|
Kinh Bát Nhă Ba La Mật
(Mahàprajnàparamitàsatra) - Tác giả: Nàgàrjuna (Long Thọ)
Dịch Phạn ra Hán: Cưu Ma La Thập - Dịch Hán ra Việt: Thích Trí Tịnh
Thành Hội Phật Giáo TP. Hồ Chí Minh Ấn Hành P.L 2539 DL 1995 (Trọn Bộ 3 Tập)
QUYỂN 6
PHẨM QUẢNG THỪA
THỨ MƯỜI CHÍN
Đức Phật bảo Ngài Tu Bồ Đề: "Có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là tứ niệm xứ.
Thế nào là bốn?
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát, trong nội thân, theo thân quán sát, cũng không có thân giác, v́ bất khả đắc vậy.
Trong ngoại thân, theo thân quán sát, cũng không có thân giác, v́ bất khả đắc vậy.
Trong nội ngoại thân, theo thân quán sát, cũng không có thân giác, v́ bất khả đắc vậy.
Đại Bồ Tát quán thân, siêng tinh tấn nhứt tâm trừ sự tham ưu của thế gian.
Nội thọ, nội tâm, nội pháp, ngoại thọ, ngoại tâm, ngoại pháp, nội ngoại thọ, nội ngoại tâm, nội ngoại pháp, đại Bồ Tát theo thọ tâm pháp quán sát, cũng không có thọ giác, tâm giác, pháp giác, v́ bất khả đắc vậy, siêng tinh tấn nhứt tâm trừ sự tham ưu của thế gian.
Nầy Tu Bồ Đề! Thế nào là đại Bồ Tát trong nội thân theo thân quán sát?
Lúc đại Bồ Tát đi thời biết là đi, lúc đứng thời biết là đứng, lúc ngồi thời biết là ngồi, lúc nằm thời biết là nằm. Thân hành động thế nào thời biết như vậy. Đây là trong nội thân, đại Bồ Tát theo thân quán sát, siêng tinh tấn nhứt tâm trừ sự tham ưu của thế gian, v́ bất khả đắc vậy.
Đại Bồ Tát lúc đến, lúc đi, lúc nh́n ngó, co duỗi, cúi ngửa, lúc đắp y, cầm bát, lúc ăn uống, lúc nằ nghĩ, ngủ, thức, ngồi, đứng, nói, nín, lúc nhập thiền, xuất thiền cũng thường nhứt tâm. Đây là trong nội thân, đại Bồ Tát theo thân quán sát lúc thật hành Bát nhă ba la mật, v́ bất khả đắc vậy.
Trong nội thân, lúc theo thân quán sát, đại Bồ Tát nhứt tâm niệm, lúc thở vào biết là thở vào, lúc thở ra biết là thở ra, lúc thở vào dài thời biết là thở vào dài, lúc thở ra dài thời biết là thở ra dài, lúc thở vào vắn thời biết là thở vào vắn, lúc thở ra vắn thời biết là thở ra vắn, . Đây là trong nội thân, đại Bồ Tát theo thân quán sát, siêng tinh tấn nhứt tâm trừ sự tham ưu của thế gian, v́ bất khả đắc vậy.
Đại Bồ Tát quán sát thân tứ đại nghĩ rằng trong thân thể có địa đại, thủy đại, hỏa đại, phong đại.
Ví như nhà hành thịt dùng dao bén giết ḅ chia làm bốn phần rồi hoặc đứng hoặc ngồi quán sát bốn phần thịt ḅ nầy.
Cũng vậy đại Bồ Tát lúc thật hành Bát nhă ba la mật quán sát thân thể bốn đại: thủy đại, hỏa đại, phong đại. Đây là trong nội thân, đại Bồ Tát theo thân quán sát, v́ bất khả đắc vậy
Đại Bồ Tát lại quán sát thân thể từ đảnh đầu đến chân, da mỏng bao bọc nhiều thứ bất tịnh đầy trong thân. Nghĩ rằng thân thể có tóc, lông, móng, răng, da mỏng, da dầy, gân, thịt, xương, tủy, tim, gan, phổi, tùy, cật, mật? , tiểu trường, đại trường, bao tử, bàng quang, phân dăi, mồ hôi, cáu ghét, nước mắt, nước mũi, nước miếng, máu, mủ, đàm, nhớt, năo óc.
Ví như trong kho của nhà nông chứa lộn lạo đầy những lúa, nếp, mè , đậu, bắp. Người có đôi mắt sáng mở kho liền thấy rơ là lúa, là nếp, là mè , là đậu, là bắp.
Đại Bồ Tát quán sát trong thân từ đầu đến chân thấy rơ từng chi tiết bất tịnh, siêng tinh tấn nhứt tâm trừ sự tham ưu của thế gian, v́ bất khả đắc vậy.
Đại Bồ Tát nếu thấy thân người chết đă trải qua một ngày, hai ngày đến năm ngày, xanh ứ śnh trương mủ nước rỉ chảy, tự nghĩ rằng thân thể của ta đây rồi cũng sẽ như vậy, tất chẳng thoát khỏi thế ấy. Đây là đại Bồ Tát trong nội thân theo thân quán sát, siêng tinh tấn nhứt tâm trừ sự tham ưu của thế gian, v́ bất khả đắc vậy.
Đại Bồ Tát nếu thấy thân người chết vất bỏ đă sáu ngày, bảy ngày, bị chồn, chó, sài lang, quạ, kên kên, xé ăn, tự nghĩ rằng thân thể của ta đây rồi cũng sẽ như vậy, tất chẳng thoát khỏi thế ấy. Đây là đại Bồ Tát trong nội thân theo thân quán sát, siêng tinh tấn nhứt tâm trừ sự tham ưu của thế gian, v́ bất khả đắc vậy.
Đại Bồ Tát nếu thân người chết vất bỏ bị cầm thú xé ăn ră rời hôi thúi bất tịnh, tự nghĩ rằng thân thể của ta đây rồi cũng sẽ như vậy, tất chẳng thoát khỏi thế ấy. Nếu thấy thân người chết vất bỏ, da thịt đă tan lộ bày gân xương liên tỏa, đại Bồ Tát tự nghĩ rằng thân thể của ta đây rồi cũng sẽ như vậy, tất chẳng thoát khỏi thế ấy. Nếu thân người chết vất bỏ, xương cốt đă ră rời trên đất, đại Bồ Tát tự nghĩ rằng thân thể của ta đây rồi cũng sẽ như vậy, tất chẳng thoát khỏi thế ấy. Nếu thấy thân người chết vất bỏ, xương cốt ră rời trên đất, xương chân chỗ nầy, xương đầu chỗ nọ, mỗi lóng, mỗi đốt đều khác chỗ, đại Bồ Tát tự nghĩ rằng thân thể của ta rồi cũng như vậy, tất chẳng thoát khỏi thế ấy. Nếu thấy xương khô bỏ lâu ngày, gió thổi, nắng soi, màu trắng như vỏ ốc, đại Bồ Tát tự nghĩ rằng thân thể của ta rồi cũng như vậy, tất chẳng thoát khỏi thế ấy. Nếu thấy xương khô bỏ trên đất lâu ngày mục ră nát bấy lộn với đất, đại Bồ Tát tự nghĩ rằng thân thể của ta rồi cũng như vậy, tất chẳng thoát khỏi thế ấy. Trong nội thân, đại Bồ Tát theo thân quán sát, siêng tinh tấn nhứt tâm trừ sự tham ưu của thế gian, v́ bất khả đắc vậy.
Như quán sát nội thân với ngoại thân cùng nội ngoại thân, cũng theo thân quán sát như vậy.
Cũng phải theo như trên đây mà giải thuyết rộng về thọ niệm xứ, tâm niệm xứ, và pháp niệm xứ.
Đây gọi là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Nầy Tu Bồ Đề! Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là tứ chánh cần.
Những ǵ là bốn?
Đại Bồ Tát đối với những pháp ác bất thiện chưa pháp sanh, v́ làm cho pháp ác chẳng sanh nên muốn có tâm siêng tinh tấn mà nhứt tâm hành đạo. Đối với pháp ác bất thiện đă pháp sanh, v́ dứt trừ nên muốn có tâm siêng tinh tấn mà nhứt tâm hành đạo. Đối với pháp thiện chưa phát sanh, v́ phát sanh nên muốn có tâm siêng tinh tấn mà nhiếp tâm hành đạo. Đối với pháp thiện đă pháp sanh, v́ làm cho c̣n măi để tu tập đến được đầy đủ rộng lớn nên muốn có tâm siêng tinh tấn mà nhiếp tâm hành đạo, v́ bất kảh đắc vậy. Đây gọi là đại Bồ Tát Đại thừa.
Nầy Tu Bồ Đề! Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là tứ như ư phần.
Những ǵ là bốn?
Đại Bồ Tát dùng sự mong muốn định hạnh thành tựu mà tu như ư phần, dùng sự tinh tấn định hạnh thành tựu mà tu như ư phần, dùng sự tư duy định hạnh thành tựu mà tu như ư phần, dùng sự nhứt tâm định hạnh thành tựu mà tu như ư phần. Đây gọi là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy,
Nầy Tu Bồ Đề! Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là ngũ căn.
Những ǵ là năm? Tín căn, tinh tấn căn, niệm căn, định căn, huệ căn. Đây là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là ngũ lực.
Những ǵ là năm? Tín lực, tinh tấn lực, niệm lực, định lực, huệ lực, đây là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là thất giác phần.
Những ǵ là bảy? Đại Bồ Tát tu niệm giác phần, trạch pháp giác phần, tinh tấn giác phần, hỉ giác phần, trừ giác phần, định giác phần và xă giác phần, nương nơi ly, nơi vô nhiễm hướng đến Niết Bàn. Đây gọi là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có bát thánh đạo phần là đại Bồ Tát Đại thừa.
Những ǵ là tám? Chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm và chánh định. Đây gọi là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có ba môn tam muội là đại Bồ Tát Đại thừa.
Những ǵ là ba? Không tam muội, vô tướng tam muội và vô tác tam muội.
Không tam muội là nói các pháp tự tướng rỗng không. Đây gọi là không giải thoát môn.
Vô tướng tam muội là nói diệt hoại các pháp tướng, không nghĩ, không nhớ. Đây gọi là vô tướng giải thoát môn.
Vô tác tam muội là nói đối với các pháp không mong cầu tạo tác. Đây gọi là vô tác giải thoát môn.
Ba môn nầy là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là khổ trí, tập trí, diệt trí, đạo trí, tận trí, vô sanh trí, pháp trí, tỉ trí, thế trí, tha tâm trí, và như thiệt trí.
Thế nào gọi là khổ trí? Biết khổ chẳng sanh, đây gọi là khổ trí.
Thế nào gọi là tập trí? Biết tập phải dứt, đây gọi là tập trí.
Thế nào gọi là diệt trí? Biết khổ dứt diệt, đây gọi là diệt trí.
Thế nào gọi là đạo trí? Biết bát thánh đạo phần, đây gọi là đạo trí.
Thế nào gọi là tận trí? Biết tham, sân, si, diệt tận, đây gọi là tận trí.
Thế nào gọi là vô sanh trí? Biết trong các cơi hữu lậu là vô sanh, đây gọi là vô sanh trí.
Thế nào gọi là pháp trí? biết bổn sự của ngũ ấm, đây gọi là pháp trí.
Thế nào gọi là tỉ trí? Biết nhân vô thường nhẫn đến biết ư xúc nhơn duyên sanh thọ vô thường, đây gọi là tỉ trí.
Thế nào gọi là thế trí? Biết nhơn duyên danh tự, đây gọi là thế trí.
Thế nào gọi là tha tâm trí? Biết tâm niệm của những chúng sanh khác, đây gọi là tha tâm trí
Thế nào gọi là như thiệt trí? Biết nhứt thiết chủng trí của chư Phật, đây gọi là như thiệt trí.
Mười một trí nầy là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có tam căn là đại Bồ Tát Đại thừa.
Những ǵ là ba? Vị tri dục tri căn, tri căn và trí giả căn.
Tín căn, tinh tấn căn, niệm căn, định căn và huệ căn, ngũ căn của hành hữu học chưa đắc quả, đây gọi là vị tri dục căn.
Ngũ căn của hành hữu học đă đắc quả, đây gọi là tri căn.
Ngũ căn của bậc vô học, hoặc A La Hán, Bích Chi Phật, hoặc chư Phật, đây gọi là trí giả căn.
Tam căn nầy là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có tam tam muội là đại Bồ Tát Đại thừa. Những ǵ là ba? Hữu giác hữu quán tám muội, vô giác hữu quán tam muội và vô giác vô quán tam muội.
Rời những dục nhiễm và rời những pháp ác bất thiện có giác, có quán, rời dục nhiễm pháp sanh hỉ lạc nhập sơ thiền, đây gọi là hữu giác hữu quán tam muội.
Chặng giữa của sơ thiền và nhị thiền, đây gọi là vô giác hữu quán tam muội.
Từ nhị thiền đến phi hữu tưởng phi vô tưởng định, đây gọi là vô giác vô quán tam muội.
Tam tam muội nầy? Là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có thập niệm là đại Bồ Tát Đại thừa.
Những ǵ là mười? Niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm giới, niệm xă, niệm thiên, niệm thiện, niệm xuất nhập tức, niệm thân và niệm tử.
Mười chánh niệm nầy là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có tứ thiền, tứ vô lượng tâm, tứ vô sắc định, bát bội xả và cửu thế đệ định là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là thập lực.
Những ǵ là mười? Một là Phật biết như thiệt những tướng thhị xứ, bất thị xứ của tất cả pháp. Hai là Phật biết như thiệt những nghiệp, những thọ pháp của chúng sanh khác, biết chỗ tạo nghiệp, biết nhơn duyên, biết báo của chúng sanh khác. Ba là Phật biết như thiệt những tướng cấu tịnh sai khác của các thiền giải thoát, các tam muội và các định. Bốn là Phật biết như thiệt những tướng căn tánh thượng hạ của chúng sanh khác. Năm là Phật như thiệt biết những loại dục giải của chúng sanh khác. Sáu là Phật như thiệt biết vô số tánh loại sai khác của thế gian. Bảy là Phật như thiệt biết chỗ đến của tất cả đạo hạnh. Tám là Phật như thệit biết túc mạng của ḿnh và của chúng sanh khác từ một đời đến vô lượng đời trong vô lượng kiếp có tướng như vậy, có nhơn duyên như vậy. Chín là Phật thiên nhăn thanh tịnh hơn chư Thiên, như thiệt thấy biết chúng sanh chết đây sanh kia, hoặc thiện đạo hoặc ác đạo. Mười là Phật biết như thiệt các lậu tận nên vô lậu tâm giải thoát, vô lậu huệ giải thoát, trong pháp hiện tại tự chứng biết nhập vào pháp ấy, nghĩa là chứng biết như thiệt ta đă hết sanh tử, đă thành phạm hạnh, từ đời nay chẳng c̣n lại thấy có đời sau nữa.
Mười trí lực nầy là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là tứ vô sở úy.
Thế nào là bốn? Phật nói lời thành thiệt rằng ta là bực nhứt thiết chánh trí. Đối với những điều như như thiệt gạn hỏi về các pháp của tất cả đại chúng, Phật không tự thấy có mảy may e sợ. V́ thế nên Phật được rất an ổn, được vô sở úy an trụ ngôi thánh chúa, ở giữa đại chúng như sư tử hống chuyển pháp luân thanh tịnh mà tất cả hàng Sa Môn, Bà La Môn, chư Thiên Vương, Phạm Vương, Ma Vương, cùng chúng sanh khác đều không chuyển được. Đây là vô sở úy thứ nhứt.
Phật nói lời thành thiệt rằng ta là bực tất cả lậu đă dứt diệt hết sạnh. Đối với chỗ gạn hỏi như thiệt về lậu phiền năo dứt diệt đây của tất cả đại chúng, Phật không tự thấy có mảy may e sợ. V́ thế nên Phật được rất an ổn, được vô sở úy, an trụ ngôi thánh chúa, ở giữa đại chúng chư sư tử hống chuyển pháp luân thanh tịnh mà tất cả trời, Người cùng chúng sanh khác không chuyển được. Đây là vô sở úy thứ hai.
Phật nói lời thành thiệt rằng đây là những pháp chướng ngại chánh đạo giải thoát. Đối với những lời gạn hỏi như thiệt về pháp chướng đạo đây của tất cả đại chúng. Phật không tự thấy có mảy may e sợ. V́ thế nên Phật được rất an ổn, được vô sở úy, an trụ bực thánh chúa, ở giữa đại chúng như sư tử hống chuyển pháp luân thanh tịnh mà tất cả Nhơn, Thiên cùng chúng sanh khác đều không chuyển được. Đây là vô sở úy thứ ba.
Phật nói lời thành thiệt rằng những thánh đạo mà ta đă dạy quyết định có thể ra khỏi thế gian, theo đây thật hành thời có thể hết khổ. Đối với những lời gạn hỏi như thiệt về thánh đạo đây của tất cả đại chúng. Phật không tự thấy có mảy may e sợ. V́ thế nên Phật được rất an ổn, được vô sở úy, an trụ bực thánh chúa. ở giữa đại chúng như sư tử hống chuyển pháp luân thanh tịnh mà tất cả Nhơn, Thiên cùng chúng sanh khác đều không chuyển được. Đây là vô sở úy thứ tư.
Tứ vô sở úy nầy là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là tứ vô ngại trí.
Những ǵ là bốn? Pháp vô ngại trí, nghĩa vô ngại trí, từ vô ngại trí và lạc thuyết vô ngại trí đây là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là thập bát bất cộng pháp.
Những ǵ là mười tám? Một là thân của chư Phật không đổi, hai là khẩu của chư Phật không lỗi, ba là ư niệm của chư Phật không lỗi, bốn là chư Phật không có dị tướng, năm là chư Phật không có tâm bất định, sáu là chư Phật không có tâm chẳng biết rồi mà xả, bảy là nguyện dục không diệt, tám là tinh tấn không diệt, chín là chánh niệm không diệt, mười là huệ không diệt, mười một là giải thoát không diệt, mười hai là giải thoát tri kiến không diệt, mười ba là tất cả thân nghiệp của chư Phật đều theo nghiệp trí huệ mà hiện hành, mười bốn là tất cả khẩu nghiệp đều theo trí huệ mà hiện hành, mười lăm là tất cả ư nghiệp đều theo trí huệ mà hiện hành, mười sáu là trí huệ của chư Phật thấy biết thuở quá khứ không ngại, không chướng, mười bảy là trí huệ thấy biết thuở vị lai không ngại, không chướng, mười tám là trí huệ thấy biết thuở hiện tại không ngại, không chướng. Đây là đại Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy.
Lại có đại Bồ Tát Đại thừa, chính là tự đẳng ngữ đẳng chư tự nhập môn.
Những ǵ là tự đẳng ngữ đẳng chư tự nhập môn?
A tự môn, v́ tất cả pháp từ đầu vốn là bất sanh vậy.
La tự môn, v́ tất cả pháp ly cấy vậy.
Ba tự môn, v́ tất cả pháp đệ nhứt nghĩa vậy.
Giá tự môn, v́ tất cả pháp trọn bất khả đắc vậy, v́ tất cả pháp bất diệt, bất sanh vậy.
Na tự môn, v́ tất cả pháp rời danh tánh tướng bất đắc, bất thất vậy.
LĂ tự môn, v́ tất cả pháp thoát khỏi thế gian vậy, cũng là v́ ái chi nhơn duyên dứt diệt vậy.
Đà tự môn, v́ tất cả pháp thiện tâm phát sanh, cũng là tướng xả thí vậy.
Bà tự môn, v́ các pháp bà tự rời ĺa vậy.
Đồ tự môn, v́ các pháp đồ tự thanh tịnh vậy.
Sa tự môn, v́ các pháp tự tại tánh thanh tịnh vậy.
Ḥa tự môn, v́ nhập vào các pháp, dứt bặt ngữ ngôn vậy.
Đa tự môn, v́ nhập vào các pháp, như tướng bất động vậy.
Dạ tự môn, v́ nhập vào các pháp, như thiệt bất sanh vậy.
Tra tự môn, v́ nhập vào các pháp, chiết phục bất khả đắc vậy.
Ca tự môn, v́ nhập vào các pháp, tác giả bất khả đắc vậy.
Ta tự môn, v́ nhập vào các pháp, thời gian bất khả đắc vậy, v́ các pháp thời gian lay chuyển vậy.
Ma tự môn, v́ nhập vào các pháp, ngă sở bất khả đắc vậy.
Già tự môn, v́ nhập vào các pháp, khứ giả bất khả đắc vậy.
Tha tự môn, v́ nhập vào các pháp, xứ sở bất khả đắc vậy.
Xà tự môn, v́ nhập vào các pháp, sanh bất khả đắc vậy.
Bả tự môn, v́ nhập vào các pháp, bả tự bất khả đắc vậy.
Đà tự môn, v́ nhập vào các pháp, tánh bất khả đắc vậy.
Xa tự môn, v́ nhập vào các pháp, định bất khả đắc vậy.
Khư tự môn, v́ nhập vào các pháp, hư không bất khả đắc vậy.
Xoa tự môn, v́ nhập vào các pháp, diệt tận bất khả đắc vậy.
Đá tự môn, v́ nhập vào các pháp, hữu bất khả đắc vậy.
Nhă tự môn, v́ nhập vào các pháp, trí bất khả đắc vậy.
Tha tự môn, v́ nhập vào các pháp, tha tự bất khả đắc vậy.
Bà tự môn, v́ nhập vào các pháp, phá hoại bất khả đắc vậy.
Xa tự môn, v́ nhập vào các pháp, dục bất khả đắc vậy, ngũ ấm như ảnh cũng bất khả đắc vậy.
Ma tự môn, v́ nhập vào các pháp, ma tự bất khả đắc vậy.
Ḥa tự môn, v́ nhập vào các pháp, kêu gọi bất khả đắc vậy.
Ta tự môn, v́ nhập vào các pháp, ta tự bất khả đắc vậy.
Noa tự môn, v́ nhập vào các pháp, chẳng đến, chẳng đi, chẳng đứng, chẳng ngồi, chẳng nằm vậy.
Phả tự môn, v́ nhập vào các pháp, biên bờ bất khả đắc vậy.
Ca tự môn, v́ nhập vào các pháp, tụ họp bất khả đắc vậy.
Sai tự môn, v́ nhập vào các pháp, sai tự bất khả đắc vậy.
Già tự môn, v́ nhập vào các pháp, hiện hành bất khả đắc vậy.
Tra tự môn, v́ nhập vào các pháp, cong vậy bất khả đắc vậy.
Đồ tự môn, v́ nhập vào các pháp, chỗ tột biên bờ nên chẳng diệt, chẳng sanh vậy.
Quá chữ Đồ thời không chữ có thể tuyên thuyết. Tại sao vậy? V́ không c̣n có chữ vậy.
Những chữ vô ngại, vô danh, cũng diệt, chẳng nói được, chẳng chỉ được, chẳng thấy được, chẳng biên chép được.
Nầy Tu Bồ Đề! Phải biết tất cả pháp như hư không. Đây gọi là đà la ni môn chính là nghĩa của chữ A.
Nếu đại Bồ Tát, nơi những tự môn ấn, a tự ấn nầy, hoặc nghe, hoặc thọ, hoặc đọc, hoặc tụng, hoặc tŕ, hoặc giảng nói cho người khác, thời biết rằng sẽ được hai mươi công đức.
Những ǵ là hai mươi? Được nhớ biết dai. Được tâm kiên cố. Được chỉ thú của kinh. Được trí huệ. Được lạc thuyết vô ngại. Dễ được những môn đà la ni khác. Được tâm không nghi hối. Được nghe lành chẳng mừng, nghe dữ chẳng giận. Được chẳng cao, chẳng hạ, an trụ tâm không tăng, không giảm. Được thiện xảo, biết lời nói của chúng sanh. Được khéo phân biệt ngũ ấm, thập nhị nhập, thập bát giới, thập nhị nhơn duyên, tứ duyên và tứ đế. Được khéo phân biệt những căn tánh lợi độn của các chúng sanh. Được khéo biết tâm niệm của kẻ khác. Được khéo phân biệt ngày, tháng, năm, mùa. Được khéo phân biệt thiên nhĩ thông, Được khéo phân biệt túc mạng thông. Được khéo phân biệt sanh tử thông. Được có thể khéo tuyên thuyết thị xứ, phi xứ. Được khéo biết thân oai nghi qua, lại, ngồi, đứng.
Những đà la ni môn, tự môn, a tự môn nầy gọi là đai Bồ Tát Đại thừa, v́ bất khả đắc vậy”.
PHẨM PHÁT THÚ
THỨ HAI MƯƠI
Đức Phật bảo Ngài Tu Bồ Đề: "Ông hỏi thế nào là đại Bồ Tát Đại thừa phát thú?
Nầy Tu Bồ Đề! Nếu đại Bồ Tát lúc thật hành sáu ba la mật, từ một địa đến một địa, đây gọi là đại Bồ Tát Đại thừa phát thú”.
Ngài Tu Bồ Đề thưa: "Bạch đức Thế Tôn! Thế nào là đại Bồ Tát từ một địa đến một địa?"
Đức Phật nói: "Đại Bồ Tát biết tất cả pháp không có tướng lai khứ, cũng không có pháp hoặc lai khứ, hoặc đến, chẳng đến, v́ các pháp tướng bất diệt vậy.
Đại Bồ Tát đối với các địa chẳng niệm, chẳng tư duy mà tu tập trị địa nghiệp, cũng chẳng thấy địa.
Những ǵ là trị địa nghiệp?
Lúc an trụ bực sơ địa, đại Bồ Tát thật hành mười việc.
Một là thâm tâm kiên cố, v́ dụng vô sở đắc vậy.
Hai là đối với tất cả chúng sanh tâm b́nh đẳng, v́ chúng sanh bất khả đắc vậy.
Ba là bố thí cho người, v́ thọ giả bất khả đắc vậy.
Bốn là thân cận thiện tri thức, cũng chẳng tự cao vậy.
Năm là cầu pháp, v́ tất cả pháp bất khả đắc vậy.
Sáu là thường xuất gia, v́ gia bất khả đắc vậy.
Bảy là mến thích Phật thân, v́ tướng hảo bất klhả đắc vậy.
Tám là diển nói giáo pháp xuất thế v́ các pháp chẳng phân biệt bất khả đắc vậy.
Chính là phá kiêu mạn, v́ pháp sanh huệ bất khả đắc vậy.
Mười là thiệt ngữ, v́ những ngữ ngôn bất khả đắc vậy.
Trên đây là mười sự trị địa nghiệp của đại Bồ Tát an trụ trong bực sơ địa tu tập.
Nầy Tu Bồ Đề! Bồ Tát an trụ trong bực nhị địa thường niệm tám pháp.
Những ǵ là tám?
Một là giới thanh tịnh. Hai là biết ơn và báo ơn. Ba an trụ nhẫn nhục lực. Bốn là thọ hoan hỉ. Năm là chẳng rời bỏ tất cả chúng sanh. Sáu là nhập đại bi tâm. Bảy là tin kính và thưa hỏi nơi thầy. Tám là cần cầu các môn ba la mật.
Đây là đại Bồ Tát an trụ trong bực nhị địa đầy đủ tám pháp.
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát an trụ trong bực tam địa thật hành năm pháp.
Những ǵ là năm?
Một là học vấn nhiều không nhàm đủ. Hai là thanh tịnh pháp thí cũng chẳng tự cao. Ba là thanh tịnh Phật độ cũng chẳng tự cao. Bốn là nhận chịu vô lượng sự cần khổ thế gian mà vẫn chẳng nhàm. Năm là an trụ nơi tàm quư.
Đây là năm pháp mà đại Bồ Tát an trụ trong bực tam địa phải đầy đủ.
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát an trụ trong bực tứ địa phải thọ hành chẳng bỏ mười pháp.
Những ǵ là mười?
Một là chẳng bỏ chỗ ở A lan nhă. Hai là thiểu dục. Ba là tri túc. Bốn là chẳng bỏ công đức đầu đà. Năm là chẳng bỏ giới. Sáu là tránh ghét các dục nhiễm. Bảy là nhàm tâm thế gian, thuận tâm Niết Bàn. Tám là xả bỏ tất cả sở hữu. Chín là tâm chẳng trầm một. Mười là chẳng tiếc tất cả vật.
Đây là mười pháp mà đại Bồ Tát an trụ trong bực tứ địa chẳng bỏ .
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát an trụ trong bực ngũ địa xa rời mười hai pháp.
Những ǵ là mười hai?
Một là xa ĺa sự thân cận hành bạch y. Hai là xa ĺa hàng Tỳ Kheo Ni. Ba là xa ĺa sự tham tiếc nhà người khác. Bốn là xa ĺa sự đàm thuyết vô ích. Năm là xa ĺa sự giận hờn. Sáu là xa ĺa sự tự tôn đại. Bảy là xa ĺa sự khinh miệt người khác. Tám là xa ĺa mười nghiệp đạo bất thiện. Chín là xa ĺa đại mạn. Mười là xa ĺa tự dụng. Mười một là xa ĺa điên đảo. Mười hai là xa ĺa tham sân si.
Đây là mười hai điều mà đại Bồ Tát an trụ trong bực ngũ địa xa ĺa.
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát an trụ trong bực lục địa nên đầy đủ sáu pháp, chính là sáu ba la mật.
Bực lục địa lại có sáu pháp chẳng nên làm. Những ǵ là sáu? Một là chẳng móng tâm Thanh Văn, Bích Chi Phật. Hai là chẳng có ư lo ngại khi bố thí. Ba là bị đ̣i hỏi cầu xin, không có ḷng trốn tránh. Bốn là những vật sở hữu đều đem bố thí. Năm là sau khi bố thí xong, không có ḷng hối tiếc. Sáu là chẳng nghi ngờ pháp thâm diệu.
Đây là sáu pháp phải đầy đủ và sáu pháp phải xa ĺa của đại Bồ Tát an trụ trong bực lục địa.
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát an trụ trong bực thất địa phải xa ĺa hai mươi pháp chẳng nên chẳng phải.
Những ǵ là hai mươi?
Một là chẳng chấp ngă. Hai là chẳng chấp chúng sanh. Ba là chẳng chấp thọ giả. Bốn là chẳng chấp chúng sanh số nhẫn đến tri giả, kiến giả. Năm là chẳng chấp đoạn kiến. Sáu là chẳng chấp thường kiến. Bảy là chẳng nên khởi tướng dạng. Tám là chẳng nên khởi nhơn duyên kiến. Chính là chẳng chấp danh sắc. Mười là chẳng chấp ngũ ấm. Mười một là chẳng chấp thập nhị nhập. Mười hai là chẳng chấp thập bát giới. Mười ba là chẳng chấp tam giới. Mười bốn là chẳng khởi tâm chấp trước. Mười lăm là chẳng khởi chỗ mong cầu. Mười sáu là chẳng khởi chỗ y chỉ. Mười bảy là chẳng chấp trước nơi sự thấy là phải nương nơi Phật. Mười tám là chẳng chấp trước nơi sự thấy là phải nương nơi Pháp. Mười chín là chẳng chấp trước nơi sự thấy là phải nương nơi Tăng. Hai mươi là chẳng chấp trước nơi sự thấy là phải nương nơi giới. Đây là hai mươi điều chẳng nên chấp trước.
Lại có hai mươi pháp mà bực thánh địa phải đầy đủ.
Những ǵ là hai mươi?
Một là đầy đủ không. Hai là chứng vô tướng. Ba là biết vô tác. Bốn là ba phần thanh tịnh. Năm là ở trong chúng sanh đầy đủ trí từ bi. Sáu là chẳng niệm tưởng tất cả chúng sanh. Bảy là b́nh đẳng xem tất cả pháp, nơi trong đây cũng chẳng chấp trước. Tám là biết thiệt tướng của các pháp, cũng chẳng niệm tưởng sự nầy. Chín là vô sanh pháp nhẫn. Mười là vô sanh trí. Mười một là tuyên thuyết các pháp nhứt tướng. Mười hai là phá tướng phân biệt. Mười ba là chuyển ức tưởng.? Mười bốn là chuyển kiến. Mười lăm là chuyển phiền năo. Mười sáu là đồng huệ đồng đẳng. Mười bảy là điều ư. Mười tám là tâm tịch diệt. Mười chín là vô ngại trí. Hai mươi là chẳng nhiễm ái.
Trên đây là hai mươi điều chẳng nên chấp trước và hai mươi điều phải đầy đủ của bực thất địa đại Bồ Tát.
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát an trụ trong bát địa phải đầy đủ năm pháp.
Những ǵ là năm?
Một là thuận nhập vào tâm chúng sanh. Hai là du hí các thần thông. Ba là thấy các Phật quốc. Bốn là tự trang nghiêm quốc độ ḿnh như Phật quốc đă thấy. Năm là quán thân Phật như thiệt, tự trang nghiêm Phật thân.
Lại phải đầy đủ năm điều. Một là biết các căn tánh thượng hạ . Hai là thanh tịnh Phật độ. Ba là nhập như huyễn tam muội. Bốn là thường nhập tam muội. Năm là tùy theo thiện căn mà chúng sanh đáng được để thọ thân.
Trên đây là năm pháp và năm điều mà đại Bồ Tát bát địa đầy đủ.
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát an trụ trong cửu địa phải đầy đủ mười hai pháp. Một là nhiếp thọ vô biến thế giới mà phần ḿnh hóa độ. Hai là Bồ Tát được như chỗ nguyện cầu. Ba là biết tiếng nói của các Thiên long, Càn thát bà để thuyết pháp cho họ. Bốn là thành tựu thai sanh. Năm là thành tựu nhà? Sáu là thành tựu chỗ sanh. Bảy là thành tựu họ. Tám là thành tựu quyến thuộc. Chín là thành tựu xuất sanh. Mười là thành tựu xuất gia. Mười một là thành tựu bồ đề thọ trang nghiêm. Mười hai là thành tựu tất cả những công đức lành.
Trên đây là mười hai pháp mà bậc cửu địa đại Bồ Tát phải đầy đủ.
Nầy Tu Bồ Đề! Phải biết bậc thập địa đại Bồ Tát thời như đức Phật”.
Ngài Tu Bồ Đề thưa: "Bạch đức Thế Tôn! Thế nào là thâm tâm nhẫn đến thế nào là thiệt ngữ?"
Đức Phật nói: "Nếu đại Bồ Tát đúng với tâm nhứt thiết trí, tích tập tất cả thiện căn, đây gọi là thâm tâm trị địa nghiệp. Nếu sanh khởi tứ vô lượng tâm là từ , bi, hỉ và xả, đây gọi là tâm b́nh đẳng ở trong tất cả chúng sanh. Nếu bố thí cho tất cả chúng sanh mà không phân biệt, đây gọi là tu bố thí. Nếu thân cận học hỏi, cung kính cúng dường các bực có thể giáo hóa người an trụ trong nhứt thiết trí, đây gọi là thân cận thiện tri thức. Nếu cầu pháp đúng với tâm nhứt thiết trí, không sa vào hành Thanh Văn, Bích Chi Phật, đây gọi là cầu pháp. Nếu đời đời chẳng rời tâm xuất gia, luôn xuất gia trong Phật pháp không ai ngăn trở được, đây gọi là thường xuất gia trị địa nghiệp. Nếu thấy thân tướng của Phật, nhẫn đến khi thành Vô thượng Bồ đề trọn chẳng rời niệm Phật, đây gọi là ái lạc Phật thân. Hoặc Phật hiện tại hoặc Phật đă nhập diệt, nếu v́ chúng sanh mà thuyết pháp sơ trung hậu đều thiện, diệu nghĩa hảo ngữ trong sạnh tinh thuần, hoàn cụ cả mười hai bộ kinh từ tu đa la đến luận nghị, đây gọi là diễn nói giáo pháp xuất thế trị địa nghiệp. V́ phá kiêu mạn nên trọn chẳng hạ sanh nhà hạ tiện, đây gọi là pháp kiêu mạn trị địa nghiệp. Đúng như lời mà thật hành, đây gọi là thiệt ngữ trị địa nghiệp.
Trên đây là mười sự trị địa nghiệp của đại Bồ Tát an trụ trong bực sơ địa tu hành.
Thế nào là giới thanh tịnh nhẫn đến cần cầu các ba la mật?
Nầy Tu Bồ Đề! nếu đại Bồ Tát chẳng có tâm niệm xu hướng Thanh Văn, Bích Chi Phật và những sự phá giới chướng ngại Phật đạo, đây gọi là giới thanh tịnh. Nếu thật hành Bồ Tát hạnh, cho đến một chút ơn nhỏ c̣n chẳng quên huống là nhiều, đây gọi là biết ơn báo ơn. Nếu đối với tất cả chúng sanh không giận hờn, không làm năo hại, đây gọi là an trụ sức nhẫn nhục. Lấy sự thành tựu chúng sanh làm niềm vui, đây gọi là thọ hoan hỉ. Nghĩ nhớ muốn cứu tất cả chúng sanh, đây gọi là chẳng bỏ tất cả chúng sanh. Nếu nghĩ như vầy: Tôi v́ mỗi mỗi chúng sanh mà chịu cần khổ trong địa ngục đến hằng sa kiếp chừng nào chúng sanh ấy thành Phật nhập Niết Bàn, đây là v́ tất cả chúng sanh mười phương mà nhẫn thọ sự khổ nhọc nên gọi là nhập đại bi tâm. Nếu đối với bực sư trưởng xem như Phật, đây gọi là tin tưởng cung kính học hỏi nơi thầy. Nếu nhứt tâm siêng cầu các môn ba la mật mà không cầu sự khác, đây gọi là cần cầu các ba la mật.
Trên đây gọi là tám pháp đầy đủ của đại Bồ Tát an trụ trong bực nhị địa.
Thế nào là học vấn nhiều không nhàm đủ nhẫn đến an trụ nơi tàm quư?
Nầy Tu Bồ Đề! Hoặc trong thế giới nầy hay ở thế giới mười phương có bao nhiêu chánh pháp của chư Phật tuyên thuyết thời đều muốn được nghe nhớ thọ tŕ cả, đây gọi là học vấn nhiều không nhàm đủ. Có bao nhiêu pháp thí vẫn không mong cầu, cho đến c̣n chẳng cầu Vô thượng Bồ đề huống là những sự khác, đây gọi là pháp thí chẳng cầu danh lợi, cũng gọi là thanh tịnh pháp thí. Đem tất cả thiện căn hồi hướng thanh tịnh Phật độ, đây gọi là tịnh Phật quốc độ. V́ đầy đủ thiện căn nên có thể thành tựu chúng sanh, cũng trang nghiêm Phật độ cho đến đầy đủ nhứt thiết trí trọn không mỏi nhàm, đây gọi là chịu lấy vô lượng sự cần khổ mà chẳng nhàm. Hổ thẹn nơi tâm Thanh Văn, Bích Chi Phật, đây gọi là an trụ nơi tàm quư.
Trên đây là đại Bồ Tát an trụ bực tam địa đầy đủ năm pháp.
Thế nào là chẳng bỏ chỗ ở A lan nhă nhẫn đến chẳng tiếc tất cả vật?
Nầy Tu Bồ Đề! Bồ Tát có thể hơn bực Thanh Văn, Bích Chi Phật, đây gọi là chẳng bỏ chỗ ở A lan nhă. C̣n không có niệm mong muốn Vô thượng Bồ đề huống là những sự mong muốn khác, đây gọi là thiểu dục, được nhứt thiết chủng trí, đây gọi là tri túc. Quán sát các thâm pháp nhẫn, đây gọi là chẳng bỏ đầu đà công đức. Chẳng chấp lấy giới tướng, đây gọi là chẳng bỏ giới. V́ dục tâm chẳng phát sanh, đây gọi là trách ghét các dục nhiễm. V́ biết tất cả pháp chẳng tạo tác, đây gọi là nhàm tâm thế gian mà thuận tâm Niết Bàn. Chẳng tiếc tất cả nội pháp, ngoại pháp, đây gọi là xả bỏ tất cả sở hữu. Tâm chẳng sanh khởi nơi hai thứ thứ thức xứ, đây gọi là tâm chẳng trầm một. Đối với tất cả vật chẳng chấp trước, chẳng nghĩ nhớ, đây gọi là chẳng tiếc tất cả vật.
Trên đây là mười pháp chẳng bỏ của đại Bồ Tát an trụ trong bực tứ địa.
Thế nào là xa ĺa gần gũi hàng bạch y nhẫn đến xa ĺa tham, sân, si?
Nầy Tu Bồ Đề! Bồ Tát sanh nơi đâu cũng đều xuất gia, từ một Phật quốc đến một Phật quốc thường xuất gia cạo đầu mặc cà sa, đây gọi là xa ĺa gần gũi bạch y. Chẳng ở chung với Tỳ Kheo Ni, nhẫn đến chẳng nghĩ tưởng dầu là khoảng đàn chỉ , đây gọi là xa ĺa Tỳ Kheo Ni. Bồ Tát suy nghĩ như vầy: Tôi phải an lạc chúng sanh, nay họ giúp tôi an lạc thời đâu nên sanh ḷng lẫn tiếc, đây gọi là xa ĺa sự lẫn tiếc nhà người khác. Nếu có chỗ nào luận đàm có thể phát sanh tâm Thanh Văn, Bích Chi Phật, thời tôi phải xa ĺa, đây gọi là xa ĺa chỗ luận đàm vô ích, Chẳng để cho yâm giận hờn, tâm năo hại, tâm đấu tranh xen vào, đây gọi là xa ĺa tâm sân. Chẳng thấy có nội pháp, đây gọi là xa ĺa sự tôn đại. Chẳng thấy có ngoại phải, đây gọi là xa ĺa sự khi dễ người. Mười nghiệp đạo bất thiện c̣n là chướng ngại bát thánh đạo huống là Vô thượng Bồ đề, đây gọi là xa ĺa mười nghiệp đạo bất thiện. Chẳng thấy có pháp ǵ có thể làm đại mạn, đây gọi là xa ĺa đại mạn. Chẳng thấy có pháp ǵ có thể tự dùng được, đây gọi là xa ĺa tự dụng. Chỗ điên đảo bất khả đắc, đây gọi là xa ĺa điên đảo. Chẳng thấy được chỗ tham, sân, si, đây gọi là xa ĺa tham, sân, si.
Trên đây là đại Bồ Tát an trụ trong bực ngũ địa xa ĺa mười hai pháp.
Thế nào là đầy đủ sáu pháp? An trụ trong sáu ba la mật có thể vượt đến bờ kia, đây gọi là đầy đủ sáu pháp.
Thế nào là chẳng móng tâm Thanh Văn, Bích Chi Phật nhẫn đến chẳng nghi ngờ pháp thâm diệu?
Nầy Tu Bồ Đề! Bồ Tát nghĩ rằng tâm Thanh Văn, Bích Chi Phật chẳng phải đạo Vô thượng Bồ đề, đây gọi là chẳng móng tâm Thanh Văn, Bích Chi Phật. Bồ Tát nghĩ rằng bố thí có ḷng lo ngại thời là chẳng phải đạo Vô thượng Bồ đề, đây gọi là bố thí chẳng sanh ḷng lo sợ. Bồ Tát nghĩ rằng thấy người cầu xin mà có tâm trốn tránh chẳng phải đạo Vô thượng Bồ đề, đây gọi là chẳng có ḷng trốn tránh khi bị cầu xin. Lúc bố thí chẳng nói cái nầy cho được, cái nầy chẳng cho được, đây gọi là những vật sở hữu đều đem bố thí. V́ sức từ bi nên sau khi bố thí chẳng ăn năn. V́ sức tín công đức nên chẳng nghi ngờ pháp thâm diệu.
Trên đây là sáu pháp phải đầu đủ và sáu pháp phải xa ĺa của đại Bồ Tát an trụ bậc lục địa.
Thế nào là chẳng chấp ngă nhẫn đến chẳng chấp nơi sụ thấy là phải nương nơi giới?
Nầy Tu Bồ Đề! V́ rốt ráo vô ngă, v́ chúng sanh đến tri giả, kiến giả đều rốt ráo bất khả đắc nên chẳng chấp trước những pháp ấy. Không có pháp đoạn diệt v́ các pháp rốt ráo bất sanh nên chẳng chấp đoạn kiến. Nếu pháp đă chẳng sanh thời cũng chẳng thường nên chẳng chấp thường kiến. V́ không các phiền năo nên chẳng chấp lấy tướng. V́ chư kiến đều chẳng thể thấy được nên chẳng khởi nhơn duyên kiến. V́ danh sắc, ngũ ấm, thập nhị nhập, thập bát giới, tam giới, tâm nguyện và y chỉ đều là tánh không nên chẳng chấp trước. V́ khởi sự thấy là phải nương nơi Phật thời chẳng thấy Phật nên chẳng khởi sự thấy y chỉ nơi Phật. V́ Pháp chẳng thể thấy nên chẳng khởi sự thấy y chỉ Pháp. V́ Tăng tướng vô vi chẳng thể nương nên chẳng khởi sự thấy y chỉ nơi Tăng. V́ nơi tội cùng vô tội đều không dính mắc nên chẳng khởi sự thấy y chỉ nơi giới.
Trên đây là hai mươi pháp chẳng nên chấp trước của đại Bồ Tát an trụ trong bực thất địa.
Thế nào là đầy đủ không nhẫn đến chẳng nhiễm ái?
Nầy Tu Bồ Đề! Đầy đủ tự tướng không của các pháp, đây là đầy đủ không. Chẳng tưởng nhớ các tướng, đây là chúng vô tướng. Chẳng tạo tác trong tam giới, đây là biết là vô tác. Đầy đủ mười nghiệp đạo lành, đây là ba phần thanh tịnh. V́ được đại bi nên đầy đủ trí từ bi. V́ đầy đủ thanh thanh tịnh Phật độ nên chẳng niệm tưởng tất cả chúng sanh. V́ chẳng tổn ích đối với tất cả pháp nên b́nh đẳng quán sát tất cả pháp. V́ các pháp thiệt tướng là vô tri nên Bồ Tát biết thiệt tướng của các pháp. V́ các pháp bất sanh, bất diệt, bất tác nên Bồ Tát được vô sanh pháp nhẫn. V́ biết danh sắc bất sanh nên được vô sanh trí. V́ tâm chẳng hiện hành hai tướng nên tuyên nói các pháp nhứt tướng. V́ tất cả pháp chẳng phân biệt nên phá tướng phân biệt. V́ vô lượng tưởng niệm lớn nhỏ chuyển nên Bồ Tát chuyển nhớ tưởng. V́ kiến chấp Thanh Văn, Bích Chi Phật chuyển nên chuyển kiến. V́ dứt trừ những phiền năo nên chuyển phiền năo. V́ được nhứt thiết chủng trí nên định huệ đồng đẳng. V́ bất động đối với tam giới nên ư được điều. V́ chế ngự sáu căn nên tâm tịch diệt. V́ được Phật nhăn nên trí vô ngại. V́ xả bỏ sáu trần nên chẳng nhiễm ái.
Trên đây là hai mươi pháp phải đầy đủ của đại Bồ Tát an trụ trong bậc thất địa
Thế nào là đại Bồ Tát thuận nhập tâm chúng sanh nhẫn đến tự trang nghiêm Phật thân?
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát dùng một tâm biết rơ tâm và tất sở của tất cả chúng sanh, đây là thuận nhập tâm chúng sanh. Dùng thần thông từ một Phật quốc đến một Phật quốc, cũng không có tưởng niệm Phật quốc, đây là du hí các thần thông. Từ ở cơi ḿnh mà thấy vô lượng Phật quốc, cũng không có tưởng Phật quốc, đây là xem thấy các Phật quốc. Trụ ngôi Chuyển Luân Thánh Vương đi khắp Đại Thiên thế giới để tự trang nghiêm nước của ḿnh, đây là tự trang nghiêm nước ḿnh như Phật quốc đă được thấy. V́ như thiệt quán pháp thân nên là như thiệt quán Phật thân.
Trên đây là đại Bồ Tát an trụ trong bực bát thánh địa đầy đủ năm pháp.
Thế nào là biết các căn tánh thượng hạ nhẫn đến thế nào là tùy theo thiện căn để thọ thân?
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát an trụ trong Phật thập lực biết những căn tánh thượng hạ của tất cả chúng sanh. V́ tịnh chúng sanh nên Phật độ tịnh. Trụ trong như huyễn tam muội thời có thể thành tựu tất cả sự, cũng chẳng phát sanh tâm tướng. V́ được báo sanh tam muội nên thường nhập tam muội. V́ thành tựu chúng sanh nên tùy theo thiện căn mà chúng sanh đáng được thọ thân hầu giáo hóa họ.
Trên đây là năm điều mà đại Bồ Tát trụ bực bát địa được đầy đủ.
Thế nào là đại Bồ Tát nhiếp thọ vô biên thế giới mà phần ḿnh hóa độ nhẫn đến công đức thành tựu đầy đủ?
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát hóa độ chúng sanh trong vô biên thế giới đúng như chỗ đáng được độ của Phật pháp, đây là nhiếp thọ vô biên thế giới mà phần ḿnh hóa độ. Được đầy đủ sáu ba la mật, đây la được như chỗ nguyện cầu. Do từ vô ngại biện lực nên biết tiếng nói của chư Thiên Long, Càn thát bà. V́ đời đời được hóa sanh nên thai sanh được thành tựu. V́ thường sanh trong nhà vọng tộc nên nhà được thành tựu. V́ sanh nơi ḍng Sát Đế Lợi hoặc Bà La Môn nên chỗ sanh thành tựu. Như họ của Bồ Tát quá khứ sanh mà sanh trong đó nên họ được thành tựu. V́ thuần dùng hàng đại Bồ Tát làm quyến thuộc nên quyến thuộc được thành tựu. V́ lúc sanh ra quang minh của Bồ Tát chiếu khắp vô lượng vô biên thế giới cũng chẳng chấp lấy tướng quang minh nên xuất sanh được thành tựu. V́ khi xuất gia có vô lượng chư Thiên theo hầu hạ và quyết định đưa chúng sanh đến quả Tam thừa nên xuất gia thành tựu. Cây bồ đề dùng hoàng kim làm gốc, bảy báu làm thân, nhánh, lá chiếu sáng khắp vô lượng vô biên thế giới mười phương, đây là trang nghiêm Phật thọ thành tựu. Chúng sanh được thanh tịnh, Phật độ cũng thanh tịnh, đây là tất cả công đức lành thành tựu đầy đủ.
Trên đây là mười hai pháp của bực cửu địa đại Bồ Tát thành tựu đầy đủ.
Thế nào là đại Bồ Tát an trụ trong bực thập địa phải biết như Phật?
Nầy Tu Bồ Đề! Nếu đại Bồ Tát đầy đủ sáu ba la mật, tứ niệm xứ nhẫn đến đầy đủ mười tám pháp bất cộng và nhứt thiết chủng trí dứt tất cả phiền năo và tập khí, thời gọi là đại Bồ Tát an trụ trong bực thập địa phải biết là chư Phật.
Nầy Tu Bồ Đề! Đại Bồ Tát an trụ trong bực thập địa nầy dùng sức phương tiện để thật hành sáu ba la mật, tứ niệm xứ nhẫn đến thật hành mười tám pháp bất cộng, vượt qua bực càn huệ địa, bực tánh địa, bực bát nhơn địa, bực kiến địa, bực bạc địa, bực ly dục địa, bực dĩ tác địa, bực Bích Chi Phật địa, bực Bồ Tát địa. vượt qua chín bực trên mà an trụ nơi Phật địa, đây là Bồ Tát thập địa.
Đây gọi là đại Bồ Tát Đại thừa phát thú”.
PHẨM XUẤT ĐÁO
THỨ HAI MƯƠI MỐT
"Nầy Tu Bồ Đề! Ông hỏi Đại thừa nầy từ chỗ nào phát xuất và đến an trụ chỗ nào?
Nầy Tu Bồ Đề! Đại thừa nầy phát xuất từ trong tam giới đến an trụ trong nhứt thiết trí, v́ là pháp bất nhị vậy.
Tại sao vậy?
Đại thừa và nhứt thiết trí là hai pháp chẳng hiệp, chẳng tan, chẳng sắc, không h́nh, không đối là nhứt tướng, chính là vô tướng.
Nếu có người muốn cho thiệt tế phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Nếu có người muốn cho pháp như, pháp tánh, bất tư ngh́ tánh phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Nếu có người muốn cho sắc không, thọ, tưởng, hành, thức không phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Tại sao vậy?
Nầy Tu Bồ Đề! Tướng không của sắc, thọ, tưởng, hành, thức chẳng ra từ tam giới cũng chẳng an trụ nhứt thiết trí, v́ sắc sắc tướng rỗng không, thọ, tưởng, hành, thức thức tướng rỗng không vậy.
Nếu có người muốn cho nhăn không phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Nếu có người muốn cho nhĩ, tĩ, thiệt, thân, ư không phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Nếu có người muốn cho sắc không, thanh không nhẫn đến ư xúc, nhơn duyên, sanh thọ không phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Tại sao vậy?
Nầy Tu Bồ Đề! Nhăn không nhẫn đến ư xúc, nhơn duyên, sanh thọ không chẳng ra từ tam giới cũng chẳng an trụ nhứt thiết trí, v́ nhăn nhăn tướng rỗng không nhẫn đến ư xúc, nhơn duyên, sanh thọ, ư xúc, nhơn duyên, sanh thọ tướng rỗng không vậy.
Nếu có người muốn cho mộng, ảo, diệm, hưởng, ảnh và hóa phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Tại sao vậy?
Nầy Tu Bồ Đề! Mộng tướng nhẫn đến hóa tướng chẳng ra từ tam giới cũng chẳng an trụ trong nhứt thiết trí, v́ mộng mộng tướng rỗng không nhẫn đến hóa hóa tướng rỗng không vậy
Nếu có người muốn cho Đàn na ba la mật phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Nếu có người muốn cho Thi la ba la mật, Sằn đề ba la mật, Tỳ lê gia ba la mật, Thiền na ba la mật, Bát nhă ba la mật phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Tại sao vậy?
Nầy Tu Bồ Đề! Đàn na ba la mật đến Bát nhă ba la mật chẳng ra từ tam giới cũng chẳng an trụ trong nhứt thiết trí, v́ Đàn na Đàn na tướng rỗng không nhẫn đến Bát nhă Bát nhă tướng rỗng không vậy.
Nếu có ngươi muốn nội không nhẫn đến vô pháp hữu pháp không phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Tại sao vậy?
Nầy Tu Bồ Đề! Nội không tướng đến vô pháp hữu pháp không tướng chẳng ra từ tam giới cũng chẳng an trụ trong nhứt thiết trí, v́ nội không nội không tánh rỗng không nhẫn đến vô pháp hữu pháp không vô pháp hữu pháp không tánhrỗng không vậy.
Nếu có người muốn cho tứ niệm xứ đến thập bát bất cộng pháp phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướnng phát xuất.
Tại sao vậy?
Nầy Tu Bồ Đề! Tứ niệm xứ tánh đến thập bát bất cộng pháp tánh chẳng ra từ tam giới cũng chẳng an trụ trong nhứt thiết trí, v́ tứ niệm xứ tứ niệm xứ tánh rỗng không nhẫn đến bất cộng pháp bất cộng pháp tánh rỗng không vậy.
Nếu có người muốn cho A La hán phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Nếu có người muốn cho Bích Chi Phật phát xuất thời là muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Nếu có người muốn cho Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Đẳng Giác phát xuất thời là người muốn cho pháp vô tướng phát xuất.
Tại sao vậy?
Nầy Tu Bồ Đề! A La Hán tánh, Bích Chi Phật tánh và Phật tánh chẳng ra từ tam giới cũng chẳng an trụ trong nhứt thiết trí, v́ A La Hán A La Hán tánh rỗng không, Bích Chi Phật Bích Chi Phật tánh rỗng không, Phật Phật tánh rỗng không vậy.
Nầy Tu Bồ Đề! Do nhơn duyên trên đây nên Đại thừa nầy phát xuất từ trong tam giới đến an trụ trong nhứt thiết trí, v́ bất động vậy.
Nầy Tu Bồ Đề! Ông hỏi Đại thừa nầy đến an trụ chỗ nào?
Nầy Tu Bồ Đề! Đại thừa nầy không chỗ an trụ, v́ tất cả pháp không có tướng an trụ vậy. Đại thừa nầy nếu có an trụ thời là chẳng phải an trụ.
Nầy Tu Bồ Đề! Ví như pháp tánh bất sanh, bất diệt, bất cấu, bất tịnh, vô khởi, vô tác, chẳng phải trụ, chẳng phải chẳng trụ v́ pháp tánh pháp tánh tướng rỗng không vậy, nhẫn đến v́ vô tác vô tác tánh rỗng không vậy.
Như pháp tánh, các pháp khác cũng như vậy, chẳng phải trụ, chẳng phả chẳng trụ.
Đại thừa nầy cũng như vậy, chẳng phải trụ, chẳng phải chẳng trụ.
Nầy Tu Bồ Đề! Do nhơn duyên như thế nên Đại thừa nầy không chỗ an trụ, v́ là pháp bất trụ, là pháp bất cộng vậy.
Nầy Tu Bồ Đề! Ông hỏi ai ngồi Đại thừa nầy để phát xuất?
Nầy Tu Bồ Đề! Không có ai ngồi Đại thừa nầy để phát xuất. Tại sao vậy? V́ Đại thừa nầy cùng người phát xuất và pháp bị sử dụng cùng thời gian phát xuất đều vô sở hữu cả.
Nếu tất cả pháp đều vô sở hữu thời dùng pháp ǵ để phát xuất?
Tại sao vậy?
Ngă bất khả đắc nhẫn đến tri giả, kiến giả bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Bát khả tư ngh́ tánh bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Ngũ ấm, thập nhị nhập, thập bát giới bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Đàn na ba la mật đến Bát nhă ba la mật bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Nội không đến vô pháp hữu pháp không bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Tứ niệm xứ đến mười tám pháp bất cộng bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Tu Đà Hoàn đến Bồ Tát, chư Phật bật khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Tu Đà Hoàn quả đến nhứt thiết chủng trí bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Bất sanh, bất diệt, bất cấu, bất tịnh, vô khởi, vô tác bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Quá khứ thế, vị lai thế, hiện tại thế, sanh, trụ, diệt bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Tăng, giảm bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
V́ những pháp ǵ bất khả đắc nên là bất khả đắc?
Nầy Tu Bồ Đề! V́ pháp tánh bất khả đắc nên là bất khả đắc.
V́ như thiệt tế, bất khả tư ngh́ tánh, pháp tướng, pháp vị bất khả đắc nên là bất khả đắc.
V́ Đàn na ba la mật đến Bát nhă ba la mật bất khả đắc nên là bất khả đắc.
V́ nội không đến vô pháp hữu pháp không bất khả đắc nên là bất khả đắc.
V́ tứ niệm xứ đến bất cộng pháp bất khả đắc nên là bất khả đắc.
V́ Tu Đà Hoàn, Tư Đà Hàm, A Na Hàm, A La Hán, Bích Chi Phật, chư Phật bất khả đắc nên là bất khả đắc.
V́ Tu Đà Hoàn quả, Tư Đà Hàm quả, A Na Hàm quả, A La Hán quả, Bích Chi Phật đạo, Phật đạo bất khả đắc nên là bất khả đắc.
V́ bất sanh, bất diệt đến vô khởi, vô tác bất khả đắc nên là bất khả đắc.
Lại v́ sơ địa đến thập địa bất khả đắc nên là bất khả đắc, v́ rốt ráo vậy.
Thế nào là sơ địa đến thập địa? Chính là càn huệ địa, tánh địa, bát nhơn địa, kiến địa, bạc địa, ly dục địa, dĩ tác địa, Bích Chi Phật địa, Bồ Tát địa và Phật địa.
Trong nội không đến vô pháp hữu pháp không chẳng có thể được sơ địa đến thập địa.
Tại sao vậy? V́ sơ địa chẳng phải được chẳng phải chẳng được, nhẫn đến thập địa chẳng phải được chẳng phải chẳng được, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Trong nội không đến vô pháp hữu pháp không, thành tựu chúng sanh bất khả đắc, tịnh Phật quốc độ bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Trong nội không đến vô pháp hữu pháp không, ngũ nhăn bất khả đắc, v́ rốt ráo thanh tịnh vậy.
Nầy Tu Bồ Đề! v́ thế nên đại Bồ Tát do nơi tất cả pháp bất khả đắc mà ngồi Đại thừa nầy từ tam giới phát xuất an trụ trong nhứt thiết trí”.
Hết quyển 6
  
|