỗ đồng trống qu�t dọn sạch sẽ, rải hoa, treo tr�ng phan rực rỡ y theo thứ lớp m� ngồi; ngo�i th�n giả bộ như thi�n tướng, trong t�m th� t� trược. Người đời tr�ng thấy đ� tưởng l� Th�nh nh�n, đem đến c�ng dường trăm thứ đồ ăn uống, x�m lại c�ng dường; thế l� năm người no đủ c� dư.

Khi bấy giờ, b� Đề Vi nghe việc ấy rồi liền sai người dọ hỏi. Người đi dọ tin rồi về thưa rằng: "C� năm vị Th�nh nh�n ngồi ri�ng trong n�i, người ta x�m lại hầu hạ như hầu hạ vị Thi�n thần".

Đề Vi nghe rồi, trong t�m rất hoan hỷ, m� tự mừng rằng:"Nguyện ta đ� m�n vậy". Đoạn s�ng mai sai người sắm sửa bảo xa, hương hoa kỹ nhạc, trăm thứ thức ăn đi đến chỗ năm thầy Tỳ - kheo.

Đề Vi đến đ� rồi l�m lễ hỏi han, thiết đ�i c�ng dường; ăn uống xong. Đề Vi v� quyến thuộc cung k�nh chắp tay thưa với năm thầy Tỳ - kheo rằng: "Đức thầy rất lớn, bậc V� thượng phước điền ch�ng sanh nhờ cậy, kh�ng d�m tự khinh; theo � ngu kẻ Đệ tử n�y muốn thỉnh T�n linh, quang l�m đến bần x�, để tỏ ch�t l�ng th�nh c�i xin thương x�t, gi�p kẻ quần sanh; đệ tử cũng c� vườn c�y thanh tịnh, suối trong ao tắm, đẹp đẽ tươi s�ng".

B� Đề Vi v� cả quyến thuộc, c�i đầu đ�i ba lần cầu thỉnh. Khi ấy năm thầy Tỳ - kheo biết b� ch� th�nh mới hứa chịu đ�. Đề Vi hoan hỷ từ tạ trở về nh�, sai người chưng dọn xe b�u, đến rước năm thầy Tỳ - kheo về nh� để c�ng dường. Nữ nh�n Đề Vi c� vườn c�y tốt đẹp, c�ch nh� kh�ng bao xa. Miếng vườn kia vu�ng vức được mười mẫu, trong đ� c� suối trong, ao tắm hoa thơm quả lạ, lại c� những thứ chim rất đẹp như l�: chim Giao tịnh, chim Oan ương; ở trong ph�ng kia dựng lập ph�ng nh�, x�y đắp bằng bảy b�u, trong ph�ng nh� kia sắm đủ giường nằm chiếu nệm v� những tọa cụ tốt đẹp, thơm sạch bậc nhất, rồi mời thầy Tỳ - kheo về ở trong đ�. Nữ nh�n Đề Vi trọn đời cung cấp phụng sự, m�a n�o thức nấy đồ ăn uống, thuốc thang c�ng dường hầu hạ kh�ng s�i thời giờ.

Khi ấy, năm thầy Tỳ - kheo đ� được chủ nh�n �n hậu c�ng dường, an ổn sung sướng m� tự nghĩ rằng: "C� g� y�n ổn cho bằng. Luận như người sanh ra ở đời phải d�ng đủ thứ phương thế t�m kiếm tiền của để gi�p cơn ngh�o ngặt; tuy đặng như � nhưng cũng kh�ng bằng bọn ch�ng ta, đ� chẳng nhọc th�n m� lại được hưởng phước lộc, đ�u kh�ng nhờ sức tr� huệ đ� hay sao?"(1)

Năm thầy Tỳ - kheo kia x�t thấy chủ nh�n hết l�ng trọng đ�i, mới c�ng nhau b�n rằng:"Tuy đặng chủ nh�n t�y nghi c�ng dường mỗi ng�y gi�u to nhưng t�nh đến năm ngh�o như c�i năm đ�i r�t, th� kh�ng c� thể gi�p cho người được gi�u vui; vậy bọn ta phải ra phương tiện để t�m kiếm tiền của, d�nh dụm thời sau m� hưởng c�i sự vui ngũ dục".

B�n như thế rồi, liền c�ng nhau thay đổi, sai một người đi dạo trong c�c l�ng x�m, rao n�i với c�c người, xướng c�i lời như thế n�y:

"Bốn thầy Tỳ - kheo kia, y�n ở một chỗ vắng lặng giữ g�n giới cấm dứt hẳn rượu thịt, kh�ng ăn h�nh tỏi đ�ng bậc phạm hạnh; tu thiền chỉ qu�n chứng nghiệp v� lậu; tu h�nh kh�ng bao l�u sẽ th�nh quả A la h�n, thật l� bậc V� thượng phước điền trong thi�n hạ".

Những người nghe lời ấy rồi, đua nhau x�m lại mang đến đủ thứ tiền t�i ẩm thực, cung k�nh c�ng dường, như thế nhiều năm. C�n nữ nh�n Đề Vi một l�ng k�nh tin, cứ việc t�y nghi c�ng dường hoan hỷ kh�ng ch�n. M�n kiếp trọn đời được sanh l�n c�i trời H�a Lạc.

C�n năm vị Tỳ - kheo kia, chuy�n l�m việc xảo ngụy, v� t�m t� trược, n�n khi phước hết mạng chung, sanh v�o đại ngục; t�m ngh�n ức kiếp chịu c�i quả b�o rất khổ. Tội địa ngục hết rồi phải chịu th�n ngạ quỷ, ly mỵ, vọng lượng, lần lựa như thế trải qua t�m ngh�n kiếp; tội ngạ quỷ hết rồi, lại chịu c�i th�n lục s�c sanh, để đền trả của c�ng dường đời trước cho chủ nh�n.

Nh�n duy�n nghiệp b�o, hoặc l�m lạc đ�, lừa, tr�u, ngựa, t�y theo chủ nh�n chỗ thọ phước g� th� thường đem sức mạnh để đền trả cho chủ nh�n, lần lựa như thế cũng đến t�m ngh�n đời; tội s�c sanh hết rồi tuy đặng th�n người, nhưng c�c căn �m độn, nam cũng kh�ng phải nam, nữ cũng kh�ng phải nữ, gọi đ� l� Thạch nữ: Từ đ�y sắp về sau, trải qua trong t�m ngh�n năm, thường đem sức mạnh đền trả cho chủ nh�n, đến nay chưa hết.

Phật bảo vua rằng: "Đề Vi khi đ� l� Ho�ng hậu đ�y vậy. �ng Biện T�i khi đ� l� Mục Li�n đ�y vậy. C�n năm thầy Tỳ - kheo, tức l� năm người bọn Phiến Đề La theo hầu hạ khi�ng kiệu cho b� Ho�ng hậu h�m nay đ�y".

Vua bạch Phật rằng: "Theo như lời của Đức Thế T�n n�i th� nhơn c� năm người, m� nay th� chỉ thấy c� bốn người khi�ng kiệu c�n một người nữa ở chỗ n�o.

Phật bảo vua rằng: "C�n một người nữa, người ấy thường ở trong cung qu�t dọn cầu x�, tức l� người đổ ph�n đ� vậy".

Ho�ng hậu nghe rồi r�ng mỉnh rởn ốc, �m l�ng kinh sợ, liền đứng dậy l�m lễ Phật, đứng h�u chắp tay m� bạch Phật rằng: "Thưa Đức Thế T�n! Như lời của Đức Thế T�n n�i, t� ra bọn Phiến Đề la l� nh�n duy�n thầy của con đời trước, l�ng con thiệt rất lo sợ, sợ l� sợ phạm tội nghịch. Sở dĩ v� sao? V� luận người l� bậc thầy, th� phải cung kỉnh đầu đội lễ b�i mới phải lẽ vậy. M� nay trở lại sai khi�ng kiệu kh�ng kh�c g� tr�u ngựa. V� nh�n duy�n đ� n�n l�ng con rất lo sợ, c�i xin Phật thương x�t dạy con s�m hối".

Phật bảo Ho�ng hậu rằng: "Bởi Ho�ng hậu c� phước đức, vốn kh�ng c� tội lỗi cớ sao nghi sợ. Ch�ng sanh t�nh kh�c, hạnh nghiệp kh�ng giống nhau, l�m l�nh th� hưởng phước, l�m �c thọ tai ương. Ho�ng hậu đời trước nhất t�m thanh tịnh tin ưa l�m phước, nh�n duy�n phước đức như thế, bởi bao nhi�u đời trước sanh ra thường gặp Minh sư, tin thọ lời gi�o huấn, gặp l�nh l�m l�nh gặp phước l�m phước, cho đến ng�y nay hưởng phước tự nhi�n gặp Phật ra đời, l� v� nhờ phước đức nh�n duy�n đời trước. Lại nghe Ch�nh ph�p như thuyết tu h�nh, do nh�n duy�n đ� n�n kh�ng c� tội lỗi chi.(2)

Bởi nh�n duy�n năm người bọn Phiến Đề La, l� do họ thuở trước gian dối nịnh h�t kh�ng c� từ t�m, m� hưởng của người c�ng dường. Nh�n duy�n tội nghiệp đền trả nợ đời trước.

Ho�ng hậu bạch rằng: "Thưa Đức Thế T�n! Nay con nghe Phật n�i nh�n duy�n bổn nghiệp, đệ tử hết nghi kh�ng c�n lo sợ nữa. Nhưng kh�ng biết nh�n duy�n tội nghiệp của bọn Phiến Đề La n�y, chừng n�o mới hết vậy? Đệ tử con nay xin tha thứ bọn Phiến Đề La, kh�ng d�m sai khiến nữa, t�y � muốn đi đ�u th� đi. C�i xin Đức Thế T�n thuyết ph�p khai h�a, khiến cho t�m bọn ấy hiểu đạo, cải �c tu thiện, mau được khỏi khổ".

Phật bảo Ho�ng hậu rằng: "Nếu nay muốn Ta khai h�a bọn ấy, th� phải n�n k�u người đổ phẩn trong cung kia lại đ�y lu�n".

Ho�ng hậu tức thời, sau sứ đi k�u bọn Phiến Đề La lại. Sứ giả v�ng mạng đi gọi bọn họ, trong gi�y ph�t họ đến. Bọn Phiến Đề La cả năm người nh�m lại đứng ở trước Phật.

Đức Thế T�n đại từ, trước d�ng lời l�nh an ủi sự mệt nhọc, n�i rằng: "Ch�ng ngươi c�c con, th�n thể c� được mạnh mẽ, an ổn vui sướng v� kh�ng khổ n�o chăng?".

Năm người nổi giận n�i rằng:

"Phật kh�ng biết thời. Sở dĩ v� sao? V� ng�y đ�m cần khổ, bị đ�nh đạp sai khiến kh�ng được nghỉ ngơi, c� vui sướng g� đ�u, Phật h� kh�ng biết những sự như vậy hay sao. M� trở lại hỏi c�c ngươi c� vui sướng g� chăng?"

Phật bảo năm người rằng: "C�i sự khổ ng�y nay, đều l� do đời trước gian dối, nịnh h�t, đem t�m bất thiện, hưởng thọ người c�ng dường, tội nghiệp nh�n duy�n lần lựa sanh ra, nh�n duy�n tội đền trả cho đến đồi nay, vẫn c�n chưa hết. Nếu muốn cầu khỏi quả b�o �c th� phải hết l�ng ch� th�nh s�m hối, cải dữ tu l�nh, do nh�n duy�n từ đ�y mới được khỏi tội".

Bọn Phiến Đề La nghe Phật n�i rồi, nổi giận đ�ng đ�ng, liền quay lưng trước mặt Đức Thế T�n, kh�ng muốn nghe nữa. Phật b�n d�ng thần lực hiện ra một h�a Phật, đứng ở trước mặt bọn ấy, phương tiện b�y vẽ khuy�n bảo s�m hối: bọn Phiến Đề La quay về hướng Đ�ng, cũng c� h�a Phật đứng ở trước mặt; lại x�y về hướng T�y, cũng c� h�a Phật; liền x�y bốn phương tr�n dưới cũng đều c� Phật đứng ở trước mặt. Bọn Phiến Đề La thấy Phật xung quanh, tức thời năm người k�u to la oan, m� dấy lời như vầy: "Bọn ch�ng t�i l� người tội tệ �c, Phật nay v� sao, thấy khổ m� c�n dằn �p th�m nữa".

Bấy giờ, Thế T�n liền th�u nhiếp h�a Phật lại th�nh một Phật. Phật bảo trong đại ch�ng, Quốc vương, Ho�ng hậu v� c�c thầy Tỳ - kheo m� n�i rằng: "C�c ngươi c� thấy bọn Phiến Đề La ấy chăng?". Tức thời ai cũng đều thưa rằng: "Dạ thấy". Phật lại bảo rằng: "C�c ngươi phải biết ch�ng sanh tội nghiệp c� hai m�n chướng. Thế n�o l� hai m�n chướng?

Một l�: Nghiệp chướng.

Hai l�: Phiền n�o chướng.

Người tội nhẹ th� c� phiền n�o chướng, người tội nặng th� c� nghiệp chướng; m� bọn Phiến Đề La đ�y c� đủ cả hai chướng. V� tội chướng nặng n�n kh�ng được nghe lời gi�o h�a của Phật, kh�ng biết l�m sao được".

Khi bấy giờ, Ho�ng hậu thấy bọn Phiến Đề La kh�ng chịu nghe lời Phật gi�o h�a, buồn cảm thương t�m n�i với năm người rằng: "Từ nay về sau đ� r� nh�n duy�n th� t�y � đi đ�u cũng được, vui sướng đừng lo". Bọn Phiến Đề La liền quỳ gối xuống kh�c l�c thưa với Ho�ng hậu rằng: "Mu�n t�u lệnh b�, năm người ch�ng t�i phụng sự hầu hạ nh� vua kh�ng ngờ c� c�i lỗi g� m� ng�y nay bị đuổi bỏ. Nếu c� sự chi kh�ng vừa �, c�i xin b� rộng l�ng tha thứ, để cho ch�ng con hầu hạ như trước. Khi ấy, Ho�ng hậu khi�m nhường từ tạ đ�i ba lần, nhưng bọn Phiến Đề La kh�ng muốn đi đ�u hết(3).

L�c ấy, Ho�ng hậu lại bạch Phật rằng: "Thưa Thế T�n! Đệ tử thiệt t�nh dung thứ bọn Phiến Đề La m� ch�ng kh�ng chịu đi đ�u hết, sẽ t�nh l�m sao?".

Phật bảo Ho�ng hậu rằng: "Bọn Phiến Đề La trả nợ đời trước chưa hết, nh�n duy�n b� buộc n�n đi kh�ng được. Chẳng cần l�m sao, chỉ cứ t�y thuận theo � họ, để họ phụng sư như trước, đến chừng n�o nh�n duy�n đền trả hết, th� tự được giải tho�t".

L�c bấy giờ, Phật bảo rằng: "N�y Đại Vương! Vả luận người hay tu phước m� hay khi�m nhường, k�nh trọng, một l�ng thanh tịnh tu nơi đạo nghiệp th� được c�ng đức kh�ng lường; d� lửa cũng kh�ng thể đốt được, d� nước cũng kh�ng c� thể tr�i được, d� cho trộm cắp, giặc cướp cũng kh�ng c� thể l�m g� được, d� cho sức mạnh của Quốc vương cũng kh�ng thể lay động được. Như Ho�ng hậu h�m nay được hưởng phước b�u vậy.

"Người đem t�m l�m �c tham của hiện tiền, như bọn Phiến Đề La, trải qua nhiều đời, chịu khổ đến nay chưa dứt; d� gặp Phật ra đời được nghe lời gi�o h�a, cũng như gi� thổi ngo�i tai. V� sức tội nghiệp, trở lại sanh ra o�n gh�t, mờ mờ mịt mịt biết bao giờ sẽ khỏi".

Bấy giờ, Thế T�n v� l�ng từ bi k�u c�c thầy Tỳ - kheo bảo rằng: "Như Ta trước đ� n�i được th�n người l� kh�, gặp Phật ra đời l� kh�, được nghe ph�p l� kh�, hưởng được tuổi thọ cũng kh�; đệ tử c�c con đời trước c� ch�t �t căn l�nh n�n nay được sanh l�m người; gặp Phật ra đời, nghe ph�p tin thọ, cắt dứt t�nh �n �i, xa l�a cha, mẹ, anh, em, vợ, con, s�u th�n quyến thuộc, xuất gia học đạo, như người t� ra khỏi ngục; n�n bỏ �c l�m l�nh trong ngo�i in nhau; lời n�i việc l�m kh�ng sai kh�c, bớt sự ham muốn, biết vừa đủ m� th�i, kh�ng tham nhũng sự vinh hoa ở đời; nhịn đ�i nhịn kh�t, ch� quyết tu h�nh, nghi�n cứu học vấn tinh tường bỏ hết c�c việc �c, trau giồi tr� huệ, tu nghiệp v� lậu để ra khỏi biển sanh tử. Lại đem tr� huệ, t�y thuận gi�o h�a thi�n hạ, thực h�nh mười điều l�nh, thế mới gọi l� độ m�nh, độ người đ�ng theo nghiệp Bồ T�t".

Khi bấy giờ, trong hội c� c�c thầy Tỳ - kheo, nghe Phật n�i rồi, tự x�t chỗ h�nh vi của m�nh, th�n, khẩu, �, nghiệp, kh�ng xứng với đạo ph�p, hơn năm trăm người liền đứng dậy cung kỉnh c�i đầu s�m hối, kh�p n�p chắp tay m� bạch Phật rằng: "Như theo lời của Đức Thế T�n vừa n�i, trong ba nghiệp kh�ng l�nh, ch�ng con c� đủ. Nay đối trước Phật ph�t lồ s�m hối; c�i xin Đức Thế T�n chứng x�t l�ng th�nh, từ nay về sau ch�ng con thệ kh�ng d�m l�m quấy nữa, sẽ như ph�p tu h�nh. Xin Phật chứng minh".

Phật bảo rằng: "N�y Tỳ - kheo c�c con! Bậc Th�nh T�n trong ba c�i l� cha l�nh ch�ng sanh, ch�ng con nay ăn năn tội �c, l�m l�nh thật l� đ�ng mừng, Ta sẽ t�y hỷ cho".

Lại kế đ� c� năm trăm h�ng th� hạnh Tỳ - kheo nghe lời ấy rồi, liền đứng dậy c�i đầu cung kỉnh x�y mặt trước Phật bạch rằng: "Lạy Đức Thế T�n! Ch�ng con kh�ng c� thể tu đạo xuất gia. Sở dĩ v� sao? V� từ xưa đến nay, ch�ng con v� việc lợi dưỡng l�m sự t� trược, l�o dối kh�ng thật, thọ của người c�ng dường, mắc nợ (tội) rất nhiều; v� những lẽ như thế n�n con �m l�ng lo sợ; nay muốn bỏ đạo, trở về tục duy�n, xin Phật thương cho".

Phật bảo c�c thầy Tỳ - kheo rằng: "Hay thay! Hay thay! Ta cũng mừng cho c�c ngươi! L� v� lẽ sao?

Luận như người l�m đạo, như cầm dao b�n, như bưng ch�n thuốc độc; nếu người n�o kh�ng kham nổi th� chi bằng đừng l�m tốt hơn. V� sao? - V� giữ g�n giới kh�ng tinh tấn th� trở lại hại m�nh. M� nay c�c ngươi đ� tin nghiệp b�o, c� t�m t�m qu�, v� c� t�m qu�, n�n diệt trừ tội lỗi, căn l�nh tăng trưởng, chừng Đức Di Lặc Bồ T�t sau khi th�nh Phật rồi thuyết ph�p hội ban đầu, c�c ngươi sẽ được độ trước".

Phật lại bảo c�c thầy Tỳ - kheo rằng: "Th� cắt thịt m�nh d�ng để nu�i miệng chớ kh�ng đem t�m t� thọ người c�ng th�. Kh� lắm! Kh� lắm! Cẩn thận! Cẩn thận!".

Khi bấy giờ, Phật tử La Hầu La c�ng năm mươi Sa - di, nghe Phật n�i nh�n duy�n gốc ngọn tội lỗi chỗ g�y tạo của bọn Phiến Đề La rất lo sợ lắm; mỗi người liền cung kỉnh đầu mặt lễ Phật, kh�p n�p bạch với Phật rằng: "Thưa Đức Thế T�n! Con nay vừa nghe Phật n�i nh�n duy�n t�c nghiệp, quả b�o chịu khổ của bọn Phiến Đề La kia, l�ng con rất lo sợ. Sở dĩ v� sao?

V� như H�a thượng X� Lợi Phất của ch�ng con l� bậc đại tr�, đại phước đức được những nh� h�o tộc trong nước quen biết rất nhiều, d�n ch�ng đua nhau d�ng lễ c�ng dường, tr�n cam mỹ vị, thức ăn rất qu�, nhiều kh�ng xiết kể, c�n như ch�ng con b� dại kh�ng c� phước đức, ăn của người những m�n ăn ngon l�nh như thế, đời sau lại sẽ lại đền trả nh�n duy�n kia, quả b�o chịu khổ cũng như bọn Phiến Đề La. V� những lẽ như thế n�n ch�ng con rất lo sợ.

K�a như năm trăm thầy Tỳ - kheo l� bậc trưởng đức c�n kh�ng c� thể kham nổi bỏ đạo về tục, m� huống chi ch�ng con, l� người kh�ng c� tr� huệ, c�i xin Phật rủ l�ng thương x�t cho ch�ng con bỏ đạo về nh�, mong khỏi tội khổ, kh�ng c� khổ nạn".

Khi bấy giờ, Đức Thế T�n bảo La Hầu La rằng: "Con nay sợ tội muốn được về nh�, để cho khỏi khổ đ�, việc ấy kh�ng phải. V� cớ sao? Như c� hai người thiếu ăn đ�i kh�t, bỗng gặp chủ nh�n dọn đủ thức ăn, b�o b�i ngon ngọt, người kia v� bụng đ�i tham ăn qu� no. Song trong hai người đ�, một người c� tr�, một người ngu si. Người c� tr� đ� tự biết m�nh ăn qu� no, th�n thể nặng nề ấm �ch kh� chịu, sợ sanh bệnh khổ, liền đến thầy thuốc hay, khi�m nhường thấp m�nh, c�i đầu xin trị gi�m bệnh khổ.

Vị lương y liền lấy thứ thuốc Ma đ�n đề cho người kia uống đ�, người kia uống rồi liền mửa m�n ăn bữa trước trong bụng ra, khi mửa m�n ăn bữa trước trong bụng ra rồi lại gạt lửa đắp mền nằm y�n, người kia nh�n đ� m� khỏi bệnh khổ, giữ được tuổi thọ, an ổn kho�i lạc.

Tr�i lại người kh�ng c� tr� kia kh�ng biết m�nh ăn qu� no, n�n ấm �ch trong bụng tưởng l� ma quỷ bắt, liền mời đồng b�ng l�m cho tốn hao tiền của, giết oan sanh mạng c�ng tế quỷ thần, cầu xin mạng, nhưng chỉ luống tốn c�ng v� �ch, đồ ăn trong bụng bữa trước dần dần sanh ra bệnh phong, m�u chạy g�n chuyển, đau thắt ruột gan; nhớn đ� rồi chết sanh trong địa ngục rồi chịu khổ v�i kiếp, bởi do kh�ng c� tr� vậy".

Phật n�i rằng: "La Hầu La con nay sợ tội về nh�, như người ngu si kh�ng c� tr� kia vậy".

Luận như người nay cầu phước muốn khỏi tội đ�, cần phải khi�m tốn v� tinh cần gần gũi Minh sư tu tập tr� huệ; ăn năn tội nghiệp �c, cải bỏ những việc �c đ� qua, sửa l�m những việc l�nh sắp đến. Từ đ�y dần dần th�nh tựu tr� huệ, v� th�nh tựu được tr� huệ n�n ti�u hết c�c tội.

Như Ta trước đ� n�i oai lực của �nh s�ng mặt trời hay ti�u c�c chỗ tối. Người tu tr� huệ cũng lại như vậy; nhờ người đời trước c� nh�n duy�n căn l�nh. N�n nay gặp được Ta c�ng X� Lợi Phất v.v... Như người kia gặp được vị lương y c� thể cứu bệnh khổ m� được khỏi chết. Con nay v� sao bỏ chỗ s�ng v�o chỗ tối?"

Sa-di La Hầu La bạch rằng: "Lạy Thế T�n! Theo tr� con nghĩ tr� huệ chư Phật rộng lớn cũng như biển cả; c�n t�m La Hầu ch�ng con nhỏ hẹp dụ như chỉ m�nh, đ�u hay nhận nổi tr� huệ của Đức Như Lai".

Phật bảo La Hầu: "Như giọt nước trời mưa, giọt sau kh�ng kịp giọt trước, tuy răng kh�ng kịp nhau nhưng c� thể lần đầy m�i to, người tu học tr� huệ cũng lại như vậy. Ban đầu từ giọt nhỏ, lần đầy m�i to, m�i to đầy rồi sang tr�n m�i kh�c, lần lựa như vậy, đầy kh�ng biết bao nhi�u m�i, thế mới gọi l� lợi m�nh lợi người. V� lời m�nh lợi người, n�n gọi l� bậc Đại sĩ như Ta h�m nay vậy".

Bọn �ng La Hầu La thảy nghe Phật n�i rồi t�m khai, � tỏ kh�ng c�n lo sợ, liền v�ng l�m đ�ng như lời Đức Thế T�n dạy kh�ng c� nghi vậy.

Khi bấy giờ, trong hội c� vị Th�i tử của vua nước ấy t�n l� Kỳ Đ�, nghe Phật giảng dạy ph�p tu Thập thiện, nh�n duy�n quả b�o kh�ng c� c�ng tận. Liền quỳ gối chắp tay bạch Đức Thế T�n rằng: "Xưa Phật cho con thọ tr� Ngũ giới. Nay con muốn xả bỏ để thọ ph�p Thập Thiện. Sở dĩ v� sao?

V� trong ph�p Ngũ giới về giới rượu rất kh� giữ n�n con sợ mắc tội".

Đức Thế T�n bảo rằng: "Khi con uống rượu c� l�m việc �c chi chăng?".

Kỳ Đ� bạch Phật: "Những nh� h�o cường trong nước thường thường rủ nhau b�y ra tiệc rượu, c�ng nhau uống vui vẻ. V� đặng vui vẻ n�n tự kh�ng c� l�m �c vậy. V� cớ sao? V� khi đặng uống rượu n�n nghĩ đến giới, v� nghĩ đến giới n�n kh�ng c� bu�ng lung, thế cho n�n uống rượu kh�ng c� l�m �c vậy".

Phật bảo: "Hay thay! Hay thay! Kỳ Đ� ơi! con nay đặng tr� huệ phương tiện. Nếu người trong thế gian được như ngươi hết, th� d� cho uống rượu suốt đời cũng kh�ng c� c�i �c chi cả. Người tu như thế mới được sanh phước kh�ng c� tội vậy.

Luận như người tu ph�p Thập thiện kể c� hai ph�p. Một l�: Hữu lậu. Hai l�: V� lậu. Người tu phước hữu lậu, thường hưởng c�i quả b�o kho�i lạc c�i nhơn thi�n. Người tu phước v� lậu, th� được c�i quả b�o, khỏi khổ sanh tử thẳng đến Niết - b�n.

Nếu người uống rượu kh�ng tạo nghiệp �c, v� t�m hoan hỷ kh�ng khởi ra phiền n�o; nh�n duy�n t�m thiện, n�n hưởng c�i quả b�o thiện. Th�i tử giữ Ngũ giới c� lỗi g� ư? Uống rượu m� nghĩ đến giới th� c�ng th�m nhiều phước, trước ngươi giữ Ngũ giới, m� b�y giờ lại giữ th�m ph�p Thập thiện th� c�ng đức c�ng hơn c�i quả b�o Thập thiện vậy".

Khi bấy giờ, vua Ba Tư Nặc bạch Phật rằng: "Thưa Đức Thế T�n! Theo như lời Phật n�i, khi t�m hoan hỷ kh�ng tạo nghiệp �c, n�n gọi l� hữu lậu thiện, việc đ� kh�ng phải vậy. V� cớ sao? V� khi người uống rượu thời t�m hoan hỷ; v� t�m hoan hỷ n�n kh�ng khởi ra phiền n�o, v� kh�ng phiền n�o n�n kh�ng l�m n�o hại, v� kh�ng l�m n�o hại cho ai n�n ba nghiệp được thanh tịnh, ba đường nghiệp được trong sạch ấy l� v� lậu nghiệp.

Bạch Thế T�n! � con nhớ hồi trước con dạo đi săn chơi qu�n đem người đầu bếp, l�c v�o trong n�i s�u biết đ�i muốn ăn. Kẻ tả hữu đ�p rằng: "Hồi mời vua đi kh�ng thấy truyền lệnh cho người đầu bếp theo. N�n giờ n�y kh�ng c� cơm ăn. Thưa Thế t�n! Con nghe lời ấy rồi liền sải ngựa về cung, truyền bảo dọn cơm, kẻ đầu bếp nh� vua t�n l� Tu Ca La.

Tu Ca La thưa rằng: "Hiện giờ kh�ng c� cơm, nay mới đương nấu". L�c con đ�i qu� giận kh�ng c�n nghĩ g�; bực tức m� cuồng ra lệnh c�c quan đem ch�m người đầu bếp.

C�c quan thấy vua ra lệnh, liền c�ng nhau b�n rằng: "Chọn khắp trong nước, chỉ c� một người n�y trung lương ngay thẳng, nay nếu giết đ� th� kh�ng c�n ai c� thể l�m tr� gi�m cho vua v� l�m cho vừa � vua".

Khi ấy, b� Mạt Lợi Phu nh�n nghe vua ra lệnh giết Tu Ca La, l�ng rất thương tiếc, biết vua v� đ�i qu�, liền ra lệnh sắm đủ rượu q�y thịt ngon, tắm gội hương hoa, trang sức th�n thể v� đem c�c kỹ nữ đi đến chỗ vua.

Con thấy Ho�ng hậu trau giồi tốt đẹp v� đem theo kỹ nữ với một cỗ rượu thịt ngon đến, con liền hết giận. V� cớ sao? V� n�ng Mạt Lợi Phu nh�n l� người giữ năm giới cấm của Phật kh�ng uống rượu đ� l�u. H�m nay bỗng nhi�n t�m con đương giận, m� lại đem rượu thịt đến, c�ng nhau ăn uống, vui chơi để cho thỏa l�ng giận dủi.

Con liền c�ng với Phu nh�n uống rượu ăn thịt đ�n h�t kỹ nhạc hoan hỷ kho�i lạc, n�n l�ng giận ti�u hết, Ho�ng hậu biết con kh�ng c�n � giận nữa, b�n sai Huỳnh m�n truyền lệnh con bảo c�c ngoại quan đừng giết tr� gi�m.

C�c quan liền v�ng gi�o chỉ. Đến s�ng ng�y sau con rất ăn năn tự tr�ch rầu lo kh�ng ăn, dung nhan tiều tụy. Phu nh�n thấy vậy hỏi con: "V� sao lo buồn hay c� bệnh chi chăng?"

Con n�i: "Ng�y h�m qua, ta nhơn v� c�i lửa đ�i �p ngặt, v� t�m bực tức giết Tu Ca La, nhơn Trẫm tự x�t trong nước đều kh�ng c� người l�m gi�m tr� cho Trẫm như Tu Ca La. V� những lẽ ấy n�n Trẫm lo sầu hối hận".

Phu nh�n cười n�i rằng: "Người kia c�n sống, xin vua chớ buồn". Con lại hỏi rằng: "Như thế l� thật, hay l� n�i chơi?"

Phu nh�n đ�p rằng: "Thật chớ kh�ng l�o dối vậy". Con liền sai kẻ tả hữu k�u tr� gi�m đến, sứ giả đi gọi trong gi�y ph�t đem đến, con rất vui mừng kh�ng c�n uất hận".

Vua bạch Phật rằng: "Thưa Đức Thế T�n! Mạt Lợi Phu nh�n, giữ năm giới của Phật, mỗi th�ng lục trai, giữ Ngũ giới trọn đời, nay trong một ng�y, đ� phạm giới ẩm tửu, giới vọng ngữ, hai giới v� trong giới B�t quan trai d� phạm s�u giới, việc n�y l�m sao? Chỗ phạm tội giới kia nặng, hay nhẹ?".

Thế T�n đ�p rằng: "Phạm giới như thế được nhiều c�ng đức, kh�ng c� tội vậy. V� cớ sao? V� c� sự lợi �ch như Ta trước đ� n�i. Luận như người tu thiện kể c� hai m�n. Một l�: Hữu lậu thệin; hai l�: V� lậu thiện. B� Mạt Lợi Phu nh�n, chỗ phạm giới đ� l� Hữu lậu thiện. C�n kh�ng phạm giới đ� l� V� lậu thiện.

Những người y ngữ bất y nghĩa đ� l� chỗ ph� giới tu thiện l� Hữu lậu thiện; người người y nghĩa bất y ngữ m� t�m tu thiện gọi l� V� lậu thiện".

Vua bạch Phật rằng: "Theo như lời của Đức Thế T�n n�i: N�ng Mạc Lợi Phu nh�n uống rượu ph� giới, kh�ng khởi ra t�m �c, m� c� c�ng đức kh�ng mắc tội quả b�o ấy; th� tất cả nh�n d�y thảy đều l�m được. V� cớ sao?

Con nhớ trước đ�y trong th�nh X� Vệ, c� những nh� h�o tộc, c� C�ng ch�a gi�ng S�t Lợi, nh�n g�y k�nh ch�t �t, lần đến o�n th� to, mỗi người b�y mưu đem binh đ�nh nhau, hai nh� đều l� nh� h�o tộc trong nước, lại cũng l� b� con th�n th�ch chớ chẳng phải người n�o xa lạ, thế m� chiến đấu m�i kh�ng nghe lời con can gi�n n�n con rất buồn.

Con tự nhớ rằng:"Hồi con c�n l�m Th�i tử, c� quan đại thần của đức Ti�n vương t�n l� Đề Di La. Ỷ thế t�ng m�n ph� qu� h�o cường, thấy con khinh dể; thường tr�u ghẹo con c�n hơn loại s�c sanh; đương khi giận dủi bực tức kh�ng kể g� nữa � muốn giết đi, nhưng m� kh�ng đủ sức, mới v�o t�u với vua cha, m� ng�i cũng kh�ng x�t cho. O�n hận đầy ruột kh�ng biết l�m sao được. V� duy�n cớ ấy n�n con thường bỏ sự ăn uống sầu muộn �o n�o.

Khi bấy giờ, Th�i hậu thấy con sầu khổ, nhiều phen khuy�n con m� con buồn m�i kh�ng ngu�i. Trong khi ấy Th�i hậu nặng t�nh thương con, b�n sai sứ nhơn cầu kiếm rượu tốt đem về khuy�n con uống.

Con liền bạch với mẹ con rằng: "Ti�n tổ nh� ta n�i nhau theo B�-la-m�n thờ trời Na La Di�n. Nếu nay uống rượu e sợ trời giận v� bị B�-la-m�n quở phạt. Đương khi Th�i hậu thấy con nguy hiểm t�nh mạng, trong l�c đ�m khuya canh vắng đ�ng hết c�c cửa cung kh�ng cho người ngo�i như Huỳnh m�n, t� nữ được biết.

Th�i hậu khuy�n con rằng: Luận như đ� l� Thi�n thần th� phải c� t�m từ bi cứu khổ tất cả. C�c thầy B�-la-m�n cũng phải như vậy, con nay sầu khổ, lỡ chết mất mạng, Thi�n thần đ�u hay cứu được mạng con chăng?

Chi bằng uống thuốc ti�u tan ưu hoạn, được to�n th�n mạng, c�c thầy B�-la-m�n kia, chưa đặng Thi�n nh�n l�m g� biết được sự ẩn mật của con sao? Th�c giục đ�i ba phen, t�ng thế con phải uống đ�, đ� uống rượu rồi qu�n mất c�i t�m sầu hận.

Th�i hậu thấy con mặt m�y tươi tỉnh, t�m rất vui mừng, liền đ�i cung nữ đ�n h�t kỹ nhạc, trong ba bảy ng�y hưởng vui ngũ dục, bao nhi�u l�ng phẩn hận từ đ�y đều hết.

Con nghĩ như vầy rồi liền sai trung thần bảo sắm rượu ngon v� đủ m�m cỗ, lại ra lệnh truyền những nh� h�o tộc trong nước, quần thần, sĩ d�n, thảy đều đến nh�m: muốn c� chỗ b�n một việc lớn, trong nước c�c quan đến nh�m hai b�n quyến thuộc, mỗi b�n đều c� hơn năm trăm người, c�ng đ�i đến nh�m ở tr�n điện vua trang nghi�m kho�i lạc.

Vua lại sai trung thần, sắm ch�n bằng ngọc lưu ly, mỗi ch�n đựng được ba thưng, trong mỗi ch�n ngọc đựng đ�y rượu ngon. Con liền đối ở trước c�ng ch�ng bưng l�n một ch�n n�i rằng:

"Nay b�n việc lớn, t�i thiết tưởng những người ngồi trong hội đ�y, ai cũng một l�ng. Vậy th� nay mỗi người cũng phải uống một ch�n thuốc bổ cam lồ n�y, rồi sau sẽ b�n việc".

Ai nấy đều n�i rằng: "Xin v�ng mạng Đại vương". Con liền sai quan hầu đ�n h�t kỹ nhạc, mọi người được uống rượu v� nghe �m nhạc, n�n t�m rất vui mừng, qu�n mất cừu hận, phấn chấn kh�ng c�n ngại g� nữa.

Vua lại n�ng ch�n, n�i với c�c quan rằng: "Kẻ sĩ phu n�y tu đức đ� trải qua nhiều kiếp, t�n thờ Th�nh gi�o kh�ng d�m sai lầm. Qu� ng�i v� sao nhơn việc nhỏ m� tức giận đ�nh nhau như thế? Nếu kh�ng nhịn nhau, th� e cho nước mất nh� tan,v� thế n�n lần n�y t�i lấy l�ng can gi�n xin qu� ng�i đừng đ�nh nhau nữa".

C�c quan t�u rằng: "K�nh v�ng kh�ng d�m tr�i mạng". Nh�n đ� được h�a b�nh.

Vua bạch Phật rằng: "Thưa Thế T�n! Người khởi ra việc tranh gi�nh kh�ng nh�n nơi uống rượu, tr�i lại, nh�n đặng uống rượu m� ti�u hết c�i t�m giận tức tranh gi�nh (m� đặng h�a b�nh). Đ�u kh�ng nhờ c�ng năng uống rượu ư?

Lại nữa Đức Thế T�n! Con x�t thấy trong thế gian những người bần c�ng, tiểu nh�n, n� kh�ch, tỳ nữ, mọi rợ, hoặc nh�n ng�y kh�nh tiết, hoặc ở nơi tiệm rượu; nh�m hội ăn uống, v� t�m vui vẻ kh�ng đợi người dạy, mỗi người biết nhảy m�a. Khi chưa được uống rượu th� kh�ng c� việc ấy.

Thế n�n biết rằng người th�n uống rượu m� sanh vui vẻ. Khi t�m vui vẻ kh�ng sanh niệm �c, v� kh�ng sanh ra niệm �c thế n�n mới gọi l� thiện t�m; nh�n duy�n t�m thiện n�n được b�o thiện.

Lại nữa thưa Đức Thế T�n! K�a như lo�i nhĩ hầu đặng uống rượu c�n hay đứng dậy nhảy m�a, huống chư người đời.

Theo như lời Đức Thế T�n n�i, l�m l�nh được quả b�o l�nh; l�m �c th� mắc quả b�o �c. Như người trong thế gian, nhờ đời trước l�m việc bố th� nh�n duy�n phước đức, n�n nay được gi�u to. Kẻ ngh�o đến xin, lại tham tiếc kh�ng cho; v� c�i nh�n tham tiếc n�n sẽ mắc quả b�o ngạ quỷ.

Hoặc c� người đời, hoặc nam, hoặc nữ, được th�n h�nh tốt đẹp. Con trai th� được con g�i y�u; con g�i đẹp th� được con trai y�u. Nếu c� người d�ng sức mạnh ngăn cấm nam, nữ kh�ng cho hội họp. V� kh�ng đặng hiệp n�n sanh ra ưu khổ, những tội đ�y sẽ quy về ai?

Mạt Lợi Phu nh�n đều do đời trước c� t�m tốt bố th� người. Cho n�n nay được b�o th�n tốt đẹp. V� sao Đức Thế T�n bắt giữ Ngũ giới; mỗi th�ng ăn lục trai, kh�ng đặng trau giồi hương hoa phấn s�p; lại cũng kh�ng cho đ�n h�t kỹ nhạc, v� cũng kh�ng cho gần gũi với chồng y�u, tấm th�n tốt đẹp để l�m g�, luống mất kh�ng c�ng. Đ�u chẳng phải khổ ư?".

Phật bảo vua rằng: "Đại vương nạn như thế, kh�ng phải l� kh�ng hay. Nhưng b� Mạt Lợi Phu nh�n khi c�n tuổi trẻ; nếu Ta kh�ng dạy cho giới ph�p tu tr� tuệ đ�, th� l�m sao sẽ c� c�ng đức ng�y nay; đ� hay độ đặng m�nh lại độ th�n vua. Vậy chớ c�ng đức ấy sẽ quy về ai?

B� Mạt Lợi Phu nh�n, v� nghe Ta dạy tu h�nh đ�ng ph�p. Cho n�n ng�y nay th�nh tựu tr� huệ, mới được giải tho�t vậy.

Lại nữa n�y Đại vương! Th� như người đời, trong gia đ�nh chỉ c� một đứa con, v� muốn cho th�nh người, n�n l�c c�n b� đem đến trường học. Nhờ thầy dạy bảo văn thơ, nghệ thuật, nh�n c�ch, lễ nghĩa, theo ph�p của nh� trường đều c� kỷ luật, quở, tr�ch, đ�nh, phạt, hạn chế ăn uống, kh�ng cho ngủ nhiều, ra v�o đi lại, kh�ng s�i tiết độ.

Những người c� tr�i phạm t�y tội nặng nhẹ, x�t m� h�nh phạt. V� trẻ sợ đ�n, chuy�n t�m lo học, đến khi tuổi lớn, t�i cao, học rộng, việc g� cũng biết, lại đem c�i biết ấy dạy sang người kh�c. B� Mạt Lợi Phu nh�n, v�ng giữ trai giới cũng giống như thế.

Lại nữa n�y Đại vương! V� như Ph� Lầu Na v� t�m ganh gh�t n�n cắt đứt �n �i, từ cha mẹ bỏ l�a vợ con. V�o n�i tu học, m�nh mặc �o bằng cỏ, chịu lạnh, chịu khổ, tự lập lời thệ rằng: "Quyết định đọc thuộc ch�n mươi s�u m�n kinh, thơ, k� luận đều được th�ng suốt. Nếu kh�ng được như vậy thời kh�ng trở về c�ng cha mẹ thấy nhau".

Trọn hai mươi năm tất cả th�ng suốt. Trở về th�nh Vương X� đầu đội lửa đuốc, bụng nịch tiếng đồng, đi tr�n bờ ruộng tự xướng to l�n rằng: "M�nh l� người Nhứt Thiết tr�". Rồi đến Ta hỏi rằng: "N�y C� Đ�m Sa m�n! C� biết t�i l� ai kh�ng?".

Ta n�i: Người l� người ngu si. Rồi n�i b�i tụng rằng:

Nếu l� người c� tr� tuệ,

Kh�ng khoe m�nh ai cũng biết.

Như thế l� kẻ đa văn,

Như mặt trời soi trong thế gian.

(Kh�ng khoe m�nh l� s�ng, m� ai cũng biết l� s�ng)

Kẻ vừa nghe (biết) ch�t �t,

Tự khoe m�nh l� lớn.

Như m� cầm đuốc soi,

Chiếu ai chớ m�nh kh�ng s�ng.

Khi bấy giờ, Ph� Lầu Na nghe Ta n�i lời ấy rồi bỗng nhi�n t�m ngộ, liền bỏ đuốc cổi đồng, năm v�c gieo s�t đất, hổ thẹn xin lỗi. V� do �ng l� người đa văn, tr� hụ� c�c căn th�ng lợi, cho n�n trong khi lạy xuống chưa đứng dậy m� d� dữt đặng phiền n�o trong ba c�i được quả A La H�n. Sức tr� huệ đ� th� cũng như c�u m�c điều phục con voi, voi t�y theo m�c m� đi(4).

Đại vương phải biết rằng: Luận như người tập đọc, đều nhờ ngăn cấm năm t�nh, mới được th�ng suốt kh�ng chỗ ngăn ngại. V� chỗ kh�ng ngăn ngăn ngại n�n gọi l� V� ngại tr�. V� ngại tr� ấy đủ c� bốn biện t�i vậy. Nay Ph� Lầu Na đủ c� bốn m�n biện t�i, đều nhờ khi�m tốn cần khổ học tập mới được. Thế cho n�n Ta n�i: Luận như người huệ giải c� bảy m�n của. Sao gọi l� bảy?

Một l�: T�n t�i.

Hai l�: Tinh tấn.

Ba l�: Tr� giới

Bốn l�: T�m qu�.

Năm l�: Đa văn.

S�u l�: H�nh xả.

Bảy l�: Định huệ.

Ấy l� bảy m�n của; b� Mạt Lợi Phu nh�n c� đủ bảy m�n của ấy.

Đại vương phải biết, Mạt Lợi Phu nh�n tuy l� th�n nữ, m� t�i cao tr� rộng, chẳng phải như người ph�m, đều nhờ hồi c�n trẻ đến giời, giữ g�n cẩn thận th�n, khẩu, � nghiệp, nhất t�m chuy�n niệm, tu tập tr� huệ, v� c�i sức tr� huệ n�n gọi l� sức giải tho�t; rồi đem tr� tuệ b�y tỏ khắp trong thi�n hạ.

Khi bấy giờ, Đức Thế T�n, nh�n Sa-di La Hầu La v� cả đại ch�ng m� n�i b�i tụng rằng:

Đa văn l� chim c�nh v�ng

Oai thế v� lực mạnh

V�n l� kho h�nh bảo

Ở đ�u lợi �ch đấy

Văn l� cầu cống to

Cứu khỏi mọi khổ �ch

Văn l� thuyền l�i lớn

Đưa qua biển sanh tử

Đa văn ch� được s�ng

V� s�ng tr� huệ th�m

Tr� huệ hiểu (r�) nghĩa rộng

Thấy nghe tu đ�ng ph�p

Đa văn trừ được n�o

Hay d�ng định l�m vui

Kh�o giải ph�p cam lồ

Từ đ� được Niết b�n

Văn l� biết ph�p luật

Hết nghi thấy được ch�nh

Nhờ văn bỏ phi ph�p

Đi đến chỗ bất tử

Ti�n nh�n k�nh thờ văn

Chư Thi�n lại cũng thế

Giữ t�m kh�ng bu�ng lung

Đa văn th�nh Th�nh tr�

Tr� huệ trừ lo giận

Cũng dẹp th�i t� phi

Người muốn cầu y�n ổn

Phải t�n thờ người tr� (s�ng suốt)

M� từ đ�y được mắt

Như trong tối được đuốc,

Mở lối cho người đời

Như người s�ng dắt người tối

Thế l� bỏ ngu si

Ly, mạn, h�o, ph�, lạc

Chăm học thờ Minh sư

Ấy gọi l� người đức.

Khi bấy giờ Đức Thế T�n n�i b�i kệ ấy rồi bảo vua rằng: "N�y Đại vương! Nay Đại vương c� phước đức th�ng suốt nghĩa rộng, l� đều bởi đời trước th�n cận (gần gũi) bậc Minh sư khi�m tốn, cầu khẩn, hầu hạ (phụng thờ) học tập mới được nh�n duy�n quả b�o, nay được l�m vua; tr� huệ th�ng suốt t�y nghi tiếp dắt trong thế gian �t c�.

Thế cho n�n Ta n�i B�t Nh� tr� huệ c� bốn nghĩa, th� đủ biết rằng: Người cầu đạo tam thừa phải học ph�p B�t Nh�. Muốn l�a khỏi c�i khổ hoạn trong tam đồ b�t nạn, muốn hưởng quả b�o kho�i lạc c�i nhơn thi�n. N�i t�m lại l�, muốn cầu tất cả phước đức đều phải tu học tr� huệ phương tiện.

Như Ta trước đ� n�i: Vua A Dật Đa, v� nhờ sức cần khổ học tập tr� huệ, tuy trong khi lỡ l�m �c m� phải sanh trong đường �c th�, nhưng thường nhớ lại t�c mạng, v� nhớ được t�c mạng n�n bỏ dữ l�m l�nh, ch�ng được giải tho�t, cảm động đến chư Thi�n tiếp tế c�ng dường, d�ng sức tr� huệ l�m thầy chư Thi�n. Do nh�n duy�n ấy, n�n Ta n�i B�t Nh� c� đủ bốn nghĩa vậy".

Khi bấy giờ, vua Ba Tư Nặc nghe Phật giảng dạy tr� huệ phương tiện, c�ng đức nh�n duy�n, tất cả vui mừng. Th�i tử Kỳ Đ�, Phu nh�n, Th�i hậu, quần thần, sĩ d�n, tất cả đại ch�ng kh�ng ai m� kh�ng tỏ ngộ, mỗi người đều cung kỉnh, v� Phật l�m lễ lại ngồi như cũ.

Vua lại v�ng tay bạch Phật rằng: "Theo như lời Phật n�i, người đời tu thiện kể c� hai m�n. Một l�: Hữu lậu thiện. Hai l�: V� lậu thiện. Hữu lậu, V� lậu hai nghĩa c�ng quy về một. V� sao Đức Thế T�n lại n�i kh�c nhau ư?".

Phật bảo vua rằng: "Người c� hai hạng. Một l� người lợi căn. Hai l� người độn căn; m� người độn căn c� hai m�n thiện, c�n người lợi căn th� kh�ng n�i hai vậy. Sở dĩ v� sao? V� như c�c nguồn nước chảy cũng về một biển. C�n người độn căn bị c�c căn ngăn lấp, thế cho n�n v� n�i c�c ph�p ph�n biệt cho nghe".

Khi bấy giờ, Th�i tử vua nước ấy l� Kỳ Đ� bạch Phật: "Thưa Đức Thế T�n, giới ph�p Thập thiện c� nhiều nghĩa hay l� cũng đồng một nghĩa. Ph�p Thập thiện về giới vọng ngữ một hay nhiều. Nếu chỉ một nghĩa, chắc con kh�ng giữ g�n được, c�n nhiều nghĩa xin Phật n�i cho".

Phật bảo Kỳ Đ� rằng: "Vọng ngữ c� hai, một l� nặng, hai l� nhẹ. Sao gọi l� nặng? Nghĩa l� người thọ giới rồi m� kh�ng tu tr� huệ, ngu si tối dốt, kh�ng biết gi�o h�a l�m Phật ph�p được hưng thịnh th�m l�n. V� những lẽ ấy người ta khinh dể, kh�ng được của c�ng dường bần c�ng khốn khổ; v� kh�ng được c�ng dường n�n ngo�i th�n hiện tướng tinh tấn, m� trong t�m l�m việc t� trược.

C�ng nhau tuy�n truyền đến n�i mọi rằng Tỳ - kheo kia, khổ hạn, tinh tấn, đặng cảnh giới thiền, hoặc n�i thấy Phật, thấy rồng, thấy quỷ. Những người như thế gọi l� đại vọng ngữ. Người phạm tội đ�y đọa v�o trong địa ngục A tỳ.

Lại cũng c� tội vọng ngữ hay l�m thiệt hại người, ph� hoại nh� người; lại c� tội vọng ngữ, l�m tr�i mất kỳ hẹn khiến cho người tức giận, như vậy gọi l� tội hạ vọng ngữ, những người l�m như thế gọi l� phạm giới, đọa trong tiểu ngục. C�n bao nhi�u thứ vọng ngữ như l� n�i chơi v� những l� đ�ng giấu, sự đ�ng cấm hoặc c� n�i kh�ng, hoặc kh�ng c� n�i, kh�ng phạm giới vậy".

Th�i tử Kỳ Đ� nghe lời n�i ấy rồi, liền ở trước Phật thọ ph�p Thập thiện v� bạch Phật rằng: "Thưa Thế T�n! Đệ tử ng�y nay nghi hối đ� trừ, ph�t t�m Tam Miệu Tam Bồ đề xin Phật chứng biết".

Phật n�i: "Hay thay! Ngươi nay đ� biết thế, Ta rất vui mừng".

Khi bấy giờ, vua Ba Tư Nặc bạch với Phật rằng: "Theo như lời Phật đ� n�i, th� mười phương c�c vị Hiền Th�nh r� thấu nh�n duy�n quả b�o của tất cả ch�ng sanh. Vậy th� phụ vương con trước kia tu tr� giới cấm của ngoại đạo, kh�ng uống rượu v� kh�ng ăn h�nh, tỏi, ngũ vị t�n; k�nh thờ Phạm Thi�n v� thờ mặt nhật, nguyệt, thủy, hỏa, thường l�m việc bố th� để cầu sanh về c�i trời Phạm Thi�n. Mỗi năm thường d�ng một ng�n con b� sữa c�ng dường cho c�c thầy B�-la-m�n.

Kể bốn mươi năm, c� bốn vạn con b�, thỉnh c�c thầy B�-la-m�n ăn sữa, t� lạc, sanh t�, thục t�, đề hồ c�c vị, c�ng đức như thế sẽ sanh về c�i trời n�o? C�i xin Phật dủ l�ng thương x�t dạy bảo, khiến cho những người tu h�nh ai cũng được nghe được biết".

Phật bảo vua rằng: "Quả b�o của Ti�n Vương, nay ở trong địa ngục. Sở dĩ v� sao? V� rằng sanh ra kh�ng gặp thiện thời, kh�ng gặp thiện hữu v� kh�ng gặp thiện phương tiện, tuy tu c�c c�ng đức m� kh�ng đặng khỏi tội. Nhưng m� c�i c�ng đức bố th� kia kh�ng mất đi đ�u, chừng n�o tội hết mới đặng hưởng phước".

Đại vương phải biết: "Luận như người tu phước kh�ng chuộc được tội, v� kh�ng chuộc được tội n�n cần phải c� phương tiện mới chuộc được tội".

Phương tiện l� g�? Nghĩa l� �ng Thiện tri thức. Sao gọi l� thiện hữu? Nghĩa l� người ch�nh kiến ấy l� thiện hữu. Thường đem lời ch�nh điều phục t�m m�nh.

Ch�nh gi�o l� g�? Nghĩa l� dạy qu�n ph�p v� thường, khổ, kh�ng, v� ng� v� mười hai nh�n duy�n tr�i buộc đường sanh tử. V� tu ph�p Tứ Chơn đế; thấy khổ, đoạn tập, chứng diệt, tu đạo, thực h�nh s�u ph�p Ba La Mật v� Tứ V� Lượng T�m, thế mới gọi l� phương tiện điều phục c�c căn, v� điều phục c�c căn n�n định huệ được th�nh tựu, v� định huệ được th�nh tựu n�n t�m m�nh được ngay thẳng, v� t�m m�nh được ngay thẳng n�n sanh ra tinh tấn. V� t�m tinh tấn n�n hay sanh ra sự giữ giới, v� giữ giới được ho�n to�n n�n định huệ s�ng tỏ, v� huệ được s�ng tỏ n�n l�m đủ mu�n hạnh th�ng suốt kh�ng ngăn ngại, v� mu�n hạnh th�ng suốt kh�ng ngăn ngại cho n�n k�u l� giải tho�t, m� c�i t�m giải tho�t đ� tức l� Niết b�n vậy. Thế cho n�n mới k�u l� Thiện tri thức vậy.

Đại vương phải biết: Minh sư dắt dẫn thật l� một nh�n duy�n lớn, kh�ng n�n khinh vậy. Đại vương nay được gặp Hiền Th�nh, đều nhờ nh�n duy�n quả b�o đời trước, n�n đời nay nghe ph�p tin hiểu, lại c� t�i năng l�m cho người tin hiểu. Thế n�n Ta n�i người s�ng kh� gặp, như c� một người kh�ng ai s�nh kịp, người đ� sanh ra chỗ n�o, th�n tộc nhờ phước, thế n�n phải tu B�t Nh� tr� huệ".

Vua bạch Phật rằng: "Thưa Đức Thế T�n! Con nghe Thế T�n n�i tr� huệ phương tiện, t�m con đ�u được th�ng suốt, theo như lời của Đức Thế T�n đ� n�i họa phước chẳng đồng, nhưng m� kh�ng biết Ti�n Đế của con, c� c�i �c nghiệp chi v� chịu khổ b�o g�?".

Phật bảo vua rằng:"Ti�n đế của Đại vương c� s�u m�n tội. Sao gọi l� s�u m�n tội?.

Một tội l�: Ngạo mạn, nhơ bẩn, kh�ng luận việc nhỏ hay lớn, đ�nh phạt ngang t�ng, v� kh�ng nhẫn nhịn vậy. Hai tội l�: Tham nhận của b�u, xử đo�n kh�ng c�ng, l�m cho thi�n hạ k�u r�u o�n hận. Ba tội l�: Vui chơi, săn bắn l�m khốn khổ nh�n d�n, t�n s�t ch�ng sanh những lo�i tiếc mạng sống. Bốn tội l�: Giam cầm cung nữ, kh�ng đặng vừa �, chịu nhiều khổ n�o. Năm tội l�: Đắm m� nữ sắc, mới chuộng cũ vong, ăn ở bất b�nh, sanh ra o�n hận. S�u tội l�: Sợ c�c thầy B�-la-m�n, ăn vụng rượu thịt, h�nh, tỏi, ngũ vị t�n; sợ kia quở tr�ch, dối tr� du bợ, ấy gọi l� s�u việc tội nghiệp nh�n duy�n sanh trong địa ngục.

Vua bạch Phật rằng: "Nếu đ� như vậy đ� th� khi Phật chưa ra đời. Đệ tử n�y cũng c� tội như thế, vậy b�y giờ phải l�m sao tu ph�p Thập thiện cho được th�nh tựu kh�ng ngăn ngại ư?".

Phật bảo vua rằng: "Như Ta trước đ� n�i, khi �nh mặt trời mọc ra th� c�c tối ti�u hết hay l� c�n tối chăng?"

Vua bạch Phật rằng: "Thưa Đức Thế T�n! �nh s�ng của đ�n c�n c� thể diệt được tối tăm, huống chi oai thế của �nh s�ng mặt trời rất mạnh vậy".

Phật n�i rằng: "Nay vua c� phước đức nghe Ta n�i ph�p th�nh tựu tr� huệ, v� như �nh s�ng mặt trời ti�u diệt hết c�c sự tối tăm, kh�ng c�n tội lỗi vậy".

Vua Ba Tư Nặc bạch Phật rằng: "Cha con t�n thờ những thầy B�-la-m�n tinh tấn tr� huệ, tu tập khổ hạnh, l� v� cầu phước kh�ng tiếc th�n mạng, hoặc c� khi gieo m�nh xuống n�i, năm m�n n�ng h�p th�n, hoặc bỏ ăn uống để cầu sanh về c�i Phạm Thi�n hoặc chất củi thi�u sống th�n m�nh, hoặc co gi� hả miệng hớp �nh s�ng mặt trời, hoặc leo l�n c�y cao, lấy d�y buộc ch�n rồi th�ng đầu xuống, hoặc nằm tr�n ch�ng gai, rinh đ� đ� l�n bụng c� như vậy v.v... biết bao l� khổ hạnh. Nhưng m� kh�ng biết nh�n duy�n phước đức, c�ng tu khổ hạnh sẽ về chỗ n�o?"

Phật đ�p rằng: "Như Ta đ� n�i trước, l�m khổ chịu quả b�o khổ, l�m vui được quả b�o vui, vua kh�ng nghe sao?".

Vua n�i rằng: "Thưa Đức Thế T�n! Như vậy thời Thế T�n bắt c�c h�ng đệ tử phải tr� cấm giới đ�u chẳng phải l� khổ ư? V� sao? V� luận như người trong l�c đ�i kh�ng được ăn liền, đ�m ra phiền n�o, tức giận nổi lộn kh�ng c�n biết chi l� chi, chỉ muốn l�m hại giết Tu Ca la, những việc như thế n�n chịu khổ nhiều đời, đ�u chẳng phải l� �c sao?".

Phật bảo vua rằng: "Ta trước sở dĩ hạn chế cho ăn giữa giờ ngọ ấy l� v� hai lẽ. Một l�: V� c� Tỳ - kheo bỏ ph�p ngoại đạo v�o trong ph�p Ta xuất gia tu h�nh, v� t�m chịu đ�i kh�t, khổ hạnh trước đ� quen. Hai l�: C�c �ng đệ tử đặng m�n ăn ngon l�nh (b�o) tham ăn qu� no, v� ăn kh�ng tiết độ n�n sanh ra c�c bệnh. Thế n�n Ta hạn chế sự ăn, chẳng phải l� v� chịu đ�i chịu khổ, để cầu phước đức vậy.

Lại nữa c� giờ khắc, đ� l� v� Ta thấy c�c thầy Tỳ - kheo, ng�y đ�m nghiễu nghện đi xin ăn, ăn kh�ng c� giờ khắc, l�m cho bọn ngoại đạo n� ch� tr�ch v� n�i rằng:"C� Đ�m Sa m�n tự n�i đạo m�nh l� tinh tấn, m� sao kh�ng bằng ph�p ngoại đạo. Thế n�n Ta bắt ăn c� giờ, chớ chẳng phải bắt chịu đ�i chịu khổ để cầu phước vậy.

N�i t�m lại l� Ta bắt giữ cấm giới, ch�nh v� người ngu si kh�ng huệ phương tiện, chớ chẳng phải l� hạng người tr� huệ biết r� thời nghi vậy.

Như Ta trước đ� n�i:B�t Nh� tr� huệ tức l� sức giải tho�t chỗ đ� l� chỗ thực h�nh của bậc Th�nh Hiền m� người tr� cần phải v�ng l�m".

Vua nghe lời ấy rồi c�ng th�m hoan hỷ liền đứng dậy cung kỉnh, v� Phật l�m lễ, tất cả đại ch�ng cũng đồng như vậy.

PHẦN LƯU TH�NG

Khi bấy giờ, vua Ba Tư Nặc quỳ gối chắp tay bạch Phật rằng: "Thưa Đức Thế T�n! Nay trong đại ch�ng đ� nghe Phật giảng n�i, mối nghi tan sạch. V� cũng như �nh s�ng mặt trời ti�u hết c�c tối tăm, thấy được tỏ r�. C�ng đức như đ�y, �n kia kh� đền. Đệ tử ch�ng con l�m c�ch n�o thi thiết c�ng dường, để đền c�i ơn nặng Đức Thế T�n ng�y nay vậy".

Phật bảo vua v� cả trong đại ch�ng rằng: "Gi�o ph�p cam lồ c�ng kia kh� trả, d� cho c� người ở trong hằng sa kiếp, tận t�m phụng sự Phật Ph�p Tăng �o mặc, ăn uống, đồ nằm, tật bệnh, thuốc thang, th� � vua nghĩ sao, phước kia nhiều chăng?".

Vua n�i rằng: "Dạ nhiều lắm, kh�ng c� thể so lường được".

Phật bảo vua rằng: "Gi�o ph�p cam lồ đ�y, tinh diệu kh� lường, cứu độ tất cả bất kỳ việc lớn hay nhỏ. Chẳng phải d�ng c�i sức phước đức c�i Nhơn Thi�n m� c� thể trả được vậy. Nếu muốn trả chỉ c� một việc, c� thể trả ơn Phật được".

Sao l� một việc? Nghĩa l� thường d�ng t�m từ đem c�i chỗ của m�nh hiểu biết tất cả thiện ph�p đ�, lần lựa khai h�a nhẫn đến một người, cũng l�m cho họ t�n t�m th�nh tựu tr� huệ. Cứ thế rồi l�n đến v� c�ng v� tận. V� như một ngọn đ�n, mồi ra kh�ng biết bao nhi�u ngọn đ�n, người tu như thế mới gọi l� học tr� trả ơn nặng cho thầy.

Đại vương phải biết. Muốn trả ơn thầy giải tho�t cho m�nh đ�, th� m�nh lại phải đem tr� huệ giải tho�t cho ch�ng sanh, người tu như vậy thời chẳng những c�ng dường trả ơn cho thầy m� th�i, m� cũng l� c�ng dường ba đời chư Phật vậy".

Vua lại v�ng tay bạch Phật rằng: "Thưa Đức Thế T�n! Con xin tuy�n truyền gi�o ph�p khai ngộ quần sanh, cầu mong đi về con đường ch�nh kiến tu tập Th�nh đạo, th� c�i phước đ� l�m sao? C�i xin Phật dủ l�ng từ thương x�t, khai dạy cho con v� tất cả ch�ng sanh".

Phật bảo vua rằng: "Hoặc c� Thiện nam tử, Thiện nữ nh�n n�o theo thầy nghe ph�p một c�u, một nghĩa, rồi lần lựa gi�o h�a th�m ra, cho đến một người n�o chưa tin th� khiến cho họ tin, người n�o chưa hiểu khiến cho họ hiểu, c�i c�ng đức như đ�y kh�ng lường kh�ng ngằn, chẳng phải ph�m phu m� c� thể biết được".

N�y Đại vương! Giả sử như c� người ở trong ng�n năm, d�ng thức ăn thuốc uống, y phục qu� b�u cung k�nh c�ng dường Phật, Ph�p v� Th�nh Tăng, phước đức kia nhiều chăng?"

Vua n�i rằng: "Dạ nhiều lắm, kh�ng thể c�n lường".

Phật bảo: "N�y Đại vương! Nếu c� Thiện nam tử, người Thiện nữ n�o, theo thầy nghe thuyết Ch�nh gi�o của Phật, rồi lần lựa gi�o h�a th�m ra cho đến một người n�o cũng khiến cho họ tin hiểu, th� c�i chỗ được phước c�n hơn mu�n ng�n ức bội, đối với người bố th� kh�ng bằng một phần. V� sao? V� c�i c�ng đức thuyết ph�p thật l� kh�ng lường vậy".

Khi bấy giờ, Phật bảo �ng A Nan: "N�y A Nan! Như gi�o ph�p đ�y, �ng phải tinh cần, tuyền truyền gi�o h�a, tất cả nh�n d�n, th� phước đức kh�ng lường.

N�y A Nan! Ng�y nay Ta d�ng ph�p mầu V� thượng tuyệt đối đ�y giao ph� cho �ng. Vậy �ng phải tuy�n bố, gi�o h�a đi độ khắp tất cả ch�ng sanh, ấy l� c�ng dường tất cả chư Phật đ� vậy".

�ng A nan lại v�ng tay bạch với Đức Thế T�n rằng: "Phật giao cho con Kinh n�y, m� kh�ng biết t�n Kinh n�y l� t�n chi?".

Phật bảo �ng A Nan rằng: "Kinh n�y t�n l� Kinh "Vị Tằng Hữu Thuyết Nh�n Duy�n". Vậy phải cần tu v� lưu h�nh".

Khi bấy giờ, vua Ba Tư Nặc, Th�i tử Kỳ Đ�, Phu nh�n, Hậu cung, bốn bộ đệ tử Th�ch, Phạm, Chư Thi�n, B�t Bộ, Long Thần, t�m mươi mu�n người, nghe Phật giảng n�i đều rất vui mừng, mỗi người đều ph�t t�m trước ng�i Tam Bảo, lễ Phật rồi lui về, đ�ng như ph�p m� v�ng l�m.

PHẬT N�I KINH NH�N DUY�N CHƯA TỪNG C�

HẾT QUYỂN HẠ

�