KINH LỤC ĐỘ TẬP Q1-Q4

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

�TRANG CHỦ*--KINH ĐI�̉N*--ĐẠI TẠNG KINH*--TH�̀N CHÚ*--HÌNH ẢNH*--中文*--ENGLISH

VT0152

Q1�� Q2�� Q3�� Q4�� Q5�� Q6�� Q7�� Q8

KINH LỤC ĐỘ TẬP

H�n Dịch: Đời Đ�ng Ng�, Sư-M�n Khương Tăng Hội, Người Nước Khương Cư.

Việt Dịch: Linh-Sơn Ph�p Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN 1

Chương I: BỐ TH� ĐỘ V� CỰC

Nghe như vầy:

Một thời Đức Phật ở tại Di�u sơn thuộc th�nh Vương x�, c�ng với năm trăm vị Ứng Nghi (A-La-h�n), một ng�n vị Bồ-t�t c�ng an tọa. Trong số n�y c� vị Bồ-t�t t�n A-n�-s�t, khi Đức Phật n�i kinh giảng đạo, thường tịnh t�m lắng nghe, lặng lẽ kh�ng nghĩ ngợi, � chuy�n ch� nghe kinh, Đức Th� T�n đều biết.

Đức Phật v� ch�ng hội, thuyết giảng về s�u ph�p Độ v� cực (s�u ph�p Ba-la-mật) hạnh cao kh� đạt của Bồ-t�t, l� con đường mau ch�ng để th�nh Phật.

S�u hạnh cao độ v� cực l� những g�?

Một l� Bố th�. Hai l� Tr� giới. Ba l� Nhẫn nhục. Bốn l� Tinh tấn. Năm l� Thiền định. S�u l� Tr� tuệ (minh).

Sao gọi l� Bố th� độ v� cực (Bổ th� ba-la-mật)?

L�nh nu�i người vật, thương x�t cả đ�m t�, vui mừng v� người hiền đạt giải tho�t, cứu gi�p ch�ng sinh hơn cả trời đất, �n thấm nhuần khắp biển s�ng. Bố th� cho ch�ng sinh, người đ�i cho ăn, người kh�t cho uống, lạnh cho �o, n�ng cho m�t, tật bệnh gi�p thuốc thang, xe, ngựa, thuyền, kiệu, c�c thứ ch�u b�u, vợ con, đất nước...hễ ai cầu xin l� cho ngay. Như th�i tử Tu-đại-noa, bố th� cho bao kẻ ngh�o c�ng, kh�c n�o như cha mẹ nu�i con, bị vua cha đuổi đi, thương m� kh�ng o�n.

* *

1-� Xưa c� vị Bồ-t�t l�ng th�ng nẻo ch�nh, thấy đời v� thường, mạng sống kh� giữ n�n đem hết của cải bố th�. Trời Đế Th�ch thấy Bồ-t�t đem l�ng Từ nu�i dưỡng mu�n lo�i, bố th� cứu gi�p mọi người, c�ng cao v�i vọi, đức dội mười phương, �ng sợ Bồ-t�t đoạt mất ng�i vị của m�nh n�n h�a ra cảnh địa ngục trước mặt Ng�i, rồi hiện đến n�i:

-Bố th� gi�p người, sau khi chết thần hồn đi v�o địa ngục Th�i sơn, bị thi�u nấu vạn lần đau khổ. Bố th� m� phải chịu hại như vậy th� �ng bố th� l�m g�?

Bồ-t�t đ�p:

-Lẽ n�o người c� c�ng đức bố th� m� phải v�o địa ngục Th�isơn?

Đế Th�ch bảo:

-Bồ-t�t kh�ng tin th� cứ hỏi tội nh�n.

Bồ-t�t hỏi tội nh�n:

-�ng v� sao m� v�o địa ngục?

Tội nh�n thưa:

-T�i ở đời đem hết của cải ra gi�p kẻ bần c�ng, cứu vớt �ch nạn cho mọi người, n�n nay phải chịu tội ở trong địa ngục Th�i sơn!

Bồ-t�t hỏi Đế Th�ch:

-Người nh�n đức bố th� th� chuốc lấy tai ương, c�n người thọ của bố th� th� sao?

Đế Th�ch đ�p:

-Kẻ thọ th� th� mạng chung sẽ sinh l�n trời!

Bồ-t�t n�i:

-Ta cứu gi�p chỉ v� ch�ng sinh, nếu như lời �ng n�i l� thật th� với sở nguyện của ta, d� từ bi bố th� m� phải chịu tội, ta cũng quyết l�m. Cứu vớt người, nguy hại m�nh, đ� l� ch� cao cả của Bồ-t�t!

Đế Th�ch hỏi:

-Tại sao ch� nguyện của �ng lại chuộng c�c hạnh cao ấy?

Đ�p:

-Ta muốn cầu th�nh Phật để cứu vớt ch�ng sinh, đưa họ đến N�-ho�n, kh�ng c�n bị sinh tử nữa.

Đế Th�ch nghe r� t�m nguyện của bậc Th�nh liền c�i đầu thưa:

-Thật sự kh�ng c� việc bố th�, thương gi�p ch�ng sinh m� xa phước, bị họa đọa v�o địa ngục Th�i sơn ấy đ�u! V� đức của Ng�i động cả đất trời, sợ đoạt mất ng�i vị, n�n t�i hiện ra cảnh địa ngục để m� hoặc ch� Ng�i th�i! Ngu si lừa dối Th�nh nh�n,nguyện xin tha tội nặng ấy.

Đế Th�ch s�m hố� tội lỗi xong, liền c�i đầu từ tạ.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

2-� Xưa c� vị Bồ-t�t t�n hiệu T�t-ba-đạt, l� vua một nước lớn, bố th� cho ch�ng sinh thỏa theo đ�i hỏi của họ, cứu gi�p �ch nạn, lu�n c� l�ng thương x�t. Trời Đế Th�ch thấy đức từ bi thi �n của nh� vua tr�m khắp mười phương. Trời, Thần, Quỷ, Rồng đều cho rằng:

-Ng�i vua trời cao qu� xưa nay thường kh�ng phải của một người. Bậc n�o giới đủ, hạnh cao, đức từ, phước lớn, sau khi mạng chung nhất định sẽ l�m vua trời.

Đế Th�ch sợ nh� vua đoạt mất ng�i của m�nh n�n muốn đến thăm d� thực hư thế n�o, Đế Th�ch lệnh cho Bi�n vương:

-Nay vị nh�n vương kia l�ng Từ nhuần thấm như mưa, phước đức v�i vọi, e rằng ch� của �ng ấy muốn đoạt mất đế vị của ta. Vậy ngươi phải h�a th�nh chim bồ c�u, mau bay đến chỗ vua, l�m ra vẻ sợ h�i, cầu sự thương x�t. Nh� vua vốn nh�n từ tất nhận ngươi về. Ta sẽ t�m đến sau, theo vua ấy đ�i ngươi lại. Nh� vua hẳn l� kh�ng trả phải ra chợ mua thịt, bằng với thịt ngươi để đổi. Ta sẽ tiếp tục dối gạt, l�ng vua trong sạch ch�n chất, đ� hứa th� nhất định kh�ng tr�i lời, sẽ đồng � tự cắt thịt nơi th�n m�nh tương đương với trọng lượng của th�n ngươi để đổi. Nếu thịt c�n cứ theo đ�y nặng dần l�n th� khi thịt hết, th�n đau, ắt vua phải hối hận. Nếu � c� ch�t hối hận th� ch� nguyện kh�ng th�nh.

Đế Th�ch liền h�a l�m chim ưng, Bi�n vương h�a l�m bồ c�u. Bồ c�u vội bay đến đ�p dưới ch�n vua, sợ h�i n�i:

-Đại vương ơi, mạng t�i c�ng rồi!

Vua bảo:

-Chớ sợ, chớ sợ! Ta nay sẽ cứu sống ngươi!

Chim ưng liền bay đến sau, hướng về chỗ vua n�i:

-Bồ c�u của t�i vừa đến đ�y, bồ c�u l� m�n ăn của t�i, xin nh� vua giao trả lại cho!

Nh� vua n�i:

-Bồ c�u đem th�n mạng đến nương tựa v�o ta, ta cũng đ� nhận sự nương nhờ đ� rồi. Ta n�i ra l� phải thủ t�n, trước sau kh�ng tr�i! Ngươi muốn c� thịt th� ta sẽ nạp đủ hơn trăm lần!

Chim ưng n�i:

-T�i chỉ muốn thịt bồ c�u th�i, kh�ng d�ng thịt kh�c. Mong vua cho lại, chứ sao đoạt lấy miếng ăn của t�i?

Vua đ�p:

-Ta đ� nhận cho chim nương nhờ, chữ t�n nặng ngang trời đất, th� l�ng n�o m� tr�i được? Theo ngươi, th� ta phải lấy vật g� để ngươi cho bồ c�u ở lại v� vui vẻ ra đi?

Chim ưng n�i:

-Nếu vua từ bi suy x�t, nhất định muốn cứu gi�p ch�ng sinh, vậy xin vua cho cắt thịt vua cho bằng thịt bồ c�u, th� t�i vui l�ng nhận ngay.

Vua n�i:

-Rất tốt.

Vua liền tự cắt thịt đ�i của m�nh để c�n cho bằng thịt của bồ c�u. Chim bồ c�u cứ nặng dần, nh� vua tự cắt thịt m�nh như vậy, cho tới khi thịt hết m� trọng lượng vẫn chưa bằng. Nổi đau đớn của th�n x�c bị thương kia thật kh�ng kể xiết. Nh� vua v� l�ng Từ bi m� chịu đựng mong cho bồ c�u được sống, n�n ra lệnh cho cận thần:

-Ngươi mau giết ta, lấy tủy để c�n cho bằng với thịt của bồ c�u. Ta k�nh thờ chư Phật, thọ trọng giới ch�n ch�nh nhằm cứu nguy �ch của ch�ng sinh. Tuy c� bị lũ t� quấy nhiễu, nhưng cũng như l�n gi� thoảng nhẹ, đ�u c� thể lay động được n�i Th�i?

Chim ưng biết r� ch� của nh� vua giữ đạo kh�ng đổi, l�ng Từ bi thi �n kh� ai bằng được, n�n cả hai liền hiện lại nguy�n h�nh như trước. Đế Th�ch, Bi�n vương c�i đầu s�t đất thưa:

-Đại vương mong đạt điều g� m� chịu khổ n�o như vậy?

Vua người trả lời:

-Ch� của ta kh�ng cầu ng�i vị vua trời Đế Th�ch hay Phi h�nh ho�ng đế... Ta thấy ch�ng sinh m�i ch�m đắm trong tăm tối, kh�ng thấy ba ng�i b�u, kh�ng nghe lời Phật dạy, bu�ng l�ng l�m những việc hung �c, n�m th�n v�o chốn địa ngục V� trạch, thấy họ ngu si, m� lầm như vậy m� thương x�t n�n lập thệ nguyện cầu đạt quả Phật để cứu vớt ch�ng sinh khỏi mọi khổ �ch, khiến họ chứng đắc N�- ho�n.

Trời Đế Th�ch kinh h�i thưa:

-T�i ngu si cứ tưởng đại vương muốn đoạt ng�i vị của m�nh n�n đ� quấy nhiễu đến ng�i, vậy ng�i c� điều g� để dạy bảo?

Nh� vua n�i:

-H�y khiến cho thương t�ch nơi th�n thể ta l�nh lại như cũ, để cho ch� của ta vốn ưa chuộng c�c hạnh bố th�, cứu gi�p c�n cao cả hơn h�m nay.

Trời Đế Th�ch liền sai lương y c�i trời đem thần dược truyền v�o th�n vua, thương t�ch của vua liền l�nh, sắc lực hơn trước, những dấu bị cắt cứa nơi th�n thể, trong gi�y l�t bỗng nhi�n l�nh lặn. Đế Th�ch c�i đầu từ tạ, nhiễu quanh ba v�ng rồi vui vẻ ra về.

Từ đ� về sau, nh� vua lại bố th� hơn trước.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

*� *

3-� Xưa c� vị Bồ-t�t ngh�o cực khốn kh�, c�ng với c�c thương nh�n đi sang nước kh�c. Những người n�y đều c� l�ng tin Phật, bố th� kẻ ngh�o thiếu, cứu gi�p ch�ng sinh. Mọi người đều n�i:

-Ch�ng t�i đều c� l�ng thương x�t, gi�p cho, c�n �ng th� lấy g� để bố th�?

Bồ-t�t đ�p:

-�i! Th�n mạng l� thứ mượn tạm, kh�ng g� l� chẳng thể từ bỏ.

T�i thấy c� dưới biển, lớn b� ăn nuốt lẫn nhau, n�n l�ng ngậm ng�i thương x�t. Vậy t�i sẽ đem th�n n�y thay cho đ�m c� nhỏ, để ch�ng được sống trong chốc l�t.

N�i rồi liền tự gieo m�nh xuống biển, c� lớn nhờ đấy được no, c� nhỏ được sống. Hồn linh của Bồ-t�t h�a l�m vua c� Chi�n, th�n d�i đến mấy dặm.

B�n bờ biển c� một đất nước đang bị hạn h�n, d�n ch�ng đ�i kh�t n�n ăn thịt lẫn nhau. Vua c� thấy vậy, rơi nước mắt, n�i:

-Ch�ng sinh hỗn loạn, nỗi khổ ấy thật bức b�ch! Th�n ta thịt nhiều đến mấy dặm, c� thể cung ứng cho sự t�ng thiếu của l� d�n trong mười th�ng.

C� b�n tự phơi th�n l�n b�i biển của đất nước đang bị kh� hạn. Cả nước nhờ ăn thịt c� m� bảo tồn được sinh mạng. D�n ch�ng lấy thịt ăn đến mấy th�ng m� c� vẫn sống. Thi�n thần xuống n�i với c�;

-Người c� thể kham chịu nỗi khổ đến thế sao? Sao kh�ng chết đi để khỏi phải chịu nỗi đau đớn như vậy?

C� đ�p:

-Nếu ta chết đi th� hồn l�a th�n n�t, sau n�y d�n ch�ng đ�i kh�t, sẽ lại ăn thịt lẫn nhau. Ta chẳng nỡ nh�n, v� l�ng thương cảm!

Thi�n thần n�i:

-L�ng từ bi của Bồ-t�t thật kh� s�nh.

Thi�n thần v� thế c�ng đau l�ng, n�i:

-Ng�i ắt th�nh Phật để cứu độ ch�ng sinh tho�t khổ.

C� người d�ng b�a chặt lấy đầu, n�n c� chết, hồn linh của c� liền th�c sinh l�m th�i tử con vua. Vừa sinh ra, th�i tử đ� c� tr� s�ng của bậc Thượng th�nh; l�ng Từ tỏa rộng, bốn �n nhuần thấm khắp trời đất, thương d�n kh�n c�ng, n�i năng hiền h�a. Thế nhưng đất nước vẫn c�n hạn h�n. Vua tịnh t�m trai giới, từ chối mọi sự ăn uống, dập đầu hối lỗi n�i:

-D�n t�nh kh�ng gặp điều tốt đẹp, lỗi tại th�n ta! Nguyện bỏ th�n mạng n�y, cho mu�n d�n được hưởng mưa m�c nhuần thấm.

Th�ng ng�y buồn thương, vua như người con ch� hiếu gặp phải tang cha l�nhl�ng ch� th�nh lan xa, liền c� chư Phật gồm năm trăm vị đi đến nước ấy. Nh� vua nghe tin l�ng vui mừng như qu�n m�nh, cung k�nh nghinh đ�n, rước về ch�nh điện. Ho�ng hậu, th�i tử... ai ai cũng th�nh khẩn. M�n ngon, ph�p phục đẹp, đều c�ng dường đầy đủ, năm v�c gieo xuống đất, c�i đầu kh�c m� thưa:

-Con t�m hạnh uế trược, chẳng v�ng theo lời dạy về bốn �n của Tam t�n, g�y khổ cho nh�n d�n, tội thật đ�ng ch�m, hoặc đ�y nơi h�n khốn. Nhiều năm kh� hạn, mu�n d�n đ�i kh�t, o�n giận, thống khổ, thương t�m, nguyện xin dứt trừ tai �ch cho d�n, dồn tội họa cho con.

Đức Phật n�i:

-�ng l� vị vua biết thương người, c� l�ng nh�n từ, lu�n ban ph�t �n huệ, đức ngang với trời Đế Th�ch, chư Phật đều biết. Nay trao cho nh� vua hạnh ph�c n�y, chớ c� lo lắng, mau chỉ dạy d�n gieo trồng l�a th�c.

Vua liền v�ng theo lời dạy. Nam nữ c� nghề, d�n ch�ng thảy đều l�m việc. L�c l�a đ� kết hạt, quan coi về n�ng nghiệp t�u l�n vua. Vua n�i:

-Phải để thật ch�n.

Kết quả khắp nước đều c� l�a gạo, mỗi nh� mấy hộc, vị gạo thơm ngon, hương lan khắp chốn. Cả nước vui mừng, ngợi khen c�ng đức của vua. C�c nước bốn ph�a vốn th� địch nay đều đến xưng thần. D�n ch�ng th�m đ�ng đ�c, bờ c�i ng�y một mở rộng, khắp nước đều giữ giới, quy k�nh Tam bảo. Vua v� d�n ch�ng sau khi l�m chung đều sinh l�n c�i trời.

Đức Phật dạy:

-Người ngh�o thuở ấy ch�nh l� th�n Ta, v� nhiều kiếp thực hiện nh�n từ bố th�, cứu vớt ch�ng sinh, c�ng đức kh�ng hề bị hủy hoại, n�n nay đắc quả Phật, hiệu Thi�n Trung Thi�n, l� Bậc Đại H�ng trong ba c�i.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

4-� Xưa, Bồ-t�t l�c l�m Thệ t�m (Phạm ch�) thường ở nơi n�i đầm, chuy�n cần giữ đạo, kh�ng phạm c�c việc �c, ăn tr�i c�y, uống nước suối, kh�ng giữ lấy vật g�, lu�n nghĩ thương ch�ng sinh ngu si tự khốn, thấy kẻ nguy �ch th� xả th�n cứu gi�p.

Một h�m tr�n đường đi t�m hoa quả, gặp một cọp mẹ đang cho con b�. Cho cọp con b� xong, cọp mẹ v� thiếu ăn n�n mệt đuối, do đ�i kh�t n�n l�ng hoang mang, muốn trở lại ăn thịt con m�nh. Bồ-t�t thấy vậy động l�ng thương x�t, ngậm ng�i nghĩ đến chủng sinh sống ở đời ưu khổ thật kh�ng lường, mẹ ăn thịt con, nỗi đau đớn ấy thật kh� n�i n�n nghẹn ng�o rơi nước mắt. Bồ-t�t b�n quay nh�n bốn ph�a t�m xem c� g� cho cọp mẹ ăn, để cứu lấy mạng cọp con, nhưng đều chẳng thấy, trong l�ng tự nghĩ: �Cọp l� lo�i ăn thịt!�. Lại nghĩ tiếp: �Ta lập ch� học đạo, chỉ v� ch�ng sinh bị ch�m đắm trong biển khổ, l�ng muốn cứu vớt khiến họ dứt bỏ tai họa, để th�n mạng lu�n được, y�n ổn. Sau n�y, ta rồi cũng gi� chết, th�n n�y rốt cuộc cũng bỏ đi, chi bằng đem th�n bố th� cho ch�ng sinh để tạo th�nh phước đức�. Bồ-t�t nghĩ như vậy rồi, b�n tự đưa đầu m�nh v�o miệng cọp. Đem đầu cho cọp, l� muốn mau chết để khỏi cảm thấy đau đớn. Cọp mẹ, cọp con đều được to�n mạng.

Chư Phật khen ngợi c�ng đức ấy bằng c�ng đức của bậc Thượng th�nh. Trời, Rồng, Thiện thần, những người c� t�m đạo... kh�ng ai l� kh�ng thương x�t. Ai tinh tấn tu tập hoặc chứng đắc quả C�u cảng (Tu-đ�-ho�n), Tần lai (Tư-đ�-h�m), Bất ho�n (A-na-h�m), �ng ch�n (A-La-h�n, bậc Duy�n nhất gi�c), c� người ph�t t�m cầu đạo V� thượng Ch�nh đẳng Ch�nh gi�c, do � ch� mạnh mẽ ấy m� vượt hơn trước c�c Bồ-t�t được ch�n kiếp, thề ở trong đời năm thứ � trược l�m thầy c�i trời, người, h�a độ kẻ nghịch �c, khiến hạng t� vạy thuận theo ch�nh đạo.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

5-� Thuở xưa c� vị Bồ-t�t l�m bậc đại quốc vương, nước t�n C�n-di, vua hiệu l� Thi�n Duyệt, trong s�ng, ngo�i nh�n, n�t mặt lu�n hiền h�a, thẳng thắn, mu�n d�n thuận theo đức gi�o h�a của vua, ngục t� đều trống rỗng, d�n ch�ng ngh�o thiếu xin g� cũng cho, đức từ thấm nhuần, �n như Đế Th�ch. C�c Thệ t�m nơi nước kh�cđều k�nh phục sự nh�n từ, lu�n bố th� theo � muốn của mọi người của vua. Bọn t� ganh gh�t, đem ngụy hủy ch�n, b�n đến cửa cung, n�i:

-Ta nghe bậc vua s�ng cứu gi�p d�n ch�ng ngh�o thiếu như �n trời phủ khắp mọi nơi.

Rồi ch�ng bảo vệ sĩ:

-Ngươi c� thể tr�nh tấu l�n vua chăng?

Cận thần t�u l�n, vua liền xuất hiện, Thệ t�m đến thưa:

-Đức vua s�ng suốt, l�ng nh�n thấm đến bốn c�i, c�c lo�i hữu thức, kh�ng lo�i n�o l� kh�ng khen ngợi. D�m xin chấp nhận nguyện vọng m� t�i muốn t�u l�n.

Nh� vua n�i:

-Rất tốt.

Thệ t�m t�u:

-Vua trời ưa bố th�, nếu cầu xin chắc kh�ng tr�i �. L�c n�y, t�i cần đầu người để l�m một việc, nguyện xin đầu của đức vua để thỏa điều mong ước.

Vua n�i:

-Đầu ta c� g� tốt đẹp m� ngươi muốn xin? Ta c� nhiều ch�u b�u cho ngươi lợi hơn.

Thệ t�m kh�ng nhận. Nh� vua lại sai thợ kh�o tạo ra đầu bằng bảy thứ ch�u b�u, số lượng c� đến mấy trăm c�i để cho Thệ t�m.

Thệ t�m n�i:

-Ta chỉ muốn c�i đầu của nh� vua m� th�i.

Vua chưa từng tr�i � người xin, liền tự bước xuống khỏi điện, d�ng t�c buộc v�o c�y, bảo:

-Ta đưa đầu cho ngươi đ�y!

Thệ t�m r�t dao nhanh ch�n bước đến. Thần c�y thấy sự việc giận kẻ v� đạo kia, n�n d�ng tay t�t v�o m� hắn, th�n hắn liền xoay v�ng, mặt bị trẹo ngược, bu�ng tay rơi dao. Nh� vua được b�nh an, thần d�n đến ch�c thọ, vui buồn lẫn lộn. Chư Thi�n t�n th�n c�ng đức của vua: �Đ�ng gọi l� nội th�. Bốn vua trời ủng hộ, c�c độc ti�u tan, trong nước kh�ng tật bệnh, l�a th�c được m�a, nh� t� ph� bỏ hết, vua t�i đều vui vẻ.

Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

-Vua nước C�n-di lấc đ� l� th�n Ta, Thệ t�m kia l� Điều-đạt.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� nhưthế.

*� *

6-� Thuở xưa, c� vị Bồ-t�t l�m đại quốc vương, d�ng l�ng nh�n từ trị d�n, qu�n m�nh gi�p người. H�ng th�ng vua đi tuần, gặp kẻ ngh�o thiếu th� cứu gi�p, kẻ c� quả bệnh tật th� cho thuốc thang, cơm ch�o. Mỗi lần đi tuần th� th� lệnh cho xe chở theo sau n�o ch�u b�u, quần �o, thuốc men... Hễ gặp người chết th� lo ch�n cất, thấy d�n ch�ng ngh�o th� tự tr�ch lỗi m�nh:

-Vua thiếu đức n�n d�n phải khổ. Vua gi�u nh�n đức th� d�n đầy đủ ấm no. Nay d�n ngh�o tức ta ngh�o.

Vua nh�n từ như vậy n�n tiếng tốt đồn khắp mười phương. Vị trời Đế Th�ch thứ hai ngồi lo lắng bức rức. L�ng Đế Th�ch sợ nghĩ: �Đức của vua kia cao v�i vọi, ắt sẽ đoạt mất ng�i vị của ta. Ta phải hủy hoại ch� nguyện của �ng ấy, th� hạnh đ� mới dứt�. Đế Th�ch b�n h�a l�m một l�o Phạm ch� theo vua xin một ng�n đồng bạc. Nh� vua liền cho. Được bạc rồi, Phạm ch� t�u:

-T�i đ� gi� cả, sợ người ta lấy trộm mất số bạc n�y, n�n xin gởi lại nh� vua giữ gi�p.

Nh� vua đ�p:

-Nước ta kh�ng c� kẻ trộm.

Phạm ch� lại t�u:

-Cứ xin gởi cho vua.

Nh� vua liền nhận giữ. Trời Đế Th�ch lại h�a l�m một Phạm ch� kh�c đi đến cửa cung. Cận thần t�u l�n, nh� vua liền đi ra. Phạm ch� khen:

-C�ng trạng danh tiếng của đại vương truyền khắp t�m hướng, đức hạnh hiếm c� n�n nay t�i từ xa đến đ�y c� điều muốn xin.

Nh� vua n�i:

-Rắt tốt.

Phạm ch� t�u:

-Trước t�i vốn phước mỏng, n�n sinh v�o h�ng tầm thường, nhưng rất ham th�ch sang qu�, n�n muốn xin cả đất nước n�y.

Nh� vua đ�p:

-Tốt lắm!

Rồi liền c�ng vợ con l�n xe nhỏ ra đi. Vua trời lại h�a l�m một Phạm ch�, theo vua xin chiếc xe. Vua b�n đem xe ngựa trao cho, rồi c�ng vợ con l�n đường, dựa nơi n�i dừng nghỉ, ngủ qua đ�m. C� một vị đạo sĩ chứng được năm thần th�ng l� bạn với vua, bỗng nhớ về đức độ của nh� vua; n�n ngửa xem sao trời, biết vua đ� mất nước, b�n tĩnh t�m thiền định, tức th� thấy trời Đế Th�ch v� tham lam ganh gh�t đ� chiếm đoạt mất nước, khiến vua phải kh�n đốn, tiều tụy. Đạo sĩ liền d�ng thần t�c, trong chốc l�t hiện đến chỗ vua, thưa:

-Vua mong cầu g� m� phải nhọc ch� đến như vậy?

Nh� vua đ�p:

-Ch� của ta muốn g� th� �ng đ� biết rồi đ�.

Vị đạo sĩ liền h�a ra một chiếc xe hai c�ng để đưa nh� vua trở về, l�c sao sớm đ� mờ.

Trời Đế Th�ch lại h�a ra một Phạm ch� kh�c theo xin chiếc xe ấy, nh� vua liền cho lu�n. Rồi vua v� gia đ�nh đi dần về.C�ch nước ấy chừng v�i mươi dặm, trời Đế Th�ch lại h�a ra �ng Phạm ch� ban đầu đến đ�i tiền bạc Nh� vua n�i:

-Ta đ� đem nước cho người n�n qu�n mất tiền của �ng rồi.

Phạm ch� n�i:

-Hẹn vua trong ba ng�y phải trả đủ tiền cho t�i.

Nh� vua liền đem vợ con đến cầm nơi một gia đ�nh nọ, lấy được một ng�n đồng bạc để trả lại cho Phạm ch�.

Vợ vua l�m người hầu cho c� g�i chủ nh� ấy. C� g�i đi tắm, cởi c�c thứ v�ng ngọc ch�u b�u treo l�n gi�, trời Đế Th�ch lại h�a l�m chim ưng cắp lấy y phục v� ch�u b�u bay đi. C� g�i chủ nh� cho l� người hầu đ� trộm lấy n�n buộc tội giam ngục. Đứa con của vua th� c�ng ngủ với con của người chủ, đ�m đến, trời Đế Th�ch tới giết con của người chủ nh�, gia đ�nh người chủ ấy liền bắt con vua bỏ ngục. Như vậy cả hai mẹ con đều bị bắt giam, đ�i kh�t, tiều tụy, k�u than kh�ng ai cứu, suốt ng�y chỉ biết kh�c l�c. Khi tội đ� định, đem bỏ ngo�i chợ.

Nh� vua l�m thu� kiếm được đủ một ng�n đồng bạc, liền đến để chuộc lại vợ con. Khi đi ngang qua chợ, thấy vợ con như vậy, nh�vua liền tưởng nhớ đến mười phương chư Phật v� tự hối lỗi:

-Kiếp trước ta độc �c đến thế sao!

Rồi tĩnh t�m thiền định, nhờ �nh s�ng của thần th�ng, n�n thấy việc n�y do trời Đế Th�ch l�m. Tr�n kh�ng trung c� tiếng n�i:

-Sao kh�ng mau giết n� đi!

Nh� vua đ�p:

-Ta nghe Đế Th�ch cứu gi�p khắp ch�ng sinh, l�ng son thương x�t, dưỡng nu�i hơn mẹ l�nh, cả đến lo�i ngậm m�u phun người, kh�ng ai l� kh�ng chịu �n gi�p đỡ. �ng cũng v� kh�ng c� duy�n �c n�n mới được ng�i vị Đế Th�ch đấy. Đế Th�ch v� �m l�ng độc dữ, khi �c độc ch�n muồi th� th�nh tội, th�n c�n sống m� đ� đọa v�o địa ngục Th�i sơn.

Trời, Người, Rồng, Quỷ, kh�ng ai l�kh�ng khen vua tốt. Vua chủ đất liền giải tội cho vợ con vua. Hai vua gặp nhau, t�m hỏi căn nguy�n, kể r� đu�i đầu, trong nước lớn nhỏ ai cũng rơi lệ. Nh� vua chủ đất c�ng chia nước cho vua cai trị. Thần d�n nước cũ t�m đến chỗ vua nước m�nh, rồi tổ chức nghinh đ�n. Vua t�i hai nước, b�n buồn b�n vui.

Nh� vua thời đ� l� th�n Ta, người vợ nay l� C�u-di, đứa con nay l� La-v�n, trời Đế Th�ch nay l� Điều-đạt, đạo sĩ trong n�i nay l� X�-lợi-phất, nh� vua chủ đất l� Di-lặc.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh bố th� độ v� cực như vậy.

* *

7-� Xưa c� vị Bồ-t�t l�m đại quốc vương, d�ng lẽ ch�nh trực để trị d�n, l�ng kh�ng thi�n lệch, nhưng chẳng chịu đi xem x�t d�n t�nh. Vị tướng quốc t�u:

-Xin vua rời cung đi xem x�t d�n t�nh một lần.

Nh� vua n�i:

-Rất tốt!

Rạng ng�y liền ra đi. D�n ch�ng vui mừng, đều được như �. Vua thấy nh� gi�u trong nước chỗ ở đẹp đẽ, lợp ng�i v�ng bạc, phục sức lộng lẫy. Vua rất vui mừng, b�n n�i:

-Nước ta gi�u c� thay!

Trở về cung, nhớ việc n�y, nh� vua n�i:

-C�c L� gia (Ly-xa) ấy đ� đem lại �ch lợi g� cho đất nước?

B�n ra lệnh trưng dụng số t�i sản kia để nu�i qu�n.

C� một L� gia t�i sản ri�ng c� đến ba ng�n vạn, viết sớ tr�nh l�n vua. Vua giận, n�i:

-Sao dấm khinh ta?

Người ấy thưa:

-Thần từ nhỏ đến lớn lo l�m ăn, n�i chung l� c� được �t nhiều của ri�ng. C�n ch�u b�u trong nh� đều l� phần của năm nh�, kh�ng phải của ri�ng thần c�.

Nh� vua n�i:

-Sao gọi l� của ri�ng?

Người đ� đ�p:

-L�ng nghĩ đến c�ng Phật, miệng n�i lời Phật dạy, th�n l�m việc Phật, bỏ phần của năm nh� ra để x�y dựng ch�a am thờ Phật, thờ k�nh Th�nh ch�ng, c�ng dường thức ăn uống, y phục, từ bi nu�i dưỡng c�c lo�i b�, bay, m�y, cựa... Việc g� l�ng đ� kh�ng ưa th� kh�ng đem đến cho kẻ kh�c. Phước đức �y gắn liền với ta như b�ng theo h�nh, n�n gọi l� của ri�ng. C�n phần của năm nh� ấy, một l� nước, hai l� lửa, ba l� giặc, bốn l� quan, năm l� v� mạng hết. Th�n mất rồi của b�u trong nh� bỏ lại cho đời, ra đi một m�nh, cửa họa ph�c chưa biết về đ�u. Thấy đời như mộng huyễn n�n chẳng d�m c�. Nếu t�nh phần của năm nh� th� c� đến h�ng mười ức. Đấy ch�nh l� hang ổ của tai họa, thường sợ nguy đến m�nh n�n đ�u d�m c� của ri�ng. Xin qu�n sĩ h�y chở đi để trừ c�i lo cho thần.

Nh� vua n�i:

-Lời đ� thật l�ng thay!

B�n cho ph�p người ấy ra đi. Vua lui v�o trai ph�ng, tĩnh t�m suy nghĩ, liền tỉnh ngộ:

-Th�n c�n chẳng giữ được, huống chi l� đất nước, vợ con, những thứ ấy c� thể tồn tại l�u d�i được sao?

Nh� vua liền soạn ch�p kinh Phật, đọc tụng, giải nghĩa, t�m cấu uế được trừ sạch, tiến cử quan trung hậu, nhận lời can gi�n đại x� cho cả nước, trả ch�u b�u lại cho d�n, hậu đ�i quan lại, b�n việc khoan ch�nh. Vua gọi quần thần bảo:

-Ph�m người kh�ng thấy được nghĩa s�u, trọng của kinh Phật th� chỉ l� hạng m� điếc th�i! L� gia kia gi�u c�, chỉ ta l� ngh�o th�i,

Vua liền ra lệnh ph�n chia của b�u cho trong nước, cứu gi�p những người ngh�o khốn, cho d�n ch�ng những g� họ muốn, lập ch�a, am thờ Phật, thắp hương, c�ng dường thức ăn uống cho c�c vị Sa-m�n, bản th�n nh� vua thực hiện s�u ng�y trai. Cứ như vậy suốt ba năm, bốn c�i y�n tịnh, trộm cướp đều dứt, năm thứ l�a th�c được m�a, d�n ch�ng hết cảnh cơ h�n. Sau khi chết nh� vua liền được sinh l�n c�i trời thứ hai.

Đức Phật bảo c�c Sa-m�n:

-Nh� vua thời ấy ch�nh l� th�n Ta, người L� gia l� T�n giả Thu Lộ Tử (X�-lợi-phất), người khuy�n vua đi xem x�t d�n t�nh l� T�n gi� A-nan.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

8- �Xưa, Bồ-t�t l� một đại L� gia t�n Ti�n Th�n gi�u sang, của cải v� kể, thấy gi�o ph�p s�ng tỏ của Phật, biết đời v� thường, th�n mạng kh� giữ, của cải kh�ng phải do m�nh c�, chỉ c� c�ng đức bố th� l� chẳng hư hoại, liền b�o cho d�n ch�ng biết: �Nếu ai ngh�o thiếu th� cứ theo chỗ cần d�ng m� đến lấy!�. K�o d�i trong nhiều th�ng như thế.

Bấy giờ, nh� nước thi h�nh ch�nh s�ch rộng r�i, d�n ch�ng đều gi�u c�, kh�ng c�n kẻ ngh�o kh�. Ti�n Th�n suy nghĩ: �Chỉ n�n mua thuốc men, gi�p người bệnh tật�. Liền mua thuốc hay, cứu mạng ch�ng sinh, l�ng Từ bi nu�i dưỡng lan khắp, �n huệ kh�ng đ�u l� kh�ng thấm. Bố th� trải qua nhiều năm, hương đức tỏa xa, người bệnh từ bốn phương k�o đến, ai ai cũng khen �n kia thấm rộng, đức s�nh c�ng trời. Của cải hết sạch, n�n tự m�nh đi t�m của b�u. C�ch nh� hơn trăm dặm, ở tr�n một bến s�ng, gặp mấy chiếc xe chở những người bệnh nặng, Ti�n Th�n hỏi:

-C�c �ng đi đ�u vậy?

Họ đ�p:

-Đi đến chỗ của Ti�n Th�n để mong được sống s�t.

Ti�n Th�n liền quay về, đến chỗ vua vay năm trăm lượng v�ng, mua thuốc trị l�nh bệnh hết số người đ�. Rồi tự m�nh c�ng với c�c thương nh�n v�o biển t�m ch�u b�u. Khi đ� kiếm được nhiều, họ bỏ thuyền đi bộ trở về nựớc. Tr�n đường đi thiếu nước uống, Ti�n Th�n t�m được một giếng nước, gọi mọi người lại m�c, rồi tự m�nh lấy nước uống. Đ�m người bu�n thấy Ti�n Th�n kiếm được vi�n ngọc trắng, s�ng l�ng l�nh, tuyệt đẹp, l�ng tham khiến con người th�m xấu �c, muốn hủy phạm bậc Th�nh, hại người nh�n nghĩa, n�n họ c�ng nhau x� Ti�n Th�n xuống giếng ấy. Nhưng v� Bồ-t�t nh�n đức n�n cảm động đến Thần linh, Thi�n thần đỡ n�ng n�n kh�ng bị thương t�ch. Đ�m người bu�n về đến nước. Vua hỏi họ:

-Ti�n Th�n đi đ�u rồi?

Đ�p:

-Vừa rời khỏi nước liền biệt dạng, kh�ng biết đi đ�u!

Vua n�i:

-Lũ ngươi đ� giết �ng ấy rồi sao?

Họ trả lời:

-Kh�ng hề l�m thế!

Ti�n Th�n ở dưới giếng, thấy b�n cạnh c� lỗ trống, nhờ đ� m� ra khỏi giếng của nh� ấy. Chừng đ�ng bảy ng�y, Ti�n Th�n về đến nước m�nh. Nh� vua hỏi:

-V� sao về tay kh�ng vậy?

Ti�n Th�n thưa:

-Kh�ng t�m gặp ch�u b�u.

Nh� vua y�n lặng suy nghĩ: �Hẳn phải c� duy�n cớ g� đ�y.� B�n triệu đ�m người bu�n đến, hỏi:

-C�c ngươi nếu th�nh thật th� nhận tội th� được sống, c�n như, dối tr� ta th� phải chết.

Những người bu�n đều th� nhận, liền bị bắt bỏ ngục, chờ ng�y định tội. Ti�n Th�n kh�c l�c, vội đến cửa cung vua kh�u đầu xin tội cho những kẻ kia. Vua n�i:

-Điều ấy tr�i với ph�p nước.

Ti�n Th�n lại xin một lần nữa:

-Người ngu thấy biết lu�n sai tr�i, chưa đủ s�ng suốt, xin thacho sự kh�ng hiểu biết của họ.

Nh� vua khen đức nh�n từ bao tr�m của Ti�n Th�n, tha tội dữ cho đ�m l�i bu�n kia, ra lệnh trả lại vật b�u đ� lấy. Đ�m người bu�n đều n�i:

-Nếu Ti�n Th�n kh�ng thờ Phật th� đ�u c� l�ng nh�n từ như vậy.

Đ�m kia đều lựa c�c ch�u b�u để ho�n trả cho �ng ấy. Ti�n Th�n chỉ nhận của mỗi người một nữa. Những người bu�n ấy đều c�i thưa:

-Chịu �n ng�i cứu mạng, xin th�u nạp hết cho!

Ti�n Th�n nhận lấy của ấy đem v�ng trả lại cho vua, lại tiếp tục bố th� lớn hơn nữa. Vua v� thần d�n c�ng nhau xin thọ giới. Con hiếu, tổi trung, trời thần ph� hộ, nước gi�u, d�n an, bốn c�i chịu �n đức, kh�ng ai l� kh�ng khen tốt đẹp.

Đức Phật n�i:

-Ti�n Th�n l�c đ� ch�nh l� th�n Ta.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

9-� Xưa, c� vị Bồ-t�t sinh v�o gia đ�nh gi�u sang. Vừa ra đời đ�n�i:

-Ch�ng sinh mu�n v�n tai họa, ta phải cứu gi�p. Họ chẳng thấy b�ng Phật, chẳng được nghe ph�p s�ng, ta phải mở tai mắt, dứt trừ đui điếc cho họ, khiến họ nghe thấy được gi�o ph�p Ch�nh ch�n v� thượng, l� vua của c�c Th�nh, l� cội nguồn của ph�p tắc r� r�ng, dẫn dắt tinh tấn bố th�, kh�ng ai l� kh�ng phục t�ng.

Họ h�ng kinh h�i, bảo:

-Xưa nay chưa từng nghe trẻ con n�i những lời như thế. Đ�y chắc l� sự linh ứng của Trời, Rồng, Quỷ thần chăng? cần b�i thử xemsao?

Đứa b� liền đ�p lời người th�n:

-T�i từ chỗ bậc Thượng th�nh h�a ra, tự nhi�n thấu suốt khắp chứ kh�ng phải l� h�ng y�u quỷ, h�y y�n t�m, chớ nghi ngờ.

N�i rồi liền lặng y�n. Cha mẹ n�i:

-Con c� ch� lớn rộng khắp trời đất, sẽ l� hạng kh�c thường chăng?

B�n đặt t�n cho con l� Phổ Th�. Mới l�n mười tuổi, m� c�c kinh điển Phật gi�o, mọi học thuật thế gian, kh�ng g� l� kh�ng th�ng suốt, liền từ gi� cha mẹ đi cứu gi�p mọi người, bố th� cho những kẻ ngh�o c�ng. Cha mẹ n�i:

-Nh� ta c� tiếng l� rất gi�u, con cứ mặc sức m� bố th� cho kẻ ngh�o thiếu.

Phổ Th� đ�p:

-Kh�ng đủ đ�u! Con xin l�m Sa-m�n, cho con đủ y b�t, t�ch trượng, để l�m c�ng việc cứu độ mu�n người, đ� l� � nguyện của cả đời con.

Cha mẹ nhớ lại lời thề của con khi mới sinh, n�n kh�ng ngăn cản, từ chối. Họ liền theo � nguyện, cho con l�m Sa-m�n, đi khắp chốn gi�o h�a.

Qua một nước lớn, nước ấy c� một nh� gi�u, cũng th�ng hiểu s�ch vở, thấy Phổ Th� cung c�ch đ�ng ho�ng, dung mạo đẹp đẽ, t�nh t�nh chững chạc, sạch như v�ng trời, c� d�ng dấp của bậc Thượng th�nh, sẽ l�m bậc anh h�ng ở đời, n�n gọi Phổ Th�, bảo:

-Muốn g� th� xin cứ n�i, ta sẽ l�m vừa l�ng Th�nh nh�n. Ta c� đứa con g�i h�n, xin đem cho ng�i sai khiến.

Phổ Th� đ�p:

-Rất tốt. Nhưng phải đợi t�i trở về.

Phổ Th� liền l�n đường đến ven biển, rồi ngồi thuyền qua biển, l�n bờ v�o n�i, đến chỗ kh�ng người ở. Từ xa tr�ng thấy một t�a th�nh bằng bạc, cung điện s�ng đẹp, c� một con rắn độc quấn quanh th�nh bảy v�ng, th�n lớn trăm khoanh, thấy Phổ Th� đến th� cất cao đầu l�n. Phổ Th� nghĩ: �Đ�y l� lo�i c� độc ắt c� t�m hại, ta phải khởi l�n l�ng Từ bao la để diệt độc ấy. Hung �c l� lửa, từ bi l� nước, d�ng nước diệt lửa th� sao kh�ng được.� B�n ngồi nhập định, khởi l�n l�ng Từ, nguyện cho ch�ng sinh sớm l�a t�m nạn, l�ng bỏ niệm �c, gặp Phật, thấy ph�p, c�ng với Sa-m�n hội ngộ, được nghe đạo s�ng Ch�nh ch�n v� thượng, l�ng mở, diệt như chỗ thấy biết của ta. Khi khởi t�m Từ do ph�p định ấy th� độc nơi rắn liền diệt, n�n n� c�i đầu xuống m� ngủ. Phổ Th� bước l�n đầu rắn v�o th�nh. Trong th�nh c� một vị Thi�n thần, thấy Phổ Th� đến th� vui mừng, n�i:

-Từ l�u vốn cảm phục Th�nh đức, nay ng�i đ� cung dụng đến đ�y, thật hợp với bản t�m của t�i. Xin lưu lại một thời gian ch�n mươi ng�y.

Phổ Th� nhận lời. Vua trời liền đem việc triều ch�nh giao ph� cho cận thần, tự m�nh d�ng hầu c�c thức ăn uống, sớm tối v�ng giữ, tu tập c�c hạnh cao của chư Phật về v� thường, khổ, kh�ng, v� ng� l� c�c ph�p s�ng để cứu độ ch�ng sinh. Thời hạn c�ng dường đ� m�n, Phổ Th� l�n đường, Thi�n vương đem một vi�n ngọc b�u minh nguyệt tặng rồi tiễn ch�n, n�i:

-Đem vi�n ngọc b�u n�y theo m�nh th� tỏa s�ng bốn mươi dặm, như l�ng khởi cầu mong g� th� c�c b�u hiện ra đầy đủ. Nếu sau n�y ng�i th�nh Phật th� t�i xin được l�m đệ tử th�n cận hầu hạ.

Phổ Th� đ�p:

-Được.

Phổ Th� lại đi về ph�a trước, thấy một t�a th�nh bằng v�ng, trang ho�ng đẹp đẽ hơn hẳn th�nh bạc. Lại c� con rắn độc quấn quanh th�nh mười bốn v�ng, th�n lớn gấp đ�i con trước, đầu cất cao mấy trượng. Phổ Th� lại tư duy với ph�p định thể hiện l�ng Từ rộng lớn, độc của rắn liền ti�u n�n rũ đầu xuống ngủ, Phổ Th� bước qua m�nh n�, v�o th�nh. Trong th�nh ấy c� vị Thi�n nh�n, thấy Phổ Th� đến th� mừng rỡ, n�i:

-Từ l�u vốn mến phục bậc Th�nh linh, nay ng�i đ� đến l� rất tốt! Xin ở lại đ�y hai thời một trăm t�m mươi ng�y, t�i nguyện tận t�nh c�ng dường, chỉ xin lưu lại uy thần.

Phổ Th� liền nhận lời ở lại, v� vị Thi�n nh�n ấy thuyết giảng đạo ph�p về hạnh s�ng v� thượng. Đủ một trăm t�m mươi ng�y từ gi� ra đi. Vị Thi�n nh�n ấy lại d�ng vi�n ngọc thần tiễn đưa. Ngọc chiếu s�ng t�m mươi dặm, ch� vừa mong cầu th� c�c b�u sẽ hiện đầy. Thi�n nh�n n�i:

-Nếu ng�i đắc đạo, t�i nguyện l�m đệ tử c� thần t�c v� thượng.

Nhận vi�n ngọc thần xong Phổ Th� lại l�n đường trong thấymột th�nh bằng lưu ly, rực rỡ hơn th�nh trước. Lại c� con rắn độc, th�n rất lớn, quấn quanh th�nh hai mươi mốt v�ng, ngẩng đầu trừng mắt canh cửa th�nh ấy. Phổ Th� lại ngồi xuống, nhập định, tư duy s�u rộng về l�ng Từ tr�m khắp, thề tế độ chứng sinh. Rắn ti�u nọc độc, rũ đầu nằm yến, Phổ Th� lại bước qua n� m� v�o. Trong th�nh c� vị trời vui mừng tiếp đ�n như trước, thỉnh lưu lại ba thời, xin hết l�ng c�ng dường, đ�ng theo sở nguyện. Hạn kỳ hết, lại từ gi� l�n đường, cũng tiễn đưa bằng một vi�n ngọc thần chiếu s�ng đến một trăm s�u mươi dặm. Ngọc ở đ�u th� c�c loại b�u sẽ hiện đầy cả trong v�ng �nh s�ng ấy theo � m�nh muốn, kh�ng cầu g� m� kh�ng được. Vị trời cũng xin rằng:

-Nếu ng�i đạt được đạo quả V� thượng Ch�nh đẳng Ch�nh gi�c th� t�i xin l�m đệ tử c� tr� tuệ s�ng suốt hơn hết.

Phổ Th� đ�p:

-Chắc chắn sẽ thỏa nguyện của �ng.

Phổ Th� được ngọc b�u rồi, n�i:

-Chừng ấy l� đủ để cứu gi�p mọi sự kh�n kh� của ch�ng sinh!

B�n l�n đường trở về chốn cũ. C�c Thần rồng ở biển c�ng nhau b�n rằng:

-Biển lớn của ch�ng ta chỉ cần ba vi�n ngọc thần diệu ấy l�m cho ch�ng ta vinh hoa, nay đạo sĩ kia đ� được cả, th� ch�ng ta lấy g� để được gi�u sang? Th� mất hết c�c thứ của b�u kh�c chứ kh�ng thể để mất ba vi�n ngọc b�u ấy.

Thần biển h�a l�m người ph�m, chận đường Phổ Th� n�i:

-T�i nghe ng�i c� được của b�u nhất tr�n đời, c� thể cho xem được chăng?

Phổ Th� vừa b�y ngọc ra, Thần biển liền đập v�o đầu Phổ Th� để đoạt số ngọc ấy. Phổ Th� nghĩ: �Ta trải qua hiểm nguy, vượt qua biển lớn mới c� được ngọc b�u ấy, muốn đem n� để cứu gi�p mọi sự khốn kh� của ch�ng sinh. Ngờ đ�u lại bị vị thần n�y xem thấy m� đoạt mất�. Nghĩ xong liền bảo:

-Ngươi trả ngọc b�u lại cho ta, nếu kh�ng ta sẽ l�m cạn biển của ngươi đấy!

Thần biển đ�p:

-Ngươi n�i kho�c l�c g� thế? Đ�y l� biển lớn, s�u rộng kh� lường, ai c� thể l�m kh� cạn được? Mặt trời c� thể rơi rụng, gi� b�o c� thể dừng lại, c�n biển th� dễ g� l�m cho cạn kiệt, cũng như hư kh�ng kh� c� thể hư hoại được!

Phổ Th� n�i:

-Xưa kia, trước Đức Phật Định Quang ta đ� ph�t nguyện đạt được đạo lực lật �p c�c biển, tay n�ng Tu-di l�n, lay động đất trời, chuyển dời c�c c�i. Đức Phật theo � muốn ấy, cho ta đạt được như nguyện. Nay ta đ� được đạo lực đ� rồi, c�n người chỉ c� sức t� như tơ t�c c�c lo�i y�u quỷ, l�m sao c� thể ngăn cản được sức mạnh ch�n ch�nh của ta.

Liền n�i kinh:

-Ta từ v� số kiếp đến nay, uống d�ng sữa mẹ, nước mắt kh�c, m�u chảy th�n chết, biển đ� kh�ng nhận, �n �i kh� tuyệt, sinh tử kh� dừng. Ta vẫn muốn dứt tuyệt gốc �n �i, ngừng hẳn thần sinh tử. Đời nay th�o gỡ kh�ng dứt th� đời đời xin th�o gỡ.

Liền đứng thế hai ch�n bằng nhau, th�o bầu nước biển m� quăng ra ngo�i n�i Thiết vi.

Bấy giờ c� vị trời t�n Biến Tịnh, từ xa nghe được lời th�m diệu ấy, n�n tự nghĩ: �Xưa kia, trước Đức Phật Định Quang, ta từng nghe người n�y c� được ch� nguyện ấy, ắt sẽ l�m Bậc Thế T�n tế độ tất cả ch�ng sinh�. Vị trời ấy liền xuống trợ lực, gi�p th�o bầu nước, nước mười phần mất hết t�m. Thần biển hố� hận, sợ h�i n�i:

-�i, người n�y l� ai m� linh ứng v� bi�n như vậy? Nước ở đ�y m� hết th� chỗ ở của ch�ng ta sẽ kh�ng c�n!

Liền đem hết mọi vật b�u nơi c�c kho t�ng trao cho Phổ Th�. Phổ Th� kh�ng nhận, n�i:

-Ta chỉ muốn nhận lại ngọc b�u th�i.

C�c thần biển trả lại ngọc b�u. Phổ Th� th� trả lại nước, rồi đi khắp đất nước m�nh, t�m đường để bố th�. Những nước Phổ Th� đi qua th� d�n nước ấy kh�ng c�n ngh�o nữa. Tất cả c�c nước, kh�ng nước n�o l� kh�ng cải c�ch thay đổi, đều lấy năm giới, mười điều thiện l�m ch�nh s�ch trị nước của quốc gia, mở ngục đại x�. �n đức thấm khắp ch�ng sinh, Ng�i b�n đạt được quả vị Phật-đ�.

Đức Phật bảo c�c Sa-m�n:

-Phổ Th� ch�nh l� th�n Ta, người cha l� vua Bạch Tịnh, người mẹ nay l� Diệu X� mẹ ta, vị nữ đại sĩ l� C�u-di, vị trời trong th�nh bạc nay l� A-nan, vị trời trong th�nh v�ng nay l� Mục-kiền-li�n, vị trời trong th�nh lưu ly nay l� X�-lợi-phất.

Bồ-t�t nhiều kiếp si�ng năng, thực h�nh bốn �n, thệ nguyện cầu th�nh Phật để cứu vớt ch�ng sinh.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

10-� Xưa, Bồ-t�t l�m đại quốc vương t�n l� Trường Thọ, th�i tử t�n l� Trường Sinh. Vua ấy nh�n từ, lu�n mang l�ng thương x�t ch�ng sinh, thệ nguyện tế độ, tinh tấn kh�ng hề biết mệt mỏi. Dao gậy kh�ng d�ng đến, thần d�n kh�ng o�n th�n, gi� mưa thời tiết thuận h�a, l�a qu� dồi d�o.

Tiểu vương nước b�n cạnh t�nh nết bạo ngược, ph�p nước tham t�n n�n d�n ngh�o nước rỗng. Vua nước đ� gọi quần thần, bảo:

-Ta nghe vua Trường Thọ, nước ấy gi�u c�, c�ch đ�y kh�ng xa, lu�n c� l�ng nh�n n�n kh�ng giết hại, kh�ng c� qu�n đội ph�ng bị, ta mu�n chiếm lấy nước đ�, n�n chăng?

Quần thần t�u:

-N�n.

Vua ấy liền khởi binh k�o đến bi�n giới nước lớn. Quan giữ cửa ải vội d�ng biểu t�u r� t�nh trạng xin sớm t�m c�ch ph�ng bị. Vua Trường Thọ b�n họp quần thần, bảo:

-Vua kia đến đ�y chỉ v� tham nước ta d�n đ�ng, nhiều của b�u. Nếu c�ng giao tranh với họ th� ất hại mạng mu�n d�n. V� lợi m�nh m� t�n hại d�n, tham lam m� bất nh�n, việc ấy ta kh�ng l�m.

Quần thần đều t�u:

-Ch�ng thần từ l�u đ� học tập qu�n mưu, binh ph�p, xin được đem binh đ�nh diệt bọn ấy, kh�ng nhọc th�nh qu�n phải lo nghĩ.

Vua Trường Thọ n�i:

-Ta thắng th� ch�ng chết, ta thua th� ta ti�u tan! Binh l�nh của họ, nh�n d�n của ta đều do trời sinh dưỡng. Trọng th�n, tiếc mạng, ai m� chẳng vậy. Nhưng để to�n th�n m�nh, m� hại mu�n d�n th� người hiền kh�ng l�m.

Quần thần đều đứng ra n�i với nhau:

-Đ�y l� bậc vua trời nh�n đức, kh�ng thể để mất nước, phải c�ng nhau tự điểm binh m� đem ra chống giặc.

Vua Trường Thọ biết được việc ấy n�n gọi th�i tử bảo:

-Vua kia tham nước ta, �m l�ng độc dữ đến đấy, quần thần v� th�n ta chỉ một người m� muốn hại mạng mu�n d�n. Nay ta giao nước để bảo to�n mạng sống cho d�n trời, nghĩa ấy n�n chăng?

Th�i tử t�u:

-Dạ v�ng.

Rồi cha con vượt th�nh ra đi, cải đổi t�n họ, ẩn cư nơi n�i rừng, đồng vắng. T�n vua tham lam kia nhờ vậy mới v�o được nước ấy. Quần thần v� d�n ch�ng mất vua cũ của m�nh như người con hiếu mất song th�n, thương thảm, lăn lộn, nh� n�o cũng vậy. Vua tham treo thưởng để bắt vua cũ l� v�ng r�ng ng�n c�n, tiền ng�n vạn quan. Vua Trường Thọ ra đi, ngồi thiền định b�n gốc c�y ven đường, thương x�t ch�ng sinh, sống chết, cực khổ, kh�ng thấy v� thường, khổ, kh�ng, v� ng�, v� bị tham dục m� hoặc, khổ kia thật v� s�.

C� vị Phạm ch� ở nước xa x�i, nghe vua Trường Thọ ưa bố th�, cứu gi�p mạng sống của ch�ng sinh, từ xa t�m đến cũng dừng nghỉ b�n gốc c�y n�y. Cả hai hỏi thăm nhau, mỗi người kể lể đầu đu�i ho�n cảnh của m�nh. Vị Phạm ch� cả k�nh n�i:

-Thi�n vương v� sao đến n�ng nỗi n�y?

Rồi rơi nước mắt, tự than thở:

-Những năm t�n của đời t�i kh�ng c�n mấy nữa, n�n t�i định đến xin ng�i tiếp sức cho c�i mạng thừa n�y, nhưng đại vương đ� mất nước th� mạng t�i cũng c�ng rồi.

N�i xong liền than kh�c.

Nh� vua n�i:

-�ng ngh�o kh�, từ xa t�m đến, lại gặp l�c ta mất nước, kh�ng lấy g� gi�p �ng được, thật chẳng đau x�t lắm sao!

Rồi gạt nước mắt n�i tiếp:

-Ta nghe vua mới đang treo gi� bắt ta rất hậu, vậy �ng h�y lấy đầu ta đem đến đ� c� thể được trọng thưởng.

Phạm ch� thưa:

-Kh�ng thể l�m vậy được! Từ xa t�i đ� cảm phục thi�n vương l� người nh�n từ, lu�n cứu gi�p ch�ng sinh, đức nhuần th�m ngang trời đất, n�n đ� bỏ đất nước đến đ�y mong nhờ cứu mạng. Nay vua bảo t�i ch�m đầu ng�i, t�i đ�u d�m v�ng lệnh.

Nh� vua n�i:

-Th�n n�y l� đồ mục n�t, h� d�m giữ m�i được sao! Ph�m c� sinh th� c� tử, c� ai trường tồn được! Nếu �ng kh�ng lấy rốt cuộc n� cũng th�nh tro bụi m� th�i.

Phạm ch� t�u:

-�n huệ của thi�n vương thật đ� tỏa rộng khắp, nh�n đức như trời, ắt muốn tự hại th�n m�nh để cứu gi�p kẻ thấp h�n. Xin ng�i bu�ng tay cho t�i dắt đi.

Vua liền đưa tay đi theo. Đến cửa th�nh cũ, vua bảo Phạm ch� tr�i m�nh lại nạp l�n vua tham kia. Người trong nước thấy vua th� thương x�t, g�o kh�c vang động khắp chốn. Người Phạm ch� nhận thưởng. Vua tham kia ra lệnh đem vua Trường Thọ đến ng� tư đường thi�u sống. Quần thần đều t�u:

-Vua cũ của ch�ng thần rốt cuộc phải chết, xin được l�m một m�m cỗ nhỏ để tiễn đưa linh hồn người.

Vua tham n�i:

-Được.

B� quan c�ng d�n ch�ng thương x�t k�o ra đầy đường, vật v� c�ng nhau g�o kh�c k�u trời. Th�i tử Trường Sinh giả l�m người b�n củi tới đứng trước mặt cha. Vua thấy con th� ngửa mặt l�n trời n�i:

-Nếu tr�i lời dặn d� sau c�ng của cha, chất chứa hung độc, l�ng mang o�n nặng th� chuốc lấy họa đến mu�n đời, kh�ng phải l� người con hiếu. Bốn t�m v� lượng của chư Phật thấm nhuần rộng khắp, đức phủ cả trời đất. Ta v� theo đạo m� tự giết th�n m�nh để cứu gi�p ch�ng sinh, c�n sợ l� kh�ng tr�n ch�t hạnh của đạo hiếu, huống lại l�m chuyện ngỗ ngược b�o th� sao? Kh�ng bỏ lời ta dạy mới gọi l� hiếu vậy.

Th�i tử kh�ng nỡ nh�n phụ th�n chết n�n trở về n�i s�u.

Nh� vua mạng chung, th�i tử kh�c thương, m�u lệ tr�n miệngn�i:

-Vua cha của ta tuy l�c l�m chung đ� c� lời dạy ta hết mực nh�n từ, nhưng chắc ta phải tr�i lời dạy đ�, phải diệt trừ lo�i th� dữ độc hại kia.

Th�i tử b�n rời khỏi n�i t�m chỗ thu� mướn m�nh v� l�m người trồng rau cho một vị quan. Vị quan n�y một h�m, ngẫu nhi�n đi dạo vườn thấy rau tốt tươi, n�n hỏi sự t�nh. Người giữ vườn đ�p:

-Nhờ thu� được một người giỏi về l�m vườn.

Vị quan gọi người l�m vườn đến hỏi:

-Ngươi c�n c� khả năng g� nữa?

Đ�p:

-Kh�o cả trăm nghề, t�i đều đứng đầu.

Vị quan mời vua tham kia đến, bảo anh ta nấu ăn d�ng l�n, c�n giỏi hơn cả đ�m quan lo việc nấu ăn cho vua. Vua hỏi:

-M�n ăn n�y do ai l�m vậy?

Vị quan liền đem ho�n cảnh hiện tại thưa l�n. Vua tham b�n nhận anh ta về l�m quan coi về bếp n�c của vua mỗi việc đều thuận hợp. Dần dần th�i tử Trường Sinh được vua tham cất nhắc l�n l�m cận thần, bảo:

-Con của vua Trường Thọ l� kẻ trọng th� với ta, nay ta d�ng ngươi l�m quan cận vệ.

Th�i tử đ�p:

-Thưa v�ng.

Một h�m, vua tham hỏi th�i tử Trường Sinh:

-Ngươi th�ch đi săn kh�ng?

Đ�p:

-Thần rất th�ch!

Vua tham liền tổ chức đi săn. V� giục ngựa đuổi theo con mồi n�n vua lạc mất mọi người, chỉ c�n lại Trường Sinh b�n m�nh. Họ ở trong n�i đến ba ng�y, đ�i kh�t, khốn đốn, vua tham b�n th�o kiếm trao cho Trường Sinh, rồi gối đầu l�n đ�i th�i tử m� ngủ Trường Sinh n�i:

-Nay ta đ� được ngươi m� kh�ng giết ư?

B�n r�t kiếm muốn ch�m đầu vua ham, chợt nhớ đến lời cha dặn: �Tr�i lời dạy của cha l� bất hiếu�, n�n dừng lại, cất kiếm. Vua tham tỉnh giấc n�i:

-Ta vừa mơ thấy Trường Sinh muốn ch�m đầu ta. Phải l�m saođ�y?

Th�i tử đ�p:

-N�i c� quỷ dữ, vui th�ch việc nung nấu, nhưng c� thần l�m thị vệ, c�n lo sợ g� nữa?

Vua tham lại ngủ tiếp. Sự việc như tr�n lại diễn đến lần thứ ba, th�i tử liền n�m kiếm, n�i:

-Ta v� cha ta nh�n từ m� tha mạng cho ngươi đ�!

Vua tham lại tỉnh giấc, n�i:

-Ta mơ thấy th�i tử Trường Sinh đ� tha mạng cho ta rồi!

Th�i tử n�i:

-Trường Sinh ch�nh l� t�i đ�y! Nhớ cha n�n đ� theo đuổi kẻ th� đến h�m nay! Cha t�i đến l�c chẹt m� miệng vẫn c�n dạy t�i lời nh�n từ, khiến ta tu�n theo đạo l� nhẫn nhục, đem thiện trả �c của chư Phật. Nhưng t�m t�nh t�i ngu muội, muốn đem hai thứ độc ấy để lẫn v�o nhau, ba lần nghĩ tới lời dạy của cha th� ba lần bu�ng kiếm. Vậy xin đại vương mau giết t�i đi để trừ hậu hoạn. Th�n chết, hồn l�a, th� � �c kh�ng c�n sinh nữa.

Vua tham hối lỗi, n�i:

-Ta l�m chuyện bạo ngược kh�ng ph�n biệt thiện �c, Ti�n vương của ngươi hạnh cao thuần đủ, mất nước chứ kh�ng mất hạnh, đ�ng gọi l� bậc Thượng th�nh. Con m� bảo tồn được hạnh của cha, đ�ng gọi l� hiếu! C�n ta l� gi�ng s�i lang, t�n hại sinh linh để được no đủ. Nay mạng sống của ta ở trong tay ngươi, m� ngươi tha cho kh�ng giết, sau n�y h� d�m l�m tr�i đạo nữa sao! Giờ ta muốn trở về nước m�nh th� phải đi theo đường n�o?

Trường Sinh đ�p:

-Việc lạc đường n�y l� do t�i sắp đặt.

Rồi th�i tử đưa vua ra khỏi rừng, gặp lại c�c quan. Vua hỏi c�c quan:

-C�c �ng c� biết th�i tử Trường Sinh chăng?

Họ đều đ�p:

-Thưa kh�ng biết.

Vua n�i:

-Người n�y l� th�i tử Trường Sinh, nay sẽ trở về nước, c�n ta sẽ trở lại nước cũ của m�nh. Từ nay xin kết l�m anh em, họa ph�c c� nhau.

Ng�y lập th�i tử Trường Sinh l�n l�m vua, cả nước vừa vui vừa buồn, ai ai cũng đến ch�c tụng. Vua tham trở về nước m�nh, nối lại việc triều cống như xưa, đất nước từ đấy được gi�u mạnh, an ổn.

Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

-Vua Trường Thọ thời đ� ch�nh l� th�n Ta, th�i tử l� A-nan, vua tham l� Điều-đạt. Điều-đạt đời đời lu�n c� � ắc đối với Ta, Ta vẫn lu�n cứu độ �ng ấy. A-nan v� Điều-đạt vốn tự kh�ng c� o�n th� n�n chẳng hại lẫn nhau. Ta đời đời nhẫn những điều kh�ng thể nhẫn, chế ngự t�m �, lập hạnh, n�n nay được th�nh Phật, được ba c�i t�n k�nh.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

KINH LỤC ĐỘ TẬP

Q1�� Q2�� Q3�� Q4�� Q5�� Q6�� Q7�� Q8

KINH LỤC ĐỘ TẬP

H�n Dịch: Đời Đ�ng Ng�, Sư-M�n Khương Tăng Hội, Người Nước Khương Cư.

Việt Dịch: Linh-Sơn Ph�p Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN 2

Chương I: BỐ TH� ĐỘ V� CỰC (tt)

11- Kinh Vua Ba-Da.

Xưa, vua nước Ba-la-nại t�n l� Ba-da, d�ng nh�n từ trị nước, bỏ binh đao, dẹp roi gậy, hủy nh� t�, ngo�i đường kh�ng tiếng than tr�ch mu�n d�n an cư, nước mạnh, d�n gi�u, chư Thi�n khen ngợi đức nh�n từ ấy. Th�nh của vua rộng d�i bốn trăm dặm, chu vi một ng�n s�u trăm dặm. H�ng ng�y, người trong th�nh ăn uống vua đều cho họ theo � muốn. Vua nước l�ng giềng biết nước n�y gi�u c�, tai nạn đều dứt b�n c�ng quần thần b�n mưu:

- Nước kia thịnh vượng, d�n ch�ng gi�u c� an vui, ta muốn chiếm lấy nước đ� , nếu ta đến ắt thắng.

C�c quan đều t�u:

- Xin vui theo � vua.

Tức th� khởi binh k �o đến đất nước nh�n từ. Quần thần nước nh�n từ t�u l�n vua muốn xuất qu�n cự địch. Vị vua nh�n từ b�i ng�i n�i:

- V� th�n của ta, một m�nh ta, m� giết hại th�n mạng h�ng triệu d�n. V� y�u chỉ một mạng người của ta, m� hại th�n mạng h�ng triệu d�n. Một miệng ng�y hai bữa ăn, một th�n mặc v�i bộ quần �o, c� g� phải tranh gi�nh, để bỏ đi c�i đức của trời xu�n, giữ lấy sự t�n tệ của lo�i lang s�i? Ta th� bỏ mạng sống một đời, chứ quyết kh�ng bỏ ch� nguyện lớn, qu�n m�nh để quần sinh được an ổn, đ� l� nh�n đức tr�m cả trời đất.

B�n lệnh cho c�c bề t�i:

- Th�i c�c khanh h�y trở về, s�ng mai rồi h�y b�n!

Đ�m đến, nh� vua vượt th�nh trốn đi xa, v�o tận trong n�i, ngồi cạnh gốc c�y. C� vị Phạm ch�, tuổi độ s�u mươi đến hỏi vua:

- Vua nước nh�n từ kia c� được mu�n phước an l�nh kh�ng?

Vua đ�p:

- Vua ấy đ� chết rồi.

Vị Phạm ch� nghe n�i thế liền ng� lăn xuống đất kh�c thương.

Nh� vua hỏi �ng:

- Sao �ng qu� bi ai vậy?

Phạm thưa:

- T�i nghe vị vua ấy nh�n đức thấm khắp mu�n lo�i như Đế Th�ch, n�n vội t�m đến để nương th�n. Nay vua ấy đ� chết, th�n gi� t�i thật đ� c�ng đường!

Nh� vua n�i:

- Vị vua nh�n từ kia ch�nh l� ta đ�y. Vua nước l�ng giềng biết nước ta gi�u c� thịnh vượng, d�n ch�ng đ�ng đ�c nhiều của b�u, đ� lệnh cho v� sĩ: "Ai lấy được đầu ta th� sẽ được thưởng t�i tớ nam nữ mỗi loại một ng�n người, ngựa một ng�n con, b� một ng�n con, v�ng bạc mỗi thứ một ng�n c�n". Nay �ng h�y lấy đầu ta, đem mũ v�ng, kiếm b�u để l�m chứng, đến chỗ vua đ�, sẽ được thưởng nhiều, c� thể lấy những thứ ấy l�m của truyền đời, l�ng ta ho�n to�n thanh thản.

Phạm ch� đ�p:

- Bất nh�n tr�i đạo, th� chết chứ kh�ng l�m!

Vua n�i:

- �ng gi� rồi, nhờ cậy nơi ta để sống, m� ta nỡ để �ng c�ng khốn sao? Ta nay tự lấy đầu cho �ng, để �ng kh�ng c� tội.

Rồi vua đứng dậy, c�i đầu lễ mười phương, rơi nước mắt thề rằng:

- Quần sinh ai bị nguy khổ, ta sẽ đem an vui lại cho họ. Kẻ bỏ ch�n theo t�, ta sẽ khiến họ quy mạng Tam bảo. Nay d�ng đầu n�y để cứu �ng khỏi sự ngh�o khốn, n�n �ng kh�ng c� tội.

Rồi vua tự r�t kiếm hủy m�nh để cứu nạn cho kẻ ấy. Phạm ch� đem đầu, mũ, kiếm của vua đến chỗ vua kia. Vua hỏi c�c cựu thần:

- Vua nh�n từ sức mạnh địch cả ng�n người, m� lại bị �ng n�y bắt được sao?

C�c cựu thần c�i đầu lăn ra đất kh�c than đau đớn, kh�ng thể trả lời được. Vua lại hỏi Phạm ch�. Phạm ch� t�u r� gốc ngọn sự việc. H�ng triệu d�n đổ x� ra đường k�u kh�c, c� người g�o đến thổ huyết, c� người chết sững. Từ vị vua �c kia cho tới quần thần, v� sĩ lớn, nhỏ, kh�ng ai l� kh�ng nghẹn ng�o. Vua �c ngửa mặt l�n trời than d�i:

- Ta thật v� đạo, đ� t�n hại một bậc nh�n từ như trời!

B�n lấy thi thể v� đầu vị vua nh�n từ gắn liền lại, d�ng v�ng d�t mỏng phủ l�n th�n, đặt th�n ấy ngồi tr�n điện, l�m vua ba mươi hai năm, sau mới lập con vua đ� l�n kế vị. Nước l�ng giềng kh�ng ai l� kh�ng thương người con ấy. Vị vua nh�n từ chết rồi được sinh l�n c�i trời.

Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

- Vị vua nh�n từ ấy l� th�n Ta, vua nước l�ng giềng l� Mục-kiền-li�n, quần thần nước đ� nay l� c�c Tỳ-kheo.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

12- Kinh Vua Nước Ba-La-Nại.

Xưa kia, th�i tử của vua nước Ba-la-nại, t�n l� Ca-lan, c� hai anh em. Khi vua cha qua đời, anh em nhường cho nhau, kh�ng chịu l�n ng�i. Người anh đem vợ trốn v�o trong n�i học đạo, đến ngụ b�n bờ s�ng.

Bấy giờ, ở nước kh�c c� một tội phạm, theo ph�p nước bị chặt cả tay ch�n, cắt tai mũi, bỏ b� tr�i s�ng. Tội nh�n k�u trời kể lể. Đạo sĩ nghe tiếng k�u thảm thiết, động l�ng thương cảm, nghĩ:

- �i! Người ấy l� ai m� khốn khổ đến thế! Ph�m người c� t�m Từ bao la l� qu�n m�nh nguy khốn để cứu �ch nạn cho mu�n lo�i, đ� chinh l� sự nghiệp của bậc Đại sĩ.

Liền lao m�nh xuống nước, rẽ s�ng, lướt d�ng, k�o b� v� bờ, rồi c�ng anh ta về chỗ ở, hết l�ng chăm s�c, thương tật khỏi dần, t�nh mạng được an to�n, suốt bốn năm trời thương nu�i kh�ng mệt mỏi. Người vợ d�m đ�ng kh�ng ngần ngại tư th�ng với tội nh�n, �m mưu giết chồng. Người vợ kia bảo:

- Ngươi giết hắn đi, để ta c�ng ngươi chung sống với nhau.

Tội nh�n n�i:

- �ng ấy l� người hiền, cớ sao giết đi?

Người vợ lại n�i như lần trơớc. Tội nh�n n�i:

- T�i kh�ng c�n tay ch�n, kh�ng thể giết được.

Người vợ n�i:

- �ng cứ ngồi đ�, tự ta c� kế vậy.

B�n giả đau đầu, bảo chồng:

- Đ�y chắc l� do thần n�i l�m ra, thiếp muốn giải trừ. S�ng mai, thiếp theo ch�ng c�ng đi cầu ph�c.

Chồng n�i:

- Rất tốt.

Rạng ng�y vợ chồng liền l�n sườn n�i cao đến bốn mươi dặm, ba mặt v�ch n�i dựng đứng, nh�n thấy đ� sợ rồi. Người vợ n�i với chồng:

- Theo đ�ng ph�p, ch� g phải đứng hướng về ph�a mặt trời, để tự thiếp c�ng lễ.

Người chồng liền hướng theo ph�a mặt trời. Người vợ giả vờ đi quanh v�i v�ng, rồi th�nh l�nh x� chồng rơi xuống n�i. Nhưng nhờ lưng chừng n�i c� c�y nh� ra, l� c�y rậm rạp lại mềm mại, đạo sĩ chụp lấy c�nh dừng lại được. Tr�i c�y ấy ngon ngọt, ăn v�o th� to�n mạng. Cạnh c�y c� một con r�a, h�ng ng�y cũng đến ăn tr�i c�y, thấy tr�n c�y c� người, n�n sợ chẳng d�m đến. Nhịn đ�i đ� năm ng�y, r�a b�n liều tới t�m tr�i c�y, cả hai kh�ng hại nhau n�n trở th�nh gầ n gũi. Một h�m, đạo sĩ nhảy cỡi l�n lưng r�a, r�a hoảng kinh ph�ng đại xuống đất. Nhờ Thi�n thần n�ng đỡ, n�n cả hai kh�ng hề hấn g�� Nh�n đ�, đạo sĩ trở về nước cũ. Người em đem đất nước nhường lại cho anh. Người anh lấy l�ng độ lượng rộng lớn của m�nh thương khắp, cứu gi�p quần sinh, l�m vua cai trị nước ấy. Cứ s�ng ng�y ra l� bố th�, trong v� g bốn trăm dặm, người, ngựa, xe, cộ, c�c vật b�u, đồ ăn thức uống... mọi người tự do lấy m� d�ng. Đ�ng, T�y, Nam, Bắc vua đều ban �n huệ, nu�i dưỡng như vậy. C�ng �n, tiếng tốt vang khắp nơi, mười phương đều ca ngợi đức độ của vua.

Người vợ, tưởng chồng đ� chết, người trong nước kh�ng ai biết m�nh, n�n c�ng người chồng t�n tật về nước, rồi tự giải b�y về ho�n cảnh cưới nhau, gặp l�c đời suy loạn, th�n lại t�n phế, nghe thi�n vương từ bi thi �n n�n đến xin được cứu gi�p. Người trong nước khen b� như vậy n�n m�ch rằng:

-Thi�n vương l�ng Từ ban khắp, nu�i dưỡng hết quần sinh, s�ng mai ng�i sẽ ra cửa th�nh đ�ng bố th�, ngươi đến đ� m� đ�n xin. Qu� trọng hạnh tốt của ngươi, ắt ng�i sẽ cho ngươi nhiều đấy.

Rạng ng�y, ch�ng theo vua xin ăn. Nh� vua ngầm biết đ� l� vợ m�nh, n�n n�i hết đầu đu�i sự việc về người vợ ấy cho quần thần nghe. Một vị quan t�u:

- Phải thi�u sống người đ� đi.

Một vị kh�c thưa:

- Phải ch�m đi.

Vị quan chấp ph�p t�u:

- Ph�m g�y tội, kh�ng g� lớn hơn l� bỏ ch�nh theo t�, l�m những điều bội nghịch. Vậy phải đem người đ�n �ng hung dữ đ�ng đinh l�n lưng người đ�n b� độc �c, để ch�ng c�ng nhau m�i m�i.

Quần thần đều n�i:

- Phải đấy! H�y cho ch�ng theo chỗ ch�ng th�ch, để l�m r� việc giữ đ�ng ph�p.

Nh� vua đem mười điều thiện gi�o h�a mu�n d�n, mọi người đều vui mừng đ�n nhận. Nh� vua c�ng thần d�n sau khi chết đều sinh l�n c�i trời, c�n vợ chồng tội nh�n kia sau khi chết bị đọa v�o địa ngục.

Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

- Vị vua ấy l� th�n Ta, tội nh�n l� Điều-đạt, người vợ l� con g�i củ a Ho�i Vu.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

13- Kinh Vua T�t-H�a-Đ�n.

Xưa c� vị quốc vương hiệu l� T�t-h�a-đ�n, c� nghĩa l� Bố th� khắp tất cả. Ai c� điều cầu xin đều kh�ng tr�i �. Do bố th� như thế n�n t�n tuổi vua ấy vang khắp t�m phương, kh�ng ai l� kh�ng nghe biết.

Bấy giờn đức Văn-th�-sư-lợi muốn đến xem thử, n�n h�a l�m một người B�-la-m�n trẻ tuổi, từ nước kh�c đến thẳng cửa vương cung, n�i với quan giữ cửa:

- T�i từ xa đến muốn được yết kiến đại vương.

Khi nghe quan giữ cửa t�u như vậy, nh� vua rất vui mừng, liền ra tiếp đ�n như con gặp cha, trước l� ch�o hỏi, mời ngồi, rồi thưa:

- Đạo nh�n từ đ�u lại� tr�n đường lặn lội đến đ�y c� được khỏe kh�ng?

B�-la-m�n n�i:

- T�i ở nước kh�c, nghe c�ng đức của vua n�n đến để được gặp, nay muốn xin của cải.

Nh� vua n�i:

- Tốt lắm! Muốn xin g� l� được ngay, chớ c� ngần ngại! T�n ta gọi l� Bố th� tất cả. Vậy ng�i muốn xin những vật g�?

Vị B�-la-m�n n�i:

- T�i kh�ng xin vật g� kh�c, chỉ muốn được th�n vua l�m đầy tớ trai cho t�i v� vợ vua th� l�m tớ g�i cho t�i. Nếu được như thế th� nh� vua đi theo t�i.

Nh� vua rất vui mừng, đ�p:

- Tốt lắm! Nay th�n ta th� ta tự định được, nguyện đem th�n n�y giao cho đạo nh�n sai khiến. C�n vợ ta vốn l� con g�i của một vị đại quốc vương, phải đến hỏi � kiến xem sao.

Nh� vua liền v�o n�i với phu nh�n:

- Nay c� vị đạo nh�n, tuổi trẻ, đoan ch�nh, từ phương xa đến, muốn xin th�n ta về l�m tớ trai, nay lại muốn xin lu�n khanh về l�m tớ g�i, � khanh thế n�o?

Phu nh�n hỏi :

- Nh� vua đ� trả lời ra l�m sao?

Vua n�i:

- Ta đ� hứa l�m tớ trai cho �ng ấy rồi, nhưng chưa hứa cho khanh.

Phu nh�n n�i:

- Vua v� được việc cho ri�ng m�nh m� muốn bỏ nhau, kh�ng nghĩ đến việc độ cho thiếp.

Rồi phu nh�n theo vua ra thưa với đạo nh�n:

- Nguyện được đem th�n n�y d�ng cho đạo nh�n sai khiến.

Vị B�-la-m�n lại n�i với vua:

- Vua đ� x�t kỹ chưa? B�y giờ ta muốn đi đ�y.

Vua thưa với đạo nh�n:

- T�i b�nh sinh bố th� chưa từng hối hận, xin theo đạo nh�n.

B�-la-m�n n�i:

- C�c vị theo ta đều phải đi ch�n đất, kh�ng được mang giầy, đ�ng theo ph�p t�i tớ, kh�ng đơợc che giấu.

Nh� vua v� phu nh�n đều n�i:

- Thưa v�ng! Xin theo lời đại gia dạy bảo, kh�ng d�m tr�i lệnh.

Bấy giờ, vị B�-la-m�n liền dẫ n hai n� tỳ băng đường m� đi. Đức Văn-th�-sư-lợi liền h�a ra người kh�c, thay cho vua T�t-h�a-đ�n v� phu nh�n ở lạ i lo việc nước, khiến ở đ� mọi việc như cũ. Phu nh�n của vua vốn l� con g�i của mộ t đại quốc vương, đoan ch�nh v� song, tay yếu ch�n mềm, sinh trưởng ở chốn th�n cung, kh�ng hề cực khổ, th�n lại mang thai mấy th�ng, b� gắng đi bộ theo đại gia, to�n th�n đau đớn, ch�n cẳng bị thương, kh�ng thể tiến l�n trước, đ�nh mệt nhọc l� bước theo sau. Vị B� -la-m�n ngoảnh lại mắng:

- Ngươi l� tớ g�i phải theo ph�p tớ g�i, kh�ng thể c� th�i độ như ng�y trước.

Phu nh�n quỳ d�i, thưa:

- Kh�ng d�m thế, chỉ hơi mệt mỏi một ch�t n�n phải dừng lại nghỉ th�i.

Vị B�-la-m�n la:

- H�y mau đến đ�y, theo sau ta ngay!

Khi đến ph�a trước chợ của một nước, �ng B�-la-m�n b�n b�n ri�ng mỗi n� tỳ cho một chủ, c�ch nhau v�i dặm. C� �ng trưởng giả mua được tớ trai ấy, sai giữ nh� đất cho �ng ta, c� ai đem ch�n người chết th� thu thuế, kh�ng được l�m chuyện sai quấy. L�c n�y người tớ g�i đ� thuộc về phu nh�n của một đại gia hay ghen, ng�y đ�m bắt n�ng l�m việc kh�ng hở tay. Sau đ� v�i ng�y th� người tớ g�i chuyển bụng, sinh được một đứa con trai. Phu nh�n chủ giận dữ n�i:

- Người l� tớ sao c� đứa con ấy, mau đem giết đi!

Theo lời bảo của vợ đại gia, người nữ tỳ liền đem giết đứa b� ấy rồi mang đi ch�n, gh� sang chỗ người tớ trai. Hai người được gặp nhau, n�ng n�i:

- Thiếp sinh được một đứa con trai, nhưng nay đ� chết rồi, m� kh�ng mang theo tiền, đ�u c� thể dối ch�n được ở đ�y, phải kh�ng?

Người tớ trai n�i:

- Đại gia rất n�ng nảy, �ng ấy m� biết được th� tội t�i kh�ng nhỏ. N�ng h�y mang đi t�m chỗ kh�c, kh�ng n�n đứng ở đ�y.

Vua v� phu nh�n tuy được gặp nhau, nhưng kh�ng hề kể lể về chuyện cực khổ, l�ng đều kh�ng o�n giận. N�i năng như vậy trong gi�y l�t, chập chờn như trong giấc mơ, vua v� phu nh�n tự nhi�n trở lại ngồi tr�n ch�nh điện trong cung tại nước m�nh như trước, kh�ng g� kh�c. C�c quầ n thần, hậu cung thể nữ thảy đề u như cũ. Th�i tử vừa sinh cũng tự nhi�n sống. Trong l�ng vua v� phu nh�n tự ho�i nghi: "Duy�n cớ g� đến như vầy?"

Đức Văn-th�-sư-lợi, hiện th�n sắc tướng ngồi tr�n t�a sen bảy b�u ở trong kh�ng trung, khen:

- L�nh thay! Nay �ng bố th� ch� th�nh như vậy!

Vua v� phu nh�n v� c�ng vui mừng, liền đến trước mặt l�m lễ đức Văn-th�-sư-lợi v� họ thuyết giảng kinh ph�p. Ba ng�n quốc độ đều chấn động mạnh, d�n ch�ng khắp cả nước đều ph�t t�m cầu đạo quả V� thượng Ch�nh đẳng Ch�nh gi�c. Vua v� phu nh�n ngay l�c đ� liền đạt được quả Ph�p nhẫn bất khởi (V� sinh ph�p nhẫn).

Đức Phật bảo T�n giả A-nan:

- Đức vua thời đ� ch�nh l� th�n Ta, phu nh�n ng�y ấy nay l� C�u-di, th�i tử nay l� La-v�n.

Đức Phật dạy:

- N�y A-nan, Ta kiếp trước đ� từng bố th� như thế, v� tất cả mọi người n�n kh�ng tiếc th�n mạng, trải qua v� số kiếp kh�ng hề hối hận, kh�ng hề mong cầu danh lợi, tự đạt đến Ch�nh gi�c.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

14- Kinh Tu-Đại-Noa.

Xưa, vua nước Diệp-ba hiệu l� Thấp T�y, t�n l� T�t-x� d�ng ph�p ch�n ch�nh trị nước, d�n ch�ng kh�ng o�n. Nh� vua c� vị th�i tử t�n l� Tu-đại-noa, dung mạo tươi s�ng hơn đời, l�ng nh�n đức hiếu kh� s�nh, lu�n đem bốn t�m v� lượng cứu gi�p khắp, lời n�i kh�ng tổn thương người. Vua chỉ c� một người con n�n v� c�ng thương qu�.

Th�i tử thờ k�nh cha như thờ trời. Tới tuổi hiểu biết, thường nguyện bố th�, cứu gi�p mu�n lo�i để đời sau được hưởng phước v� c�ng. Người ngu kh�ng thấy sự biến đổi v� thường, n�n cho l� c� thể bảo tồn được. Kẻ sĩ c� tr� thấy r� năm nh� n�n hay chuộng bố th�. Chư Phật mười phương, Duy�n gi�c, Bậc V� Sở Trước, kh�ng ai l� kh�ng khen ngợi: Bố th� l� điều qu� nhất tr�n đời. Th�i tử liền bố th� c�ng khắp, ban cho tất cả c�c lo�i. Người muốn xin được ăn mặc, đ�p lời cho ngay; kẻ muốn v�ng bạc, ch�n b�u xe ngựa, ruộng nh�� xin g� cho nấy.

Tiếng thơm lan xa, bốn biển khen ngợi. Vua cha c� con voi trắng sức lực dũng m�nh chống cự một l�c được s�u mươi con voi thường. Nước địch đến g�y chiến, voi trắng lu�n chiến thắng. C�c vua b�n nhau:

- Th�i tử l� bậc Hiền th�nh xin g� cũng cho, n�n sai t�m người Phạm ch� đến chỗ th�i tử xin con voi trắng ấy. Nếu xin được voi, ch�ng ta sẽ trọng thưởng cho họ.

Đ�m Phạm ch� l�nh mạng đi liền. Họ mặc �o da nai, mang d�p, cầm b�nh, chống gậy, lặn lội trải qua c�c quận, huyện xa x�i, c� hơn ng�n dặm mới đến được nước Diệp-ba. Họ đều chống gậy, đứng một ch�n, hướng về cửa cung, gọi thị vệ n�i:

- Ta nghe Th�i tử bố th� kẻ ngh�o kh�, �n nhuần khắp mu�n lo�i n�n từ xa lặn lội đến xin c�i ta thiếu.

Vệ sĩ liền đem sự việc thưa l�n. Th�i tử nghe xong th� vui mừng, vội v�ng ra đ�n tiếp, như con gặp cha mẹ, c�i đầu s�t ch�n, an ủi, hỏi:

- Do đ�u m� qu� vị khổ nhọc đến th�n thể vậy! Muốn cầu xin điều g� m� phải đứng một ch�n thế?

Họ thưa:

- Đức s�ng của th�i tử chiếu khắp t�m phương, tr�n thấu đến trời xanh, dưới xuống tận suối v�ng, v�i vọi như Th�i sơn, ai m� kh�ng khen ngợi, k�nh ngưỡng. Ng�i l� con của vua trời, lời n�i ra ắt đ�ng tin tưởng, thường bố th� kh�ng tr�i � nguyện của mọi người. Nay ch�ng t�i muốn xin ng�i "con voi trắng đi tr�n hoa sen" t�n l� La-x�-h�a-đại-đ�n.

Th�i tử n�i:

- Tốt lắm! Xin d�ng c�c vị v�ng bạc, ch�n b�u, cứ mặc l�ng chọn lấy, kh�ng n�n tự l�m kh�!

Liền ra lệnh người hầu mau ch�ng trang bị cho voi trắng n�o l� b�nh v�ng, d�m bạc, rồi dắt đến ngay. Th�i tử tay tr�i nắm d�m voi, tay phải bưng b�nh v�ng r�t nước rửa tay c�c Phạm ch�.� C�c Phạm ch� vui mừng, ch� nguyện xong họ đều cỡi l�n voi, mỉm cười ra đi.

Tướng quốc, c�c quan kh�ng ai l� kh�ng buồn b�, c�ng n�i với nhau:

- Con voi ấy sức lực h�ng mạnh, nước nh� nhờ n� m� được an ổn. Kẻ địch đến đ�nh đều bị thua chạy. Nay th�i tử đ� đem cho nước cừu địch th� ta c�n dựa v�o đ�u?

Họ c�ng đến yết kiến vua, t�u r�:

- Con voi trắng ấy sức lực c� thể quật ng� s�u mươi con voi kh�c. Đối với nước, n� l� của b�u chống địch, vậy m� th�i tử đem cho kẻ th�. C�n kho t�ng trong nước mỗi ng�y một rỗng m� th�i tử tự � bố th� kh�ng ngừng nghỉ, khoảng v�i năm nữa ch�ng thần e rằng vợ con cả nước ắt sẽ trở th�nh vật bố th� hết.

Nh� vua nghe lời ấy, lặng buồn hồi l�u, rồi n�i:

- Th�i tử ham chuộng đạo Phật, lấy việc cứu gi�p kẻ bần c�ng, từ bi nu� i dưỡng mu�n lo�i l�m đầu c�c hạnh. Như thế, nếu ta cấm chỉ, hoặc bắt phạt th�i tử th� v� đạo.

B� quan đều n�i:

- Lời dạy thiết tha khu�n ph�p của đại vương, ch�ng thần kh�ng d�m tr�i, nhưng bắt phạt v� chuyện ngang ngược, ch�ng thần xin mạnh dạn t�u, cho trục xuất th�i tử ra khỏi nước đến nơi đồng ruộng th�n d� khoảng mười năm, để th�i tử thẹn m� tự hối lỗi. Đ� l� � nguyện của ch�ng thần.

Nh� vua liền sai sứ giả đến bảo th�i tử:

- Voi l� vật b�u của nước, sao lại đem cho kẻ địch? Nh� vua kh�ng nỡ phạt tội, vậy h�y mau ra khỏi nước!

Sứ giả phụng mạng đến n�i như thế. Th�i tử đ�p:

- Kh�ng d�m tr�i với mạng trời, nhưng nguyện xin bố th� gi�p kẻ ngh�o th�m bảy ng�y, rồi sẽ ra kh�i nước, kh�ng ch�t �n hận.

Sứ giả về t�u, vua bảo:

- Đi mau, ta kh�ng cho ph�p!

Sứ giả quay lại n�i:

- Lệnh vua chẳng cho.

Th�i tử xin một lần nữa:

- Kh�ng d�m tr�i mệnh trời, nhưng ta c� của ri�ng, kh�ng d�m x�m phạm của nước.

Sứ giả về t�u lại vua, vua liền cho ph�p. Th�i tử vui vẻ lệnh cho người hầu xem trong nước c� ai ngh�o thiếu th� khuy�n họ đến mau, theo chỗ cầu xin của họ m� thi �n cho hết. Đất nước, quan tước, ruộng nh�, của b�u� đều l� c�c thứ mộng ảo, tất cả đều bị hao m�n, hủy diệt.

H�ng triệu d�n ch�ng lớn nhỏ vội chạy đến cửa cung. Th�i tử đem đồ ăn, thức uống, quần �o, bảy b�u v� c�c thứ ch�u ngọc kh�c, tất cả đều cho theo chỗ mong muốn của d�n ch�ng. Bố th� xong xu�i, kẻ ngh�o đều trở n�n gi�u.

Vợ th�i tử t�n l� Man-để, con g�i h�ng vương giả, nhan sắc xinh đẹp, cả nước kh�ng hai, từ đầu đến ch�n đều mang chuỗi ngọc bảy b�u.

Th�i tử gọi vợ đến hỏi:

- H�y nghe lời ta n�i! Đại vương đ�y ta đến n�i Đ�n-đặc, thời hạn l� mười năm, n�ng c� biết kh�ng?

Người vợ cả kinh đứng l�n nh�n th�i tử, rơi lệ, n�i:

- Ch�ng c� tội t�nh g� m� bị trục xuất, phải bỏ đất nước gi�u sang đến ở nơi rừng s�u n�i thẳm vậy?

Th�i tử đ p lời vợ:

- V� ta bố th� l�m hao tổn t�i sản quốc gia, con voi danh tiếng l� vật b�u để chiến đấu m� ta cũng đem cho kẻ địch, n�n vua c�ng quần thần giận dữ trục xuất ta.

Vợ th�i tử liền b�y tỏ lời nguyện cho đất nước được gi�u thịnh, vua, t�i, c�ng h�ng triệu d�n ch�ng được sung t�c, sống l�u v� c�ng. Ri�ng n�ng sẽ lập ch�, c�ng th�i tử v�o chốn n�i đầm để th�nh tựu đạo quả với thệ nguyện rộng lớn.

Th�i tử n�i:

- N�i đầm kia l� nơi đầy những thứ đ�ng sợ, hổ lang, th� dữ, rất kh� dung th�n. Lại c�n độc tr�ng, y�u c�y, qu�i đ�, tệ quỷ, sấm chớp, gi�ng b�o, gi� mưa, m�y m� ... thật l� gh� rợn. Lạnh n�ng qu� mức, c�y cối kh� nương, gai gốc, sỏi đ� ... n�ng kh�ng kham nổi đ�u. N�ng l� con của bậc vương giả, sinh ở chốn vinh hoa, lớn l�n trong cung cấm, �o quần mịn m�ng, ăn uống ngon ngọt, nằm th� m�n trướng, �m nhạc lu�n vui tai, muốn g� được nấy. Nay ở nơi n�i đầm, nằm th� gối cỏ, ăn th� hoa tr�i, kh�ng phải ai cũng chịu được, liệu n�ng kham nổi chăng?

Vợ đ�p:

- Mịn m�ng, tốt đẹp, vật b�u, trướng m�n, ngon ngọt� liệu c� �ch g� cho m�nh khi c�ng với th�i tử phải sinh ly? L�c vua ra đi, d�ng cờ l�m hiệu, lửa lấy kh�i l�m hiệu, vợ lấy chồng l�m hiệu. Thiếp nay cậy nhờ th�i tử như con trẻ nương dựa mẹ cha. L�c th�i tử c�n ở trong nước bố th� khắp nơi, thiếp lu�n đồng t�nh, nay ch�ng sẽ trải hiểm nguy m� thiếp th� ở lại giữ lấy vinh hoa, h� c�n l� nh�n đạo sao! Hoặc giả c� kẻ đến xin, m� thiếp kh�ng c�n thấy th�i tử đ�u th� l�ng thiếp thương nhớ kh�ng ngu�i, ắt l� phải chết; chứ kh�ng c�n nghi ngờ g� nữa.

Th�i tử n�i:

- Nếu người nước xa đến xin vợ con, ta th� kh�ng tr�i � cầu xin của họ, c�n n�ng th� v� t�nh quyến luyến m� kh�ng chịu, h�a ra tr�i với đạo bố th� l�m dứt tuyệt �n lớn lao đ� từng thấm nhuần khắp, hủy hoại tr�ch nhiệm nặng nề của ta.

Vợ thưa:

- Sự bố th� của th�i tử thật l� hiếm thấy tr�n đời! N�n quyết th�nh tựu lời thệ nguyện lớn chớ c� mệt mỏi. Trăm ng�n kiếp kh�ng ai như ch�ng, lu�n tiếp nối v� ph�t huy tr�ch nhiệm nặng nề của Phật, thiếp chẳng d�m tr�i �.

Th�i tử n�i:

- Tốt.

B�n đem vợ con đến từ biệt mẹ, c�i đầu s�t đất, x�t xa từ tạ:

- Xin mẹ đừng lo nghĩ về ch�ng con, h�y giữ g�n v�c ngọc, việc nước c� g� xin mẹ nhiều phen d�ng t�m Từ can gi�n, kh�ng n�n để triều đ�nh mặc sức l�m oan uổng mu�n d�n. Phải nhẫn chịu điều kh�ng thể nhẫn, nhẫn được l� qu�.

Người mẹ nghe lời từ biệt, quay lại n�i với kẻ hầu:

- Th�n ta như đ�, l�ng như th�p cứng. Nay c� một đứa con m� bị đuổi đi, l�ng ta sao nỡ? Khi chưa c� con th� kết nguyện cầu tự, những ng�y mang thai th� như c�y ngậm hoa, đợi ng�y nở nhụy. Trời kh�ng cướp lời thệ ước n�n cho ta c� con, nu�i đến l�c trưởng th�nh m� nay phải sinh ly sao?

C�c phu nh�n, phi tần, hầ u thiếp� những người vốn ganh gh�t th� vui mừng ra mặt, chẳng c�n k�nh nể. Th�i tử v� vợ con c�i đầu lạy mẹ rồi lui ra. Trong cung, người lớn kẻ nhỏ ai ai cũng nghẹn ng�o. Th�i tử ra cửa th�nh c�ng với trăm quan v� d�n ch�ng buồn b� n�i lời từ biệt rồi tất cả đều đi ra khỏi th�nh. Mọi người kh�ng ai l� kh�ng trộm nghĩ:

- Th�i tử l� Th�nh linh của đất nước, l� thứ t�n qu� nhất trong c�c vật b�u, sao cha mẹ ng�i đ�nh l�ng trục xuất?

Th�i tử ngồi ở ngo�i th�nh, cảm tạ những người tiễn đưa, bảo họ trở về nh�. D�n ch�ng đều b�i phục, ai cũng thương x�t. C� người lăn ra đất k�u trời, �m thanh vang động cả nước.

Th�i tử c�ng vợ con l�n đường. Khi biết m�nh đ� c�ch xa đất nước, th� cả nh� tạm ngồi nghỉ dưới một b�ng c�y. C� một Phạm ch� từ xa đến xin, th�i tử liền cởi chiếc �o qu� nơi th�n m�nh v� c�c ch�u ngọc của vợ cho hết, rồ i bảo vợ con l�n xe tự tay m�nh cầm cương. Vừa sắp l�n đường, th� c� một Phạm ch� đến xin con ngựa, Th�i tử b�n th�o ngựa ra cho, rồi tự m�nh k�o xe ra đi. Lại gặp Phạm ch� kh�c đến xin chiếc xe, th�i tử liền d�u vợ con xuống xe, lấy xe cho kẻ ấy. Xe ngựa, �o quần, ch�u b�u tr�n người v� c�c vật kh�c đều đ� cho hết kh�ng c�n g�. Th�i tử b�n bảo vợ bế con g�i, c�n m�nh th� bồng con trai ra đi. Khi c�n ở trong nước, bố th� cho kẻ kh�c voi qu�, ch�u b�u, xe ngựa... đến nỗi bị đuổi ra khỏi nước lưu đ�y m� chưa hề giận dữ, hối hận, l�ng vẫn lu�n h�a hợp vui vẻ đi v�o n�i.

Trải qua hai mươi mốt ng�y mới đến được n�i Đ�n-đặc. Th�i tử thấy trong n�i c�y cối sum s�, suối chảy nước trong, tr�i ngọt đầy dẫy, le le, nhạn, uy�n ương� dạo chơi đ�y đ�, h�ng trăm lo�i chim r�u r�t h�a nhau vui h�t. Th�i tử thấy thế, gọi vợ bảo:

- N�ng xem n�i ấy c�y cối rợp trời, �t c� gẫy đổ, chim bầy k�u h�t giọng thật dễ thương, nơi nơi đều c� suối chảy, hoa quả rất nhiều, c� thể d�ng l�m đồ ăn thức uống, chỉ lấy đạo l�m sự nghiệp, kh�ng n�n tr�i với thệ nguyện.

Trong n�i c�c đạo sĩ đều giữ vững tiết th�o, hiếu học.

C� một đạo sĩ t�n l� A-ch�u-đ�, ở l�u trong n�i, đạo đức th�m diệu cao xa. Th�i tử c�ng vợ con t�m đến đảnh lễ, rồi chắp tay đứng, hướng về đạo sĩ, thưa:

- T�i đem vợ con đến đ�y học đạo, c�i xin ng�i rủ l�ng Từ rộng lớn dạy bảo cho ch� nguyện t�i được th�nh tựu.

Đạo sĩ chỉ dạy g� th�i tử đều nghe theo. Rồi lấy c�y cỏ l�m nh�, y phục sơ s�i, ăn tr�i c�y, uống nước suối. Đứa con trai t�n l� Da-lợi mặc �o cỏ nhỏ, thường theo b�n cha, b� g�i t�n l� Kế-noa-di�n mặc �o da nai theo mẹ ra v�o. Ở trong n�i qua một đ�m th� trời l�m cho nước suối tăng th�m vị ngọt, sinh nhiều c�y thuốc qu�, quả ngon đầy c�nh.

Về sau, c� �ng Phạm ch� gi� ngh�o, ở huyện Cưu-lưu, vợ �ng tuy nhiều tuổi nhưng nhan sắc đoan ch�nh, thường mang b�nh đi lấy nước, h�m ấy, gặp một người trẻ tuổi ngăn lại, đ�a cợt:

- B� sống ngh�o khổ vậy th� lấy g� để nu�i th�n? Tham chi t�i sản của l�o gi� ấy m� theo sống với hắn? L�o gi� ấy học đạo sai đ�ng kh�ng th�ng, thời gian gi�o h�a kh� mong th�nh được, một người ngu si điếc l�c m� b� c�n tham g� ở đấy? H�nh d�ng th� vừa xấu vừa đen, mũi th� m�o lệch, th�n thể th� quắt queo, mặt nhăn nh�m, m�i vễu ra, n�i năng lắp bắp, hai mắt lại xanh giống như mắt quỷ� to�n th�n kh�ng chỗ n�o đẹp, ai m� chẳng gớm ghiếc! B� l�m vợ hắn kh�ng thấy xấu hổ, ch�n ngấy sao?

Người vợ nghe lời ch� bai ấy b�n rơi nước mắt, n�i:

- T�i thấy �ng ấy t�c bạc phơ như sương phủ c�y, sớm hiện chiều tan, l�ng mong cho �ng ta sớm chết nhưng chưa được toại nguyện. Kh�ng như thế th� l�m g�?

B� trở về nh� kể lại việc tr�n với chồng, rồi n�i:

- �ng phải c� t�i tớ để sai bảo, t�i kh�ng đi lấy nước nữa đ�u. Nếu gặp chuyện như h�m nay th� t�i bỏ �ng th�i.

Người chồng bảo:

- T�i ngh�o lấy đ�u ra t�i tớ để sai khiến?

Người vợ n�i:

- T�i nghe c� bậc Thượng sĩ bố th� t�n l� Tu-đại-noa, v� l�ng Từ rộng lớn cứu gi�p mọi người l�m hao tổn của cải quốc gia, n�n vua c�ng quần thần đ�y v�o trong n�i. Vị ấy c� hai người con, nếu �ng xin th� sẽ cho ngay.

Người vợ n�i nhiều lần, v� thương vợ n�n kh� tr�i �, �ng ta liền nghe theo lời vợ t�m đến nước Diệp-ba, tới thẳng cửa cung, n�i:

- Th�i tử được b�nh an chăng?

Vệ sĩ t�u l�n, vua nghe lời ấy th� nghẹn ng�o, nước mắt chan h�a, hồi l�u mới n�i:

- Th�i tử bị đuổi đi cũng chỉ v� bọn n�y, m� nay lại đến nữa sao?

Vua cho người gọi đến, an ủi rồi hỏi hắn tới l�m g�?

Phạm ch� thưa:

- Tiếng thơm của th�i tử thấm nhuần khắp, xa gần đều ca ngợi, n�n t�i từ xa t�m tới đ�y để nương nhờ, mong được sống tiếp.

Vua bảo:

- Ch�u b�u của th�i tử bố th� hết sạch rồi, nay đang ở trong n�i s�u, ăn mặc c�n kh�ng đủ, lấy g� bố th� cho �ng?

L�o thưa:

- Đức mầu của th�i tử lồng lộng, d� xa x�i cũng hết sức ngưỡng mộ, huống chi được nh�n thấy dung quang, th� d� mất mạng cũng kh�ng hối hận.

Vua sai người chỉ cho l�o đường tắt. Tr�n đường đi gặp người thợ săn, l�o hỏi:

- �ng từng trải qua nhiều n�i, c� gặp th�i tử chăng?

Người thợ săn vốn biết th�i tử bị trục xuất l� v� bọn n�y, n�n nổi giận mắng:

- Ta ch�m đầu ngươi đấy; chớ hỏi th�i tử l�m chi?

Phạm ch� vừa xấu hổ vừa rồi sợ h�i, nghĩ: "Ta ắt bị t�n n�y giết mất". Rồi l�o quyền biến, n�i dối với người thợ săn:

- Vua v� quần thần sai t�i đi gọi th�i tử về lại nước để l�m vua.

Người thợ săn đ� p:

- Tốt 1ắm.

Rồi vui vẻ chỉ chỗ ở của th�ỉ tử. L�o từ xa trong thấy một m�i nh� nhỏ, th�i tử cũng thấy l�o đi đến. Hai đứa b� thấy l�o Phạm ch� n�y th� trong l�ng kinh sợ, anh em b�n với nhau:

- Cha ta vốn ưa bố th�, m� nay �ng n�y t�m đến của cải lại kh�ng c�n g�, ắt cha đem anh em m�nh cho �ng ấy chăng!

Ch�ng b�n dắt tay nhau chạy trốn. C� sẵn hố do mẹ đ�o từ trước c� thể dung th�n được, hai đứa b�n v�o trong đ�, lấy củi phủ l�n, c�ng dặn nhau:

- Cha c� gọi th� đừng l�n tiếng.

Th�i tử hỏi thăm l�o ta v� mời ngồi trước m�nh, lấy tr�i c�y, nước uống b�y trước mặt. Ăn quả, uống nước xong, th�i tử an ủi �ng ấy:

- Trải qua đường xa chắc �ng mệt mỏi lắm?

L�o đ�p:

- T�i từ xa đến, to�n th�n đau nhức v� rất đ�i kh�t, đức thơm của th�i tử lan tỏa khắp, nơi nơi đều ca tụng, lồng lộng chiếu xa như Th�i sơn, Thi�n thần, Địa kỳ, ai m� kh�ng vui mừng. V� thế n�n nay từ xa đến, t�m chỗ nương cho sự ngh�o c�ng, ng� hầu k�o d�i mạng sống nhỏ nhoi.

Th�i tử �y n�y đ�p:

- T�i kh�ng tiếc với �ng g� cả, nhưng của cải đều hết rồi.

Phạm ch� n�i:

- C� thể đem hai đứa trẻ cấp dưỡng cho gi� n�y.

Th�i tử đ�p:

- �ng từ xa đến đ�y xin hai đứa trẻ, ắt kh�ng tr�i �.

Th�i tử lớn tiếng gọi con. Anh em ch�ng sợ qu� n�n n�i với nhau:

- Cha ta gọi t�m, ắt l� đem cho quỷ đấy!

Ch�ng tr�i lệnh kh�ng l�n tiếng. Biết ch�ng ẩn n�p trong hố kia, th�i tử b�n giở củi ra thấy ch�ng. Hai đứa trẻ vội chạy ra �m 1ấy cha, run bần bật, kh�c l�c. Ch�ng vừa nức� nở vừa n�i:

- Đ� l� quỷ chứ kh�ng phải Phạm ch� đ�u. Con mấy lần thấy Phạm ch� rồi, nhưng chưa thấy thứ người n�o mặt m�y như vậy cả. Cha đừng đem ch�ng con cho quỷ ăn thịt. Mẹ ơi! Sao mẹ h�i quả về chậm thế, h�m nay nhất định l� bị quỷ nuốt rồi. Mẹ về t�m con, như tr�u mẹ t�m tr�u ngh�, thương x�t chạy như đi�n dại, nhất định cha sẽ hối hận cho m� xem.

Th�i tử n�i:

- Ta từ l�c l�m chuyện bố th�, chưa hề c� ch�t hối hận. Cha đ� hứa rồi, c�c con kh�ng được tr�i lời.

Phạm ch� n�i:

- Ng�i đ� lấy l�ng Từ rộng khắp m� cho t�i, nếu để mẹ c�c ch�u về ắt l�m hỏng �n lớn của ng�i, m� cũng tr�i với bản nguyện của t�i, chi bằng sớm đem đi th� hơn.

Th�i tử n�i:

- �ng cầu xin trẻ n�n từ xa t�m đến, t�i nhất định kh�ng d�m tr�i, vậy h�y mau đi đi.

Rồi th�i tử tay phải r�t nước rửa tay cho Phạm ch�, tay tr�i dắt con giao cho l�o ta.

Phạm ch� n�i:

- T�i gi� yếu, nếu hai trẻ chạy trốn về nơi chỗ mẹ ch�ng th� t�i l�m sao bắt được? Th�i tử rộng cho xin h�y tr�i ch�ng lại rồi mới trao cho t�i.

Th�i tử giữ hai con để cho Phạm ch� tr�i lại, tự tay nắm mối d�y, hai đứa trẻ lăn ra đất, vật v� trước mặt cha, nức nở g�o k�u mẹ:

- Thi�n thần địa kỳ, c�c Thần n�i rừng, xin h�y một lượt th�c gọi l�ng dạ mẹ con: "Hai trẻ đ� bị đem cho người rồi, phải mau bỏ việc h�i hoa quả kia để được một lần gặp gỡ!"

Ai o�n cảm động cả trời đất, thần n�i x�t thương tạo n�n tiếng vang như sấm động. Người mẹ l�c n�y đang h�i tr�i, thấy l�ng bỗng n�n nao, ngước nh�n trời xanh kh�ng thấy m�y mưa, mắt b�n phải m�y động, n�ch b�n tr�i ngứa ng�y, hai v� sữa chảy ra li�n tục. Người mẹ nghĩ: "Điều n�y lạ qu�! Ta c�n h�i quả l�m chi, phải mau trở về xem thử con ta c� chuyện g� chăng?"

Rồi b� bỏ việc h�i quả, vội v�ng quay về, b�ng ho�ng như cuồng dại. Đế Th�ch nghĩ: "Bồ-t�t ch� cao cả, muốn ho�n th�nh tr�ch nhiệm nặng nề của lời thệ nguyện s�u rộng ấy, nếu vợ về đến th� sẽ hủy hoại ch� cao kia". B�n h�a ra sư tử ngồi l� l� ngang giữa đường đi. Người vợ n�i:

- Ngươi l� ch�a trong lo� i th�, ta cũng l� con vua của lo�i người, đều ở trong n�i n�y. Ta c� hai đứa con h�y c�n thơ dại, s�ng giờ chưa ă� g� đang mong ta về

Sư tử tr�nh đi, người vợ l�n đường. Rồi trời lại h�a cọp� đợi cho Phạm chi đi xa rồi mới chịu lui. Người vợ trở về, thấy th�i tử ngồi một m�nh, n�ng buồn b�, sợ h�i hỏi:

- Con ta đ�u rồi m� ch�ng ngồi một m�nh? Hai con thường ng�ng tr�ng thần thiếp h�i quả về l� chạy a v�o người thiếp, nằm lăn ra đất, rồi lại đứng dậy, nhảy nh�t vui cười n�i rằng mẹ đ� về, con đ�i được no! Nay sao kh�ng thấy ch�ng, hay đ� đem cho người n�o rồi? Khi thiếp ngồi th� con đứng, đứa b�n phải, đứa b�n tr�i, thấy m�nh thiếp lấm bụi ch�ng tranh nhau phủi sạch. Nay con kh�ng thấy lại chỗ mẹ, cũng chẳng thấy đ�u cả, hay ch�ng đ� đem cho ai sao? H�y mau n�i ra cho thiếp biết. Cầu c�ng trời đất, thật t�nh kh� n�i, ch�ng cho cả đến con hiền nối d�i! Nay đồ chơi của con, n�o voi ngựa, tr�u, heo... bằng đất v� c�c vật kh�c ngổn ngang tr�n mặt đất n�y, thấy m� thương t�m, thiếp đến ph�t cuồng mất. Ch�ng đ� đem con l�m mồi cho cọp, s�i, quỷ qu�i, đạo tặc nuốt rồi sao? H�y mau cởi mở g�t mắc n�y, nếu kh�ng thiếp chẳng thể sống nổi!

Th�i tử hồi l�u mới l�n tiếng:

- C� một Phạm ch� từ xa đến xin hai con. �ng ta n�i l� tuổi gi� sức yếu muốn c� người gi�p đỡ n�n t�i đem ch�ng cho �ng ấy rồi.

Người vợ nghe n�i thế, x�c động lăn ra đất, vật v�, kh�c thương, nước mắt đầm đ�a, n�i:

- Thật đ�ng như ta đ� thấy trong giấc mộng. Một đ�m thiếp nằm mơ thấy một Phạm ch� gi� ngh�o t�ng, quẫn b�ch đến cắt hai v� của thiếp rồi mang chạy đi mất. Th� ra ch�nh l� chuyện h�m nay đ�y!

Rồi b� kh�c l�c k�u trời, vang động cả một v�ng n�i:

- Con ta đ� như thế, biết đ�u m� t�m!

Th�i tử thấy vợ buồn thương qu� thảm thiết b�n gọi, bảo:

- Ta vốn c�ng n�ng đ� thề tu�n giữ nẻo hiếu cao rộng, ch� ta theo đạo lớn cứu gi�p ch�ng sinh, n�n họ xin g� ta cho nấy. Lời thề đ� r� r�ng, m� nay sao n�ng qu� buồn thương l�m loạn t�m ta?

Vợ n�i:

- Th�i tử cầu đạo, phải kh� nhọc đến thế sao! Ph�m kẻ sĩ sống nơi gia đ�nh, đều qu� trọng vợ con, ai ai cũng vậy. Huống chi l� bậc được mọi người t�n k�nh. Rồi nguyện: "Xin cho cầu g� được nấy như Bậc Nhất Thiết Tr�".

Đế Th�ch v� chư Thi�n c�ng b�n với nhau:

- Đạo bố th� của th�i tử rộng lớn v� c�ng, ch�ng ta n�n thử th�ch đến vợ, xem l�ng ng�i thế n�o?

Rồi Đế Th�ch h�a th�nh vị Phạm ch� đến trước th�i tử thưa:

- Nghe ng�i mang l�ng nh�n từ như trời đất, tế độ khắp quần sinh, bố th� kh�ng tr�i � người xin, n�n đến nhờ cậy. Đức hiền trinh của vợ ng�i thơm tỏa lan xa n�n t�i đến xin b�, chắc ng�i chịu cho chứ?

Th�i tử đ�p:

- Rất tốt.

Rồi th�i tử tay phải r�t nước rửa tay cho Phạm ch�, tay tr�i dắt vợ. Khi vừa muốn trao cho �ng ấy th� chư Thi�n ca ngợi, kh�ng ai l� kh�ng khen hay. Trời đất bỗng nhi�n chấn động mạnh, người quỷ đều kinh h�i. Phạm ch� n�i:

- Th�i ta kh�ng nhận đ�u.

Th�i tử hỏi:

- Người vợ n�y h� c� g� xấu sao? Mọi c�i xấu của đ�n b� người n�y đều kh�ng c�, c�n về lễ nghĩa của ph�i nữ th� người n�y đứng đầu, đầy đủ. Hơn nữa, vua cha n�ng chỉ c� một người con g�i n�y th�i. N�ng đ� hết l�ng theo lễ thờ chồng, kh�ng nề h� chuyện lầm than khổ cực. Ăn mặc th� vui, kh�ng hề đ�i hỏi ngon đẹp; si�ng năng khỏe khoắn, nhan sắc hơn người. �ng n�n nhận cho t�i vui l�ng, đ� l� c�ch tốt nhất để dứt mọi bận lo về sau.

Phạm ch� n�i:

- Vợ ng�i hiền đức đ�ng như lời vừa n�i, t�i xin k�nh nhận lấy, rồi đem gởi lại cho ng�i kh�ng được đem cho người kh�c.

Rồi trời lại n�i tiếp:

- Ta l� trời Đế Th�ch, kh�ng phải l� người thế tục, đến l� để thử th�ch ng�i. Ng�i chuộng tr� tuệ gi�c ngộ của Phật, h�nh b�ng ph�p tắc ấy kh� ai s�nh .được. Nay ng�i muốn nguyện g�, cứ mặc sức xin, sẽ được như �.

Th�i tử n�i:

- T�i nguyện được gi�u lớn, thường ưa bố th�, kh�ng hề tham lam hơn cả hiện nay. Xin khiến phụ vương t�i v� quần thần, d�n ch�ng trong nước nghĩ đến việc gặp nhau.

Trời Đế Th�ch n�i:

- Tốt.

Ngay khi đ� liền biến mất.

N�i về l�o Phạm ch� xin được hai đưa trẻ kia, mừng được như � n�n đi kh�ng biết mệt, l�i dẫn hai trẻ v� sắp được thỏa ước nguyện sai khiến. Hai đứa trẻ n�y vốn con ch�u h�ng vương giả, gi�u sướng tự do, nay phải rời cha mẹ, bị d�y tr�i buộc, khắp m�nh thương t�ch, thường kh�c gọi mẹ, nhưng sợ đ�n roi n�n phải chạy theo l�o gi�. Nh�n l�c Phạm ch� ngủ, hai trẻ b�n chạy trốn, tự ng�m m�nh trong ao, lấy l� sen cỏ nhược phủ l�n, tr�ng nước b�m đầy nơi th�n. Phạm ch� tỉnh dậy đi t�m được hai trẻ, d�ng gậy đ�nh ch�ng dọc ngang khắp th�n thể, m�u chảy đỏ đất. Thi�n thần thương x�t n�n mở d�y, trị l�nh thương t�ch, l�m ra quả ngọt, khiến đất tr�n đường đi mềm mại, anh em h�i quả trao cho nhau ăn, c�ng bảo:

- Vị ngọt tr�i n�y kh�c n�o tr�i trong vườn vua, đất đ�y mềm mại giống như nệm b�ng của vua.

Anh em �m nhau ngước l�n trời gọi mẹ, kh�c than nước mắt ướt cả th�n m�nh. Chỗ Phạm ch� đi th� đất ấy gập gềnh, đầy những sỏi đ� gai g�c... th�n v� ch�n hắn giẫm phải, g�y lở l�i đau đớn. C�n nếu thấy tr�i c�y th� to�n l� đắng hoặc cay. Phạm ch� trở n�n gầy ốm, da bọc lấy xương, c�n hai đứa trẻ th� da dẻ hồng h�o, nhan sắc trở lại như trước. Khi về tới nh�, Phạm ch� h� hửng n�i với vợ:

- Ta v� n�ng xin được hai đứa n� tỳ, từ đ�y tha hồ sai khiến.

Người vợ nh�n bọn trẻ, n�i:

- N� tỳ kh�ng phải thế! Hai đứa trẻ n�y đoan ch�nh, ch�n tay mềm mại, kh�ng l�m được việc nặng nhọc, mau đem ra chợ b�n đi rồi mua lại đứa kh�c để sai bảo.

Lại bị vợ sai khiến, l�o định sang nước kh�c để b�n hai đứa trẻ. Nhưng trời l�m lộn đường, mới trở lại nước cũ. D�n ch�ng nhận biết ngay, đều n�i:

- Đ� l� con của th�i tử, ch�u của đại vương đấy.

Họ nghẹn ng�o chạy đến cửa cung t�u l�n. Vua cho gọi Phạm ch� đem hai trẻ v�o cung. Cung nh�n lớn nhỏ ai ai cũng sục s�i. Nh� vua gọi ch�ng lại muốn bồng, hai trẻ kh�ng đến, Nh� vua hỏi tại sao? Đứa trẻ trai thưa:

- Xưa l� ch�u vua, nay l� n� tỳ. Kẻ n� tỳ hạ tiện sao d�m ngồi tr�n gối vua được?

Vua hỏi Phạm ch�:

- Ngươi h�y n�i r�, do đ�u m� c� hai đứa trẻ n�y?

Phạm ch� cứ như sự việc cũ tr�nh b�y. Nh� vua hỏi:

- B�n trẻ được bao nhi�u tiền?

Phạm ch� chưa kịp đ�p th� đứa ch�u trai đ� vội cất tiếng n�i:

- Con trai gi� một ng�n đồng bạc, tr�u đực một trăm con. Con g�i th� gi� hai ng�n đồng v�ng, tr�u c�i hai trăm con.

Nh� vua hỏi:

- Con trai lớn hơn m� gi� thấp, con g�i nhỏ hơn m� gi� cao, v� duy�n cớ g� vậy?

Đứa b� đ�p:

- Th�i tử vừa l� bậc Th�nh vừa c� l�ng nh�n từ, bố th� thấm nhuần khắp cả trời đất, thi�n hạ vui mừng, nhờ cậy y như con trẻ nương v�o cha mẹ. �ng ấy đ� đạt được nẻo s�ng ch�i tốt đẹp cho thi�n hạ m� bị lưu đ�y nơi n�i đầm xa x�i, l�m bạn với cọp s�i, độc tr�ng, ăn tr�i c�y, mặc �o cỏ, mưa gi� sấm s�t lu�n đe dọa con người, quả l� thứ tệ mạt c�ng loại với cỏ r�c! Nh�n thấy sự ruồng bỏ n�� đủ bi t con tra� gi� thấp. C�� con g�� củ a thứ d�n c� ch�t nhan sắc th� được đem v�o cung, nằm th� đệm l�ng, đắp th� trướng b�u, mặc th� �o quần nổi tiếng trong thi�n hạ, ăn đều l� những m�n của thi�n hạ cống d�ng. Xem đ� th� biết con g�i đắt gi� hơn.

Nh� vua n�i:

- Trẻ con mới t�m tuổi m� đ� c� c�ch l� luận của bậc cao sĩ, huống chi l� cha n�!

Cung nh�n lớn nhỏ nghe ch�u vua n�i lời b�ng gi� như vậy, kh�ng ai m� kh�ng thương x�t. Phạm ch� n�i:

- T�i xin b�n bọn trẻ gi� một ng�n đồng bạc, tr�u đực tr�u c�i mỗi thứ một trăm con. Đ�ng như vậy th� tốt, bằng kh�ng th� th�i.

Nh� vua n�i:

- Được.

Rồi vua liền ban cho đủ số đ�. Phạm ch� lui ra. Vua ẵm hai ch�u đặt l�n gối m�nh rồi hỏi:

- L�c trước ch�u kh�ng đến đ�y, sao b�y giờ đến mau vậy?

Thưa:

- L�c trước ch�u l� n� tỳ, c�n b�y giờ l� ch�u vua.

Vua hỏi:

- Cha ch�u ở trong n�i tự kiếm ăn ra sao?

Hai trẻ đ�p:

- Tự sống được l� nhờ rau cỏ v� tr�i c�y. Ng�y ng�y vui với mu�ng th�, chim ch�c, l�ng kh�ng vướng bận ch�t buồn lo.

Nh� vua sai sứ đi đ�n th�i tử về. Sứ giả l�n đường.

Bấy giờ trong n�i c�y cối đều c�i xuống ngẩng l�n, co duỗi tợ như quỳ lại l�m lễ. H�ng trăm lo�i chim h�t bi ai l�m cảm động l� ng người. Th�i tử n�i:

- Điềm ứng g� đ�y?

Người vợ nằm dưới đất n�i:

- L�ng của phụ vương đ� cởi mở, cho sứ đến đ�n ch�ng ta về! Thần đất rất vui, n�n khởi l�n điềm như thế.

Từ khi mất con, vợ th�i tử cứ nằm m�i dưới đất. Khi sứ giả đến, mới đứng dậy b�i mệnh vua. Sứ giả n�i:

- Vua c�ng ho�ng hậu bỏ ăn, nuốt lệ, th�n mạng ng�y một suy yếu, nhớ tr�ng mong gặp th�i tử.

Th�i tử quay người nh�n khắp bốn ph�a, quyến luyến cảnh c�y cối suối nước nơi n�i rừng, gạt nước mắt m� bước l�n xe.

Từ l�c sứ giả ra đi, cả nước vui mừng, qu�t dọn đường s� sạch sẽ, treo sẵn trướng m�n, đốt hương, tung h�, tấu kỷ nhạc, giăng treo cờ đẹp lọng qu�� Cả nước k�o nhau đi ch�c thọ đ�ng nhiều v� kể. Th�i tử v�o th�nh dập đầu tạ lỗi, rồi lui ra an ủi hỏi han mọi người. Nh� vua lại đem kho b�u của nước giao cho th�i tử, khuyến kh�ch ng�i bố th�. D�n ch�ng ngh�o kh� của c�c nước l�ng giềng đầu đu�i quy thuận như c�c d�ng s�ng đổ về biển cả. Những th� o�n cũ đều ti�u tan, thảy đến triều b�i dưng biểu xưng thần, v�ng lệnh hiến cống. Giặc cướp chuộng nh�n từ, trộm cắp đua nhau bố th�, đao binh cất v�o kho, nh� t� được dẹp bỏ, mu�n lo�i m�i an lạc, mười phương đều khen ngợi� t�ch đức kh�ng ngừng, n�n đạt được đạo Ch�nh ch�n v� sở trước của Như Lai, l� đạo Ch�nh gi�c tối thượng, một m�nh qua lại ba c�i, l�m vua của c�c bậc Th�nh.

Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

- Ta nhận lấy tr�ch nhiệm nặng nề của chư Phật, thề cứu gi�p mu�n lo�i, tuy phải chịu nhiều cực khổ, nay mới l�m bậc t�n qu�, dứt mọi sự ngăn che.

Th�i tử sau khi chết sinh l�n c�i trời Đ�u-suất. Từ c�i ấy, hạ sinh nơi cung vua Bạch Tịnh, nay l� th�n ta. C�n phụ vương l�c đ� l� A-nan, người vợ nay l� C�u-di, con trai l� La-v�n, con g�i l� mẹ của A-la-h�n Ch�u Tr�, trời Đế Th�ch l� Đức Di-lặc, thợ săn l� Ưu-đ�-da, đạo sĩ A-ch�u-đ� l� Đại Ca-diếp, người Phạm ch� b�n trẻ con l� Điều-đạt, vợ Phạm ch� ấy nay l� vợ của Điều-đạt, t�n l� Chi�n-gi�.

Th�n mạng ta từ xưa đến nay lu�n chuy�n cần, thọ khổ kh�ng lường, nhưng trọn kh�ng hề sợ h�i m� tr�i với lời thề lớn, đem ph�p bố th� v� c�c đệ tử m� thuyết giảng r�.

Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

KINH LỤC ĐỘ TẬP

Q1�� Q2�� Q3�� Q4�� Q5�� Q6�� Q7�� Q8

KINH LỤC ĐỘ TẬP

H�n Dịch: Đời Đ�ng Ng�, Sư-M�n Khương Tăng Hội, Người Nước Khương Cư.

Việt Dịch: Linh-Sơn Ph�p Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN 3

Chương I: BỐ TH� ĐỘ V� CỰC (tt)

15-� Nghe như vầy:

�� Một thời, Đức Phật ở tại khu l�m vi�n Kỳ-đ� cấp c� độc, thuộc nước X�-vệ. Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Thuở xưa c� vị quốc vương hiệu l� H�a Mặc. Nh� vua thi h�nh ch�nh s�ch nh�n từ, b�nh đẳng, thương d�n như con, theo đ�ng ph�p trị nước, n�n d�n ch�ng kh�ng hờn o�n. Đất nước ấy rất rộng lớn, nhiều quận, huyện, mọi xứ đều sung t�c, ngũ cốc được m�a, trong nước kh�ng c� thi�n tai độc hại, con người sống đến t�m vạn tuổi. H�a Mặc l� bậc vua Th�nh, mệnh lệnh lu�n r� r�ng, Ho�ng hậu, qu� nh�n, b� quan, người hầu... đều phải chấp h�nh đ�ng kỷ cương của phận l�m t�i, đem ch�nh ph�p dạy cho bộ phận của m�nh quản l�. Nh� vua thường thể hiện t�m từ, thương tưởng ch�ng sinh, buồn cho họ v� ngu m� đi�n đảo để tự đọa lạc, n�n dốc t�m giữ nguồn đạo, thương y�u cứu gi�p, mu�n lo�i như trời Đế Th�ch. T�m s�t sinh, trộm cấp, d�m dật, n�i hai lưỡi, n�i lời độc dữ, n�i dối, n�i th�u dệt, ganh gh�t, s�n hận, ngu si... những điều hung �c như thế kh�ng c�n. Hiếu thuận với cha mẹ, k�nh y�u tộc họ, t�m theo người hiền, qu� trọng bậc Th�nh, tin Phật, tin Ph�p, tin theo lời dạy của bậc Sa-m�n, tin l�m l�nh th� được phước, l�m �c th� bị họa, lấy mười điều thiện-trumg ch�nh ấy l�m ph�p s�ng, tự m�nh chấp h�nh. Ngo�i ra, c�n ban lệnh từ ho�ng hậu, cung phi xuống đến tiện thiếp, đều khiến tu�n theo, c�ng nhau l�m điều l�nh, bố c�o cho thần d�n lớn nhỏ khắp b�n trấn mang đọc, l�ng ghi nhớ để tu tập.

�� Bấy giờ, trong nước c� một người ngh�o khổ kh�ng chịu nổi cảnh kh�n c�ng, chẳng c�n kế g� n�n đi ăn trộm, người chủ t�m được đem đến t�u vua. Nh� vua hỏi:

�� -Ngươi ăn trộm phải kh�ng?

�� Kẻ trộm t�u:

�� -Quả thật l� con ăn trộm!

�� Vua hỏi:

�� -V� sao ngươi đi ăn trộm?

�� Kẻ trộm thưa:

�� -Con thật qu� c�ng khốn, kh�ng c� g� để nu�i th�n, đ�nh tr�i ph�p s�ng của bậc Th�nh, đạp lửa m� đi ăn trộm.

�� Nh� vua thương x�t kẻ ấy, khen l� th�nh thật, nhưng trong l�ng cảm thấy hổ thẹn, b�n than d�i:

�� -D�n đ�i tức l� ta đ�i, d�n lạnh tức như ta kh�ng c� g� để cheth�n.

�� Lại n�i:

�� -Thế lực của ta c� thể l�m cho nước kh�ng c�n người ngh�o. C�i khổ, c�i vui của d�n đều do nơi ta m� th�i.

�� Nh� vua liền đại x� cho cả nước, lệnh xuất ch�u b�u trong kho bố th� cho kẻ ngh�o thiếu, người đ�i kh�t liền được ăn uống, người r�t được �o, kẻ bệnh được cấp thuốc men, ruộng vườn, nh� cửa, v�ng bạc, ch�u b�u, xe ngựa, tr�u tiền. Vua cứ cho theo � của d�n xin. C�c lo�i chim bay, th� chạy, cho tới c�n tr�ng, cả đến ngũ cốc, cỏ c�y cũng theo sở th�ch của ch�ng.

�� Từ khi nh� vua thực h�nh bố th� th� nước mạnh, d�n gi�u, c�ng th�c đẩy nhau giữ đạo. D�n kh�ng c� người s�t sinh, trộm cắp của người kh�c, gian d�m đối với phụ nữ, n�i hai lưỡi, n�i lời �c, n�i dối, n�i lời th�u dệt, ganh gh�t, s�n hận, ngu si. L�ng hung �c, ngu muội lặng lẽ ti�u mất. Nh�n d�n đều tin Phật, tin Ph�p, tin Sa-m�n, tin l�m l�nh được phước, l�m �c bị họa. cả nước đều vui, roi gậy kh�ng thi h�nh, kẻ cừu địch đến xưng thần, dụng cụ chiến tranh mục n�t trong kho, lao ngục kh�ng c�n nhốt t� nh�n, d�n ch�ng đều khen hay:

�� -Ta sinh ra gặp thời!

�� Trời, Rồng, Quỷ thần đều vui vẻ gi�p đỡ, ủng hộ đất nước ấy. Độc hại ti�u sạch, năm thứ l�a th�c được m�a, nh� nh� c� dư. L�ng vua ri�ng vui mừng liền được năm phước l�:

�� 1. Sống l�u.

�� 2. Sắc diện ng�y một th�m đẹp đẽ.

�� 3. Đức độ vang đến mọi ch�n mọi nơi.

�� 4. Kh�ng bệnh hoạn, kh� lực ng�y một tăng.

�� 5. Bốn c�i lu�n an ổn, l�ng thường vui vẻ.

�� Nh� vua khi l�m chung vẫn như một người cường tr�ng, ăn no, nằm an tĩnh chốc l�t được sinh l�n c�i trời Đao-lợi. D�n ch�ng trong nước đều v�ng giữ mười giới của vua ban dạy, khi mạng chung đều được sinh l�n c�i trời, kh�ng bị đọa v�o ba đường �c: địa ngục, ngạ quỷ, s�c sinh.

Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

�� -Vua H�a Mặc thời đ� l� th�n Ta.

�� C�c vị Sa-m�n nghe kinh xong đều rất hoan hỷ, lễ Phật v� luira.��

* *

16- Phật N�i Kinh Tứ T�nh.

�� Nghe như vầy:

�� -Một thời, Đức Phật ở tại khu l�m vi�n Kỳ-đ� Cấp c� độc thuộc nước X�-vệ. L�c ấy, nh� của Tứ t�nh gặp phải tai ương từ kiếp trước, n�n ngh�o t�ng kh�n c�ng, mặc �o cỏ, nằm chiếu rơm, ch�o rau qua ng�y. Tuy l� ngh�o cực, nhưng ch�n kh�ng bước tới nh� kẻ v� đạo, tay kh�ng cầm lấy vật của người v� đạo cho, ch� hạnh trong sạch, c�c thứ t� vọng kh�ng thể l�m � nhiễm l�ng m�nh. S�ng học, chiều giảng kinh, giới kh�ng ngớt nơi miệng, được Đức Thế T�n khen ngợi, c�c bậc tr� cung k�nh. Tuy �o cơm kh�ng đủ nu�i th�n miệng, nhưng lu�n c�ng dường Th�nh ch�ng, t�y theo khả năng của gia đ�nh, d� chỉ l� ch�o rau, chiếu cỏ, cũng kh�ng một ng�y thiếu vắng. C�c vị Sa-m�n n�i:

�� -Gia đ�nh Tứ t�nh ngh�o khốn, thường lộ vẻ thiếu đ�i, ch�ng ta kh�ng n�n thọ nhận vật c�ng dường của �ng. Trong kinh n�i: �Bậc Sa-m�n một l�ng giữ điều ch�n ch�nh, giới đủ, hạnh cao, ch� như v�ng qu�, kh�ng trọng t�i sắc, chỉ c� kinh điển l� vật b�u, dứt tuyệt s�u thứ đ�i, n�n thề xuất gia. Vậy c�n xấu hổ g� v� việc xin ăn m� kh�ng đi ư?�

�� Rồi c�ng nhau đi đến chỗ Đức Phật, thuật r� đầu đu�i. Đức Thế T�n im lặng.

�� H�m sau, Tứ t�nh tự th�n đến tịnh x�, c�i đầu lễ Phật xong, ngồi sang một b�n. Đức Phật nghĩ tới lời thưa của c�c vị Sa-m�n h�m trước, n�n hỏi Tứ t�nh:

�� -Hằng ng�y �ng đem l�ng Từ bố th�, c�ng dường c�c Tỳ-kheo phải kh�ng?

�� Đ�p:

�� -Thưa v�ng! Gia đ�nh con h�ng ng�y c�ng dường, chỉ hiềm một nỗi nh� ngh�o, chỉ c� rau ch�o, chiếu cỏ, l�m cực nhọc c�c vị Th�nh hiền, n�n lấy l�m �y n�y.

�� Đức Thế T�n n�i:

�� -Hạnh bố th� cốt ở bốn �: l�ng Từ hướng về người thọ th�, l�ng Bi lu�n thương x�t họ, l�ng Hỷ khi thấy họ c� được những th�nh tựu, l�ng Hộ (Xả) lu�n cứu gi�p ch�ng sinh, th� d� l� bố th� �t ỏi, nhưng phước đức sau n�y thường được sinh v�o hai đường trời, người, mọi sở nguyện sẽ lu�n như �. Mắt nh�n sắc, tai nghe tiếng, mũi ngửi hương, miệng nếm vị, th�n mặc quần �o tốt, tất cả vui vẻ thỏa l�ng, kh�ng sợ thiếu thốn. Nếu bố th� lắm thứ, nhiều đồ m� l�ng kh�ng vui th� sau n�y được phước, phước ấy cũng mỏng manh. D� được ng�i quan bảy b�u vẫn thấy kh�ng đủ sang. Ở trong phước mộng ấy m� l�ng lại tham lam keo kiệt, chẳng d�m ăn mặc, lo sợ ngay ng�y, chưa từng được vui vẻ, bụng đ�i, th�n lạnh chẳng kh�c g� người ăn xin, sống dở chết dở, kh�ng c� được ch�t phước l�nh để tự gi�p m�nh. Nếu bố th� m� l�ng tốt kh�ng th�nh khẩn, ki�u ngạo, tự thị, th�n kh�ng cung k�nh, chỉ cốt cầu danh để tiếng tăm m�nh được vang xa, th� sau cũng c� �t của cải, người đời chỉ xưng tụng su�ng, cho l� ức triệu, l�ng lo sợ cướp đoạt, �o thường th� mỏng, ăn chưa từng nếm m�n ngon cũng l� sống uổng chết kh�ng.

�� C�c Tỳ-kheo chưa từng bước đến nh�, kẻ ấy vốn xa l�a ba ng�i b�u, lu�n gần đường �c. Nếu ai đem c�c vật tốt bố th� d�ng bốn Đẳng t�m k�nh d�ng, tự tay san sẻ đặt b�y, lu�n ghi nhớ Tam bảo, cầu nguyện cho ch�ng sinh sống được gặp Phật, chết được sinh l�n c�i trời, khổ độc ti�u trừ, đời sau sinh ra kh�ng cầu mong g� m� kh�ng đạt được: gặp Phật, sinh l�n c�i trời, ắt được như ch� nguyện.

(Chương n�y trong bản kh�c xếp ở sau kinh Vua T�t-h�a-đ�n)

* *

17-� Xưa c� vị Phạm ch� t�n l� Duy Lam, ng�i cao, sang qu�, l�m Phi h�nh ho�ng đế, của cải nhiều kh�ng thể t�nh kể, t�nh ưa bố th�, đem cả con g�i sắc đẹp nổi tiếng, phục sức rực rỡ bố th� chongười. B�t v�ng đựng đầy gạo bạc, b�t bạc đựng đầy gạov�ng, chậu giặt, thau rửa, m�m đựng đồ đều l�m bằng bốn thứ b�u.Trong đỉnh l�m bằng v�ng bạc d�ng đựng đồ ăn c� đến trăm vị. Tr�u danh tiếng s�ng Tần đều lấy v�ng r�ng che phủ k�n. Mỗi contr�u ấy mỗi ng�y cho ra bốn thăng sữa, tr�u ngh� theo sau. �o b�u dệt th�nh đ�nh đầy ngọc minh ch�u. Giường ghế, m�ng m�n, l�mbằng v�ng bạc, chuỗi b�u giăng treo l�a mắt. Voi qu�, ngựa tốt, y�n cương đều treo đầy cấc ch�u b�u. C�c xe c� t�ng hoa che, chỗ ngồi phủ da cọp, hoa văn, chạm trổ đẹp đẽ mu�n phần. Từ con g�iđẹp nổi tiếng cho tới xe b�u, những thứ như thế, mỗi loại c� đến một ng�n kh�ng� trăm t�m mươi bốn c�i, tất cả đều đem bố th� cho người.�

�� Duy Lam từ bi thi �n khắp t�m phương, tr�n dưới. Trời, Rồng, Thi�n thần kh�ng ai l� kh�ng hoan hỷ trợ gi�p.

�� Như Phạm ch� Duy Lam bố th� để cứu gi�p d�n ngh�o, suốt cả một đời, kh�ng ng�y n�o ngừng nghỉ, cũng kh�ng bằng một ng�y d�ng cơm cho một nữ thanh t�n thọ tr� đủ giới luật. Phước bố th� đ� hơn phước kia kh�ng thể t�nh kể.

�� Lại bố th� cho một trăm vị thanh t�n nữ như tr�n, kh�ng bằng d�ng một bữa cơm cho một vị thanh t�n nam đầy đủ giới đức. D�ng C�ng cơm cho một trăm thanh t�n nam đầy đủ giới đức, kh�ng bằng d�ng một bữa cơm cho một Tỳ-kheo-ni đầy đủ giới đức. Bố th� cho một trăm vị Tỳ-kheo-ni đầy đủ giới đức, kh�ng bằng d�ng một bữa cơm cho một vị Sa-di cao hạnh. C�ng dường một trăm vị Sa-di cao hạnh, kh�ng bằng c�ng dường cho một vị Sa-m�n đầy đủ giới hạnh, t�m kh�ng uế trược, trong ngo�i đều thanh khiết. Người ph�m phu như gạch đ�, c�n c�c bậc cao hạnh, đầy đủ giới đức th� như ngọcb�u minh nguyệt. Ng�i đ� đầy khắp bốn ch�u thi�n hạ chẳng bằng một vi�n tr�n ch�u.

�� Lại như Duy Lam, bố th� c�ng dường cho nhiều vị đầy đủ giới hạnh, cũng kh�ng bằng c�ng dường cho một vị C�u cảng (Tu-đ�- ho�n). C�ng dường cho một trăm vị C�u cảng, kh�ng bằng c�ng dường cho một vị Tần lai (Tư-đ�-h�m). C�ng dường cho một trăm vị Tần lai, kh�ng bằng c�ng dường cho một vị Bất ho�n (A-na-h�m). C�ng dường một trăm vị Bất ho�n kh�ng bằng c�ng dường một vị ứng ch�n (A-la-h�n).

�� Lại như Duy Lam, trước bố th� v� d�ng cơm cho c�c bậc Hiền th�nh, kh�ng bằng hiếu thảo phụng dưỡng cha mẹ. Con hiếu thảo lu�n dốc hết l�ng phụng dưỡng, kh�ng ch�t ri�ng tư. Trăm đời hiếu thuận với cha mẹ, kh�ng bằng c�ng dường cơm cho một vị B�ch-chi- phật. C�ng dường cho một trăm vị B�ch-chi-phật, kh�ng bằng c�ng dường cơm cho một vị Phật. C�ng dường một trăm Đức Phật kh�ng bằng tạo lập một ng�i ch�a, giữ tam quy l� quy y Phật, quy y Ph�p, quy y Tăng. Thể hiện trọn l�ng nh�n từ, kh�ng s�t sinh; giữ trong sạch kh�ng trộm cắp; giữ trinh tiết kh�ng x�m phạm vợ của người kh�c; phụng tr� chữ t�n kh�ng lừa gạt, hiếu thuận n�n kh�ng say sưa. Thọ tr� năm giới, hằng th�ng ăn s�u ng�y chay, th� c�ng đức cao v�i vọi, hơn hẳn Duy Lam bố th� vạn thứ qu� gi� c�ng d�ng c�ng cơm c�c bậc Hiền th�nh như đ� n�u tr�n, phước đức ấy thật kh� t�nh kể. C�ng đức tr� giới kh�ng bằng d�ng bốn T�m v� lượng thương x�t nu�i dưỡng ch�ng sinh, phước đức ấy l� kh�ng c�ng tận. Tuy l� ch�o rau, chiếu cỏ, m� giữ g�n Tam quy, l�ng mang bốn T�m v� lượng, thọ tr� năm giới, th� n�i cao, biển rộng c�n đo lường được chứ phước đức ấy kh� t�nh to�n nổi.

�� Đức Phật bảo �ng Tứ t�nh:

�� -Phạm ch� Duy Lam ng�y ấy ch�nh l� th�n Ta đ�.

�� Tứ t�nh nghe kinh, l�ng rất vui mừng, lễ Phật rồi ra về.

* *

18-� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m th�n nai ch�a, th�n h�nh cao lớn, l�ng c� năm m�u, m�ng sừng đẹp lạ, h�ng ng�n nai kh�c phục t�ng đi theo từng bầy.

�� Một h�m, quốc vương nước ấy đi săn, bầy nai bị ph�n t�n, con th� lao v�o hang n�i, con th� rớt xuống vực s�u, h�c v�o c�y, đ�m v�o gai, da n�t xương g�y, tử thương v� bị giết kh�ng �t. Nai ch�a th�y thế, nghẹn ng�o nghĩ: �Ta l� trưởng đ�n, đ�ng lẽ phải s�ng suốt chọn đường đất m� đi kiếm ăn. Chỉ v� cỏ non m� quanh quẩn ở đ�y, l�m cho lũ nhỏ bị ti�u t�n, lỗi n�y tại ta�. Rồi nai ch�a theo đường tắt, tự đi v�o th�nh. Người trong nước thấy n� đều n�i:

�� -Vua ta c� đức ch� nh�n, khiến nai thần đến tận triều.

�� V� cho l� điềm l�nh của đất nước, kh�ng ai d�m động tới nai ch�a n�n nai ch�a mới đến được trước điện vua, quỳ xuống t�u:

�� -Lo�i th� nhỏ tham s�ng, gởi th�n nơi đất nước ng�i, bởi gặp thợ săn, lo�i vật ch�ng t�i chạy trốn, hoặc sống th� lạc nhau, hoặc chết th� la liệt. L�ng nh�n của trời lu�n thương y�u lo�i vật, thật đ�ng buồn đau. Ch�ng t�i tự chọn mỗi ng�y d�ng nạp th�i quan, xin cho biết số lượng, kh�ng đ�m dối gạt.

�� Nh� vua lấy l�m lạ, đ�p:

�� -Th�i quan d�ng một ng�y kh�ng qu� một con. Ta kh�ng biết c�c ngươi bị tử thương qu� nhiều. Nếu quả thật như lời ngươi n�i, th� ta thề kh�ng đi săn nữa.

�� Nai ch�a về họp cả bầy nai, n�i hết � ấy, chỉ rồ chỗ họa phước. Cả bầy nai nghe rồi đều phục t�ng, tự ph�n thứ tự, con n�o phải đi trước. Mỗi khi con n�o sắp đi chịu chết đều đến từ biệt nai ch�a, nai ch�a đều rơi nước mắt, thương x�t dặn d�:

�� -Sinh ra tr�n đời đều phải chết, c� ai được miễn đ�u. Con n�n t�m đường niệm Phật, nh�n hiếu từ t�m, đối với vua kia, chớ c� o�n giận.

�� H�ng ng�y đều như thế cả.

�� Một h�m, đến lượt một con nai phải ra đi, m� th�n mang thai gần ng�y sinh. N� thưa:

�� -Chết t�i kh�ng d�m trốn tr�nh, nhưng xin được tạm miễn để sinh con.

�� B�n chọn con kế tiếp để thay, con n�y dập đầu kh�c thưa:

�� -T�i nhất định l� phải chết rồi! Nhưng h�y c�n sống được một ng�y một đ�m nữa. D� mạng sống chỉ gi�y l�t, nhưng giờ đến th� mới kh�ng �n hận.

�� Nai ch�a kh�ng nỡ �p uổng c�c sinh mạng ấy. Rạng ng�y, nai ch�a b�n trốn đ�n, đ�ch th�n đến thẳng chỗ th�i quan. Người nh� bếp biết được liền t�u l�n vua.

�� Nh� vua hỏi duy�n cớ, nai ch�a đem sự việc như tr�n đ�p lại. Nh� vua b�i ng�i thương x�t, rơi nước mắt: H� c� lo�i th� m� mang l�ng nh�n từ như trời đất, giết th�n m�nh để cứu cả đ�n, đi theo hạnh từ bi rộng lớn của cổ nh�n. C�n ta l� vua của con người, h�ng ng�y giết bao mạng ch�ng sinh chỉ để b�o tốt cho th�n m�nh! Ta ưa nẻo hung ngược, chuộng nết của lo�i s�i lang sao! Lo�i th� m� l�m điều nh�n từ như thế l� t�n phụng c�i đức hiếu sinh của trời.

�� Nh� vua bảo nai ch� trở về chỗ cũ, rồi hạ lệnh cho cả nước, nếu c� người x�m phạm đến lo�i nai th� coi đồng với tội giết người. Từ đ� về sau vua v� quần thần đều cải h�a, d�n ch�ng tu�n theo nẻo nh�n kh�ng s�t sinh. �n đức thấm nhuần đến cả cỏ c�y, đất nước được th�i b�nh.

�� Bồ-t�t đời đời hy sinh th�n m�nh để cứu gi�p mu�n vật. C�ng n�n, đức lớn, trở th�nh bậc Đại h�ng t�n qu�.

�� Đức Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�� -Nai ch�a thời đ� ch�nh l� th�n Ta, c�n quốc vương l� X�-lợi-phất.

�� Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như thế.

* *

19- �Thuở xưa, Bồ-t�t l�m th�n thi�n nga, sinh được ba con. Gặp l�c trời hạn h�n, kh�ng c� g� nu�i con, thi�n nga mẹ đ�nh rỉa thịt dưới n�ch để cứu mạng c�c con. Ba con nghĩ: �Thịt n�y m�i vị c�ng với hơi hướng nơi th�n mẹ ta kh�ng kh�c. Kh�ng lẽ mẹ đ� d�ng thịt m�nh l�m đồ ăn cho ch�ng ta?� Ba con x�t xa l�ng đầy bi thương, lại n�i:

�� -Th� mất mạng ch�ng ta cứ kh�ng thể mất mạng mẹ. Thề rồi ch�ng ngậm miệng kh�ng ăn. Mẹ thấy con kh�ng ăn th� lại rỉa th�m thịt. Thi�n thần khen:

�� -Mẹ hiền thương cho kh� c� ai hơn được, c�n con hiếu k�nh thật l� �t c�.

�� Rồi chư Thi�n gi�p đỡ, nguyện xin g� đều được thỏa.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Thi�n nga mẹ l� th�n Ta đ�, ba con ấy l� X�-lợi-phất, Mục- kiền-li�n v� A-nan.

�� Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

(Chương n�y trong bản kh�c xếp ở sau kinh Duy Lam).

* *

20-� Xưa, Bồ-t�t l�m ch�a Khổng tước, vợ hầu c� đến năm trăm, nhưng đ� bỏ hết vợ cũ để ham theo c� vợ Thanh tước. C� Thanh tước n�y chỉ th�ch uống nước ngọt v� ăn quả ngon. Khổng tước v� vợ n�n ng�y ng�y phải đi kiếm lấy. Phu nh�n của vua nước ấy c� bệnh, nằm mơ thấy Khổng tước n�i:

�� -Thịt n� c� thể l�m thuốc.

�� Thức dậy, b�n t�u l�n. Nh� vua liền ra lệnh cho thợ săn mau t�m bắt. Phu nh�n n�i:

�� -Ai bắt được Khổng tước th� sẽ gả con g�i �t cho v� biếu th�m trăm c�n v�ng.

�� Thợ săn trong nước chia nhau đi t�m khắp. Họ thấy Khổng tước ch�a theo Thanh tước ở chỗ thường kiếm ăn, liền lấy mật trộn với lương kh�, b�i l�n c�y ở mọi chốn. Khổng tước b�n lấy đem về cho vợ. Một thợ săn d�ng thứ lương kh� trộn mật ấy b�i nơi th�n m�nh rồi ngồi đợi. Khổng tước đến lấy thức ăn, người n�y nh�n đ� bắt được. Khổng tước n�i:

�� -�ng đ� đốc hết th�n ắt l� v� lợi. T�i sẽ chỉ cho �ng cả n�i v�ng, c� thể l� của b�u v� tận, đổi lại, �ng h�y tha mạng cho t�i.

�� Người ấy n�i:

�� -Đại vương hứa cho ta cả trăm c�n v�ng v� gả g�i �t l�m vợ. Ta h� tin được lời của ngươi?

�� Thợ săn liền đem d�ng l�n vua. Khổng tước t�u:

�� -Nh� vua giữ l�ng nh�n, đức ấy đ�u đ�u cũng thấm nhuần. Xin nghe lời mọn n�y: �H�y cho t�i ch�t nước, t�i sẽ d�ng t�m Từ ch� nguyện, uống v�o l� l�nh bệnh ngay. Nếu kh�ng hiệu nghiệm, sẽ xin chịu tội cũng kh�ng muộn�.

�� Nh� vua thuận theo � của chim. Phu nh�n d�ng nước đ� ch� nguyện của Khổng tước, c�c bệnh đều khỏi, sắc đẹp rạng rỡ. Cung nh�n cũng đều như thế. Cả nước khen vua l�ng nh�n từ bao la, xin tha mạng cho Khổng tước để người cả nước được tăng th�m tuổi thọ. Khổng tước n�i:

�� -Xin được n�m th�n v�o hồ lớn kia để ch� nguyện cho nước ở đ�, nhằm chữạ bệnh cho d�n ch�ng khắp nước. Nếu c� nghi ngờ nguyện vọng n�y, xin cứ d�ng gậy đ�nh v�o th�n t�i.

�� Nh� vua n�i:

�� -Được!

�� Khổng tước liền ch� nguyện nước nơi hồ. D�n ch�ng uống nước ấy, người điếc được nghe, người m� được thấy, người c�m th� n�i được, người g� được thẳng lưng, c�c bệnh đều l�nh như thế. Bệnh của phu nh�n dứt hẳn, d�n cả nước cũng đều dứt tật, kh�ng ai c� t�m muốn hại Khổng tước. Khổng tước biết r� điều ấy n�n hướng về vua t�u b�y:

�� -Thọ �n lớn của vua tha mạng, t�i đ� cứu mạng cả nước để đền đ�p. Việc đ� ho�n tất, xin được c�o lui.

�� Nh� vua n�i:

�� -Được.

�� Khổng tước liền bay v�ng quanh, rồi đậu l�n c�y, lại n�i:

�� -Thi�n hạ c� ba kẻ ngu si.

�� Vua hỏi:

�� -Sao gọi l� ba?

�� Chim đ�p:

�� -Một l� t�i ngu si, hai l� thợ săn ngu si, ba l� đại vương ngu si.

�� Nh� vua xin chim giải th�ch. Khổng tước n�i:

�� -Giới trọng của chư Phật cho sắc dục l� lửa dữ thi�u đốt th�n thể, nguy hại đến t�nh mạng đều do đấy. T�i bỏ sự hầu hạ của năm trăm vợ để ham m� con Thanh tước, phải đi kiếm đồ ăn cung phụng n� như một t�n đầy tớ, n�n bị thợ săn chăng lưới bắt được, su�t nguy đ�n t�nh mạng. Đ� l� c�i ngu si của t�i. C�n c�i ngu si của người thợ săn l� hắn kh�ng tin lời n�i ch� th�nh của t�i, bỏ cả một n�i v�ng, vất cả một kho b�u v� tận, lại đi tin lời dối gạt sai vạy của phu nh�n, hy vọng được cưới con g�i �t l�m vợ. Xem ra người đời cuồng ngu đều c�ng một loại như thế cả. Họ bỏ đi lời răn dạy ch� th�nh của Phật, để tin theo sự lừa dối của quỷ mị. Rượu nhạc, d�m loạn, th� hoặc dẫn đến c�i họa ph� tan cửa nh�, hoặc sau khi chết bị đọa v�o địa ngục Th�i sơn, khổ ấy thật v� s�". Nghĩ kỹ lại, l�m người như con chim kh�ng c�nh, m� muốn bay l�n trời, h� chẳng phải l� kh� lắm sao! sắc đẹp của d�m nữ dụ dỗ m� hoặc, n�n mất nước, hại th�n đều từ đ� m� ra cả. Vậy m� kẻ ngu tr�n đời lại t�n thờ n�. Vạn lời của n� kh�ng một lời th�nh thật, thế m� bọn thợ săn tin theo. Ấy l� c�i ngu si của thợ săn. C�n đại vương th� c� được thuốc trời trừ hết bệnh cho cả nước, c�c độc hại đều diệt, sắc diện mọi người như hoa thắm, kẻ lớn, người nhỏ đều hớn hở cậy nhờ. Ấy m� nh� vua lại thả đi. Đ� l� c�i ngu si của đại vương.

�� Đức Phật bảo T�n giả X�-lợi-phất:

�� -Ch�a Khổng tước từ đ� về sau, đi khắp t�m phương, với tấm l�ng l�nh đem thần dược bố th�, chữa khỏi bệnh tật cho ch�ng sinh. Ch�a Khổng tước ch�nh l� th�n Ta, quốc vương l� X�-lợi-phất, người thợ săn l� Điều-đạt, phu nh�n của vua ấy nay l� vợ của Điều- đạt.

�� Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

21-� Ng�y xưa, c� một vị Phạm ch� sống đến một trăm hai mươi tuổi, vẫn giữ trinh kh�ng cưới vợ, chuyện d�m dục kh�ng m�ng đến, s�ng tĩnh lặng nơi n�i đầm, kh�ng Ưa đời ph� qu�, d�ng cỏ tranh l�m lều; cỏ bồng, cỏ hoa l�m chiếu, uống nước suối, ăn quả rừng, cốt để giữ mạng sống, ch� rộng, hạnh cao, thi�n hạ đều ca ngợi đức độ. Nh� vua đ� từng mời l�m tướng quốc, nhưng �ng một l�ng v� đạo kh�ng ra l�m quan. �ng ở chốn n�i đầm n�y hơn mấy mươi năm, nh�n từ tr�m khắp, cả lo�i cầm th� đều được nhờ cậy. Bấy giờ c� bốn con th� l� c�o, r�i c�, vượn v� thỏ, h�ng ng�y ch�ng c�ng dường đạo sĩ v� tĩnh t�m nghe kinh. Sự việc trải qua nhiều năm, tr�i c�y nơi n�i n�y dần dần hết cả, đạo sĩ muốn đi t�m nơi kh�c c� nhiều tr�i c�y hơn. Bốn con th� lo buồn, n�i:

�� -Tuy c� kẻ sĩ vinh hoa khắp cả nước, nhưng như nước bẩn đầy cả biển kh�ng bằng một thưng, một đấu nước cam lộ. Đạo sĩ đi rồi kh�ng c�n được nghe Th�nh điển nữa, ch�ng ta sẽ bị suy th�i. Vậy mỗi ch�ng ta phải t�y nghi xoay sở t�m đồ ăn thức uống c�ng dường đạo sĩ, thỉnh ng�i ở lại n�i n�y để được nghe đại ph�p.

�� Bọn ch�ng đều n�i:

�� -Được.

�� Con vượn l�nh phần t�m h�i quả. Con c�o h�a l�m người kiếm được một t�i lương kh�. Con r�i th� bắt được c� lớn. Ba con đều n�i:

�� -Số lương thực n�y c� thể cung cấp cho đạo sĩ trọn một th�ng. Con thỏ tự nghĩ: �Ta sẽ lấy g� để cung cấp cho đạo sĩ đ�y?�.

�� Rồi n� n�i:

�� -Hễ c� sống th� phải c� chết, th�n n�y l� đồ mục n�t, rồi sẽ bỏ đi, cho vạn kẻ ph�m phu ăn kh�ng bằng c�ng dường cho đạo sĩ một bữa.

�� N� lấy củi nh�m lửa th�nh than, hướng về đạo sĩ, thưa:

�� -Th�n con tuy nhỏ, nhưng c� thể cung cấp cho ng�i được mộtng�y.

�� N�i rồi, n� liền lao m�nh v�o lửa, nhưng lửa kh�ng ch�y. Đạo sĩ th�y thế, hết sức cảm k�ch về việc l�m của n�, n�n khiến như vậy. Chư Phật khen ngợi c�ng đức ấy, Thi�n thần đem l�ng l�nh nu�i dưỡng. Đạo sĩ liền ở lại nơi đ�, ng�y ng�y n�i diệu kinh. Bốn con th� tu�n theo, thọ nhận lời dạy dỗ.

�� Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

�� -Vị Phạm ch� ng�y ấy ch�nh l� Đức Phật Định Quang, con thỏ l� th�n Ta, con vượn l� Thu Lộ Tử, con c�o l� A-nan, c�n con r�i l� Mục-kiền-li�n.

�� Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� bố th� như vậy.

* *

22-� Thuở xưa, Bồ-t�t l� một nh� gi�u c�, t�ch chứa của b�u ngang với kho t�ng cả nước, thường ưa cứu gi�p kẻ bần c�ng, bố th� cho khắp ch�ng sinh, nhận tất cả mu�n lo�i nương nhờ như biển cả nhận c�c d�ng s�ng.

�� Bấy giờ c� đứa con người bạn, do h�nh động ph�ng đ�ng, n�n cửa nh� ti�u tan. Người nh� gi�u thương x�t dạy:

�� -Lấy đạo l� sống với đời th� ph�c lợi kh�ng bao giờ hết. Ta đem ng�n lượng v�ng cho con để l�m vốn.

�� Hắn thưa:

�� -Thưa v�ng! Con kh�ng d�m tr�i lời dạy dỗ s�ng suốt.

�� Hắn liền đem số v�ng ấy l�m vốn đi bu�n b�n. Nhưng hắn vốn t�nh hạnh t� h�n, ưa việc quỷ mị, d�m đ�ng, rượu ch�, vui chơi n�n của c�i đ� hết dần, trở lại bần c�ng. Do c� năm hạnh như thế n�n tiền của sạch t�i, ngh�o cũng ho�n ngh�o. Khi đ�, ngo�i cửa nh� người gi�u ấy c� con chuột chết tr�n đống ph�n, người nh� gi�u b�n chỉ cho hắn ta thấy v� bảo:

�� -N�y, kẻ sĩ th�ng minh với c�i th�y con chuột chết kia cũng c� thể nu�i sống m�nh v� tạo n�n sự nghiệp, huống hồ l� con c� ng�n lượng v�ng m� lại c�ng khốn sao? Nay ta lại cấp cho con một ng�n lượng v�ng nữa.

�� L�c ấy, c� một đứa trẻ ăn xin từ xa nghe được lời dạy ấy, l�ng bồi hồi x�c động. Đi xin ăn xong trở lại, n� lấy con chuột chết ấy đem về. Theo lời dạy hay của người nh� gi�u, n� xin đủ c�c thứ gia vị ướp rồi nướng, đem b�n được hai tiền. N� d�ng số tiền ấy l�m vốn mua b�n rau, dần d� c� hơn bạc trăm. Từ bu�n b�n nhỏ trở th�nh bu�n b�n lớn, chẳng mấy l�c trở th�nh người gi�u c� trong v�ng. L�c rảnh rỗi b�n nhớ lại: �Ta vốn l� đứa trẻ ăn xin, nhờ nh�n duy�n g� m� được của n�y?�. Rồi sực tỉnh ra: nhờ lời dạy hiền thiện của người gi�u kia cho một đứa trẻ ương bướng m� ta c� được của b�u n�y. Đ� thọ �n th� phải đ�p trả mới l� người s�ng suốt.

�� B�n l�m một c�i m�m bạc v� con chuột bằng v�ng, trong bụng chứa đầy c�c thứ ch�u b�u danh tiếng, d�ng lụa phủ l�n. Lại đem chuột v�ng b�u ấy b�y l�n m�m bạc, bốn b�n kết treo c�c thứ chuỗi ngọc b�u v� c�c thứ ngon qu�, rồi mang sang lễ nh� gi�u kia, thuật r� l� do, n�n nay xin đền đ�p �n trời biển nọ. Người nh� gi�u n�i: Hay thay bậc Trượng phu đ� c� thể l�m theo lời gi�o huấn đ�!

�� Rồi người nh� gi�u liền đem con g�i gả cho, cả gia sản cũng giao lu�n v� n�i:

�� -Con l� con ch�u của ta, phải thờ Phật, quy y Tam bảo, đem bốn thứ t�m để cứu gi�p ch�ng sinh.

�� Anh ta thưa:

�� -Con quyết t�m tu theo lời Phật dạy.

�� Sau n�y l�m người kế thừa gia thế ấy, cả nước đều khen l� người con hiếu đạo.

�� Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

�� -Người nh� gi�u l� th�n Ta. T�n đ�ng tử kia l� Điều-đạt, người nhờ chuột m� trở n�n gi�u kia l� Tỳ-kheo B�n Đặc. Điều-đạt nhớ tới s�u ức phẩm kinh của Ta, nhưng n�i thuận l�m nghịch, khi chết bị đọa v�o địa ngục Th�i sơn. C�n Tỳ-kheo B�n Đặc chỉ nhớ l�m theo một c�u n�i của Ta cho đến đổi đời. �i! C� n�i kh�ng l�m th� như mỡ gặp �nh nắng tự hoại. �y l� tr� của kẻ tiểu nh�n. Lời n�i đi đ�i với việc l�m th� s�ng như mặt trời mặt trăng, thương tưởng ch�ng sinh, gi�p th�nh mu�n vật. Ấy l� sự s�ng suốt của bậc Đại nh�n. Người thực hiện l� đất, mu�n vật do đ� sinh ra.

�� Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

23-� Xưa, c� một người mẹ g�a l�m thu� cho L� gia coi giữ ruộng vườn. Chủ nh�n kh�ng được rảnh rỗi, thường cho ăn qu� giờ. Đến l�c sắp được ăn th� vị Sa-m�n đến xin. L�ng b� nghĩ: �Người ấy dứt dục, bỏ t�, ắt đức hạnh thanh cao ch�n ch�nh. Cứu gi�p cho người đ�i trong bốn biển kh�ng bằng c�ng dường ch�t �t cho bậc ch�n hiền giới hạnh thanh tịnh�.

�� Rồi b� đem hết phần ăn của m�nh tr�t v�o b�t rồi cắm một c�nh hoa sen l�n để hiến c�ng. Đạo nh�n hiện thần th�ng, ph�ng h�o quang s�ng ngời. B� vui vẻ khen:

�� -Đ�y đ�ng l� bậc Thần th�nh sao? Ta nguyện sau n�y sinh được một trăm người con như thế.

�� B� mẹ qua đời, thần hồn dời đi mu�n l�m con nối d�i của người Phạm ch�, n�n hồn b� tụ nơi chỗ tiểu tiện của Phạm ch�. C� con nai liếm chỗ tiểu tiện, liền cảm thọ thai. Đến kỳ sinh một đứa con g�i. Phạm ch� nu�i dưỡng, năm l�n hơn mười tuổi, dung mạo s�ng đẹp, ở nh� giữ lửa. Đứa con g�i c�ng nai đ�a giỡn, kh�ng hay lửa tắt. Cha về giận lắm, sai đi xin lửa. Người con g�i đến x�m đ�ng người, mỗi bước ch�n n�ng đi qua th� chỗ đ� mọc ra một hoa sen. Người chủ c� lửa n�i:

�� -C� đi quanh nh� ta ba v�ng, ta lấy lửa cho c�.

�� C� g�i liền thuận theo lời th� hoa mọc tr�n đất v�y quanh nh� ba lớp. Người đi đường dừng ch�n, kh�ng ai kh�ng lấy l�m lạ. Tiếng đồn ph�t ch�c đến tai quốc vương. Nh� vua ra lệnh cho thầy tướng xem tướng n�ng ấy sang hay h�n. Thầy tướng thưa:

-Ắt c� con nối d�ng th�nh, truyền ng�i đến v� c�ng.

�� Vua liền sai hiền thần chuẩn bị đủ lễ nghinh đ�n về. Dung nghi n�ng tươi đẹp như hoa, cung nh�n kh�ng ai bằng.

�� N�ng mang thai, đến kỳ sinh ra một trăm c�i trứng. Hậu, phi, th� thiếp... ai ai cũng ganh gh�t. Họ b�n chặt c�y chuối khắc h�nh tượng quỷ, đến khi n�ng sinh, chung d�ng t�c phủ l�n mặt v� lấy nước b�n dơ b�i l�n tượng chuối ấy rồi đem tr�nh l�n vua xem. Bọn y�u qu�i che lấp �nh s�ng n�n nh� vua lầm tin. Lũ t� lấy hũ đựng trứng, bịt k�n miệng rồi n�m xuống d�ng s�ng. Trời Đế Th�ch xuống lấy �n đ�ng l�n miệng b�nh, chư Thi�n theo bảo vệ, xu�i d�ng dừng lại như c�y cổ thụ cắm xuống đất. Nh� vua của nước nơi v�ng hạ lưu đang l�c ở chốn đ�i cao, tr�ng thấy xa xa giữa d�ng nước c� c�i hũ tr�i xuống, h�o quang tỏa rực rỡ bao tr�m, như c� linh kh� của trời. B�n sai người vớt l�n xem, thấy c� dấu ấn của trời Đế Th�ch tr�n miệng, mở ra th� được trăm c�i trứng, b�n sai một trăm người đ�n b� ấp nu�i đủ độ ấm n�ng. Đến khi h�nh thể đ� th�nh, nở ra một trăm người con trai, sinh ra đ� c� tr� tuệ của bậc Thượng th�nh, tự hiểu biết s�ng suốt kh�ng cần phải dạy dỗ, dung mạo đẹp đẽ hơn người, tướng tốt �t c�, thế lực t�i năng hơn người trăm lần, tiếng n�i vang như sư tử rống. Nh� vua sắm đủ một trăm con voi trắng với y�n cương đều bằng bảy b�u, để cho những người con th�nh nối d�i, rồi sai họ đi chinh phạt c�c nước xung quanh, khiến bốn phương đều h�ng phục, xưng thần.

�� B�y giờ đến lượt đi chinh phạt đất nước của vua cha đ� sinh ra họ, d�n ch�ng cả nước từ lớn tới nhỏ kh�ng ai l� kh�ng run sợ. Nh� Vua nước ấy hỏi:

�� -Ai c� thể ngăn được kẻ địch n�y?

�� Phu nh�n của vua thưa:

�� -Xin đại vương chớ c� lo sợ, cứ xem kẻ địch tấn c�ng từ hướng n�o, th� theo đ� dựng đ�i quan s�t. T�i sẽ v� vua m� h�ng phục ch�ng.

�� Nh� vua liền ra xem t�nh h�nh qu�n địch thế n�o rồi cho lập đ�i. Người mẹ đẻ của họ l�n đ�i quan s�t, cất tiếng n�i:

�� -Ph�m tội phản nghịch lớn c� ba thứ: �Kh�ng xa l�nh bọn t� ngụy, rước lấy lỗi lầm hai đời, đ� l� một. sống kh�ng biết cha mẹ l�m ngược hiếu hạnh, đ� l� hai. Cậy thế lực l�m hại người th�n, hủy hoại tam t�n, đ� l� ba.� �m mang ba điều đại nghịch ấy, �c đ� kh�ng bao giờ che giấu nổi. C�c ngươi h�y h� miệng ra, t�n hiệu hiện ngay b�y giờ.

�� Rồi người mẹ nắm v� m�nh b�p mạnh, trời khiến sữa bắn v�o miệng khắp trăm đứa con. Ch�ng cảm v� sự tinh th�nh, n�n uống những giọt sữa t�nh thương, rồi đều n�i:

�� -Đ�y đ�ng l� mẹ của ta.

�� Nước mắt chảy r�ng, chắp tay bước tới, c�i đầu hối lỗi. Mẹ con mới gặp lại nhau, kh�ng ai l� kh�ng thương cảm. Từ đ� hai nước h�o mục, t�nh hơn anh em. T�m phương mừng rỡ, kh�ng ai l� kh�ng khen ngợi tốt đẹp.

�� Bấy giờ c�c con nh�n thấy đời v� thường, hư ảo, n�n gi� từ người th�n, t�m đường học đạo, xa l�nh c�i đời uế trược. Ch�n mươi ch�n người con đều chứng được đạo quả Duy�n gi�c. C�n một người con ở lại lo liệu việc nước, đến khi phụ vương băng h� th� l�n l�m vua, đại x� những kẻ c� tội, ph� bỏ lao t�, san bằng h�o ải, tha miễn h�ng n� bộc, an ủi người hiếu đễ; nu�i dưỡng kẻ c� độc, mở kho bố th� lớn theo sở nguyện của d�n ch�ng m� cấp ph�t, l�y mười điều thiện l�m ph�p nước, người người đều v�ng theo tụng đọc, nh� c� con hiếu, x�y dựng ch�a th�p, c�ng dường Sa-m�n, tụng kinh luận đạo, miệng kh�ng phạm bốn điều �c, bao nhi�u độc hại đều ti�u tan hết, thọ mạng d�i th�m. Vua trời gi�p đỡ, nu�i dưỡng họ như cha mẹ nu�i con.

�� Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

�� -Người con ở lại l�m vua đ� l� bản th�n Ta. Vua cha nay l�vua Bạch Tịnh, người mẹ nay l� X� Diệu.

�� Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

24-� Thuở xưa, Bồ-t�t c� thời l�m Phạm ch�, th�ng tỏ kinh luật, được người cả nước t�n l�m thầy. Phạm ch� c� năm trăm người đệ tử, đều l� những kẻ đức độ, nho nh�, ưa bố th� như tự giữ g�n bản th�n m�nh.

�� Đời b�y giờ c� Đức Phật hiệu l� Tiệp Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n T�n Tối Ch�nh Gi�c dẫn đường cho ba c�i, thần trở về nơi gốc kh�ng. Bồ-t�t gặp Đức Phật, mừng rỡ tự quy y, thỉnh Phật v� ch�ng Tăng lưu lại nh� bảy ng�y, d�ng lễ c�ng dường. C�c đệ tử của Phạm ch� tranh nhau l�m chủ từng việc. C� một người tuổi nhỏ, thầy bảo đi về m� kh�ng về, trở lại xin l�m việcThầy n�i:

�� -Xem c� việc g� kh�ng c� người l�m th� ngươi nhận m� l�m.

�� Đồng tử thưa:

�� -Chỉ c� việc đ�n lửa l� chưa c� ai l�m.

�� Thầy n�i:

�� -Hay thay! N�y đệ tử, h�y lấy b�nh dầu m�, tự tắm rửa sạch sẽ, d�ng khăn trắng quấn quanh đầu, tự tay ch�m lửa đốt đầu m�nh. Trời, Người, Rồng, Quỷ nh�n thấy sức mạnh ấy, kh�ng ai l� kh�ng vỗ tay kinh ngạc v� khen ngợi:

�� -Tr�n đời chưa từng c�, người ấy ắt sẽ th�nh Phật.

�� Đức Phật khen người đ�, khiến đ�n s�ng suốt đ�m m� đầu kh�ng bị tổn thương. L�ng định nơi kinh, ho�t nhi�n dứt tưởng. Bảy ng�y như thế, kh�ng ch�t lười mỏi. Đức Phật liền thọ k�:

�� -Qua v� số kiếp, con sẽ th�nh Phật hiệu l� Định Quang, nơi đỉnh đầu, tr�n vai, đều c� h�o quang, dạy bảo, cứu vớt độ được ch�ng sinh nhiều v� lượng.

�� Trời, Người, Quỷ, Rồng nghe người ấy sẽ được th�nh Phật, kh�ng ai l� kh�ng khen ngợi, c�i đầu lạy mừng. Vị Phạm ch� nghĩ: �Người kia được Phật thọ k� l�mPhật, ta ắt cũng được như vậy.� B�n đợi Phật thọ k�, nhưng Phật đ� ra đi. Phạm ch� đến trước Đức Phật, c�i đầu bạch:

�� -Nay thiết lễ mọn c�ng dường, l�ng con ch�n th�nh nguyện xin Đức Phật thọ k�.

�� Đức Phật bảo Phạm ch�:

�� -Khi đồng tử đ� th�nh Phật sẽ thọ k� cho �ng.

�� Phạm ch� nghe sẽ được l�m Phật, vui mừng qu�n cả th�n. Từ đ� về sau lu�n l�m bố th� lớn: kẻ đ�i cho ăn, người r�t cho mặc, bệnh cấp thuốc thang, c�c lo�i b�, bay, m�y, cựa. Theo sự ăn uống của ch�ng lu�n kịp thời cứu gi�p. C�c nước trong t�m phương đều gọi l� bậc cha nh�n từ.

�� Đức Phật bảo T�n giả X�-lợi-phất:

�� -Đồng tử l� Đức Phật Định Quang, c�n Phạm ch� l� th�n Ta.

�� Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

25-� Thuở xưa, Bồ-t�t l� một L� gia lớn, t�ch chứa của cải nhiều v� số, thường phụng thờ ba ng�i b�u, l�ng thương khắp ch�ng sinh. Một h�m đi ra chợ, thấy một con ba ba, động l�ng thương x�t, mới hỏi gi� cả bao nhi�u. Người chủ con ba ba biết Bồ-t�t c� đức nh�n từ rộng r�i, ưa tế độ ch�ng sinh, gi�u c� của cải kh�ng kể xiết, gi� mắc rẻ kh�ng từ chối, n�n mới đ�p:

�� -Đủ một trăm vạn th� c� thể lấy đi được, bằng kh�ng t�i sẽ l�m thịt n�.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Rất tốt.

�� Liền trả tiền đ�ng gi�, mang ba ba về nh�, rửa gi�p vết thương rồi đem ra bờ s�ng thả. Nh�n n� bơi đi, buồn vui lẫn lộn, Bồ-t�t thề rằng:

�� -Mong lo�i ch�ng sinh, ngạ quỷ trong địa ngục Th�i sơn, những kẻ bị lao ngục tr�n đời... sớm được tho�t nạn, th�n mạng an to�n như ngươi h�m nay.

�� Rồi c�i đầu lạy khắp mười phương, chắp tay nguyện tiếp:

�� -Ch�ng sinh, khổ kia kh�ng lường. Ta sẽ xin l�m trời, đất, v� hạn l�m mưa nhuần, v� nổi tr�i l�m chiếc b�, đ�i cho ăn, kh�t cho uống, r�t cho ấm, n�ng cho m�t, v� người bệnh cho thuốc, v� chỗ tối tăm cho �nh s�ng. Nếu c� đời dơ dục, gặp thời đi�n đảo, Ta sẽ ở trong c�i đ� th�nh Phật, tế độ ch�ng sinh ấy.

�� Mười phương chư Phật đều t�n th�n lời thề đ�:

�� -Hay thay! �ng ắt được như ch� nguyện.

�� Đ�m h�m sau, con ba ba đến cắn cửa nh� Bồ-t�t. �ng lấy l�m lạ sao ngo�i cửa c� tiếng động, sai người ra coi thử th� thấy con ba ba. Người nh� n�i lại sự việc, Bồ-t�t ra xem th� thấy con ba ba n�i tiếng người:

�� -T�i thọ �n nhuần của ng�i, th�n thể được an to�n, kh�ng biết lấy g� để đ�p tạ �n s�u. Vật sống dưới nước n�n biết trước được nước đầy hay vơi. T�i biết nạn hồng thủy sắp đến ắt sẽ g�y hại lớn, xin mau chuẩn bị thuyền b�, đến l�c đ� t�i sẽ đ�n ng�i.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Tốt lắm.

�� S�ng sớm h�m sau, Bồ-t�t b�n đến cung vua t�u r� sự việc tr�n. Nh� vua biết Bồ-t�t từng nổi tiếng l� bậc Hiền thiện, n�n tin lời �ng ngay, liền ra lệnh dời hết d�n ở v�ng thấp l�n chỗ cao. Đến khi lụt bắt đầu, ba ba tới n�i:

�� -Nạn hồng thủy đến rồi, h�y mau xuống thuyền, bơi theo sau t�i th� được an to�n.

�� Thuyền của Bồ-t�t bơi theo sau con ba ba ấy. Bơi được một l�c th� c� con rắn bơi theo thuyền. Bồ-t�t hỏi:

�� -Cứu lấy n� chứ?

�� Ba ba đ�p:

�� -Tốt lắm.

� ��Rồi lại thấy một con c�o bị tr�i, Bồ-t�t hỏi:

�� -Cứu lấy n� chứ?

�� Con ba ba cũng đ�p:

�� -Tốt.

�� Một l�c nữa, lại gặp một người bị tr�i, đang tự vỗ v�o mặt k�u trời:

�� -H�y thương cứu lấy mạng t�i!

�� Đại L� gia hỏi:

�� -Cứu lấy hắn chứ?

�� Con ba ba đ�p h�y thận trọng, kh�ng n�n cứu. L�ng người đời dối tr�, �t c� trung t�n, vong �n bội nghĩa, chạy theo thế lực, ưa l�m những việc hung nghịch.

�� Bồ-t�t n�i:

�� -Lo�i vật ngươi cứu, c�n lo�i người m� ta xử tệ th� đ�u l� nh�n từ nữa. Ta kh�ng đ�nh l�ng.

�� Rồi Bồ-t�t cứu lấy người ấy. Ba ba n�i:

�� -�i! Rồi ng�i sẽ hối hận.

�� Đến được chỗ đất y�n l�nh, ba ba từ tạ:

�� -Đền �n đ� xong, t�i xin c�o lui.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Khi ta chứng được đạo quả Như Lai V� Sở Trước Ch� Ch�n Ch�nh Gi�c th� ta sẽ độ cho ngươi.

�� Ba ba đ�p:

�� -Tốt lắm.

�� Ba ba lui rồi th� rắn, c�o cũng đều ra đi. Con c�o đ�o hang l�m chỗ ở, gặp được kho v�ng r�ng của người xưa c� đến trăm c�n, vui mừng nghĩ: �Ta sẽ đem của n�y đền đ�p �n cứu mạng kia.� Rồi n� vội trở lại gặp Bồ-t�t, thưa:

�� -Lo�i vật nhỏ nhoi n�y chịu �n cứu mạng. T�i vốn l� lo�i vật ở hang n�n trong l�c đ�o hang để ở, bắt gặp một trăm c�n v�ng. Hang ấy kh�ng phải mồ mả, kh�ng phải nh� cửa, của n�y kh�ng phải l� của cướp đoạt, cũng kh�ng phải l� của trộm cắp. T�i được n� l� do l�ng thuần th�nh, n�n nguyện đem đến hiến c�ng cho ng�i.

�� Bồ-t�t ngẫm nghĩ: �Kh�ng nhận lấy m� bỏ đi th� kh�ng �ch lợi g� cho d�n ngh�o. Nếu nhận lấy rồi đem bố th� th� ch�ng sinh được cứu gi�p, vậy chẳng tốt hơn sao?�. Nghĩ rồi liền theo c�o tới lấy của ấy. Người bị tr�i thấy vậy, n�i:

�� -Chia cho t�i một nửa!

�� Bồ-t�t liền lấy mười c�n cho hắn. Người bị tr�i n�i:

�� -�ng đ�o mả cướp v�ng, tội ấy phải thế n�o? Nếu kh�ng chia cho ph�n nửa, th� t�i ắt tố c�o với quan.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -D�n ngh�o thiếu thốn, ta muốn đem bố th� đều cho họ, m� ngươi mu�n đoạt hết số của đ�, chẳng l� bất c�ng lắm sao?

�� Người bị tr�i b�n b�o với quan Hữu ty. Bồ-t�t bị bắt, hết c�ch biện bạch, chỉ c�n c�ch quy mạng Tam t�n, hối lỗi tự tr�ch, nguyện cho chủng sinh mau l�a t�m nạn, kh�ng c�n o�n kết như m�nh h�m nay. Rắn v� c�o gặp nhau b�n:

�� -Việc n�y sao đ�y?

�� Rắn n�i:

�� -T�i sẽ gi�p cho.

�� Rồi n� ngậm thuốc hay, mở kh�a v�o nh� giam, thấy t�nh trạng Bồ-t�t, v�c d�ng suy tổn m� x�t xa buồn l�ng. N� thưa với Bồ-t�t:

�� -Ng�i mang thuốc n�y trong m�nh, t�i sẽ t�m cắn th�i tử. Nọc t�i cắn rất độc, kh�ng ai c� thể cứu được, ng�i cứ đem thuốc n�y d�ng l�n vua, uống v�o l� khỏi ngay.

�� Bồ-t�t lặng thinh, c�n rắn th� l�m như đ� n�i. Mạng th�i tử sắp mất, nh� vua truyền lệnh:

�� -Ai c� thể cứu th�i tử th� phong l�m tướng quốc, c�ng với ta tham gia trị nước.

�� Bồ-t�t d�ng thuốc l�n, th�i tử uống v�o liền khỏi ngay. Nh� vua vui mừng hỏi nguy�n do, t� nh�n tự b�y tỏ đầu đu�i c�u chuyện. Nh� vua b�i ng�i tự tr�ch lỗi:

�� -Ta tối tăm lắm thay!

�� Vua b�n xuống lệnh giết t�n bị tr�i kia, đại x� cho cả nước, phong Bồ-t�t l�m tướng quốc, nắm tay đi v�o cung, c�ng ngồi m� n�i:

�� -Hiền giả đọc s�ch g�, tin theo đạo n�o m� l�m việc nh�n từ của trời đất, ban �n huệ khắp ch�ng sinh như thế?

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -T�i đọc kinh Phật, tin theo đạo Phật.

�� Nh� vua hỏi:

�� -Phật c� yếu quyết g� chăng?

�� Thưa:

�� -C� chứ. Đức Phật dạy về bốn v� thường, ai giữ được th� sẽ dứt hết c�c họa, phước lớn thịnh.

�� Nh� vua n�i:

�� -Xin được nghe lời dạy qu� b�u kia.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Khi trời đất kết cuộc th� bảy mặt trời c�ng thi�u đốt, biển lớn đều kh� cạn, trời đất rực lửa, n�i Tu-di băng hoại. Trời, Người, Quỷ, Rồng..., th�n mạng ch�ng sinh bị ch�y thi�u đốt ngay. Trước thịnh sau suy, đ� gọi l� v� thường. Người s�ng suốt lu�n giữ � niệm v� thường, biết rằng trời đất c�n vậy huống chi l� quan tước, đất nước đ�u c� trường tồn. Đạt được � niệm n�y mới c� ch� thương x�t rộng khắp.

�� Nh� vua n�i:

�� -Trời đất c�n vậy huống chi l� đất nước. Đức Phật dạy �v� thường� l�ng ta tin lắm thay!

�� Bồ-t�t lại n�i:

�� -C�i khổ c�ng khổ hơn nữa, vua n�n biết về điều ấy.

�� Nh� vua n�i:

�� -Xin được nghe lời dạy s�ng suốt

�� Bồ-t�t n�i:

�� -Linh thức ch�ng sinh vi diệu kh� biết, nh�n kh�ng thấy h�nh, nghe kh�ng thấy tiếng, rộng khắp thi�n hạ, cao kh�ng g� che được, m�nh m�ng kh�ng g� n�u tỏ nổi, lu�n chuyển kh�ng c�i bờ. Nhưng n� đ�i kh�t theo s�u dục, như biển cả với bao nhi�u sổng đổ về vẫn kh�ng đủ, v� vậy nhiều lần thay đổi, ngục Th�i sơn thi�u đốt, chịu c�c khổ độc, hoặc l�m ngạ quỷ bị nước đồng s�i r�t v�o miệng, bắt l�m lao dịch trong ngục; hoặc l�m s�c sinh bị mổ, lột, r�c x�, chết liền theo dao, thọ khổ v� c�ng. Như được l�m người th� ở trong thai mười th�ng, đến l�c sinh th� chật vật như d�y tơ buộc th�n, nỗi thống khổ sinh ra tr�n đất như từ cao rơi xuống, gi� thổi như lửa thi�u m�nh, tắm nước ấm như r�t nước đồng s�i v�o th�n, tay xoa v�o th�n như dao tự r�c. Những nỗi đau đớn ấy rất l� khổ, kh� n�u b�y hết. Sau khi lớn tuổi, c�c căn đều suy sụp, t�c bạc, răng rụng... Trong ngo�i đều hư hao, chỉ c�n nỗi l�ng buồn, rồi chuyển th�nh bệnh nặng, bốn đại muốn rời bỏ, c�c bộ phận trong người đều đau nhức, ngồi nằm phải nhờ người, thầy thuốc đến c�ng th�m lo sầu. Khi sắp chết c�c gi� c�ng dậy, đứt g�n n�t xương, c�c lỗ bế tắc, hơi thở dứt, thần hồn l�a theo nghiệp dẫn dắt. Nếu được l�n trời th� trời cũng c� gi�u ngh�o, sang h�n, thọ mạng k�o d�i, hay c� chừng mực. Khi phước hết, tội đến th� bị đọa v�o địa ngục, ngạ quỷ, s�c sinh. Nhữngviệc ấy gọi l� khổ.

Nh� vua n�i:

�� -Hay thay! Đức Phật n�i yếu quyết về �khổ�, l�ng ta tin ngay! L� gia lại n�i:

�� -Ph�m đ� c� ắt phải kh�ng, giống như hai kh�c c�y cọ x�t v�o nhau th� sinh ra lửa, lửa lại đốt c�y, lửa v� c�y đều hết, cả hai đều kh�ng. Xưa c�c ti�n vương, cung điện, thần d�n, nay đ� ti�u tan, kh�ng c�n thấy đ�u nữa, đ� cũng l� kh�ng.

Nh� vua n�i:

�� -Hay thay! Đức Phật n�i yếu quyết của �kh�ng�, l�ng ta tinngay.

�� Bồ-t�t lại n�i:

�� -Ph�m th�n l� đất, nước, gi�, lửa hợp lại. C�i cứng l� đất, c�i mềm l� nước, c�i n�ng l� lửa, hơi thở l� gi�. Th�n mạng chết, thần hồn ra đi, bốn đại l�a bỏ, kh�ng thể bảo to�n được. Do đ� n�n gọi l� v� ng�.

�� Nh� vua n�i:

�� -Hay thay! Đức Phật n�i về �v� ng�, l�ng ta tin ngay! Th�n c�n kh�ng giữ được, huống chi đất nước n�y ư! �i, đau đớn thay cho ti�n vương ta, kh�ng nghe được lời dạy của Bậc V� Thượng Ch�nh Ch�n Tối Ch�nh Gi�c về v� thường, khổ, kh�ng, v� ng�. L� gia n�i.

�� -Trời, đất c�n v� thường, th� ai c� thể giữ được đất nước n�y m�i! Sao kh�ng đem hết của kho, bố th� cho người ngh�o thiếu?

Nh� vua n�i:

�� -Hay thay! Lời dạy của người thầy s�ng suốt! Thật vui sướng thay!

�� Nh� vua liền đem hết của cải trong c�c kho bố th� cho kẻ ngh�o thiếu. Những người g�a vợ, g�a chồng, c�c em c� nhi th� đều khiến cho họ được l�m cha l�m mẹ, l�m con c�i. D�n ch�ng ăn mặc s�ng đẹp, gi�u ngh�o như nhau, cả nước h�n hoan, vừa cười, vừa đi, ngửa mặt l�n trời khen:

�� -Bồ-t�t thần h�a đến thế ư!

�� Bốn phương khen ngợi thần đức của vua, đất nước được th�i b�nh.

�� Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

�� -L� gia đ� l� th�n Ta. Quốc vương l� Di-lặc, con ba ba l� A- nan, con c�o l� Thu Lộ Tử, con rắn l� Mục-kiền-li�n, c�n người bị tr�i l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

* *

26-� Thuở xưa, Bồ-t�t tu hạnh Sa-m�n, thường ở nơi n�i rừng, l�ng Từ thương x�t nghĩ tới ch�ng sinh bị lu�n chuyển trong ba c�i chịu khổ l�u d�i m�i, lấy g� để cứu độ họ? Đang tĩnh t�m suy nghĩ, t�m ra nguồn đạo lớn để cứu vớt họ, th� trong �o lại c� rận l�m th�n ngứa ng�y, l�ng bực bội, ch� đạo kh�ng định. B�n lấy tay lần t�m, bắt được con rận, l�ng thương x�t, muốn t�m c�ch l�m cho n� y�n s�ng, vừa thấy c� xương th�, n�n đem n� đặt v�o đấy. Con rận được ăn bảy ng�y, hết rồi bỏ đi nơi kh�c, cuộc sinh tử đắp đổi lại qua... C�n Bồ-t�t th� tu th�nh Phật, lui tới khắp chốn gi�o h�a. Một h�m trời đổ tuyết nhiều lấp hết đường đi lại. Trong nước c� một người nh� gi�u thỉnh Phật c�ng v�i ng�n Tỳ-kheo về nh� c�ng dường, trong bảy ng�y, hết l�ng cung k�nh cả gia đ�nh đều thế. Bảy ng�y qua rồi m� tuyết vẫn chưa tạnh r�o, Đức Phật bảo T�n giả A-nan b�o tin cho c�c Tỳ-kheo lui về tinh x�. T�n giả A-nan thưa:

�� -Chủ nh�n vẫn cung k�nh, l�ng chưa biểu hiện điều thiếu s�t, lơ l�. Hơn nữa, ngo�i trời tuyết nhiều chưa dứt, kh�ng c� nơi đi khất thực được.

�� Đức Thế T�n n�i:

�� -� chủ nh�n đ� hết, kh�ng c�n c�ng dường nữa!

�� Rồi Đức Phật dẫn c�c Sa-m�n trở về tinh x�. S�ng h�m sau, Đức Thế T�n bảo T�n giả A-nan đến nh� người chủ đ� khất thực. T�n giả A-nan v�ng lời dạy, đi đến nh� người chủ kia. Người nh� ra nh�n thấy m� kh�ng hỏi han g� cả. Chờ đợi một l�c, T�n giả A-nan trở về quỳ xuống c�i đầu thưa tr�nh hết sự việc, lại hỏi nguy�n do về l�ng dạ bất thường của người chủ kia, sao lại thay đổi ch�ng vậy? Đức Phật liền v� T�n giả m� n�i đầy đủ về chuyện qu� khứ như tr�n. Đức Phật lai bảo:

�� -N�y A-nan, Ta đem l�ng Từ, cứu gi�p c�i mạng nhỏ nhoi của con rận, cho n� nắm xương mục ăn được bảy ng�y, n�n nay được nhận sự c�ng dường c�c m�n ăn ngon nhất đời. Kiếp trước Ta l�m �n, �n đ� tương đương với bảy ng�y c�ng dường, v� đ� đủ n�n � người ấy ngưng lại, kh�ng c�ng dường như trước nữa. Huống chi đem l�ng Từ hướng về Đức Phật c�ng ch�ng Sa-m�n, những người hạnh cao, tr� giới thanh tịnh, v� dục, nội t�m đoan ch�nh, ngoại hiện từ h�a. Cung k�nh c�ng dường một vị hạnh cao đ� th� phước b�o vượt xa sự tận t�nh bố th� cho người thường trải qua nhiều kiếp. Sở dĩ như thế n�n c�c Tỳ-kheo phải lu�n nhớ giữ. Kinh Phật c� giới, c� định, c� huệ, c� giải tho�t v� giải tho�t tri kiến. C�c vị ấy đ� d�ng năm đức đ� thương x�t ch�ng sinh, khiến họ xa l�a c�i họa mu�n khổ trong ba c�i.

�� T�n giả A-nan n�i:

�� -L� gia ấy may mắn thay! Đ�ch th�n được thương nu�i c�ng dường Đức Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c, Đạo Ph�p Ngự Thi�n Nh�n Sư c�ng c�c vị Sa-m�n, hoặc đ� chứng c�c bậc C�u cảng, Tần lai, Bất ho�n, Ứng ch�n (Tu-đ�-ho�n, Tu-đ�- h�m, A-na-h�m, A-la-h�n) hoặc c� vị l� bậc Khai sĩ, mở l�ng Từ rộng lớn dẫn đường cho ch�ng sinh, phước ấy kh� lường, chẳng kh�c g� biển cả, phưởc ấy kh� s�nh, chẳng kh�c g� đất.

�� Đức Phật n�i:

�� -Hay thay! N�y A-nan, thật đ�ng như T�n giả đ� n�i! Kh� gặp Phật ra đời, đạo ph�p kh� được nghe, Tỳ-kheo Tăng kh� được c�ng dường, như hoa Ưu-đ�m chỉ một lần nở!

�� Đức Phật n�i như vậy, c�c vị Tỳ-kheo đều hoan hỷ c�i đầu v�ng l�m.

�� Bồ-t�t từ bi thi �n, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh bố th� như vậy.

KINH LỤC ĐỘ TẬP

Q1�� Q2�� Q3�� Q4�� Q5�� Q6�� Q7�� Q8

KINH LỤC ĐỘ TẬP

H�n Dịch: Đời Đ�ng Ng�, Sư-M�n Khương Tăng Hội, Người Nước Khương Cư.

Việt Dịch: Linh-Sơn Ph�p Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN 4

Chương II: GIỚI ĐỘ V� CỰC

�� Sao gọi l� Giới độ v� cực?

�� -Cuồng ngu, hung ngược, ưa t�n s�t mạng sống, tham lam, trộm cắp, d�m dật uế tạp, n�i hai lưỡi, n�i lời �c, n�i dối, n�i th�u dệt, l�ng ganh gh�t, giận dữ, ngu si, hại người th�n, l�m nhục bậc Th�nh nh�n, b�i b�ng Phật, quấy nhiễu người hiền, lấy vật nơi t�ng miếu, mang l�ng xấu �c, hủy hoại ba ng�i b�u. Độc �c như thế th� chịu phanh th�y, bị băm vằm nơi chợ, rốt cuộc quyết kh�ng bao giờ l�m. Chỉ dốc tin Tam bảo, bốn �n cứu gi�p khắp.

* *

27-� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m Thanh t�n sĩ. Vua của đất nước ấy l�m điều ch�n ch�nh, khuy�n dặn c�c quan v� d�n ch�ng biết đến ba ng�i b�u. Ai giữ giới, ăn chay th� được tha thuế m�, miễn sưu dịch. D�n ch�ng lớn nhỏ đều thấy vua chuộng hiền đức, n�n phần nhiều giả lương thiện m� �m thầm l�m điều t� vạy. Nh� vua d�ng giới luật của Phật để xem x�t tiết th�o nơi d�n ch�ng, thấy lắm kẻ chỉ tốt bề ngo�i m� trong l�ng th� xấu, tr�i với sự gi�o h�a trong sạch của Phật. Nh� vua liền giả vờ xuống sắc lệnh:

�� -Ai d�m t�n trọng đạo Phật th� bị tội chết b�u chợ.

�� Bọn giả l�m l�nh kh�ng đứa n�o l� kh�ng bỏ điều ch�n ch�nh, bu�ng l�ng quay về gốc t� ngụy của ch�ng. Bồ-t�t tuổi gi�, l�ng giữ sự s�ng suốt ch�n ch�nh rộng lớn, nghe lệnh vua th� cả kinh, n�i:

�� -Bỏ ch�n theo t�, d� được l�m đế vương, sống ngang trời đất, gi�u kh�ng ai hơn, s�u vui thỏa l�ng, ta trọn kh�ng l�m. Tuy sống chỉ trong một bữa ăn m� được thấy sự gi�o h�a ch�n thật của Tam bảo, ta cũng vui l�ng phụng sự. C�n �m nhớ h�ng vạn s�ch vở ghi ch�p về thế tục, th�n sống trong cung trời, thọ mạng ngang trời m� mờ mịt về ba ng�i b�u, kh�ng nghe được kinh Phật, th� ta kh�ng mong cầu. V�ng theo lời Đức Phật dạy, d� gặp phải họa giết ch�c ta cũng cam l�ng.

�� Kinh dạy:

�� -Ch�ng sinh tự lao m�nh v�o ba đường, c� những c�i kh�: được l�m người l� kh�; được ở v�ng giữa l� kh�; s�u căn đầy đủ l� kh�; sinh trong nước c� đạo l� kh�; th�n cận với Bồ-t�t l� kh�; gặp được kinh m� tin l� kh�; thấu hiểu điều s�u xa vi diệu l� kh�; gặp Sa- m�n hạnh cao, t�m thanh tịnh, dốc l�ng c�ng dường l� kh�; gặp Phật v� được thọk� l� kh�.

�� Ta nhờ c�ng đức đời trước, nay thấy kinh Phật, được thờ Tam bảo, n�n d� gặp phải sự v� đạo t�n khốc, hoặc muối thịt, ng�m th�n, hoặc nước s�i, lửa bỏng, ta trọn cũng kh�ng bỏ nẻo ch�nh ch�n để theo thứ y�u mị, độc hại kia.

�� Nh� vua giao cho quan Hữu Ty truy x�t những người tr�i lệnh th� đem giết b�u chợ. Người tra x�t thấy Bồ-t�t bền ch� phụng thờ Tam bảo kh�ng chuyển, l�ng th�nh kh�ng suy giảm, liền bắt đem t�u l�n vua. Nh� vua ph�n:

�� -Đem ra chợ ch�m!

�� Rồi k�n đ�o sai người theo nghe ng�ng xem �ng ấy n�i g�. Bồ- t�t sắp đến chết c�n dạy con:

�� -Trời đất từ l�c mới dựng, c� người sống đến nay, ch�ng sinh ở đời do s�u t�nh loạn h�nh, cuồng say qu� lắm, �t được gặp Tam bảo dẫn dắt gi�o h�a, để trở th�nh s�ng suốt, trong sạch. Con nay may mắn biết được đạo ph�p, h�y thận trọng kh�ng n�n bỏ. �i! Bỏ hạnh của Phật ph�p m� l�m theo h�nh vi hư ngụy của quỷ y�u th� chắc chắn mất nước th�i. Ta th� bỏ th�n mạng n�y, chớ kh�ng hề bỏ nẻo ch�n ch�nh. Nh� vua nay đ� sai lầm, con kh�ng được nghe theo.

�� Người tra x�t t�u l�n vua những điều được nghe. Nh� vua biết Bồ-t�t giữ h�nh ch�n ch�nh, liền vui mừng mời đến, nắm tay dắt l�n điện, n�i:

�� -Khanh ch�n ch�nh, đ�ng gọi l� đệ tử của Phật.

�� Rồi vua phong l�m tướng quốc, giao cho việc trị nước. C�n bọn người bỏ sự gi�o h�a thanh tịnh của Phật th� lại phải đ�ng thuế, sưudịch. Từ đ�y, trong nước kh�ng ai l� kh�ng ham chuộng điều thiện.

�� Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

�� -Vị quốc vương l�c đ� l� Di-lặc, c�n vị Thanh t�n sĩ l� th�n ta.

�� Bồ-t�t giữ ch� tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

28-� Thuở xưa, Bồ-t�t th�n l�m voi ch�a, tấm l�ng rộng xa, biết c� Phật, c� Ph�p, c� Tỳ-kheo Tăng, thường quy y Tam bảo, lu�n đem l�ng Từ rộng lớn cứu gi�p ch�ng sinh, nguyện khi th�nh Phật sẽ độ tất cả. Bầy voi đi theo c� năm trăm con, trong đ� c� hai con l� vợ voi ch�a. Một h�m, voi ch�a dầm m�nh trong nước h�i được một c�nh hoa sen m�u sắc rất đẹp đem về cho vợ cả. Vợ cả được hoa, vui sướng n�i:

� ��-Băng gi� rất lạnh, l�m sao c� được hoa n�y?

�� Vợ nhỏ t�nh tham lam ganh gh�t, giận dữ thề: �C� cơ hội ta sẽ d�ng thứ độc cực mạnh giết chết ngươi�. Sau đ�, v� uất kh� m� chết. Hồn linh h�a l�m con g�i của nh� Tứ t�nh, nhan sắc hơn người, t�m tr� th�ng s�ng, hiểu rộng việc xưa nay, ngửa xem thi�n văn, biết r� thời suy thịnh. Nh� vua nghe được, n�n cưới về l�m phu nh�n. Vừa v�o cung l� t�u r� về ch�nh s�ch trị nước, nghĩa l� ph� hợp với một bề t�i trung th�nh. Nh� vua đẹp l�ng n�n c�ng y�u k�nh, mỗi lời n�i ra liền được vua nghe theo. Một h�m phu nh�n n�i:

�� -Thiếp nằm mơ thấy con voi s�u ng�, l�ng mu�n lấy ng� ấyl�m đồ trang sức, nếu nh� vua kh�ng cho, thiếp chắc kh�ng sống nổi.

�� Nh� vua n�i:

�� -Đừng n�i chuyện g�n dở, người nghe sẽ cười cho!

�� Phu nh�n thưa rồi liền sinh mối ưu uất.

�� Vua cho mời bốn vị quan đến để luận b�n, tự cho rằng m�nh nằm mộng, rồi hỏi:

�� -Xưa nay c� con voi như thế sao?

�� Một bề t�i thưa:

�� -Kh�ng hề c� như vậy.

�� Một bề t�i kh�c n�i:

�� -Nh� vua kh�ng nằm mơ như thế.

�� Một vị quan nữa t�u:

�� -Đ� từng nghe c� n� nhưng ở xa lắm.

�� Một �ng kh�c n�i:

�� -Nếu c� thể đến đ� được th� nay trời Đế Th�ch đang bay liệng ở chỗ ấy.

�� Bốn vị bề t�i liền cho gọi đ�m thợ săn bốn phương tới hỏi. Thợ săn phương Nam đ�p:

�� -Người cha qu� cố của t�i thường kể: C� con voi như thế nhưng ở xa v� kh� đến lắm.

�� C�c quan t�u l�n rằng c� người kia biết. Nh� vua liền cho đ�i hắn đến gấp. Hắn tới, phu nh�n bảo:

�� -Ngươi đi thẳng về phương Nam chừng ba ng�n dặm th� gặp n�i, v�o n�i, đi chừng hai ng�y nữa th� đến chỗ voi ở. Rồi ngươi đ�o hầm b�n đường, cạo bỏ r�u t�c, mặc đồ Sa-m�n, ngồi trong hầm bắn voi, cắt lấy hai ng� của n� rồi mang về đ�y.

�� Thợ săn theo lời chỉ bảo m� l�m, đi đến chỗ voi ở. Trước khi bắn voi, hắn mặc ph�p phục, mang b�nh b�t, đứng đợi trong hầm. Voi ch�a thấy Sa-m�n liền c�i đầu n�i:

�� -K�nh ch�o đạo sĩ! Đạo sĩ v� việc g� m� muốn hại th�n mạng t�i?

�� Đ�p:

�� -Muốn được cặp ng� của ngươi.

�� Voi ch�a n�i:

�� -Ta đau đớn kh� chịu nổi, ngươi mau lấy ng� đi đi, đừng khuấy động l�ng ta khiến sinh niệm �c. Ai t�m đ� nghĩ �c th� chết sẽ đọa v�o đường địa ngục, ngạ quỷ, s�c sinh. C�n ai giữ nhẫn, l�m từ, �c đến thiện đi l� hạnh cao của Bồ-t�t, cho d� c� bị băm vằm xương thịt, trọn kh�ng hề tr�i với hạnh ấy. Ai tu theo hạnh đ�, chết liền sinh l�n c�i trời, ch�ng được diệt độ.

�� Người thợ săn liền cắt lấy ng�. Voi ch�a n�i:

�� -Đạo sĩ phải đi ngay, kh�ng n�n để bầy voi t�m được dấu ch�n!

�� Voi chờ thợ săn đi xa, đau đớn kh� nhịn nổi, liền lăn ra đất, rống to l�n một l�t th� chết, tức khắc được sinh l�n trời. Bốn ph�a bầy voi chạy lại, ch�ng đều n�i:

�� -Người n�o đ� giết hại vua ta.

�� Rồi ch�ng đi t�m, nhưng kh�ng thấy g� liền trở lại �m lấy x�c voi ch�a thương kh�c

�� Thợ săn đem ng� voi về triều. Nh� vua thấy ng� voi l�ng liền hoảng sợ. Phu nh�n lấy ng� voi cầm trong tay, vừa muốn xem th� sấm chớp nổ vang đ�nh b� hộc m�u, chết đọa v�o địa ngục.

�� Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n.

�� -Ch�a voi ấy l� th�n Ta, vợ lớn của voi nay l� Cừu-di, thợ săn l� Điều-đạt, vợ b� l� Hảo Thủ.

�� Bồ-t�t giữ ch� tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

29-� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m vua Oanh vũ, thường v�ng theo lời Phật dạy, quy mạng ba ng�i b�u. Khi phải chết th� chết kh�ng hề phạm mười điều �c, đem l�ng Từ gi�o h�a, lu�n lấy s�u độ l�m đầu.

�� B�y giờ, quốc vương th�ch ăn thịt chim Oanh vũ, thợ săn tranh nhau t�m bắt, thấy đ�n chim ấy, họ d�ng lưới chăng bắt sạch hết ch�ng, đem d�ng cho th�i quan. Người lo việc giết thịt th�u nhận, con n�o b�o liền l�m thịt n�u thức ăn d�ng vua. Vua Oanh vũ thầm nghĩ:

�� -Ch�ng sinh quay cuồng v�o ngục, mất th�n, lu�n hồi trong ba c�i đều do ăn m� ra cả!

�� Rồi vua Oanh vũ bảo cả đ�n:

�� -Bỏ tham, bớt ăn, th�n gầy khổ �t th�i, to�n mạng mới l� điều đ�ng mong. Kẻ ngu tham-ăn uống, l�ng kh�ng lo xa, giống như người keo kiệt tham ch�t mật d�nh nơi lưỡi dao m� kh�ng biết c�i họa bị đứt lưỡi. Ta nay bớt ăn c�c người h�y l�m theo.

�� Vua Oanh vũ ng�y một gầy đi, nhờ thế từ mắc c�o lồng nhảy tho�t được ra ngo�i. Rồi chim đứng tr�n lồng n�i:

�� -Ph�m tội lớn của tham �c ch�nh l� kh�ng muốn c� được cảnh thiện.

�� Lại n�i tiếp:

�� -Chư Phật cho tham l� ngục, l� lưới buộc, l� thuốc độc, l� đao gươm! C�c ngươi cứ bỏ ăn th� sẽ được như ta.

�� Từ đ�, Bồ-t�t nếu l�m người ph�m th� ăn uống đạm bạc để giữ mạng sống, mặc đơn sơ để che th�n, lấy tham để răn l�ng, kh�ng một ng�y l�ng qu�n. Khi phước đến, được l�m đế vương, liền d�ng tr� Phật để xem x�t c�ch trị nước, phước cao rộng ấy thật kh� t�nh to�n hết được. Cuộc đời l� v� thường kh�ng chắc chắn, chỉ khổ kh�ng vui, vừa c� l� mất ngay, th�n l� giả huyễn, kh� giữ như trứng, kh� thuần dưỡng như s�i, người c� mắt nh�n thấy kh�ng ai l� kh�ng run sợ. Bồ-t�t đời đời lấy giới l�m hạnh, n�n mới th�nh tựu đạo quả Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c, l�m Thầy trời người.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Vua Oanh vũ khi đ� l� th�n Ta, quốc vương ấy l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t giữ ch� tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

30-� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m th�i tử con vua, t�n l� Ph�p Th�, trong ngo�i đều trong sạch, thường lấy c�i họa đi theo nẻo t� để tự răn l�ng, t�n trọng Hiền th�nh, hiếu đễ với người th�n, lu�n thương x�t cứu gi�p ch�ng sinh.

�� Mỗi khi th�i tử v�o chầu, thường đợi tướng quốc, tới lui đ�ng lễ, chưa từng mất oai nghi. Người thiếp y�u của vua, l�ng dạ d�m t�, một h�m ra tay �m k�o th�i tử. Th�i tử tận lực tr�nh n� n�n tho�t được, tay đụng v�o đầu tướng quốc, miệng th� bảo: �Đi đi�. Mũ của tướng quốc rơi xuống đất, để lộ c�i đầu kh�ng t�c. Người thiếp y�u của vua cười, tướng quốc xấu hổ, �m giận. Sau đ�, người thiếp gặp vua t�u:

�� -Thiếp tuy h�n mọn nhưng cũng l� vợ vua, m� th�i tử kh�ng biết tự chế, c� l�ng ham muốn thiếp.

�� Nh� vua n�i:

�� -Ta biết th�i tử l� người tiết th�o, kh�ng phải ch� nguyện của Phật th� kh�ng nghĩ tới, kh�ng phải lời Phật dạy th� kh�ng n�i ra,việc kh�ng đ�ng với gi�o l� của Phật th� kh�ng l�m bao giờ, t�m phương khen ngợi đức hạnh, c�c nước kh�ng c� ai bằng, h� lại l�m chuyện sai tr�i như thế sao?

�� Người thiếp y�u d�ng bao lời t�u s�m tỉ t� để m� hoặc l�ng vua. Nh� vua n�i:

�� -Cốt nhục tương t�n, đ� l� giặc loạn, ta kh�ng thể l�m!

�� B�n phong cho th�i tử l�m vua v�ng bi�n giới, c�ch đất nước t�m ng�n dặm v� dặn:

�� -Con trấn nhậm c�i ngo�i th� n�n theo ph�p trời l�m nh�n nghĩa, kh�ng được t�n hại d�n l�nh, kh�ng n�n vơ v�t l�m c�ng khốn trăm họ, phải t�n trọng người gi� như cha mẹ, phải y�u thương d�n như con, phải thận trọng tu tr� giới cấm của Đức Phật, giữ đạo cho đến chết. Đời nhiều gian dối, khi c� lời dạy từ ấn răn con mới n�n tin theo.

�� Th�i tử c�i đầu kh�c, t�u:

�� -Con kh�ng d�m bỏ qua lời dạy của cha.

�� Rồi th�i tử liền đến nhận đất phong, đem năm giới, mười đức, thương x�t gi�o h�a d�n trong nước m�nh. Th�i tử l�n ng�i được một năm, d�n ch�ng xa gần mến mộ �n đức n�n theo về đ�ng đ�c, hộ d�n tăng h�ng vạn. Th�i tử viết biểu d�ng l�n, ca ngợi đức của vua cha chiếu thấu nơi xa n�n mới được như vậy. Nh� vua c�ng ho�ng hậu, cung phi vui mừng khen th�i tử, ri�ng người thiếp th� vẫn �m mối o�n th�, n�n c�ng với tướng quốc l�m điều gian, mưu trừ th�i tử, r�nh chờ nh� vua nằm ngủ, l�n lấy s�p ong l�m ấn, rồi dối viết thư:

�� -Người can tội phạm thượng, ta kh�ng nỡ giết ngay! Vậy nhận được thư n�y, mau m�c đ�i mắt giao cho sứ giả mang về kinh đ�. Khi sứ giả đến, xem thư xong, quần thần của th�i tử đều n�i:

�� -Đấy l� sứ giả của kẻ y�u loạn, kh�ng phải của đại vươngđ�u!

�� Th�i tử n�i:

�� -Đại vương trước đ� th�n t�nh dặn d�, nay c� dấu ấn răng l�m tin đến đ�y rồi, nếu y�u qu� th�n mạng m�nh m� tr�i lệnh cha th� đ� l� đại nghịch.

�� Liền c�ng với quần thần vui chơi ba ng�y, dạo khắp trong nước, chu c�p cho kẻ ngh�o c�ng, gi�p đỡ người thiếu thốn, đem h�nh ảnh Đức Phật l�m khu�n ph�p, lấy l�ng Từ gi�o huấn ch�ng d�n, rồi t�m người c� thể m�c mắt m�nh. C� đứa trẻ b�n cỏ đ� gi�p th�i tử lấy mắt ra đem giao cho sứ giả. Hắn bỏ đ�i mắt v�o hộp rồi vội v� mang về nước. Tướng quốc đem đ�i mắt ấy giao cho người �i thiếp của vua. B� n�y treo đ�i mắt trước giường, mắng:

�� -Kh�ng theo � muốn của ta th� bị kho�t mắt, vậy c� th�ch kh�ng?

�� Đại vương nằm mộng thấy th�i tử bị ong độc ch�ch nơi mắt, tỉnh dậy nghẹn ng�o n�i:

�� -Con ta chắc c� chuyện lạ g� đ�y?

�� Người thiếp y�u của vua t�u:

�� -Vua lu�n nghĩ đến con n�n nằm mơ thấy đấy th�i, ắt kh�ng c� g� lạ đ�u!

�� Th�i tử d�ng đ�n h�t kiếm ăn nu�i th�n, lần hồi qua nhiều nước. Tới nước vua cha của hậu phi, l� cung phi của vua cha th�i tử. Nh� vua nước n�y c� c�y đ�n kỳ diệu, n�n gọi th�i tử tấu đ�n để nghe. Đầu ti�n tiếng đ�n khen ngợi c�ng đức của ti�n vương, sau l� �m thanh buồn thảm n�i về số phận của c� nhi kh�ng cha mẹ. B� hậu phi kia th�u hiểu tiếng đ�n ấy n�n nghẹn ng�o n�i:

�� -�i! Th�i tử con vua chồng ta c�ng cực đến thế sao!

�� Nh� vua hỏi:

�� -Con n�i c�i g�?

�� Người phi thuật lại đầy đủ về sự việc của th�i tử, rồi n�i lời từ gi� cha mẹ:

�� -Việc n�y l� do lệnh của ả nghiệt thiếp kia. Đ�n b� hai họ th� chẳng phải l� trinh tr�ng, con xin được theo người qu�n tử ch� hiếuấy.

�� Cha mẹ b� đều buồn thương. Người phi đem th�i tử trở về nước cũ. Nh� vua nghe c� tiếng đ�n kỳ diệu, liền gọi v�o tấu nhạc để thưởng thức, thấy h�nh dung th�i tử tiều tụy, chỉ nhận biết qua tiếng n�i. Vua hỏi:

�� -Ngươi c� phải l� Ph�p Th�, con của ta kh�ng?

�� Th�i tử c�i đầu s�t xuống đất, nghẹn ng�o. Vua, ho�ng hậu, cung nh�n cả nước lớn nhỏ kh�ng ai l� kh�ng thương x�t. Người phit�u r� đầu đu�i sự việc. Nh� vua than:

�� -Hỡi ơi! Người nữ bất nh�n! Chẳng kh�c n�o chất độc lẫn lộn trong cơm gạo ngon! Đức Phật dạy n�n xa l�a ch�ng, thật chẳng đ�ng lắm sao!

�� Rồi nh� vua liền cho bắt tướng quốc v� người �i thiếp, d�ng roi gai đ�nh ch�ng, r�t nhựa c�y nấu chảy v�o vết thương, hơ lửa n�ng cho nứt ra, sau đ� đ�o hầm ch�n sống ch�ng.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -T�c mạng của th�i tử từng l� người b�n ngọc trắng.

Người thiếp kia thời đ� l� con g�i nh� gi�u, ngồi xe đi đường, c�n quan tướng quốc ng�y ấy l� người đ�nh xe. Hắn gọi đồng tử b�n ngọc:

-Đem ngọc của ngươi lại đ�y n�o!

�� Rồi họ cầm ngọc khen nhưng kh�ng mua, lại nh�n nhau c� vẻ d�m đ�m, bu�ng lời đ�a cợt. Đồng tử nổi giận n�i:

�� -Kh�ng trả lại ngọc cho ta, lại c�n nh�n d�m đ�ng, ta sẽ m�c mắt c�c ngươi đấy.

�� C� g�i v� người đ�nh xe đều n�i:

�� -Ta lấy roi gai đ�nh, rồi đổ nhựa c�y n�ng v�o vết thương cho nứt thịt ra, sau đ� th� ch�n sống ngươi được chăng?

�� i, thiện �c đ� l�m, th� họa phước sẽ liền theo sau như b�ng theo h�nh, �c ch�n m�i tội th�nh ngay, như �m vang ứng với tiếng. L�m �c m� muốn khỏi tai ương chẳng kh�c n�o gieo giống m� kh�ng mu�n mọc.

�� Bồ-t�t giữ giới thanh thịnh của Phật, th� chịu m�c mắt m� chết chứ kh�ng phạm d�m để sống.

�� Th�i tử Ph�p Th� l�c ấy l� th�n Ta. Tướng quốc l� Điều-đạt, người thiếp y�u của vua l� vợ Điều-đạt.

�� Bồ-t�t giữ ch� tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

31-� Thuở xưa, c� vị Bồ-t�t, anh em ba người gặp l�c đời kh� hạn, d�n ch�ng ăn thịt lẫn nhau. Họ c�ng đi kiếm ăn để nu�i sống th�n mạng h�n mọn. Trải qua n�i non hiểm trở, c� ng�y thiếu ăn, hai anh n�i:

�� -Phải d�ng đến thịt vợ để cứu lấy mạng được chăng?

�� Người anh cả giết vợ m�nh trước, chia l�m năm phần, người em �t động l�ng nh�n, thương x�t n�n kh�ng ăn. Rồi người anh giữa cũng l�m như vậy, người em �t c�ng nghẹn ng�o. Khi hai anh muốn giết đến vợ người em, người em n�i:

�� -Giết người để bảo to�n mạng m�nh, kh�ng phải l� con đường nh�n từ của Phật, t�i khổng thể l�m!

�� Rồi người em đem vợ v�o n�i h�i tr�i c�y nu�i th�n, sống qua nhiều năm ở chốn ấy. Trong n�i c� một người thọt ch�n, người vợ tư th�ng với hắn n�n mưu t�nh giết chồng, giả vờ thưa:

�� -Đ�ng lẽ thiếp phải l�m nu�i ch�ng, m� trước nay đều để ch�ng l�m hết. Ng�y mai xin ch�ng cho thiếp theo phụ gi�p, để được cộng khổ với ch�ng.

�� Người chồng n�i:

�� -N�i non rất hiểm trở, n�ng kh�ng đi được đ�u!

�� Chồng từ chối ba lần, vợ vẫn kh�ng chịu n�n đ�nh cho đi theo. Người vợ thấy n�i cao hang s�u, liền x� chồng rơi xuống đ�. May thay b�n m�p nước c� thần, vị thần tiếp đỡ n�n người chồng được b�nh y�n. Thực hiện được � đồ, người vợ h� hửng trở về c�ng với người thọt ch�n chung sống. Người chồng theo d�ng nước để đi, gặp được một người l�i bu�n thương t�nh, đưa �ng tới một nước gi�u c�. Gặp l�c vua nước ấy băng h�, kh�ng c� th�i tử kế vị, quần thần đang nhường nhau n�n chưa biết lập ai l�n ng�i. Họ lệnh cho một vị Phạm ch� b�i xem những người đi đường c� ai hợp tướng th� l�m vua. Vị Phạm ch� n�y vừa thấy Bồ-t�t, liền n�i;

�� -Hay thay! Đ�y l� một vị vua c� đạo, đ�ng l� kẻ đem l�ng nh�n của trời che phủ cho mu�n d�n.

�� Quần thần, b� quan, ch�ng d�n gạt nước mắt khen l� hay, kh�ng ai l� khổng đến mừng thọ, nghinh đ�n đưa v�o cung, đem ng�i vua trao cho. Từ đ�, Bồ-t�t đem bốn t�m v� lượng nu�i dưỡng mu�n d�n, c�c thuật t� mị đều phế bỏ hết, trao cho năm giới, ban bố mười điều l�nh, đốc suất mọi người trong nước giữ giới. Do vậy, Thi�n đế hộ gi�p đất nước, quỷ y�u tr�nh xa, kh� độc ti�u trừ, l�a gạo, hoa quả được m�a. D�ng nẻo ch�nh cảm h�a c�c l�n quốc, cừu địch trở th�nh th�n thiện, người người dắt d�u bồng bế nhau quy tụvề đất nước ấy. Người vợ cũ dắt người chồng thọt kia cũng t�m v�o nước xin ăn. Mụ kể lể, trước đ�y đem chồng đi l�nh nạn trời, nay trở về nương nhờ l�ng nh�n từ của vua. Người trong nước kh�ng ai l� kh�ng khen lạ, đều n�i:

�� -Người vợ hiền n�y thật đ�ng ghi ch�p th�nh s�ch.

�� Phu nh�n của vua n�i:

�� -N�n trọng thưởng cho người ấy.

�� Nh� vua thấy v� nhận ra ngay, liền hỏi người đ�n b� ấy:

�� -Ngươi c� biết Thi�n tử l� ai kh�ng?

�� Người đ�n b� sợ h�i c�i đầu. Nh� vua đem c�u chuyện về người đ�n b� đ� n�i hết ngọn ng�nh cho mọi người trong cung nghe. Vị đại thần chấp ch�nh t�u:

�� -Người n�y đ�ng chết.

�� Vua n�i:

�� -Chư Phật lấy nh�n từ l�m của b�u nhất trong ba c�i. Ta th� mất mạng chứ kh�ng bỏ nẻo nh�n.

�� Phu nh�n sai người đuổi ch�ng ra khỏi nước, qu�t sạch vết ch�n của bọn ch�ng.

�� Đức Phật bảo T�n giả Thu Lộ Tử:

�� -Nh� vua thời ấy l� th�n Ta, người thọt ch�n l� Điều-đạt, người đ�n b� l� Hảo Thủ.

�� Bồ-t�t giữ ch� tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

32-� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m kẻ ph�m phu, học rộng kinh Phật r� s�u tội phước, c�c m�n về y thuật, cả đến tiếng k�u h�t của c�c lo�i cầm th� thảy đều thấu tỏ. Thấy đời rối loạn nhơ nhớp, n�n ng�i ở ẩn kh�ng ra l�m quan, chuộng thờ giới cấm của Phật, chỉ tin theo điều ch�n ch�nh. Cuộc đời ngh�o khốn, phải l�m thu� v�c đồ cho thương nh�n. Một h�m, đến b�n bờ s�ng ăn uống, đ�n quạ k�u vang, khiến người l�i bu�n lo sợ nổi da g�, c�n Bồ-t�t th� mỉm cười. Ăn uống xong, liền ra đi.

�� Khi về lại nước m�nh, người chủ nh�n kỹ người g�nh thu�, hỏingay:

�� -Quạ k�u ngươi cười, l� c� � g�?

�� Đ�p:

�� -Quạ k�u n�i rằng: �Chủ c� ngọc trắng qu�, gi� trị rất lớn, ngươi siết hắn lấy ngọc ấy, c�n bọn ta th� ăn thịt hắn�, v� thế n�n t�i cười.

�� Người chủ n�i:

�� -Ngươi kh�ng giết ta v� sao vậy?

�� Đ�p:

�� -Kẻ kh�ng thấy kinh Phật, th� l�m �c đầy trời m� cho l� kh�ng c� tai họa, đ� chỉ l� tự lừa dối m�nh. Ta học kinh s�ch v� thượng ch�nh ch�n, quan s�t hạnh nh�n từ thanh tịnh của Bồ-t�t, n�n đối với lo�i vật b�, bay, m�y, cựa, đều thương y�u kh�ng giết hại, c�n rau cỏ nếu kh�ng phải của m�nh th� kh�ng lấy. Ph�m kẻ ưa giết hại l� bất nh�n, ưa lấy của phi nghĩa l� kh�ng trong sạch. Ta kiếp trước v� ham th�ch lấy nhiều, n�n nay chịu tai ương, cuộc sống ngh�o khốn, h�n mọn, phải l�m thu� cho kh�ch... giờ kh�ng lẽ phạm nữa, gieo nh�n tội lỗi v� lượng th� kh�ng phải l� đệ tử của Phật. Ta th� giữ đạo chịu ngh�o h�n m� chết chứ kh�ng l�m việc v� đạo, được gi�u sang m� sống.

�� Người chủ n�i:

�� -Hay thay! Chỉ c� lời Phật dạy l� ch�n ch�nh.

�� Bồ-t�t giữ ch� tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

33- �Thuở xưa, Bồ-t�t sống đời bần c�ng, l�m thu� cho thương nh�n, theo họ v�o biển t�m lấy t�i lợi. Một h�m thuyền dừng lại kh�ng chịu đi, bọn thương nh�n lớn nhỏ ai nấy đều sợ h�i, cầu đảo thần linh tr�n dưới gi�p đỡ. Ri�ng người l�m thu� n�y chỉ hướng về Tam bảo, giữ giới kh�ng phạm, ăn năn, tự tr�ch lỗi của m�nh, mỗi ng�y đ�m ba lần, đem t�m Từ thệ nguyện:

�� -Nguyện cho mười phương ch�ng sinh kh�ng c�n sợ h�i như h�m nay. Sau n�y ta th�nh Phật sẽ độ hết c�c lo�i ấy.

�� M�i đến bảy ng�y, thuyền vẫn kh�ng di chuyển được. Thần biển hiện mộng gạt chủ h�ng, n�i:

�� -Ngươi bỏ người ngh�o n�y đi, ta sẽ cho thuyền ngươi chạy.

�� Chủ h�ng được b�o mộng, l�ng x�t xa thương người l�m thu�, n�n b� mật b�n với nhau. Người ngh�o kia biết r� hết việc đ�, n�i:

�� -Kh�ng v� một th�n t�i m� l�m ti�u tan mạng của mọi người!

�� Chủ h�ng l�m b�, cấp lương thực cho người ấy, rồi hạ b� xuống đẩy ra xa. Sau đ�, c� con c� lớn lật thuyền, nuốt hết c�c thương nh�n. C�n người ngh�o kia theo gi� tấp v�o bờ, trở về được nước m�nh, b� con quyến thuộc mừng rỡ. Người ngh�o ấy nhờ c�ng đức quy y Tam bảo, thọ tr� năm giới, mười thiện, ăn chay v� s�m hối t�m từ lu�n thương x�t đến ch�ng sinh n�n được phước.

�� Người ngh�o ấy l� th�n Ta.

�� Bồ-t�t giữ ch�, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

34-� Thuở xưa, Bồ-t�t giữ giới ở ẩn, kh�ng chuộng nẻo vinh hoa, nương n�u nơi nh� gi�u l�m người giữ nghĩa địa cho họ. Nếu c� ai đến ch�n cất, ng�i liền ra sức gi�p đỡ, tang chủ cảm động, đem của b�u biếu cho. C� được �t nhiều đều đem nộp lại cho chủ. Nh� gi�u n�i:

�� -�ng ra sức mới c� được của b�u n�y, sao lại đem đưa cho ta?

�� Đạo sĩ trả lời:

�� -T�i giữ đất cho �ng, người ta đến mai t�ng tr�n đất của �ng, luận theo đại nghĩa th� của b�u ấy l� của �ng.

�� Người gi�u khen:

�� -Hay thay! Người hiền thuở trước h� c� thể vượt được �ng ư?

�� B�n lựa trong đ�m con hầu một c� đức hạnh hiền thục, c� nhan sắc, gả l�m vợ, chia cho gia t�i, để vợ chồng sinh sống. Đạo sĩ n�i:

�� -Hạnh ấy c�ng tiến, đức ấy c�ng cao!

�� Đạo sĩ ngh�o l�c bấy giờ l� th�n Ta, người vợ l� Cừu-di.

�� Bồ-t�t giữ ch�, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

35-� Thuở xưa, Bồ-t�t, th�n l�m người ph�m, quy mạng ba ng�i b�u, giữ giới kh�ng thiếu s�t, c�ng người cậu đi bu�n b�n để nu�ith�n. Họ đến một nước xa lạ kia, người cậu qua s�ng trước, nghỉ tạm ở nh� một người mẹ g�a. Trong nh� c� một c� g�i nhỏ, thưa với mẹ:

�� -Sau nh� c� c�i chậu rửa, c� thể đem đổi cho người l�i bu�n để lấy ngọc trắng.

�� Người mẹ thuận theo � con g�i, đem b�y ra. Người l�i bu�n d�ng dao cạo thử, th� thấy quả thật l� vật b�u, nhưng giả vờ quăng xuống đất n�i:

�� -Đồ n�y l�m bẩn tay ta!

�� Rồi hắn liền bỏ đi ra đường. Người mẹ v� con g�i lấy l�m xấu hổ. Người ch�u đến sau, c� con g�i một lần nữa đem chậu ra b�n để đổi ngọc. Người mẹ bảo:

�� -Việc xấu hổ vừa rồi đ�ng lấy l�m điều răn cho h�m nay đấy. Người con g�i n�i:

�� -Con xem anh học tr� n�y c� tướng người nh�n từ, kh�ng phải như kẻ tham t�n trước đấy đ�u.

�� Rồi hai mẹ con lại b�y chậu ra b�n. Anh học tr� xem xong n�i: Đ�y quả l� v�ng r�ng, t�i xin đổi hết của cải của t�i được chứ? Người mẹ n�i:

�� -Được!

�� Người ch�u lại n�i:

�� -Cho t�i xin hai đồng tiền v�ng để qua đ�. Người cậu t�m trở lại, n�i với b� mẹ:

�� -Nay ta đem �t ngọc cho b�, b� đem c�i chậu ấy ra đ�y.

�� Người mẹ đ�p:

�� -Vừa c� cậu học tr� tốt bụng đem hết ngọc qu� đổi lấy c�i chậu v�ng của t�i rồi, c�n cảm �n về việc đổi rẻ nữa, bảo: b� đừng vội đi đ�u, t�i sẽ trả th�m cho b�.

�� Người cậu đến bờ s�ng, giậm ch�n xuống đất k�u:

�� -Trả lại của b�u cho ta!

�� Do t�nh n�ng nảy, tự đấm v�o ngực đến mửa m�u m� chết. Người ch�u đem v�ng trả th�m th� thấy cậu đ� chết rồi, nghẹn ng�o than:

�� -Tham đến nỗi mất th�n ư!

�� Bồ-t�t giữ t�n n�n được của b�u, Điều-đạt gian tham phải bị mất mạng. Người ch�u ấy l� th�n Ta, người cậu l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t giữ ch�, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

36-� Xưa, c� Bồ-t�t, trong v� số kiếp, anh em lo mua b�n kiếm lời, nu�i dưỡng cha mẹ. Đi đến một nước kh�c, người anh bảo em đem ch�u b�u d�ng l�n vua nước ấy. Nh� vua thấy người em v�c d�ng đẹp đẽ n�n mừng rỡ ưng �, hứa gả c�ng ch�a cho. Kiếm được rất nhiều ngọc rồi, người em trở về n�i lại với anh. Người anh t�m đến chỗ vua. Nh� vua thấy người anh dung mạo đường ho�ng, n�i năng hợp Th�nh điển, h�nh tướng nho nh� kh� ai bằng, n�n c�ng mừng rỡ hơn, đổi � đem c�ng ch�a hứa gả cho người anh. Người anh l�ng nghĩ: �Anh của chồng như cha, em d�u như con! Ta với c� n�y c� t�nh th�n như cha con, h� c� chuyện th�nh vợ chồng được sao! Vua nước n�y ở địa vị nh�n vương m� xử sự theo h�nh vi của lo�i cầm th�.

�� B�n dẫn em đi về. C�ng ch�a l�n đ�i cao nh�n theo n�i:

�� -Ta sẽ l�m quỷ độc ăn gan người anh n�y mới đ�ng.

�� Lần hồi trong c�i sinh tử, một kiếp kia, người anh l�m con vượn, c�ng ch�a v� người em l�m một cặp vợ chồng ba ba. Một h�m ba ba vợ bệnh, th�m ăn gan vượn. Con đực đi t�m, thấy vượn xuống uống nước, b�n n�i:

�� -Người đ� từng nghe nhạc chưa?

�� Đ�p:

�� -Chưa!

�� Ba ba n�i:

�� -Nh� ta cổ nhạc hay, ngươi muốn nghe kh�ng?

�� Đ�p:

�� -Muốn chứ.

Ba ba n�i:

�� -Ngươi l�n lưng ta, ta đưa ngươi về nghe.

�� Vượn l�n lưng ba ba, đi theo được nửa d�ng suối, ba ba n�i:

�� -Vợ ta th�m ăn gan ngươi, chứ trong suối l�m g� c� nhạc.

�� L�ng vượn c� ch�t thẹn, nghĩ: �Ph�m giới l� đạo thường để giữ điều l�nh, quyền biến l� việc lớn để cứu nạn.� B�n n�i:

�� -Ấy! Sao ngươi kh�ng n�i sớm, ta đ� đem gan treo l�n c�y kiarồi.

�� Ba ba tin thật, quay lại chỗ c�y. Vượn nhảy l�n bờ, n�i:

�� -Đồ ba ba chết tiệt! H� c� chuyện gan ở trong bụng m� lại đem treo ở tr�n c�y sao?

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Người anh l� th�n Ta, thường giữ l�ng trinh sạch, trọn kh�ng phạm điều d�m loạn, nghiệp cuối của kiếp trước c�n tai ương n�n phải đọa l�m th�n vượn. Người em v� con g�i vua đều l�m th�n lo�i ba ba. Con đực l� Điều-đạt, con c�i l� vợ của Điều-đạt.

�� Bồ-t�t giữ ch�, tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

37-� Thuở xưa, c� vị Bồ-t�t đi thuyền vượt biển t�m kiếm ch�u b�u để cứu gi�p người ngh�o khổ. Tr�n bờ biển c� th�nh qu�ch, vườn tược đầy đủ. G�i đẹp l�n b�i đ�n họ, n�i:

�� -Nước n�y gi�u c�, đẹp đẽ, ch�u b�u muốn bao nhi�u cũng được, n�n chịu kh� v�o th�nh xem d�n c� kh�ng?

�� Những l�i bu�n tin theo lời quỷ mị m� hoặc, b�n ở lại c�ng sống với bọn ch�ng, kể đ� năm năm. Bồ-t�t cảm thấy nhớ qu� hương, cha mẹ, ra khỏi th�nh l�n n�i, tr�ng về bốn ph�a xa xăm, thấy một ng�i th�nh bằng sắt, trong th�nh c� một người đ�n �ng, đầu đội mũ trời, nghiễm nhi�n ngồi, gọi Bồ-t�t, n�i:

�� -C�c ngươi đi�n hay sao, lại lấy quỷ mị l�m vợ, bỏ hết t�nh s�u d�y của cha mẹ, họ h�ng. Lại bị quỷ nuốt, h� chẳng lầm lạc lắm sao! C�c người đừng ngủ để quan s�t th� khắc biết sự thật. Đang c� con ngựa thần bay đến đ�y cứu mọi người, n�n nhờ n� gi�p quay trở về qu� th� được an to�n t�nh mạng. Nếu như luyến �i những người vợ y�u mị, th� chết v�o th�nh ấy, c�c độc đầy khắp nơi, d� c� hối cũng kh�ng thể cứu.

�� Bồ-t�t v�ng lệnh, giả vờ ngủ để xem x�t th� thấy quả đ�ng như đ� n�i, l�ng sợ h�i lắm. S�ng ng�y, b� mật b�n với nhau, mọi người đều đồng �, c�ng ngầm d� xem, thấy vợ biến th�nh th�n chồn gi�nh nhau ăn thịt người, kh�ng ai l� kh�ng t�i mặt, n�i:

�� -Ch�ng ta chắc chết th�i!

�� Rồi c�ng kinh sợ, chuẩn bị, nếu lười trễ l� chết. Ngựa ch�a kịp đến, n�i:

�� -C� ai chịu rời chốn n�y, l�ng nhớ người th�n, th� mau đến đ�y ta gi�p cho.

�� Những người l�i bu�n cả mừng n�i:

�� -Đ�y nhất định l� trời!

�� Cả đ�m vội đến nương th�n. Vợ họ liền bế con theo dấu t�m kiếm, kh�c than: �Oan lắm, hỡi trời cao! L�m vợ bao nhi�u năm m� nay cho l� quỷ!�

�� Tiếng ai o�n động l�ng, lời bay tới cung vua, cũng t�u b�y nhưtr�n:

�� -Bọn thiếp nay thật b�ng ho�ng, kh�ng biết nương dựa v�o đ�u, xin đức vua thương x�t t�nh cảnh của bọn thiếp.

�� Nh� vua cho triệu Bồ-t�t v�o hỏi r� nguy�n nh�n. Bồ-t�t đem những điều đ� thấy t�u r� đầu đu�i. Vua thấy sắc đẹp, vội cho chồng ra đi, rồi cho v�o hậu cung l�m chuyện d�m t�. Từ đ� việc nước rối loạn, quỷ h�a l�m chồn, ng�y đi ăn thịt người, t�c hại qu� lắm m� vua kh�ng hay biết g�.

�� Sau đ�, tất cả đều mạng chung, sinh tử quay v�ng. Bồ-t�t nhờ t�ch chứa nhiều c�ng đức n�n được l�m Phật. Hồn linh của quỷ c�o h�a sinh v�o l�m con g�i nh� Phạm ch�, nhan sắc tuyệt trần. Bấy giờ, Đức Phật đi khất thực gi�o h�a ở v�ng đ�. Ăn xong, Ng�i ra khỏi th�nh ngồi b�n gốc c�y. Phạm ch� thấy Đức Phật tướng đẹp, sắc diện v�ng rực, nơi đầu c� h�o quang, như mặt trăng giữa c�c v� sao. Thấy Phật như thế, �ng vui mừng kh�n xiết, về n�i với vợ:

�� -Con g�i ta được người chồng ấy l� bậc h�ng trong đời.

�� Rồi vội lấy �o quần tốt đủ thứ v�o hạng đẹp nhất đời, mặc cho con g�i, rồi cả nh� �ng Phạm ch� dẫn con g�i đến d�ng cho Đức Phật. Tr�n đường đi thấy dấu ch�n, người vợ n�i:

�� -Vị thần ấy l� Bậc v� dục, h� đem d�m t� l�m rối loạn được ch� kia sao!

�� Người cha bảo:

�� -Con g�i ta l� h�ng quốc sắc đứng đầu, sao bậc đức cao lại kh�ng ng� ng�ng tới?

�� Người vợ liền đọc b�i tụng �:

Kẻ d�m l� ch�n đi

Giận nhiều giảm � bước

Người ngu ch�n chạm đất

Trời, người t�n dấu n�y.

�� Kh�ng tự biết nhục, người cha c�n n�i:

�� -B� sao tr� cạn cợt thế, gắng m� thực hiện.

�� B�n đem con g�i đến d�ng.

�� Đức Th� T�n bảo:

�� -Trời Ma thứ s�u, đ� hiến cho ta ba người con g�i, đều biến th�nh quỷ gi� rồi, nay ngươi đem c�i t�i ph�n n�y đến l�m g�?

�� Phạm ch� bẽn lẽn, người vợ c�ng xấu hổ hơn. Bấy giờ, c� vị Tỳ-kheo tiến đến c�i đầu thưa:

�� -Xin để cho con.

�� Đức Thế T�n dạy:

�� -Ngươi xưa l�m vua, c� g�i n�y l�m quỷ, đ� d�ng sắc đẹp dối gạt ngươi, ăn hết d�n ch�ng của ngươi m� ngươi kh�ng ch�n sao!

�� Vị Tỳ-kheo thẹn th�ng trở về dốc tu thiền đạt định, chứng đạo quả C�u cảng.

�� Đức Phật bảo T�n giả Thu Lộ Tử:

�� -Bồ-t�t từ khi nghe lời dạy của người trong th�nh sắt, trở về nh� quy mạng ba ng�i b�u, tự thề: �Cho dẫu đến chết cũng kh�ng phạm giới trọng thanh tịnh của Đức Như Lai Ứng Nghi Ch�nh Ch�n Gi�c. Rồi Bồ-t�t Ma-ha-t�t dốc giữ giới đức th�m rộng nhiều, n�n th�nh Phật đạo. Trưởng giả bấy giờ l� th�n Ta, nh� vua thời ấy l� vị Tỳ-kheo chứng quả C�u cảng, quỷ l� con g�i của Phạm ch�, người trong th�nh sắt l� Thu Lộ Tử.

�� Bồ-t�t giữ ch� tu hạnh Độ v� cực, đ� thực h�nh tr� giới như vậy.

* *

38-� Kinh Th�i Tử Mộ Ph�ch.

�� Nghe như vầy:

�� Một thời Đức Phật ở tại khu l�m vi�n Kỳ-đ� cấp c� độc thuộc nước Văn vật. Bấy giờ, Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

�� -Xưa c� quốc gia t�n l� Ba-la-nại, vua c� th�i tử t�n l� Mộ Ph�ch, sinh ra đ� th�ng minh v� c�ng, c�c việc qu� khứ, hiện tại, vị lai, tr� đều th�ng suốt, kh�ng ch�t trở ngại, th�n tướng tươi s�ng như trăng giữa c�c v� sao. L� con một của vua, n�n cả nước kh�ng ai l� kh�ng y�u mến. Nhưng đ� mười ba tuổi, m� vẫn ngậm miệng kh�ng n�i như người c�m. Vua v� ho�ng hậu lo rầu, gọi c�c Phạm ch� đến hỏi nguy�n do. Họ thưa:

�� -Đ�y l� điềm chẳng l�nh. Đoan ch�nh m� kh�ng n�i được th� c� �ch g� cho đại vương. Hậu cung kh�ng người nối d�i, h� chẳng phải tại th�i tử hại sao? Theo ph�p th� n�n ch�n sống ắt sẽ c� qu� tử nối d�ng.

�� Nh� vua ngậm ng�i, v�o b�n bạc c�ng ho�ng hậu. Ho�ng hậu c�ng cung nh�n kh�ng ai m� kh�ng thương x�t, than thở:

�� -Sao m� th�i tử bạc phước, gặp phải tai ương n�y!

�� Người thương x�t k�o đến chật đường, l�m nghẽn tắc lối đi, như c� đại tang. Ho�ng hậu mặc cho th�i tử đầy đủ y phục qu� gi� rồi đem giao cho t�ng phu. T�ng phu đoạt lấy hết �o quần tốt, c�ng nhau x�y mộ. Mộ Ph�ch nghĩ: �Vua c�ng người trong nước đều tin ta c�m thật�. B�n lặng lẽ thu lại �o quần v�o s�ng tắm rửa sạch sẽ, d�ng hương thơm xoa l�n th�n, mặc đầy đủ �o quần qu� gi�, đi đến chỗ tr�n huyệt k�u:

�� -C�c ngươi l�m g� đ�?

�� T�ng phu đ�p:

�� -Th�i tử c�m điếc, l�m đất nước kh�ng người nối d�i, vua ra lệnh ch�n sống, mong sinh được con hiền nối ng�i.

�� Th�i tử n�i:

�� -Ta l� Mộ Ph�ch.

�� T�ng phu nh�n xe bỗng chốc thấy trống rỗng, xem kỹ h�nh dung, �nh s�ng tỏa rực rỡ khắp đồng cỏ xa gần như �nh s�ng mặt trời. Th�nh linh thế lớn l�m chấn động c�c thần. T�ng phu lớn nhỏ kh�ng ai l� kh�ng khiếp sợ, giương mắt nh�n nhau, mặt m�y xanh m�t, lời th�nh văn chương, thảy đều kinh h�i. Họ ngửa mặt l�n trời, n�i:

�� -Th�i tử đức linh đến thế sao!

�� Liền c�i đầu thưa:

�� -Nguyện xin về t�u vua ngay, để mọi người kh�ng c�n than thở nữa.

�� Th�i tử bảo:

�� -C�c ngươi mau về t�u vua rằng ta c� thể n�i được!

�� Họ liền về t�u l�n vua. Vua v� ho�ng hậu c�ng d�n ch�ng lấy l�m lạ về việc n�y, l�ng mừng rỡ khen ngợi, kh�ng ai l� kh�ng vui mừng. Xe ruổi dong, người chạy vội, người xe đ�ng đảo l�m tắc nghẽn cả đường đi. Mộ Ph�ch n�i:

�� -Muốn được l�m Sa-m�n, tu hạnh hư tĩnh, chẳng phải l� tốtsao!

�� vừa nghĩ như thế th� trời Đế Th�ch liền h�a ra vườn, ao, c�y cối chưa hề thấy, lại cởi c�c y phục b�u h�a l�m ca-sa.

�� Vua đến nơi, th�i tử gieo năm v�c xuống đất cung k�nh l�m lễ. Nh� vua liền ngồi xuống, nghe tiếng con n�i ấy, b�ng d�ng uy nghi, trời đất r�ng động. Nh� vua vui mừng dụ:

�� -Ta c� người con được cả nước k�nh y�u như thế, sẽ nối d�i ng�i trời, l�m cha mẹ mu�n d�n.

�� Th�i tử t�u:

�� -Nguyện xin đại vương thương nghe lời h�n n�y. Con xưa đ� từng l�m quốc vương nước n�y t�n l� Tu Niệm, trị nước an d�n hai mươi lăm năm, th�n phụng tr� mười nẻo thiện, lấy từ bi nu�i dưỡng d�n, roi gậy v� c�c thứ binh kh� đều bỏ hết kh�ng d�ng đến, nh� ngục kh�ng nhốt t� nh�n, tr�n đường đi kh�ng c� tiếng ta th�n, bố th� c�ng khắp, kh�ng đ�u l� kh�ng nhuần thấm. Chỉ do lần đi dạo chơi, người theo hộ vệ rất đ�ng, quan dẫn đường xua đuổi r�o riết khiến l� d�n kinh ho�ng, n�n sau khi chết, bị đọa v�o địa ngục Th�i sơn, chịu khổ thi�u nấu, cắt, x� đến s�u vạn năm, muốn chết kh�ng được, k�u ca kh�ng ai cứu. Như v�o l�c n�y, trong c� b� con xa gần, ngo�i th� thần d�n của cải v� số, th� vui v� kể, c� ai biết con đ� từng đọa v�o địa ngục Th�i sơn, chịu bao khổ thi�u nấu, đau đớn v� c�ng đ�u! Vinh hoa của cuộc sống, vợ con, thần d�n, ai c� thể chia bớt nỗi khổ n�y đi cho! Chỉ một m�nh phải chịu hết c�c khổ độc th�i. Mỗi lần nghĩ đến điều n�y th� l�ng dạ x�t xa, xương cốt r� rời, th�n to�t mồ h�i, lạnh nổi da g�. Lời đi, họa đến, tai ương theo đuổi như b�ng t�m h�nh, tuy muốn n�i n�n lời nhưng sợ phải chuốc lấy tội lỗi.

�� Nỗi khổ ở ngục Th�i sơn, n�o muốn t�i diễn nữa! Do đ� lưỡi rụt, kh�ng mu�n n�i ra, mới mười ba năm m� đạo sư y�u qu�i đ� khiến phụ vương ch�n sống con. Sợ đại vương bị tội phải v�o địa ngục Th�i sơn, buộc con phải n�i một lời. Nay con muốn l�m Sa-m�n, giữ hạnh v� dục, thấy đủ cửa c�c tai họa rồi, kh�ng muốn l�m vua nữa, xin cha chớ lấy l�m lạ.

�� Nh� vua n�i:

�� -Con l�m vua hạnh cao đức trọng, đem đạo dạy d�n, lỗi như tơ t�c, kh�ng ai nghĩ nhớ, vậy m� phải bị tội khốc liệt đến như thế sao! C�n như ta nay l�m chủ lo�i người, l�ng theo điều ham muốn, kh�ng phụng thờ ch�nh ph�p, th� chết rồi sẽ ra sao đ�y?

�� B�n thuận cho th�i tử học đạo. Vua trở lại trị nước, d�ng ch�nh bỏ t�, quốc gia trở n�n gi�u c�, y�n vui. Mộ Ph�ch liền tự luyện t�m, dứt dục, ch� dốc tiến theo đạo ch�n, đắc quả th�nh Phật, rộng n�i kinh ph�p, cứu độ ch�ng sinh, đưa đến giải tho�t.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Mộ Ph�ch l�c đ� l� th�n Ta, phụ vương nay l� vua Bạch Tịnh, mẹ thời ấy nay l� X� Diệu, mẹ Ta. �i! sắc đẹp dục t� l� l� thi�u th�n, c�n thanh tịnh đạm bạc ch�nh l� nh� kh�ng c�n hoạn nạn. Nếu người mu�n khỏi nạn, khổng tội th� kh�ng được qu�n lời Phật dạy. H�nh đạo tuy khổ c�n hơn l� sống trong ba đường �c. L�m người th� được xa cảnh bần c�ng lam lũ, kh�ng bị t�m nạn. Nếu ch� dốc học đạo th� phải theo hạnh như Phật. Người muốn đạt được bậc Duy�n gi�c, ứng ch�n, giải tho�t th� phải theo đ�ng hạnh ấy mới c� thể đạt được.

�� Đức Phật n�i kinh xong, c�c vị Sa-m�n đều vui mừng, c�i đầu l�m lễ.

* *

39- Kinh Di-Lan.

�� Nghe như vầy:

�� Một thời Đức Phật ở tại khu l�m vi�n Kỳ-đ� cấp c� độc thuộc nước X�-vệ. Bấy giờ, c�c vị Sa-m�n ở nơi vắng lặng, suy nghĩ s�u xa nhận thấy: người đời quen theo nẻo t�, ưa th�ch dục lạc từ đầu đến cuối, kh�ng hề biết ch�n năm dục. Năm dục l� g�? -Đ� l� mắt ưa sắc, tai th�ch tiếng, mũi ưa m�i hương, miệng th�ch m�i ngon, th�n ưa �m �i. Ph�m năm dục n�y cho đến chết, h� c� người nh�m ch�n sao! Sau bữa trưa, c�c vị đều đến chỗ Đức Phật, c�i đầu đảnh lễ nơi ch�n, lui ra đứng qua một b�n, bạch:

�� -Thưa Đức Thế T�n, ch�ng con nghĩ người ngu tr�n đời, m� đắm năm dục, cả đến l�c chết, cũng đ�u c� nh�m ch�n.

�� Đức Phật bảo:

�� -Xem ra cả đời kh�ng đủ đối với năm dục ấy.

Thuở xưa c� năm trăm l�i bu�n, v�o biển kiếm lợi, trong số họ c� người tr� t�n l� Di-lan, l�m thuyền trưởng. Biển c� con c� thần t�n l� Ma-kiệt, đ� lật ch�m thuyền kia, cả đ�m chết hết. Di-lan nhờ b�m được tấm v�n m� khỏi chết, gi� thổi �ng dạt v�o bờ một đất kh�c t�n l� Tỷ ma. �ng l�n bờ đi khắp để tự t�m lại cuộc sống, gặp một con đường nhỏ, theo đ� đi tới, từ xa thấy một ng�i th�nh bằng bạc, c�y cối sum su�, trong c� ao tắm, gi�p v�ng b�n ph�a đều c� nước ngọt chảy quanh. C� bốn mỹ nh�n đẹp như Ti�n nữ, đ�n mời n�i:

�� -Trải vượt qua biển cả chắc l� nhọc nhằn lắm, xin ch�c mừng đến nơi được an l�nh. H�m nay th�nh bạc n�y, trong c� c�c thứ b�u như v�ng r�ng, bạc trắng, thủy tinh, lưu ly, san h�, hổ ph�ch, xa cừ... l�m cung điện, ch�ng thiếp bốn người xin d�ng cho bậc nh�n từ sai khiến, tối nghỉ s�ng dậy theo lệnh ng�i bảo ban, xin đừng đi nơi kh�c!

�� Di-lan v�o th�nh, l�n điện bảy b�u, vui say theo � muốn, cần g�. được nấy.

�� Sống trong th�nh ấy hơn ng�n năm, Di-lan nghĩ: �C�c n�ng ngọc nữ n�y chẳng muốn ta đi, chắc c� duy�n cớ g�?�. B�n r�nh chờ cho bốn c� g�i ngủ, vội trốn đi mất. Xa xa thấy một ng�i th�nh bằng v�ng, �ng liền đi tới, c� t�m ngọc nữ nghinh đ�n, n�i những lời như tr�n. T�m ngọc nữ ở đ�y c�n đẹp hơn bốn người trước. Bảo điện ở trong th�nh t�n l� Tiết mạt, c�c thứ b�u minh nguyệt, tr�n ch�u cũng vượt xa th�nh bạc. Sống ở đ�y chừng v�i vạn năm tuổi, �ng lại ngờ t�m n�ng ngọc nữ n�y hẳn c� l� do g�, n�n kh�ng cho �ng đi, b�n chờ cho họ ngủ, vội l�n trốn đi mất. Lại thấy một ng�i th�nh bằng thủy tinh, c� mười s�u c� ngọc nữ ra nghinh đ�n �ng, cũng những lời lẽ như trước, mời mọc �ng v�o th�nh, l�n điện bảy b�u. Th�nh, điện, c�c thứ b�u, ngọc nữ, c�n rực rỡ hơn c�c th�nh trước, �ng sống ở đ� hơn v�i ng�n vạn năm, cảm thấy chưa thỏa, lại chờ ngọc nữ ngủ, để trốn đi nữa. �ng lại thấy một ng�i th�nh bằng lưu ly s�ng ch�i rực rỡ, c� ba mươi hai n�ng ngọc nữ ra tiếp đ�n, quỳ lạy, d�ng những lời mời mọc như tr�n, thỉnh �ng v�o th�nh, l�n điện bảy b�u t�n l� uất-đan, ở đ�y c�c vật b�u, kỹ nhạc, đồ ăn ngon, nữ sắc... đều hơn c�c điện trước. �ng ở đấy l�u năm như c�c th�nh tr�n, lại đợi cho c�c ngọc nữ ngủ v� l�n trốn ra đi. Lần n�y, �ng thấy xa xa c� một th�nh bằng sắt, nhưng kh�ng thấy người n�o ra đ�n tiếp. Di-lan nghĩ: �Th�nh bạc c� bốn ngọc nữ, th�nh v�ng c� t�m c�, th�nh thủy tinh c� mười s�u c�, th�nh lưu ly c� ba mươi hai c�, thảy đều dung nhan tuyệt trần, lại cung k�nh tiếp đ�n, nay kh�ng c� người n�o đ�n tiếp cả, chắc c� chuyện g� chăng?�, �ng đi quanh một v�ng th� c� quỷ ra mở cửa. Di-lan v�o th�nh liền thấy con quỷ, t�n l� C�u Dẩn, tr�n đầu hắn c� b�nh xe ch�y rực đang xoay. Quỷ giữ tội nh�n, lấy b�nh xe tr�n đầu quỷ kia tr�ng l�n đầu Di-lan. N�o chảy, th�n ch�y, Di-lan rơi nước mắt n�i:

�� -Từ bốn đến t�m, từ t�m đến mười s�u, từ mười s�u đến ba mươi hai ngọc nữ hầu hạ, sống sang trọng trong điện Tiết mạt, điện uất-đan! Ta do hạnh kh�ng biết đủ n�n mới bị như thế, l�m sao xa được nạn n�y?

�� Quỷ giữ tội nh�n đ�p:

�� -Số năm mang v�ng lửa bằng số năm đ� sống nơi c�c th�nh tr�n, th� �ng sẽ tho�t nạn n�y.

�� Từ đ�, v�ng lửa ở tr�n đầu Di-lan đến s�u ức năm mới khỏi.

�� Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

�� -Di-lan đ� nay l� Ta. Sở dĩ như vậy l� v� khi ấy chưa thờ phụng ba ng�i b�u, ngu m� tin theo nẻo t�, c� lần mẹ tắm gội xong, mặc �o mới nằm ngủ, ta đạp l�n đầu mẹ, n�n ở ngục Th�i sơn bị b�nh xe lửa chụp l�n đầu. Lại từng lấy ng�y m�ng t�m th�ng tư thọ tr� �b�t quan trai�, trong l�ng hoan hỷ n�n đ� được ở c�c th�nh b�u, thọ mạng h�ng ức ức năm, sở nguyện lu�n như �, muốn g� được nấy. Thấy đời kh�ng biết đủ, chỉ đạt được đạo quả mới th�i!

�� Đức Phật bảo c�c vị Sa-m�n:

�� -Di-lan ra khỏi ngục Th�i sơn, l�ng ngăn ba �c, miệng dứt bốn dao, th�n x�t ba lỗi, hiếu thuận cha mẹ, phụng thờ ba ng�i b�u, đội giới l�m mũ, mặc giới l�m �o. Mang theo giới l�m lương thực, lấy hương vị giới l�m m�n ăn, ngồi, đi, ăn, thở kh�ng hề qu�n giới luật của Phật, khắp nẻo h�nh h�a lu�n nhờ giới đức m� n�n, tự đạt đến th�nh Phật. C�i hạnh của người ph�m tục, bất hiếu với cha mẹ, kh�ng t�n thờ thầy tổ, ta thấy họ về sau tự chuốc lấy tội nặng c�ng một tội như Di-lan m� th�i. Ph�m l�m �c th� họa đuổi theo như b�ng theo h�nh, c�n dứt tuyệt t� ngụy, s�ng t�n ch�n ch�nh th� c�c tai họa tự nhi�n ti�u hết.

�� Đức Phật n�i kinh xong, c�c vị Sa-m�n đều hoan hỷ l�m lễ.

* *

40-� Kinh Đảnh Sinh Th�nh Vương.

�� Nghe như vầy:

�� Một thời Đức Phật ở tại khu l�m vi�n Kỳ-đ� cấp c� độc thuộc nước X�-vệ. Khi ấy T�n giả A-nan rảnh rỗi, n�n suy nghĩ s�u xa: �Ch�ng sinh từ đầu đến cuối, �t người ch�n gh�t năm dục�. Sau bữa trưa, T�n giả đến chỗ Đức Phật, c�i đầu lễ xong lui ra, bạch:

�� -Thưa Đức Thế T�n, nh�n l�c ngồi rảnh con suy nghĩ kỹ, thấy rằng ch�ng sinh, �t người biết đủ, c�n kẻ kh�ng biết ch�n năm dục th� rất đ�ng.

�� Đức Thế T�n khen:��

�� -Hay thay! Hay thay! Đ�ng như �ng n�i đ�. sở dĩ như vậy l� v�. Đức Phật kể tiếp:

�� -Thuở xưa, c� vị vua t�n l� Đảnh Sinh, Đ�ng, T�y, Nam, Bắc kh�ng ai l� kh�ng thần phục. Vua c� bảy b�u l�: đao của b�nh xe v�ng bay, voi trắng, ngựa t�a, ngọc minh nguyệt, vợ ngọc nữ, t�i phụ ch�nh giỏi, t�i điều binh t�i. Những thứ bảy b�u của vua xem ra tr�n đời thật �t c�. Vua lại c� một ng�n người con đoan ch�nh, tươi đẹp, th�ng minh, tr� rộng, thi�n hạ xưng tụng l� Th�nh, c� sức mạnh chế ngự mọi người, như l� sư tử. Vua đ� l� Th�nh lại nh�n từ, khắp trời an vui thần thuộc, thọ mạng c� đến h�ng ức năm. L�ng vua thường nghĩ: �Ta c� một c�i thi�n hạ C�u-da-ni, đất đai ngang dọc ba mươi hai vạn dặm, d�n ch�ng đ�ng đ�c, ngũ cốc dồi d�o, nh� nh� gi�u c�, những g� đời hiếm th� nước ta gồm đủ cả. Tuy nhi�n ta vẫn cầu nguyện vua trời kia h�y mưa xuống tiền v�ng, tiền bạc bảy ng�y bảy đ�m, cho ta như thế, h� chẳng tốt sao?�.

�� Trời theo � nguyện của vua, mưa xuống hai thứ b�u tr�n đầy cả mọi chốn. �nh s�ng của b�u trời rực rỡ khắp nước. Nh� vua vui sướng kh�ng lường, thi�n hạ lại tạ mừng rỡ. H�ng ng�y c�ng quần thần, nh� vua vui chơi thỏa th�ch. Mu�n d�n đều khen ngợi tốt đẹp v� lu�n được an lạc v� bờ.

�� Qua được v�i ng�n vạn năm, nh� vua lại nghĩ: �Ta c� đất ph�a T�y rộng tới ba mươi hai vạn dặm, tốt tươi, đủ bảy b�u, c� ng�n đứa con, rạng rỡ cả đất nước, được trời mưa tiền b�u, chưa từng c� tr�n đời. Tuy nhi�n, ta nghe ở phương Nam c� c�i Di�m-ph�-đề, đất rộng, d�i c� đến hai mươi t�m vạn dặm, d�n ch�ng đ�ng đ�c, cầu g� được nấy. Ta m� được đất ấy h� chẳng sung sướng lắm sao!�.

�� vua vừa nghĩ, th� b�nh xe v�ng hướng về Nam, bốn binh chủng bảy b�u nhẹ nh�ng bay đi, c�ng tới tr�n đất ấy. Vua v� thần d�n nước đ� kh�ng ai l� kh�ng t�ng phục. Vua d�n nước đ� trọn ng�y h�n hoan. Nh� vua dừng lại đ� gi�o h�a mọi người. Trải qua số năm như tr�n, nh� vua lại nghĩ: �Ta c� đất ph�a T�y, nay lại c� đất ph�a Nam, c�c b�u nơi trời, người cầu g� m� kh�ng c�. B�y giờ ta nghe ở phương Đ�ng c� c�i Phất-vu-đ�i, rộng d�i ba mươi s�u vạn dặm. Vua d�n c�i đ�, c�c b�u, ngữ cốc, c�c thứ b�u qu�... mong g� được nấy. Nếu ta được đất ấy th� chẳng c�ng th�ch th� sao?�. Miệng vừa n�i như vậy, th� b�nh xe v�ng liền hướng về ph�a Đ�ng, bốn binh chủng đều bay đi đến đ�. Vua, t�i, d�n ch�ng nước ấy kh�ng ai l� kh�ng tu�n phục. Vua lại d�ng ch�nh ph�p, nh�n từ gi�o h�a mu�n d�n, số� năm d�i như tr�n, nh� nh� đều mang �n đức của vua. Rồi nh� vua lại nghĩ: �Ta c� đất ở c�c c�i T�y, Nam, Đ�ng. Trời, người c�c b�u, kh�ng c� b�u qu� g� m� ta kh�ng c�. Nay nghe phương Bắc c� c�i uất-đan-việt, nếu ta l�m vua c�i ấy th� chẳng tốt lắm ư?�Vừa mở miệng n�i lời nguyện, th� b�nh xe v�ng đ� hướng về ph�a Bắc, bốn binh chủng đều bay như trước. Vừa v�o c�i ấy, xa xa thấy đất xanh như sắc l�ng chim th�y, nh� vua hỏi:

�� -C�c người thấy đất xanh chứ?

�� Họ thưa:

�� -Dạ thấy.

�� Vua n�i:

�� -Đ�y l� đất uất-đan-việt.

�� Lại thấy đất trắng, vua hỏi họ thấy kh�ng, họ đ�p:

�� -C� thấy.

�� Vua n�i:

�� -Đất đ�y đ� th�nh cơm gạo rồi, c�c ngươi ăn đi!

�� Rồi lại thấy c�c c�y b�u, tr�n đ� n�o l� �o quần mịn đẹp, xuyến, nhẫn, chuỗi ngọc lạ l�ng, nh� vua hỏi:

�� -C�c ngươi thấy đ� chứ?

�� Thưa:

�� -Dạ thấy.

�� Nh� vua bảo:

�� -C�c ngươi lấy m� mặc v�o đi!

�� Nh� vua cai trị bằng l�ng nh�n từ, gi�o h�a d�n bằng l�ng khoan thứ, số năm ở đấy l�u như tr�n. Rồi lại sinh � nghĩ: �Ta đ� c� ba c�i thi�n hạ, nay được th�m c�i phương Bắc bốn mươi vạn dặm, b�y giờ th� muốn l�n c�i trời Đao-lợi, đến chỗ của Đế Th�ch�. Vua vừa nghĩ vậy th� b�nh xe v�ng liền hướng l�n tr�n, bốn binh chủng bảy b�u bay l�n trời, v�o cung Đế Th�ch. Đế Th�ch thấy nh� vua đến th� vui mừng nghinh đ�n, n�i:

�� -Nghe cao danh đ� l�u, muốn được gặp gỡ, nay ng�i bay l�n đ�y, thật l� sung sướng lắm!

�� Đế Th�ch b�n cầm tay c�ng ngồi, nhường vua t�a ngồi. Nh� vua ngo�i nh�n tả hữu thấy cung điện tr�n trời l�m bằng v�ng r�ng, bạc trắng, thủy tinh, lưu ly, xa cừ, hổ ph�ch, tr�n ch�u... l�ng c�ng hớn hở, lại nghĩ: �Ta c� bốn nước, tiền b�u v� số, nhưng ở đ�y sang qu� kh� tả xiết, nếu khiến cho trời Đế Th�ch chết đi, để ta ở ng�i vị ấy th� chẳng thỏa nguyện lắm sao?�

�� Niệm dữ vừa dấy l�n th� thần t�c liền bị diệt hết. Đế Th�ch đưa về cung cũ th� l�m bệnh nặng, quan phụ ch�nh t�u:

�� -Thi�n vương bệnh nặng, nếu c� mệnh hệ n�o th� sẽ c� di huấn g� kh�ng?.

�� Nh� vua n�i: .

�� -Như c� ai hỏi v� sao nh� vua mất đi th� h�y đ�p như chỗ ngươiđ� thấy. Do tham m� bị bệnh, đến nỗi mất mạng, �i, tham lam l� lưỡi dao hại mạng, l� c�i gốc của sự mất nước, xa ba ng�i b�u để theo ba đường �c thảy đều do đấy m� ra cả. Kẻ nối d�i về sau phải lấy đ� l�m điều răn, xem lửa tham, si l� gốc thi�u đốt th�n m�nh, vậy n�n cẩn thận chớ tham. Ph�m c�ng sang qu� nhiều th� họa c�ng cao, của b�u nhiều th� o�n kia c�ng lắm.

�� Sau khi vua mất rồi, những người nối tiếp thuộc nằm l�ng những lời răn dạy về tham ấy, nương v�o đ� l�m của b�u truyền đời. D�n ch�ng trong bốn c�i thi�n hạ t�n trọng sự gi�o h�a nh�n từ, phụng thờ ba ng�i b�u, l�m theo mười điều thiện n�n được phước l�u đ�i.

�� Đức Thế T�n n�i:

�� -Xem ra ở đời �t kẻ c� thể bỏ vinh qu�, vứt năm dục. Chỉ c� những bậc chứng được c�c quả C�u cảng, Tần lai, Bất ho�n, ứng nghi, Duy�n gi�c, V� Thượng Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c Đạo Ph�p Ngự Nh�n Thi�n Sư, th� mới cỏ thể dứt tuyệt được. Phi h�nh ho�ng đế sở dĩ mọi ước nguyện đều đạt được, kh�ng hề tr�i với � l� v� do kiếp trước đ� tu tập c�c ph�p Bố th�, Tr� giới, Nhẫn nhục, Tinh tấn, Thiền định, Tr� tuệ, chứ kh�ng phải tự nhi�n m� c�. Vua Đảnh Sinh ấy ch�nh l� th�n Ta.

�� Đức Phật n�ikinh xong, T�n giả A-nan vui mừng đảnh lễPhật.

* *

41- Kinh Vua Phổ Minh.

�� Nghe như vầy:

�� Một thời Đức Phật ở tại khu l�m vi�n Kỳ-đ� cấp c� độc thuộc nước X�-vệ, Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Thuở xưa, c� Bồ-t�t l�m đại vương t�n l� Phổ Minh, l�ng Từ thi �n tỏa tr�m khắp, mười phương đều ca ngợi, d�n ch�ng nguyện nh� vua lu�n được an l�nh như con hiền hỏi thăm cha mẹ.

�� Nước b�n cạnh c� vị vua cai trị theo đ�ng ph�p, sức mạnh như sư tử, đuổi bắt được chim bay. Một h�m, người lo thịt ăn cho vua bị mất thịt, n�n s�ng sớm đ� vội đến chợ t�m mua, tr�n đường đi hắn thấy th�y người vừa mới chết, b�n lấy thịt đ� về l�m m�n ăn, hương vị ngon hơn thịt s�c vật. H�m sau, hắn l�m đồ ăn kh�ng ngon bằng trước, nh� vua tr�ch hỏi Th�i quan, người phụ tr�ch về thịt đến c�i đầu th� nhận sự việc. L�ng vua bẽn lẽn n�i:

�� -Thịt người ngon đấy chứ!

�� Rồi vua ngầm ra lệnh cho đầu bếp d�ng thịt ấy l�m m�n ăn thường ng�y.

�� Đức Thế T�n n�i:

�� -Con người, hễ đắm s�u nơi m�i vị th� đạo nh�n mỏng, nẻo nh�n mỏng th� l�ng lang s�i dấy mạnh. �i! L�m ch� s�i th� ham m�i vị thịt, giết hại mạng sống lo�i vật, n�n thi�n hạ o�n th�.

�� Đầu bếp v�ng lệnh, lặng lẽ đi giết người để cung phụng theo � muốn của vua. Thần d�n x�n xao, d�ng biểuxin vua truy tầm kẻ giết người. Nh� vua đ�nh phải đồng �, nhưng mật bảo đầu bếp:

�� -Ngươi h�y cẩn thận đấy!

�� Một h�m, c� quan chức bắt được kẻ giết người, hắn n�i:

�� -Vua ra lệnh cho t�i đ�.

�� Quần thần đến can vua:

�� -Ch�ng thần trộm nghe, bậc vua l� đức theo ph�p nh�n từ, anh minh th� nhật nguyệt c�ng tỏa s�ng, đất d�y thấm nhuần �n như trời đất, �m giữ ch�ng sinh như l� hư kh�ng, vậy mới đ�ng l� vua của thi�n hạ. Nếu bỏ nh�n từ theo nẻo t�n bạo tức l� lo�i s�i lang, bỏ s�ng theo tối, ấy l� bọn đui m�, bỏ cứu vớt để tự đắm ch�m l� lũ đục ph� thuyền, bỏ thấm ướt ưa th�ch kh� r�o tức l� giết m�nh trong lửa hạn. Quay lưng với chỗ rộng tho�ng để hướng về chốn ngột ngạt tức l� t�m của lo�i người đ�. �i! H�nh động của những kẻ lang s�i tham t�n, m� tối, đắm ch�m, thi�u đốt, người đ�, thật kh�ng đ�ng l�m người coi đ�m đầu bếp h� đ�u c� thể l�m vua trong thi�n hạ? Nếu t�n s�ng đức th� thạnh, ưa t�n hại th� vong, hai nghĩa thiện �c ấy, vua nghĩ thế n�o?

�� Nh� vua n�i:

�� -Trẻ sơ sinh dứt sữa được kh�ng?

�� Quần thần đ�p:

�� -Kh�ng thể được.

�� Nh� vua bảo:

�� -Ta cũng như thế.

�� Quần thần đều n�i:

�� -S�i lang kh�ng đ�ng nu�i dưỡng, kẻ v� đạo kh�ng đ�ng l�mvua.

�� Thần d�n một l�ng đồng thanh đuổi đi. Vua chạy v�o n�i thấy thần c�y, b�n c�i đầu thưa:

�� -Khiến t�i được trở về lại đất nước, t�i xin d�ng cho thần một trăm vua.

�� Thề xong liền đi. B�n r�nh chờ c�c vua ra ngo�i, đột k�ch bắt lấy, như diều cắt t�m bắt chim �n, sẻ. Hắn bắt giữ được ch�n mươi ch�n vị vua. Thần c�y hiện h�nh người, dung mạo đẹp đẽ kh�c thường, gọi A Quần bảo:

�� -Người l�m việc v� đạo, n�n đ�nh mất ng�i vua sang qu�, nay lại l�m điều t�n �c lớn hơn, c�n muốn tr�ng chờ g� nữa?

�� A Quần chạy tới ph�a trước, bỗng nhi�n người ấy biến mất. Vừa khi vua Phổ Minh đi quan s�t d�n t�nh khổ, vui thế n�o. Tr�n đường gặp một Phạm ch�, vị ấy n�i:

�� -Xin đại vương trở về cung, t�i c� điều muốn thưa.

�� Nh� vua bảo:

�� -H�m qua đ� ban lệnh rồi, nay phải thực hiện, chữ t�n kh� l�m tr�i. Xin mời đạo sĩ đến cung ngồi, ta quay về ngay.

�� Rồi vua ra đi, th� bị A Quần bắt được, n�m b�n gốc c�y. Nh� vua n�i:

�� -Ta kh�ng sợ mất mạng, chỉ hận v� chữ t�n của ta bị hủy bỏ.

�� A Quần hỏi:

�� -V� sao vậy?

�� Nh� vua liền n�i r� về lời thề của m�nh khi gặp đạo sĩ v� xin gặp �ng ấy một lần để nhận giới trọng, đem �t của b�u d�ng l�n, rồi trở lại chịu chết, kh�ng �n hận.

�� A Quần thả nh� vua trở về gặp đạo sĩ. Vua đ�ch th�n b�y t�a cao mời đạo sĩ l�n ngồi. Đạo sĩ liền n�i b�i kệ:

Số kiếp đ� hết

Lửa ch�y đất trời

Tu-di biển lớn

Đều ra tro rồi.

Trời rồng hết phước

Về trong ti�u tan.

Đất trời c�n mất

Nước sao thường ng�i?

Sinh, l�o, bệnh, tử

Lu�n chuyển kh�ng bờ.

Việc c�ng nguyện tr�i

Buồn lo ấy hại

Dục chất họa chồng

Kh�ng ngo�i bướu nhọt

Ba c�i đều khổ

Nước chỗ n�o nhờ?

C� vốn từ kh�ng

Nh�n duy�n n�n th�nh?

Thạnh ắt phải suy

Thật tất c� hư!

Ch�ng sinh xuẩn ngu

Đều duy�n chốn huyễn

Tiếng vang đều kh�ng

Đất nước cũng vậy��

Thần thức v� h�nh

Xe k�o bốn rắn.

V� m�nh qu� dưỡng

D�ng l�m xe vui

H�nh, v� thường chủ

Thần, v� thường nh�

Ba c�i đều ảo

N�o c� nước đ�u?

�� Nhận b�i kệ xong, nh� vua liền hiến c�ng một vạn hai ng�n tiền v�ng cho vị Phạm ch�. Phạm ch� lại dạy:

�� -�ng n�n nhớ nghĩ đến bốn v� thường th� họa kia ắt ti�u diệt. Nh� vua đ�p:

�� -Thưa v�ng, kh�ng d�m tr�i lời dạy s�ng suốt.

�� Rồi nh� vua đến chỗ gốc c�y đ� hẹn. Thấy nh� vua vừa đi vừamỉm cười, A Quần n�i:

�� -Mạng nguy đến nơi sao vui được m� cười?

�� Đ�p:

�� Lời dạy của Đức Thế T�n, ba c�i �t kẻ nghe, nay ta được nghe v� nhớ, sao lại c�n tiếc đất nước, th�n mạng?

�� A Quần v�i vĩnh n�i:

�� -Xin được nghe lời dạy qu� gi�.

�� Nh� vua liền đem bốn b�i kệ trao cho. A Quần vừa sợ vừa mừng, khen:

�� -Đức Thế T�n lồng lộng thay! Đ� n�u b�y r� bốn v� thường. �i! Ta v� kh�ng được nghe, thấy, n�n đ� l�m những việc ng�ng cuồng, sai tr�i.

�� Rồi �ng liền thả một trăm vị vua, ai về nước nấy. A Quần s�m hối lỗi lầm, tự sửa đổi, lấy gốc c�y l�m chỗ ở, ng�y ng�y lu�n nhớ nghỉ về bốn b�i kệ. Đến khi l�m chung, hồn chuyển đến l�m Vương th�i tử. Cưới vợ kh�ng sinh được con trai, nh� vua c�ng th�m lo buồn, nh�n đ� tuyển mộ con g�i trong nước rồi dạy dỗ, khiến c� con trai, về sau, th�i tử trở n�n d�m dật, ph�ng đ�ng, kh�ng theo đạo ch�n, nh� vua giận dữ sai phơi th�y th�i tử ở ng� tư đường, ra lệnh cho người đi đường d�ng ng�n tay g� v�o đầu để l�m nhục. G� vừa đ�ng ch�n mươi ch�n người th� th�i tử mới chết. Linh hồn �ng biến h�a, lu�n chuyển m�i kh�ng th�i, đến khi sinh ra ở nước X�-vệ th� gặp Phật tại thế. �ng sớm mồ c�i cha, c�ng mẹ sống c� đơn theo đạo Phạm ch�, t�nh thuần, lời t�n, sức mạnh địch cả voi, được thầy y�u, bạn k�nh, gần xa đều khen l� hiền.

�� Mỗi lần đi du h�a, thầy đều giao cho �ng tr�ng coi việc nh�. Một h�m, người vợ y�u của thầy k�o tay �ng, d�ng lời d�m dục dụ dỗ. A Quần từ chối:

�� -Bạn gi� ở đời, đ�n �ng l� cha ta, đ�n b� l� mẹ ta, huống chi thầy l� chỗ ta k�nh trọng! Bảo thi�u đốt th�n mạng c�n c� thể l�m theo, chớ loạn lu�n th� ta kh�ng d�m thuận.

�� Vợ thầy xấu hổ lui v�o nghĩ kế, chồng về, vợ n�i:

�� -�ng khen hắn hiền, đủ r� l� �ng kh�ng biết g� về hắn cả.

�� Rồi mụ đặt điều n�i đủ lỗi của �ng. Lời y�u nữ n�i ra như thật, khiến Phạm ch� tin. Phạm ch� n�i với A Quần:

�� -Ngươi muốn th�nh Ti�n kh�ng?

�� Thưa:

�� -Dạ muốn.

�� Thầy bảo:

�� -Ngươi giết một trăm người, chặt lấy một trăm ng�n tay của họ l� được th�nh ti�n ngay.

�� V�ng lời thầy, A Quần v�c kiếm t�m gặp người l� giết, thu được ch�n mươi ch�n ng�n tay, mọi người đều chạy trốn hết, cả nước chấn động. Kh�ng c�n ai, hắn thấy mẹ m�nh, mừng rỡ n�i:

�� -Mẹ nữa l� đủ số, ta sẽ th�nh Ti�n ngay th�i!

�� Thấy cảnh ấy, Đức Phật nghĩ: �T� đạo m� hoặc mọi người, hạng ấy c� mặt ở khắp nơi.� Ng�i liền h�a l�m một vị Sa-m�n, đi ở đ�ng trước A Quần. Hắn n�i:

�� -A, c� người n�y l� đủ sốrồi!

�� B�n chạy đuổi theo sau m� kh�ng kịp được. Hắn k�u:

�� -N�y! Sa-m�n, h�y dừng lại.

�� Đức Phật đ�p:

�� -Ta dừng đă l�u rồi, chỉ c� ngươi l� kh�ng dừng th�i.

�� Hắn hỏi:

�� -Dừng nghĩa l� thế n�o?

�� Đức Phật đ�p:

�� -Ta, c�c việc �c đều dừng, c�n ngươi th� c�c việc �c đều bừngl�n.

�� A Quần t�m mở rộng, bỗng như m�y tan, gieo năm v�c xuống đất, c�i đầu hối lỗi, chắp tay xin theo.

�� Đức Phật đem về tinh x�, cho l�m Sa-m�n, lại v� �ng thuyết giảng về hạnh kiếp trước, hiện r� bốn v� thường, �ng chứng được đạo quả C�u cảng, lui về b�n gốc c�y ngồi nhắm mắt chắp tay, tu luyện trừ bỏ c�c th� cấu nhiễm c�n s�t lại, tiến l�n chứng được đạo quả V� trước.

�� Trong khi ấy, quốc vương triệu tập qu�n sư, chiến sĩ v�i vạn, ra lệnh t�m bắt y�u tặc giết người, chưa biết đi đ�u. Tr�n đường đi qua chỗ Đức Phật, thấy vua, Đức Phật hỏi:

�� -Nh� vua từ đ�u đến m� th�n lấm bụi đất?

�� Vua đ�p:

�� -Trong nước c� y�u tặc giết hại qu� nhiều mạng d�n, nay đi t�m bắt n�.

�� Đức Thế T�n hỏi:

�� -Nếu d�n ch�ng trước tu đức hạnh, m� sau tho�i lui chuộng t� đạo th� ph�p trị nước xử như thế n�o?

�� Vua đ�p:

�� -Trước qu�, sau h�n th� d�ng ph�p ch�nh m� trị.

�� Đức Phật hỏi tiếp:

�� -C�n nếu trước mang l�ng s�c vật, sau bỏ đi m� giữ lấy đức Th�nh th� ch�nh ph�p ra sao?

�� Vua đ�p:

�� -Trước h�n, sau qu� th� d�ng ch�nh ph�p m� ban thưởng.

�� Đức Phật n�i:

�� -Y�u tặc m� ng�i t�m, nay đ� bỏ t� chuộng ch�n rồi, hiện đang l�m Sa-m�n.

�� Nh� vua khen:

�� -Hay thay, Đức Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c Đạo Ph�p Ngự Thi�n Nh�n Sư đ� gi�o h�a cao thượng, thần diệu đến như thế ư! Trước l� kẻ s�i lang, nay l� người c� l�ng nh�n từ của trời đất.

�� Nh� vua c�i đầu dưới ch�n Như Lai, rồi lại khen:

-Việc h�a độ n�y lạ lắm, con nguyện được một lần nh�n thấy người n�y.

�� Đức Thế T�n n�i:

�� -Được.

�� Vua c�ng c�c quan đi theo k�o đến chỗ A Quần, n�i:

�� -N�y hiền giả đức cao! H�y một lần mở mắt để thấy nhau được kh�ng?

Nh� vua n�i như vậy ba lần, A Quần mới đ�p:

�� -Tia mắt s�ng ngời của ta chiếu tỏa ra, thật kh� m� đương nổi!

�� Nh� vua c�i đầu n�i:

�� -Ng�y mai, b�y một buổi tiệc nhỏ, xin được đ�n đến.

�� Đ�p:

�� -Dọn nơi nh� x� th� đến, c�n dọn ở cung điện th� kh�ng.

�� Nh� vua n�i:

�� -Xin v�ng

�� Trở về, nh� vua cho ph� nh� x�, đ�o bỏ đất cũ, thay v�o đất mới. Những thứ gỗ qu� như chương tử, chi�n-đ�n được dựng l�m rường cột, nước thơm rải thấm đất. C�c thứ hương như chi�n-đ�n, t� hợp, uất kim, h�a với nhau l�m vữa, t� v�ch, len, dạ, lụa l�, d�ng l�mt�a ngồi. Chạm khắc hoa văn, đem c�c thứ vật b�u l�m đẹp tăng th�m rực rỡ, huy ho�ng, c� khi c�n hơn cả cung điện. Rạng ng�y đ�ch th�n nh� vua bưng lư hương đến đ�n. A Quần v�o chỗ ngồi, nh� vua v�n�o, đi gối hầu hạ. Thọ c�ng dường xong, liền thuyết giảng kinh.

�� -Ng�y trước nh� x� � uế, h� c� thể dọn ăn được ư?

�� Đ�p:��

�� -Kh�ng được.

�� Hỏi:

�� - Nay th� dọn được ư?

�� Vua n�i:

�� Được vậy.

�� A Quần n�i:

�� - Ta khi chưa gặp Phật th� tin thờ y�u qu�i, l�ng nghĩ, miệng n�i, th�n l�m to�n c�c việc t� vạy, đạo t� dơ bẩn n�n ch�ng trở th�nh h�i thối c�ng qu� hơn nh� x�. Ph�n dơ c�n rửa sạch c�n cấu uế th� kh� trừ, nhưng nhờ ph�c kiếp trước n�n sanh v�o đời c� Phật, được tắm gội bằng sự gi�o h�a sạch trong, khử m�i thối, thấm hương thơm. Trong ngo�i thanh tịnh như tr�n ch�u của trời. �i! Nếu kh�ng gặp được Phật, kh�ng nhận biết bốn v� thường, th� xem ra c�i ch� kia chẳng kh�c n�o người cuồng dại do say rượu, Kh�ng gần gũi bậc Hiền m� nương theo mưới �c, th� hẳn c�ng với s�i lang c�ng một b� vậy.

�� Nh� Vua n�i:

�� Hay thay! Lạ thay! Chỉ c� sự gia� h�a của đức Phật mới khiến cho m�i h�i thối của nh� x� h�a th�nh hương chi�n đ�n.

�� N�i Kinh xong, A Quần liền đi ngang qua chợ, nghe c� người đ�n b� sinh ngược, mạng sống chỉ trong hơi thở, liền trở về thưa r� l�n đức Phật. Đức Phật n�i:

�� Ngươi nh�n người sinh v� n�i như thế n�y. Ta từ khi sinh ra đến nay, đem l�ng Từ hướng về ch�ng sinh, cứu gi�p thấm nhuần khắp trời đất, mẹ con ngươi đều được an to�n!

�� ng nhận lời dạy bảo rồi ra đi, đến nơi, đem lời �n đức của Phật đọc l�n th� người đ�n b� kia được mẹ tr�n con vu�ng. Tr�n đường trở về, �ng ngỡ m�nh c� tội �c giết người m� n�i l� thương khắp. B�n c�i đầu hỏi lại Đức Phật. Đức Phật bảo A Quần:

�� -Ng�y m� l�ng ph�m của ngươi mở ra thọ nhận đạo ph�p, c� thể gọi l� mới sinh. Kh�ng gặp ba ng�i b�u, kh�ng thọ giới trọng, như đứa trẻ c�n trong thai, c� mắt m� n�o thấy được g�, c� tai m� n�o nghe được g�, n�n n�i l� chưa sinh!

�� A Quần t�m mở liền chứng được đạo quả Ứng ch�n.

�� Đức Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�� -Vua Phổ Minh thưở ấy ch�nh l� th�n Ta. Ta đời trước đ� trao cho A Quần bốn b�i kệ, một l�c đ� cứu sống một trăm vua, nay khiến đắc đạo, kh�ng chịu tội nặng. A Quần kiếp trước đ� từng l�m Tỳ- kheo v�c một hộc gạo đưa v�o trong ch�a, l�m một lưỡi dao d�ng c�ng, hoan hỷ, ca ngợi Đức Thế T�n, c�i đầu m� đi. V�c gạo n�n c� nhiều sức mạnh, d�ng c�ng dao n�n được nhiều của b�u, hoan hỷ n�n được đoan ch�nh, ca ngợi Đức Thế T�n n�n được l�m vua, c�i đầu l�m lễ Phật n�n được người trong nước s�ng b�i. C�n ch�n mươi ch�n người g� v�o đầu cho đến chết l� trả o�n trước đ� chặt ng�n tay của họ. Người đến sau muốn g� nữa th� thấy đ� chết, lại thấy Sa-m�n, liền c� Từ t�m. Người đến sau tức l� mẹ A Quần b�y giờ, ban đầu c� � �c, n�n A Quần ban đầu cũng c� � �c (định giết mẹ), thấy Sa-m�n lại c� t�m Từ n�n thấy Phật l� hiếu thuận ngay. Gieo gi�ng tinh thuần th� được thuần, gieo giống tạp th� được tạp, thiện �c l�m ra, phước họa t�m đến, như b�ng theo h�nh, vang ứng theo tiếng, tất cả đều c� nguy�n do, kh�ng phải l� tự nhi�n. C�c Tỳ-kheo nguyện:

�� -Khiến người gặp được Phật, đắc đạo được như sở nguyện, c�ng dường ba ng�i b�u, d� c� �t như tơ t�c. Sa-m�n đem l�ng Từ ch� nguyện cho người bố th�, n�i như lời người ấy n�i th� được cả vạn m� kh�ng s�t một người n�o.

�� Bồ-t�t giữ ch� tu hạnh Độ v� cực, đ� thực hiện tr� giới như vậy.

KINH LỤC ĐỘ TẬP

QUYỂN 1-4 , QUYỂN 5-8

TRANG CHỦ*--KINH ĐI�̉N*--ĐẠI TẠNG KINH*--TH�̀N CHÚ*--HÌNH ẢNH*--中文*--ENGLISH

Uploaded / Updated on 2021-10-21

�