PHẬT THUYẾT KINH BỒ TÁT BẢN DUYÊN 3 Quyển

�� Nh� vua thường n�i những lời hung dữ, l�m việc bất thiện, x�m lăng nước kh�c một c�ch phi ph�p. Vua c� một vị B�-la-m�n l�m phụ tướng, tu hạnh thanh tịnh, tr� tuệ vang xa, n�i lời nhu h�a, kh�ng th� �c, l�m việc g� cũng mau ho�n tất, diện mạo nghi�m trang, ai cũng k�nh trọng, t�m hiểu am tường hết bốn bộ Vi-đ�, th�ng tỏ tất cả c�c kinh luận của B�-la-m�n.

�� Khi ấy, phụ tướng tuổi đ� gi�, bị bệnh chưa l�u, đột ngột qua đời. Vua v� d�n ch�ng nghe tin n�y đều buồn b�, thương tiếc kh�ng ngu�i. Nh� vua l�c n�o cũng nhớ nghĩ, n�i kệ với thần d�n:

L�m sao c�i lớn n�y

Một ng�y kh�ng người trị

Như thuyền kh�ng người l�i

Theo gi� tr�i đ� đ�y

Bậc m� ta t�n k�nh

Xuất gia đ� th�nh tựu

Miệng n�i lời �n h�a

Thường l�m lợi �ch đời

V� sao lại qua đời

L�m t�m ta sầu muộn

Cũng như kh�ng đ�n s�ng

M� đi v�o ph�ng tối.

�� L�c ấy, c�c quan thưa với vua:

�� -Xin đại vương chớ qu� sầu n�o, đừng cho rằng trong nước kh�ng c�n người l�m được phụ tướng. Vị B�-la-m�n đ� tuy đ� qua đời, con �ng ta tuy nhỏ nhưng l� hạng th�ng minh s�ng suốt, diện mạo tươi đẹp v� song, lời n�i nhu h�a vừa l�ng mọi người, tu hạnh nhẫn nhục, t�m thường tịch tĩnh, kh�ng hề ki�u mạn tự đại, nghe nhiều học rộng, s�ch n�o cũng th�ng suốt, lu�n đem lại lợi �ch cho mọi người cũng như Phạm thi�n, t�n l� Tỳ-la-ma. Mong đại vương ra lệnh cho người ấy giữ chức phụ tướng.

�� Vua đ�p:

�� -Nếu �ng ta c� con theo như c�c ngươi n�i, vậy sao l�u nay ta chưa nghe bao giờ ?

�� C�c quan t�u:

�� -Đại vương, người con trai của vị B�-la-m�n ấy thường cầu ch�nh ph�p, xa l�a t� ph�p, mến giữ ph�p của m�nh, chưa thi thố cho ai biết cả.

�� Vua n�i:

�� -Nếu người ấy c� t�i, l�m sao d�m nghịch lại gia ph�p của tiền nh�n. Ai kh�ng n�i theo nghiệp cũ th� kh�ng được gọi l� người cầu ch�nh ph�p. Ti�n phụ người n�y trước đ�y thường đem ch�nh ph�p gi�p ta trị nước, l�m cho ch�ng ta xa l�a c�c việc �c. Tuy xử l� việc trị nước như vậy, nhưng kh�ng vi phạm ph�p B�-la-m�n. Nếu người ấy đ�ng như c�c ngươi n�i h�y mau triệu đến đ�y.

�� Quần thần tu�n lệnh sai sứ giả triệu Tỳ-la-ma đến gặp nh� vua.

�� Đến nơi, Tỳ-la-ma kh�p n�p quỳ t�u:

�� -Đại vương, h�m nay v� sao thần được bệ kiến?

�� Vua đ�p:

�� -Ngươi kh�ng biết sao? Ta bạc phước, quan phụ tướng l� cha ngươi chẳng may qua đời, cả nước nghi�ng ngửa, mu�n d�n xao động. Ta v� việc n�y n�n ưu tư sầu muộn.

�� Tỳ-la-ma t�u vua:

�� -Y�u thương th� phải xa l�a, kh�ng phải chỉ ri�ng vua mới bị như vậy, đều l� tướng trạng của ph�p hữu vi. Đại vương chưa từng nghe hay sao? Trời, Rồng, Quỷ, Thần, A-tu-la, C�n-th�t-b�, Ca-l�u- l la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la-gi�, Sa-m�n, B�-la-m�n, từ gi� đến trẻ, kh�ng ai tho�t chết cả. Đại vương, tất cả ch�ng sinh chắc chắn bị như vậy. Thưa đại vương, như t�nh của lửa l� thi�u đốt tất cả vật chất. Ph�p v� thường cũng như thế, lu�n ti�u diệt tất cả ch�ng sinh. Ng�i biết kh�ng, gi� bệnh chết giết hại ch�ng sinh, như c�y hoa tr�i ở ngả tư đường, thường bị mọi người h�i ph�. Đại vương như s�ng mạnh thường chảy kh�ng ngừng, mạng sống của ch�ng sinh cũng như vậy. Đại vương, như Kim s� điểu bay xuống Long cung bắt rồng ăn thịt, như sư tử tung ho�nh giữa bầy nai, tất cả ch�ng sinh lưu chuyển trong ba c�i, đối với sự chết cũng như vậy. Đại vương, như thế th� đối với sự chết kh�ng thể d�ng sự th�n cận, t�i vật, cầu xin , biếu tặng, lời dịu d�ng dụ dỗ m� tho�t khỏi, cũng kh�ng thể d�ng thế lực của bốn loại binh để �p bức, chế ngự l�m cho tho�i lui tan r�. Như vậy sự chết lu�n hiện hữu, l� ph�p thường của ch�ng sinh. V� thế m�, đại vương đối với việc n�y kh�ng n�n buồn rầu.

�� Khi nghe như vậy, vua vui vẻ, n�i với quần thần:

�� -Thật hiếm c�! Đồng tử n�y tuy tuổi c�n nhỏ, m� n�i những lời của c�c bậc tiền bối kỳ cựu.

�� Vua n�i với Tỳ-la-ma:

�� -Người biết kh�ng, cha người lu�n y�u mến, ủng hộ ta, xem như con đỏ. Thế n�n, ta nhớ tới �n s�u ấy m� ưu sầu kh�ng ngu�i. Nay ta nhu nhược, v� tr�, theo như người n�i, ta thật kh�ng biết g�. Nếu ngươi thấy như vậy, xin thương x�t xem x�t, mong ngươi thừa kế sự nghiệp của cha, ta xin th�nh t�m trọn đời quy y.

�� Tỳ-la-ma suy nghĩ: �H�m nay tại sao ta gặp phải việc kh� khăn qu�, nghe thế n�y kh�ng biết phải l�m những g�! Cũng như người yếu phải đi bộ qua n�i cao... Nay nếu ta kế tục sự nghiệp của cha l�m việc nước, tuy c� nhiều lợi �ch cho mu�n d�n, nhưng những ph�p thuần thiện của ta tu tập tất bị tổn giảm. Vua trị nước phải hợp với t�m � của d�n ch�ng, lại c� v� số những việc lỗi lầm, đ� l� h�nh phạt, cướp đoạt t�i sản của người, x�m lăng thi�n hạ, hoặc đuổi hoặc rượt ta, sẽ tu�n lệnh vua l�m những việc như vậy. Nếu l�m theo ph�p đ�ng, th� ta bị tổn hại. Nay, nếu ta muốn tu tập ph�p thiện, th� kh�ng đ�p ứng được l�ng ho�i vọng của vua. Nếu theo đ�ng ph�p của vua, th� ph�p thiện ng�y c�ng suy giảm.�

�� Trong khi Tỳ-la-ma suy nghĩ như thế th� nh� vua hỏi:

�� -Đại sư đang suy nghĩ về điều g�?

�� Tỳ-la-ma t�u:

�� -Thần đang nghĩ n�n d�ng phương ph�p g� để l�m cho đại vương v� đất nước đều được lợi �ch, kh�ng bị suy t�n v� cũng suy nghĩ về phước đức c�ng lỗi lầm của vua v� d�n ch�ng trong nước. Ai trước l�m thiện sau lại l�m �c, kh�ng gọi l� người. Đại vương, th� n�i thật m� bị o�n gh�t, kh�ng n�n dua nịnh để l�m th�n thiết. Th� n�i ch�nh ph�p m� bị đọa địa ngục, kh�ng n�i dua nịnh để sinh l�n trời. Đại vương, thần đang tư duy tr� t�nh việc n�y, người n�o nghĩ được � nghĩa n�y, phải biết người ấy c� thể đem lại lợi �ch cho tất cả ch�ng sinh.

�� Vua nghe n�i, vui mừng l�n tiếng:

�� -Đại sư, nếu ch�ng ta c� thể thi h�nh ph�p ấy, th� sự tu tập theo ph�p thiện tu tập kh�ng bị suy giảm.

�� Bấy giờ, Tỳ-la-ma phụng mệnh vua kế thừa sự nghiệp của ti�n phụ l�m phụ tướng, sau đ� dần dần khuyến h�a nh� vua c�ng t�m vạn bốn ng�n tiểu vương đều tu tr� theo ch�nh ph�p v� l�m cho d�n ch�ng trong nước tr�nh xa việc �c, kh�ng tham chuộng năm dục.

�� Khi ấy, nh� vua tu tập v� lượng ph�p thiện cũng như Tỳ-la-ma kh�ng kh�c.

�� Tỳ-la-ma thấy nh� vua tiến bộ như vậy, rất vui mừng, nghĩ: �Ta đ� tham gia việc trị nước, nhưng ph�p thiện của ta kh�ng bị suy giảm... Ta cần phải d�ng những c�ch g� để khuyến kh�ch ch�ng sinh, l�m cho họ sinh ch�nh t�n đối với đạo Phật. Nhưng ch�ng sinh căn t�nh kh�ng đồng, hoặc th�ch nghe ph�p, hoặc tham t�i sản, hoặc đắm năm đục, hoặc ưa lời tr�u mến, hoặc hiếu động th�n cận nhiều người, hoặc muốn l�m theo hạnh người thiện, hoặc ham hưởng thụ � kh�ng biết ch�n. Ta may mắn c� tr� tuệ, với những phương tiện nhiếp phục tất cả ch�ng sinh, đưa họ đến an tr� nơi đạo V� thượng Ch�nh gi�c. Ta cũng phải c� c�c phương tiện kh�c. V� như mặt trời mọc chiếu s�ng khắp nơi, nhưng kh�ng thể l�m cho người m� mắt thấy được. Ta cũng vậy, c� thể thuyết về đạo V� thượng cho tất cả ch�ng sinh, nhưng kh�ng thể đem lại lợi �ch cho người kh�ng c� mắt tr� tuệ. Ta cần phải cung cấp đầy đủ y phục thức ăn theo nhu cầu của họ. Sau khi t�m họ hoan hỷ, ta sẽ thuyết ph�p l�m cho họ tin nhận.��

�� Sau khi suy nghĩ việc n�y, Tỳ-la-ma đến gặp vua, t�u:

�� -Thần đ� l�m v� số ph�p thiện cho ch�ng sinh rồi. Gồm c� ba ph�p: tu tập ch�nh ph�p, thu nhập tiền t�i theo � nguyện, l�m cho cả nước an lạc kh�ng c� o�n th�, ch�nh ph�p ph�t triển như �nh trăng hiện ra tỏa s�ng, tiếng tốt vang khắp mười phương, cầu xin đại vương cho ph�p hạ thần tu h�nh theo ch�nh ph�p v� thượng.

�� Khi nh� vua nghe n�i, sợ mừng lẫn lộn, dựng t�c g�y, thưa:

�� -Đại sư, ng�i muốn l�m g�, xin dạy bảo.

�� Tỳ-la-ma n�i:

�� -Nay, thần muốn tổ chức c�c lễ bố th� lớn, xin ng�i cung cấp vật cần d�ng trong cuộc lễ v� chọn một nơi rộng ngo�i th�nh dựng hội trường bố th�. Cầu xin đại vương kh�o n�i lời khuy�n dụ khiến những người phục vụ kh�ng được s�n hận với thần.

�� Nh� vua v� những người phục vụ đều hoan hỷ cung k�nh chuẩn bị đầy đủ những thức ăn uổng cần d�ng, đ�nh tr�ng tuy�n lệnh khắp bốn phương, người n�o cần y phục, thức ăn, vật để nằm, dược phẩm, voi ngựa, xe cộ, hương hoa, chuỗi ngọc, hương bột, J hương xoa, nh� cửa, đ�n s�ng, th� tập hợp đến đ�y, sẽ được cung cấp. C� b�i kệ:

Ta v� lợi �ch

Thế gian cho n�n

T�y theo ch�ng sinh

Cần d�ng vật g�

Cho đến th�n thể

Tay ch�n thịt m�u

Khi xả bỏ ra

Xem như cỏ r�c

C�c ngươi nếu nhận

Trong l�c c�ng dường

Th� phải tất cả

Tư duy ph�p thiện

Nhận c�ng dường xong

Kh�ng n�n tham lam

N�n d�ng ph�p thiện

L�m lợi tất cả

Nếu theo sức ta

Mau đến Niết-b�n

Nhưng v� ch�ng sinh

Lưu chuyển sinh tử

Thế n�n ở m�i

Kh�ng nhập Niết-b�n

V� lượng ch�ng sinh

Trong ngục gi� chết

Ta muốn cứu họ

Vĩnh viễn tho�t ly.

�� Khi ấy, Đại Bồ-t�t Tỳ-la-ma tổ chức lễ cung cấp bố th� l�m cho v� lượng trăm ng�n mu�n ức ch�ng sinh t�y � thụ hưởng đầy đủ theo nhu cầu, nh�n đ� n�i ph�p:

�� -C�c đại đức, nay t�i qu�n th�n m�nh để phục vụ qu� vị. C�c vị nay đ� thọ nhận mọi sự c�ng dường, muốn tự đạt được lợi �ch, n�n qu�n s�t ch�nh ph�p. Nếu khi sắp qua đời, tuy c� cha mẹ vợ con th�n tộc, v� số t�i sản, nhưng kh�ng thể l�m cho sống th�m được một gi�y ph�t n�o. �Khi mạng chung, một m�nh đơn độc qua thế giới kh�c. Cha mẹ vợ con th�n quyến t�i sản kh�ng thể đi theo m�nh. Chỉ c� hạnh nghiệp l� kh�ng hề rời m�nh.

�� Tỳ-la-ma n�i kệ cho đại ch�ng:

V� cha mẹ th�n tộc

L�m những việc xấu �c

Khi chết đọa ba đường

Kh�ng c� ai theo cả

Trong đời sống hiện tại

Nếu khi bị khổ n�o

Tuy c� cha mẹ anh

Kh�ng gi�p được ch�t n�o

Huống chỉ đời vị lai

L�m sao thay thế được

Thế n�n phải nhất t�m

Kh�ng v� người, l�m �c.

�� C�c Đại đức, hiện nay c�c vị an ổn kh�ng bệnh. Đ� l� chưa bị c�c bệnh gi� suy, bệnh phổi, hen suyễn, đau đầu, phải n�n tinh tấn tu tập c�c ph�p thiện.

�� Đấy l� Đại Bồ-t�t Tỳ-la-ma d�ng hai nhiếp ph�p để hướng dẫn ch�ng sinh, l� t�i v� ph�p. Đủ ch�n mươi ng�y, qua hết m�a hạ bốth� theo � nguyện l� t�m vạn m�m v�ng đựng l�a bạc, t�m vạn b� nhỏ, t�m vạn b� sữa k�m con b�, mỗi con b� n�y mỗi ng�y cho một đấu sữa, d�ng to�n vải trắng che tr�n th�n, trang sức với sừng bọc v�ng, m�ng bọc bạc. T�m vạn đồng nữ xinh đẹp, trang sức với v�ng, vật b�u, chuỗi ngọc. Mỗi c� k�m theo một c� hầu để sai khiến l�m cho th�m phần trang trọng. Mỗi c� g�i c� một c�i giường hoặc bằng v�ng, bạc, lưu ly, pha l�, ng� voi, gỗ thơm; ở tr�n trải c�c loại nệm mềm mại. T�m vạn chiếc xe b�, t�m vạn voi ngựa v� c�c kho l�a th�c, tiền t�i ch�u b�u, kh�ng thể kể xiết. Sau khi bố tr� với tất cả những vật như vậy rồi, Tỳ-la-ma suy nghĩ: �Những vật bố th� n�y c�n thiếu g� kh�ng?�

�� Bồ-t�t n�i với c�c B�-la-m�n:

�� -Qu� vị biết cho, t�i tập trung c�c loại v�ng bạc, nữ nh�n, xe cộ, voi ngựa, kho l�a th�c, ch�u b�u, ch�nh v� qu� vị. Mong qu� vị im lặng, kh�ng n�i chuyện trong v�i ph�t để nghe � nguyện của t�i, sau đ� t�y � c�ng nhận phần rồi về.

�� Khi tất cả c�c B�-la-m�n đều im lặng, Bồ-t�t v� c�c ch�ng sinh tự răn t�m m�nh: �N�y t�m! H�nh động của ngươi thường mong cầu quả b�o, như khỉ v�o rừng rậm�. Bồ-t�t n�i kệ.

Nay, bố th� của t�i

Khắp v� c�c ch�ng sinh

T�i bố th� thế n�y

Thật kh�ng mong quả b�o

Th�, chỉ mong ch�ng sinh

Đều thọ nhận an lạc.

V� ngươi ham điều thiện

Th� ở m�i tr�n trời

Ngươi tham l�m việc �c

Bị đọa m�i địa ngục,

Lại cũng v� tham đắm

L�m đại th� chủ n�y

Hoặc l�m người bần c�ng

M� bố th� rộng lớn.

C� khi nhiều tiền của

Nhưng tham lam keo kiệt

Ch�nh v� gi�u c� ấy

Tự đọa v�o bần khổ.

Lại kẻ sống ph�ng t�ng

Ở m�i trong sinh tử

Bị lu�n hồi v� c�ng

Như xe lăn tr�n đất.

Ta từ l�u đến nay

K�nh thuận phục vụ ngươi

Tuy l�m việc như vậy

Kh�ng phải để ngươi vui.

Nay, ngươi phải an tr�

Trong bất động tịch tĩnh

Việc bố th� của ta

V� tất cả ch�ng sinh.

�� Bồ-t�t Tỳ-la-ma với tay phải cầm bồn nước rửa, với t�m Đại từ bi thương tưởng đến tất cả c�c lo�i ch�ng sinh, sụt s�i rơi lệ tự nghĩ: �Ta bố th� kh�ng v� cầu l�m Phạm vương, Ma-h�-thủ-la, Th�ch Đề-ho�n Nh�n. Giả sử c� bậc n�o hơn ba vị ấy, ta cũng kh�ng mong cầu. Chỉ cầu th�nh Phật, v� đem lại lợi �ch cho ch�ng sinh, đoạn trừ c�c phiền n�o. Nay ta n�n xả bỏ th�n m�nh, vợ con, n� tỳ, người hầu, ch�u b�u, nh� cửa, chỉ cầu giải tho�t, kh�ng cầu sinh tử. Ta bố th� nữ nh�n dịu d�ng v� nguyện cho ch�ng sinh trong đời vị lai đoạn trừ hết tham dục. Ta bố th� năm loại thức ăn l�m từ sữa b�, nguyện cho ch�ng sinh trong đời vị lai thường ban cho người kh�c c�c ph�p vị. Ta bố th� vật dụng để nằm như vậy, nguyện cho tất cả ch�ng sinh trong đời vị lai chắc chấn được ngồi nơi t�a Kim cang của Như Lai. Ta bố th� c�c loại ch�u b�u, nguyện cho tất cả ch�ng sinh trong đời vị lai chắc chắn được bảy phần Bồ-đề qu� b�u của Như Lai.�

�� Sau khi nghĩ như vậy, từ chỗ ngồi cao nhất Bồ-t�t tuần tự r�t nước rửa nhưng nước kh�ng chảy, cũng như người tiếc của kh�ng chịu bố th�.

�� Bồ-t�t suy nghĩ: �V� sao nước rửa n�y kh�ng chảy xuống? Phải chăng nguyện của ta trong đời vị lai sẽ kh�ng th�nh tựu? C�i g� đ� ngăn lại l�m cho nước kh�ng chảy, chẳng lẽ trong hội n�y kh�ng c� bậc Đại đức? Chẳng c� ai xứng thọ c�ng dường của ta chăng? Hay l� sự bố th� của ta kh�ng khắp hết? Hay l� người phục vụ của ta kh�ng hoan hỷ? Chả lẽ trong hội n�y c� sự s�t sinh? Ta biết chắc l� kh�ng c� g� hại tới ch�ng sinh. Sự bố th� của ta hiện nay l� đ�ng l�c, cũng kh�ng x�t chọn người đ�ng nhận hay kh�ng đ�ng nhận, vậy tại sao r�t nước kh�ng chảy xuổng?�.

�� Khi ấy, Bồ-t�t thấy c�c B�-la-m�n v� những người nữ n�n sinh t�m tham lam, ganh gh�t, ph�t sinh giận dữ, tranh nhau n�i: �C� g�i xinh đẹp kia h�y để cho ta, ngươi kh�ng được lấy.� Con b� kia mập mạnh h�y để cho ta, ngươi kh�ng được lấy. V�ng bạc, m�m l�a, cho đến c�c thứ ch�u b�u cũng đều như vậy cả.

�� Thấy c�c B�-la-m�n tham lam tranh gi�nh c�c vật, s�n hận với nhau, Bồ-t�t thầm nghĩ: �Những người thọ nhận n�y do tham lam, s�n hận, ngu si n�n t�m cuồng loạn, thật kh�ng n�n nhận. C�ng dường như thế n�y kh�c n�o xe bị gẫy trục, căm v�nh bị hư kh�ng thể chuy�n chở được. Ta cũng như vậy, hạt giống thật tốt m� ruộng th� cằn xấu. V� những người thọ nhận n�y t�m bất thiện, n�n khiến cho nước r�t xuống kh�ng chịu chảy. Nay, tuy ta tổ chức bố th� thế n�y, cũng kh�ng c� người dạy ta ph�t t�m cầu Ch�nh gi�c, m� ta tự ph�t t�m v� tất cả ch�ng sinh. Nay, n�n th� nghiệm, nếu ta thật l�ng thương đối với tất cả chứng sinh th� nước chảy xuống.� Nghĩ xong, Bồ-t�t d�ng tay tr�i cầm bồn rưới xuống th� nước liền chảy xuống tay phải Bồ-t�t.

�� C�c B�-la-m�n thấy vậy, đều sinh hổ thẹn, bỏ vật được bố th�, tu h�nh phạm hạnh. Họ c�ng nhau đảnh lễ, cầu thỉnh Bồ-t�t l�m H�a thượng. Bồ-t�t thương x�t họ n�n nhận lời, dạy họ tu học bốn t�m v� lượng, nhờ nh�n duy�n ấy n�n sau khi qua đời đều được sinh c�i trời Phạm thi�n, khiến cho v� lượng ch�ng sinh ph�t t�m cầu đạo quả Ch�nh gi�c v� thượng.

�� Khi Đại Bồ-t�t h�nh Bố th� ba-la-mật, kh�ng thấy đ�y l� phước điền, đ�y l� phi phước điền, cũng kh�ng ph�n biệt th�n sơ. Thế n�n Bồ-t�t khi bố th�, d� nhiều �t tốt xấu, n�n với một t�m thanh tịnh d�ng l�n, kh�ng được c� t�m xem thường người nhận.

2/�Phẩm Nhất Thiết Th�:

Tất cả c�c Bồ-t�t

V� lợi �ch ch�ng sinh

N�n xả bỏ mạng m�nh

Xem như cỏ, ph�n uế.

�� T�i từng nghe:

�� -Thời qu� khứ c� một vị vua t�n Nhất Thiết Th�. Khi vua mới sinh, hướng đến cha mẹ n�i lời thế n�y: �Con đối với tất cả v� lượng ch�ng sinh, c�n c� thể xả bỏ cả th�n mạng qu� trọng, huống chi l� c�c vật ch�u b�u kh�c của con�.

�� V� vậy, cha mẹ rất qu� trọng người con, đặt t�n l� Nhất Thiết Th�. Từ khi sinh ra, th�n thể lớn dần theo hạnh bố th�, như mặt trăng đầu th�ng lớn dần đến ng�y mười lăm. Sau đ� kh�ng bao l�u, phụ vương băng h�, ho�ng tử nối nghiệp lớn của cha, trị nước đ�ng theo ph�p, gi�o h�a, kh�ng ức hiếp mu�n d�n, giữ g�n tự th�n kh�ng can dự việc người, kh�ng x�m lăng nước kh�c. Nếu họ đến quấy nhiễu th� trị phạt nhưng kh�ng bắt giữ. Cứu gi�p d�n ngh�o, trợ cấp t�i sản. Cung k�nh c�c h�ng Sa-m�n, B�-la-m�n... Thường bố th� thức ăn cho ch�ng sinh với tự tay thanh tịnh, ch�nh miệng thường tuy�n bố: �Cho người n�y thức ăn, cho người n�y quần �o, cho người n�y t�i sản vật b�u, thương y�u người n�y, săn s�c người n�y.�

�� Bấy giờ, Bồ-t�t thường l�m việc bố th� ho�n to�n như vậy, khiến d�n ch�ng nước l�ng giềng nghe c�ng đức của vua như thế n�n thường quy phục, do đ� đất nước vua c�ng th�m đ�ng đ�c hầu như kh�ng c�n chỗ trống. Như nước lũ tr�n đỉnh n�i chảy xuống l�m đầy tr�n khắp c�c chốn khe suối, hang hố vực s�u. Cũng như cứ nửa th�ng, nước thủy triều d�ng, d�n ch�ng nước kh�c đến quy phục trong nước ấy đ�ng đảo cũng như vậy. Nước kh�c bị giảm thiểu dần d�n số, n�n sinh phẫn nộ, c�ng nhau b�n luận việc chinh phạt. Sau khi thương nghị, họ tập họp bốn loại binh c�ng k�o đến nước của Bồ-t�t. Khi ấy, quan trấn thủ bi�n giới, từ xa về t�u vua:

�� -Nước o�n tặc b�n cạnh đ� x�m lăng giống như cuồng phong, gi� đen, mưa dữ.

�� Nh� vua bảo:

�� -C�c khanh kh�ng n�n l�m loạn t�m ta.

�� Vua n�i kệ:

Nước b�n sở dĩ

Đến đ�nh nước ta

Ch�nh v� muốn d�n

Kho t�ng ch�u b�u

Vui thay! Rất hay

N�n th� cho họ

Ta n�n xả bỏ

Xuất gia học đạo

C� nhiều quốc vương

V� năm dục n�n

X�m chiếm của d�n

Chứa cất kh�ng ch�n

N�n biết vua ấy

Sau khi qua đời

Bị đọa địa ngục

S�c sinh, ngạ quỷ.

�� V� thế, nay ta kh�ng n�n v� th�n m�nh m� l�m hại ch�ng sinh, đoạt t�i sản của họ, vậy ta sẽ tự bỏ đi.

�� C�c quan lớn c�ng d�n ch�ng c�ng t�u:

�� -Cầu xin đại vương đừng bỏ đi, tự ch�ng t�i c� thể chống cự kẻ địch n�y. Ng�i h�y xem, h�m nay ch�ng t�i sẽ d�ng năm loại binh, trang bị gươm gi�o đầy đủ tất sẽ dẹp tan sạch hết lũ giặc, như gi� b�o thổi bay hết m�y mưa.

�� Vua đ�p:

�� -Than �i! N�y c�c khanh, từ l�u ta đ� biết c�c khanh c� l�ng y�u mến, t�n trọng, hộ vệ ta, cũng biết c�c khanh h�ng dũng hơn người, vũ lược mưu kế bậc nhất, nhưng vua b�n địch g�y ra việc n�y, đều kh�ng phải v� c�c khanh m� ch�nh l� v� ta. Giả sử họ đến kh�ng l�m hại c�c khanh, thế sao lại sinh t�m �c như vậy. Ta từ l�u đ� biết việc n�y, th�n năm ấm l� đ�ch của c�c mũi t�n. C�c khanh biết kh�ng, ta từ l�u đ� n�i cho c�c khanh biết chư Bồ-t�t đối với ch�ng sinh lu�n thương tưởng như đối với con một. C�c khanh kh�ng n�n c� t�m s�n hại đối với ch�ng sinh kh�c v� biết chắc s�n hại sẽ l�m cho m�nh bị đọa địa ngục. Vậy n�n c�c khanh phải nhất t�m tu thiện.

�� Trong khi Bồ-t�t giảng dạy như vậy, th� qu�n giặc từ xa k�o đến, reo h� vang dậy. Nh� vua nghe tiếng reo, hỏi quần thần:

�� -Đ�y l� tiếng g�?

�� Quần thần đều buồn khổ, kh�c than tức tưởi, t�u vua:

�� -Giặc �c kh�ng bị ngăn, đ� giết hại nhiều người, cũng như mưa đ� dữ l�m hại năm thứ l�a th�c, như lửa dữ thi�u rụi cỏ kh�, như b�o dữ x� ng� c�y lớn, như sư tử s�t hại c�c lo�i cầm th�, bọn o�n tặc s�t hại d�n ch�ng cũng như vậy.

�� Bấy giờ, quần thần kh�ng nghe theo lời dạy của vua, tự ph�n t�n trang bị cho bốn loại binh để chiến đấu chống lại qu�n địch. Nhưng qu�n binh kh�ng c� chủ tướng n�n bị đ�nh lui, tan r�. Binh l�nh bị chết nhiều kh�ng kể xiết.

�� Khi ấy, vua l�n lầu n�i:

�� -Nh�n v� �c dục l�m cho con người h�nh động �c. Như thế th� c�c dục cũng như th�y chết, nh� x�, ph�n uế, tại sao chỉ v� dục m� l�m �c? Người ngu v� tham đắm nơi quốc gia n�n sinh t�m cạnh tranh, cũng như bầy chim tranh gi�nh nhau miếng thịt. Những ch�ng sinh ấy lu�n c� kẻ o�n gh�t l� gi� bệnh chết. Tại sao kh�ng tự m�nh qu�n s�t kỹ về kẻ o�n n�y, ngược lại chỉ đi cạnh tranh với kẻ kh�c.

�� L�c vua Nhất Thiết Th� suy nghĩ về việc n�y, th� vua nước địch đ� v�o trong cung. Nh� vua b�n đi theo ống nước chạy v�o rừng s�u, đến khu rừng rậm th� tho�t được giặc. Nơi ấy thanh tịnh, c�y cối với c�c loại hoa quả nhiều v� số. Nước trong m�t dịu ngọt, đủ t�m m�i vị. C�c loại chim ph�, chim nhạn, c�ng c�c lo�i cầm th� cũng rất nhiều. Nh� vua thấy vậy n�n rất vui mừng, n�i:

�� -Nay, ta đ� thật tho�t khỏi ng�i nh� lỗi lầm, khổ n�o. V� số ch�ng sinh thường bị bao mối gi�, bệnh, chết khống chế l�m cho khổ n�o. Nay ta đ� tới được nơi chốn thanh tịnh, an lạc n�y thật khoan kho�i kh�ng thể tả hết. Rừng n�y l� tr� xứ của Bồ-t�t tu tập từ bi, cũng l� th�nh tr� vững chắc cho người ph� trừ bốn loại ma. Ta đ� được th�n t�m thanh tịnh, tẩy sạch c�c c�u bẩn, c�ng l�m bạn với những con nai, th�n t�m c�ng th�m an lạc, thọ nhận mọi khoan kho�i c�ng cực.

�� Khi vua o�n địch chiếm được nước kia rồi, liền rao lệnh t�m kiếm vua cũ. Người n�o t�m được vua Nhất Thiết Th�, hoặc giết hoặc tr�i đem về đ�y, th� sẽ trọng thưởng cung cấp tất cả mọi thứ vật dụng t�y theo y�u cầu. Bởi v� trước đ�y vua ấy thường tự xưng tụng m�nh tu tập ch�nh ph�p, ch� bai ch�ng l� bạo ngược l�m �c. Thế n�n, nay vua mới n�y muốn gặp �ng ta để chỉ cho thấy kết quả của việc tu thiện kia.

�� Tại địa phương xa kh�c, c� một B�-la-m�n ngh�o c�ng, tiều tụy, xin ăn để sống, qua ng�y gặp phải việc quan kh�ng nơi nhờ cậy, nghe t�n họ vua th�ch l�m việc bố th�, liền từ nước m�nh đi về nước của vua để cầu xin, giữa đường đ�i kh�t, mệt nhọc, tạm nghỉ trong rừng, tự than thở:

�� -Nơi n�y tịch tĩnh l� tr� xứ của Th�nh nh�n, hoặc l� nơi ở của bậc Thần ti�n ly dục, của c�c hạng người cầu giải tho�t, đoạn tuyệt ăn uống, kh�ng giữ n� tỳ, kh�ng đi xe ngựa, �t muốn biết đủ, ăn tr�i kh�, củ rễ, dược thảo. Chỗ ở của người c� t�m Đại bi cũng l� nơi tất cả c�c lo�i chim bay th� chạy kh�ng hề sợ h�i. Tự tại Thi�n vương, v� mu�n khiến cho ch�ng sinh thấy r� gia đ�nh l� chốn lỗi lầm, khổ hoạn n�n h�a ra nơi n�y.

�� Vua Nhất Thiết Th� nghe n�i vậy, rất vui mừng, liền đi đến gặp vị kia, ch�o hỏi, mời gh� chỗ m�nh.

�� Sau khi �ng B�-la-m�n an tọa, vua Nhất Thiết Th� b�n đem c�c loại tr�i c�y ngon ngọt mời �ng ta. Ăn xong, nh� vua hỏi:

�� -Đại B�-la-m�n, nơi n�y đ�ng sợ, kh�ng c� d�n ch�ng, ở đ�y chỉ c� người tu đạo nh�n tịnh sống ri�ng lẻ, v� sao �ng lại t�m tới?

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Người kh�ng n�n hỏi t�i về việc n�y. Người l� bậc phước đức thanh tịnh, xa l�a sự tr�i buộc của lao ngục gia đ�nh, v� sao hỏi t�i về sự việc ấy. Người kh�ng n�n nghe lời n�i �c trược: Nếu ai x�m phạm ta, ta sẽ x�m phạm lại. Nếu ai đoạt của ta, ta sẽ đoạt lại của họ, l�m cho t�i sản ti�u t�n, th�n tộc chia l�a, v� sống tại gia n�n phải chấp nhận như vậy. Đại đức, nay ng�i đ� đoạn trừ tất cả mọi thứ r�ng buộc, an tr� trong n�i rừng, như lo�i voi mạnh qu� gi�, lu�n tự tại v� ngại.

�� Bồ-t�t Nhất Thiết Th� n�i:

�� -Người n�i ra những lời thanh tịnh, dịu d�ng, v� sao kh�ng c�ng ta tr� ở nơi n�y?

�� B�-la-m�n đ�p:

�� -Nếu muốn nghe, t�i sẽ tr�nh b�y r� cho ng�i. Qu� hương của t�i c�ch đ�y rất xa, bạc phước n�n gặp phải vua bạo ngược, cũng như sư tử ở giữa bầy nai, kh�ng bao giờ c� một ch�t t�m niệm từ thiện. Vua nước t�i bạo ngược cũng giống như lo�i th� dữ ấy, kh�ng c� t�m từ mẫn với mu�n d�n, c� tội, kh�ng tội chỉ tiền bạc l� xong. T�i từ khi sinh ra đến nay lu�n đề ph�ng cẩn thận, chưa từng phạm một ch�t nhỏ luật lệ của vua. V� cớ vua bắt cả gia đ�nh t�i giam giữ, bắt t�i phải nộp năm mươi tiền v�ng, nộp đủ th� sẽ tha tội gia đ�nh t�i, nếu kh�ng th� kh�ng thả ra, phải bị nhốt m�i nơi chốn tối tăm v� c�n bị đ�nh đập. sắp đến kỳ hạn phải nộp tiền v�ng, nhưng gia cảnh ngh�o c�ng kh�ng sao c� đủ. T�i nghe nước n�y c� vua Nhất Thiết Th�, Ưa l�m việc bố th�, gi�p đỡ người ngh�o. Sự bố th� bất tuyệt, như c�y trong m�a xu�n hạ, hoa quả li�n tục, như nước trong m�t nơi đồng rộng ruộng vắng, người kh�t qua đ� t�y � uống, như hội lớn thực hiện việc bố th� kh�ng ai ngăn chận. Nay t�i lược n�i, giả sử c� người c� ng�n c�i đầu, mỗi đầu c� ng�n miệng, miệng c� ng�n lưỡi, mỗi lưỡi giải ng�n nghĩa, mu�n t�n th�n đủ c�ng đức của vị vua n�y cũng kh�ng thể hết được. Vua ấy đ� th�nh tựu danh đức như vậy. Nay gia đ�nh t�i gặp phải vua bạo �c, v� cớ mắc phải tội, lại kh�ng biết dựa v�o đ�u, thế n�n t�i muốn đến chỗ nh� vua kia tr�nh b�y cầu xin theo chỗ m�nh cần. Nhưng trong t�m t�i thường suy nghĩ: �Bao giờ th� mới đến được nơi t�y � cầu xin! Nếu vị đại vương kia biết được ho�n cảnh của t�i, thương x�t, cung cấp �t nhiều, th� gia đ�nh t�i c� thể nh� đấy m� bảo to�n sinh mạng. Nếu xin kh�ng đủ số, t�i sẽ kh�ng sống nổi.�

�� Khi Bồ-t�t nghe việc n�y, t�m bị x�c động mạnh n�n ngất xỉu, ng� lăn ra đất, cũng như gi� b�o dữ l�m ng� c�y đại thọ.

�� B�-la-m�n liền lấy nước rưới l�n m�nh nh� vua, khiến cho tỉnh lại v� hỏi:

�� -Đại ti�n, ng�i nghe gia đ�nh t�i bị khổ n�o như thế n�n t�m � ng�i sầu muộn phải kh�ng? Ở đ�y thanh tịnh l�m ng�i y�u th�ch, thường sinh t�m Bi. Nay t�i gặp phải ho�n cảnh như vậy c�n kh�ng sầu khổ, ng�i v� sao m� qu� khổ n�o đến thế?

�� Vua đ�p:

�� -�ng c� � muốn gặp được vua kia. �ng thật kh�ng may v� người ch�nh trực đ� kh�ng c�n. �ng c� đến nơi chắc chắn cũng kh�ng gặp, n�n t�i buồn khổ.

�� B�-la-m�n hỏi:

�� -Nh� vua ấy bỏ đi đ�u?

�� Vua Nhất Thiết Th� đ�p:

�� -C� vua nước th� địch đến chiếm đoạt vương vị của vua ấy. Hiện nay vua ấy chạy trốn trong rừng vắng, chỉ l�m bạn với cầm th�.

�� B�-la-m�n nghe n�i vậy liền ngất xỉu. Vua Nhất Thiết Th� b�n rưới nước lạnh, l�m cho �ng ta tỉnh lại, rồi an ủi:

�� -�ng h�y ngồi dậy, đừng sầu khổ nữa.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -H�m nay chắc t�i phải chết! V� sao? L� v� điều mong muốn của t�i đ� tan n�t, t�i l�m sao gượng dậy nổi, chắc chắn l� kh�ng sao sống được.

�� Bấy giờ, vua Nhất Thiết Th� ph�t sinh t�m Từ bi, suy nghĩ: �Thật thương cho bậc đạo sĩ n�y, v� � nguyện kh�ng được kết quả. Như h�ng ngạ quỷ từ xa mong c� nước trong, đến nơi th� lại kh�ng uống được, t�m qu� sầu khổ n�n ng� lăn ra đất. B�-la-m�n n�y cũng như vậy!�

�� Nh� vua b�n gọi:

�� -B�-la-m�n ơi! �ng h�y ngồi dậy! �ng h�y ngồi dậy! Vua Nhất Thiết Th� ch�nh l� ta. Trước đ�y �ng muốn thấy, nay đ� được gặp, v� sao c�n sầu khổ?

�� B�-la-m�n hỏi vua:

�� -D�ng lời thiện để an ủi t�i, vậy ng�i c� tiền của kh�ng?

�� Vua đ�p:

�� -Ta kh�ng c� tiền của nhưng c� c�ch l�m cho �ng được nhiều ch�u b�u.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -C�ch ấy l� g�?

�� Vua đ�p:

�� -Trước đ�y ta nghe vua oan gia của �ng đang ở nước ta v� tuy�n bố giữa mọi người: �Ai bắt được vua Nhất Thiết Th�, giết chết hoặc giải về đ�y, th� sẽ được ta trọng thưởng theo y�u cầu�. Ta từ xưa đến nay chưa bao giờ dạy người kh�c l�m việc �c, thế n�n kh�ng bảo �ng phải lấy đầu ta, chỉ n�n tr�i ta giải đến vua kia. V� sao? V� ta ngo�i th�n n�y ra, th� chẳng c� tiền của g� cả. Nhưng th�n n�y của ta đ� được tự tại, may mắn đem đổi lấy t�i sản vật dụng để cứu gi�p �ng. L�nh thay! L�nh thay! N�y B�-la-m�n, nay ta c� được lợi �ch l� d�ng th�n v� thường n�y đổi lấy th�n ki�n cố. Đạo sĩ h�y xem, giả sử th�n ta bị chết ở đ�y, th� bỏ th�y nơi hoang vắng th� kh�c n�o c�y cỏ. Tuy c� cầm th� đến ăn, nhưng n�o c� lợi g�! Nay d�ng th�n tro đất n�y đổi lấy v�ng r�ng vật b�u, ta v� � g� m� c�n luyến tiếc n�.

�� Khi �ng B�-la-m�n nghe vua n�i thế th� buồn kh�c, thưa:

�� -Sao c� thể c� l� như thế được. V� sao? Ng�i hiện nay l� bậc V� thượng Điều ngự, cha mẹ của ch�ng sinh, giỏi l�m việc hộ tr�, l� nơi chốn quy ngưỡng lớn lao, diệt trừ tất cả sự sợ h�i của v� lượng ch�ng sinh, h�nh động quảng đại, kh�ng mong b�o đ�p, thường thương x�t mu�n lo�i, l� �nh lửa s�ng lớn soi đường đối với bao cảnh đời tối tăm. T�i l�m sao lại ph� diệt ch�nh ph�p, tr�i ng�i đem đến giao cho vua th� o�n được? Giả sử đem ng�i đến giao vua th� o�n m� được v�ng bạc ch�u b�u v� kể th� t�i với t�m địa n�o để đưa tay ra nhận? Giả như nhận lấy, th� tay ắt sẽ bị g�y xuống đất. V� như người con trai v� để nu�i sống lấy th�n m�nh m� phải ăn thịt cha mẹ, người n�y tuy được bảo tồn t�nh mạng, nhưng kh�c n�o kẻ đ� chết rồi. T�i cũng như vậy, nếu tr�i vua đem đến cho kẻ �c kia, tuy được nhiều tiền để chuộc gia đ�nh, nhưng l� việc t�i kh�ng thể ham chuộng.

�� Nh� vua đ�p:

�� -Lời n�i như vậy, sao gọi l� t�nh to�n chu đ�o? Nếu �ng thương x�t ta, th� ta sẽ tự tr�i m�nh đi theo sau �ng đến chỗ kẻ o�n th� kia. �ng kh�ng bị tội lỗi g�, c�n ta th� lại được ph�c.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -K�nh v�ng lệnh vua, xin l�m theo � ng�i.

�� N�i xong những lời ấy, nh� vua b�n tự tr�i c�ng với �ng B�- la-m�n đưa nhau đến th�nh.

�� Cựu thần của nh� vua c�ng d�n ch�ng khi tr�ng thấy vua, đều tỏ ra kinh ngạc hết sức:

�� -Than �i! B�-la-m�n! Ngươi ch�nh l� lo�i La-s�t chứ chẳng phải B�-la-m�n! Ngươi đ�ch thực l� La-s�t, chẳng phải B�-la-m�n! Ngươi vốn l� quỷ thần bạo �c, tr� ngụy h�nh tướng B�-la-m�n, kh�ng c� t�m từ bi, ch�nh l� tử quỷ thường mong giết hại người. Nay ngươi l�m cho th�n vua bị ti�u diệt, cũng như nguyệt thực, bảy mặt trời c�ng chiếu l�m cho biển lớn kh� cạn. Đ�n s�ng của ph�p v� thượng h�m nay bị tất hết. N�y kẻ Chi�n-đ�-la, tại sao tay ngươi kh�ng bị rụng xuống đất. V� sao th�n ngươi kh�ng bị ch�n s�u v�o l�ng đất. Như vua sư tử, sau khi chết rồi, ai kh�ng hại được! Vua Nhất Thiết Th� n�y từ l�u đ� rời bỏ ng�i vị, đất nước,

Vợ con, kho t�ng ch�u b�u c�ng tất cả mọi sự tranh gi�nh, lui v�o rừng s�u, tu hạnh tịch tĩnh, đối với ngươi c� th� o�n g� m� nỡ đưa ng�i lại đ�y.

�� D�n cả th�nh đồng thanh nguyện:

�� -Chư đại Ti�n th�nh, Tứ đại Thi�n vương hộ thế! Xin d�ng uy thần hộ tr� nh� vua được bảo to�n mạng sống.

�� L�c ấy, vị B�-la-m�n nghe như vậy, rất kinh sợ, vội v�ng dẫn vua Nhất Thiết Th� v�o gặp vua kia, t�u l�n:

�� -Đại vương biết cho, thần đ� bắt được vua Nhất Thiết Th�. Vua th� o�n thấy vậy liền suy nghĩ: �Vị vua n�y đang độ tr�ng ni�n, th�n tướng đẹp đẽ, h�nh dung tuấn t�, sức lực kh� khuất phục. C�n �ng B�-la-mốn n�y th� tuổi gi� sức yếu, h�nh dung kh� h�o, diện mạo xấu x�, kh�ng sức lực mưu kế, vậy th� l�m sao bắt được vua ấy đem đến đ�y? Hay �ng ta l� Phạm vương, Tự tại thi�n vương, Na-la-di�n vương, Th�ch Đề-ho�n Nh�n, Tứ đại Thi�n vương?�

�� Vua th� o�n hỏi:

�� -Ai tr�i cho ngươi?

�� B�-la-m�n t�u:

�� -Ch�nh thần tr�i �ng ta.

�� Vua th� o�n liền mắng:

�� -H�y đi xa đi, kẻ ngu si!

�� Vua lại hỏi:

�� -Hay l� ngươi đ� d�ng sức của ch� thuật để tr�i lại phải kh�ng? V� th�n ngươi ốm yếu, c�n th�n vua kia th� đoan nghi�m, cũng như Đế Th�ch, l�m sao ngươi tr�i được? Giả sử c� người n�i l� c� thể thổi n�i Tu-di tan ra như bột, th� c� thể tin kh�ng?

�� O�n vương bảo c�c đại thần:

�� -C�c ngươi n�n biết, đ�y l� việc lạ, l� trong mộng hay l� huyễn h�a? Chẳng lẽ t�m ta m� muội n�n nh�n thấy sai lầm hay sao? Con khỉ gi� ốm n�y l�m sao tr�i được th�n Đế Th�ch? C�c quan n�n biết, l�m sao d�ng tơ trong ng� sen để treo n�i Tu-di? L�m sao với th�n con thỏ m� vượt qua biển lớn? L�m sao với v�i con muỗi lại ch�m tới tận đ�y biển?

�� Khi B�-la-m�n nghe O�n vương n�i vậy, liền n�i kệ:

Nay đại vương n�n biết

T�i thật kh�ng thể tr�i

Ch�nh vua n�y từ bi

V� t�i n�n tự đến.

Như d�ng lưới tr�i gi�

Việc n�y thật l� kh�

Ch�nh như Thi�n đế Th�ch

Cũng kh�ng thể l�m được.

�� Khi ấy, O�n vương hướng về vua Nhất Thiết Th� n�i:

�� -Ngươi v� sợ ta n�n trốn v�o chốn n�i s�u, khe suối, rừng rậm đồng vắng, chỉ biết vui với cỏ c�y, cầm th�, �t muốn, biết đủ, uống nước suối, ăn tr�i c�y, lấy cỏ l�m nệm, kh�ng tranh với ta. Nhưng t�m th� o�n của ta th� chưa thể ti�u trừ được. Ta lại c� quyền s�t hại ngươi, v� sao ngươi lại t�m đến đ�y?

�� Vua Nhất Thiết Th� thản nhi�n mỉm cười, kh�ng lộ ch�t sợ h�i, th�n t�m ung dung như Sư tử vương, l�n tiếng:

�� -Ngươi kh�ng biết hay sao, ta t�n l� vua Nhất Thiết Th�. Ta muốn th�nh tựu thệ nguyện của m�nh, nay đến đ�y l� v� ba việc: ��

�� Một, v� �ng B�-la-m�n n�y dốc cầu xin tiền t�i. Hai, trước đ�y ngươi đ� c�ng bố ai bắt được ta đem tới cung vua th� sẽ trọng thưởng cho họ. Ba, trước đ�y ta c� thệ nguyện l� sẽ bố th� tất cả, thế n�n ta t�m đến l� mu�n xả bỏ th�n mạng. Nay người h�y � thức rằng, nếu th�n ta bị chết, ch�n v�o đất, n�o c� �ch g�! Sở dĩ trước đ�y ta chạy v�o rừng n�i, kh�ng phải v� sợ h�i, m� chỉ v� y�u thương muốn hộ tr� t�nh mạng cho c�c ch�ng sinh. Nay ngươi c� quyền lực m� chưa diệt được t�m th� o�n, n�n ta đến đ�y t�y � ngươi ch�m giết để hết t�m o�n hận, được an ổn. Vậy nay người h�y mau thực hiện đi.

�� Vua Nhất Thiết Th� n�i kệ:

Với o�n s�nh s�n hận

Tự kh� h�o t�m m�nh

Như đ�m lửa dưới tro

C� thể đốt vạn vật.

Nh�n v� t�m phẫn nộ

Khi chết đọa địa ngục

Như bị mũi t�n độc

Tr�ng th�n chắc phải chết.

Ai s�n hận kẻ th�

Th� t�m kh�ng y�n tĩnh

Như người bị đau mắt

Kh�ng thấy đ�ng sắc m�u

Th�n n�y bằng m�u thịt

Xương, tủy, mỡ v� n�o

Phẩn uế v� đờm d�i

Da mỏng bọc b�n ngo�i,

Th�n n�y như nh� x�

Kh�ng chủ, kh�ng c� ng�

C� o�n th� g� vua

M� ph�t sinh phẫn nộ.

Giặc sinh l�o bệnh tử

Thường x�m chiếm th�n vua

Tại sao đối với ch�ng

Ngược lại tưởng bạn th�n?

Th�n ta l� bốn đại

Th�n vua cũng như vậy

Ai thấy m� nổi s�n

L� tự s�n với m�nh.

�� Thế n�n đại vương kh�ng n�n nổi s�n hận! Nếu ngươi vẫn c�n s�n hận th� với quyền lực hiện nay, h�y t�y � ch�m giết ta cho mau, h�y thưởng cho người đầu ti�n t�m kiếm ta. Ta nhất quyết bỏ th�n mạng kh�ng ch�t luyến tiếc. Với nh�n duy�n n�y, ta nguyện cho tất cả ch�ng sinh c� thể thực hiện sự bố th� tất cả v� cũng đạt được việc xả bỏ mọi thứ tiếng tăm.

�� Khi O�n vương nghe n�i như vậy, từ ngự tọa đứng dậy, chắp tay cung k�nh lạy vua Nhất Thiết Th� v� thưa:

�� -Cầu xin đại vương ngồi trở lại t�a của m�nh. Ng�i ch�nh l� bậc Ph�p vương, l� bậc ch�a gi�o h�a ch�n ch�nh. T�i chỉ l� kẻ La- s�t bạo �c. Ng�i l� ngọn đ�n s�ng trong đời, l� cha mẹ của thế gian. T�i chỉ l� kẻ giặc lớn bạo �c ở đời, chuy�n l�m ph�p �c, cướp đoạt t�i sản người kh�c. Ng�i thật xứng hợp với ph�p, l� gương s�ng của ch�nh ph�p. T�i kh�ng xứng với ph�p v� thường dối tr� người kh�c. Cũng như người m� kh�ng thấy vết nhơ của m�nh, ch�ng t�i tội lỗi s�u nặng cũng giống như thế. Th�n n�y từ l�u đ�ng bị v�i v�o đất, sở dĩ c�n sống đến ng�y h�m nay, thật ra l� nhờ T�n giả đ� hộ tr� cho. Nay, t�i xin bỏ đất nước n�y v� d�ng th�n t�i l�n cho ng�i.

�� Vua Nhất Thiết Th� nh�n đấy b�n giảng giải gi�o ph�p cho O�n vương nghe, khiến cho nh� vua an tr� trong gi�o ph�p, đem nhiều của b�u ban cho người B�-la-m�n gi�p �ng ấy trở về qu� cũ.

�� Khi Đại Bồ-t�t tu tập hạnh Bốth� ba-la-mật, c�n xả bỏ cả th�n mạng qu� trọng như vậy, huống chi đối với t�i sản b�n ngo�i.

3/�Phẩm vương Tử Nhất Thiết Tr�:

Bồ-t�t Ma-ha-t�t

V� c�c ch�ng sinh n�n

Đem tất cả vật qu�

Bố th� cho tất cả.

�� Trước đ�y, t�i từng nghe:

�� Thời qu� khứ c� một vị vua, con của nh� vua l� th�i tử Nhất Thiết Tr�, tuổi c�n nhỏ, dung mạo tuấn t�, cũng như mặt trăng tr�n s�ng giữa mu�n sao, mọi người ngắm nh�n kh�ng hề ch�n, uy nghi đĩnh đạc như n�i Tu-di, tr� tuệ s�u xa như biển lớn, th�nh tựu nhẫn nhục cũng như mặt đất, t�m kh�ng thay đổi như v�ng r�ng, thường được tất cả trời người y�u mến, như nước trong sạch gồm đủ t�m vị, t�m lu�n b�nh đẳng đối với thế gian, như mặt trăng mặt trời chiếu khắp vạn vật lu�n l�m m�n nguyện ch�ng sinh, như người cầu xin gặp ngọc Như �, t�m sinh hoan hỷ, cũng như mẹ hiền tr�ng thấy con y�u.

�� V�o l�c ấy, vương tử n�i kệ:

Ta tự do sử dụng

Với v� lượng t�i sản

Cho ch�ng sinh c�ng hưởng

Như mặt trời chiếu khắp

Thấy người đến cầu xin

Kh�ng l�c n�o n�i kh�ng

Với người kh�ng mong cầu

Cũng bố th� cho họ.

�� Bồ-t�t vương tử c�c căn lu�n tịch tĩnh cũng như Phạm thi�n. T�i sản đầy đủ như Tỳ-sa-m�n. Vua cung cấp c�c phương tiện để phục vụ cho mọi người, như đệ tử phục vụ H�a thượng. T�m thường y�u mến tất cả ch�ng sinh như cha mẹ nhớ đến con ruột, gi�o h�a ch�ng sinh theo ph�p tắc lễ nghi như bậc Đại hiền. Bồ-t�t vương tử th�nh tựu được c�c c�ng đức lớn lao như vậy. T�m lu�n vui vẻ bố th� cho tất cả ch�ng sinh. Vật như thế n�y bố th� cho người n�y. Vật như thế nọ, bố th� cho người kia. Người n�y sợ h�i, ta sẽ an ủi họ gi�p tu tập ch�nh ph�p, kh�ng c� bỏ phế. Vật bố th� l� v�ng, bạc, lưu ly, pha l�, tr�n ch�u, xa cừ, m� n�o, san h�, b�ch ngọc, c�ng c�c loại dụng cụ, y phục, giường nằm, chăn nệm, xe cộ, nh� cửa, đất đai ruộng l�a, lương thực, n� tỳ, người phục vụ, voi ngựa, b� d�. Bố th� đầy đủ t�y theo nhu cầu, cũng như trời mưa l�m cho trăm loại c�y lương thực ph�t triển. Bồ-t�t bố th� t�i vật cho người với năm ng�n tay của m�nh, như năm con rồng phun trận mưa lớn_ẽ Bồ-t�t vương tử cũng lu�n bố th� kh�ng ngừng như thế. Nếu h�m n�o kh�ng c� người đến xin, th� dung nhan Bồ-t�t tiều tụy, trong l�ng buồn rầu, cũng như mặt trăng vừa mới xuất hiện đ� bị m�y m� che phủ, kh�ng c�n ph�t ra �nh s�ng. Bấy giờ quần thần đều sinh � hiềm hận đố� với vương tử.

Than �i Vua ta ngu si v� tr�

C� tiền kh�ng ăn, vị lai ra sao

Hiện tại kh�ng d�ng, cũng kh�ng tr�ch con

Ph�n t�n kho t�ng cho kẻ ở kh�ng

Kho t�ng cạn rồi d�n ch�ng ly t�n

D�n ch�ng ly t�n, giặc đến ai chống?

Giả như kh�ng giữ mạng sẽ chẳng to�n

Mạng đ� chẳng c�n, nước c�n ai sống?

�� C�c đại thần v� d�n ch�ng đều suy nghĩ về việc n�y.

�� Khi ấy vua cha c� một con voi trắng c� thể đi lại tr�n hoa sen, sức lực c� thể h�ng phục c�c nước th� địch. V� c� voi qu� ấy n�n c�c nước kh�c kh�ng d�m x�m lăng.

�� Vua o�n địch ở nước b�n cạnh thường nghĩ: �Ta phải b�y mưu chước g� để c� được voi trắng qu� gi� kia�.

�� Vua liền sai người giả dạng một vị B�-la-m�n khổ hạnh, đi đến chỗ vương tử cầu xin voi trắng nọ.

�� V� vương tử thấy c�c đại thần sinh t�m phẫn nộ, n�n cỡi voi trắng ra ngo�i th�nh du ngoạn, muốn đến một khu rừng, th� ngay tr�n đường đi đ� thấy người B�-la-m�n. Sau khi gặp vương tử, B�- la-m�n rất vui mừng, ch� nguyện: �Nguyện cho vương tử kế tục ng�i vị cao cả của đại vương, sống l�u v� c�ng, c�c nước kh�c đều quy phục, thi�n hạ được th�i b�nh�. Rồi n�i:

�� -Thưa vương tử, ch�ng t�i đều l� B�-la--m�n sống ở phương xa, thường nghe vương tử th�ch l�m việc bố th�, n�n từ nơi ấy đến đ�y, tr�n đường bị đ�i kh�t, chịu nhiều thống khổ. Thưa vương tử, n�n biết ch�ng t�i thọ tr� giới cấm thanh tịnh, đọc tụng rất nhiều, th�ng suốt tất cả. C�ng đức của vương tử trải khắp mười phương, nghe xứ nọ t�n về đức độ của ng�i, ai cũng y�u mến. Ng�i lu�n cho chứng sinh thỏa m�n � nguyện, chẳng một ai đến xin m� trở về tay kh�ng. Xin ng�i bố th� cho ch�ng t�i con voi trắng đang cỡi.

�� Nghe vậy, vương tử suy nghĩ: �Nay nếu kh�ng cho th� tr�i với lời nguyện, c�n nếu như đem cho th� voi chẳng phải l� của ta, m� l� vật vua cha rất y�u qu�.� Suy nghĩ như thế n�n bảo người B�-la-m�n:

�� -C�c vị nếu cần v�ng, bạc, lưu ly, ch�u b�u, c�c loại xe cộ, n� tỳ của ta, th� ta sẽ cho hết. C�n voi trắng n�y vốn kh�ng phải l� của ta n�n ta kh�ng c� quyền cho. Vả lại, đ�y l� voi của vua cha ta cỡi, l�m sao ta tự tiện đem cho được. T�nh ra xem voi trắng n�y gi� trị bao nhi�u, ta sẽ cho bằng với gi� ấy, kh�ng khiến cho c�c vị ngh�o c�ng, cần g� chỉ muốn c� được voi ấy. B�-la-m�n qu� vị lu�n thương x�t ch�ng sinh n�n xuất gia thọ giới, đ� xa l�a tất cả vật chất th� d�ng voi n�y l�m g�? Nếu c�c vị được n�, c� khi lại th�m khổ sở l� kh�c.

�� C�c B�-la-m�n n�i:

�� -Ch�ng t�i kh�ng d�ng tiền t�i ch�u b�u, chỉ cần voi n�y để cỡi v�o n�i t�m kiếm hoa đẹp c�ng dường chư Thi�n, sẽ l�m cho ch�ng sinh được sinh l�n c�i trời hoặc nhập Niết-b�n. Bản nguyện của vương tử l� muốn đem lại lợi �ch cho người kh�c, t�i cũng vậy, chỉ v� muốn đem lại lợi �ch cho mọi người.

�� Vương tử nghe n�i vậy, b�n ph�t sinh t�m Bi, liền từ lưng voi nhảy xuống, lại nghĩ: �Voi n�y l� sở hữu của vua cha, nay ta đem bố th�, tất quần thần v� d�n chung thấy sẽ tức giận, nghi ngờ. Ta muốn đem lại lợi �ch cho mọi người tại sao lại phải t�nh to�n như vậy, v� sự bố th� của ta l� kh�ng cầu danh tiếng hay cầu sinh l�n c�i trời, chỉ nhờ v�o việc n�y gi�p cho ch�ng sinh đoạn trừ c�c khổ n�o.�

�� Sau khi ph�t nguyện, Bồ-t�t liền bố th� voi trắng qu� cho B�- la-m�n, rồi tự m�nh cỡi một con ngựa trở về th�nh.

�� Được voi qu� xong, c�c B�-la-m�n c�ng nhau cỡi voi trở về, trong thời gian rất ngắn, họ đ� trở về nước cũ.

�� C�c đại thần c�ng nhau tập họp, vội v�ng đến gặp nh� vua t�u l�n:

�� -Đại vương, h�m nay xin quyết đo�n cho kh�o v� vương tử đ� đem voi trắng qu� cho c�c B�-la-m�n v� họ đ� cỡi đi, l�c n�y chắc đ� về tới nước th� địch. V� trước đ�y đại vương thấy vương tử bố th� v�ng bạc ch�u b�u lại kh�ng khiển tr�ch, đến nỗi ng�y nay đem cả voi trắng qu� gi� cho kẻ o�n th�. Đại vương, người con xấu trong thế gian c� nhiều tội lỗi v� uống rượu, cờ bạc, tham sắc, hoang ph�. Ch�ng thần mạo muội t�u b�y, xin đại vương đừng bắt tội, từ đ�y về sau nếu vương tử kh�ng c�n đem t�i vật bố th� cho người th� cho ph�p ở lại triều đ�nh, c�n nếu kh�ng ngưng bố th� n�n th� đuổi v�o rừng s�u.

�� Nh� vua ra lệnh triệu vương tử đến v� suy nghĩ: �Lạ thay! Tại sao tự dưng ta lại v� c�c đại thần m� kh�ng cho ph�p con ta bố th� t�y �. Ta thật xấu hổ, kh�c n�o n�ng d�u sợ cha mẹ chồng.� Nh�i vua b�n n�i với con m�nh:

�� -Từ nay, con kh�ng được tham lam thực h�nh tất cả c�c c�ng đức nữa, h�y từ bỏ t�m xả đi. Người h�nh theo ch�nh ph�p n�n mặc y phục bằng cỏ, uống nước lạnh, ăn tr�i c�y, ở xa trong n�i s�u. Con kh�ng thể m�c mắt tr�i để trị mắt phải. H�m nay v� sao bỗng dưng con l�m phiền muộn t�m ta c�ng đ�m quần thần. Người sống theo ph�p phải l�m cho h�ng th�n thuộc được an vui trước, sau đ� mới đem lại an vui cho người kh�c. Nay, v� sao con lại đem voi trắng qu� gi� cho kẻ oan gia?��

QUYỂN THƯỢNG

PHẬT THUYẾT KINH BỒ T�T BẢN DUY�N

Tăng-gi�-tư-na soạn

H�n dịch: Đời Đ�ng Ng�, Ưu-b�-tắc Chi Khi�m, người nước Nguyệt chỉ

Việt dịch:�Linh-Sơn Ph�p Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN TRUNG

�� 3/ Phẩm Vương Tử Nhất Thiết Tr� (tiếp theo):

�� Bấy giờ, vương tử chắp tay quỳ xuống t�u:

�� -Thưa phụ vương, sự bố th� của con kh�ng v� tham dục s�n hận ngu si, kh�ng mong danh tiếng, kh�ng cầu sinh thi�n, hay sinh v�o c�c nh� gi�u sang, kh�ng h�nh động do t�m đi�n cuồng th�c loạn, chỉ v� dốc cầu ch�nh ph�p n�n bố th� như vậy. Đại vương! Xin biết cho con nay lu�n ủng hộ cha mẹ, anh em, vợ con nhưng đến khi chết, th�n tộc ai c� thể đi theo, chỉ c� ch�nh ph�p l� lu�n theo con kh�ng rời. Nếu con kh�ng c� t�m h�nh ph�p thiện, c�n mong đại vương la rầy dạy bảo. V� sao bỗng nhi�n đại vương tin d�ng lời t�, ngăn con l�m việc thiện. Ng�i vừa ra lệnh cho con phải l�a bỏ t�m xả. T�m xả l� bản t�nh của con l�m sao bỏ được! Cũng như đất kh�ng thể l�a bỏ t�nh cứng của n�. Như lửa kh�ng thể xả bỏ t�nh n�ng. Như c� vứt l�n bờ th� kh�ng thể n�o sống được. Như t�i tớ của vua, nếu đủ cả s�u t�nh, th�n thể to�n vẹn, kh�ng kh�c g� chư Thi�n, th� người ấy l�m sao để vua sai khiến. T�i sản của nh� vua như xe cộ, thể nữ, v�ng bạc ch�u b�u, từ đ�u m� được. N�n biết đều do h�nh động bố th� ở qu� khứ, nay mới được phước b�o ấy. Đại vương, n�n biết rằng tất cả lo�i ngạ quỷ bị lửa đ�i thi�u đốt, th�n t�m kh� h�o như vậy đều l� do tham lam keo kiệt. Nơi c�i trời với cung điện l�m bằng bảy b�u, mạng sống l�u d�i, n�n biết đều do nh�n bố th� m� c�. Đại vương, sự bố th� của con hiện nay, lửa kh�ng thể đốt, nựớc kh�ng l�m tr�i, nh� vua, trộm cướp, oan gia, chủ nợ kh�ng thể x�m phạm. Vật bố th�, trong c�c cảnh giới thường l�m bạn th�n, c�i thi�n l� xe cỡi. Vật bố th�, trong sinh tử, n� thường theo th�n con như b� ngh� theo mẹ. Như vua ra lệnh con ngăn bỏ t�m bố th�, nếu kh�ng bỏ được phải đi v�o n�i s�u. Tuy đến n�i s�u m� chẳng bỏ t�m bố th�, th� người bần c�ng cũng sẽ t�m tới. Bản nguyện của con thật th�ch hợp chốn n�i rừng, sở dĩ chưa xin ph�p v� lo vua kh�ng cho đi. Vua đ� cho ph�p th� thật đ�ng với sở nguyện của con. Ch�nh l� đ�ng l�c n�n v�ng lệnh chia tay l�n đường đi tới. V� sao? Trong n�i rừng l� nơi y�n tịnh, Ti�n th�nh vui th�ch, xa l�a tham dục, s�n hận, ngu si. Nếu con đến chốn đ� th� tất tự lợi.

�� Vương tử cung k�nh lạy s�t ch�n phụ vương, đi nhiễu theo ph�a b�n phải ba v�ng, rồi từ gi� ra đi. Sau đ� vương tử đến gặp mẹ, quỳ lạy như trước, nhiễu b�n phải ba v�ng rồi lạy từ gi�. Rồi đến gặp vợ, n�i:

�� -N�ng n�n ở đ�y phụng dưỡng cha mẹ, nu�i nấng con c�i, vậy l� n�ng đ� tu tập ch�nh ph�p. Nay ta muốn đi s�u v�o rừng n�i. V� sao? Trước đ�y ta thường nguyện, muốn v�o n�i s�u tu h�nh theo ch� m�nh. Nay phụ vương đ� cho ph�p, vậy n�n ta phải mau đi v�o nơi kia để gi�p t�m ta t�m sự ứng hợp, c�ng c�c lo�i cầm th� l�m bạn, uống nước lạnh, ăn tr�i c�y cũng đủ nu�i sống. N�ng l� vương nữ, th�n thể mềm yếu, xinh đẹp, nh� nhặn, l�m sao chịu đựng được những việc khổ như thế. Vậy phải ở đ�y, kh�ng n�n theo ta.

�� Người vợ nghe n�i, t�m buồn b�, �o n�o, th�n thể run rẩy như t�u l� chuối, k�u g�o kh�c l�c, n�i:

�� -L�m sao được! Vương tử c� tội g� khiến cho phụ vương phải đuổi v�o rừng s�u! Đại vương rộng r�i, nh�n từ, trị nước bằng ch�nh ph�p, y�u d�n như con, v� sao bỗng nhi�n lại đuổi ch�ng như vậy? Th�n h�nh đ�ng y�u của ch�ng với dung quang uyển chuyển như hoa Chi�m-ba, tại sao bỗng nhi�n phải nằm tr�n gai gốc, đất đ�. Hiện nay, ch�ng đang sống an vui với năm �m nhạc trong cung, nếu v�o n�i chỉ c�n nghe �m thanh độc dữ của lo�i hổ, lang, sư tử �c th�. Lạ thay! Nay t�m từ �i của đại vương ở đ�u! V� sao cha th�n y�u lại biến th�nh bạc bẽo, v� chuyện nhỏ, bỗng dưng th�nh o�n s�u?

�� Vương tử đ�p lời vợ:

�� -L�nh thay vương nữ! N�ng c� sự hiểu biết s�u xa, tinh tấn dũng m�nh, lu�n l� người bạn tốt của ta. Nếu như ta kh�ng đ�ng, cần phải khiển tr�ch đi nữa, n�ng cũng kh�ng n�n n�i ra c�c lời th� bạo như vậy. Những �ng vua v� nước qu� lo chuy�n trị n�n g�y chiến tranh với nhau, đều bị khổ n�o v� tham lam, s�n hận, si m�.

�� Ch�nh ta c� phước duy�n n�n mới khiến phụ vương cho ph�p v�o n�i tu tập ch�nh ph�p. N�ng kh�ng n�n sinh � buồn phiền. Theo ph�p thường trong thế gian, nếu vua gi� cả th� lập th�i tử để biết việc nước. Quốc sự đa đoan, nhiều việc lầm lỗi. G�y lỗi th� ch�n th�n ở đ�y kh�ng c� chỗ tr�nh. Nay phụ vương chưa suy yếu, lại c� thể rộng lượng, cho ph�p ta v�o n�i tu tập theo � m�nh. Lầm lỗi trong thế gian kh�ng sao thấy hết, vậy v� sao n�ng lại kh�ng hoan hỷ? N�ng h�y vui ở lại, ta sắp l�n đường.

�� Vương nữ n�i:

�� -Cha mẹ thiếp khi gả thiếp cho ch�ng, c� cả nhật nguyệt, tr�i đất v� Tứ thi�n vương đều l�m chứng. Ng�y t�n h�n, ch�ng tự n�i ra lời thề kh�ng hề chia l�a, v� sao h�m nay ch�ng lại muốn ra đi một m�nh. Như mặt trời, mặt trăng, hay lửa rực ch�y, �nh s�ng v� vật ph�t sinh kh�ng thể rời nhau. Vậy sao ch�ng lại muốn thấy sự chia l�a như thế?

�� Bấy giờ, vương tử đem gia t�i bố th� hết cho người ngh�o, rồi v�c hai con tr�n vai, tay dắt vợ đi v�o Tuyết sơn. Đến nơi, vương tử ăn tr�i c�y, uống nước lạnh để sống, ng�y đ�m tu tập t�m từ bi. Vương tử lại nghĩ: �Khi ta c�n ở nh�, hưởng thụ năm đục sung sướng kh�ng bằng ng�y nay sống trong n�i. Sự an lạc n�y c�n hơn cả dục lạc m� Th�ch Đề-ho�n Nh�n thọ hưởng. Ch�ng sinh thật kh�ng biết vị ngọt vi diệu của ch�nh ph�p, như con quạ kh�ng biết m�i vị thượng diệu của hoa sen�.

�� Vương tử thường v� ch�ng sinh tư duy về � nghĩa n�y. Người vợ thường hay v�o rừng h�i tr�i kh� để nu�i sống cho cả nh�.

�� Bấy giờ, c� một người B�-la-m�n gi� cả, th�n h�nh xấu x� chẳng ai ưa nh�n, từ phương xa đến. Vương tử tr�ng thấy, liền mời �ng ta ngồi, đưa nước v� tr�i c�y, sau đ� th� thăm hỏi:

�� -V� sao �ng đến đ�y? Phải chăng v� nh�m ch�n sự khổ n�o của gia đ�nh? Tr�ng ni�n th� n�n ở nh� thọ hưởng năm dục, nay gi� l�o sắp chết, h�y bỏ tất cả để tu đạo, thật l� việc an lạc. Trong chốn n�y y�n tĩnh, kh�ng c� lỗi lầm của gia đ�nh. Nếu �ng ưa th�ch nơi đ�y, th� nước m�t tr�i ngọt của t�i sẽ cung cấp cho �ng, kh�ng để thiếu thốn.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Người kh�ng dục tưởng th� n�n sống ở chốn nơi n�y. Hiện nay, t�i chưa diệt được dục tưởng, thế n�n kh�ng thể sống ở nơi đ�y. Đại ti�n, �ng h�y xem n�y, th�n t�i tuy gi� đầu bạc răng rụng, bước đi run rẩy, m�t nh�n kh�ng tỏ, miệng lưỡi kh� khan kh�ng thể n�i năng, đầu nặng kh� chịu cũng như đội lấy n�i Th�i, tai nghe kh�ng r�, th�n thể suy t�n, nhưng vẫn c�n dục tưởng như thời tr�ng ni�n, Đại ti�n n�n biết, tuổi t�c của t�i gi� cả, th�n thể suy yếu, nh� ngh�o thiếu thốn, kh�ng c� người sai khiến, nếu ng�i muốn l�m thỏa m�n � nguyện của t�i, l�m �n cho t�i xin hai người phục vụ.

�� Bồ-t�t nghe n�i, liền suy nghĩ: Kh� thật! H�m nay nếu ta n�i kh�ng c� th� tr�i với lời thệ trước đ�y. C�n nếu ta n�i c� th� l�c n�y quả thật l� khổng c� g�.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Nay ng�i d�ng dằng ngờ vực, c� suy nghĩ g�, hay l� nghĩ t�i chẳng phải l� h�ng B�-la-m�n thọ tr� giới cấm, học rộng phải kh�ng? Ng�i đừng nghĩ như vậy, t�i đ�ng thật l� hạng người ấy.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Khi ta c�n ở nh�, c� nhiều t�i tớ, v�ng bạc ch�u b�u kho t�ng đầy đủ. Ng�y ấy, thấy người đến xin, kh�ng bao giờ ta n�i l� kh�ng c�. Nay ở n�i n�y, kh�ng đem theo g� cả, thế th� t�m đ�u để gi�p đỡ cho xứng, v� vậy n�n ta mới d�ng dằng suy nghĩ.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Nay t�i gi� yếu kh�ng c�n sức lực, từ phương xa đến để cầu xin theo � mu�n. Từ xưa đến nay, ng�i thấy người xin, chưa từng n�i l� ta kh�ng c� g�. H�m nay v� sao lại n�i như vậy? Đại Ti�n! Nếu ng�i thương x�t cấp cho hai người ở, t�i sẽ về nước. Nếu kh�ng được thế chắc t�i sẽ chắc chết ở đ�y.

�� Vương tử suy nghĩ:

�� -Ta phải l�m c�ch g� để gi�p đỡ người n�y?

�� Bấy giờ, hai đứa con của vương tử đang chơi đ�a trong n�i c�ch đ� kh�ng xa.

�� Bồ-t�t lại suy nghĩ: �Nay ta sẽ v� tất cả ch�ng sinh tạo mọi nh�n duy�n đầy đủ�.

�� B�n gọi hai con, sau khi ch�ng đến, Bồ-t�t liền �m ch�ng, suy nghĩ: �Hai con của ta sinh trưởng trong vương cung, th�n thể mềm yếu, chưa trải qua khổ lạnh. L�m sao bỗng dưng phải xa l�a cha mẹ, l�m t�i tớ cho người!�.

�� Lại nghĩ: �V� sao ta lại t�nh to�n việc n�y? Nếu kh�ng tu h�nh khổ hạnh kh� l�m, th� nhờ v�o đ�u để th�nh tựu quả vị Ch�nh gi�c! Với nh�n duy�n n�y, ta n�n thi h�nh, nguyện với hạnh n�y sẽ mau th�nh Ch�nh gi�c. Ta chẳng phải bố th� hai con y�u mến của ta để cầu sinh thi�n hay phước b�o trong lo�i người, hoặc mong l�m bậc Chuyển lu�n th�nh vương, Đế Th�ch, Phạm vương, Tứ thi�n vương. Nguyện đem c�ng đức n�y hồi hướng khắp ch�ng sinh đều th�nh tựu đạo quả V� thượng.�

�� Nghĩ xong, Bồ-t�t liền tay dắt hai con, giao cho người B�-la- m�n, n�i:

�� -N�y B�-la-m�n, hai con t�i cũng như mạng sống của t�i, ch�ng c�n non dại chưa đủ tr�, chưa hiểu lời n�i của người. Tuy như người, nhưng chưa c� hiểu biết, nay giao cho �ng để l�m kẻ phục vụ, sợ mẹ ch�ng trở về ngăn cản, h�y mau dẫn đi đi.

�� L�c đ�, hai đứa con b�n quay lại nắm lấy �o cha, thưa:

�� -Cha ơi! V� sao lại đem anh em con cho kẻ B�-la-m�n �c n�y. Từ nay, ch�ng con vĩnh viễn xa l�a cha mẹ. Con c�n thơ ấu chưa c� hiểu biết, chẳng ai che chở, đ�m bọc, l�m sao sống được. V� sao ch�ng con phải chịu khổ n�o n�y, rồi nay c�n bị rơi v�o tay người kh�c, t�nh mạng chắc kh�ng bảo to�n. Như phạm ph�p của vua, tất phải chịu h�nh phạt, ch�ng con thơ ng�y nhỏ dại, chưa vi phạm g�, v� sao h�m nay gặp phải khổ n�y. Giả như thật c� vi phạm c�n vẫn được tha thứ, huống chi kh�ng vi phạm m� bị oan uổng. Giả sử cha đối với con kh�ng c�n t�m y�u thương, nhưng đạo l� l�m người kh�ng n�n như thế, gi� b� đ�ng thương, ngu tr� cũng vậy. Nay cha v� sao ri�ng chịu khổ độc? Giả sử cha v� ph�p m� chịu chia l�a, bỏ mất t�m từ �i thương y�u như thế, c� đ�ng l� ph�p kh�ng? Con tuy nhỏ b�, nhưng từng nghe ph�p B�-la-m�n dạy rằng, nếu dốc l�ng ủng hộ vợ con người th� được sinh l�n c�i Phạm thi�n.

�� Bồ-t�t nghe n�i vậy, th�n t�m run rẩy, liền tự ch� tr�ch m�nh v� sao đến nỗi như vậy: �N�y t�m! Ngươi kh�ng biết sao? Từ xưa đến nay, ch�ng sinh lưu chuyển trong sinh tử, ai chẳng phải l� o�n, ai chẳng phải l� th�n thuộc, ngươi m� tối kh�ng thấy chăng? Tại sao kh�ng ch�nh niệm, tư duy ph�n biệt? Nay ngươi ch�nh v� họ m� đưa hai con đi, n�n rung động như vậy phải kh�ng, nếu c�i chết đến nơi th� phải l�m sao?�

�� Sau khi Bồ-t�t khiển tr�ch t�m m�nh xong th� b�nh tĩnh lại, bảo người B�-la-m�n:

�� -�ng h�y đi mau l�n!

�� Hai trẻ liền thưa với cha:

�� -Xin cho con ở lại ch�t nữa, chờ mẹ con về để quỳ lạy, thăm hỏi, từ gi� rồi đi cũng kh�ng muộn.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -C�c con h�y đi đi, ta c�ng mẹ con sẽ theo sau con.

�� B�-la-m�n vội v�ng dẫn hai đứa trẻ l�n đường. Hai trẻ vừa đi, vừa nh�n lại, tr�ng thấy mặt cha, ch�ng buồn khổ k�u kh�c.

�� Bồ-t�t lại tr�ch t�m m�nh:

�� -Ngươi kh�ng n�n rung động nữa, h�y qu�n s�t th�n n�y lu�n bị gi� chết đốt ch�y.

�� Khi con đi chưa xa, Bồ-t�t lập thệ nguyện:

�� -Nay t�i xả th� cả hai con thật l� hạnh kh� l�m, nguyện nhờ nh�n duy�n n�y sẽ th�nh tựu đạo quả Ch�nh gi�c, dứt trừ hết thảy mọi tr�i buộc cho tất cả ch�ng sinh.

�� Người B�-la-m�n l�n đường chưa xa, tự nghĩ: �Vương tử thật đặc biệt, hiếm c� trong thế gian, lu�n l�m đ�ng lời n�i, bố th� cả hai con cho ta, sự tu tập ph�p thiện tất được th�nh tựu đầy đủ. Nay, hai trẻ n�y n�n đem b�n ở đ�u, chỉ c� trở lại nơi nước của vua tổ phụ ch�ng.�

�� B�-la-m�n b�n đưa hai đứa trẻ đi đến vương cung. Nh� vua nh�n thấy hai ch�u m�nh, buồn vui lẫn lộn, hỏi B�-la-m�n:

�� -Nh� ngươi được hai trẻ n�y ở đ�u?

�� B�-la-m�n t�u:

�� -Xin h�y nghe, trong n�i Tuyết kia c� con của đại vương t�n Nhất Thiết Tr� đ� đem cho thần hai đứa trẻ n�y để l�m người sai khiến.

�� Vua nghe n�i thế, liền nắm chặt tay lại, n�i:

�� -Lạ thay! Con ta mến ph�p qu� đ�ng, đến nỗi kh�ng c�n thương tiếc cả con c�i y�u dấu nữa. Ngươi h�y trở về, ta sẽ cho ngươi của cải.

�� Sau khi n�i lời k�nh tu�n lệnh vua, B�-la-m�n b�n nhận lấy ch�u b�u rồi trở vể nh� m�nh.

�� Bấy giờ, vợ của vương tử ở trong rừng vắng, mắt tr�i lay động, t�m hồi hộp kh�ng vui. Hoa đ� h�i liền bị kh� h�o. Hai tr�i c�y trong giỏ c�ng lăn ra đất. Hai v� kinh động khiến sữa chảy ra ngo�i. C� con chim ở trước, k�u vang li�n tục. B� liền suy nghĩ: �Nay ứng c�c điềm n�y, thật kh�ng l�nh! Chẳng lẽ chồng ta bị chết? Hay l� hổ lang, sư tử th� dữ đ� ăn thịt con ta? Hoặc l� ch�ng chạy chơi, rơi xuống n�i bị chết?�

�� Nghĩ như vậy rồi, b� ta liền trở về chỗ ở, thấy Bồ-t�t đang ngồi nghi�ng tr�n t�a cỏ b�n cạnh bờ đ�, liền nghĩ: �Chồng ta đang ở đ�y chắc kh�ng c� g� đ�ng lo cả!� N�n đến trước hỏi:

�� -Hai con c� an ổn chăng?

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Hai con an ổn.

�� Vợ n�i:

�� -Tai thiếp c� nghe n�i l� an ổn, nhưng chưa thấy ch�ng n�n l�ng cứ lo lắng!

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -N�ng h�y ngồi ch�c l�t tất sẽ thấy ch�ng.

�� Khi vợ đ� ngồi y�n, Bồ-t�t lại bảo:

�� -N�ng kh�ng biết r� về bản nguyện của ta hay sao, tất cả mọi sở hữu đều đem bố th� cho người. S�ng n�y, sau khi n�ng đi khỏi, c� một vị B�-la-m�n theo ta xin hai con v� ta đ� đem ch�ng cho �ng ấy.

�� Người vợ nghe xong, t�m � m� muội, to�n th�n ngất xỉu, ng� lăn ra đất.

�� Bồ-t�t lấy nước rưới l�n, l�m cho người vợ tỉnh lại.

�� Người mẹ bị kinh động to�n th�n, ngồi n�i kệ:

�

Lạ thay v� ch�nh ph�p

M� thực h�nh khổ hạnh

Khi đem con bố th�

Tại sao t�m kh�ng loạn?

T�m ch�ng n�o phải sắt

M� kh�ng c�n t�nh cảm

Tại sao c� thể đem

Con bố th� cho người?

Con t�i c�n thơ ấu

Xinh đẹp chẳng ai bằng

Mặt như hoa sen nở

Mắt như c�nh sen hồng

Tự ăn tr�i, nước lạnh

Cũng chẳng buồn phiền g�

Sao kh�ng c�n t�nh người

Bỗng dưng đem con cho?

Đường n�y nhiều đ� c�t

Gai gốc v� gai độc

Họ kh�ng c� từ, tuệ

Đem con đến nơi n�o

Ch�ngơi, c� thấy kh�ng

Những con chương lộc kia

C�n chạy đi t�m kiểm

Huống chi ch�ng l� cha

Chẳng thấy trong n�i n�y

Tất cả c�c c�y rừng

V� mất con thiếp n�n

C�ng x�o xạc k�u kh�c

Tất cả những c�y rừng

Đều kh�ng c� t�m thức

C�n c� t�nh như vậy

Huống chi người c� t�m?

�� L�c ấy, tại chỗ c� c�y chuối đang lay động to�n th�n. Người vợ n�i:

�� -Chồng ngươi cũng kh�ng c� t�m từ mẫn, đem con cho người kh�c phải kh�ng? C� phải v� vậy m� to�n th�n ngươi rung động chăng?

�� Người vợ nhớ đến con, n�n buồn kh�c, chạy qua lại khấp nơi, kh�ng ở y�n một chỗ.

�� Bồ-t�t n�i:

�� -Rất hay! Rất hay! Đ� được v�o n�i tu tập ph�p thiện, tại sao c�n l�m cho t�m chịu khổ như vậy? uổng c�ng ở chỗ vắng tu tập diệu l�. Lạ thay vương nữ! Tuy c� tr� s�u, tinh tấn dũng m�nh, m� lại kh�ng hiểu r� về bao lỗi lầm nguy hiểm của sinh tử. Ai biết r� được nguồn gốc của cha mẹ, anh em, vợ con, kẻ o�n. Con trong hiện tại, thời qu� khứ c� thể l� kẻ o�n của n�ng. Nếu n� gặp khổ nạn th� n�ng vui mừng. Bị chia l�a con, n�n n�ng sinh �o n�o, giả như n� bị chết hay giặc bắt đi, n�ng c� phẫn nộ ta kh�ng? N�ng chẳng từng nghe c�c bậc Ti�n th�nh n�i:

Trẻ, gi�, tr�ng ni�n đều về c�i chết

Cũng như tr�i ch�n, tự rơi xuống đất

Người h� chẳng biết tất cả sinh tử

Như l� giấc mộng, thấy c�c việc sai

V� thường sinh tử dẫn c�c ch�ng sinh

Tuy c� cha mẹ, ai cứu được m�nh

V� như sư tử bắt lấy bầy nai

Tuy c� nai mẹ l�m sao cứu được

Sinh gi� bệnh chết thường hại ch�ng sinh

Cũng như tr�i c�y, bị nhiều người h�i

Như đồ gốm chưa nung gặp trời mưa

Tất bị tan r� kh�ng c�n c�i n�o

Ch�ng sinh trong ba c�i cũng như vậy

Gặp mưa v� thường kh�ng ai tho�t khỏi

Nay tạo nghiệp n�y, mai g�y chuyện kh�c

Đam m� kh�ng biết qu�n c�i chết đến.

�� Như vậy, hai con ta chắc chắn sẽ l�a xa. Nay ta v� ph�p đem bố th� cho người kh�c, n�ng phải hoan hỷ kh�ng n�n sầu khổ. Ta tuy xa con, nhưng con an lạc. Thế th� kh�ng n�n qu� khổ n�o.

�� Nghe Bồ-t�t vương tử n�i như vậy, người vợ chỉ c�n im lặng.

�� Lạ thay! Bồ-t�t kh�ng hề luyến tiếc g� cả�, sau khi nghĩ như vậy, Th�ch Đề-ho�n Nh�n b�n h�a th�nh một người B�-la-m�n đi đến chỗ Bồ-t�t n�i k�:

N�y Đại ti�n n�n biết

Tiếng khen tận Phạm thi�n

Ng�i thường bố th� lớn

Y�u th�ch với ch�nh ph�p

Nay y�u cầu của t�i

Kh� n�i cho hết được

Cầu mong Đại ch�nh ph�p

Thỏa m�n nguyện của t�i.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Th�n mạng của t�i đều v� tất cả ch�ng sinh, kh�ng tiếc g� cả, huống chi tiền t�i ch�u b�u hay c�c ngoại vật kh�c, giả sử c� t�i cũng kh�ng hề y�u tiếc. Khi t�i c�n ở nh�, c� nhiều kho t�ng, voi ngựa, xe cộ n� tỳ, người phục vụ, thảy đều đem bố th� cho c�c B�- la-m�n, kh�ng ch�t luyến tiếc, nhưng v� hiện tại kh�ng c�n g�, chỉ c�n c� th�n c�ng vợ. Nếu ai cần d�ng t�i thật cũng kh�ng tiếc.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Nếu t�m ng�i đ� như vậy, xin cho t�i người vợ của ng�i.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Từ l�u t�i đ� xa l�a t�m ganh gh�t tham tiếc. �ng h�y cho ph�p t�i b�y tỏ với n�ng trong chốc l�t.

�� Bồ-t�t n�i với vợ:

�� -B�-la-m�n n�y theo ta xin n�ng. � n�ng thế n�o?

Người vợ đ�p:

�� -T�y � ch�ng, thiếp đ� thuộc về ch�ng, n�o được theo � m�nh,

�� Bồ-t�t cầm tay vợ giao cho B�-la-m�n.

�� B�-la-m�n n�i với Bồ-t�t:

�� -Người phụ nữ n�y xinh đẹp, dung nhan đặc biệt, h�nh d�ng hơn hết. Đường đi hiểm nạn, c� nhiều giặc cướp, t�i đơn độc, đi chắc kh�ng tới nh�, xin tạm gửi lại cho ng�i, xin đừng cho người kh�c.

�� Bồ-t�t lại n�i:

�� -Nay t�i nhờ bạn m� ph� trừ lao ngục, kh�ng c�n mọi sự tr�i buộc. Nay bạn c�n muốn trả lại t�i lao ngục để tr�i buộc t�i phải kh�ng?

�� B�-la-m�n đ�p:��

�� Nếu được ng�i thương x�t, chắc đồng �, xin trở lại nhận n�ng trong thời gian ngắn.

�� BỒ-t�t lấy t�m Từ suy nghĩ:

�� Nh�n lại chỉ trong thời gian ngắn, c� g� l� khổ.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Nếu t�i trễ hẹn kh�ng trở lại kịp, xin ng�i chớ đem bố th� cho người kh�c, v� như vậy l� t�i kh�ng vừa �. N�i xong, B�-la-m�n liền bỏ đi. Đi chưa xa, �ng ta b�n h�a ra một B�-la-m�n kh�c, trở lại gặp Bồ-t�t, n�i:

�� -Ng�i thường l�m lợi �ch cho tất cả ch�ng sinh, như c�y ăn quả thường cho tr�i ngọt. T�i ở phương xa, từ l�u đ� nghe tiếng thơm của ng�i, n�n lặn lội t�m đến đ�y cầu xin, hy vọng được thỏa m�n � nguyện.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -T�i chỉ c� một vợ, trước đ�y đ� cho người kh�c rồi. Hiện nay chỉ c� th�n t�i l� c�n tự do cho người kh�c nếu họ cần.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -T�i kh�ng cần cả th�n ng�i, chỉ cần hai mắt, nếu được cho sẽ ghi nhớ �n m�i.

�� Bồ-t�t tự nghĩ: �B�-la-m�n n�y theo ta xin hai mắt để l�mg�?... Nhưng ta cũng chẳng t�nh to�n, v� th�n n�y cũng như th�y chết giữa mộ địa, đem sự kh�ng vững chắc để đổi lấy sự vững chắc, th� n�n vui mừng c� chứ g� phải suy nghĩ.�

�� Bấy giờ, Bồ-t�t cầm c�y Khư-đ�-la ph�t thệ nguyện:

�� -Nay, t�i v� tất cả ch�ng sinh m� bỏ hai mắt, kh�ng tham tiếc. ITrước đ�y t�i đ� xả bỏ hai con, rồi bố th� cả vợ cho người, nguyện � đem c�ng đức n�y hồi hướng cho tất cả ch�ng sinh vĩnh viễn đoạn trừ tham dục. Với nh�n duy�n bố th� hai con v� vợ, khiến cho ch�ng sinh xa l�a mọi nguồn gốc của tham �i. Nay t�i xin th� cả hai mắt, mong cho ch�ng sinh đều đạt được ph�p nh�n thanh tịnh.

�� Đại Bồ-t�t ph�t nguyện như vậy xong, liền d�ng c�y nhọn muốn m�c mắt ra.

�� B�-la-m�n vội bước tới trước giữ tay Bồ-t�t lại kh�ng cho m�c mắt, n�i.

�� -Nay mắt đ� thuộc về t�i, ng�i kh�ng được cho ai nữa.

�� Bồ-t�t n�i:

�� -T�i c� một th�n, v� sao trong một ng�y li�n tiếp nhận gửi hai việc. B�-la-m�n trước đ� gửi vợ t�i, nay �ng th� gửi mắt. T�i l�m sao giữ g�n được.

�� B�-la-m�n liền hiện trở lại th�n Đế Th�ch, n�i với Bồ-t�t:

�� -Vợ v� mắt đều thuộc của ta, nay đều giao cho ng�i chớ n�n cho nữa.

�� Đế Th�ch liền bay đi, tr�n kh�ng trung tu�n mưa với bốn loại hoa. Hư kh�ng ph�t ra tiếng lớn n�i r� với chư Thi�n:

�� -C�c vị n�n biết, người n�y đ� l�m lớn mạnh c�y đạo gi�c ngộ, kh�ng bao l�u sẽ chứng đắc Bậc Ch�nh Đẳng Gi�c.

�� Khi Bồ-t�t thực h�nh Bố th� ba-la-mật, sự việc đ� diễn ra như vậy, Bồ-t�t lu�n bố th� tất cả. Tất cả ch�ng sinh nếu nghe việc n�y, n�n đối với Bồ-t�t đều sinh t�m hoan hỷ.

4/ Phẩm Vua Thiện Kiết:

Khi Bồ-t�t bố th�

T�m định, l�m tận c�ng

Cho đến ma Ba-tuần

Cũng kh�ng ngăn cản được.

�� Trước đ�y, t�i từng nghe:

�� Thời qu� khứ, c� vị vua t�n Thiện Kiết, v� muốn th�nh tựu đạo Bồ-đề n�n thường l�m việc lợi �ch, tu tập ch�nh ph�p, kh�ng c� � tưởng đ�nh đập l�m hại ch�ng sinh, mặt mắt xinh đẹp �t người s�nh bằng, thường giữ nụ cười kh�ng n�i lời th� bạo, c�ng dường cha mẹ, t�n trọng thầy dạy, cung k�nh h�ng Sa-m�n tu sĩ xuất gia, tự h�nh; thập thiện, khuyến kh�ch mọi người l�m theo, thường bố th� kh�ng ngừng. Nếu c� người ngh�o c�ng khốn khổ, th�n thể gầy ốm, kh�ng đủ �o quần, Bồ-t�t tr�ng thấy họ liền sinh t�m thương x�t, to�n th�n rung động như bị t�n độc, suy nghĩ: �Những ch�ng sinh n�y do keo, kiệt, kẻ ngu kh�ng biết r�, tuy được l�m người th�n h�nh đầy đủ, nhưng v� v� phước n�n thường phải xin người kh�c, đều do đời trước: kh�ng bố th�. V� keo kiệt ganh gh�t n�n tự cất giấu, đưa đến quả b�o đời n�y phải chịu khổ như vậy. Giống như kẻ n�ng phu ngu si v� tr�, từ xa đi đến nh� b�n vợ, tr�n đường đi bị đ�i kh�t, sau khi v�o nh�, gặp l�c vắng người, b�n l�n trộm gạo, ăn đầy miệng bị nghẹn, l�c chưa kịp nuốt, th� người nh� về đến, người ấy xấu hổ nhưng kh�ng nuốt được, lại tiếc n�n kh�ng nhả ra.

�� Người nh� thấy vậy hỏi:

�� -Anh bị bệnh g� m� như thế?

�� Người n�y nghe hỏi, im lặng kh�ng n�i. Khi ấy th�n quyến lớn nhỏ của nh� vợ liền đưa anh ta đến thầy thuốc để chữa trị. Thầy thuốc thấy m� anh ta cứng như gỗ đ�, kh�ng c�n c�ch g� n�n d�ng dao mổ hai m� anh ta. Sau khi mổ ra, kh�ng c� mủ, chỉ thấy gạo sống đầy trong miệng. Người n�y v� che giấu tội trộm của m�nh n�n bị quả b�o hiện tại như vậy. Như người phụ nữ che giấu c�i thai của m�nh, nhưng tới ng�y sinh, qu� đau đớn n�n phải k�u la, l�m cho tất cả mọi người đều biết. Con người cũng như vậy, che giấu tội lỗi, khi quả b�o thuần thục, bị khổ n�o bức b�ch n�n biểu hiện ra đời sống, hoặc bị tr�i v�o t�m keo kiệt ganh gh�t m� chịu khổ ấy. Ta phải ngăn chận tất cả c�c nẻo đường, kh�ng cho keo kiệt, ganh gh�t x�m nhập v�o t�m. Nay ta phải tập họp c�c vật d�ng bố th� lại, để bố th� cho tất cả ch�ng sinh.�

�� Vua Thiện Kiết suy nghĩ như vậy xong, thường bố th� kh�ng ngừng nghỉ. Những khi thực h�nh bố th�, t�m vua hoan hỷ v� c�ng. Bấy giờ, Ma vương Ba-tuần ưu sầu kh�ng vui, n�i:

�� -Lạ thay, Thiện Kiết! Tại sao bỗng nhi�n tạo o�n đối với ta, muốn l�m cho cảnh giới của ta trống rỗng? Ta c� sức mạnh lớn c� thể h�ng phục c�c vị Ti�n chuy�n uống nước ăn tr�i, tu h�nh khổ hạnh, đ� th�nh tựu ho�n to�n c�c ch� thuật. Ta chỉ cần bắn một mũi t�n hoa l� ph� tan sự tr� giới của họ, như gi� b�o thổi ng� c�y to. Nay, ta l� Ba-tuần tuy bắn đến ba ph�t, sợ kh�ng l�m lay động được th�n t�m của Bồ-t�t Thiện Kiết. V� sao? L� v� chư Ti�n ngoại đạo kh�ng c� t�m từ bi tr� tuệ, kh�ng muốn lợi tha, chỉ v� tự lợi n�n khi bị t�n liền thua tan. Bồ-t�t Thiện Kiết th� c� đại tr� tuệ, t�m từ bi rộng lớn, kh�ng cầu tự lợi chỉ v� tất cả. Tuy ta bắn đến ba ph�t m� vẫn sợ kh�ng l�m cho �ng ta thua tan. V� sao? Người n�y quyết định v� c�c ch�ng sinh cầu đạo quả V� thượng, kh�ng bao l�u sẽ chứng đắc quả V� thượng Ch�nh đẳng gi�c. Trong khi người n�y chưa th�nh đạo, ta c� thể g�y nạn khiến cho đạo quả bị ph� hoại. V� như c� người vừa bị bệnh khổ, gặp được lương y cho uống �t thuốc khiến liền hết bệnh. Như mầm c�y mới mọc, c� thể d�ng m�ng tay ngắt đứt, nhưng khi ch�ng đ� to lớn, tuy d�ng trăm b�a cũng kh� chặt nhỏ. Bồ-t�t n�y chưa th�nh đạo V� thượng Ch�nh ch�n, h�y mau diệt đi.

�� Khi ấy, vua Thiện Kiết l�m việc bố th� nhiều n�n mệt mỏi ngồi nghỉ nơi y�n tịnh. Ma Ba-tuần ở tr�n kh�ng trung, th�n chiếu ra �nh s�ng che �t cả nhật nguyệt, n�i lớn:

�� -L�nh thay! L�nh thay! Đại vương Thiện Kiết, ng�i thật sự mong cầu ch�nh ph�p, y�u mến ch�ng sinh, như mẹ hiền thương y�u con m�nh. N�y thiện nam tử, người muốn tăng trưởng tất cả c�c ph�p thiện, m� tr�i lại nhằm l�m cho tất cả c�c ph�p �c th�m rạng rỡ, kh�c n�o c� người muốn thưởng thức cam lộ m� lại uống độc dược, muốn cầu an lạc m� v�o trong giặc, muốn th�n an ổn m� uống sai thuốc, muốn hết kh�t lại uống nước muối, muốn đoạn trừ d�m dục lại th�ch nữ nh�n. N�y thiện nam tử, người n�n biết, c� những đ�n việt do bố th� n�n đều bị đọa địa ngục. Thế n�n, nay ta v� thương x�t người m� giảng giải r�, người n�n ghi nhận, thực hiện. Từ nay về sau, ngươi n�n từ bỏ � tưởng bố th�, phải sinh t�m tham tiếc.

�� Ba-tuần liền h�a ra cảnh địa ngục đầy cả tội nh�n, chỉ cho Thiện Kiết thấy v� n�i:

�� -Những người như thế đều do đời trước th�ch bố th�, tham cầu ch�nh ph�p. Vậy n�n ng�y nay bị đọa v�o trong đ� chịu nhiều khổ n�o. Đại vương n�n biết, tội nh�n trong n�y, chỉ d�ng dao b�a ch�m chặt nhau, từng phần th�n thể rơi v�i tr�n đất, nhưng vẫn c�n sống kh�ng hề chết; d�ng l� đồng n�ng quấn khắp người, to�n th�n bốc kh�i m� t�nh mạng vẫn c�n; tuy d�ng ng�n c�y đinh đ�ng quanh tr�n th�n như căng da tr�u nhưng vẫn kh�ng chết. Họ chạy khắp nơi thường gặp lửa đốt, gi� lạnh n�ng h�nh hạ th�n thể. Hoặc c� gi� độc thổi tan th�n; hoặc bị đ�nh đập n�t như bụi trần; đ�i ăn sắt cục, kh�t uống đồng s�i; hoặc v�o rừng đao leo l�n c�y kiếm; hoặc bị bỏ trong chảo lớn s�i l�n ch�m xuống nhừ n�t như đậu ch�n. Những ch�ng sinh n�y tuy thọ c�c loại khổ n�o như vậy, nhưng mạng s�ng của họ vẫn c�n. Đại vương n�n biết, t�i kh�ng cầu mong g� ở đại vương, cũng kh�ng cần vật c�ng dường. Chỉ v� vua tu h�nh theo đạo t� ngụy, n�n t�i giảng thuyết về đạo ch�nh.

�� Vua Thiện Kiết thấy những ch�ng sinh như thế trong địa ngục, liền sinh t�m Từ, suy nghĩ: �Ch�ng sinh như vậy lưu chuyển trong sinh tử kh�ng c� l�c tho�t khỏi, đ� chịu v� số khổ n�o, nay lại c�n chịu khổ trong địa ngục n�y thật l� đ�ng thương x�t. Bao giờ họ được tho�t hết tất cả khổ n�o! Ch�ng sinh như vậy l� do trước đ�y l�m theo ph�p �c nay chịu quả b�o khổ. Tự l�m phải chịu, kh�ng phải lỗi của ta. Ta biết chắc rằng c�c ch�ng sinh đang chịu v� lượng khổ, đều do đời trước th�n miệng � l�m nhiều việc bất thiện, n�n ng�y nay phải bị đọa trong tội n�y, nhất định kh�ng phải do bố th� m� bị khổ!�.

�� Với t�m Từ bi, vua Thiện Kiết n�i với Ba-tuần:

�� -L�nh thay, Đại sĩ! �ng thật từ bi, c� t�m thương x�t, n�i r� về tướng trạng của ch�nh đạo v� t� đạo. Nếu người bố th� phải chịu khổ như vậy, c�n những người được th� th� lại ở nơi n�o?

�� Ba-tuần đ�p:

�� -L�nh thay, Bồ-t�t! Ng�i c� tr� s�u n�n mới c� thể hỏi về � nghĩa n�y. H�y lắng nghe, lắng nghe, ta sẽ n�i cho ng�i r�.

�� Bấy giờ, Ba-tuần d�ng qu�i lực của m�nh, tức th� h�a ra c�c vị Thi�n trang sức chuỗi ngọc, v�ng b�u, hoa hương tr�n th�n, vui chơi với v� số kỹ nhạc, c� c�c Thi�n nữ xinh đẹp hầu hạ hai b�n. Nhiều loại c�y cối lu�n c� tr�i ngọt, c�y trỗ hoa, chuỗi b�u, y phục, thức ăn b�y la liệt ở trước. V� số chim hợp nhau ca h�t, �m thanh h�a nh� rất đ�ng ưa th�ch. Khắp nơi c� nhiều d�ng suối, ao hồ, hoa sen m�u v�ng r�ng nở đầy tr�n mặt nước. Kh�ng c� c�c �m thanh về gi�, bệnh, chết, đau khổ. Th�n ở trong cung điện bảy b�u vi diệu.

�� Sau khi biến h�a như vậy, Ma vương n�i với Bồ-t�t:

-�� N�y thiện nam tử, những người thọ bố th� đều được như vậy, được hưởng v� số vui th�ch tối thượng. Thế n�n, ng�i h�y từ bỏ t�m bố th� đi, nhờ vậy sau n�y được thọ hưởng c�c quả b�o vi diệu như thế.

�� Bồ-t�t tự nghĩ:

�� -Lời n�i như vậy thật l� đi�n đảo hư vọng kh�ng c� nghĩa l�.

�� V� sao? L� v� ta chưa từng thấy c�y Ha-l�-lặc sinh ra m�a ngọt, trong hầm ph�n lại c� mọc hoa sen sạch, v�ng thuần chất m� biến th�nh đồng sắt. Đ�n việt c� t�n t�m lại chịu khổ ở địa ngục. Lời n�i như thế c� nhiều tai hại. Những lời đi�n đảo n�y chắc chắn l� lời của ma...

�� Bồ-t�t liền n�i:

�� -L�nh thay! L�nh thay! �ng đ� kh�o ph�n biệt c�ng đức như vậy. Như thế l� �ng đ� cho rằng m�nh thư phục được t�i... �ng n�n biết, như ruồi quạt c�nh th� sức gi� kh�ng thể lay động n�i ch�a Tu- di. Với sức gi� của �ng m� muốn lay động t�i th� cũng như vậy. Như trước, �ng n�i những th� chủ v� bố th� n�n bị đọa địa ngục, c�n những người thọ th� th� được sinh l�n trời, thật hợp với � nguyện của t�i. Nguyện cho t�i từ đ�y một m�nh l�m th� chủ thường bị đọa v�o địa ngục, khiến cho tất cả ch�ng sinh đều l�m người thọ th� để được sinh thi�n. Một th�n chịu khổ để nhiều người hưởng vui, h� chẳng phải l� bản nguyện của Bồ-t�t hay sao? T�i biết chắc �ng l� ma Ba- tuần. �ng cũng kh�ng thể chiến đấu với t�i. T�i từ xưa đến nay thường tu tập t�m bố th�. Nay �ng l�m sao khiến t�i xả bỏ được!

�� Đại Bồ-t�t tu h�nh Bố th� ba-la-mật như vậy, cho đến Ma vương Ba-tuần cũng kh�ng thể cản trở nổi.

5/ Phẩm Vua Nguyệt Quang:

�

Bồ-t�t Ma-ha-t�t

Khi h�nh đạo cao cả

V� tất cả ch�ng sinh

Bố th� cả đầu mắt.

�� T�i từng nghe:

�� Tại nước Ca-thi, ng�y xưa c� vị vua t�n l� Nguyệt Quang, tu đạo Bồ-đề, v� cầu lợi �ch theo ph�p, thường ch� tr�ch c�c dục. Nh� vua c� th�n h�nh nghi�m trang xinh đẹp đặc biệt, t�i tr� hơn người, thế gian kh�ng ai b� kịp, t�nh chất thật ngay thẳng kh�ng dối tr�, lời n�i dịu d�ng, ch� th�nh kh�ng hề dấy s�n hận, t�m � vui vẻ, cung k�nh c�c h�ng Sa-m�n, B�-la-m�n, nh�n từ hiếu thuận phụng dưỡng cha mẹ, vua c�c nước chung quanh phục t�ng đức độ n�n k�nh trọng xin kết bạn, danh đức vang khắp mười phương, thường l�m lợi �ch cho v� lượng ch�ng sinh, gi�p đỡ mu�n d�n trong nước như mẹ hiền y�u thương con nhỏ.

�� Một h�m, sau khi suy nghĩ: �Ta phải l�m sao để c�c ch�ng sinh được hoan hỷ�, nh� vua liền gọi đại thần, ra lệnh:

�� -C�c khanh h�y trang ho�ng th�nh n�y, treo c�c lọng hoa, dựng những cờ b�u, qu�t dọn đốt hương, rải hoa tr�n đất, kh�ng được l�m cho mu�n d�n buồn khổ, đều d�ng c�c thứ chuỗi b�u trang nghi�m th�n thể, mặc y phục, trang sức sang trọng.

Quần thần v�ng lệnh vua, bố c�o với d�n ch�ng trong th�nh: �C�c vị h�y trang ho�ng th�nh phố, kể cả đường s� trong x�m cũng l�m cho sạch sẽ như cung điện c�i trời Ba mươi ba.

�� Bấy giờ, vua Nguyệt Quang cỡi voi lớn ra khỏi cung điện v� sai một vị quan đem lệnh vua ra b�o cho mọi người biết:

�� -Ta trang ho�ng th�nh phố như vậy chẳng phải v� tham dục tự cao, ki�u mạn hay sợ h�i kẻ o�n, ph�ng ngự kẻ địch, cũng kh�ng cầu l�m bậc Chuyển lu�n th�nh vương. Sở dĩ ta trang ho�ng th�nh n�y chỉ v� muốn cho tất cả ch�ng sinh được thọ hưởng v� lượng an lạc, kh�ng bị đọa v�o c�c nẻo �c như địa ngục, s�c sinh, ngạ quỷ. H�m nay, c�c khanh đối với ta xem như cha mẹ, anh em, thiện tri thức, đi v�o cung ta như v�o nh� m�nh, t�y � lấy vật cần d�ng theo � muốn. H�m nay, ta mở hội bố th� lớn, kh�ng n�n nghi ngờ g�. Sau khi lấy vật, n�n thực h�nh ph�p thiện, sử dụng c�n dư th� chuy�n bố th� cho người kh�c. Ai cần đến th�n mạng ta cũng kh�ng tiếc, cầu nguyện tất cả đều thọ hưởng an lạc.

�� N�u r� như thế rồi, vua Nguyệt Quang liền sai người mang c�c bảo vật qu� gi� trong cung ra, t�y � bố th�, xem d�n ch�ng như cha mẹ, anh em ruột thịt, sắc mặt vui vẻ như trăng thu. Tất cả nh�n d�n chi�m ngưỡng vua như cha mẹ, anh em, d�ng t�m thiện nh�n vua mắt như sen xanh. Bấy giờ, d�n ch�ng trong cả nước kh�ng ai cầm dao gậy đ�nh nhau cả, đều t�y thuận theo vua thực h�nh mười điều thiện, cũng như bầy tr�u t�y t�ng theo tr�u ch�a, cũng như mu�n sao v�y quanh mặt trăng, như những kh�ch bu�n theo sau trưởng đo�n, như binh l�nh tu�n theo chủ tướng, như hạt bồ đ�o ngọt n�n sinh tr�i cũng ngọt, như c�y chi�n-đ�n cả rễ hoa đều thơm, vua Nguyệt Quang ra lệnh cho nh�n d�n thực h�nh mười điều thiện cũng như vậy. L�c �y, trong nước kh�ng c� một người n�o s�n hận, ganh gh�t, ki�u mạn, cao ngạo, ngang ngược, trộm cắp vật người kh�c, tư th�ng với vợ người, n�i hai lưỡi, �c khẩu, tham lam, s�n hận, t� kiến, vua Nguyệt Quang kh�ng phải l� bậc Th�nh đế m� d�n ch�ng của vua đều h�nh theo mười điều thiện. Mu�n d�n bấy giờ tuy kh�ng mặc �o cỏ, ăn tr�i kh�, nhưng th�n thể, h�nh d�ng kh�ng kh�c người Ti�n, đều th�ch n�i s�u chỗ vắng, nhưng v� y�u mến vua n�n kh�ng thể bỏ đi. Khi vua h�nh ph�p thiện như vậy rồi, c� c�c Sa-m�n, B�- la-m�n truyền tụng đức độ vang khắp c�c phương. C� một B�-la- m�n gi� bỏ nh� �i dục, tu ở n�i Tuyết, để r�u t�c d�i với h�nh tướng Phạm ch�, mặc �o cỏ, uống nước su�i, ăn tr�i c�y, nghe người n�i c� vua Nguyệt Quang th�ch b�" th� kh�ng tiếc. Sau khi nghe như vậy, do tập kh� từ trước n�n B�-la-m�n n�y b�n khởi � nghĩ �c, như lửa dữ được tưới th�m dầu mỡ, c�ng ch�y m�nh liệt, như thuốc độc ti�m v�o mạch m�u, sức c�ng ph� c�ng mạnh, như người đang kh�t lại uống nước muối, như m�a thu lại tăng th�m n�ng bức, m�a xu�n lại g�y ra nhiều bệnh ho. B�-la-m�n n�y sống trong n�i s�u, nghe c�ng đức của vua n�n phẫn nộ dữ dội, cũng giống như vậy. Như sư tử tức giận v� nghe tiếng nai, B�-la-m�n n�y giận dữ cũng thế.

�� Lại suy nghĩ: �Tất cả mọi người trong thế gian đều ngu si, kh�ng c� tr� tuệ, n�n đều bị nh� vua gạt cho si m�. Ta n�n đến đ� cầu xin một vật, để xem x�t r� nh� vua thật c� t�m rời bỏ hay kh�ng?. V� kh�ng c� người đến xin th�n mạng, nếu c� người xin, tất nh� vua sẽ rất lui sự bố th�.� Sau khi nghĩ như vậy, B�-la-m�n b�n ra khỏi n�i s�u, vứt bỏ ph�p thanh tịnh, phẫn nộ c�ng tăng th�m, miệng như đồng đỏ, bặm m�i, nghiến răng, mặt nhăn nh� th�nh g�c, như rồng �c phun ra mưa đ� l�m hại ngũ cốc, như ch�y kim cương đập ph� n�i lớn, như vua A-tu-la che giữ nhật nguyệt, như mưa lớn khiến nước tr�n ngập l�ng x�m, như lửa ch�y mạnh đốt rụi cả cỏ kh�. B�-la-m�n n�y cũng như vậy, mang t�m �c ấy đến th�nh Ca-thi gặp vua Nguyệt Quang, biểu hiện tướng xấu theo tập qu�n như th�n thể rung động, lời n�i kh� khăn, đi nghi�ng ng�, tay nắm khi�u kh�ch, t�c rũ xuống l�ng m�y, đầu t�c dựng ngược, năm ng�n tay bấu lại như năm đầu rồng, trong t�m �c dữ như rắn độc, hơi thở s�n hận phun ra mịt m� như kh�i lửa, n�i lời dối tr�:

�� -Đại vương, t�i ở n�i Tuyết, nghe danh đại vương n�n vui mừng v� c�ng. T�i thấy c�c vua kh�c kh�ng như ng�i, c�ng đức của đất nước n�y kh� lường n�n mới được gặp vị ph�p vương như vậy. Đại vương, nay v� lợi tha n�n xả bỏ th�n mạng m�nh. Người tu tập ch�nh ph�p thức ngủ thường an. T�i muốn xin đại vương một việc.

�� Nh� vua đ�p:

�� -Đại B�-la-m�n, kh�ng cần n�i nhiều, chỉ xin ra lệnh t�i l�m g�, t�y theo y�u cầu của �ng, t�i sẽ d�ng hiến, như l� voi ngựa, xe tr�u, v�ng bạc, lưu ly, y phục, ch�u b�u, n� tỳ, người sai khiến, thảy đều cung cấp hết. N�y B�-la-m�n, �ng n�n biết, ch�ng sinh lu�n bị ba độc quấy nhiễu n�n m�i lưu chuyển trong sinh tử, kh�ng c� l�c n�o tho�t ra. Gi� bệnh chết thường hại ch�ng sinh, ri�ng một m�nh t�i c� thể tho�t ly, nhưng v� ch�ng sinh n�n c�n ở lại trong thế gian. T�y theo sự ưa th�ch của �ng, t�i đều cung cấp hết.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Nếu vua l�m được như vậy, trước phải định t�m, kh�ng n�n xao động.

�� Vua đ�p:

�� -T�i xưa nay thường lập thệ nguyện, t�m kh� lay động. T�i v� ch�ng sinh m� ph�t t�m Bồ-đề, th�n mạng c�n bỏ huống chi l� c�c ngoại vật. �ng n�n biết, người c� tiền t�i m� kh�ng bố th�, n�n biết ch�nh người ấy l� n� tỳ giữ của. Như c�y độc tuy c� sinh hoa tr�i nhưng kh�ng ai d�ng cả. Giếng s�u d�y ngắn kh�ng sao lấy nước được. C� tiền t�i m� kh�ng bố th� cũng như vậy. Thấy người đến xin m� mặt m�y nhăn nh�, n�n biết l� kẻ ấy đang mở cửa v�o nẻo ngạ quỷ.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -L�nh thay đại vương! N�u b�y lời trống rỗng th� c� �ch lợi g�, nếu c� thể l�m được, xin bố th� đầu ng�i cho t�i.

�� C�c đại thần nghe n�i vậy, b�n bảo B�-la-mồn:

�� -Lạ thay gian tặc! Từ đ�u đến đ�y, d�ng miệng người n�i lời v� nghĩa.

�� Họ c�ng nhau d�ng đất, đ� n�m, đồng thanh n�i:

�� -Người th� n�y kh�ng phải l� B�-la-m�n! Ở đ�u m� c� �o cỏ, da nai, t�c d�i, �t ăn nhưng lại n�i lời như gai nhọn. Th�n thể, y phục như Ti�n nh�n, miệng n�i ra lời qu� hơn Chi�n-đ�-la. Lời n�i v� th�n kh�ng ph� hợp nhau, vậy n�n biết chắc chắn kh�ng phải l� B�- la-m�n, m� ch�nh l� quỷ thần La-s�t xấu �c. Than �i kẻ �c! Ngươi đến đ�y muốn l�m kh� cạn s�ng ch�nh ph�p hay sao? Như chim c�nh v�ng mu�n ăn rồng ph�p để chấm dứt mưa ph�p hay sao? Ngươi như gi� �c thổi tắt ngọn đuốc ph�p. Như voi hung �c muốn nhổ c�y ph�p. Kẻ �c đ�ng chết kh�ng c� đạo l�. Khi miệng n�i ra, tại sao lưỡi kh�ng thụt lại. Tại sao mặt đất lại n�ng ngươi được? Sức n�ng mặt trời sao kh�ng đốt kh� th�n ngươi. Tại sao s�ng lớn kh�ng cuốn ngươi tr�i đi?

�� B�-la-m�n n�i với c�c vị đại thần:

�� -C�c ngươi ngu si, v� sao mắng nhiếc thậm tệ kh�c n�o ch� dữ sủa người đến xin? C�c ngươi nghi ta kh�ng phải l� B�-la-m�n từ xa đến cầu xin phải kh�ng? Chẳng phải l� người xuất gia học rộng phải kh�ng? C�c ngươi ngu �c n�n kh�ng thể biết c�c uy lực của những bậc B�-la-m�n. Ngươi biết kh�ng, nhật nguyệt đầy vơi, biển lớn mặn đắng. Thần d�n A-nậu uống nước s�ng Hằng l�m ngừng chảy trong mười hai năm. Tự tại Thi�n vương mặt c� ba mắt. Ti�n nh�n C�-đ�m h�a ra ng�n nữ căn tr�n th�n họ Th�ch. Ti�n B�-tư-th�t biến th�n Đế Th�ch th�nh con d� đen. Đại ti�n Tỳ-cứu ăn n�i Tu-di như ăn ch�o sữa. Những việc như vậy đều l� năng lực của h�ng B�-la- m�n ch�ng ta. Ta đến đ�y cũng v� ng�i n�i lời trống rỗng, th�u dệt. Ai kh�ng biết l� nh� vua đ� tự n�i c� thể bố th� tất cả. Vậy nay ta theo xin th� c� g� đ�ng tr�ch!

�� Vua Nguyệt Quang bảo quần thần:

�� -C�c khanh kh�ng n�n ngăn cản. Ta sẽ l�m thỏa m�n � nguyện của vị B�-la-m�n n�y. Ngươi h�y qu�n s�t, ta trị nước kh�ng c� tham d�m, s�n hận, ngu si, quả b�o đạt được nay đ� th�nh tựu. Đến l�c xả th�n như rắn lột vỏ. C�c ngươi phải biết, ta d�ng th�n kh�ng bền, đổi lấy th�n bền vững, d�ng t�i sản kh�ng chắc chắn đổi lấy t�i sản chắc chắn, d�ng mạng sống v� thường đổi lấy mạng sống ki�n cố. Trước đ�y, ta thường n�i với c�c ngươi về ph�p của bậc Đại nh�n, nay l� đ�ng l�c. Ta cũng thường khuy�n c�c ngươi hướng đến ch�nh ph�p, lấp k�n nẻo �c, mở c�c cửa thiện, trồng c�c giống thiện trong vườn gi�c ngộ, l�m mỏng c�c phiền n�o, dần dần cởi mở hết c�c d�y gia đ�nh tr�i buộc. Những c�ng đức m� ta đ� được, c�c ngươi cũng sẽ c� được. Thế n�n, ng�y nay ta xả bỏ th�n mạng, c�c ngươi n�n hoan hỷ chớ n�n buồn khổ. Nếu ta tham th�n kh�ng l�m được việc n�y, c�c ngươi c�n phải tr�ch cứ khuy�n bảo ta l�m. Huống chi h�m nay ta tự cắt ra m� c�c người c�n ngăn cản kh�ng cho. V� như c� người d�ng cỏ đổi len, uống độc trừ bệnh, ta cũng như vậy, bỏ th�n kh�ng ki�n cố để được th�n bền chắc.

�� C�c đại thần lại t�u:

�� -Đại vương kh�ng n�n t�nh việc ấy để được th�n bền vững. Ng�i kh�ng n�n t�nh như vậy. V� sao? Ng�i l� nơi ch�ng thần nương tựa. Th�n n�y của ng�i quan hệ với tất cả c�c việc, quan hệ với ph�p, l�m sao ri�ng v� một B�-la-m�n m� muốn xả bỏ. Ng�i xả bỏ th�n n�y rồi th� việc bố th� t�i sản l�m sao b�y biện nổi. Nếu kh�ng tổ chức được, nhiều người sẽ bị khổ. Tuy một th�n vua nhưng gồm cả thi�n hạ. V� sao h�m nay ng�i muốn tự do cho ri�ng m�nh? Như nhiều người c�ng c� chung một m�n qu�, một người muốn d�ng ri�ng l�m sao được tự �? Nay th�n của vua cũng như vậy.

�� Sắc mặt h�a nh�, nh� vua bảo c�c đại thần:

�� -Trước hết c�c khanh n�n sinh t�m từ mẫn, quan s�t vị B�-la- m�n n�y, sau đ� ta mới cắt đầu bố th� cho �ng ta.

�� Nh� vua lại bảo B�-la-m�n:

�� -�ng h�y đi nơi kh�c một l�c để ta khuy�n nhủ c�c thần d�n, sẽ khiến họ tu�n lệnh.

�� B�-la-m�n liền tr�nh đi nơi kh�c.

�� Nh� vua bảo c�c quan:

�� -C�c khanh c� biết trước đ�y ta nguyện thường muốn đem lại lợi �ch cho ch�ng sinh kh�ng? Ta đ� l�m xong việc cho c�c người, lại muốn l�m m�n nguyện cho vị B�-la-m�n n�y. V�o thời qu� khứ, B�-la-m�n n�y với ta c� th� o�n, dư b�o chưa hết n�n thường r�ng buộc t�m ta, kh�ng c�n c� c�ch n�o để trả lại, n�n phải giao c�i đầu để kh�ng c�n nợ. Từ khi ta l�m người thường thi h�nh ch�nh ph�p, nay v� người n�y th� cũng l� thi h�nh ch�nh ph�p, c�c khanh h�y mau đi gọi B�-la-m�n trở lại đ�y.

�� Nh� vua n�i:

�� -B�-la-m�n, �ng kh�ng lanh tr�, kh�ng biết chọn l�c th�ch hợp n�n xin đầu ta giữa mọi người. Tại sao kh�ng xin ta ở nơi vắng vẻ. Nay ta v� �ng n�n khuy�n can c�c quan để �ng được an ổn bảo to�n t�nh mạng. Nếu kh�ng can gi�n th� th�n mạng của �ng l�m sao an to�n! �ng h�y đi kh�ng xa, đến nơi vắng kia, chờ ta giải t�n c�c đại thần rồi, ta sẽ đến gặp v� giao đầu cho.

�� B�-la-m�n nghe vua n�i xong liền đi tới nơi kh�c.

�� Sau khi giải t�n c�c đại thần, vua đến gặp �ng B�-la-ra�n, n�i:

�� -Nếu �ng v� kẻ o�n đối với ta m� xin đầu, ta cũng kh�ng th� hiềm g� cả. Nếu �ng tự xin v� l� do g� đi nữa, n�y B�-la-m�n cũng n�n niệm t�m Từ, nếu niệm t�m Từ sẽ sinh v�o Thi�n giới. T�m o�n th� như lửa h�y mau dập tắt đi. Trong t�m s�n hận th� kh�ng thấy � nghĩa của ph�p. Người tu tập nhẫn nhục dốc trừ diệt s�n hận. S�n hận l�m � nhiễm t�m, th�n h�nh kh�ng ngay thẳng, như m�y m� che khu�t trăng trong. Người xuất gia kh�ng n�n sinh khỏi s�n hận. Người s�n hận kh�ng xinh đẹp, như kẻ uống rượu, hơi thở h�i h�m.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Lời ng�i n�i tuy thật hay, nhưng ta th� lậu l�m sao tin nhận. H�y cho ta đầu, đừng n�n n�i nữa. Ta nghe ng�i n�i tuy thiện, nhưng nghe xong c�ng th�m s�n hận, như lửa ch�y b�ng được đổ dầu mỡ v�o.

�� Vua đ�p:

�� -Ta từ khi sinh ra đến nay chưa bao giờ khuy�n bảo người l�m điều �c. Nay th�n ta t�y � ngươi chặt, th�n n�y thật xấu như hố ph�n, thật kh�ng đ�ng y�u, chỉ v� thương �ng sẽ bị đọa địa ngục.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Địa ngục ở nơi n�o?

�� Nh� vua liền niệm t�m Bi, n�i:

�� -Lạ thay ch�ng sinh, than �i thế gian! Cho đến kh�ng c� một người tu h�nh ph�p thiện v� lợi cho m�nh! Ta tuy khuy�n can người n�y bằng nhiều c�ch, nhưng bản t�m họ vẫn th�ch l�m �c. Như con ruồi xanh ở trong lọ mật, c� người vớt ra nhưng t�m n� vẫn đắm, v� tham đắm trước n�n đến nỗi bị bỏ mạng. B�-la-m�n n�y cũng như vậy.

�� Bấy giờ, B�-la-m�n cầm một đao b�n r�t ra từ lớp da nai, nắm t�c vua cột tr�n c�y, với t�m s�n hận muốn chặt đầu vua. Lưỡi dao bị lệch kh�ng tr�ng vua, chỉ chặt đứt nh�nh c�y. B�-la-m�n cho rằng đ� chặt xong n�n sinh vui mừng. Nhờ uy lực của Bồ-t�t v� c�c Thi�n thần n�n B�-la-m�n kh�ng hề thấy đầu v� th�n vua.

�� L�c ấy Thần c�y n�i với B�-la-m�n:

�� -Ở đ�u lại c� người B�-la-m�n chứa đao b�n s�t hại mạng người. Tay ngươi tại sao kh�ng rụng xuống đất. Tại sao đất kh�ng nứt ra v�i lấp th�n ngươi? Tại sao ngươi sinh t�m �c với người thanh tịnh như vậy. Ngươi kh�ng đọa địa ngục v� nhờ Bồ-t�t ấy hộ tr� đ�.

�� Khi ấy, B�-la-m�n tưởng rằng đ� chặt được đầu Bồ-t�t, t�m o�n th� kh�ng c�n, n�n bỏ ra đi.

�� Nh� vua trở về cung, th�n an ổn, kh�ng bị tổn hại.

�� Khi Đại Bồ-t�t thực h�nh Bố th� ba-la-mật, đ� lu�n xả bỏ tất cả như vậy.

QUYỂN TRUNG

PHẬT THUYẾT KINH BỒ T�T BẢN DUY�N

Tăng-gi�-tư-na soạn

H�n dịch: Đời Đ�ng Ng�, Ưu-b�-tắc Chi Khi�m, người nước Nguyệt chỉ

Việt dịch:�Linh-Sơn Ph�p Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN HẠ

�� 6. Phẩm Thỏ:

Bồ-t�t Ma-ha-t�t

Nếu thọ th�n s�c sinh

Những ph�p thiện đ� l�m

Ngoại đạo kh�ng b� kịp.

�� T�i từng nghe:

�� Thời qu� khứ, Bồ-t�t từng l�m th�n thỏ, v� nh�n duy�n của dư nghiệp đời trước. Tuy th�n thỏ nhưng n�i được tiếng người, lời n�i thường ch� th�nh, kh�ng dối tr�, th�nh tựu tr� tuệ, xa l�a s�n hận, đứng đầu trong trời người, t�m đầy từ bi, h�a nh� dịu d�ng, c� khả năng ti�u trừ c�c ma chướng, n�i v� l�m hợp nhau, ch�n thật kh�ng t� vạy, ho�n to�n kh�ng c�n t�m s�t hại, an tr� kh�ng lay động như n�i Tu-di, l�m đầu đ�n cho v� lượng con thỏ, thường chỉ dạy đ�m thỏ kia:

�� -C�c ngươi c� biết việc bị đọa v�o đường �c kh�ng? Th�n n�y thật đau khổ, bệnh hoạn, đường �c l� địa ngục, ngạ quỷ, s�c sinh, A-tu-la. C�c người h�y ch� � lắng nghe nguy�n do bị đọa v�o đường �c. Đ� l� mười điều �c. Trước đ�y, ta từng nghe chư ti�n ph�n t�ch giảng dạy, t�m c�n nhớ nghĩ. Nay sẽ lược giảng cho c�c ngươi nghe. Bốn ph�p căn bản c� nhiều lỗi lầm l� tham dục, s�n hận, ngu si, ki�u mạn. Nh�n v� t�m tham dục l�m mười điều �c bị đọa l�m ngạ quỷ. Nh�n v� t�m s�n hận l�m mười điều �c n�n bị đọa v�o lo�i s�c sinh. Nh�n v� t�m ngu si l�m mười điều �c n�n bị đọa v�o địa ngục. Nh�n v� t�m ki�u mạn l�m mười điều �c n�n bị đọa v�o A-tu-la. Nh�n v� bốn ph�p ấy n�n dẫn đến cảnh giới thường chịu khổ n�o. C�c ngươi h�y quan s�t trong địa ngục lu�n c� lửa ch�y rực rỡ, dao b�n lột cất, thường bị ch� dữ ăn thịt, chim mỏ sắt mổ mắt, s�ng tro l�m n�t th�n như bụi bặm, lại bị c�c d�i đ�nh đập, b�a đao, kiếm b�n chặt đứt tay ch�n, gi� dữ lạnh buốt thổi r�ch cả th�n, hai n�i �p lại th�n thể ở giữa. C�c ngươi n�n biết, giả như ta c� sống đến trăm ng�n đời, giải n�i về ch�ng sinh chịu khổ trong địa ngục như vậy cũng kh�ng thể hết được. Địa ngục như vậy c� nhiều c�ch khổ. C�c ngươi h�y nghe tiếp về c�c khổ trong h�ng ngạ quỷ. Đ� l� bị đ�i kh�t gi�y v� l�m th�n thể lu�n kh� h�o, trong v� lượng năm chưa bao giờ được nghe về danh từ nước, đến nỗi mong được phẩn uế cũng kh�ng c�, t�c d�i quấn khắp th�n h�nh n�n l�m cho c�c chi phần tr�n th�n lu�n ch�y rực, từ xa thấy nước đến gần th� th�nh ra hầm lửa, bị đ�i kh�t h�nh hạ n�n chạy theo phẩn uế, lại bị c�c quỷ thần hung �c cầm dao gậy ngăn chận. Nay n�i về việc n�y, c�ng l�m cho t�m ta kinh ho�ng Sợ h�i. A-tu-la tuy hưởng năm dục kh�ng kh�c chư Thi�n, nhưng ki�u mạn tự cao, kh�ng c� t�m khi�m nhường, xa thiện tri thức, kh�ng tin Tam bảo, cũng kh�ng được bạn thiện hỗ trợ, c� � tưởng đi�n đảo với thế gian, tuy gặp chư Phật nhưng t�m kh�ng k�nh t�n, thường sinh t�m �c với chư Thi�n ở tr�n, � lu�n t�m t�i lỗi của chư Thi�n. C�c ngươi n�n biết, phiền n�o ki�u mạn c� nhiều lỗi lầm kh�ng c� lợi �ch, vậy n�n ch�ng sinh kh�ng th�nh tựu đạo quả đều do ki�u mạn b�ng l�n, khen m�nh ch� người hiềm kh�ch tr�ch mắng. Ch�ng sinh trong thế gian v� ki�u mạn n�n tăng trưởng t� kiến, do t� kiến n�n phỉ b�ng Tam bảo. Do phỉ b�ng Tam bảo n�n sinh v�o h�ng A-tu-la. C�c khổ phải chịu trong A-tu-la, nếu muốn n�i hết cũng kh�ng thể hết được. V� nh�n duy�n ngu si n�n bị đọa v�o th�n s�c sinh chịu nhiều thống khổ, mang nhiều h�nh d�ng, ăn uống với nhiều loại kh�c nhau, tiếng n�i cũng kh�ng giống, đi đứng chẳng đồng... kh�ng ch�n, hai ch�n, bốn ch�n, nhiều ch�n, đi dưới nước, tr�n bộ, tr�n kh�ng trung. B�, d�, lạc đ�, lừa, heo, g�, ch�, chim bay th� chạy... những lo�i n�y lu�n bị ngu si che phủ, sống trong tối tăm kh�ng c� tr� tuệ, đối với nhau lu�n c� � tưởng s�t hại, sợ h�i nhau như kẻ th�, thường bị thợ săn đồ tể s�t hại, lại bị sư tử hổ lang, ch� s�i, v� số th� dữ kh�c bắt ăn, thường bị rơi xuống hầm bay treo giữ trong lưới, sống th� v�c chở nặng, chết bị lột xẻ, c�y ruộng k�o xe, bị m�c sắt quản th�c, y�n cương b� buộc, lu�n bị đ�i kh�t, miệng lưỡi kh� h�o, c� cần việc g� cũng kh�ng n�i được, c�n nhỏ đ� lẻ loi l�a xa cha mẹ, cỏ nước v� lượng nhưng ăn kh�ng được no. Quả b�o �c của s�c sinh thấy r� trong đời, thế n�n ta chỉ n�i qua cho c�c ngươi. Như ta do nh�n duy�n của nghiệp �c đời trước n�n thọ th�n thỏ n�y, tuy ăn nước cỏ nhưng lu�n sợ h�i. Vậy n�n c�c ngươi n�n thường tu ph�p thiện, nhờ đ� sinh v�o c�i trời, người. Tuy sinh c�i người c� nhiều khổ n�o hơn c�i trời, nhưng n�n ph�t nguyện sinh c�i người. Như ph�p quan v� c� người g�y tội n�n l�m hầm đất c� ba tầng. Người tội nặng nhất bị nhốt tầng thấp nhất. Ngươi tội trung b�nh nhốt ở tầng giữa. Người tội nhẹ th� nhốt nơi tầng tr�n c�ng. Người g�y nghiệp �c cũng vậy. Người cực �c bị đọa địa ngục. Người �c trung b�nh bị th�n s�c sinh. Người �c nhẹ sinh v�o ngạ quỷ. Ai xa l�a ba loại �c n�y th� sinh v�o lo�i người. Được l�m người c� l�m thiện v� bất thiện. Người h�nh thiện tối thượng, nhập v�o Niết-b�n như nh� của m�nh.

�� Bấy giờ, vua thỏ thường dạy những diệu ph�p như vậy cho c�c thỏ kh�c.

�� C� một B�-la-m�n ch�n đời, xuất gia tu học theo ph�p ti�n, kh�ng hại ch�ng sinh, ly dục đoạn �i, lời n�i h�a nh�, th�n kh�ng th� bạo, uống nước ăn tr�i v� c�c rễ thuốc, �t muốn biết đủ, tu hạnh tịch tĩnh, để t�c v� m�ng tay d�i, biểu hiện h�nh tướng phạm hạnh.

�� Một h�m, bỗng nhi�n Ti�n nh�n nghe tiếng thỏ ch�a thuyết ph�p cho c�c thỏ kh�c. Sau khi nghe như vậy, Ti�n nh�n tự tr�ch - m�nh: �Ta tuy được sinh l�m người, nhưng ngu si v� tr� kh�ng bằng thỏ ch�a l� s�c sinh m� hiểu r� ph�p thiện. Như �nh s�ng mặt trời che lấp �nh s�ng mặt trăng, ta cũng như vậy, tuy l� người m� bị s�c sinh che lấp. Thỏ tuy s�c sinh m� hoặc l� vị tướng ch�nh ph�p, hay l� Phạm vương, Đại Tự tại thi�n. Ta nghe lời ph�p của vị ấy thuyết n�n t�m � điều h�a. Như người đang n�ng bức đi v�o chỗ nước m�t.

Lạ thay! Sư tử g�y nhiều nghiệp �c n�n thọ th�n th� ấy, tại sao lại giết những thỏ như vậy? Thỏ như thế l� bậc thuần thiện, tuy mang h�nh thỏ nhưng tu tập được ph�p của Ti�n th�nh, tuy sinh trong lo�i s�c sinh nhưng c� thể n�i l�n được tướng trạng của thiện �c. Từ trước đến nay, ta chưa c� nơi để học hỏi, t�n k�nh. Nay gặp vị n�y thật hay v� c�ng!�.�� *

�� Ti�n nh�n đứng dậy chắp tay đi đến chỗ thỏ. Đến nơi, Ti�n nh�n ngồi qua một b�n, chắp tay hướng về thỏ, thưa:

-Ng�i thật l� th�n ch�nh ph�p, vị lai kh�ng c�n thọ th�n thỏ v� c� ph�p chắc chắn thuần thiện. Xin ng�i giảng dạy ph�p cho t�i. T�i đ� tu học về việc để t�c r�u d�i, mặc �o cỏ, ăn tr�i c�y, nay thật ch�n việc ấy. Như nấu nước t�m bơ thật l� kh� được. T�i cũng như thế, trọn đời để t�c d�i mặc �o cỏ, ăn tr�i c�y, tuy tu khổ hạnh nhưng kh� được ch�nh ph�p. T�i tuy được sinh l�m người nhưng xa thiện tri thức, tu h�nh ph�p �c. Như hoa thất diệp, n�n nh�n từ xa chứ kh�ng được lại gần, t�i cũng như vậy, tu h�nh ph�p �c n�n người c� tr� thấy vậy tr�nh xa chứ kh�ng th�n cận. Ng�i l� bậc Phạm vương, giả thọ th�n thỏ.

�� Thỏ đ�p:

�� -Đại B�-la-m�n, nếu lời t�i n�i l�m vui l�ng người, thật kh�ng n�n y�u th�ch. V� sao? Từ l�u, t�i đ� xa l�a sự tr�i buộc của tham tiếc. Ng�y xưa t�i ph�t t�m chứng đắc Niết-b�n, nhưng v� ch�ng sinh n�n cố tr� sinh tử.

�� B�-la-m�n nghe lời thỏ n�i xong liền sinh hoan hỷ:

�� -Ng�i l� bậc Đại sĩ, n�n v� ch�ng sinh ở m�i chỗ n�y.

�� Như vậy, Ti�n nh�n liền theo thỏ, trải qua nhiều năm; uống nước ăn tr�i như thỏ.

�� Khi ấy, người đời l�m nhiều ph�p �c. V� vậy khiến cho trời hạn h�n, c�y cỏ kh� h�o kh�ng mọc hoa tr�i, ở biển hồ, giếng suối c�c nguồn nước đều bị kh� cạn, mặt đất chỉ c� rừng c�y lau sậy cỏ hoang. D�n ch�ng c�c địa phương thu thập của cải bỏ đi hết.

�� Vị B�-la-m�n bị đ�i kh�t khốn khổ, h�a nh� thưa với thỏ:

�� -Nay t�i muốn đi, xin ng�i đừng tr�ch.

�� Thỏ nghe n�i, suy nghĩ: �Vị Đại ti�n n�y kh�ng th�ch ở đ�y n�n muốn bỏ đi, n�n hỏi: Nơi n�y c� lỗi g�, c� g� x�c phạm ng�i kh�ng? Đại ti�n n�n xem, th�n mặc �o cỏ kh� như vậy m� để t�m sầu n�o thật kh�ng th�ch hợp. Như B�-la-m�n đi v�o nh� d�m nữ, thật l� tr�i ph�p�.

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Lời ng�i n�i thật hợp với t�m t�i, nơi n�y thanh tịnh thật kh�ng lỗi lầm g�. C�c thỏ kh�c tự tu cũng kh�ng x�m phạm t�i, chỉ v� t�i bạc phước, thiếu thốn thức ăn uồng, vậy n�n miễn cưỡng rời bỏ đi. Xin ng�i h�y xem tất c� ch�ng sinh đều nhờ ăn m� sống. Lời ng�i dạy l� ph�p yếu ho�n to�n lốt đẹp, tuy t�i đi xa nhưng trọn đời ghi nhớ trong l�ng, kh�ng bao giờ qu�n. Xin ng�i biết cho, t�m t�i kh�ng nh�n từ, chỉ v� thức ăn thiếu k�m m� phải chia tay nhau.

�� Thỏ đ�p:

�� -Việc của ng�i chỉ l� việc nhỏ, tại sao lại muốn bỏ nhau ra đi?

�� B�-la-m�n n�i:

�� -Đ� nhiều ng�y, t�i chỉ uống nước, sợ kh�ng to�n mạng, cho n�n muốn bỏ đi.

�� Thỏ nghe n�i suy nghĩ: �L�nh thay B�-la-m�n! C� thể v� ph�p m� nhiều ng�y chỉ uống nước�, n�n n�i:

�� -Nếu ng�i bỏ đi, t�i kh�ng c�n phước điền n�o như vậy. Xin nh�n giả nhận lời thỉnh của t�i v�o ng�y mai. Tuy biết Bồ-t�t đối với phước điền t�m kh�ng ph�n biệt, nhưng bố th� cho ch�ng sinh cực khổ đ�i kh�t th� phước ấy rất lớn. Tuy biết hai mắt l� nơi phải lu�n giữ g�n, nhưng phải ưu ti�n cứu chỗ thống khổ. Nay, ng�i l� thiện tri thức gần gũi của t�i, l� bậc t�i t�n k�nh, c� uy đức lớn. Thế n�n, t�i muốn d�ng vật mọn. Ng�i n�n biết, người c� bốn hạng, th� cũng c� bốn, đ� l�: Bậc thấp, bậc thấp trong thấp, bậc tr�, bậc tr� trong tr�. Thế n�o l� bậc thấp? L� khi bố th�, sinh t�m cầu gi�u c�. Bậc thấp trong thấp l� v� sợ h�i n�n bố th�. Bậc tr� l� khi bố th� với t�m cung k�nh. Tr� trong tr� l� bố th� với t�m đại bi. T�i trong bốn loại th� tr�n chỉ dốc h�nh một loại th�, xin ng�i v�o s�ng mai nhận lời thỉnh của t�i.

�� Sau khi suy nghĩ: �H�m nay, thỏ n�y thấy g�, hay l� thấy x�c nai, hay x�c thỏ chết?�, B�-la-m�n hoan hỷ đốt lửa tụng ch�.

�� Đ�m ấy, thỏ gom g�p nhiều thứ củi kh�, bảo với c�c con thỏ:

�� -Qu� vị n�n biết, B�-la-m�n n�y đang muốn bỏ ta đi xa đến kh�c. Ta rất sầu n�o, th�n thể run rẩy. Thế ph�p l� v� thường, biệt ly như vậy, hư dối kh�ng thật, như huyễn h�a, hội hợp th� c� biệt ly như mưa m�a thu. Ph�p hữu vi c� v� lượng sự lỗi lầm như thế. V� thường như mộng, như hơi lửa khi n�ng, mạng sống đi qua hết kh�ng thể trở lại. Qu� vị biết thế ph�p đ� như vậy th� sao kh�ng từ bỏ. Vậy n�n, qu� vị cần phải tinh tấn ph� trừ sinh tử trong ba c�i.

�� Đ�m ấy, vua thỏ kh�ng ngủ, n�i ph�p như vậy cho c�c con thỏ kh�c. Đ�m đ� qua, v�o s�ng sớm mai, thỏ ch�a đến b�n đ�ng củi thổi lửa. Sau khi lửa ch�y rực, vua thỏ n�i với B�-la-m�n:

�� -H�m qua, t�i thỉnh ng�i nhận sự c�ng dường mọn, nay đ� chuẩn bị xong, xin ng�i nhận cho. V� sao? Người tr� gom t�i sản muốn đem bố th�, người nhận n�n x�t thương nhận lấy m� sử dụng. C� ph�m nh�n n�o chứa nhiều t�i sản qu�, đem bố th� cho người, việc n�y kh�ng kh�. T�i sống bần c�ng, bố th� thật kh�. Xin ng�i thương x�t quyết định nhận cho. Nay, th�m t�m t�i thanh tịnh cầu thỉnh, xin nh�n giả quyết định nhận cho, chớ hoang mang.

�� N�i xong, vua thỏ lại an ủi:

�� -T�i v� người kh�c được hưởng sự an lạc, tự xả bỏ th�n m�nh kh�ng luyến tiếc ch�t n�o cả. Với phước b�o như vậy, cầu cho ch�ng sinh chứng đắc tr� tuệ cao tột.

�� Sau khi an ủi, vua thỏ b�n nhảy v�o đống lửa.

�� B�-la-m�n thấy sự việc như vậy, t�m kinh ho�ng l�ng t�c dựng ngược, vội k�o thỏ ra khỏi ngọn lửa. Nhưng sinh mạng v� thường của thỏ đ� kh�ng c�n. �ng ta bồng thỏ để tr�n đ�i nh�n m�i, t�m buồn b�, than thở:

�� -Bậc Đại sĩ mến ph�p, Đại ti�n từ mẫn, bậc Thầy l�i thuyền giỏi v� lợi �ch cho ch�ng sinh n�n xả bỏ th�n mạng! Nay ng�i đ� đến đ�u! T�i xin đảnh lễ, quy y ng�i. T�i ở n�i n�y g�nh nặng t�c d�i, tuy trải qua nhiều năm chẳng c� lợi g�. Từ nay, t�i nguyện lu�n k�nh trọng ng�i. Nguyện c�ng đức của ng�i th�nh tựu đầy đủ, xin cho t�i trong đời vị lai thường được l�m đệ tử ng�i.

�� N�i như vậy xong, B�-la-m�n đặt thỏ xuống đất, cung k�nh lạy, rồi lại �m thỏ như bồng con, c�ng với th�y thỏ nhảy v�o trong lửa.

�� Khi ấy, trời Đế Th�ch biết việc n�y rồi, b�n tổ chức c�ng dường lớn, thu nhặt x�-lợi v� x�y th�p.

�� Đại Bồ-t�t tu tập Tr� giới ba-la-mật như vậy, kh�ng lừa dối thế.

7/ Phẩm Nai:

Bồ-t�t Ma-ha-tất

H�nh s�u Ba-la-mật

Giữa kẻ rất o�n th�

Ng�i vẫn kh�ng �c �.

�� T�i từng nghe:

�� Đời trước, Bồ-t�t từng sinh v�o lo�i s�c sinh mang th�n nai, hai b�n h�ng m�u v�ng kim, xương sống bằng lưu ly, tr�n th�n xen lẫn c�c loại kh�c kh� n�u t�n, m�ng như xa cừ, sừng như kim tinh, to�n th�n trang sức như kho bảy b�u, thường l�m lợi �ch cho tất cả ch�ng sinh, th�nh tựu đầy đủ c�c ph�p thiện. Th�n s�ng rực như mặt trời mới mọc. Chư Thi�n k�nh trọng n�n gọi t�n ng�i l� nai sắc V�ng. Ng�i lu�n chỉ dạy, hướng dẫn cho v� lượng con nai. Nai ch�a n�y tu tập hạnh từ bi rộng lớn, tinh tấn, tr� tuệ đầy đủ kh�ng thiếu, c� sức dũng m�nh vượt bậc, hiểu biết tiếng người, v� nhằm điều phục ch�ng sinh n�n thị hiện th�n nai.

�� Bấy giờ, nai ch�a đi lại ở Tuyết sơn. Trong n�i c� nhiều rừng c�y hoa quả, suối chảy, ao tắm. Nếu những cầm th� n�o c� t�m th� gh�t l�m hại nhau, liền bị sức mạnh từ uy đức của Bồ-t�t ti�u diệt hết. Nai ch�a ở nơi y�n lặng, thường dạy c�c nai kh�c xa l�a ph�p �c, tu tập ph�p thiện: �C�c ngươi n�n biết, trong c�c h�nh động, n�n quan s�t điều �c nhỏ như thức ăn độc. Như vậy �c nhỏ cũng kh�ng n�n chấp nhận. N�n xem điều thiện nhỏ như l� bạn th�n, thường n�n gần gũi si�ng năng thọ tr�. N�y c�c nai, v� th�n miệng � c�c ngươi l�m việc �c n�n bị đọa v�o s�c sinh, kh�ng thể tu tập ph�p thiện. V� ngu si n�n bị mang th�n s�c vật, trải qua v� số kiếp kh� giải tho�t được nẻo sinh tử, muốn hưởng an lạc cần phải lấy ch�nh ph�p l�m căn bản. Ch�nh ph�p c� thể hộ tr� ch�ng sinh kh�ng bị đọa v�o cảnh giới �c, l� cầu đ� cho người vượt qua biển khổ phiền n�o. Như người đi qua chỗ kh� phải cần gậy, như cầm đuốc soi thấy c�c nẻo tăm tối, người l�m theo ch�nh ph�p cũng như vậy. Ch�nh ph�p l� nơi cần phải th�n cận, kh�ng thể ph� hoại, chỉ dẫn ch�ng sinh con đường cao cả, c� khả năng l�m cho mu�n lo�i thọ hưởng an lạc. Được nghe ch�nh ph�p thường l�m cho t�m hoan hỷ, t�m niệm lu�n lu�n h�nh ph�p n�y th� kh�ng c�n sợ h�i. Ch�nh ph�p n�y c� thể trừ diệt tất cả c�c �c, như l� thuốc hay c� thể trừ được nhiều bệnh. Do đ�, cần phải lu�n lu�n nhớ nghĩ về ch�nh ph�p kh�ng được qu�n đi. Nếu ai qu�n ch�nh ph�p th� đời n�y tr�i qua trống rỗng. Tất cả thế gian đều hư dối, chỉ c� ph�p bố th�, nhẫn nhục, tr� tuệ biết hổ thẹn mới l� ch�n thật. Nếu ai tu tập những ph�p như vậy được gọi l� thực hiện đầy đủ về ch�nh ph�p.

�� Nai ch�a thường thuyết ph�p n�y cho c�c cầm th�, khiến cho người nghe ngay khi ấy xa l�a t�m d�m dục, cũng như Hiền th�nh, xa l�a c�c �c kh�ng c�n g�y hại �Sau đ�, nai ch�a c�ng bầy nai dừng ch�n nơi một con s�ng rộng lớn, s�u thẳm kh�ng bờ đ�y, nước d�ng cao chảy cuồn cuộn, nhiều chỗ nổi ch�m, ph� vỡ bờ n�i, bứng cả c�y to, tất cả chim th� đều kh�ng d�m đến gần. L�c ấy, c� một người bị tr�i theo d�ng nước, kinh ho�ng sợ h�i kh�ng biết đến nơi n�o, sức lực trở n�n yếu ớt, sắp chết đến nơi, n�n lớn tiếng k�u cứu: �Thi�n thần đất trời, ai c� từ bi xin cứu mạng t�i, khổ thay! H�m nay, t�i c�ch biệt gia đ�nh, bị tai nạn, biết dựa v�o ai! Trước đ�y t�i từng được nghe thế gian c� một vị nai tu học ph�p Ti�n, c� t�m đại Từ bi, chỉ mong vị ấy cứu mạng cho t�i!�.

�� Ở trước bầy nai, nai ch�a nghe tiếng k�u kia, liền vội xem ai bị tai nạn v� l�n tiếng: �Ta nghe như vậy, t�m rất khổ n�o kh�ng kh�c g� ch�nh người đang bị nạn kia... C�c ngươi h�y t�y � giải t�n, ta muốn t�m nơi bằng phẳng để t�y � uống nước cho đỡ kh�t�.

�� Bầy nai nghe bảo, bỏ đi tứ t�n. Vua nai theo tiếng k�u cứu đi t�m, thấy c� một người bị tr�i trong nước, lại bị c�y đ� x� x�t rất l� khổ n�o. Thấy như vậy, nai ch�a suy nghĩ: �D�ng nước chảy mạnh, giả sử c� lớn cũng kh�ng vượt được. Ta th�n h�nh nhỏ, sức yếu, chẳng biết c� thể cứu người n�y được kh�ng, hay l� cả ta v� họ đều bị chết chứ kh�ng nỡ thấy ri�ng họ chịu khổ... Giả sử người n�y ở trến đất bị voi g�y hại, th� ta c� thể t�m c�ch cứu họ, nay đang bị tr�i trong d�ng nước mạnh, ta l�m sao cứu nổi! Nếu ta v�o nước m� kh�ng cứu được, th� tất cả người nghe biết sẽ cười ta v� đ� tự biết kh�ng c� khả năng, sao lại xuống nước! Ta tuy c� t�m từ bi nhưng sức lực k�m, sợ kh�ng thể l�m được. Ta cần phải tinh tấn gấp bội kh�ng chậm trễ để đến cứu họ.�'

�� Suy nghĩ như thế rồi, nai-ch�a l�n tiếng:

�� -Người kh�ng n�n sợ h�i nữa! Ta v�o nước cũng như c�y cỏ, nếu th�n bị chết cũng cần phải cứu người.

�� Bấy giờ, nai ch�a nhảy xuống d�ng s�ng, bơi đến b�n người kia v� bảo kẻ bị tr�i ngồi tr�n lưng nai. Kẻ bị nạn ngồi an ổn, kh�ng c�n sợ nữa, như người ngồi y�n tr�n ghế. Tr�n s�ng c� nhiều c�y đ�, va chạm v�o th�n đau đớn v� c�ng. Nai ch�a liều chết kh�ng thả, c�ng người bị nạn, cố gắng hết sức bơi qua đến bờ b�n kia.

�� Sau khi được cứu mạng an ổn, người tho�t nạn n�i với nai ch�a:

�� -Th�n do cha mẹ sinh ra v� nu�i lớn l�n của t�i đ� bị chết ch�m. Th�n mạng hiện nay thật do ng�i m� c�. Ng�i tuy l� nai ch�a nhưng t�i xin giao th�n mạng cho ng�i, nếu cần g� xin ng�i cứ sai bảo.

�� Nai ch�a n�i với người kia:

�� -Ngươi h�y nghe r�, ta kh�ng cầu c�ng quả với người cũng kh�ng sinh � tưởng cao ngạo. Ta kh�ng tiếc th�n mạng n�y, chỉ muốn l�m lợi �ch cho người kh�c. Người n�n biết, ta mang th�n th� thường ở rừng hoang, tự do t�y � kiếm cỏ nước. Tuy ta kh�ng x�m phạm l�ng x�m d�n cư, nhưng tội của ta l� nhiều kẻ ganh gh�t, lại c�n sợ sư tử, hổ lang, c�c th� dữ, đ�m thợ săn, kh�ng chỗ ẩn n�u, kh�ng ai bảo vệ. Ta tuy l� th�n nai nhưng c� nhiều m�u sắc xinh đẹp. Trong thế gian chưa ai được thấy. Chỉ v� nhằm cứu gi�p n�n ngươi mới thấy được. Xưa, ta c� lập thệ: �Nếu thấy khổ nạn phải l�m cho tho�t khỏi. Người c� sức lực m� thấy khổ kh�ng cứu, n�n biết kẻ ấy sẽ kh�ng c� phước b�o. Như kh�ng trồng c�y th� chẳng được tr�i. Nếu người nhớ đến ta th� n�n giữ kỹ miệng. Biết �n nhớ �n l� điều Hiền th�nh khen. Người kh�ng biết �n, ngay đời n�y tiếng xấu lan truyền khấp nơi, bị người tr� ch� tr�ch, đời vị lai sẽ chịu quả b�o xấu �c. Người biết �n, an vui cả trong hai đời, kh�ng do bố th� m� được tự tại, chẳng tu tập đa văn m� đầy đủ tr� tuệ, tuy kh�ng tắm nước m� thanh tịnh kh�ng dơ bẩn, tuy kh�ng x�ng hương m� được thơm tho cao thượng, kh�ng mang chuỗi ngọc m� thật xinh đẹp, kh�ng cần y phục m� được k�n đ�o, tuy kh�ng dao gậy nhưng kh�ng ai x�m phạm. Người n�n biết: C�ng đức của người biết �n n�i kh�ng thể hết. Người kh�ng biết �n bị c�c khổ nạn cũng v� lượng�. Vậy người n�n giữ k�n miệng.

�� Nghe n�i như vậy, người bị tr�i kia vui buồn lẫn lộn, nước mắt đầm đ�a, liền lạy s�t ch�n nai, thưa:

�� -Ng�i thường thuyết ph�p chỉ dạy cho ch�ng sinh về ch�nh đạo Niết-b�n. Ng�i như lương y, trừ diệt t�m n�ng, bệnh khổ cho ch�ng sinh. Ng�i l� người cha l�nh đứng đầu trong thế gian, l� bậc t�n qu�, bậc hướng dẫn, thật t�i muốn theo hầu để sớm chiều học tập kh�ng mu�n rời xa d� chỉ trong một niệm, tất sẽ kh�ng c�n l�m �c nữa. Nay nếu t�i ra đi, th�n h�nh tuy xa l�a, nhưng t�m kh�ng d�m c� � tưởng rời xa.

�� Sau khi n�i xong, người kia từ gi� ra đi. Nai ch�a nh�n theo người ấy đến khi khuất b�ng mới trở lại chỗ bầy của m�nh.

�� Về tới nh�, người bị nước tr�i kia vong �n bội nghĩa, ph� tắt c�y đuốc ph�p, tự đốt t�m m�nh, chặt ng� c�y đại thọ ph�p, đến nỗi trồng rừng c�y độc, t�m th�nh bồn �c chứa đầy o�n độc, v� tham lợi trong hiện tại n�n đến t�u l�n nh� vua:

�� -Đại vương biết kh�ng, vừa rồi thần v�o rừng thấy một con nai, th�n thể m�u sắc vi diệu, như kết bằng bảy b�u, l� ch�a giữa bầy nai, như mặt trăng tr�n ở giữa mu�n sao. Tấm da nhiều m�u sắc của n� c� thể phủ tr�n xe vua. Thần biết r� nơi sinh sống của nai n�y.

�� Nghe t�u như vậy, nh� vui mừng qu�, hỏi:

�� -Khanh h�y chỉ chỗ cho ta, ch�nh ta sẽ đi bắt n�.

�� Người bị tr�i t�u vua:

�� -K�nh tu�n lệnh vua.

�� Vua liền l�n xe v� ra lệnh người kia dẫn đường, ng�n xe vạn ngựa nối nhau ra đi.

�� Khi ấy, nai ch�a đang mệt nhọc nằm nghỉ giữa bầy nai. Tr�n hư kh�ng c� nhiều loại chim thấy qu�n m� của vua, n�n bảo nhau: �Vua n�y đến đ�y chắc v� nai sắc V�ng�_.

�� C� một con quạ bay xuống, mổ v�o tai nai ch�a. Nai ch�a giật m�nh thức giấc, suy nghĩ: �Quạ n�y v� sao đến đ�y đ�nh thức ta? Từ xưa tới nay, c�c loại quạ chỉ bay quanh ta chứ kh�ng d�m lại gần. H�m nay v� sao d�m x�c phạm th�n ta?�

�� Nai liền đứng dựng l�n tr�ng về xe vua. Bốn phương ồ ạt k�o tới đ� gần kề. Nai ch�a suy nghĩ: �Như thế l� c�c con chim thật kh�ng c� lỗi! Như c� người ngồi xuống bị t�, ta lấy tay k�o l�n, c� g� l� lỗi!�. Nai lại suy nghĩ: �Những ch�ng sinh n�y kh�ng c� t�m từ bi. Sư tử, hổ lang, tr�n thế gian thường l� kẻ o�n của ta, nhưng khi nghe ta thuyết ph�p liền hết t�m o�n. Người n�y thật v� l�, được sinh l�m người lại vong �n bội nghĩa, đối với ta lại sinh t�m độc �c, kh�c n�o đặt hoa thơm đẹp nơi tử thi, bị gh� tởm ngay kh�ng ai ưa nh�n. Người n�y cũng như vậy, v� được một phần nhỏ sung sướng trong đời n�y, lại vứt bỏ v� lượng quả b�o an lạc trong vị lai�.

�� Nai ch�a n�i với bầy nai:

�� -C�c ngươi chớ buồn! Nay nh� vua đến đ�y ch�nh v� th�n ta chứ kh�ng phải nhằm hại c�c ngươi. Ta cũng c� thể chạy xa, cũng c� thể ph� trừ qu�n l�nh của họ, vậy cần phải liều mạng chạy đến chỗ vua. Nếu ta l�m như thế, c�c ngươi phải chạy t�n loạn cho đến mất mạng. Thế n�n ta v� c�c ngươi sẽ đến gặp vua, h�y đi theo sau ta, chớ n�n sợ h�i. Ta sẽ l�m cho c�c ngươi an ổn kh�ng bị nạn. C�c ngươi n�n biết, nếu ta ph�t t�m muốn nhập Niết-b�n, tức c� thể l�m được. L� do kh�ng nhập l� v� c�c ngươi. Ta đến gặp vua, giả sử bị chết nhưng l�m cho c�c ngươi to�n mạng l� ta kh�ng �n hận rồi.

�� Thế rồi nai ch�a đến gặp nh� vua. Người bị nước tr�i thấy nai, chỉ cho nh� vua:

�� -Nai ch�a ch�nh l� đ�y!

�� T�n n�y vừa n�i xong, hai tay liền bị rụng xuống đất.

�� Nh� vua thấy vậy, liền xuống ngựa, t�m kinh ho�ng, l�ng t�c dựng ngược, hỏi:

�� -Tay ngươi v� sao bị đứt rơi xuống như vậy?

�� Vua liền bỏ dao gậy, một m�nh đi đến gặp nai.

�� Khi nai ch�a thấy vua, l�ng rất buồn rầu.

�� Nh� vua suy nghĩ:

�� -Vị ấy tuy mang th�n th� nhưng kh�ng thật l� nai, ch�nh l� vị vua của ch�nh ph�p dũng m�nh.

�� Nai ch�a thưa với vua:

�� -V� sao đại vương vứt bỏ đao gậy, th�n thể ra mồ h�i giống như sợ h�i, hay l� ng�i sợ t�i. T�i tu t�m Từ, kh�ng bao giờ hại ai cả, như mặt trăng sinh ra lửa, l� điều kh�ng bao giờ c�.

�� Nh� vua nghe như vậy, t�m được an ổn, hướng đến nai ch�a n�i:

�� -Người n�y v� sao hai tay bị rơi xuống đất? Nhưng như ng�i vừa n�i hay bố th� sự an ổn cho ch�ng t�i, vậy tại sao người n�y vừa chỉ v�o th�n ng�i liền bị quả b�o như thế? Vừa rồi ng�i n�i hay bố th� cho ch�ng sinh sự kh�ng sợ h�i, v� sao l�m cho người n�y như vậy? Nếu n�i kh�ng bố th� sự an ổn, th� tất cả thế gian sẽ bị lửa ch�y thi�u đốt.

�� Nai ch�a liền thưa với vua:

�� -Như c� người phạm tội nặng với quan tr�n, x�c phạm với vị Tỳ-kheo thanh tịnh kh�ng tranh c�i. Người như vậy tất bị tội nặng. Người kh�ng biết �n cũng như thế, bị tội rất nặng. Vua n�n biết, người n�y tự l�m tự nhận quả b�o, chẳng phải do t�i.

�� Nh� vua hỏi:

�� -Xin ng�i n�i r�, t�i muốn được nghe.

�� Nai ch�a n�i:

�� -Xin vua hỏi anh ấy, kh�ng cần t�i n�i!

�� Vua hỏi người kia:

�� -Nay v� sao hai tay khanh bị rụng xuống đất?

�� Người kia liền kể lại cho vua nghe hết chuyện cũ.

�� Vua nghe xong, n�i:

�� -Khanh đ� g�y ra việc như vậy, lẽ n�o lại kh�ng bị quả b�o! Khi bị nguy khốn, nhờ v�o người kh�c, cho đến trong một niệm cũng phải b�o �n, huống chi đ� trải qua thời gian d�i thọ �n như vậy, lại kh�ng b�o đ�p m� c�n g�y hại, sao kh�ng bị quả b�o như thế được? Như người bị trời n�ng, ẩn n�p tại b�ng c�y m�t, người n�y kh�ng được g�y hại cho c�y d� chỉ một c�i l�. Thọ �n kh�ng qu�n cũng giống như thế.

�� Quốc vương hướng đến nai ch�a, quỳ xuống chắp tay thưa:

�� -Từ nay, t�i thường quy y với ng�i.

�� Nai ch�a đ�p:

�� -Đại vương đ� r� được như vậy, xin k�nh nhận � ấy của đứcvua.

�� Vua lại n�i:

�� -Ng�i đ� nhận lời t�i, vậy ng�i cầu điều g�?

�� Nai ch�a đ�p:

�� -Nếu đại vương c� � t�n trọng t�i, xin h�y lắng nghe. T�i l� th�n th� chỉ d�ng cỏ nước để sống, ngo�i ra kh�ng cầu g� cả.

�� Đại vương n�n biết, người n�y trước đ�y bị tr�i trong nước, kh�ng ai cứu hộ, mạng sống sắp hết. Khi ấy, t�i c�n cứu sống được. Nay, nếu nh� vua c� t�m từ bi, h�y xem người kia như con đỏ của m�nh. Nếu chăm s�c người kia tức l� chăm s�c t�i. Người kia ngu si v� tr� thật đ�ng thương, sau khi chết chắc bị đọa địa ngục, trải qua v� lượng năm, bị thọ c�c khổ. Thế n�n phải sinh t�m từ bi thương x�t đối với người ấy. Đại vương, như người c� nhiều con ch�u thương y�u như nhau, nhưng với người bệnh th� phải ch� trọng hơn. Bồ-t�t cũng như vậy, đối với c�c ch�ng sinh xấu �c, phải thương y�u nhiều hơn, bởi v� ch�ng sinh t�m c� ph�p �c, n�n Bồ-t�t mới v� c�c ch�ng sinh ấy m� ph�t t�m Bồ đề.�

�� Bấy giờ, nh� vua �n h�a trở lại v� n�i:

�� -Ng�i thật l� bậc Điều ngự đại sư, hộ tr� ch�nh ph�p cứu độ��ch nạn, l� chỗ quy y, hay trừ diệt mọi sự sợ h�i cho tất cả ch�ng sinh. C�c ch�ng sinh l�m nhiều ph�p �c n�n đ�ng đọa địa ngục, nhưng kh�ng bị đọa l� do Đại sĩ hộ tr� vậy. Từ nay về sau, cho ph�p bầy nai vui vẻ kh�ng sợ h�i. Trọn đời con xin l�m đệ tử. Đời sau, nếu ng�i chứng đạo cao cả, xin độ con trước.

�� Sau khi n�i xong, quốc vương bảo quần thần:

�� -D�n ch�ng cả nước bắt đầu từ đ�y kh�ng được đi săn, g�y nghiệp s�t hại.

�� Khi Đại Bồ-t�t thực h�nh Tr� giới ba-la-mật, tuy thọ th�n th�,�nhưng đối với kẻ th� o�n vẫn kh�ng c� một ch�t t�m niệm �c.�

8/ Phẩm Rồng

Bồ-t�t Ma-ha-t�t

Chốn giận vẫn tr� giới

Huống chi sinh lo�i người

Sao lại kh�ng ki�n tr�?

�� T�i từng nghe:

�� Thuở xưa, v� nh�n duy�n s�n hận n�n Bồ-t�t bị đọa v�o lo�i rồng, thọ ba th�n độc. Đ� l� kh� độc, thấy độc v� tiếp x�c độc. Th�n Bồ-t�t c� nhiều m�u sắc, như đống bảy b�u, tự s�ng rực rỡ, kh�ng nhờ �nh s�ng của nhật nguyệt, dung mạo, t�i tr� đ� trưởng th�nh, hơi thở như tiếng bễ l� r�n. Hai mắt chiếu s�ng như hai mặt trời, thường c� v� số rồng kh�c v�y quanh, c� thể biến h�a th�nh người, sống vui th� c�ng c�c long nữ, nơi th�m u thuộc n�i Tỳ-đ�. C� nhiều rừng c�y hoa tr�i sum su� rất đ�ng ưa th�ch. C� nhiều hồ nước đầy đủ nước t�m vị. Bồ-t�t thường sống trong đ�, hưởng vui th�, trải qua v� lượng trăm ng�n vạn năm.

�� Bấy giờ, c� Chim c�nh v�ng v� t�m mồi, từ hư kh�ng bay xuống muốn bắt rồng. Trong l�c chim đang bay, c�c n�i tan n�t, suối ao cạn nước. C�c rồng v� rồng nữ thấy nghe việc n�y, t�m rất kinh sợ, vứt bỏ hết những trang phục chuỗi ngọc, hoa hương tr�n đất. C�c rồng phu nh�n kinh sợ kh�c l�c n�i:

�� -Kẻ th� o�n lớn đang đến đ�y hại ch�ng ta, mỏ n� bằng kim cương, c� thể ph� hoại rất nhiều, nay phải l�m sao đ�y!

�� Bồ-t�t rồng n�i:

�� -C�c khanh h�y theo sau ta.

�� C�c Long nữ vội c�ng nhau theo sau rồng. Rồng tự nghĩ: �C�c Long nữ n�y đều sợ h�i. Nếu ta kh�ng thể gi�p đỡ họ th� th�n h�nh to lớn đặc biệt n�y d�ng l�m g�! Nay ta l� rồng ch�a, nếu kh�ng bảo vệ họ được th� l�m vua để l�m g�? Người h�nh ch�nh ph�p phải bỏ th�n mạng để gi�p đỡ người kh�c. Vua Kim s� điểu n�y c� uy đức lớn. Sức lực ấy kh� đối địch, trừ ta ra kh�ng ai c� thể chế ngự được. Nay ta cần phải hy sinh th�n m�nh để cứu c�c rồng.�

�� Long vương bảo chim c�nh v�ng:

�� -N�y chim c�nh v�ng, h�y tạm ngưng uy thần trong một ch�t, nghe ta n�i. Ngươi thường o�n hại ta, nhưng ta ho�n to�n kh�ng c� t�m �c đối với ngươi. Ta v� t�c nghiệp n�n thọ th�n to lớn n�y c� sẵn ba độc. Tuy c� sức lực như vậy nhưng chưa bao giờ c� t�m �c với người kh�c. Ta tự biết r� với kh� lực của m�nh đủ c� thể h�ng phục ngươi v� c� thể từ xa ph�ng hỏa thi�u rụi c�y cỏ kh�, như ngũ cốc sắp ch�n bị phải mưa đ�, hoặc biến th�n h�nh to lớn che cả nhật nguyệt, hoặc biến th�n nhỏ chui v�o lỗ ng� sen, cũng c� thể ph� hủy đất đai l�m th�nh s�ng biển, hoặc c� thể l�m cho n�i non chấn động, cũng c� thể bỏ chạy thật xa l�m cho ngươi kh�ng t�m ra ta. Nay, sở dĩ ta kh�ng chạy xa v� c� nhiều rồng đến nhờ ta gi�p đỡ. Sở dĩ ta kh�ng chiến đấu với ngươi v� ta kh�ng c� t�m �c với ngươi.

�� Chim c�nh v�ng n�i:

�� -Ta g�y th� o�n với ngươi, v� sao ngươi kh�ng o�n ta?

�� Long vương đ�p:

�� -Ta tuy th�n th� nhưng hiểu r� nghiệp b�o, biết r� việc �c nhỏ nhưng quả b�o kh�ng xa, như b�ng theo h�nh kh�ng rời nhau. Ta với ngươi sở dĩ c�ng sinh v�o gia đ�nh �c như vậy l� đều do nghiệp �c đ� l�m ở đời trước. Ta thường c� t�m Từ đối với ngươi. Ngươi h�y suy nghĩ kỹ lời Như Lai dạy:

T�m th� o�n kh�ng thể

Diệt hết sự o�n th�

Chỉ với l�ng nhẫn nhục

�Mới diệt được o�n th�.

�� Như lửa lớn n�m v�o củi kh�, lửa ấy c�ng ch�y mạnh hơn trước. D�ng s�n hận đ�p lại s�n hận th� cũng như vậy.

�� Chim c�nh v�ng nghe n�i xong, kh�ng c�n t�m o�n th�, hướng đến Long vương n�i:

�� -Ta thường c� t�m th� o�n người, nhưng người lại c� t�m Từ với ta.

�� Long vương đ�p:

�� -Trước đ�y, ta c�ng ngươi thọ tr� lời Phật dạy. Ta thường ghi nhớ m�i trong t�m, nhưng ngươi th� qu�n hết kh�ng c�n nhớ.

�� Chim c�nh v�ng n�i:

�� -Cầu xin nh�n giả l�m bậc H�a thượng cho t�i, giảng n�i cho nghe ph�p cao qu�. Từ đ�y, t�i xin bố th� tất cả kh�ng c�n l�m cho c�c rồng sợ nữa.

�� Chim c�nh v�ng n�i xong liền bay ra khỏi Long cung, trở về chỗ ở của m�nh.

�� Sau khi vua rồng l�m cho chim c�nh v�ng trở về chỗ cũ rồi, b�n an ủi c�c rồng v� c�c rồng nữ:

�� -Thấy chim c�nh v�ng, c�c ngươi c� sợ kh�ng? C�c ch�ng sinh kh�c khi thấy c�c ngươi th� cũng sợ h�i như vậy. Cũng như rồng c�c ngươi lu�n y�u mến th�n mạng, tất cả c�c ch�ng sinh cũng như thế. Hay quan s�t th�n m�nh để so s�nh với th�n kh�c, vậy n�n sinh t�m đại từ bi. Ta nhờ tu tập t�m từ bi n�n l�m cho kẻ o�n gh�t phải trở về chỗ cũ. Lưu chuyển trong sinh tử, ph�p đ�ng nương nhờ kh�ng g� bằng t�m Từ. Ngươi c� t�m Từ trừ được phiền n�o nặng nề, đưa đến an lạc vi diệu. Từ ch�nh l� thức ăn thơm ngon cho đ�i kh�t trong v� lượng sinh tử. Ng�y trước, ta v� mất t�m Từ n�n nay bị đọa v�o lo�i s�c sinh. Ai tu tập lấy Từ t�m l�m cửa th� tất cả phiền n�o kh�ng thể v�o được, được sinh l�n c�i trời, người cho đến đạt được đạo quả ch�nh giải tho�t. Từ l� m�n thuốc hay kh�ng g� bằng được.

�� Sau khi nghe n�i, c�c rồng nữ xa l�a s�n độc, tu tập t�m Từ.

�� Long vương thấy đồng loại của m�nh đều tu tập t�m Từ, n�n rất vui mừng, khen ngợi:

�� -L�nh thay! Nay việc l�m của ta đ� xong. Ta tuy do nghiệp nh�n bị đọa v�o lo�i th�, nhưng được tu tập theo hạnh nghiệp của h�ng đại sĩ.

�� Khi ấy, Long vương n�i với c�c rồng:

�� -Ta đ� l�m việc thiện cho c�c ngươi xong, đ� chỉ dạy cho c�c ngươi đạo ch�nh ch�n, lại v� c�c ngươi đốt ngọn đuốc ch�nh ph�p, đ�ng c�c đường �c, mở nẻo trời người. C�c ngươi đ� từ bỏ v� lượng �c độc, đem cam lộ thượng diệu thay v�o. Ta muốn y�u cầu một việc, c�c ngươi n�n biết, v�o mười lăm ng�y đầu trong mười hai th�ng, người Di�m-ph�-đề d�ng nước t�m giới để tắm rửa th�n t�m, l�m việc thanh tịnh để tạo n�n tư lương cho con đường của c�i trời người. Họ xa l�a ki�u mạn, cao ngạo, tham dục, s�n hận, ngu si. Ta cũng như thế, muốn bắt chước họ thọ t�m trai giới. C�c ngươi n�n biết, ai c� thể thọ tr� t�m giới như vậy, tuy kh�ng mặc y phục đẹp nhưng vẫn sạch sẽ, tuy kh�ng tường v�ch nhưng ngăn được o�n tặc, tuy kh�ng cha mẹ m� được d�ng họ t�n qu�, kh�ng mang chuỗi b�u anh lạc nhưng tự xinh đẹp, tuy kh�ng c� ch�u ngọc nhưng gi�u c� v� c�ng, tuy kh�ng c� xe ngựa nhưng được gọi l� xe lớn, kh�ng nhờ cầu bến nhưng vượt qua được đường �c. Người thọ t�m giới c� c�ng đức như vậy. C�c ngươi n�n biết, ta ở nơi n�o cũng thường thọ tr� giới ấy.

�� C�c rồng đều n�i:

�� -T�m trai giới l� g�?

�� Long vương n�i:

�� -T�m trai giới l�: Một, kh�ng s�t hại; hai, kh�ng trộm; ba, kh�ng d�m; bốn, kh�ng n�i d�\ối; năm, kh�ng uống rượu; s�u, kh�ng nằm ngồi tr�n.giường cao rộng; bảy, kh�ng mang hương hoa chuỗi ngọc, xoa chất thơm v�o người; t�m, kh�ng ca h�t m�a v� kh�ng đi xem nghe. T�m việc n�y trang nghi�m bằng ph�p kh�ng ăn qu� ngọ. Đ�y gọi l� t�m trai giới.

�� C�c rồng hỏi:

�� -Nếu ch�ng t�i rời vua một ch�t l� mất mạng ngay, nay muốn tăng trưởng ch�nh ph�p cao cả, thắp s�ng đ�n ph�p, xin phụng h�nh lệnh của ng�i, �ch lợi của Phật ph�p nơi n�o cũng được, v� sao kh�ng thọ tr� ở đ�y? Ch�ng t�i từng nghe c� người tại gia tu tập được ph�p thiện. Nếu sống tại gia m� h�nh ph�p thiện cũng được tăng trưởng, cần g� phải cầu nơi an tịnh?

�� Long vương đ�p:

�� -Muốn sống nơi dục th� t�m kh�ng l�c n�o y�n tịnh, thấy c�c sắc đẹp th� t�m �i dục ở qu� khứ lại ph�t sinh. Như đất ướt, mưa dễ l�m th�nh b�n, thấy c�c sắc đẹp th� dục t�m ở qu� khứ lại ph�t sinh cũng giống như vậy. Nếu ở n�i s�u th� kh�ng thấy sắc. Nếu kh�ng thấy sắc th� kh�ng sinh t�m dục.

�� C�c rồng n�i:

�� -Nếu ở n�i s�u được tăng trưởng ch�nh ph�p th� xin thi h�nh theo � ng�i.

�� Khi ấy, Long vương đem c�c rồng đến nơi y�n tịnh, xa l�a t�m d�m dục, s�n hận, đối với ch�ng sinh tu t�m đại từ, đầy đủ nhẫn, nhục để tự trang nghi�m, mở cửa gi�c ngộ, tự thọ t�m giới, giữ trai ph�p thanh tịnh, trải qua nhiều ng�y, bỏ cả ăn uống th�n gầy ốm rất đ�i kh�t mệt nhọc ngủ y�n. Long vương tu h�nh t�m giới như vậy đầy đủ nhẫn nhục, kh�ng c� � hại c�c loại ch�ng sinh.

�� Bấy giờ c� kẻ �c đến chỗ ở của Long vương.

�� Trong khi ngủ, Long vương nghe tiếng bước ch�n đi n�n thức dậy. Những kẻ �c tr�ng th�y Long vương, mừng sợ bảo nhau:

�� -Đ�y l� khối ch�u b�u g� từ dưới đất vọt l�n?

�� Rồng thấy những người n�y, liền suy nghĩ: �Ta v� tu đức n�n đến đ�y, m� giữa n�i n�y lại c� kẻ �c nghịch ph� người tu đức. Nếu để những kẻ ấy thấy h�nh thật của ta th� sẽ chết v� sợ. Họ v� sợ m� chết, th� sự tu tập theo ch�nh ph�p của ta bị hủy hoại. Trước đ�y ta v� s�n hận m� bị đọa v�o lo�i rồng th�n c� đủ ba độc, tiếp x�c với hơi thở đều cũng độc như vậy. Những người n�y đang đến đ�y tất v� tham th�n ta m� phải bỏ mạng.�

�� Những kẻ �c n�i với nhau:

�� -Ch�ng ta v�o n�i đ� nhiều năm để cầu t�i lợi, chưa từng thấy th�n rồng c� trang điểm nhiều m�u sắc rực rỡ như thế, thật vừa mắt người xem. Nếu lột da rồng n�y đem d�ng l�n vua ch�ng ta chắc được trọng thưởng.

�� Những kẻ �c vội cầm dao b�n muốn lột lấy da rồng. L�c ấy, t�m Long vương thường v� lợi lạc cho tất cả thế gian n�n đối với kẻ �c ấy vẫn sinh t�m từ bi thương x�t, v� h�nh từ t�m n�n ba độc liền ti�u diệt. Long vương tự khuy�n nhủ t�m m�nh: �Ngươi kh�ng n�n luyến tiếc th�n n�y. Tuy ngươi đ� muốn giữ g�n n� nhiều năm nữa, nhưng đến l�c phải chết th� cũng kh�ng tho�t được. Những người n�y nay v� th�n ta m� tham tiền thưởng, sẽ bị đọa địa ngục. Ta th� chịu chết chứ kh�ng bao giờ trong hiện tại để họ bị khổ�.

�� Long vương lại suy nghĩ: �Nếu c� người v� tội, bị người kh�c đến cắt xẻ, im lặng chịu, kh�ng chống lại, kh�ng sinh th� o�n, n�n biết người nay l� bậc Đại sĩ ch�n ch�nh. Nếu đối với cha mẹ, anh em, vợ con m� im lặng nhẫn nhục th� đ� chưa thật qu�. Nếu đối với kẻ th� o�n m� vẫn im lặng nhẫn nhục th� đ� mới thật qu�. Thế n�n nay ta v� ch�ng sinh, cần phải im lặng nhẫn nhục chấp nhận. Nếu ta đối với họ m� chịu nhẫn nhục được, th� họ ch�nh l� người bạn tri thức ch�n thật của ta. Do đấy, ta đối với những người n�y phải tưởng như cha mẹ. Từ v� lượng kiếp trước, ta đ� bỏ nhiều th�n mạng rồi nhưng chưa lần n�o v� một ch�ng sinh. Nếu những người kia v� suy nghĩ cho rằng lột da n�y rồi, sẽ được thưởng v� lượng ch�u b�u, t�i sản, th� ta xin nguyện trong đời vị lai thường cho những người n�y v� lượng ph�p t�i�.

�� Khi Long vương bị lột da rồi, th�n thể chảy m�u, đau đớn, vẫn chịu. To�n th�n rung động kh�ng thể giữ y�n. C� v� lượng c�c loại tr�ng nhỏ nghe m�i m�u liền tụ tập lại, r�c rỉa ăn thịt.

�� Long vương lại suy nghĩ: ��Nay c�c loại tr�ng nhỏ n�y ăn th�n ta, nguyện trong vị lai, ta sẽ cho ch�ng được thọ hương ph�p thực� .Khi Đại Bồ-t�t tu h�nh Tr� giới ba-la-mật, cho đến nỗi bị lột da, ăn thịt, đều cũng kh�ng sinh t�m o�n hận, huống chi l� đối với c�c chỗ kh�c.

QUYỂN HẠ

�