VT0224 KINH ĐẠO HÀNH BÁT-NHÃ BA-LA-M�̣T q1

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[ �中文| � ENGLISH � ]

KINH ĐẠO HÀNH BÁT-NHÃ BA-LA-M�̣T

Hán dịch: Đời H�̣u Hán, Tam tạng Pháp sư Chi-l�u-ca-s�́m, người nước Nhục Chi.

QUY�̉N 1

Ph�̉m 1: ĐẠO HÀNH

Đức Ph�̣t ngự trong núi Kỳ-xà-qu�̣t g�̀n thành La-duy�̣t-kỳ cùng với các vị đại Tỳ-kheo đ�ng kh�ng k�̉ xi�́t. Các đ�̣ tử như T�n giả Xá-lợi-ph�́t, Tu-b�̀-đ�̀� và v� s�́ các vị Đại B�̀-tát như B�̀-tát

Di-lặc, B�̀-tát Văn-thù-sư-lợi�

B�́y giờ nhằm ngày rằm thuy�́t giới, Đức Ph�̣t bảo Tu-b�̀-đ�̀:

�H�m nay là ngày h�̣i lớn của B�̀-tát, �ng hãy thuy�́t pháp Bát-nhã ba-la-m�̣t cho các B�̀-tát đ�̉ họ tu học.

Xá-lợi-ph�́t th�̀m nghĩ: �H�m nay n�́u T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ thuy�́t pháp Bát-nhã ba-la-m�̣t cho các B�̀-tát th� đó là do tự sức của T�n giả hay là nhờ oai th�̀n của Ph�̣t?�

Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t ý nghĩ của Xá-lợi-ph�́t, li�̀n nói với Xá-lợi-ph�́t:

�Đ�̣ tử của Ph�̣t đ�u dám tự ý thuy�́t pháp, pháp được tuy�n thuy�́t đ�̀u nhờ vào oai th�̀n của Ph�̣t. V� sao? V� pháp Ph�̣t nói, y vào đó tu học đ�̀u có chứng đắc. R�̀i đ�̀u y theo pháp �́y l�̀n lượt truy�̀n dạy cho nhau đ�̉ đ�̀u được chứng đắc. Trong Chánh pháp, kh�ng bao giờ có tranh cãi. V� sao? V� lúc nghe thuy�́t pháp kh�ng ai tự cảm th�́y kh�ng th�ch thú. Thi�̣n nam, thi�̣n nữ n�n theo đó mà tu học.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Ph�̣t bảo con thuy�́t pháp Bát-nhã ba-la-m�̣t cho các B�̀-tát. B�̀-tát phải theo pháp này tu học đ�̉ được thành tựu. Ph�̣t bảo con nói với B�̀-tát nhưng với B�̀-tát mà có danh tự tức là ch�́p trước vào B�̀-tát. Có danh tự tức chẳng phải là danh tự, th� làm sao trong pháp này có danh tự gọi là B�̀-tát, mà th�̣t ra hoàn toàn kh�ng th�́y có pháp gọi là B�̀-tát. Pháp B�̀-tát và danh tự B�̀-tát hoàn toàn kh�ng có, cũng kh�ng th�́y có B�̀-tát, cũng kh�ng th�́y có pháp của B�̀-tát th� làm sao có B�̀-tát đ�̉ dạy Bát-nhã ba-la-m�̣t! B�̀-tát nghe nói pháp Bát-nhã ba-la-m�̣t này mà t�m kh�ng chán ngán, kh�ng kinh, kh�ng khi�́p, kh�ng ghét, kh�ng sợ th� B�̀-tát phải nghĩ là học Như th�́, phải nghĩ là trụ Như th�́. H�̃ người vào trong pháp này, th� t�m chẳng n�n nghĩ m�nh là B�̀-tát. V� sao? V� có t�m tức là chẳng phải t�m.

Xá-lợi-ph�́t hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�V� sao có t�m tức là chẳng phải t�m?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�V� t�m cũng chẳng có, cũng chẳng kh�ng, cũng chẳng th�̣t có, cũng chẳng bi�́t được ch�̃ trụ.

Xá-lợi-ph�́t hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�V� sao t�m cũng chẳng có, cũng chẳng kh�ng, cũng chẳng th�̣t có, cũng chẳng bi�́t được ch�̃ trụ. Như v�̣y cũng chẳng có, cũng chẳng kh�ng, cũng chẳng có �có t�m�, cũng chẳng kh�ng �kh�ng t�m�?

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Đúng th�́, cũng chẳng có �có t�m�, cũng chẳng kh�ng �kh�ng t�m�.

Xá-lợi-ph�́t khen:

�Hay thay, Tu-b�̀-đ�̀! Người học v� mu�́n thành Ph�̣t mà học Ph�̣t th� kh�ng th�̉ kh�ng nghe nói đ�́n b�̣c trụ tr� tu�̣ th�n kh�ng (Tu-b�̀-đ�̀), v� T�n giả là người b�̣c nh�́t thuy�́t pháp v�̀ tr� tu�̣ th�n kh�ng. B�̀-tát từ trong pháp này được kh�ng thoái chuy�̉n (A-duyvi�̣t tr�). Người nào học pháp Kh�ng này th� chẳng bao giờ còn đánh m�́t Bát-nhã ba-la-m�̣t. Như v�̣y là do B�̀-tát đã trụ trong Bát-nhã ba-la-m�̣t. Người mu�́n học pháp A-la-hán th� phải nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t, phải học t�̣p, phải thọ tr�. Người mu�́n học pháp B�ch-chi-ph�̣t th� phải nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t, phải học t�̣p, phải thọ tr�. Người mu�́n học pháp B�̀-tát th� phải nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t, phải học t�̣p, phải thọ tr�. V� sao? V� Bát-nhã ba-la-m�̣t th�m di�̣u n�n B�̀-tát c�̀n phải học.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Con nghĩ kỹ, v� t�m của B�̀-tát chẳng th�̣t có, cũng chẳng th�̉ bi�́t ch�̃ trụ, cũng chẳng th�̉ th�́y nó ở đ�u, cho n�n Bát-nhã ba-la-m�̣t của B�̀-tát chẳng th�̉ nói, danh tự B�̀-tát cũng chẳng th�̉ nói. B�̀-tát kh�ng có ch�̃ trụ, hoàn toàn kh�ng th�̣t có, cũng kh�ng ra, cũng kh�ng vào, cũng kh�ng trụ, cũng kh�ng dừng. V� sao? V� danh tự B�̀-tát hoàn toàn kh�ng th�̣t có, kh�ng trụ, kh�ng dừng. B�̀-tát nghe nói Bát-nhã ba-la-m�̣t-đa Như th�́, t�m kh�ng chán ngán, kh�ng kinh, kh�ng khi�́p, kh�ng ghét, kh�ng sợ. V� bước vào quả vị kh�ng thoái chuy�̉n n�n bi�́t kh�ng còn lui sụt.

B�̀-tát tu thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng trụ trong sắc, kh�ng trụ trong th�́ng dương (thọ), tư tưởng, sinh tử (hành), thức. V� sao? V� trụ trong sắc là tu hành bằng vọng thức, trụ trong th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức là tu hành bằng vọng thức. Chẳng n�n tu hành bằng vọng thức. N�́u trụ trong đó, nghĩa là chẳng tu�n theo lời dạy của Bát-nhã ba-la-m�̣t. V� sao? V� tu hành bằng vọng thức, n�n chẳng tu thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t. B�̀-tát chẳng tu thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t th� chẳng đắc tr� Nh�́t thi�́t tr�.

Xá-lợi-ph�́t hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�B�̀-tát phải tu thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào đ�̉ đắc Bát-nhã ba-la-m�̣t?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�B�̀-tát tu thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng ch�́p sắc, kh�ng ch�́p th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức. Chẳng ch�́p sắc tức là kh�ng sắc, chẳng ch�́p th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức tức là kh�ng có th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức. Cả Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng kh�ng ch�́p. V� sao kh�ng ch�́p? V� như bóng kh�ng th�̣t có, kh�ng th�̣t có n�n kh�ng ch�́p. B�̀-tát tu thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t, kh�ng ch�́p t�́t cả danh tự, v� th�́ Tam-mu�̣i kh�ng có hai b�n, kh�ng có ch�nh giữa. Các b�̣c A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t kh�ng th�̉ sánh bằng.

Lại nữa Xá-lợi-ph�́t! B�̀-tát kh�ng ch�́p tr� Nh�́t thi�́t tr�. V� sao? V� B�̀-tát kh�ng n�n mang ý tưởng th�́y tr� Nh�́t thi�́t tr�, dù nghĩ mu�́n th�́y cũng kh�ng bao giờ th�́y được, th� cũng như đạo nh�n khác chẳng tin tr� Nh�́t thi�́t tr�. V� sao? V� họ ch�́p có th�n. Giả sử vị đạo nh�n �́y tin Ph�̣t. Tin Ph�̣t r�̀i, phản lại ti�̉u đạo đ�̉ vào trong Ph�̣t đạo. H�̃ vào trong Ph�̣t đạo r�̀i th� người �́y chẳng còn ch�́p, nghĩa là chẳng ch�́p sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức. Chẳng ch�́p r�̀i nhưng cũng chưa hi�̉u, v�̃n chưa thành tựu, cũng chẳng th�́y tr� này, nghĩa là chẳng th�́y tr� này ở nơi sắc b�n trong, cũng chẳng th�́y tr� này ở nơi sắc b�n ngoài, cũng chẳng th�́y tr� này ở ch�̃ khác, cũng chẳng th�́y tr� này ở nơi th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức b�n trong, cũng chẳng th�́y tr� này ở nơi th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức b�n ngoài, cũng chẳng th�́y tr� này ở ch�̃ khác, cũng chẳng nhờ pháp khác mà được giải thoát. V� học được Ph�̣t pháp mới rõ bi�́t là nhờ pháp này mà được giải thoát, r�̀i cho rằng: Pháp này đ�̀ng với N�-hoàn. B�̀-tát chớ làm Như th�́, đừng th�́y pháp từ b�n trong, b�n ngoài, r�̀i nói là đ�̀ng với Bát-nhã ba-la-m�̣t. T�́t cả đ�̀u kh�ng nh�̣n theo th� ai là người đắc pháp, kh�ng nắm kh�ng bu�ng, cũng kh�ng có ý tưởng v�̀ N�-hoàn, v� th�́ B�̀-tát cũng kh�ng ch�́p cả Bát-nhã ba-la-m�̣t, cũng kh�ng ch�́p sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức, cũng chẳng ở giữa chừng mà Bát-n�hoàn th� ắt đ�̀y đủ mười Lực, b�́n V� sở úy, mười tám pháp B�́t c�̣ng của Ph�̣t. B�̀-tát đã tu thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t th� phải th�́y đi�̀u g�? Và Bát-nhã ba-la-m�̣t này trụ ở đ�u? Pháp Bát-nhã ba-la-m�̣t này hoàn toàn kh�ng th�̣t có, hoàn toàn kh�ng th�̉ bi�́t ch�̃ trụ, th�́ n�n B�̀-tát phải nghĩ rằng: �B�̀-tát nào nghe Bát-nhã ba-la-m�̣t này mà kh�ng chán ngán, kh�ng kinh, kh�ng hãi, kh�ng ghét, kh�ng sợ th� bi�́t B�̀-tát �́y kh�ng l�a Bát-nhã ba-la-m�̣t. B�̀-tát c�̀n phải bi�́t rõ như v�̣y.�

Xá-lợi-ph�́t hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�B�̀-tát do đ�u hi�̉u Bát-nhã ba-la-m�̣t? Có phải là do sắc l�a ngay nơi sắc; th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức l�a ngay nơi th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức; Bát-nhã ba-la-m�̣t l�a ch�nh Bát-nhã ba-la-m�̣t hay kh�ng?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Đúng th�́!

Xá-lợi-ph�́t khen:

�Hay thay, Tu-b�̀-đ�̀! N�́u B�̀-tát l�a các pháp �́y th� li�̀n tự đạt đ�́n tr� Nh�́t thi�́t tr�.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Đúng th�́! B�̀-tát l�a các pháp �́y li�̀n tự đạt đ�́n tr� Nh�́t thi�́t tr�. V� sao? V� tr� Nh�́t thi�́t tr� kh�ng từ đ�u sinh, cũng kh�ng từ đ�u ra. B�̀-tát như v�̣y mau g�̀n thành Ph�̣t. B�̀-tát tu thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t th� kh�ng ngăn cách với tr� Nh�́t thi�́t tr�.

Xá-lợi-ph�́t nói:

�Vị B�̀-tát tinh t�́n nói như v�̀y: N�́u như hành sắc tức là hành tưởng (ch�́p tướng), sinh sắc hành tức là hành tưởng, quán sắc hành tức là hành tưởng, di�̣t sắc hành tức là hành tưởng, kh�ng sắc hành tức là hành tưởng, thức hành l�̣p ra v� mu�́n thủ đắc, �́y là hành tưởng, hành th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức tức là hành tưởng, sinh thức hành tức là hành tưởng, quán thức hành tức là hành tưởng, di�̣t thức hành tức là hành tưởng, kh�ng thức hành tức là hành tưởng. B�̀-tát này v� hành tưởng và ch�́p l�́y cái hành �́y n�n chẳng th�u giữ được Bát-nhã ba-la-m�̣t, nghĩa là chẳng thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t. N�́u B�̀-tát mu�́n thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t th� đừng có hành tưởng (ch�́p tướng).

Xá-lợi-ph�́t hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�B�̀-tát phải thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Chẳng hành sắc, chẳng sinh hành, chẳng quán sắc hành, chẳng di�̣t sắc hành, chẳng kh�ng sắc hành, chẳng hành th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức chẳng sinh thức hành, chẳng quán thức hành, chẳng di�̣t thức hành, chẳng kh�ng thức hành. Chẳng hành sắc, chẳng hành sắc tưởng, chẳng hành sắc sinh, chẳng hành sắc quán, chẳng hành thức di�̣t, chẳng hành thức kh�ng, cũng kh�ng ch�́p, cũng kh�ng hành, cũng kh�ng ch�́p hành, kh�ng ch�́p kh�ng hành, kh�ng cũng kh�ng hành, cũng kh�ng đ�nh chỉ hành, như v�̣y là kh�ng ch�́p. V� sao? V� t�́t cả pháp kh�ng từ đ�u đ�́n cũng kh�ng bị mang đi đ�u. Đại B�̀-tát kh�ng ch�́p danh tự đ�́i với t�́t cả pháp danh tự, v� th�́ Tam-mu�̣i kh�ng có hai b�n, kh�ng có ch�nh giữa, các vị A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t kh�ng th�̉ bi�́t đ�́n. Đại B�̀-tát tu theo Tam-mu�̣i này chóng được thành Ph�̣t.

Tu-b�̀-đ�̀ nương nhờ oai th�̀n của Ph�̣t nói lời này:

�B�̀-tát đ�̀u được mang danh tự kh�ng thoái chuy�̉n, được Đức Ph�̣t quá khứ thọ ký thành Ph�̣t, tu theo Tam-mu�̣i này, nhưng cũng chẳng ch�́p Tam-mu�̣i, cũng chẳng có ý tưởng v�̀ Tam-mu�̣i, cũng chẳng cho là Tam-mu�̣i, cũng chẳng nhớ v�̀ Tam-mu�̣i, cũng chẳng nghĩ là trụ Tam-mu�̣i, cũng chẳng nói là Tam-mu�̣i của t�i. Người đã tu theo pháp này th� kh�ng có nghi.

Xá-lợi-ph�́t hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�Làm th�́ nào đ�̉ tu theo Tam-mu�̣i này? B�̀-tát đã được mang danh tự kh�ng thoái chuy�̉n, được Đức Ph�̣t quá khứ thọ ký thành Ph�̣t có th�̉ th�́y được ch�̃ trụ của Tam-mu�̣i này kh�ng?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Kh�ng th�̉ th�́y được. Này Xá-lợi-ph�́t! Thi�̣n nam tử cũng chẳng bi�́t cũng chẳng hi�̉u.

Xá-lợi-ph�́t hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�V� sao chẳng bi�́t, chẳng hi�̉u?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Cũng kh�ng đắc Tam-mu�̣i, cũng kh�ng có Tam-mu�̣i, cũng kh�ng có danh tự Tam-mu�̣i.

Đức Ph�̣t dạy:

�Hay thay, này Tu-b�̀-đ�̀! Như ta đã nói �ng là người khéo trụ nơi tr� tu�̣ th�n kh�ng. �ng nói như th�́ là v� các B�̀-tát, là v� thu�̣n theo giáo pháp Bát-nhã ba-la-m�̣t. B�̀-tát học như th�́ tức là học Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Xá-lợi-ph�́t bạch Đức Ph�̣t:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! B�̀-tát học như th�́ tức là học Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Xá-lợi-ph�́t hỏi Đức Ph�̣t:

�Học như th�́ là học pháp nào?

Đức Ph�̣t dạy:

�B�̀-tát học như th�́ là học pháp kh�ng có g� đ�̉ học. V� pháp v� sở đắc, đừng ngu si như trẻ con học.

Xá-lợi-ph�́t thưa:

�Ai có th�̉ đắc pháp này?

Đức Ph�̣t dạy:

�Kh�ng có đắc, do th�́ mà đắc pháp v� sở đắc. Đừng ngu si như trẻ con học, cho rằng có giả danh th� chẳng th�̉ đắc mà mu�́n học t�̣p pháp này th� đúng là mang hai lớp ngu si, cũng chẳng bi�́t, cũng chẳng hi�̉u, cũng chẳng rõ pháp. V� sao? V� học danh tự cũng là sắc, v� mu�́n đắc pháp này th�́ n�n kh�ng rõ pháp sở ni�̣m, cũng chẳng chứng pháp này, v� kh�ng hi�̉u, kh�ng tin n�n kh�ng trụ trong pháp này, r�̀i nói là có th�n, v� th�́ ngu si như trẻ con học.

Xá-lợi-ph�́t bạch Đức Ph�̣t:

�B�̀-tát học như th�́ là chẳng học pháp nào cả!

Đức Ph�̣t dạy:

�Học như th�́ là chẳng học pháp nào cả! Ph�̣t chẳng học như th�́ mới ch�nh là học, n�n Ph�̣t được thành Ph�̣t.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! N�́u có người hỏi: Người huy�̃n hóa có tu học th� họ có th�̉ chứng đắc Ph�̣t quả và thành Ph�̣t kh�ng? Hoặc hỏi phải l�́y pháp nào đ�̉ chỉ dạy họ?

Đức Ph�̣t dạy:

�Ta hỏi lại �ng, tùy ý �ng đáp. Này Tu-b�̀-đ�̀! Ý �ng nghĩ sao, huy�̃n cùng sắc có khác nhau kh�ng, huy�̃n cùng với th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức có khác nhau kh�ng?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n, v�ng! Huy�̃n kh�ng khác sắc.

Sắc là huy�̃n, huy�̃n là sắc. Huy�̃n kh�ng khác th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức.

Đức Ph�̣t dạy:

�Này Tu-b�̀-đ�̀! Ý �ng th�́ nào, có phải là theo năm �́m khởi vọng tưởng kh�ng đúng pháp đặt ra giả danh B�̀-tát kh�ng?

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�Đúng th�́, bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! B�̀-tát tu học mu�́n thành Ph�̣t chỉ c�̀n học huy�̃n mà th�i. V� sao? V� người huy�̃n phải tu học pháp huy�̃n, nghĩa là phải tu học năm �́m sắc th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức như huy�̃n, sáu suy (sáu căn) như huy�̃n, nói là chỉ có giả danh, gọi là năm �́m, sáu suy.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Có B�̀-tát mới học nào nghe lời dạy này mà kh�ng sợ hãi chăng?

Đức Ph�̣t dạy:

�N�́u B�̀-tát mới học mà gặp phải th�̀y ác và theo học với th�̀y ác th� có sợ hãi. Còn n�́u B�̀-tát mới học gặp được th�̀y lành và theo học với th�̀y lành th� kh�ng sợ hãi.

Tu-b�̀-đ�̀ hỏi:

�Ai là th�̀y ác của B�̀-tát? Và làm sao bi�́t được?

Đức Ph�̣t dạy:

�Th�̀y ác là người kh�ng t�n trọng Bát-nhã ba-la-m�̣t, bảo người l�a bỏ t�m B�̀-tát, trở lại dạy học các tạp kinh, ưa th�ch các tạp kinh, còn dạy học các kinh nói v�̀ đạo pháp A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t và khuy�́n kh�ch đọc tụng. Hoặc nói vi�̣c ma, ma, nh�n đó làm hư hỏng B�̀-tát. Hoặc đem những n�̃i nhọc nhằn kh�̉ sở trong sinh tử nói ra đ�̉ chứng tỏ đạo B�̀-tát kh�ng th�̣t có.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Ai là th�̀y lành của B�̀-tát? Làm sao bi�́t được?

Đức Ph�̣t dạy:

�Th�̀y lành là người t�n trọng Bát-nhã ba-la-m�̣t, lu�n lu�n dạy người khi�́ncho vi�̣c học thành tựu và nói vi�̣c ma đ�̉ B�̀-tát hi�̉u bi�́t mà phòng h�̣.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa hỏi Ph�̣t:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! V� sao gọi là B�̀-tát? Th�́ nào là đúng nghĩa B�̀-tát?

Đức Ph�̣t dạy:

�Người nào học và hi�̉u bi�́t các kinh pháp, bi�́t rõ h�́t các kinh pháp, th� được gọi là B�̀-tát.

Tu-b�̀-đ�̀ hỏi:

�Người hi�̉u bi�́t rành rẽ h�́t các kinh pháp n�n được gọi là B�̀-tát. V� sao còn gọi là Ma-ha-tát?

Đức Ph�̣t dạy:

�Ma-ha-tát nghĩa là b�̣c cao quý nh�́t trong hàng trời, người.

Xá-lợi-ph�́t bạch Ph�̣t:

�Con cũng th�ch nghe nói v� sao gọi là Ma-ha-tát?

Ph�̣t bảo Xá-lợi-ph�́t:

�N�́u �ng th�ch nghe, Ph�̣t sẽ v� �ng nói. Ma-ha-tát nghĩa là người tự th�́y rõ h�́t, tự bi�́t rõ h�́t mọi đi�̀u ở khắp mười phương của người trong thi�n hạ, bi�́t tu�̉i thọ của người, bi�́t có ác hay kh�ng ác, vui hay kh�ng vui, có ch� hay kh�ng ch�, hi�̉u rõ căn tánh của họ mà thuy�́t pháp nhưng kh�ng ch�́p trước, th�́ n�n gọi là Ma-ha-tát.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Con xin hỏi v�̀ Ma-ha-tát. V� sao gọi là Ma-ha-tát? Giả sử t�m B�̀-tát này kh�ng có ai sánh bằng, kh�ng có t�m nào có th�̉ b� kịp th� t�m của các vị A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t kh�ng th�̉ sánh bằng. T�m Ph�̣t cũng v�̣y, là t�m kh�ng ch�́p trước, t�m kh�ng ra, kh�ng vào. N�́u t�m Ph�̣t kh�ng ra, kh�ng vào là t�m kh�ng ch�́p trước, n�n được gọi là Ma-ha-tát, cao t�̣t kh�ng có ai sánh bằng.

Xá-lợi-ph�́t hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�V� sao t�m của B�̀-tát kh�ng ch�́p trước?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�V� t�m kh�ng sinh n�n kh�ng ch�́p trước?

B�n-kỳ-văn-đà-ph�́t (Mãn Từ Tử) bạch Ph�̣t:

�V� sao gọi B�̀-tát v� mọi người mà mặc áo giáp đại c�ng đức phát t�m hướng đ�́n Đại thừa?

Ph�̣t nói:

�Đúng th�́! B�̀-tát v� mọi người mà mặc áo giáp đại c�ng đức, phát t�m hướng đ�́n Đại thừa.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�V� sao B�̀-tát v� mọi người mà mặc áo giáp đại c�ng đức? Do đ�u mà bi�́t Đại B�̀-tát v� mọi người mà mặc áo giáp đại c�ng đức?

Đức Ph�̣t dạy:

�T�m của Đại B�̀-tát nghĩ th�́ này: �Ta phải đ�̣ v� lượng, v� bi�n người khi�́ncho họ đ�̀u Bát-n�-hoàn. Bát-n�-hoàn như th�́ mà trong pháp �́y kh�ng th�́y có m�̣t người nào được Bát-n�-hoàn. V� sao? V� v�́n là kh�ng. V� như nhà huy�̃n thu�̣t bi�́n hóa ra hai tòa thành lớn ở ch�̃ đ�́t tr�́ng và bi�́n hóa ra người đ�̀y trong thành, r�̀i chặt đ�̀u h�́t những người được bi�́n hóa ra �́y. Tu-b�̀-đ�̀, ý �ng nghĩ sao, trong hai thành đó, có người bị tử thương chăng?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Bạch Th�́ T�n, kh�ng!

Đức Ph�̣t dạy:

�Đại B�̀-tát đ�̣ v� lượng, v� bi�n người, khi�́nhọ đ�̀u Bát-n�hoàn mà kh�ng th�́y có m�̣t người nào được Bát-n�-hoàn. B�̀-tát nào nghe lời nói này mà kh�ng kinh, kh�ng sợ, kh�ng gi�̣n, kh�ng bỏ đi theo đạo khác, th� bi�́t đó là B�̀-tát v� mọi người mà mặc áo giáp đại c�ng đức.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Như con đã được nghe lời Ph�̣t dạy, con nghĩ: �B�̀-tát kh�ng v� mọi người mà mặc áo giáp đại c�ng đức. V� sao? B�̀-tát làm Như th�́, v� tr� Nh�́t thi�́t tr� kh�ng tạo tác, mọi người cũng kh�ng tạo tác, th� B�̀-tát v� ai mà mặc áo giáp đại c�ng đức! Sắc kh�ng nhi�̃m, kh�ng bu�̣c, kh�ng mở.

B�n-kỳ-văn-đà-ph�́t hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�Sắc kh�ng nhi�̃m, kh�ng trói, kh�ng mở; th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức cũng kh�ng nhi�̃m, kh�ng trói, kh�ng mở là nghĩa g�?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Sắc kh�ng nhi�̃m, kh�ng trói, kh�ng mở; th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức cũng kh�ng nhi�̃m, kh�ng trói, kh�ng mở.

B�n-kỳ-văn-đà-ph�́t hỏi:

�Th�́ nào là sắc kh�ng nhi�̃m, kh�ng trói, kh�ng mở? Th�́ nào là th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức cũng kh�ng nhi�̃m, kh�ng trói, kh�ng mở?

Tu-b�̀-đ�̀ nói với B�n-kỳ-văn-đà-ph�́t:

�V� sắc như huy�̃n n�n kh�ng nhi�̃m, kh�ng trói, kh�ng mở. V� th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức như huy�̃n n�n kh�ng nhi�̃m, kh�ng trói, kh�ng mở. V� v� bi�n n�n kh�ng nhi�̃m, kh�ng trói, kh�ng mở, v� như hư kh�ng kh�ng nhi�̃m, kh�ng trói, kh�ng mở. Th�́ n�n Đại B�̀-tát mặc áo giáp đại c�ng đức.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�V� sao phát t�m hướng đ�́n Đại thừa? Th�́ nào là Đại thừa? Đại thừa trụ ở đ�u? Đại thừa từ đ�u ra? Ai là người thành tựu Đại thừa?

Đức Ph�̣t bảo Tu-b�̀-đ�̀:

�Đại thừa kh�ng có ch�nh giữa, kh�ng có hai b�n.

Tu-b�̀-đ�̀ hỏi Ph�̣t:

�Con mu�́n bi�́t Đại thừa từ đ�u ra? Từ ba cõi mà ra và trụ vào tr� Nh�́t thi�́t tr� hay cũng kh�ng từ trong ba cõi sinh ra, kh�ng có sinh ra lại ở vị lai. Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! V� sao?

Đức Ph�̣t dạy:

�N�́u đã sinh ra r�̀i mà vị lai còn sinh lại nữa th� thành ra có hai pháp. Giả sử có hai pháp th� kh�ng th�̣t có pháp Đại thừa. N�́u kh�ng đắc pháp Đại thừa th� do pháp nào mà đi ra khỏi ba cõi.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! Đại thừa có nghĩa là người nào trụ trong �́y th� trong trời người kh�ng có ai sánh bằng. Đại thừa r�̣ng lớn bằng hư kh�ng. Như hư kh�ng che chở v� lượng, v� s�́ người, Đại thừa cũng che chở v� lượng, v� s�́ người, n�n gọi là Đại thừa. Đại thừa nghĩa là chẳng th�́y có đ�́n, cũng chẳng th�́y có đi, cũng chẳng th�́y ch�̃ trụ, cũng chẳng th�́y có ch�nh giữa và hai b�n, cũng chẳng thu�̣c th�́y nghe, cũng kh�ng phải là đ�́i tượng đ�̉ th�́y, cũng kh�ng th�́y ở ba cõi. Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n, v� th�́ cho n�n gọi là Đại thừa.

Đức Ph�̣t dạy:

�Hay thay, này Tu-b�̀-đ�̀! V� th�́ gọi là Đại thừa.

B�n-kỳ-văn-đà-ph�́t bạch Ph�̣t:

�Đức Ph�̣t bảo T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ thuy�́t Bát-nhã ba-la-m�̣t, nhưng nay v� sao T�n giả lại nói Đại thừa?

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! Tu-b�̀-đ�̀ nói các nghĩa của Đại thừa phải chăng kh�ng trái với Bát-nhã ba-la-m�̣t?

Đức Ph�̣t dạy:

�N�́u nói các nghĩa Đại thừa kh�ng trái với Bát-nhã ba-la-m�̣t là nói đúng với Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Tu-b�̀-đ�̀ thưa:

�B�̀-tát cũng kh�ng nghĩ quá khứ, vị lai, hi�̣n tại. V� sắc v� bi�n n�n B�̀-tát cũng v� bi�n. Sắc cùng với B�̀-tát kh�ng th�̉ nắm, kh�ng th�̉ bắt. T�́t cả B�̀-tát kh�ng th�̉ nắm, kh�ng th�̉ bắt, th� ch�̃ nào là Bát-nhã ba-la-m�̣t của B�̀-tát? Phải từ đ�u mà nói B�̀-tát đ�̀u kh�ng th�̉ th�́y, cũng kh�ng th�̉ bi�́t ch�̃ nơi? Phải từ đ�u mà nói Bát-nhã ba-la-m�̣t khi�́nB�̀-tát được gọi trở lại là B�̀-tát?

Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! Tại sao nghĩ rằng chỉ là giả danh mà th�i? Th�́ nào là ý? Ý kh�ng có ch�̃ nơi, ý kh�ng có h�nh tướng hay ý v�́n là pháp có h�nh tướng. Th�́ nào là sắc? Sắc chẳng th�̉ được th�́y, cũng kh�ng có th�n th� trong pháp này ch�̃ nào có sắc! Th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức chẳng th�̉ được th�́y, B�̀-tát cũng chẳng th�̉ được th�́y. B�̀-tát và thức (năm �́m) hoàn toàn kh�ng bi�́t ch�̃ nơi cũng chẳng th�̉ th�́y. T�́t cả B�̀-tát hoàn toàn kh�ng có ch�̃ nơi, hoàn toàn kh�ng th�̉ th�́y, th� ch�̃ nào là Bát-nhã ba-la-m�̣t của B�̀-tát? Như v�̣y nói B�̀-tát đ�̀u chẳng th�̉ được th�́y, cũng chẳng th�̉ bi�́t ch�̃ nơi, hoàn toàn kh�ng th�̣t có th� phải từ trong pháp nào mà thuy�́t Bát-nhã ba-la-m�̣t, th�́ n�n giả danh gọi là B�̀-tát.

�Đúng th�́, Đúng th�́! Tưởng v�̀ giả danh cũng kh�ng có, giả danh cũng kh�ng có tưởng th� ch�̃ nào là ý? Cái g� được đặt t�n là ý? Đ�́n ch�̃ g�́c th� ý này sinh, ý th� kh�ng có tướng, do đ�u mà bi�́t thức kh�ng th�̣t có. Nắm đ�́n g�́c th� cũng kh�ng có đ�́i tượng bị nắm th� do đ�u có thức? Tướng của pháp Như th�́, tướng cũng kh�ng có g�́c. N�́u như tướng kh�ng có g�́c th� pháp cũng kh�ng có ai tạo tác, cũng kh�ng có g�́c. Pháp v�́n kh�ng có g�́c th� từ đ�u mà thuy�́t pháp. Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng kh�ng khác, cũng kh�ng có g�́c. Pháp của B�̀-tát cũng v� sở đắc. N�́u có người nào hành đạo B�̀-tát, nghe lời nói này mà kh�ng kinh, kh�ng sợ, kh�ng ghét, th� bi�́t đó ch�nh là người thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Người thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t c�̀n phải suy nghĩ ch�n chắn như v�̣y. Ngay lúc �́y chẳng nh�̣p vào sắc. V� sao? V� sắc kh�ng sinh tức là chẳng phải sắc. N�́u như v�̣y chẳng phải sắc tức là kh�ng có sắc, cũng kh�ng có sinh. Từ trong pháp này mà v� sở đắc th� gọi là b�̉n v� (ch�n như) ở trong pháp sắc. B�̉n v� này là pháp mà B�̀-tát thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t phải nh�̣n th�́y, là pháp mà B�̀-tát phải tư duy th�m nh�̣p. B�́y giờ B�̀-tát cũng kh�ng nh�̣p vào th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức. V� sao? V� thức kh�ng sinh tức là chẳng phải thức, cũng chẳng ra từ trong thức, cũng chẳng vào từ trong thức. Pháp này hoàn toàn kh�ng th�̣t có.

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�T�i nghe T�n giả thuy�́t pháp, nói rằng B�̀-tát hoàn toàn chẳng sinh. N�́u B�̀-tát hoàn toàn chẳng sinh th� B�̀-tát đ�u c�̀n tu các hạnh kh�̉ của đạo B�̀-tát, đ�u c�̀n v� mọi người ở khắp mười phương mà tu các hạnh kh�̉ khó làm?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp lời Xá-lợi-ph�́t:

�T�i cũng kh�ng cho rằng có B�̀-tát tu các hạnh kh�̉ khó làm. Lúc hành đạo B�̀-tát, B�̀-tát tự nghĩ: �Ta kh�ng xem đ�y là hạnh kh�̉ khó làm.� V� sao? V� t�m B�̀-tát chẳng n�n nghĩ rằng: �Ta nh�̃n chịu các kh�̉ khó làm.� T�m B�̀-tát chưa từng có ý nghĩ như th�́ và cũng đừng n�n nghĩ Như th�́. V� mu�́n làm cho v� lượng, v� s�́ người an �̉n n�n nghĩ họ như cha, như mẹ, như con, như bản th�n kh�ng khác, thường n�n xót thương nghĩ đ�́n họ. B�̀-tát phải g�n giữ t�m Như th�́. T�́t cả B�̀-tát chẳng th�́y, cũng chẳng bi�́t ch�̃ nơi. Pháp b�n trong, pháp b�n ngoài cũng v�̣y. Phải nghĩ Như th�́, phải làm Như th�́. B�̀-tát làm như th�́ chẳng cho là nh�̃n chịu các kh�̉. Này Xá-lợi-ph�́t, giả sử nói Như th�́, th� chẳng th�́y B�̀-tát có sinh, v� B�̀-tát th� kh�ng sinh.

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Giả sử B�̀-tát kh�ng sinh, tr� Nh�́t thi�́t tr� cũng kh�ng sinh.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Đúng th�́, tr� Nh�́t thi�́t tr� kh�ng sinh.

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Giả sử nói như th�́ v�̀ B�̀-tát, nghĩa là B�̀-tát chẳng th�́y sinh v� B�̀-tát kh�ng sinh.

Xá-lợi-ph�́t nói ti�́p với Tu-b�̀-đ�̀:

�Giả sử B�̀-tát kh�ng sinh th� tr� Nh�́t thi�́t tr� cũng kh�ng sinh.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Đúng th�́, tr� Nh�́t thi�́t tr� kh�ng sinh.

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Giả sử tr� Nh�́t thi�́t tr� kh�ng sinh cho đ�́n đắc Thi�̀n cũng kh�ng sinh.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Đúng th�́, cho đ�́n đắc Thi�̀n cũng kh�ng sinh.

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Trong pháp này, B�̀-tát kh�ng sinh. V� B�̀-tát kh�ng sinh n�n tr� Nh�́t thi�́t tr� cũng kh�ng sinh. V� pháp tr� Nh�́t thi�́t tr� kh�ng sinh, n�n cho đ�́n đắc Thi�̀n đ�̀y đủ cũng kh�ng sinh. Cho đ�́n đắc pháp Thi�̀n cũng kh�ng sinh, �́y là B�̀-tát v� sở đắc, là tr� Nh�́t thi�́t tr� v� sở đắc.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Pháp kh�ng sinh đắc kh�ng sinh, cũng đắc pháp kh�ng sinh, cũng chẳng phải kh�ng đắc kh�ng sinh.

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Giả sử chẳng phải kh�ng có kh�ng sinh đắc pháp kh�ng sinh, v� th�́ n�n đắc pháp kh�ng sinh.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Giả sử pháp kh�ng sinh mà sinh th� lại chẳng phải là kh�ng sinh, v� th�́ n�n đắc kh�ng sinh.

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Này Tu-b�̀-đ�̀! Giả sử kh�ng sinh chẳng phải là kh�ng sinh, th�́ n�n, thưa T�n giả, kh�ng sinh mới là kh�ng sinh.

Tu-b�̀-đ�̀ nói với Xá-lợi-ph�́t:

�Kh�ng sinh là kh�ng sinh khởi sự th�ch nghe. Này Xá-lợi-ph�́t! Kh�ng sinh sự ưa th�ch n�n gọi là th�ch.

Tu-b�̀-đ�̀ nói với Xá-lợi-ph�́t:

�Kh�ng khởi sự sinh nghe tức là nghe.

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀: �Nghe lời nói đó.

Tu-b�̀-đ�̀ nói với Xá-lợi-ph�́t:

�Chẳng phải kh�ng có lời nói, �́y là nói mà kh�ng nói, �́y là th�ch mà kh�ng th�ch, cho n�n nói, cho n�n th�ch.

Xá-lợi-ph�́t khen:

�Hay thay, này Tu-b�̀-đ�̀! T�n giả là người b�̣c nh�́t trong hàng đ�̣ tử thuy�́t pháp. V� sao? V� T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ đã tùy theo c�u hỏi mà đáp.

Tu-b�̀-đ�̀ nói với Xá-lợi-ph�́t:

�Vi�̣c thuy�́t pháp khắp mười phương của đ�̣ tử Ph�̣t cũng kh�ng bi�́t người được giáo hóa từ đ�u lại, cứ tùy theo đi�̀u hỏi mà giải đáp. V� sao? V� pháp trong mười phương cũng kh�ng bi�́t từ đ�u sinh.

Xá-lợi-ph�́t nói:

�Hay thay, này Tu-b�̀-đ�̀! T�n giả từ trong pháp nào đ�̣ B�̀-tát?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Từ trong Bát-nhã ba-la-m�̣t-đa sinh. Khi nghe nói pháp này hoặc khi được đọc pháp này, B�̀-tát tin hi�̉u, kh�ng nghi. B�̀-tát phải bi�́t dù có theo th� pháp này cũng chẳng th�m, hay dù kh�ng theo th� pháp này cũng chẳng giảm.

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Theo th� pháp này cũng chẳng th�m, kh�ng theo th� pháp này cũng chẳng giảm. Theo pháp này dạy mọi người. Ai theo pháp này th� đ�̀u trở thành Đại B�̀-tát kh�ng sót người nào. V� sao? V� mọi người đ�̀u học pháp này mà pháp này v�̃n ti�́p tục như cũ.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Hay thay! T�n giả Xá-lợi-ph�́t! Vi�̣c lý giải này đúng như lời T�n giả nói, kh�ng khác. V� sao? V� phải quán ni�̣m kỹ càng v�̀ th�n người, phải th�́u rõ như v�̀y: Th�n người có ng�̀n �́y thứ r�̃ng kh�ng th� ý ni�̣m cũng có ng�̀n �́y thứ r�̃ng kh�ng. Bi�́t th�n người th�̣t khó bi�́t rõ th� ý ni�̣m của nó cũng th�̣t khó bi�́t rõ.

Này Xá-lợi-ph�́t! B�̀-tát c�̀n phải học Như th�́, c�̀n phải hành Như th�́.

Ph�̉m 2: NẠN V�́N

B�́y giờ Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n và b�́n vạn Thi�n tử cùng nhau đ�́n ng�̀i trong pháp h�̣i. Tứ Thi�n vương và hai vạn Thi�n tử cùng nhau đ�́n ng�̀i trong pháp h�̣i. Phạm thi�n Ca-di và m�̣t vạn Thi�n tử cùng nhau đ�́n ng�̀i trong pháp h�̣i. Phạm thi�n Đa H�̣i và năm ngàn Thi�n tử cùng nhau đ�́n ng�̀i trong pháp h�̣i. Do phước đức đời trước n�n hào quang của các Thi�n tử được chi�́u sáng.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n bạch Ph�̣t:

�Thưa Hi�̀n giả Tu-b�̀-đ�̀! Ng�̀n �́y ngàn vạn Thi�n tử t�̣p họp mu�́n nghe Hi�̀n giả nói Bát-nhã ba-la-m�̣t. B�̀-tát trụ trong Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào?

Tu-b�̀-đ�̀ nói với Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Này C�u-dực! N�́u ng�̀n �́y ngàn vạn Thi�n tử mu�́n nghe, t�i sẽ nói.

Tu-b�̀-đ�̀ nương nhờ sức oai th�̀n của Ph�̣t nói với các Thi�n tử m�̣t cách đ�̀y đủ v�̀ Bát-nhã ba-la-m�̣t. vị Thi�n tử nào chưa hành đạo B�̀-tát, h�m nay đ�̀u n�n hành. Người đã đắc đạo Tu-đà-hoàn th� kh�ng th�̉ nào đắc đạo B�̀-tát. V� sao? V� người �́y đã đóng chặt đường sinh tử. Giả sử, người �́y hành đạo B�̀-tát, t�i sẽ mừng thay cho người đó, t�i kh�ng bao giờ đoạn dứt pháp c�ng đức. T�i khi�́ncho họ mu�́n tu học đạo pháp ch�n th�̣t v� thượng, bước l�n ng�i vị Ph�̣t.

Đức Ph�̣t dạy:

�Hay thay, Tu-b�̀-đ�̀! Khuy�n bảo các B�̀-tát là phải như v�̣y đó.

Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Con phải báo �n, con chẳng được báo �n. V� sao? V� các Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác thời quá khứ đ�̀u sai các đ�̣ tử v� các B�̀-tát mà thuy�́t Bát-nhã ba-la-m�̣t. Trước kia, Đức Như Lai cũng học pháp này, nhờ pháp này mà được thành Ph�̣t, v� th�́ phải báo �n Ph�̣t. H�m nay con cũng lại thuy�́t như th�́ v�̀ Bát-nhã ba-la-m�̣t. B�̀-tát cũng phải họ tr� pháp B�̀-tát! Con lại khuy�n bảo họ. Con đã thọ tr� và đã khuy�n bảo r�̀i, do đó B�̀-tát mau chóng được thành Ph�̣t.

Tu-b�̀-đ�̀ nói với Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Này C�u-dực! Hãy nghe t�i đáp đi�̀u �ng đã hỏi: �B�̀-tát trụ trong Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào?� B�̀-tát thọ tr� pháp kh�ng, đó là trụ trong Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Này C�u-dực! Đại B�̀-tát mặc áo giáp đại c�ng đức phát t�m hướng đ�́n Đại thừa chẳng n�n trụ sắc; chẳng n�n trụ th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức; chẳng n�n trụ Tu-đà-hoàn, chẳng n�n trụ Tư-đà-hàm, chẳng n�n trụ A-na-hàm, chẳng n�n trụ A-la-hán, chẳng n�n trụ B�ch-chi-ph�̣t, chẳng n�n trụ nơi Ph�̣t; chẳng n�n trụ nơi có sắc, kh�ng sắc, chẳng n�n trụ nơi có th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức, kh�ng th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức; chẳng n�n trụ nơi có Tu-đà-hoàn, kh�ng Tư-đà-hàm; chẳng n�n trụ nơi có Tưđà-hàm; kh�ng Tư-đà-hàm; chẳng n�n trụ nơi có A-na-hàm, kh�ng A-na-hàm, chẳng n�n trụ nơi có A-la-hán, kh�ng A-la-hán; chẳng n�n trụ nơi có B�ch-chi-ph�̣t, kh�ng B�ch-chi-ph�̣t; chẳng n�n trụ nơi có Ph�̣t, kh�ng Ph�̣t; chẳng n�n trụ nơi sắc chẳng phải v� thường, chẳng n�n trụ nơi th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức chẳng phải v� thường; chẳng n�n trụ nơi sắc hoặc kh�̉ hoặc vui; chẳng n�n trụ nơi th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức hoặc kh�̉ hoặc vui, chẳng n�n trụ nơi sắc hoặc t�́t hoặc x�́u; chẳng n�n trụ nơi th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức hoặc t�́t hoặc x�́u; chẳng n�n trụ nơi sắc thu�̣c v�̀ ngã, chẳng thu�̣c v�̀ ngã; chẳng n�n trụ nơi th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức thu�̣c v�̀ ngã, chẳng thu�̣c v�̀ ngã; chẳng n�n trụ vào sự thành tựu b�́t đ�̣ng (Thi�̀n định) của đạo Tu-đà-hoàn, chẳng n�n trụ nơi đạo Tu-đà-hoàn đã thành tựu. V� sao? V� đạo Tu-đà-hoàn còn bảy l�̀n sinh tử mới Bát-n�-hoàn, v� th�́ chẳng n�n trụ nơi đạo Tu-đà-hoàn.

Chẳng n�n trụ vào sự thành tựu b�́t đ�̣ng của đạo Tư-đà-hàm, chẳng n�n trụ nơi đạo Tư-đà-hàm đã thành tựu. V� sao? V� đạo Tưđà-hàm có m�̣t l�̀n sinh tử nữa mới Bát-n�-hoàn, v� th�́ chẳng n�n trụ nơi đạo Tư-đà-hàm.

Chẳng n�n trụ vào sự thành tựu b�́t đ�̣ng của đạo A-na-hàm, chẳng n�n trụ nơi đạo A-na-hàm đã thành tựu. V� sao? V� đạo A-nahàm thành tựu r�̀i th� sinh l�n trời mới Bát-n�-hoàn, v� th�́ chẳng n�n trụ nơi đạo A-na-hàm.

Chẳng n�n trụ nơi sự thành tựu b�́t đ�̣ng của đạo A-la-hán, chẳng n�n trụ vào đạo A-la-hán đã thành tựu. V� sao? V� đạo A-la-hán thành tựu r�̀i th� kh�ng còn qua lại ở th�́ gian nữa, ở trong N�hoàn Bát-n�-hoàn, v� th�́ chẳng n�n trụ nơi đạo A-la-hán.

Chẳng n�n trụ nơi sự thành tựu b�́t đ�̣ng của đạo B�ch-chi-ph�̣t. V� sao? V� đạo B�ch-chi-ph�̣t thành tựu r�̀i th� hơn đạo A-la-hán mà kh�ng bằng Ph�̣t đạo và ở trong khoảng giữa �́y Bát-n�-hoàn, v� th�́ chẳng n�n trụ nơi đạo B�ch-chi-ph�̣t.

Chẳng n�n trụ nơi Ph�̣t đạo. V� sao? V� tạo lợi lạc cho kh�ng th�̉ t�nh k�̉ v� s�́ người n�n tạo tác c�ng đức, ta đ�̀u làm cho kh�ng th�̉ t�nh k�̉ v� s�́ người đ�̀u Bát-n�-hoàn, ch�nh là trụ vào ng�i vị Ph�̣t, v� th�́ chẳng n�n trụ nơi Ph�̣t đạo.

Xá-lợi-ph�́t th�̀m nghĩ: �Ph�̣t phải trụ như th�́ nào?� Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t ý nghĩ của Xá-lợi-ph�́t, bèn hỏi Xá-lợi-ph�́t:

�Ý T�n giả nghĩ sao? Ph�̣t trụ ở ch�̃ nào?

Xá-lợi-ph�́t nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Ph�̣t kh�ng trụ nơi nào cả. Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác t�m kh�ng trụ nơi nào cả, kh�ng trụ nơi đ�̣ng (hữu vi), cũng kh�ng trụ nơi kh�ng đ�̣ng (v� vi).

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Đúng th�́, Đúng th�́! B�̀-tát phải học Như th�́, như Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác trụ cũng chẳng th�̉ trụ, phải trụ Như th�́, ch�nh là học kh�ng có ch�̃ trụ.

B�́y giờ các vị Thi�n tử th�̀m nghĩ: �Các ý nghĩ của hàng Dạxoa chúng ta đ�̀u bi�́t, lời nói hoặc to, hoặc nhỏ của hàng Dạ-xoa chúng ta đ�̀u bi�́t, nhưng những đi�̀u của T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ nói ra th� chúng ta lại hoàn toàn kh�ng bi�́t.�

Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t ý nghĩ này của các Thi�n tử, n�n nói với các Thi�n tử:

�Lời này khó hi�̉u, cũng chẳng th�̉ nghe, cũng chẳng th�̉ bi�́t.

Các Thi�n tử lại th�̀m nghĩ: �Lời nói này phải được lý giải, v� T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ hi�̉u s�u, bi�́t s�u.�

Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t ý nghĩ của các Thi�n tử, mới nói với các Thi�n tử:

�Người đã chứng đắc đạo Tu-đà-hoàn, n�́u trụ trong đó th� kh�ng th�ch l�a khỏi cái nh�n (V� sinh pháp nh�̃n) này. Người đã chứng đắc đạo Tư-đà-hàm, n�́u trụ ở trong đó th� kh�ng th�ch l�a khỏi cái nh�n này. Người đã chứng đắc đạo A-na-hàm, n�́u trụ ở trong đó th� chẳng th�ch l�a khỏi cái nh�n này. Người đã chứng đắc đạo A-la-hán, n�́u trụ ở trong đó th� chẳng th�ch l�a khỏi cái nh�n này. Người đã chứng đắc đạo B�ch-chi-ph�̣t, n�́u trụ ở trong đó th� chẳng th�ch l�a khỏi cái nh�n này. Người đã chứng đắc đạo quả Ph�̣t, n�́u trụ ở trong đó th� chẳng th�ch l�a khỏi cái nh�n này.

Các Thi�n tử lại th�̀m nghĩ: �Lời của T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ là Như th�́, th� phải còn t�m ở đ�u vị Pháp sư thuy�́t pháp như Tu-b�̀-đ�̀.�

Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t ý nghĩ của các Thi�n tử, mới nói với các Thi�n tử:

�Pháp sư như huy�̃n, mu�́n theo t�i nghe pháp, cũng kh�ng có pháp được nghe, cũng kh�ng chứng đắc.

Các Thi�n tử lại th�̀m nghĩ: �Pháp nào làm cho người nghe phải như v�̣y?�

Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t ý nghĩ của các Thi�n tử, mới nói với họ:

�Huy�̃n như người, người như huy�̃n. T�i nói đạo Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t đ�̀u như huy�̃n, th�̣m ch� Ph�̣t đạo, cũng nói như huy�̃n.

Các Thi�n tử nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Th�̣m ch� Ph�̣t đạo cũng nói là như huy�̃n.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Th�̣m ch� N�-hoàn hữu dư, N�-hoàn v� dư và N�-hoàn v� trụ đ�̀u cũng như huy�̃n sao?

Tu-b�̀-đ�̀ nói với các Thi�n tử:

�Giả sử có m�̣t pháp nào hơn cả N�-hoàn, t�i cũng nói như huy�̃n. V� sao? V� N�-hoàn của người huy�̃n th� r�̃ng lặng như hư kh�ng kh�ng th�̣t có.

Xá-lợi-ph�́t, B�n-kỳ-văn-đà-ph�́t, Ma-ha C�u-tư, Ma-ha Cachi�n-di�n hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�Th�́ nào là tướng của Bát-nhã ba-la-m�̣t? Và từ pháp này sinh ra pháp nào?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Từ pháp này sinh ra B�̀-tát kh�ng thoái chuy�̉n, đó là tướng của Bát-nhã ba-la-m�̣t. Cũng như các đ�̣ tử nghe pháp đ�̀u đ�̀y đủ mau chóng thành A-la-hán.

Tu-b�̀-đ�̀ nói ti�́p:

�Nói v�̀ tướng của Bát-nhã ba-la-m�̣t là Như th�́, từ trong này kh�ng th�̣t có, kh�ng nghe, kh�ng đắc. Tỳ-kheo đúng như pháp th� kh�ng nghe pháp, kh�ng đắc pháp, từ trong pháp này kh�ng có thọ nh�̣n.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n th�̀m nghĩ: �Lời thuy�́t pháp của T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ là mưa pháp bảo. Ta n�n bi�́n hóa ra hoa đ�̉ rải l�n T�n giả Tu-b�̀-đ�̀.�

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n bi�́n hóa ra hoa, rải l�n Tu-b�̀-đ�̀. T�m T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ rõ bi�́t, nói:

�Hoa này chẳng sinh từ tr�n trời Đao-lợi, t�i đã từng th�́y hoa này. Hoa này rải l�n tr�n t�i là hoa do bi�́n hóa ra mà th�i. Hoa này là hoa được hóa ra, kh�ng từ c�y c�́i sinh ra. Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hóa ra hoa này rải l�n tr�n t�i là từ c�y t�m sinh ra, chẳng từ c�y c�́i sinh ra.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Hoa này kh�ng từ đ�u sinh ra. Thưa T�n giả Tu-b�̀-đ�̀, hoa này cũng chẳng từ c�y t�m sinh ra.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Như lời C�u-dực nói, hoa này kh�ng từ đ�u sinh ra, cũng chẳng từ c�y t�m sinh, th� chẳng phải hoa.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n nói:

�T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t m�̣t cách s�u sắc n�n nói pháp kh�ng tăng, kh�ng giảm. T�i nói như th�́ là theo lời dạy của T�n giả Tu-b�̀-đ�̀. B�̀-tát c�̀n phải học như v�̣y.

Tu-b�̀-đ�̀ nói với Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Này C�u-dực! Lời này kh�ng sai. B�̀-tát học như v�̣y là đi s�u vào pháp này. B�̀-tát học như v�̣y là kh�ng học đạo Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, mà là học Ph�̣t đạo, học đạo tr� Nh�́t thi�́t tr�, học như v�̣y là học kh�ng th�̉ t�nh k�̉ v� s�́ quy�̉n kinh, chẳng học v�̀ sắc, chẳng học v�̀ th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức, kh�ng học l�́y pháp khác, cũng kh�ng học l�́y, cũng kh�ng học bỏ; kh�ng học l�́y, bỏ, tức là học tr� Nh�́t thi�́t tr�, tức là sinh ra tr� Nh�́t thi�́t tr�.

Xá-lợi-ph�́t hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�Học pháp này cũng là học kh�ng l�́y kh�ng bỏ, là học tr� Nh�́t thi�́t tr�, là sinh ra tr� Nh�́t thi�́t tr� chăng?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Đúng th�́, Xá-lợi-ph�́t! Học như th�́ cũng là học kh�ng l�́y kh�ng bỏ. Học như th�́ là học tr� Nh�́t thi�́t tr�, là sinh ra tr� Nh�́t thi�́t tr�.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi Xá-lợi-ph�́t:

�B�̀-tát phải thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào?

Xá-lợi-ph�́t đáp:

��ng n�n hỏi T�n giả Tu-b�̀-đ�̀.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi T�n giả Tu-b�̀-đ�̀:

�Nhờ �n oai th�̀n của ai mà có th�̉ học và hi�̉u?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Nhờ �n oai th�̀n của Ph�̣t mà có th�̉ học và hi�̉u. Này C�u-dực, �ng hỏi B�̀-tát phải thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào? Cũng chẳng th�̉ từ sắc hành, cũng chẳng th�̉ l�a sắc hành, cũng chẳng th�̉ từ th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức hành, cũng chẳng th�̉ l�a th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức hành. V� sao? V� Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng chẳng phải là sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức. Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng chẳng l�a sắc, th�́ng dương, tư tưởng, sinh tử, thức.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi:

�Ma-ha ba-la-m�̣t v� lượng, v� bi�n là Ba-la-m�̣t như th�́ nào?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Này C�u-dực! Ma-ha ba-la-m�̣t v� bi�n là Ba-la-m�̣t v� lượng. Ma-ha ba-la-m�̣t hoàn toàn chẳng th�̣t có. Ba-la-m�̣t v� bi�n hoàn toàn kh�ng th�̉ th�́y. Ba-la-m�̣t v� lượng hoàn toàn kh�ng th�̉ đo lường. Người v� lượng lại cũng chẳng phải v� lượng, v� lượng lại cũng chẳng phải v� lượng, Ba-la-m�̣t v� lượng lại cũng chẳng phải v� lượng. Ba-la-m�̣t v� lượng lại cũng chẳng phải v� lượng, cũng kh�ng có ở giữa hay hai b�n, cũng kh�ng có trước sau, hoàn toàn kh�ng th�̉ lường, hoàn toàn kh�ng th�̉ bi�́t.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi:

�Thưa T�n giả Tu-b�̀-đ�̀! Ý T�n giả nghĩ sao, v� sao người v� lượng n�n Ba-la-m�̣t v� lượng?

Tu-b�̀-đ�̀ nói với Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Vi�̣c này đ�̀u kh�ng th�̉ t�nh k�̉, giả sử t�nh g�́p b�̣i lại g�́p b�̣i, người v� lượng n�n Ba-la-m�̣t v� lượng.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi:

�Do đ�u mà T�n giả nói người v� lượng n�n Ba-la-m�̣t v� lượng?

Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Ý �ng C�u-dực nghĩ sao! Ở trong pháp nào dạy người v�́n được sinh ra?

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n đáp:

�Kh�ng có pháp dạy Như th�́, cũng kh�ng có pháp dạy trụ chỉ Như th�́. Giả sử có nói ra đi nữa cũng chỉ là giả danh mà th�i, giả sử có trụ chỉ cũng chỉ là giả danh mà th�i. Chỉ là dùng giả danh đ�̉ gọi mà th�i. H�̃ có ch�̃ trụ chỉ th� chỉ là giả danh, hoàn toàn kh�ng th�̣t có, chỉ là dùng giả danh đ�̉ gọi mà th�i. Người trở lại ch�̃ của người, g�́c ngọn v�́n kh�ng, kh�ng th�̣t có.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Ý �ng C�u-dực nghĩ sao người có th�̉ được th�́y chăng?

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n đáp:

�Người, kh�ng th�̉ được th�́y!

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Này C�u-dực! V� sao có người nghĩ đ�́n ch�̃ nào là giới hạn của loài người? Giả sử Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác tu�̉i thọ với s�́ ki�́p như cát ở bờ s�ng Hằng đ�̣ người, mọi người lại l�̀n lượt đ�̣ nhau, sự sinh ra của họ có lúc đoạn tuy�̣t chăng?

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n đáp:

�Kh�ng có lúc đoạn tuy�̣t. V� sao? V� người kh�ng có lúc t�̣n.

Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Người v� lượng n�n Bát-nhã ba-la-m�̣t v� lượng. Người học đạo B�̀-tát phải hi�̉u và phải bi�́t rằng thực hành Bát-nhã ba-la-m�̣t là Như th�́.

KINH ĐẠO HÀNH BÁT-NHÃ BA-LA-M�̣T

Uploaded on 2019/10/14

�