VT0012
PHẬT NÓI KINH ĐẠI TẬP PHÁP MÔN
Hán dịch: Đời Tống, Đại sư Thi Hộ.
QUYỂN 1
QUYỂN 1 QUYỂN 2
Tôi nghe như vầy:
Một thời Đức Thế Tôn cùng với chúng Tỳ-kheo tập hợp du hành đến thành Mạt-lợi. Khi ấy, ở trong thành này có một vị Ưu-bàtắc tín tâm thanh tịnh, cũng có tên là Mạt-lợi. Ông ta ở trong thành xây dựng một ngôi nhà mới, dùng các vật tốt đẹp để tôn tạo trang hoàng, rất rộng rãi, thoáng mát, thanh tịnh. Trước đó chưa có vị Samôn, Bà-la-môn nào dừng nghỉ trong ngôi nhà này. Lúc ấy Ưu-bàtắc Mạt-lợi nghe Đức Thế Tôn cùng chúng Tỳ-kheo du hóa đến đây, trong lòng hoan hỷ, liền đi đến chỗ Phật. Khi đến nơi, ông cúi đầu mặt lạy ngang chân Đức Phật, đảnh lễ xong chắp tay, lui ngồi qua một bên, bạch Phật:
–Bạch Đức Thế Tôn, con là Ưu-bà-tắc Mạt-lợi. Đối với Đức Thế Tôn con có lòng tin thanh tịnh. Ở trong thành này con vừa xây dựng một ngôi nhà mới, rất yên tĩnh, thoáng mát rộng rãi. Ngôi nhà này trước đây chưa có vị Sa-môn, Bà-la-môn nào được mời nghỉ ở trong đó. Nay con xin cung thỉnh Đức Phật và chúng Tỳ-kheo đến nghỉ trong nhà con. Cúi mong Đức Thế Tôn thương xót, chấp nhận lời thỉnh cầu này của con.
Lúc ấy Đức Thế Tôn chấp nhận bằng cách im lặng. Ưu-bà-tắc Mạt-lợi biết Phật đã chấp nhận lời thỉnh bằng cách im lặng, nên cúi đầu mặt đảnh lễ ngang chân Đức Thế Tôn, đi nhiễu theo phía phải ba vòng, từ giã Phật và chúng hội trở về nhà, sửa soạn, bố trí sau trước cho ngôi nhà thêm phần trang nghiêm, dùng nước thơm rưới khắp trên đất, trong ngoài đều thanh tịnh. Sau khi đã trang hoàng ngôi nhà nghiêm tịnh xong, ông trở lại chỗ Phật, đảnh lễ ngang chân Đức Thế Tôn, bạch Phật:
–Bạch Đức Thế Tôn, ngôi nhà mới làm, con đã dùng nước thơm rưới khắp trên đất, trong ngoài đều thanh tịnh. Mong Đức Thế Tôn và chúng Tỳ-kheo, nay chính phải lúc đến trụ trong nhà mới của con.
Bấy giờ Đức Thế Tôn được đại chúng Tỳ-kheo cung kính vây quanh, đi đến ngôi nhà mới xây dựng của Ưu-bà-tắc Mạt-lợi. Khi đến nơi, trước tiên Phật rửa chân, rồi mới bước vào nhà. Vào bên trong Ngài đi quanh, quan sát khắp nơi rồi đến giữa nhà, ung dung an tọa. Các thầy Tỳ-kheo cũng đều rửa chân, theo thứ tự đi vào nhà, lễ ngang chân Đức Phật, ngồi thứ tự phía sau Ngài. Ưu-bà-tắc Mạt-lợi theo sau đi đến, lễ ngang chân Đức Thế Tôn, chắp tay cung kính đảnh lễ tất cả các thầy Tỳ-kheo, rồi mới đến trước Phật, ngồi sang một bên.
Lúc ấy Đức Thế Tôn dùng những lời khuyến khích an ủi, dạy dỗ Ưu-bà-tắc Mạt-lợi, rồi liền theo chỗ mong cầu của ông mà giảng nói pháp cần thiết, chỉ dạy những điều lợi ích, an vui. Ưu-bà-tắc Mạt-lợi nghe pháp hoan hỷ, trong lòng sanh niềm tin thanh tịnh. Đức Thế Tôn đã v́ vị Ưu-bà-tắc ấy giảng nói pháp thích hợp, chỉ dạy điều lợi ích, an vui như thế. Đã quá nửa đêm, Phật liền bảo:
–Này Mạt-lợi, đã quá nửa đêm, ông nên tự biết về giờ giấc.
Khi ấy Ưu-bà-tắc Mạt-lợi nghe Đức Phật dạy, liền từ chỗ ngồi đứng dậy, lễ dưới chân Đức Thế Tôn, chắp tay cung kính đảnh lễ tất cả các thầy Tỳ-kheo, đi quanh Phật ba vòng, rồi rời khỏi chúng hội của Phật.
Đức Thế Tôn thấy Ưu-bà-tắc Mạt-lợi ra khỏi chúng hội chưa bao lâu, liền nói với Tôn giả Xá-lợi-phất:
–Đại chúng Tỳ-kheo Thanh văn này của Ta đã ĺa bỏ sự ham ngủ nghỉ, đều là hàng thanh tịnh ĺa mọi phiền não. Nếu các thầy Tỳ-kheo ưa thích nghe nói pháp, th́ thầy nên tùy chỗ mong cầu mà giảng nói, để họ theo đó đạt được lợi ích, không nên dừng nghỉ.
Tôn giả Xá-lợi-phất im lặng vâng lời Phật dạy. Bấy giờ Đức Thế Tôn liền dùng y Tăng-già-lê xếp làm bốn lớp trải lên tòa sư tử, nghiêng hông bên phải, xếp hai chân nằm một cách an lành.
Phật nghỉ chưa bao lâu. Lúc ấy, ở chỗ khác có chúng ngoại đạo Ni-càn-đà-nhã-đề Tử... đối với các vị Tỳ-kheo Thanh văn hay sanh tâm khinh khi phỉ báng, muốn phá hoại, gây tranh cãi, nói lời phi pháp, dùng vô số cách để phỉ báng, nói như thế này:
–Pháp mà ta hiểu biết, các vị Thanh văn không thể biết rõ. Các ngươi có pháp ǵ ta đều hiểu biết như thật. Tà hạnh là ngươi, chánh hạnh là ta. Có lợi ích là ta, không có lợi ích là ngươi. Pháp ngươi nói ra lời trước dẫu đúng, lời sau liền sai; lời sau nếu đúng, lời trước lại sai, mà cũng không thể giảng nói pháp đạt được lợi ích như tiếng rống lớn của sư tử.
Lúc ấy nhóm Ni-càn-đà-nhã-đề Tử... muốn tạo nhân duyên để tranh cãi lớn, nên khi phát ra các lời nói phỉ báng như thế họ đều nh́n mặt nhau trông rất hung ác. Lại còn nói rằng:
–Các thầy Tỳ-kheo Thanh văn sắc tướng oai nghi mà không vắng lặng, không thể ĺa tham, chưa được giải thoát, không thể thấy pháp, không thể khéo biết con đường xuất ly, không thể hướng đến việc chứng đắc Thánh quả. Pháp tu tập ấy chẳng phải là do Bậc Chánh Đẳng Chánh Giác nói.
Họ phát ra những lời phỉ báng như vậy là nhằm gây việc tranh cãi chống đối.
Bấy giờ Tôn giả Xá-lợi-phất biết được việc ấy, liền tự nghĩ: “Đức Như Lai nằm nghỉ chưa bao lâu, không nên v́ việc này mà thưa với Đức Thế Tôn”. Nghĩ như thế rồi Tôn giả nói với các Tỳ-kheo:
–Các thầy nên biết. Ở chỗ khác kia có nhóm ngoại đạo Ni-cànđà-nhã-đề Tử... đối với các Tỳ-kheo Thanh văn thường sanh tâm khinh khi phỉ báng, muốn phá hoại, muốn cùng gây tranh cãi chống đối, nói lời phi pháp, dùng vô số cách để phỉ báng. Họ nói: “Pháp mà ta biết, các vị Thanh văn không thể biết rõ. Ngươi biết pháp ǵ, ta đều rõ biết như thực. Tà hạnh là ngươi, chánh hạnh là ta. Có lợi ích là ta, không lợi ích là ngươi. Ngươi nói pháp, lời trước dẫu đúng, lời sau liền sai. Lời sau nếu đúng, lời trước lại sai, mà cũng không thể giảng nói pháp đạt lợi ích như tiếng rống lớn của sư tử”. Này các Tỳ-kheo, nhóm Ni-càn-đà-nhã-đề Tử kia... muốn tạo ra nhân duyên để tranh cãi chống đối, khi phát ra những lời phỉ báng như vậy họ đều nh́n nhau, mặt mày trông rất hung ác. Lại còn nói rằng: “Các hàng Tỳ-kheo Thanh văn sắc tướng tuy oai nghi mà không được vắng lặng, không thể ĺa bỏ tham, chưa được giải thoát, không thể thấy pháp, không thể khéo biết con đường xuất ly, không thể hướng đến việc chứng đắc Thánh quả. Pháp tu tập ấy chẳng phải là do Bậc Chánh Đẳng Chánh Giác nói”. Phát ra những lời phỉ báng như vậy để nhằm gây việc tranh cãi chống đối.
Này các Tỳ-kheo, các thầy nên biết, đại chúng Thanh văn của chúng ta đều là những người tâm đã được ĺa dục, thanh tịnh, hiện tại chứng đắc các pháp, khéo biết rõ các con đường xuất ly, tất cả đã được chứng đắc Thánh quả. Các Thanh văn chúng ta đối với pháp tu tập mỗi mỗi đều là do Bậc Đại Sư Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Đẳng Chánh Giác thân hành giảng dạy, tất cả đều chân thật mà không hư dối. Này các Tỳ-kheo, nên biết pháp do Phật giảng dạy gồm có: Khế kinh, Kỳ dạ, Ký biệt, Già-đà (tự thuyết), Bổn sự, Bổn sanh, Duyên khởi (thí dụ), Phương quảng, Hy pháp (vị tằng hữu), Luận nghị. Các pháp như vậy là do Đức Phật có lòng từ bi thương xót, rộng v́ tất cả chúng sanh giảng nói đúng như lý, khiến các chúng sanh tu tập đúng theo điều đã nêu giảng, thực hành các hạnh thanh tịnh, đem lại lợi ích an lạc cho các hàng trời, người trong khắp thế gian.
Lại nữa, các thầy Tỳ-kheo nên biết, có một pháp do Phật giảng nói, đó là tất cả chúng sanh đều nương thức ăn mà tồn tại, đây là một pháp. Các pháp như vậy là do Đức Phật có lòng từ bi thương xót, rộng v́ chúng sanh, giảng nói đúng như lý, khiến chúng sanh theo đúng như lời dạy tu tập, thực hành các hạnh thanh tịnh, đem lại lợi ích an lạc cho trời, người trong khắp thế gian.
Lại nữa, có hai pháp do Đức Phật giảng nói, đó là danh và sắc. Những pháp như vậy là do Đức Phật có lòng từ bi luôn thương xót, rộng v́ các chúng sanh giảng nói đúng như lý, khiến chúng sanh theo đúng như lời dạy tu tập, thực hành các hạnh thanh tịnh, đem lại lợi ích an lạc cho trời, người trong khắp thế gian.
Lại nữa, có ba nghiệp do Phật giảng dạy. Đó là thân nghiệp,
ngữ nghiệp và ý nghiệp. Nơi ba nghiệp này, lại có hai loại là thiện và ác. Thế nào là thiện? Nghĩa là thân làm việc thiện, miệng nói điều thiện, ý nghĩ việc thiện. Thế nào gọi là ác? Nghĩa là thân tạo nghiệp ác, miệng nói điều ác, ý tạo nghiệp ác.
Lại nữa, có ba điều tư duy không thiện, do Phật giảng nói tư duy về tham dục, tư duy về sân hận và tư duy về sự tổn hại.
Lại nữa, có ba điều tư duy thiện do Đức Phật giảng nói là tư duy ĺa dục, tư duy không sân hận và tư duy không gây tổn hại.
Có ba điều không phải là căn bản của thiện do Phật giảng nói là tham chẳng phải là căn bản của thiện, sân chẳng phải là căn bản của thiện và si chẳng phải là căn bản của thiện.
Có ba điều là căn bản của thiện do Đức Phật giảng nói là không tham là căn bản của thiện, không sân là căn bản của thiện và không si là căn bản của thiện.
Có ba lậu do Đức Phật giảng nói là dục lậu, hữu lậu và vô minh lậu.
Lại có ba điều mong cầu do Đức Phật giảng nói là mong cầu về dục, mong cầu về hữu và mong cầu về phạm hạnh.
Có ba ái do Đức Phật giảng nói là dục ái, sắc ái và vô sắc ái.
Có ba cõi do Đức Phật giảng nói là cõi Dục, cõi Sắc và cõi Vô sắc.
Có ba cảnh giới không thiện do Đức Phật giảng nói là cảnh giới nhiễm dục, cảnh giới sân hận và cảnh giới tổn hại.
Có ba cảnh giới thiện do Đức Phật giảng nói là cảnh giới không tham dục, cảnh giới không sân hận và cảnh giới không tổn hại.
Có ba hữu do Phật giảng nói là dục hữu, sắc hữu và vô sắc hữu.
Có ba tụ do Phật giảng nói là tà định tụ, chánh định tụ và bất định tụ.
Có ba thọ do Phật giảng nói là lạc thọ, khổ thọ và chẳng phải khổ lạc thọ (xả thọ).
Có ba khổ do Phật giảng nói là luân hồi khổ, khổ khổ và hoại khổ.
Có ba loại ham muốn sanh, do Phật giảng nói là ham muốn sanh ở cõi Dục, ham muốn sanh ở cõi Hóa lạc và ham muốn sanh ở cõi Tha hóa tự tại.
Có ba loại ưa thích sanh do Phật giảng nói là:
–Có hữu t́nh sanh ra, sanh rồi thọ vui, như trong loài người. Đó gọi là loại ưa thích sanh thứ nhất.
–Lại có chúng sanh hưởng thọ hỷ lạc lâu dài, vui này rất lớn, an lạc thích thú, như cõi trời Quang âm. Đó gọi là chỗ ưa thích sanh thứ hai.
–Lại có chúng sanh, cho đến trọn đời thọ đủ mọi sự diệu lạc, như cõi trời Biến tịnh. Đó gọi là chỗ ưa thích sanh thứ ba.
Có ba việc phước đem lại sự thành tựu cho tuệ hạnh, do Phật giảng nói là bố thí trang nghiêm nên tuệ hạnh được thành tựu, tŕ giới trang nghiêm nên tuệ hạnh được thành tựu và thiền định trang nghiêm nên tuệ hạnh được thành tựu.
Có ba thứ Tam-ma-địa do Phật giảng nói là Tam-ma-địa có tầm, có tứ, Tam-ma-địa không có tầm, chỉ có tứ và Tam-ma-địa không tầm, không tứ.
Có ba thứ Tam-ma-địa do Phật giảng nói là Tam-ma-địa không giải thoát, Tam-ma-địa vô nguyện giải thoát và Tam-ma-địa vô tướng giải thoát.
Có ba chỗ an trú do Phật giảng nói là Thiên trú, Phạm trú và Thánh trú.
Có ba căn do Phật giảng nói là căn chưa biết nên biết, căn đã biết và căn biết đầy đủ.
Có ba điều tăng thượng do Phật giảng nói là thế tăng thượng, pháp tăng thượng và ngã tăng thượng.
Có ba đời các Đức Phật do Phật giảng nói là chư Phật quá khứ, chư Phật vị lai và chư Phật hiện tại.
Có ba việc đáng nói do Phật giảng nói là việc quá khứ đáng nói, việc vị lai đáng nói và việc hiện tại đáng nói.
Có ba loại mắt do Phật giảng nói là Nhục nhãn, Thiên nhãn và Tuệ nhãn.
Có ba loại minh do Phật giảng nói là Túc mạng trí minh, Chúng sanh sanh diệt trí minh và Lậu tận trí minh.
Có ba loại thông do Phật giảng nói là thần cảnh thông, thuyết pháp thông và giáo giới thông.
Có ba điều bất tịnh do Phật giảng nói là thân bất tịnh, ngữ bất tịnh, tâm bất tịnh.
Có ba điều thanh tịnh do Phật giảng nói là thân tịnh, ngữ tịnh và tâm tịnh.
Có ba môn học do Phật giảng nói là Giới học, Định học và Tuệ học.
Có ba phẩm do Phật giảng nói là Giới phẩm, Định phẩm, Tuệ phẩm.
Có ba thứ lửa do Phật giảng nói là lửa tham, lửa sân và lửa si.
Có ba phần vị do Phật giảng nói là Sanh phần vị, Thành phần vị và Pháp phần vị.
Những pháp như vậy, do Phật có lòng từ bi thương xót, v́ tất cả chúng sanh giảng nói đúng như lý, khiến các chúng sanh theo đúng như lời dạy mà tu tập, thực hành các hạnh thanh tịnh, đem lại lợi ích an lạc cho chư Thiên và loài người trong khắp thế gian.
Lại nữa, quán Bốn niệm xứ do Phật giảng nói là:
–Quán thân bất tịnh, không có sanh khởi tư tưởng về dục nhiễm, điều phục vô minh, ĺa thọ phiền não.
–Quán thọ là khổ.
–Quán tâm sanh diệt (vô thường).
–Khéo quán các pháp (vô ngã) cũng lại như vậy.
Lại nữa, có Bốn chánh đoạn (Tứ chánh cần) do Phật giảng nói, là:
–Các pháp bất thiện đã sanh, nên khởi tâm siêng năng tinh tấn, nhiếp phục ý chí và tâm niệm để đoạn trừ tất cả.
–Các pháp bất thiện chưa sanh, nên khởi tâm siêng năng tinh tấn, nhiếp phục ý chí và tâm niệm để ngăn ngừa khiến không cho sanh.
–Các pháp thiện chưa sanh, nên khởi tâm siêng năng tinh tấn, nhiếp phục ý chí và tâm niệm khiến cho sanh khởi.
–Các pháp thiện đã sanh, nên khởi tâm siêng năng tinh tấn, nhiếp phục ý chí, tâm niệm khiến cho tất cả chúng được tăng trưởng viên mãn. Đây gọi là Bốn chánh đoạn (Tứ chánh cần).
Lại nữa, có Bốn thần túc do Phật giảng nói là:
–Dục Tam-ma-địa, đoạn hành đầy đủ thần túc.
–Tinh tấn Tam-ma-địa, đoạn hành đầy đủ thần túc.
–Tâm Tam-ma-địa, đoạn hành đầy đủ thần túc.
–Tuệ Tam-ma-địa, đoạn hành đầy đủ thần túc.
Lại nữa, có Bốn thiền định do Phật giảng nói là:
–Nếu Tỳ-kheo đã có thể ĺa các dục và pháp bất thiện, có tầm, có tứ. Đây gọi là định thứ nhất “Ly sanh hỷ lạc”.
–Nếu có Tỳ-kheo dừng dứt tầm tứ, trong tâm thanh tịnh, an trú vào một tưởng, không tầm, không tứ. Đây gọi là định thứ hai “Định sanh hỷ lạc”.
–Nếu lại có Tỳ-kheo không tham đắm niềm vui, an trú nơi hành xả, thân được nhẹ nhàng, an lạc vi diệu. Đây gọi là định thứ ba “Ly hỷ diệu lạc”.
–Nếu lại có Tỳ-kheo đoạn trừ tưởng về lạc, cũng không có tưởng khổ, ý cũng không vui, không khổ, không còn khổ vui. Đây gọi là định thứ tư “Xả niệm thanh tịnh ”.
Như vậy gọi là Bốn thiền định.
Lại nữa, có Bốn tâm vô lượng do Phật giảng nói là:
Nếu có thầy Tỳ-kheo phát khởi tâm từ, trước ở phương Đông thực hành hạnh từ; ở các phương Nam, Tây, Bắc bốn phía trên dưới cũng thực hành hạnh từ, như vậy, phát khởi lòng từ ở tất cả mọi nơi, khắp cả thế giới, với tất cả chủng loại chúng sanh rộng lớn vô lượng không có giới hạn, cũng không phân biệt giới hạn. Đó gọi là tâm từ vô lượng.
Ba pháp Bi, Hỷ, Xả cũng lại như vậy. Đây gọi là Bốn tâm vô lượng.
Lại nữa, có Bốn định Vô sắc do Phật giảng nói là:
–Nếu có thầy Tỳ-kheo ĺa tất cả cảnh sắc, không đối đãi, không ngăn ngại mà cũng không có tác ý, quán hư không là vô biên. Hành tướng của quán này gọi là định Không vô biên xứ.
–Lại ĺa Không xứ, không còn quán sát, chỉ quán sát thức là vô biên. Hành tướng của pháp quán này gọi là định Thức vô biên xứ.
–Lại ĺa Thức xứ, không còn quán sát, chỉ quán tất cả đều không thật có. Hành tướng của pháp quán này gọi là định Vô sở hữu xứ.
Ĺa hành tướng của Vô sở hữu xứ, gọi là định Phi tưởng phi phi tưởng xứ.
Như vậy gọi là bốn định Vô sắc.
Lại nữa, có bốn trí do Phật giảng nói là Pháp trí, Vô sanh trí,
Đẳng trí, và Tha tâm trí.
Lại nữa, có bốn an trú do Phật giảng nói là an trú nơi tất cả hạnh, an trú nơi hạnh xả, an trú nơi hạnh vắng lặng và an trú nơi hạnh trí tuệ.
Lại nữa, có Bốn Thánh đế do Phật giảng nói là Thánh đế về khổ, Thánh đế về nguyên nhân của khổ, Thánh đế về sự diệt trừ khổ và Thánh đế về con đường tu tập để diệt khổ.
Lại nữa, có bốn thứ bố thí thanh tịnh do Phật giảng nói:
–Có bố thí, người bố thí thanh tịnh, v́ chẳng thấy có người thọ.
–Hoặc có bố thí, người thọ nhận thanh tịnh, v́ chẳng thấy có người thí.
–Hoặc có bố thí, chẳng thấy có người thí, cũng chẳng thấy có người thọ nhận, nghĩa là bố thí thanh tịnh.
–Hoặc có bố thí, người thí và người thọ nhận cả hai đều thanh tịnh.
Lại có bốn loại sanh, do Phật giảng nói là sanh từ thai, sanh từ trứng, sanh từ chỗ ẩm thấp và sanh từ sự biến hóa.
Lại nữa, có bốn việc trong thai mẹ, do Phật giảng nói là:
–Có thể biết rõ việc vào thai mẹ, việc trú trong thai mẹ và việc ra khỏi thai mẹ. Đây gọi là việc thứ nhất trong thai mẹ.
–Có thể biết rõ việc vào thai mẹ, việc trú trong thai mẹ, không thể biết rõ việc ra khỏi thai mẹ. Đây gọi là việc thứ hai trong thai mẹ.
–Có thể biết rõ việc vào thai mẹ, không thể biết rõ việc trú trong thai mẹ và việc ra khỏi thai mẹ. Đây gọi là việc thứ ba trong thai mẹ.
–Không thể biết rõ việc vào thai mẹ, việc trú trong thai mẹ và việc ra khỏi thai mẹ. Đây gọi là việc thứ tư trong thai mẹ. Như vậy gọi là bốn việc trong thai mẹ.
Lại nữa, có bốn chỗ trú của thức do Phật giảng nói là:
–Do sắc, thức sanh; do sắc, thức duyên; do sắc, thức trú. Hoan hỷ hành động tăng trưởng rộng lớn là chỗ trú của thức.
–Do thọ, thức sanh; do thọ, thức duyên; do thọ, thức trú. Hoan hỷ hành động tăng trưởng rộng lớn là chỗ trú của thức.
–Do tưởng, thức sanh; do tưởng, thức duyên; do tưởng, thức trú.
Hoan hỷ hành động tăng trưởng rộng lớn là chỗ trú của thức.
–Do hành, thức sanh; do hành, thức duyên; do hành, thức trú.
Hoan hỷ hành động tăng trưởng rộng lớn là chỗ trú của thức.
Như vậy gọi là bốn chỗ trú của thức.
Lại nữa, có bốn pháp cú do Đức Phật giảng nói là:
–Pháp cú thần thông.
–Pháp cú ĺa sân hận.
–Pháp cú b́nh đẳng.
–Pháp cú Tam-ma-địa b́nh đẳng
Lại nữa, có bốn pháp “Sa-ma-na tương” do Đức Phật giảng nói là:
–Nếu hiện tại vui, đây là quả báo khổ.
–Nếu hiện tại khổ, đây cũng là quả báo khổ.
–Nếu hiện tại khổ, đây là quả báo vui.
–Nếu hiện tại vui, đây cũng là quả báo vui.
Đây gọi là bốn pháp Sa-ma-na tương.
Lại nữa, có bốn hướng tâm do Đức Phật giảng nói là: Vô tâm, Nhẫn nhẫn, Điều phục và Tịch tĩnh.
Lại nữa, có bốn con đường dùng thần thông do Đức Phật giảng nói là:
–Dùng thần thông tŕ hoãn nỗi khổ.
–Dùng thần thông qua nhanh nỗi khổ.
–Dùng thần thông tŕ hoãn niềm vui.
–Dùng thần thông qua nhanh niềm vui.
Lại nữa, có bốn Dự lưu thân do Đức Phật giảng nói là:
–Có một hạng Dự lưu, đối với Đức Như Lai tín tâm không mất, không phỉ báng Sa-môn, Bà-la-môn, Trời, Người, Ma, Phạm, biết rõ pháp thế gian.
–Có một hạng Dự lưu, tâm được thanh tịnh, chứng được pháp Phật, thấy chân chánh, hành chân chánh, tất cả đều biết rõ pháp tu hành của ḿnh.
–Có một hạng Dự lưu, tâm sanh an vui, thấy người tại gia và hàng xuất gia, người tŕ giới thanh tịnh tâm sanh tôn kính.
–Có một hạng Dự lưu, tự tu hành tịnh giới, đầy đủ không mất, trí tuệ thông minh, lanh lợi, h́nh tướng khéo vắng lặng.
Như vậy gọi là bốn Dự lưu thân.
Lại nữa, có bốn quả Sa-môn do Đức Phật giảng nói là quả Tuđà-hoàn, quả Tư-đà-hàm, quả A-na-hàm và quả A-la-hán.
Lại nữa, có bốn chấp thủ do Đức Phật giảng nói là dục thủ, kiến thủ, giới cấm thủ và ngã ngữ thủ.
Lại nữa, có bốn tưởng Tam-ma-địa do Đức Phật giảng nói là:
–Nếu có thấy pháp được vui, tu hành chuyển đổi, đây là tưởng Tam-ma-địa.
–Nếu có tri kiến chuyển đổi, đây là tưởng Tam-ma-địa.
–Nếu có trí tuệ phân biệt để chuyển đổi, đây là tưởng Tamma-địa.
–Nếu có thân được dứt sạch lậu chuyển đổi, đây là tưởng Tamma-địa.
Lại nữa, có bốn lực do Đức Phật giảng nói là Tuệ lực, Tinh tấn lực, Vô ngại lực, và Nhiếp lực.
Lại nữa, có bốn Bổ-đặc-già-la do Đức Phật giảng nói là:
–Có Bổ-đặc-già-la: ta có thể tu hành, ta tŕ giới, ta như pháp tương ưng, chẳng phải người khác có thể tu hành, chẳng phải người khác tŕ giới, chẳng phải người khác như pháp tương ưng.
–Có Bổ-đặc-già-la: người khác có thể tu hành, người khác tŕ giới, người khác như pháp tương ưng, chẳng phải ta có thể tu hành, chẳng phải ta tŕ giới, chẳng phải ta như pháp tương ưng.
–Có Bổ-đặc-già-la: ta có thể tu hành, người khác cũng hay tu hành. Ta tŕ giới, người khác cũng tŕ giới. Ta như pháp tương ưng, người khác cũng như pháp tương ưng.
–Có Bổ-đặc-già-la: ta không thể tu hành, người khác cũng không thể tu hành. Ta không tŕ giới, người khác cũng không tŕ giới. Ta không như pháp tương ưng, người khác cũng không như pháp tương ưng.
Như vậy gọi là bốn Bổ-đặc-già-la.
Lại nữa, có bốn việc tùy chúng do Đức Phật giảng nói là cùng chúng đồng một chỗ ở, cùng chúng đồng ăn uống, cùng chúng đồng sám hối và cùng chúng đồng thọ dụng.
Lại nữa, có bốn chuyển vận lớn do Đức Phật giảng nói là khéo giảng nói diệu pháp, nương tựa bậc chân chánh, tâm nguyện b́nh đẳng và trước tu hành trí tuệ.
Lại nữa, có bốn nhiếp pháp do Đức Phật giảng nói là Bố thí, Ái ngữ, Lợi hành và Đồng sự.
Lại nữa, có bốn sự hiểu biết thông suốt do Đức Phật giảng nói là hiểu biết thông suốt về ý nghĩa, hiểu biết thông suốt về pháp, hiểu biết thông suốt về sự ưa thích giảng nói và hiểu biết thông suốt về biện tài.
Lại nữa, có bốn phiền não do Đức Phật giảng nói là phiền não do tham dục, phiền não do chấp có, phiền não do kiến chấp và phiền não do vô minh.
Lại nữa, có bốn hành do Đức Phật giảng nói là hành động tham dục, hành động chấp có, hành động kiến chấp và hành động do vô minh.
Lại nữa, có bốn kết tụ nơi thân do Đức Phật giảng nói là vô minh kết tụ nơi thân, sân hận kết tụ nơi thân, giới cấm thủ kết tụ nơi thân và tất cả chấp trước kết tụ nơi thân.
Lại nữa, có bốn việc sanh ra tham muốn do Đức Phật giảng nói là:
–Có Tỳ-kheo nhân nơi y phục mà sanh tâm mến thích. Do tâm mến thích sanh khởi nên liền sanh chấp trước.
–Có Tỳ-kheo nhân nơi ăn uống mà sanh tâm ưa thích. Tâm ưa thích sanh khởi nên liền sanh chấp trước.
–Có Tỳ-kheo nhân ngồi trên đồ nằm mà sanh tâm mến thích. Do tâm mến thích sanh khởi nên liền sanh chấp trước.
–Có Tỳ-kheo nhân nơi các thứ thọ dụng sanh tâm mến thích.
Tâm mến thích sanh khởi nên liền sanh chấp trước.
Đây gọi là bốn việc sanh ra tham muốn.
Lại nữa, có bốn cách ăn do Đức Phật giảng nói là đoàn thực, xúc thực, tư thực và thức thực.
Lại nữa, có bốn việc không cần phòng hộ do Đức Phật giảng nói là:
–Như Lai không phòng hộ thân nghiệp, thân vẫn xa ĺa các lỗi lầm.
–Như Lai không phòng hộ ngữ nghiệp, ngôn ngữ vẫn xa ĺa các lỗi lầm.
–Như Lai không phòng hộ ý nghiệp, ý vẫn xa ĺa các lỗi lầm.
–Như Lai không phòng hộ thọ mạng, mạng vẫn không tổn giảm.
Lại nữa, có bốn thứ điên đảo do Đức Phật giảng nói là:
–Vô thường cho là thường, v́ vậy sanh khởi tư tưởng điên đảo, tâm điên đảo, nhận thức điên đảo.
–Lấy khổ cho là vui, v́ vậy sanh khởi tư tưởng, tâm và nhận thức điên đảo.
–Vô ngã cho là ngã, v́ vậy sanh khởi tư tưởng, tâm và nhận thức điên đảo.
–Bất tịnh cho là tịnh, v́ vậy sanh khởi tư tưởng, tâm và nhận thức điên đảo.
Như thế gọi là bốn thứ điên đảo.
Lại nữa, có bốn ngôn ngữ xấu ác do Đức Phật giảng nói là nói dối, nói lời trau chuốt, nói hai lưỡi và nói lời thô ác.
Lại nữa, có bốn ngôn ngữ hiền thiện do Đức Phật giảng nói là lời nói như thật, lời nói ngay thẳng thật thà, lời nói không hai lưỡi và lời nói dựa theo pháp.
Lại nữa, có bốn thứ chẳng phải hạnh A-duệ-la do Đức Phật giảng nói là:
–Không thấy nói thấy.
–Không nghe nói nghe.
–Không nhớ nói nhớ.
–Không biết nói biết.
Lại nữa, có bốn hạnh A-duệ-la do Đức Phật giảng nói là:
–Thật thấy nói thấy.
–Thật nghe nói nghe.
–Không bị thất niệm, nói là ghi nhớ.
–Thật biết nói biết.
Lại nữa, có bốn điều ghi nhớ do Đức Phật giảng nói là:
–Một mực ghi nhớ.
–Phân biệt để ghi nhớ.
–Hỏi ngược lại để ghi nhớ.
–Yên lặng để ghi nhớ.
Những pháp như vậy, do Đức Phật có lòng từ bi thương xót, rộng v́ chúng sanh giảng nói đúng như lý, khiến chúng sanh theo đúng như lời dạy tu tập, thực hành các hạnh thanh tịnh, đem lại lợi ích, an vui cho hàng trời, người trong khắp thế gian.
PHẬT NÓI KINH ĐẠI TẬP PHÁP MÔN
QUYỂN 1 QUYỂN 2
PHẬT NÓI KINH ĐẠI TẬP PHÁP MÔN
Hán dịch: Đời Tống, Đại sư Thi Hộ.
QUYỂN 2
Lại nữa, các Tỳ-kheo nên biết, có năm thủ uẩn do Đức Phật giảng nói là sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn và thức thủ uẩn.
Lại nữa, có năm tham muốn do Đức Phật giảng nói là:
–Mắt thấy sắc, tâm ham muốn vui thích, do tâm vui thích nên chấp trước sắc trần.
–Tai nghe tiếng...
–Mũi ngửi mùi thơm...
–Lưỡi nếm rõ vị...
–Thân có cảm giác nơi xúc... cũng lại như vậy.
Lại nữa, có năm điều chướng ngại do Đức Phật giảng nói là:
–Chướng ngại v́ lòng ưa muốn.
–Chướng ngại v́ sân hận.
–Chướng ngại v́ ngủ nghỉ.
–Chướng ngại v́ làm ác.
–Chướng ngại v́ nghi hoặc.
Lại nữa, có năm phần phiền não câu kết do Đức Phật giảng nói
là:
–Phần phiền não do ưa muốn câu kết.
–Phần phiền não do sân hận câu kết.
–Phần phiền não do thân kiến câu kết.
–Phần phiền não do giới cấm thủ câu kết.
–Phần phiền não do nghi hoặc câu kết.
Lại nữa, có năm việc keo kiệt do Đức Phật giảng nói là keo
kiệt về ăn uống, keo kiệt về việc lành, keo kiệt về lợi dưỡng, keo kiệt về sắc tướng, keo kiệt về pháp.
Lại nữa, có năm thọ căn do Đức Phật giảng nói là lạc thọ căn, khổ thọ căn, hỷ thọ căn, ưu thọ căn, xả thọ căn.
Lại nữa, có năm thắng căn do Đức Phật giảng nói là tín căn, tinh tấn căn, niệm căn, định căn, tuệ căn.
Lại nữa, có năm lực do Đức Phật giảng nói là tín lực, tinh tấn lực, niệm lực, định lực, tuệ lực.
Lại nữa, có năm học lực do Đức Phật giảng nói là tín học lực, tinh tấn học lực, niệm học lực, định học lực, tuệ học lực.
Lại nữa, có năm cảnh giới xuất ly do Đức Phật giảng nói là:
–Có Tỳ-kheo đầy đủ sự hiểu biết, nhưng không hay thấy khổ. Tâm vị ấy dung nạp thọ nhận, chưa thể ĺa dục, tùy theo các cảnh dục, khởi tâm tham muốn; không lui sụt, không xả bỏ, chưa giải thoát. Chính do duyên này, sau trở lại quán sát cảnh giới của dục, sanh khởi tâm ĺa dục, chối bỏ tâm tham dục, ưa vui giải thoát, khéo thực hiện các việc chân chánh, nên tâm được giải thoát. Tâm giải thoát phát khởi liền có thể xa ĺa các pháp bất tương ưng, trụ tâm nơi vô dục. Từ ý nghĩa này, do dục làm duyên, dẫn đến sanh tâm vô lậu.
–Có Tỳ-kheo đầy đủ sự hiểu biết, nhưng không hay thấy khổ. Tâm vị ấy dung nạp thọ nhận, chưa thể ĺa sân, đối với cảnh chống trái, trở ngại, khởi tâm giận dữ, không lui sụt, không xả bỏ, chưa giải thoát. Chính do duyên này, sau trở lại hay quán sát các cảnh chống trái, trở ngại, sanh khởi tâm ĺa sân, chối bỏ tâm sân, ưa vui giải thoát, khéo làm việc chân chánh nên tâm được giải thoát. Đã sanh tâm giải thoát liền có thể xa ĺa các pháp bất tương ưng, an trụ tâm nơi không sân. Từ ý nghĩa này, do sân làm duyên, dẫn đến sanh tâm vô lậu.
–Có Tỳ-kheo đầy đủ sự hiểu biết, nhưng không hay thấy khổ. Tâm vị dung nạp thọ nhận, chưa thể ĺa hại, đối với cảnh không vừa ý sanh khởi tâm gây tổn hại, không lui sụt không xả bỏ, chưa giải thoát. Chính do duyên này, sau lại quán sát các cảnh không vừa ý, sanh khởi tâm không gây tổn hại. Đã không còn tâm tổn hại, ưa vui giải thoát, khéo tu hành chân chánh, tâm vui giải thoát. Tâm giải thoát đã sanh liền có thể xa ĺa các pháp bất tương ưng, trụ tâm nơi bất hại. Từ ý nghĩa này, do tổn hại làm duyên, dẫn đến sanh tâm vô lậu.
–Có thầy Tỳ-kheo đầy đủ sự hiểu biết, nhưng không hay thấy khổ. Tâm vị ấy dung nạp thọ nhận, chưa ĺa sắc tướng, với các cảnh sanh khởi tâm chấp trước vào cảnh sắc, không lui sụt, không xả bỏ, chưa giải thoát. Chính do duyên này, sau lại quán sát cảnh giới sắc tướng kia, sanh khởi tâm ĺa cảnh sắc, chối bỏ tâm theo sắc, ưa vui giải thoát, khéo hay tu hành chân chánh, tâm được giải thoát. Tâm giải thoát đã sanh liền có thể xa ĺa các pháp bất tương ưng, an trú nơi tâm ĺa cảnh sắc. Từ ý nghĩa này do cảnh sắc làm duyên, dẫn đến sanh tâm vô lậu.
–Có Tỳ-kheo đầy đủ sự hiểu biết, nhưng không hay thấy khổ, chấp trước có thân, chưa ĺa thân tướng, mà đối với thân này sanh khởi tư tưởng cho là thật có, không chịu chối bỏ, chưa được giải thoát. Do nhân duyên này, sau lại quán sát: phàm có thân th́ phải diệt, sanh khởi tư tưởng thân hủy diệt, tâm chấp trước tiêu tan, ưa vui giải thoát, khéo tu hành chân chánh, tâm được giải thoát. Tâm giải thoát đã sanh liền mới có thể xa ĺa các pháp bất tương ưng, trú trong tư tưởng: thân dễ bị hủy diệt. Do ý nghĩa này, chấp có thân làm duyên, dẫn đến sanh tâm vô lậu.
Như vậy gọi là năm cảnh giới xuất ly.
Lại nữa, có năm chốn giải thoát do Đức Phật giảng nói là:
–Có Tỳ-kheo đối với Pháp sư hay gần gũi phụng sự, tôn trọng cung kính, tu tập hạnh thanh tịnh, không chút dừng nghỉ. Do vị ấy luôn thân cận hầu hạ nên được lợi ích. Nếu khi nghe thầy giảng nói chánh pháp, tâm sanh vui thích, sanh khởi tư tưởng trọng pháp. Do tâm ấy phát sinh, tuy chưa có thể nghe, lĩnh hội, ghi nhớ được nhiều, chỉ ở trong đó biết được một pháp. Theo chỗ biết một pháp liền rõ một nghĩa, nếu không rõ được nghĩa kia th́ không thể đối với pháp mà sanh tâm hoan hỷ. V́ vậy do đã hiểu rõ nghĩa kia nên sanh tâm hoan hỷ. Do tâm hoan hỷ nên thân được nhẹ nhàng. Do thân nhẹ nhàng, liền tương ưng với an lạc. Do an lạc nên tâm trú nơi Tam-ma-hứ-đa (Tam-ma-địa). Tâm trú nơi cảnh kia, nên biết như thật, quán sát như thật, đã quán sát như thật tức ĺa trần, ĺa tham, được trí giải thoát. Trí giải thoát khởi lên liền được biết rõ rằng là ta đã chấm dứt được sanh tử, phạm hạnh đã thành, việc làm đã xong, không thọ thân sau.
–Có Tỳ-kheo đối với Pháp sư hay gần gũi phụng sự, tôn trọng cung kính, tu tập hạnh thanh tịnh, không chút dừng nghỉ. Do được gần gũi, hầu hạ nên được nghe pháp. Tùy chỗ nghe ấy, tâm sanh vui thích, sanh khởi tư tưởng trọng pháp. Do sanh tâm ấy nên hay ở trong pháp ấy được nghe, nhớ và lĩnh hội pháp sâu xa, rồi tùy theo đấy biết được các pháp, liền rõ các ý nghĩa. Nếu không rõ các ý nghĩa, th́ không thể đối với pháp sanh tâm vui mừng. Do đã hiểu rõ các ý nghĩa nên tâm sanh hoan hỷ, do tâm hoan hỷ nên thân được khinh an. Do thân được khinh an nên tương ưng với an lạc, do an lạc nên tâm an trú trong Tam-ma-hứ đa. Do tâm ấy an trú nên có thể nhận biết như thật, lại quán sát như thật. Đã quán sát như thật, tức ĺa cảnh trần, ĺa tham ái, được trí tuệ giải thoát. Trí giải thoát khởi lên liền biết rõ rằng ta đã chấm dứt được sanh tử, phạm hạnh đã thành, việc làm đã xong, không còn thọ thân sau.
–Có Tỳ-kheo đối với Pháp sư hay gần gũi phụng sự, tôn trọng cung kính, tu tập hạnh thanh tịnh, không chút dừng nghỉ. Do theo thầy gần gũi, hầu hạ nên được nghe pháp. Theo chỗ đã nghe, tâm sanh hoan hỷ, khởi tư tưởng trọng pháp. Do tâm trọng pháp nên hay nghe, ghi nhớ, lĩnh hội được pháp sâu xa, lại có thể đối với từng pháp giải rõ như thật các nghĩa, rộng v́ người khác phân biệt giảng nói. Nếu không rõ các nghĩa th́ không thể đối với pháp sanh tâm hoan hỷ. V́ vậy do đã hiểu rõ các nghĩa nên tâm sanh hoan hỷ. Do tâm hoan hỷ nên thân được khinh an. Do thân khinh an nên tương ưng với an lạc. Do có an lạc nên tâm an trú trong Tam-ma-hứ-đa. Do tâm ấy an trú nên có thể biết như thật, lại quán sát như thật. Do quán sát như thật nên ĺa trần, ĺa tham, được trí giải thoát. Trí giải thoát đã sanh liền biết rõ rằng ta đã chấm dứt được sanh tử, phạm hạnh đã thành, việc làm đã xong, không còn thọ thân sau.
–Có Tỳ-kheo đối với Pháp sư hay gần gũi phụng sự, tôn trọng cung kính, tu tập hạnh thanh tịnh, không chút dừng nghỉ. Do theo thầy gần gũi hầu hạ nên được nghe pháp. Theo chỗ đã nghe, tâm sanh hoan hỷ, khởi tư tưởng trọng pháp. Do tâm trọng pháp nên hay nghe, lĩnh hội, ghi nhớ được pháp sâu xa, tâm lại có thể trụ vào một cảnh, không lui sụt, không xả bỏ. Đối với pháp được nghe, khởi tầm và tứ phát sanh trí tuệ chân chánh. Do sanh khởi tầm, tứ nên đối với các pháp mỗi mỗi đều rõ biết. Do biết các pháp nên thông tỏ các nghĩa, rồi rộng v́ người khác phân biệt, giảng nói. Nếu không rõ các nghĩa th́ không thể đối với pháp sanh tâm hoan hỷ. V́ vậy do đã thông tỏ các nghĩa nên tâm sanh hoan hỷ. Do tâm hoan hỷ nên thân được khinh an. Do thân khinh an nên liền tương ưng với an lạc. Do có an lạc nên tâm trú nơi Tam-ma-hứ-đa. Do tâm ấy an trú nên có thể biết như thật, lại quán sát như thật. Do đã quán sát như thật nên ĺa trần, ĺa tham, được trí tuệ giải thoát. Trí tuệ giải thoát khởi lên liền biết rõ rằng ta đã chấm dứt được sanh tử, phạm hạnh đã thành, việc làm đã xong, không còn thọ thân sau.
–Có Tỳ-kheo đối với Pháp sư hay gần gũi phụng sự, tôn trọng cung kính, tu tập hạnh thanh tịnh, không chút dừng nghỉ. Do theo thầy gần gũi hầu hạ nên được nghe pháp. Theo chỗ được nghe đó nên tâm sanh hoan hỷ, khởi tư tưởng trọng pháp. Do tâm trọng pháp nên có thể nghe, lĩnh hội, ghi nhớ được pháp sâu xa, tâm trú trong một cảnh, không lui sụt, không xả bỏ. Đối với pháp đã nghe, khởi tầm và tứ, phát sanh trí tuệ chân chánh, lại có thể ở riêng trong Tamma-địa môn ấy khéo an trú, nhiếp tâm, theo chỗ trú tâm mà chuyển hóa tâm thêm thù thắng tức là đối với mỗi pháp đều biết rõ. Do biết các pháp nên rõ các nghĩa, rồi rộng v́ người khác phân biệt giảng nói. Nếu không rõ các nghĩa th́ không thể đối với pháp sanh tâm hoan hỷ. V́ vậy do đã hiểu rõ các nghĩa nên tâm sanh hoan hỷ. Do tâm hoan hỷ nên thân được nhẹ nhàng. Do thân nhẹ nhàng nên tương ưng với an lạc. Do có an lạc, tâm an trú nơi Tam-ma-hứ-đa. Do tâm ấy an trú nên có thể biết như thật, lại quán sát như thật. Do quán sát như thật nên ĺa trần, ĺa tham, được trí giải thoát. Trí giải thoát sanh khởi biết rõ rằng ta đã chấm dứt được sanh tử, phạm hạnh đã thành, việc làm đã xong, không còn thọ thân sau.
Như vậy gọi là năm chốn giải thoát.
Lại nữa, có năm cõi do Đức Phật giảng nói là địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, trời và người.
Lại nữa, có năm chỗ ở thanh tịnh do Đức Phật giảng nói là Vô phiền, Vô nhiệt, Thiện kiến, Thiện hiện, Sắc cứu cánh.
Lại nữa, có năm hạng người có học đi vào Phật pháp do Đức
Phật giảng nói là:
–Hàng trung lưu vào Phật pháp.
–Trọn đời vào Phật pháp.
–Có thực hành vào Phật pháp.
–Không thực hành vào Phật pháp.
–Thượng lưu vào Phật pháp.
Đó gọi là năm hạng người có học đi vào với Phật pháp. Những pháp như vậy, do Phật có lòng từ bi thương xót, rộng v́ chúng sanh, giảng nói đúng như lý, khiến các chúng sanh theo đúng như lời dạy mà tu tập, thực hành các hạnh thanh tịnh, tạo lợi ích an vui cho hàng trời, người trong khắp thế gian.
Lại nữa, có sáu xứ bên trong do Đức Phật giảng nói là nhãn xứ, nhĩ xứ, tỷ xứ, thiệt xứ, thân xứ và ý xứ.
Lại nữa, có sáu xứ bên ngoài do Đức Phật giảng nói là sắc xứ, thanh xứ, hương xứ, vị xứ, xúc xứ và pháp xứ.
Lại nữa, có sáu thức do Đức Phật giảng nói là nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức và ý thức.
Lại nữa, có sáu xúc do Đức Phật giảng nói là nhãn xúc, nhĩ xúc, tỷ xúc, thiệt xúc, thân xúc và ý xúc.
Lại nữa, có sáu thọ do Đức Phật giảng nói là:
–Nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ.
–Nhĩ xúc làm duyên sanh ra các thọ.
–Tỷ xúc làm duyên sanh ra các thọ.
–Thiệt xúc làm duyên sanh ra các thọ.
–Thân xúc làm duyên sanh ra các thọ.
–Ý xúc làm duyên sanh ra các thọ.
Lại nữa, có sáu tưởng do Đức Phật giảng nói là tưởng về sắc, tưởng về thanh, tưởng về hương, tưởng về vị, tưởng về xúc và tưởng về pháp.
Lại nữa, có sáu điều ưa mến do Đức Phật giảng nói là mến cảnh sắc, mến âm thanh, mến mùi hương, mến nếm vị, mến chạm xúc và mến các pháp.
Lại nữa, có sáu điều thích ý do Đức Phật giảng nói là:
–Thấy sắc đáng ưa là điều thích ý.
–Nghe tiếng đáng ưa là điều thích ý.
–Ngửi mùi đáng ưa là điều thích ý.
–Nếm vị đáng ưa là điều thích ý.
–Xúc chạm biết đáng ưa là điều thích ý.
–Phân biệt pháp lành là điều thích ý.
Lại nữa, có sáu điều không thích ý do Đức Phật giảng nói là:
–Thấy sắc không đáng ưa là điều không thích ý.
–Nghe tiếng không đáng ưa là điều không thích ý.
–Ngửi mùi không đáng ưa là điều không thích ý.
–Nếm vị không đáng ưa là điều không thích ý.
–Xúc chạm biết không đáng ưa là điều không thích ý.
–Phân biệt pháp bất thiện không đáng ưa là điều không thích ý.
Lại nữa, có sáu hạnh xả do Đức Phật giảng nói là:
–Thấy sắc, liền tu tập xả bỏ ngay cảnh sắc đó.
–Nghe âm thanh, liền tu tập xả bỏ ngay nơi âm thanh đó –Ngửi mùi hương, liền tu tập xả bỏ ngay mùi hương đó.
–Nếm vị, liền tu tập xả bỏ ngay vị đó.
–Xúc chạm, liền tu tập biết ngay nơi xúc chạm đó mà xả bỏ.
–Biết pháp, liền tu tập xả bỏ ngay nơi pháp đó.
Lại nữa, có sáu niệm do Đức Phật giảng nói là niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm Giới, niệm Thí, niệm Thiên.
Lại nữa, có sáu hành do Đức Phật giảng nói là kiến hành, văn hành, lợi ích hành, học hành, phân biệt hành, niệm hành.
Lại nữa, có sáu pháp xa ĺa cảnh trần do Đức Phật giảng nói là:
–Có Tỳ-kheo hiện tại an trú thân nghiệp trong hạnh từ, theo đó bắt đầu tu tập th́ được hạnh thanh tịnh vững chắc, không hoại.
–Có Tỳ-kheo hiện tại an trú ngữ nghiệp trong hạnh từ, theo đó bắt đầu tu tập nên được hạnh thanh tịnh vững chắc, không hoại.
–Có Tỳ-kheo hiện tại an trú ý nghiệp trong hạnh từ, theo đó bắt đầu tu tập nên được hạnh thanh tịnh vững chắc, không hoại.
–Có Tỳ-kheo nhận lợi dưỡng đúng như pháp, đi khất thực đúng như pháp, tùy phẩm vật nhận được ăn dùng đúng như pháp, tự giữ ǵn thực hành, xa ĺa phi pháp, theo đó bắt đầu tu tập nên đạt hạnh thanh tịnh vững chắc, không hoại.
–Có Tỳ-kheo tu hành giới luật thanh tịnh, không hủy phạm, không khiếm khuyết, ĺa các lỗi lầm, tăng thêm thiện lực. Do việc làm đó nên không còn các kiến chấp; theo đó bắt đầu tu tập nên đạt hạnh thanh tịnh, vững chắc, không hoại.
Lại nữa, có sáu thứ nguồn gốc của sự tranh luận chống đối, do Đức Phật giảng nói:
–Có một loại người, tự ḿnh ưa thích tạo tội, lại ưa gần gũi người tạo tội khác, thường muốn người khác mến kính ḿnh.
–Có một loại người, tự ḿnh ưa thích tạo tội, lại ưa gần gũi người tạo tội khác, thường muốn người khác mến kính ḿnh, lại còn không tôn kính Phật, không tôn kính Pháp, không hay quán sát các pháp.
–Có một loại người, tự ḿnh ưa thích tạo tội, lại ưa gần gũi người tạo tội khác, thường muốn người khác mến kính ḿnh, lại còn ưa muốn chống đối với Tăng.
–Có một loại người có đủ tật: dua nịnh, luống dối, tham lam, keo kiệt, ganh ghét, che giấu..., các tùy phiền não và còn có thân kiến, tà kiến, biên kiến, kiến thủ không thể xa ĺa.
–Có một loại người đầy đủ thân kiến... sanh khởi tâm điên đảo, lại còn không tôn kính Phật, không tôn kính Pháp, không hay quán pháp.
–Có một loại người đầy đủ thân kiến... sanh khởi tâm điên đảo, lại còn ưa thường chống đối với chúng Tăng.
Lại nữa, có sáu cảnh giới đối trị để được xuất ly do Đức Phật giảng nói là:
–Có Tỳ-kheo nói như thế này: “Ta tu quán tâm từ giải thoát, tùy công việc làm đều biết như thật, tinh tấn phát khởi tâm từ để đối trị. Tâm sân hận của ta thảy đều dứt sạch”. Do quán tâm từ giải thoát như thế, nên tâm sân hận không còn chỗ nào để dung chứa, chấp nhận, chỉ có quán tâm từ hiện tiền thôi, v́ vậy tâm sân không còn sanh khởi. V́ sao? V́ do nhân duyên quán tâm từ mà được xuất ly.
–Có Tỳ-kheo nói như thế này: “Ta tu quán tâm bi giải thoát, tùy mọi việc làm đều biết như thật, siêng năng hăng hái vận dụng tâm bi để đối trị. Tâm hại của ta thảy đều dứt sạch”. Do quán tâm bi giải thoát như thế nên tâm tổn hại không có chỗ dung chứa, chỉ còn quán tâm bi hiện tiền, v́ vậy tâm tổn hại không còn sanh khởi. V́ sao? V́ do nhân duyên quán tâm bi kia mà được xuất ly.
–Có Tỳ-kheo nói như thế này: “Ta tu quán tâm hỷ giải thoát, tùy chỗ làm đều biết như thật, siêng năng dùng tâm hỷ để đối trị với tâm không hoan hỷ của ta, tất cả đều dứt sạch”. Do quán tâm hỷ giải thoát như vậy nên tâm không hoan hỷ không còn chỗ dung chứa, chỉ quán tâm hoan hỷ này được hiện tiền, cho nên tâm không hoan hỷ ở đây không còn sanh khởi. V́ sao? V́ do nhân duyên quán hoan hỷ kia mà được xuất ly.
–Có Tỳ-kheo nói như thế này: “Ta tu quán tâm xả giải thoát, tùy công việc làm đều biết như thật, siêng năng vận dụng tâm xả để đối trị với tâm của ta, tất cả đều dứt sạch”. Do quán tâm xả giải thoát như vậy, nếu có tâm tham dục th́ không còn chỗ dung chứa, chỉ quán tâm xả hiện tiền, cho nên tâm tham dục không còn sanh khởi. V́ sao? V́ do nhân duyên quán tâm xả kia mà được xuất ly.
–Có Tỳ-kheo nói như thế này: “Ta tu quán tâm vô tướng giải thoát, tùy công việc làm đều biết như thật, siêng năng vận dụng tâm vô tướng giải thoát để đối trị với tâm chấp tướng của ta, tất cả đều dứt sạch”. V́ do quán tâm vô tướng giải thoát như vậy nên tâm chấp trước h́nh tướng không có chỗ dung chứa, chỉ còn tâm quán vô tướng này hiện tiền thôi. Tâm chấp tướng ấy ở đây không còn chỗ sanh khởi. V́ sao? V́ do nhân duyên quán tâm vô tướng kia mà được xuất ly.
–Có Tỳ-kheo nói như thế này: “Ta tu hạnh quyết định, do pháp quyết định này để đối trị với tâm nghi hoặc của ta, tất cả đều dứt sạch”. V́ do tu hạnh quyết định như vậy, trong tâm nếu có nghi hoặc sẽ không còn chỗ dung chứa mà chỉ có quán tâm quyết định kia hiện tiền, cho nên tâm nghi hoặc không có chỗ sanh khởi. V́ sao? V́ do nhân duyên quán tâm quyết định kia mà được xuất ly.
Các điều như thế gọi là sáu thứ đối trị để được xuất ly. Những pháp như vậy do Phật có lòng từ bi thương xót, rộng v́ chúng sanh giảng nói đúng như lý, khiến cho chúng sanh đúng như lời dạy mà tu tập, thực hành các hạnh thanh tịnh, đem lại lợi ích cho hàng an lạc trời người trong khắp thế gian.
Lại nữa, có Thất giác chi do Đức Phật giảng nói là Niệm giác chi, Trạch pháp giác chi, Tinh tấn giác chi, Hỷ giác chi, Khinh an giác chi, Định giác chi và Xả giác chi.
Lại nữa, có bảy điều làm trợ duyên cho Tam-ma-địa do Đức Phật giảng nói là quán sát chân chánh, suy lường chân chánh, nói năng chân chánh, hành động chân chánh, nuôi sống chân chánh, dõng mãnh chân chánh, trụ niệm chân chánh.
Lại nữa, có bảy điều quán tưởng để tu hạnh giải thoát do Đức Phật giảng nói là:
–Quán tưởng bất tịnh.
–Quán tưởng sự chết.
–Quán tưởng không tham ăn uống.
–Quán tưởng tất cả thế gian không đáng vui.
–Quán tưởng về vô thường.
–Quán tưởng vô thường là khổ.
–Quán tưởng về nỗi khổ không cùng tận.
Lại nữa, có bảy lực do Đức Phật giảng nói là Tín lực, Niệm lực, Vô úy lực, Tinh tấn lực, Nhẫn lực, Định lực và Tuệ lực.
Lại nữa, có bảy Bổ-đặc-già-la do Đức Phật giảng nói, là: Tâm giải thoát, Câu giải thoát, Tuệ giải thoát, Thân chứng, Tín giải thoát, Pháp hạnh, Tín hạnh.
Lại nữa, có bảy chỗ thức an trú do Đức Phật giảng nói là:
–Vô số thân h́nh đều có vô số tưởng, tức là hàng trời, người trong cõi Dục là chỗ thức an trú.
–Vô số thân h́nh chỉ có một tưởng, đó là cõi trời Sơ thiền, là chỗ thức an trú.
–Chỉ có một thân mà có vô số các tưởng, đó là cõi trời Nhị thiền, là chỗ thức an trú.
–Một thân một tưởng, đó là cõi trời Tam thiền, là chỗ thức an trú.
–Cõi Không vô biên xứ là chỗ thức an trú.
–Cõi Thức vô biên xứ là chỗ thức an trú.
–Cõi trời Vô sở hữu xứ là chỗ thức an trú.
Đó gọi là bảy chỗ thức an trú.
Các pháp như vậy do Phật có lòng từ bi thương xót, rộng v́ chúng sanh giảng nói đúng như lý, khiến các chúng sanh theo đúng như lời dạy mà tu tập, thực hành các hạnh thanh tịnh, tạo lợi ích an vui cho hàng trời, người trong khắp thế gian.
Lại nữa, có tám giải thoát do Đức Phật giảng nói là:
–Trong có tưởng sắc, quán sắc bên ngoài để giải thoát.
–Trong không tưởng sắc, quán sắc bên ngoài để giải thoát.
–Thanh tịnh giải thoát, an trú đầy đủ.
–Không vô biên xứ giải thoát.
–Thức vô biên xứ giải thoát.
–Vô sở hữu xứ giải thoát.
–Phi tưởng phi phi tưởng xứ giải thoát.
–Diệt thọ tưởng giải thoát.
Lại nữa, có tám thắng xứ do Đức Phật giảng nói là:
–Trong có tưởng sắc, quán một ít sắc bên ngoài, khi quán sát như thế, sanh khởi tri kiến thù thắng, đó là thắng xứ.
–Trong có tưởng sắc, quán sắc bên ngoài nhiều, khi quán sát như vậy, sanh khởi tri kiến thù thắng, đó là thắng xứ.
–Trong không tưởng sắc, quán một ít sắc bên ngoài, khi quán sát như thế, sanh khởi tri kiến thù thắng, đó là thắng xứ.
–Trong không tưởng sắc, quán sắc bên ngoài nhiều, khi quán sát như thế, sanh khởi tri kiến thù thắng, đó là thắng xứ.
–Trong không tưởng sắc, ngoài quán sắc “xanh” nghĩa là quán như hoa Ô-ma và áo màu xanh, đối với hai màu xanh này đều thấy màu xanh hiển hiện sáng tỏ, rất trong sạch. Khi quán như thế, sanh khởi tri kiến thù thắng, đó là thắng xứ.
–Trong không tưởng sắc, ngoài quán sắc “vàng”, nghĩa là quán màu sắc như hoa Ngật-lý-sắc-noa, A-ca-la và áo màu vàng. Ở trong hai màu vàng này đều là màu vàng hiển hiện sáng chói rất là trong sạch. Khi quán như thế, sanh khởi tri kiến thù thắng, đó là thắng xứ.
–Trong không tưởng sắc, ngoài quán sắc “đỏ”, nghĩa là quán màu sắc như hoa Mãn-độ-nhĩ-phược-ca, áo màu sắc “đỏ”. Ở trong hai màu đỏ này đều là màu đỏ hiển hiện sáng chói, rất là trong sạch. Khi quán sát như thế, sanh khởi tri kiến thù thắng, đó là thắng xứ.
–Trong không tưởng sắc, ngoài quán sắc “trắng”, nghĩa là quán như hoa màu sắc trắng và áo màu sắc trắng, ở trong hai màu trắng này đều là màu trắng hiển hiện, sáng chói rất trong sạch. Khi quán sát như thế sanh khởi tri kiến thù thắng, đó là thắng xứ.
Lại nữa, có tám thứ pháp thế gian do Đức Phật giảng nói là lợi dưỡng, suy kiệt, hủy báng, khen ngợi, xưng danh, chê bai, khổ, vui.
Lại nữa, có Bát chánh đạo do Đức Phật giảng nói là Chánh tri kiến; Chánh tư duy; Chánh ngữ; Chánh nghiệp; Chánh mạng; Chánh tinh tấn; Chánh niệm; Chánh định. Đây gọi là Bát chánh đạo.
Những pháp như vậy do Phật có lòng từ bi thương xót, rộng v́ chúng sanh giảng nói đúng như lý, khiến cho chúng sanh theo đúng như lời dạy mà tu tập, thực hành các hạnh thanh tịnh, tạo lợi ích an vui cho trời, người trong khắp thế gian.
Lại nữa, có chín cõi chúng sanh ở do Đức Phật giảng nói là:
–Mỗi mỗi thân h́nh đều có các tư tưởng, tức là hàng trời người trong cõi Dục, là chỗ chúng sanh nương ở.
–Mỗi mỗi thân h́nh chỉ có một tưởng, đó là cõi Sơ thiền, là chỗ chúng sanh nương ở.
–Một thân h́nh có các tư tưởng, đó là cõi trời Nhị thiền, là chỗ chúng sanh nương ở.
–Một thân h́nh một tư tưởng, đó là cõi trời Tam thiền, là chỗ chúng sanh nương ở.
–Cõi trời Không vô biên xứ là chỗ chúng sanh nương ở.
–Thức vô biên xứ là chỗ chúng sanh nương ở.
–Vô sở hữu xứ là chỗ chúng sanh nương ở.
–Cõi trời Phi tưởng phi phi tưởng xứ là chỗ chúng sanh nương
ở.
–Cõi trời Vô tưởng là chỗ chúng sanh nương ở.
Đó gọi là chín chỗ chúng sanh nương ở.
Những pháp như vậy do Phật có lòng từ bi thương xót, rộng v́ chúng sanh giảng nói đúng như lý, khiến cho chúng sanh theo đúng như lời dạy mà tu tập, thực hành các hạnh thanh tịnh để đem lại an vui cho trời, người trong khắp thế gian.
Lại nữa, có mười hạnh cụ túc do Đức Phật giảng nói là:
–Không hủy hoại chánh kiến.
–Không hủy hoại chánh tư duy.
–Không hủy hoại chánh ngữ.
–Không hủy hoại chánh nghiệp.
–Không hủy hoại chánh mạng.
–Không hủy hoại chánh tinh tấn.
–Không hủy hoại chánh nhẫn.
–Không hủy hoại chánh định. –Không hủy hoại chánh giải thoát –Không hủy hoại chánh trí.
Đó gọi là mười hạnh cụ túc.
Những pháp như vậy do Phật có lòng từ bi thương xót, rộng v́ chúng sanh giảng nói đúng như lý, khiến cho chúng sanh theo đúng như lời dạy mà tu tập, thực hành các hạnh thanh tịnh, đem lại lợi ích an vui cho trời, người khắp khắp trong thế gian.
Bấy giờ Đức Thế Tôn biết Tôn giả Xá-lợi-phất v́ các Tỳ-kheo giảng nói pháp thích hợp, Phật liền từ chỗ nằm nghỉ ung dung ngồi dậy, nói với Tôn giả Xá-lợi-phất:
–Lành thay! Lành thay! Xá-lợi-phất, như chỗ Tôn giả nói là Phật đã nói, pháp này gọi là Đại tập pháp môn, ở trong đời sau có thể cùng chúng sanh tạo được lợi ích lớn. Vào đời vị lai, các Tỳ-kheo của Ta, những người tu phạm hạnh, đối với pháp môn Đại tập này phải nên thọ tŕ, đọc tụng, giảng nói cùng khắp. Xá-lợi-phất; vào đời vị lai, nếu người nào được thọ tŕ pháp môn Đại tập này, th́ người ấy, trong giáo pháp của chư Phật đời vị lai là người hiền thiện, có lòng tin thanh tịnh, đối với giáo pháp của Đức Phật, tâm rất ưa thích, hiểu rõ, khai mở rộng lớn, tâm rất hoan hỷ.
Lúc bấy giờ các thầy Tỳ-kheo nghe Đức Phật tán thán pháp môn Đại tập này, tất cả đều hoan hỷ tín thọ, lễ Phật lui ra.
PHẬT NÓI KINH ĐẠI TẬP PHÁP MÔN
QUYỂN 1 QUYỂN 2
|