|
Số 0068
PHẬT NÓI KINH LẠI TRA H̉A LA
Hán dịch: Đời Ngô, nước Nguyệt Chi, Ưu bà tắc Chi Khiêm.
Việt dịch: Thích Chánh Lạc
--- o0o ---
Nghe như vầy: Một thời đức Phật cùng với năm trăm Sa môn đồng du hóa đến nước Câu Lưu, đi đến nước Thâu La Âu Tra.
Bấy giờ các Bà la môn, đạo nhân, nhân dân trong nước (thôn) Thâu Lô Tra đều nghe tin đức Phật đang du hóa đến xứ này. Họ nghe công đức vi diệu của đức Phật không có tham, dâm, sân hận, ngu si. Ngài nói ra điều ǵ đều là trung chính, đă được Phật đạo, tự biết từ đâu sanh đến, dự biết việc quá khứ, vị lai, hiện tại. Mắt ngài có thể thấy suốt biết các loài sâu bọ, nhuyễn động và nhân dân thế gian lúc sanh lúc tử vào đường thiện ác, vị ấy có thể phi hành, có thể đi vào đất, lúc ra không cần khoảng cách, lúc vào không cần lổ hổng, việc làm biến hóa tự tại, biết nhân dân của thế gian và các loài sâu bọ nhuyễn động, khi chúng nghĩ điều ǵ ngài đều biết cả. Đức Phật tự kiềm chế mắt, tự kiềm chế tai, tự kiềm chế mũi, tự kiềm chế miệng, tự kiềm chế thân và tự kiềm chế ư. Phàm chín mươi sáu thứ đạo của thế gian đều không thể theo kịp Phật đạo. Đức Phật dạy nhân dân ở trên trời, dưới trời như cha mẹ dạy con, ngài có thể làm cho họ bỏ ác theo thiện. Đức Phật là vị thầy của nhân dân ở trên trời và dưới trời. Đức Phật đă dạy dỗ nhân dân của chư thiên làm cho họ đều được đạo Nê Hoàn, A la hán. Nhân dân cả nước đều nói:
–Đức Phật là người tốt đẹp, ngài khéo nói giới kinh. Vậy chúng ta hăy cùng nhau đến chiêm ngưỡng con người đạo đức ấy.
Nhân dân trong nước ấy, hoặc năm mươi người làm một nhóm, hoặc một trăm người làm một nhóm, hoặc năm trăm người làm một nhóm, họ kết bạn cùng nhau đi đến chỗ đức Phật. Trong số đó có người đến quỳ trước đức Phật, có người đi nhiễu quanh đức Phật ba ṿng, có người đem đầu mặt lạy dưới chân đức Phật, có người th́ ṿngtay, có người chỉ nói lên tên họ của ḿnh. Tất cả mọi người đồng ngồi xuống.
Đức Phật nói giới kinh cho mọi người nghe, mọi người đều chấp tay hướng về đức Phật. Trong số những người đang ngồi đó có một người con của trưởng giả tên là Lại Tra Ḥa La cũng đang ngồi trong đó nghe đức Phật nói kinh, nhờ để tâm lắng nghe Lại Tra Ḥa La tự suy nghĩ: “Như giới kinh của Phật dạy th́ không nên ở tại gia, v́ ở tại gia th́ tự ḿnh không thể thanh tịnh để học Phật đạo được”. Lại nghĩ: “Đâu bằng ta cạo bỏ râu tóc, mặc áo cà sa, làm Sa môn”.
Dân chúng nước Thâu La Âu Tra nghe giới kinh xong thảy đều hoan hỷ, nhiễu quanh đức Phật ba ṿng rồi ai về nhà nấy. Nhưng Lại Tra Ḥa La mới về nữa đường th́ liền quay trở lại chỗ đức Phật, đến phía trước đảnh lễ đức Phật, chắp tay quỳ xuống bạch đức Phật: “Con nghĩ giới kinh của Phật dạy không nên ở tại gia, v́ ở tại gia th́ tự ḿnh không thể thanh tịnh để học kinh đạo của Phật được. Ư con muốn cạo bỏ râu tóc, mặc áo cà sa làm Sa môn. Cúi mong đức Phật xót thương cho con được làm Sa môn”.
Đức Phật hỏi: “Ngươi đă xin phép cha mẹ chưa?”. Lại Tra Ḥa La thưa: “Con chưa xin phép cha mẹ”.
Đức Phật dạy: “Đối với Phật pháp, nếu cha mẹ không cho phép th́ không thể làm Sa môn được. Ta cũng không thể truyền trao giới pháp cho ông được”.
Lại Tra Ḥa La thưa: “Thưa vâng, cho phép con trở về xin cha mẹ, nếu cha mẹ cho phép làm Sa môn con sẽ trở lại”. Đức Phật nói: “Lành thay! Hăy tự ḿnh suy nghĩ kỹ”.
Lại Tra Ḥa La liền đảnh lễ đức Phật về nhà đến trước cha mẹ thưa rằng: “Con được nghe giới kinh của Phật dạy là không nên ở nhà, v́ ở nhà th́ tự ḿnh không thể thanh tịnh để học kinh đạo của Phật. Nay ư con muốn cạo bỏ râu tóc, mặc áo cà sa làm Sa môn”.
Cha mẹ nghe con nói như vậy đều nh́n nhau khóc lóc nói rằng: “Vợ chồng ta hiếm con, phải cầu đảo khấn vái chư thiên, mặt trời, mặt trăng, cúi lạy bốn phương cầu xin được đứa con yêu quư để kế thừa hương khói sau này. Cha mẹ thường sợ con bỗng nhiên chết đi th́ nhà này sẽ không ai nối dơi. Nhờ trời đă cho ta một người con trai, cả nhà đều hết sức yêu mến, ḷng quyến luyến không sao kể xiết. Giả sử mà con có chết đi, cha mẹ c̣n không muốn rời bỏ con, cha mẹ cùng ngồi giũ xác con cho đến già huống chi nay con c̣n sống lại muốn bỏ chúng ta mà đi sao?”.
Khi ấy Lại Tra Ḥa La thưa với cha mẹ : “Như nay cha mẹ không cho con đến chỗ đức Phật để làm Sa môn vậy kể từ nay trở đi con sẽ không ăn, không uống, không tắm rửa nữa. Nếu nay cha mẹ cho phép con làm Sa môn th́ tốt, c̣n không cho th́ con sẽ chết mà thôi”.
Nói xong liền nằm dài dưới đất trống, không ăn một ngày, hai ngày, ba bốn cho đến năm ngày. Tôn thân chín tộc nội ngoại của Lại Tra Ḥa La nghe nói Lại Tra Ḥa La theo cha mẹ để cầu xin được làm Sa môn nhưng cha mẹ không cho nên đă nằm dài dưới đất, không ăn không uống đă năm ngày rồi. Cửu tộc tôn thân nội ngoại đều đến chỗ Lại Tra Ḥa La khuyên bảo đứng dậy tắm rữa ăn uống, nói với Lại Tra Ḥa La rằng: “Lúc cha mẹ con chưa có con đă cầu đảo chư thiên, mặt trời, mặt trăng, cúi lạy bốn phương để cầu xin được một đứa con, tức là con vậy. Con phải cúng dường cha mẹ, làm người thừa kế gia đ́nh sau này. Giả sử con có chết đi, cha mẹ vẫn thường muốn ngồi bên xác con cho đến già, huống chi nay con c̣n sống mà muốn xa ĺa”.
Lại Tra Ḥa La cũng không trả lời. Cửu tộc tôn thân đều lại đến trước cha mẹ ngài khóc lóc nói rằng: “Cậu bé này rốt cuộc vẫn không nghe chúng tôi khuyên can”.
Lại Tra Ḥa La lại có các người bạn tri thức thân hậu, nghe Lại Tra Ḥa La muốn đến chỗ đức Phật làm Sa môn nhưng cha mẹ không cho nên nằm dài dưới đất trống không uống không ăn đă năm ngày rồi, nên các tri thức thân hậu đồng đến chỗ Lại Tra Ḥa La khuyên can, bảo đứng dậy tắm rửa, ăn uống nói rằng: “Lúc cha mẹ bạn chưa có bạn, đă cầu đảo chư thiên, mặt trời, mặt trăng, cúi lạy bốn phương để cầu xin được một đứa con th́ chính là bạn đó. Vậy bạn nên cúng dường cha mẹ, làm người thừa kế sau này. Ví dầu bạn có chết đi th́ cha mẹ bạn vẫn thường muốn ngồi bên xác bạn cho đến tuổi già, huống chi nay bạn c̣n sống mà muốn xa ĺa sao?”.
Lại Tra Ḥa La cũng không trả lời. Tri thức thân hậu lại đến trước cha mẹ của Lại Tra Ḥa La khóc lóc, họ đều gạt nước mắt nói rằng: “Hai bác nên cho cậu ấy được làm Sa môn. V́ sao vậy? V́ như cậu ấy thích đạo làm Sa môn sau đó c̣n sống để gặp nhau. Nếu như cậu ta không thích đạo th́ sẽ bỏ đạo trở về nhà, ư hai bác thế nào? Nay nếu không cho cậu ấy đi, nhất định cậu ấy sẽ chết, thân thể hôi thối, bị trùng kiến ăn thịt xác người chết. Nay cậu ấy đang thở dồn dập có thể bị chết”.
Lúc ấy cha mẹ, vợ con, kỷ nữ, tông tộc, tri thức trong nhà thảy đều khóc lớn. Cha mẹ lau nước mắt nói với Lại Tra Ḥa La: “Các tri thức thân hậu đă giao ước với con rằng sau khi con được làm Sa môn con phải trở về thăm cha mẹ chứ”.
Lại Tra Ḥa La đáp rằng: “Hăy cho con đi đến chỗ đức Phật để làm Sa môn th́ con sẽ sống, không chết, tương lai con sẽ trở về thăm lại cha mẹ”.
Cha mẹ Lại Tra Ḥa La nghe lời ấy rồi lại khóc rống liền cho phép Lại Tra Ḥa La làm Sa môn. Lại Tra Ḥa La rất vui mừng tự nghĩ: “Ta đă không ăn năm ngày rồi thân thể rất ốm yếu. Bấy giờ đức Phật từ Thâu La Âu Tra đi đến nước Xá Vệ, đă cách năm trăm dậm, vậy ta hăy tự bồi dưỡng, chờ thân thể khỏe mạnh rồi sẽ đi”.
Lại Tra Ḥa La tự bồi dưỡng cơ thể vài ngày thấy đă có sức lực, đến trước thưa với cha mẹ: “Cha mẹ hăy tự an ḷng. Con sẽ đến chỗ đức Phật xin làm Sa môn”.Cha mẹ Lại Tra Ḥa La lại khóc rống, gạt lệ nói rằng: “Hăy đi đi con thân yêu”.
Lại Tra Ḥa La lại lấy đầu mặt lạy dưới chân cha mẹ, đứng dậy nhiễu quanh cha mẹ ba lần rồi đi đến tịnh xá Kỳ Hoàn, nước Xá vệ tŕnh diện đức Phật đảnh lễ đức Phật xong thưa rằng: “Cha mẹ con đă cho phép rồi, cúi mong đức Phật cho con làm Sa môn”.
Đức Phật liền cho tôn giả làm Sa môn, mặc áo cà sa, thọ kinh giới của Sa môn. Đức Phật bảo các A la hán mỗi ngày thay nhau dạy dỗ, không được làm hủy thương kinh giới. Tôn giả tự tư duy về kinh đạo liền đắc tứ thiền, đắc quả Tu đà hoàn, thứ nhất; Tư đà hàm, thứ hai; A na hàm, thứ ba; A la hán, thứ tư; liền đắc bốn thần túc phi hành, có thể dùng thiên nhăn thấy xa, thiên nhĩ nghe xa. Nhân dân ở trên trời, dưới trời và loài sâu bọ côn trùng đều nghe biết điều chúng nói và ư chúng nghĩ, tự biết túc mạng từ đâu sanh đến. Tôn giả theo Phật mười năm như bóng theo h́nh. Sau mười năm tôn giả suy nghĩ: “Lúc xưa ta ĺa nhà, giă từ cha mẹ, nay phải trở về để thăm hỏi”. Lại Tra Ḥa La bạch đức Phật: “Lúc xưa con ĺa nhà, nay phải trở về để thăm cha mẹ. Xin đức Phật cho phép được về thăm cha mẹ”.
Bấy giờ đức Phật nghĩ: “Lại Tra Ḥa La này không thể trở lại đời sống ái dục như lúc ở nhà được, v́ đă từ ái dục mà giải thoát”. Đức Phật nói: “Rất tốt”.
Tôn giả liền đảnh lễ đức Phật rồi đi ra, lần lượt đi đến nước Thâu La Âu Tra. Vào lúc sáng sớm tôn giả mang y cầm bát vào xóm của cha mẹ ḿnh, hướng đến trước cửa nhà ḿnh để khất thực làm đạo Sa môn phải sanh tâm vong ngă (quên ḿnh đi) mới là người trượng phu. Cả nhà đều chẳng thèm nh́n ngài. V́ sao vậy? V́ cả nhà có ác kiến với Sa môn cho nên không thèm nh́n ngài. Lại Tra Ḥa La đi đến trước cửa nhà ḿnh, chẳng ai cho ǵ, cũng chẳng ai thèm nh́n, chẳng ai hỏi han, chỉ bị mắng nhiếc. Tôn giả vẫn không buồn, không sầu muộn. Vừa muốn ra khỏi nhà, lúc đó có người nô tỳ vừa ra khỏi cửa để đổ đồ ăn thừa, tôn giả Lại Tra Ḥa La thấy nô tỳ liền nói: “Này cô em, cô dùng đồ ăn hôi thối này để làm ǵ?”.
Khi ấy nô tỳ đáp: “Đồ ăn hôi thối này không thể dùng được nữa, cho nên tôi muốn đem đổ đi”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Nếu cô em muốn đổ đi th́ hăy cho ta”.
Nô tỳ liền đổ vào b́nh bát của tôn giả. Cô ta ngầm nhận ra Lại Tra Ḥa La qua tay chân và lời nói, cô ta nghĩ: “Đây là người con trai của chủ ḿnh”. Cô ta liền chạy vào nhà báo cho mẹ của tôn giả biết là con trai của bà đă đến, đang ở bên ngoài.
Mẹ của tôn giả hết sức vui mừng nói với nô tỳ: “Nếu đúng như lời ngươi nói th́ ngay ngày hôm nay ta sẽ cho ngươi được tự do trở thành người lương dân. Bà liền lấy y phục và châu ngọc đang trang điểm thân thể đem cho mẹ của nô tỳ. Bà liền chạy đến chỗ chồng, lúc ấy ông đang đứng trong nhà chải tóc, bà nói: “Con nô tỳ thấy đứa con của chúng ta về đứng ở trước cửa nhà ḿnh, tôi liền nói với nô tỳ nếu quả thật người thấy Lại Tra Ḥa La ta sẽ cỡi bỏ y phục và châu báu đang trang điểm trên thân cho ngươi và cho ngươi được tự do trở thành lương dân”.
Mẹ của tôn giả nói với chồng: “Thưa ông, hăy đứng dậy nhanh để bố thí cho người khất thực”. Cha của tôn giả liền sửa lại đầu, chạy ra các ngă tư đường làng để t́m người hành khất, thấy tôn giả Lại Tra Ḥa La ở chỗ vắng, ngẩng đầu nh́n trời, vừa đúng giờ ăn liền đứng lại để ăn đồ ăn đă thiu thối ấy. Cha của tôn giả liền đến phía trước nói với Lại Tra Ḥa La: “Sao con không vào nhà? Ngồi chỗ đẹp, ăn cơm canh ngon, sao lại đứng ở đây ăn đồ ăn thiu thối?”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La thưa với cha: “Tôi đă bỏ nhà học đạo, làm Sa môn không nhà, vậy tôi làm ǵ có nhà mà cha nói cùng về nhà”. Tôn giả không chịu đi, cha tôn giả lại mời: “Xin mời tôn giả sáng mai đến nhà này để thọ thực và gặp mẹ ngài”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La thưa: “Rất tốt!”.
Cha của tôn giả trở về nói với vợ: “Lại Tra Ḥa La quả thật có đến đây. Tôi đă mời con sáng mai đến nhà để dùng cơm. Con của chúng ta đă nhận lời mời, vậy bà phải chuẩn bị cơm nước đầy đủ”.
Mẹ của tôn giả liền gọi những nô tỳ ở trong nhà đến trước bảo rằng: “Lúc mới làm lễ nhập môn, cha mẹ ta có cho ta vàng bạc, bạch châu, trân bảo. Các ngươi đem tất cả chúng để giữa sân đất, lấy đồ che lên trên”. Nô tỳ liền theo lời mẹ của tôn giả dạy đem tất cả vàng bạc, bạch châu, trân bảo chất hết giữa sân, lấy đồ che lên trên cao hơn đầu người.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La đến giờ ăn, mang y cầm bát đi đến nhà cha mẹ. Cha mẹ tôn giả từ xa trông thấy con đi vào ngơ, mẹ tôn giả liền lấy vật che trên đống vàng bạc, đi đến trước tôn giả hai tay bà hốt vàng bạc tung lên, nói với tôn giả Lại Tra Ḥa La rằng: “Con hăy nh́n vàng bạc châu báu này, chính là vật sở hữu của mẹ lúc nhập môn. C̣n kim ngân, vàng bạc của cha con th́ nhiều vô số. Con hăy dùng nó để bố thí, ăn tiêu, vui chơi thỏa thích. Con làm Sa môn sao bằng làm người bạch y, ở nhà được tự tại”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La thưa với cha mẹ: “Nếu như cha mẹ chấp nhận lời đề nghị của con, con muốn xin cha mẹ một chuyện”. Cha mẹ tôn giả nói: “Tốt lắm! Chúng ta chấp nhận”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La thưa rằng: “Xin lấy tất cả báu vật che trên đó, dùng một cái đăy bỏ chúng vào trong, đặt lên trên xe, đem đến bờ sông Hằng coi chỗ nào thật sâu rồi bỏ xuống đó. V́ sao vậy? V́ người nào cất chứa tài bảo th́ nó làm cho kẻ ấy nhiều sầu muộn, hoặc họ sợ huyện quan chiếm đoạt, trộm cướp lấy đi, hoặc sợ nước trôi, lửa cháy, hoặc sợ oan gia phá hủy.
Cha mẹ tôn giả liền sanh ư nghĩ: “Không thể dùng tiền tài để cảm hóa Lại Tra Ḥa La được. Vậy chúng ta thử đem các mỹ nhơn, kỷ nữ để dụ dỗ xem sao”. Bà mẹ tôn giả liền đến chỗ các mỹ nhơn, kỷ nữ, ra lệnh tất cả phải tắm rửa, trang điểm mang châu ngọc để phục sức, thứ y phục mà Lại Tra Ḥa La ngày xưa yêu thích nhất. Mẹ của tôn giả bảo các mỹ nhơn kỷ nữ rằng: “Các ngươi đến gặp tôn giả Lại Tra Ḥa La, chỉ nói rằng: “Hỡi người con của đại gia! Có ngọc nữ nào đẹp hơn chúng tôi mà khiến cho chàng bỏ chúng tôi để học đạo v́ nàng?”.
Các mỹ nhơn kỷ nữ liền vâng lời mẹ của tôn giả dạy, trang điểm xong đi ra. Các mỹ nhơn kỷ nữ nói với tôn giả Lại Tra Ḥa La: “Này người con của đại gia! Có ngọc nữ nào đẹp hơn chúng tôi mà khiến cho chàng bỏ chúng tôi đi học đạo để t́m nàng ta?”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói với các cô ấy rằng: “Ta chẳng t́m ngọc nữ nào mà bỏ các cô em cả”. Các mỹ nhơn kỷ nữ nghe tôn giả nói như vậy liền thẹn thùng, quỳ xuống cúi đầu, lấy tay che mặt nói rằng: “Chúng tôi là vợ của chàng, sao chàng lại gọi chúng tôi là em gái!”.
Lúc ấy tôn giả Lại Tra Ḥa La nói với cha mẹ rằng: “Tại sao làm phiền nhau. Nếu muốn thí cơm th́ đó là tốt, không muốn cúng th́ thôi”. Cha mẹ tôn giả liền dâng đầy đủ các món ngon để tôn giả dùng. Cha mẹ tôn giả muốn nh́n con thật lâu, họ sợ con ăn xong rồi đi liền, họ bảo nô tỳ đóng các cửa ngơ dùng khóa khóa lại.
Tôn giả ăn xong nói kinh cho cha mẹ nghe rằng: “Đối với các dă nhơn, đạo nhơn, họ như thú rừng không nên bắt nhốt, làm cho chúng không được tự tại. Hăy thả tôi ra, tôi ăn rồi đi. Tôi ví như thú rừng được thoát, liền vào núi sâu. Chải đầu, thoa phấn, kẻ mi trắng đen đủ loại, thứ ấy chỉ làm mê hoặc kẻ ngu si, chứ đối với người đă thoát khỏi thế gian làm sao mê hoặc. Hăy nh́n cái bộ xương này với da thịt bao phủ, trang điểm bằng vàng bạc, châu ngọc, ṿng đeo tai với ngọc ngà lộng lẫy, ai đam mê kẻ ấy như đi vào trong nước sôi, lửa đỏ, lửa đâu có ưa. Với hương liệu bôi xoa thân thể, nó chỉ gạt được người si dại, nhưng làm sao gạt được người đă thoát khỏi cuộc đời. V́ không thể tự biết phải làm ǵ nên mới làm vậy. Cũng không thể phân biệt cha mẹ, cũng không thể phân biệt anh em, khi ḷng người có điều ái dục th́ không thể tự ḿnh đoạn tuyệt được. Phụ nữ giống như các ḍng nước đều chảy vào biển cả. Người ngu chạy theo nữ nhơn nên mới trôi lăn vào trong địa ngục, súc sanh và quỷ đói. Nếu muốn thoát khỏi sự ưu sầu khổ năo trong đường sanh tử, muốn được đạo Niết bàn cần phải xa ĺa phụ nữ”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La thuyết kinh cho cha mẹ nghe xong liền bay lên trời qua đường cửa sổ rồi đi thẳng giống như con sư tử chạy thoát.
Bấy giờ quốc vương Câu Liệp vốn có thân t́nh với tôn giả Lại Tra Ḥa La từ thuở nhỏ. Nhà vua có một viên quán ở ngoài thành. Lúc tôn giả Lại Tra Ḥa La phi hành đến phía trước, vào trong viên quán ngồi dưới gốc cây Duy Hê Lặc. Khi ấy vua Câu Liệp bỗng nhiên đến lầu quán để vui chơi, liền ra lệnh người coi khu vườn chuẩn bị quét dọn. Viên coi vườn vâng lệnh đi quét dọn, thấy tôn giả Lại Tra Ḥa La đang ngồi ở dưới gốc cây Duy Hê Lặc. Viên coi vườn thấy rồi liền đến tâu với vua: “Thần đă quét dọn sạch sẽ xong rồi. Đức vua thường nói có bạn tri thức thân hậu là Lại Tra Ḥa La, nay tôn giả ấy đang ngồi dưới gốc cây trong lâu quán. Nếu đức vua muốn gặp tôn giả vậy hăy đến đó”.
Nhà vua nghe vậy hết sức vui mừng, sửa soạn xe cộ xong liền đến phía ngoài lâu quán, xuống xe đi bộ đến chỗ tôn giả Lại Tra Ḥa La, tới phía trước đảnh lễ rồi ngồi xuống. Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Nhà vua đến đây thật hết sức tốt”.
Vua nói: “Tuy ta tự đến nhưng tôn giả là tri thức của ta lúc nhỏ. Nếu muốn dùng tài vật th́ ta sẽ tặng như ư muốn”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La trả lời vua rằng: “Không nên đem tiền của ban tặng cho tôi. Nay tôi đă vứt bỏ được gánh nặng, giải thoát khỏi lao ngục ấy. Nhà vua lại muốn đem cái gánh nặng lao ngục ấy đặt lên thân tôi sao. Vậy đừng đem các thứ ấy đến cho tôi”.
Vua nói : “Vậy ta nên đem vật ǵ để tặng tôn giả?”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Vua chỉ nên nói nay nước của ta giàu có, ngũ cốc dồi dào, dân chúng đông đúc, khất thực dễ được,ngài có thể ở lại trong nước ta, ta ra lệnh các quan dân không dược xâm phạm ngài”. Nhà vua nói: “Xin thọ giáo lời dạy ấy, tôi sẽ làm như Lại Tra Ḥa La mong ước và điều ngài nói”.
Vua nói: “Tôi có điều muốn hỏi, xin ngài lắng nghe tôi sẽ nói”. Lại Tra Ḥa La nói: “Rất tốt”. Vua liền nói: “Phàm người làm Sa môn phải có bốn việc khổ, sau đó mới làm Sa môn. Những ǵ là bốn? Một là tuổi già, hai là bệnh hoạn, ba là cô độc, bốn là bần cùng. Con người v́ bốn sự khổ này nên mới làm Sa môn. Nay tôi thấy tôn giả hoàn toàn không có bốn điều này v́ sao lại làm Sa môn?”.
Vua nói: “Sở dĩ người tuổi già mới làm Sa môn là v́ người già tự nghĩ khí lực yếu kém, đứng ngồi khổ sở, không thể đi xa làm ăn để kiếm tiền của, nếu có tiền của cũng không thể giữ vững, do đó cho nên mới cạo bỏ râu tóc là Sa môn. Tôi thấy tôn giả không có trường hợp này. Tôn giả đầu tóc đen nhánh, thân thể tṛn đầy, vừa đang độ tuổi thanh niên, đang tự vui chơi, nhưng tôn giả lại làm Sa môn để cho cha mẹ của tôn giả khóc lóc rơi lệ buồn bă.
Hai là hoặc có người thân thể bị bệnh nặng, ốm yếu tự nghĩ rằng: “Ta không thể mưu sinh để có tiền tài, nếu có tiền tài cũng không thể giữ vững được”. Do đó cạo bỏ râu tóc làm Sa môn. Tôi thấy tôn giả hoàn toàn không có trường hợp bị bệnh nặng, thân thể lại cường tráng.
Ba là có người cô độc một thân, không thể mưu sinh để có tiền tài, hoặc nếu có tiền tài cũng không giữ vững được v́ vậy làm Sa môn. Tôi thấy tôn giả hoàn toàn không có như vậy, trừ vua tông tộc ra th́ trong nước của ta không ai hơn tôn giả về mặt này.
Bốn là người bần cùng đói lạnh, không thể tự nuôi sống được, kẻ ấy tự nghĩ: “Ḿnh bần cùng không thể mưu sống được. Do đó nên cạo bỏ râu tóc làm Sa môn để được bố thí mà sống c̣n. Tôi thấy tôn giả hoàn toàn không có trường hợp này. Tôi thấy những kẻ giàu có trong nước không ai hơn tôn giả về mặt này. Người ta v́ bốn sự khổ này nên mới làm Sa môn. Vua hỏi tôn giả: “Thưa tôn giả, vậy lại có trường hợp nào ngoài bốn trường hợp này mà khiến cho người ta làm Sa môn chăng?”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La đáp: “Đức Thế tôn thường dạy cho tôi bốn việc đều phải biết rơ, đem dạy cho người. Trong tâm tôi hiểu biết như lời Phật dạy nên cạo bỏ râu tóc, mặc áo cà sa, làm Sa môn. Những ǵ là bốn?
* Một là con người không ai tránh khỏi già, không ai có thể làm cho thân ḿnh không già.
* Hai là không ai có thể tránh khỏi bệnh, thân ḿnh không thể chết thay cho người khác được.
* Ba là người chết ra đi một ḿnh, không ai có thể mang tài sản theo.
* Bốn là con người cho đến chết vẫn không thể nhàm chán ái dục và của cải. Con người làm nô lệ cho tài sản và ái dục.
Đức Phật đă dạy cho tôi bốn việc này, trong tâm tôi chỉ tin điều ấy cho nên làm Sa môn. Vua nói: “Tôn giả nói bốn việc này quá cô đọng, ư tôi không hiểu, xin tôn giả nói rộng cho tôi hiểu”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Nay tôi hỏi vua, xin vua cứ thành thật trả lời tôi. Nhà vua lúc hai mươi tuổi, ba mươi tuổi cho đến lúc bốn mươi tuổi, khí lực, có tài bắn tên, cỡi voi, phi ngựa, chạy nhanh, mà lúc đó ngài tự cho là vô song, nay có c̣n không?”. Nhà vua nói: “Đúng như lời Lại Tra Ḥa La nói, lúc hai mươi tuổi, ba mươi tuổi cho đến lúc bốn mươi tuổi, tôi tự thấy ḿnh là vô song như nghề bắn tên, cỡi voi, phi ngựa, chạy đua. Nay tôi tuổi đă già nua, khí lực suy yếu đứng ngồi khổ sở, ư muốn thoát khỏi sự khổ ấy nhưng không thể thoát được”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Đức Phật nói một việc này, do đó mà tôi cạo bỏ râu tóc làm Sa môn”. Nhà vua nói: “Đức Phật nói việc này thật kỳ diệu, thật thiện xảo đă thâm nhập vào tim tôi”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La hỏi nhà vua: “Ở trong nước có những người cận thần, bá quan nhờ vua mà được sanh sống chăng?”. Nhà vua nói: “Đúng vậy”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Nhà vua có từng bị bệnh khổ nằm liệt giường chăng?”. Nhà vua nói: “Quả có như vậy”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Lúc bị bệnh nằm liệt giường, nhà vua gọi kẻ cận thần, bá quan đă nhờ vua mà được sinh sống dạy rằng: “Nay ta bị bệnh nguy khốn kịch liệt, các ngươi hăy cùng nhau chia bệnh của ta ra, mỗi người lănh một ít”. Dù vua có nói như vậy th́ họ có thể chia nhau lănh cơn bệnh của vua được chăng?”. Nhà vua nói: “Không thể được. Nếu thân ta bị bệnh th́ phải tự chịu lấy chứ cận thần không thể thay thế được”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Đức Phật dạy như vậy, đó là việc thứ hai v́ vậy mà tôi làm Sa môn”.
Nhà vua nói: “Thật là kỳ đặc, thật là khéo léo! Điều ấy đă thâm nhập vào tâm tôi”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La hỏi nhà vua: “Khi con người thọ mạng sắp hết th́ phải chết, trong tâm con người rất buồn. Tuy rất buồn nhưng không thể thoát khỏi cái chết - tôn giả Lại Tra Ḥa La nói - con người tự biết sẽ chết, tại sao không trù tính việc đem các châu báu đến chỗ tái sanh?”. Nhà vua nói: “Không thể mang theo châu báu đến chỗ ḿnh sẽ tái sanh được. Tất cả đều phải vất bỏ ra đi một ḿnh mà thôi”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Đức Phật nói như vậy. Đó là việc thứ ba cho nên tôi mới làm Sa môn”. Nhà vua nói: “Đức Phật dạy việc này thật là kỳ lạ đặc biệt, thật là khéo léo đă thâm nhập vào tâm tôi”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La hỏi vua: “Đại vương, có phải trong nước ngài được b́nh yên, nhân dân đông đúc, ngũ cốc dồi dào chăng?” Nhà vua đáp: “Quả đúng như vậy”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói rằng: “Nếu có người từ phương Đông đến chí thành nói với vua th́ vua cũng sẽ tin lời người ấy rằng tôi từ phương Đông đến, thấy có một nước lớn, trong nước ấy giàu có, nhân dân đông đúc, tôi biết con đường tắt xuyên qua nước đó. Ngài có thể đem binh của vua đến chinh phạt để lấy nước ấy”. Nếu nhà vua nghe lời nói ấy, có muốn bảo người qua chiếm nước ấy chăng?”. Nhà vua nói: “Có chứ, v́ tham lợi của nước ấy mới vào muốn chiếm nước ấy”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Nếu lại có người từ phương Nam, phương tây và phương Bắc đến nói: “Có một nước.... “ như người phương Đông vậy, nhà vua có muốn chiếm nước ấy không?”. Nhà vua đáp: “Có chứ, v́ tham cái lợi của nước ấy mà vào chiếm lấy nước ấy”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói rằng: “Nếu lại có một người ở bên biển đi đến nói lời chí thành với vua th́ vua cũng tin lời của người ấy rằng: “Ở bên biển có một nước lớn, trong nước ấy ngũ cốc dồi dào, nhân dân đông đúc. Tôi biết con đường tắt xuyên qua nước đó, ngài có thể đem binh của nhà vua đến để công phạt nước ấy”. Nhà vua nghe lời ấy rồi có muốn bảo người đến chiếm nước ấy chăng? Nhà vua đáp: “Có chứ, v́ tham cái lợi của nước ấy cho nên muốn chiếm”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Đức Phật thấy việc này biết con người khổ là do tham, do không biết đủ. Đó là việc thứ tư do vậy mà tôi làm Sa môn”. Đức Phật thấy bốn việc này nên mới dạy con người phải biết ngăn chặn.
Nhà vua nói: “Đức Phật nói việc này hết sức kỳ lạ đặc biệt, hết sức khéo léo, đă thâm nhập vào tâm tôi”. Nhà vua nói: “Đức Phật dự biết việc quá khứ, vị lai và hiện tại giỏi tới như vậy sao?”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Nhà vua đă có nước của ḿnh và nước bốn phương mà vẫn chưa biết đủ, lại c̣n hy vọng muốn chiếm nước ở hải ngoại nữa. Đức Phật thấy con người thế gian có của báu đều lo cất kỷ, không chịu bố thí cho người khác, xan tham cất giấu, lại c̣n mong cầu thêm. Từ vua chúa đến nhân dân đều không biết nhàm chán, biết đủ cho đến lúc chết vẫn không bỏ ái dục. Hăy bỏ ḷng tham, v́ lúc chết của cải, châu báu đều để lại thế gian, phải theo con đường thiện hay ác do chính người ấy tạo ra. Sự thiện hay ác đi theo con người như bóng theo h́nh. Con người sau khi chết, gia thất tôn thân khóc lóc bi ai, khâm liệm chôn cất, con người khi sinh ra một ḿnh th́ lúc chết cũng một ḿnh. Tự thân tạo ra điều thiện ác th́ chính thân phải lănh chịu, không có ai có thể thay thế được. Đồ ẩm thực, kim ngân, châu báu không thể làm cho người ta đắc đạo, tiền của không thể cứu mạng người thoát khỏi già chết. Sự suy nghĩ của con người đa đoan, đó chính là sự ái lạc của con người. Tâm ư con người luôn luôn thay đổi, không thể chuyên nhất”.
Đức Phật dạy: “V́ con người buông lung tâm ư cho nên phải gặp sự hung biến, tai họa, sợ hăi. Thí như ư nghĩ khoét tường để ăn trộm, sau đó lấy được của. Thân đă làm điều ác, tự sập vào bẫy chết. Như người thế gian làm ác, sau khi chết phải đọa vào địa ngục, súc sanh hay ngạ quỹ. Thí như cây cối sanh hoa lá, kết thành trái, có khi có hoa th́ rụng, có khi có trái th́ rụng, có khi trái lớn th́ rụng, có khi trái chín th́ rụng. Con người cũng như vậy, có lúc mới thọ thai liền chết, có lúc mới sanh liền chết, có khi tuổi thành niên bị chết, có khi tuổi già bị chết. Mạng người không thể biết được”. Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói: “Do vậy mà tôi làm Sa môn. Kẻ phàm phu gọi tôi là người không thể lo nổi việc nhà cho nên làm Sa môn. Tuy có luận nghị đủ thứ cũng không bằng học đạo”.
Tôn giả Lại Tra Ḥa La nói kinh pháp xong, nhà vua liền được đạo Tu đà hoàn thứ nhất, liền thọ năm giới: 1/ không sát sanh, 2/ không trộm cắp, 3/ không xâm phạm phụ nữ khác, 4/ không nói giới, 5/ không uống rượu. Nhà vua thọ giới xong liền đảnh lễ lui ra.
PHẬT NÓI KINH LẠI TRA H̉A LA
|