KINH B�T N� HO�N 2Q

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[中文|�ENGLISH]

Quyển Thượng�� Quyển Hạ

Số 0006�

KINH B�T N� HO�N
H�n dịch:�Kh�ng c� ghi t�n người dịch. Phụ lục s�ch của ��ng Tấn.

Việt dịch:�Th�ch Ch�nh Lạc

--- o0o ---

Quyển Thượng

Nghe như vầy:

�Một thời Phật du h�a tại n�i Di�u, th�nh Vương X�, c�ng đ�ng đủ ch�ng �ại Tỳ kheo 1.250 người.

Bấy giờ Vua A X� Thế nước Ma Kiệt, c�ng nước Việt Kỳ kh�ng h�a thuận, quần thần nghị luận rằng:

�Nước Việt - Kỳ tư thị gi�u c�, nh�n d�n đ�ng đ�c, đất đai ph� nhi�u, sản sanh ra nhiều ch�u b�u, kh�ng chịu thần phục ta, vậy h�y đem binh chinh phạt nước ấy.

Trong nước ấy c� một đại hiền thần t�n l� Vũ X�, vốn d�ng d�i Phạm Ch�. Nh� vua ra lệnh �ng đến cuối đầu lạy dưới ch�n �ức Phật. K�nh hỏi thăm tin tức về th�n thể Ng�i c� khỏe mạnh khinh an, đi lại c� sức lực chăng? �ức h�a c� dễ d�ng chăng? v� thưa rằng: � Vua A X� Thế c�ng nước Việt Kỳ c� sự hiềm kh�ch, ch�ng thần nghị luận muốn đem qu�n sang c�ng phạt nước ấy, c�i mong �ức Ch�ng Hựu c� lời g� dạy bảo chăng?�.

�ng �ại thần v�ng lệnh nh� vua, liền chuẩn bị năm trăm cổ xe, 2.000 người đi bộ, 2.000 người cỡi ngựa, đến n�i Di�u, tới con đường nhỏ liền xuống xe đi� bộ, đến gặp �ức Phật, �ng rất hoan hỷ, sắc mặt cung k�nh, phấn khởi, v�i ch�o, qu� d�i thưa rằng:

�Vua A X� Thế nước Ma Kiệt, bảo con đến c�i đầu lạy dưới ch�n �ức Phật, cung k�nh hỏi thăm sức khỏe Ng�i, trong người c� khỏe mạnh khinh an, đi lại c� sức lực chăng? �ức h�a c� dễ d�ng chăng?

�ức Phật đ�p:

�L�nh thay! Nh� vua, quốc d�n c�ng �ng đều b�nh an chứ.�

Vũ X� thưa:

�Nh� vua c�ng nước Việt Kỳ c� điều hiềm kh�ch. Ch�ng thần nghị luận rằng: �Do v� nước ấy tự� thị nước gi�u, d�n đ�ng, đất đai ph� nhi�u, sản sanh ra nhiều tr�n bảo, kh�ng chịu thuần phục nước ta, cho n�n muốn đem qu�n sang chinh phạt. C�i mong �ức Phật dạy bảo�.

�ức Phật trả lời �ại thần:

�Ng�y xưa, một thời ta từng du h�a ở nước Việt Kỳ, dừng ch�n ở trong nh� của T�o Thần. Ta thấy d�n nước ấy đều ra lệnh cẩn mật. Khi ấy ta liền n�i bảy ph�p trị nước, l� con đường kh�ng nguy hiểm, nếu ai thực h�nh th� ng�y c�ng hưng thịnh, kh�ng hề suy tồn.

�ại thần liền chắp tay thưa rằng:

�Con muốn được nghe bảy ph�p ấy, v� thi h�nh như thế n�o?

�ức Phật dạy:

�H�y lắng nghe cho kỹ!

Thưa rằng:

�Con xin thọ gi�o.

Khi ấy hiền gi� A Nan đứng ở ph�a sau quạt Phật, �ức Phật bảo t�n giả A Nan:��

�Ngươi c� nghe người nước Việt-Kỳ thường c�ng nhau tụ hội, để giảng luận ch�nh sự, sửa sang, ph�ng bị để tự ph�ng thủ chăng?

Thưa rằng:

�Con c� nghe người nước họ thường c�ng nhau tụ hội để giảng luận ch�nh sự, sửa sang ph�ng bị để tự ph�ng thủ.

�ức Phật dạy:

�Nếu như vậy th� nước ấy kh�ng thể suy thối.

�Ngươi c� nghe nước Việt-Kỳ, Vua t�i thường h�a thuận, quan lại trung lương gi�p đỡ lẫn nhau chăng?

Thưa rằng:

�Con c� nghe Vua t�i nước ấy thường h�a thuận, quan lại trung lương, gi�p đỡ lẫn nhau.

�Ngươi c� nghe d�n nước Việt Kỳ c�ng nhau t�n trọng ph�p luật, kh�ng chấp chặt, kh�ng vọng cầu, kh�ng d�m l�m điều lỗi lầm chăng?

Thưa rằng:

�Con nghe nước ấy t�n trọng luật ph�p, kh�ng chấp chặt, kh�ng vọng cầu, kh�ng d�m l�m điều lỗi lầm.

�Ngươi c� nghe d�n nước Việt-Kỳ k�nh cẩn lễ h�a, nam nữ sống ri�ng biệt, lớn nhỏ k�nh nhường lẫn nhau chăng?

Thưa rằng:

�Con c� nghe d�n nước Việt-Kỳ k�nh cẩn lễ h�a, nam nữ sống ri�ng biệt, lớn nhỏ k�nh nhường lẫn nhau.

�Ngươi c� nghe d�n nước Việt-Kỳ hiếu thuận đối với cha mẹ, t�n trọng sư trưởng, nghe lời dạy bảo chăng?

Thưa rằng:

�Con c� nghe d�n nước ấy hiếu thuận đối với cha mẹ, t�n k�nh sư trưởng, nghe lời dạy bảo.

�Ngươi c� nghe d�n nước Việt-Kỳ v�ng theo sự vận h�nh của trời đất, k�nh nể quỉ thần, cung k�nh t�y thuận bốn m�a chăng?

Thưa rằng:

�Con c� nghe d�n nước ấy v�ng theo sự vận h�nh của trời đất, k�nh nể quỉ thần, cung k�nh t�y thuận bốn m�a.

�Ngươi c� nghe d�n nước Việt Kỳ k�nh thờ đạo đức, trong nước c� sa m�n, Ứng chơn từ bốn phương đến th� c�ng dường y thực, giường nằm v� thuốc chữa bệnh chăng?

Thưa rằng:

�Con c� nghe d�n nước ấy k�nh thờ đạo đức, trong nước c� sa m�n, ứng chơn từ bốn phương đến th� c�ng dường y thực, giường nằm v� thuốc chữa bệnh.

�ức Phật dạy:

�Ph�m hễ nước n�o thực h�nh bảy ph�p n�y, kh� l�m sao họ nguy khốn được.

Vũ X� thưa rằng:

�Nếu d�n nước Việt Kỳ m� thực h�nh được một ph�p th�i th� c�n kh�ng thể c�ng ph� nổi, huống chi l� c� đủ bảy ph�p n�y.

Vũ X� thưa:

�V� việc nước qu� đa đoan cho n�n con xin kiếu từ trở về.

�ức Phật bảo:

�Ngươi n�n biết thời.

�ng liền từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ �ức Phật rồi đi.

Bấy giờ �ức Phật bảo hiền giả A Nan h�y v�n tập c�c Tỳ kheo ở trong n�i Di�u Sơn, tập họp tại giảng đường.

T�n giả liền triệu tập c�c Tỳ kheo v�n tập tại giảng đường. �ại ch�ng c�i lạy �ức Phật rồi ngồi sang một b�n.

�ức Phật dạy:

�N�y c�c Tỳ kheo! H�y nghe ta n�i, h�y kh�o m� suy nghĩ.

Tất cả Tỳ kheo đều thưa:

�Ch�ng con xin thọ gi�o.

�ức Phật dạy:

�Tỳ kheo c� bảy điều gi�o giới th� ch�nh ph�p kh�ng suy tồn... Những c�i g� l� bảy?.

1. Thường xuy�n tập hội để giảng tụng kinh đạo, kh�ng c� giải đ�i.

2. Phải h�a thuận trung ch�nh, dạy bảo lẫn nhau, gi�p đỡ lẫn nhau.

3. Kh�ng bảo thủ, kh�ng vọng cầu nơi người kh�c, vui th�ch ở n�i, đầm.

4. Phải dứt bỏ d�m dục, lớn nhỏ c� thứ tự, đối xử nhau bằng lễ ph�p

5. Phải lấy l�ng từ hiếu m� thờ sư trưởng, nghe lời dạy bảo.

6. Phải phụng thờ giới ph�p, k�nh sợ kinh giới, để tu phạm hạnh.

7. Phải tu�n theo sư c�ng dường th�nh ch�ng, khai mở cho kẻ trẻ dại m� mờ, người đến học, phải cung cấp y thực, giường nằm c�ng thuốc chữa bệnh cho họ.

�� l� bảy ph�p c� thể l�m cho ch�nh ph�p được l�u d�i.

Lại nữa Tỳ kheo c� bảy điều cần phải ph�ng thủ th� ch�nh ph�p kh�ng suy thối, phải kh�o suy tư m� thực h�nh.

1. Giữ sự thanh tịnh kh�ng ưa hữu vi.

2. Giữ sự v� dục, kh�ng tham lợi dưỡng.

3. Giữ nhẫn nhục, kh�ng c� tranh tụng.

4. Giữ hạnh kh�ng, kh�ng v�o trong chỗ đ�ng người.

5. Giữ ph�p �, kh�ng khởi c�c tưởng.

6. Giữ nhất t�m, tọa thiền định �.

7. Giữ sự kiệm ước, y thực th� sơ.

Bảy ph�p như vậy, c� thể l�m cho ph�p ch�nh được l�u d�i.

Lại nữa, n�y Tỳ kheo, c� bảy điều cung k�nh th� ch�nh ph�p kh�ng bị suy thối, phải kh�o suy niệm m� thực h�nh.

1. K�nh Phật, h�y kh�o đem t�m lễ b�i, kh�ng nương tựa v�o đ�u kh�c.

2. Kỉnh ph�p, ch� ở tại � đạo, kh�ng nương tựa v�o đ�u kh�c.

3. Kỉnh ch�ng Tăng, v�ng theo lời dạy, kh�ng nương tựa v�o đ�u kh�c.

4. Kỉnh trọng sự học, k�nh thờ người tr� giới, kh�ng nương tựa v�o đ�u kh�c.

5. K�nh trọng những điều nghe, k�nh thờ những vị giảng dạy kh�ng nương tựa v�o đ�u kh�c.

6. K�nh trọng sự thanh tịnh, v� dục, kh�ng c� nương tựa v�o đ�u kh�c.

7. K�nh trọng thiền định, phụng sự việc ngồi thiền tịnh lặng, kh�ng nương tựa v�o đ�u kh�c.

H�nh bảy ph�p như vậy th� ch�nh ph�p c� thể được l�u d�i.

Lại nữa, Tỳ kheo c� bảy ph�p t�i, l�m cho ch�nh ph�p kh�ng suy thối, phải kh�o nhớ nghĩ m� thực h�nh.

1. Phải c� t�n t�m, thấy điều ch�n ch�nh hỷ lạc.

2. Phải c� giới cẩn thận hộ tr� kh�ng phạm.

3. Phải c� t�m t�m sửa đổi lỗi lầm tự hối hận điều lỗi lầm.

4. Phải c� t�m qu�, n�i v� l�m phải ph� hợp.

5. Phải nghe nhiều, đọc tụng kh�ng nh�m ch�n.

6. Phải c� tr� tuệ th�m s�u, thực h�nh vi diệu.

7. Phải bố th� ph�p, chớ mong được lễ b�i.

Thực h�nh bảy ph�p như vậy, th� ch�nh ph�p c� thể được l�u d�i.

Lại nữa, Tỳ kheo c� bảy gi�c � th� ch�nh ph�p kh�ng suy thối, phải n�n kh�o nhớ nghĩ m� thực h�nh.

1. Ch� niệm gi�c �, thanh tịnh kh�ng d�m, tịch phần t�n �.

2. Ph�p giải gi�c �, thanh tịnh kh�ng d�m, xả phần t�n �.

3. Tinh tấn gi�c �, thanh tịnh kh�ng d�m, xả phần t�n �.

4. �i hỷ gi�c �, thanh tịnh kh�ng d�m, xả phần t�n �.

5. Nhất hướng gi�c �, thanh tịnh kh�ng d�m, xả phần t�n �.

6. Duy định gi�c �, thanh tịnh kh�ng d�m, xả phần t�n �.

7. H�nh hộ gi�c �, thanh tịnh kh�ng d�m, xả phần t�n �.

Thực h�nh bảy ph�p như vậy, c� thể l�m cho ch�nh ph�p được l�u d�i.

Lại nữa, Tỳ kheo c� 6 điều cần phải biết, th� ch�nh ph�p được l�u d�i, phải kh�o nhớ nghĩ m� thực h�nh.

1. Phải tri ph�p, 12 bộ kinh của Phật, phải thọ tr�, tụng đọc thật kỹ.

2. Phải tri nghĩa, cầu c�c ph�p huệ, rộng hiểu chỗ cốt yếu.

3. Phải tri thời, biết l�c n�o n�n tụng kinh, l�c n�o đi kinh h�nh, l�c n�o tham thiền, l�c n�o nằm nghỉ, đừng x�o trộn thời biểu.

4. Phải tự tri, đ� nhập ph�p hạnh, nhiều hay �t, s�u hay cạn, đ� th�nh thục hay mới thực tập, quyết ch� ng�y một tiến bộ.

5. Phải biết tiết độ, chớ tham đồ tốt đẹp phải biết th�ch nghi th�n, điều độ trong việc ăn uống, đừng để th�n m�nh bị bệnh.

6. Tri ch�ng, khi đi v�o ch�ng Tỳ kheo, phạm ch�, th�nh nh�n, qu�n tử v� ch�ng sĩ d�n, phải biết ph�n biệt biết chỗ n�o đ�ng cung k�nh, chỗ n�o n�n đứng, chỗ� n�o n�n ngồi, chỗ n�o n�n im lặng, chỗ n�o n�n n�i năng.

7. Tri nh�n. H�y qu�n chỗ tốt đẹp, hay xem x�t c�i tr� năng từng người, t�y � m� khuyến h�a, dẫn dắt, khiến cho mọi người điều biết được chỗ gi�o h�a của Th�nh.

Thực h�nh bảy ph�p như vậy, c� thể l�m cho ch�nh ph�p được l�u d�i.

Lại nữa, n�y Tỳ kheo c� bảy điều tưởng nhớ l�m cho ch�nh ph�p kh�ng suy thối, phải kh�o ghi nhớ m� thực h�nh.

1. Tưởng nhớ kinh đạo, như người nhớ tưởng nhớ cha mẹ. Cha mẹ sanh con, c�ng ơn to lớn một đời, nhưng ch�nh ph�p cứu người trong v� số đời, độ con người tho�t khỏi sanh tử.

2. Tưởng nhớ người đời, chẳng ai m� chẳng khổ, nhớ nghĩ vợ con thuộc sở hữu của nh� m�nh, chết rồi mỗi người ly t�n một ng�, chẳng biết đọa lạc nơi n�o?! Nếu th�n ta c� tội th� quyến thuộc cũng kh�ng thể cứu. Biết n� l� phi thường, h�y nhớ nghĩ như vậy m� h�nh đạo.

3. Tưởng nhớ sợ tinh tấn, phải đoan nghi�m th�n, khẩu, � th� giữ đạo kh�ng kh� khăn.

4. Tưởng nhớ đến sự khi�m cung, kh�ng c� tự ki�u, tự đại, phải thừa sự bậc minh triết, k�nh trọng lời răn dạy m� trước đ�y chưa được nghe, từ mẫn sự gi�o dục..

5. Tưởng nhớ sự h�ng phục �, kh�ng chạy theo 6 t�nh, h�y đ� bẹp trạng th�i d�m, nộ, si xuống, kh�ng c� t� hạnh.

6. Tưởng nhớ trong th�n, to�n l� đồ h�i th�i, phong h�n m�u n�ng, c� c�i g� để ham đắm?!

7. Tưởng nhớ việc tự qu�n s�t, th�n h�nh như đất bụi, nghĩ rằng n� c� thể chết một ng�y n�o đ�, đất trời rộng thinh, d�n sinh từ xưa đến nay, chẳng ai m� chẳng chết cả. Thế gian như mộng, nh�n thấy sự vật đ�ng y�u, đ�u biết rằng n� đ� bị biến h�a m� ra, khi tỉnh ngộ rồi mới biết l� kh�ng. N�n biết n� l� đồ huyền thuật, đừng để con mắt m�nh bị đ�nh lừa.

Thực h�nh bảy ph�p như vậy th� ch�nh ph�p được l�u d�i.

Lại nữa, n�y Tỳ kheo, lại c� 6 trọng ph�p h�y n�n kh�o nhớ nghĩ m� thực h�nh, th� ch�nh ph�p c� thể được l�u d�i.

1. Tu th�n, phải khởi t�m từ, nương theo sự quy định của Th�nh, c�c vị thanh tịnh, thực h�nh ph�p quan trọng n�y, h�a đồng �i k�nh với người đồng học, kh�ng chấp, kh�ng tranh, cố gắng c�ng nhau giữ hạnh, như vậy l� thực h�nh.

2. Tu khẩu nghiệp, lấy sự khởi t�m từ bi l�m thiện hạnh.

3. Tu �, lấy sự khởi t�m từ bi l�m thiện hạnh.

4. �� thấy bờ ph�p rồi, th� nếu được y thực b�nh b�t vật dụng, trọn kh�ng n�n tiếc của, che giấu.

5. Tr� giới kh�ng phạm, kh�ng n�n vi phạm giới, mới c� thể dạy người được.

6. Nếu theo ch�nh kiến sẽ được con đường thọ đạo cốt yếu để chấm dứt khổ đau, độ tho�t tri kiến rốt r�o. L�m được việc quan trọng n�y đều lấy sự tuần th�ng, thanh tịnh của Th�nh để h�a thuận �i k�nh, ban cho bạn đồng đạo, kh�ng chấp, kh�ng tranh, thay nhau x�y dựng, c�ng giữ đạo hạnh.

Lại nữa, Tỳ kheo phải thương y�u tất cả c�n tr�ng, cho đến con tr�n, con kiến, cũng phải c� t�m từ, với sự chết ch�c của con người phải n�n buồn thương. Kẻ ấy được l�m người, nếu như kh�ng nghe đạo, cả nh� kh�c l�c, cũng chẳng biết l�c chết thần hồn đi về đ�u? Chỉ c� người đắc đạo mới c� thể biết được việc ấy. �ức Phật v� những người ấy cho n�n mới n�i r� trong kinh ph�p. Vậy kinh kh�ng thể kh�ng học, đạo kh�ng thể kh�ng h�nh. Trong thi�n hạ c� nhiều đạo, chỉ c� Vương đạo l� tối đại, Phật đạo th� hết sức tối thượng. Giống như v�i mươi người c�ng nhau thi bắn v�o một ngọn đồi, c� c�i tr�ng ở trước, c� c�i tr�ng ở sau, cứ bắn li�n tục đừng nghỉ, chắc chắn sẽ c� c�i tr�ng đ�ch.

Lại như c�c gi�ng nước trong trời đất kh�ng ngừng chảy ra biển. Tỳ kheo cũng như vậy, h�nh đạo kh�ng ngừng nghỉ, sẽ được giải tho�t.

Như ph�p dạy của �ức Phật, phải thay nhau m� thọ tr� đọc, ng�m lời Phật dạy, phải lu�n lu�n dạy bảo cho bốn ch�ng đệ tử thay nhau m� dạy dỗ, như vậy kinh của Phật c� thể được tồn tại l�u d�i.

Bấy giờ �ức Phật bảo hiền giả A Nan c�ng đi đến x�m Ba Li�n Phất. Hiền giả liền v�ng lời v� đi. �ức Phật thu xếp y b�t, đi qua th�nh Vương X�, mới đi nửa đường Ng�i bổng dừng ch�n ở trong cung vi�n. �ức Phật bảo c�c Tỳ kheo:

�Tất cả h�y lắng nghe! Người h�nh đạo phải biết Tứ đế. Ai kh�ng biết Tứ đế mới tr�i lăn m�i m�i, qua lại trong sanh tử, chẳng c� khi n�o dừng. V� vậy ta muốn mở mang t�m � c�c người về ph�p n�y. Những g� l� bốn?

1.��Biết khổ. �� l� ch�n đế.

2.��Khổ do tập sanh. �� l� ch�n đế.

3.��Khổ tập tận diệt. �� l� ch�n đế.

4.��Khổ tập tận diệt thọ đạo. �� l� ch�n đế.

�ối với khổ m� kh�ng hay biết cho n�n mới lưu lạc m�i m�i, sanh tử kh�ng c�ng. Cho n�n cần phải biết khổ đế n�y. Khổ l�: Sanh khổ, Gi� khổ, Bệnh khổ, Chết khổ, ưu bi n�o khổ, �i biệt ly khổ, sở cầu bất đắc khổ. N�i t�m lại, Ngủ thạnh ấm l� khổ. �� biết khổ n�y rồi, c� thể đoạn trừ �i tập. �� gọi l� được con mắt, đ� l� đ� rốt r�o đời n�y, về sau kh�ng c�n khổ nữa. Do tập m� c� �i, khổ tập đều chấm dứt, chơn đế của thọ đạo, được con mắt thấy, sự chứng đạo, chỉ đời n�y l� chấm dứt, sau n�y kh�ng thọ sanh nữa. �� thấy ch�n đế rồi, liền được đạo nh�n, kh�ng c�n sanh tử trở lại nữa, đường d�i sanh tử đ� vĩnh viễn chấm dứt. Như vậy, n�y Tỳ kheo! Lại c�n phải biết đạo, đạt được t�m hạnh. Những g� l� t�m?

1.��Chuy�n t�m thọ tr� kinh ph�p của Phật.

2.��Bỏ �i dục, kh�ng tranh c�i với thế gian.

3.��Trọn đời kh�ng l�m s�t đạo d�m.

4.��Kh�ng được lừa dối, s�m tấu, nịnh, trau chuốt, chữi mắng độc �c.

5.��Kh�ng được tật đố, tham lam, bất t�n.

6.��Nhớ nghĩ đến sự phi thường khổ, kh�ng, phi th�n.

7.��Qu�n thấy trong người to�n l� đồ dơ d�y, h�i th�i..

8.��Kh�ng tham đắm th�n mạng, biết rằng cuối c�ng n� trở về đất.

C�c vị Phật thời qu� khứ đều thấy Tứ đế n�y. C�c vị Phật ở thời đương lai cũng thấy Tứ đế n�y. Những ai tham luyến việc �n �i, nh� cửa, c�ng sự ưa th�ch tuổi thọ, vinh danh của thế gian, cuối c�ng kh�ng thể giải tho�t khỏi cuộc đời. �ạo do t�m sanh. T�m tịnh th� được đạo. Tiếp theo, giữ t�m đoan ch�nh, kh�ng phạm năm giới sẽ được sanh l�n c�i Trời. Tiếp theo tin đạo, th�ch học kinh ph�p, về sau c� thể được l�m người. Nếu muốn đoạn tuyệt con đường địa ngục s�c sanh, ngạ quỉ một c�ch ho�n to�n th� phải nhất t�m phụng h�nh kinh giới.

Nay Phật ở trong thi�n hạ, giải tho�t sanh tử, khai mở ch�nh đạo. Những người muốn học đạo cần phải suy tư ch�n ch�nh.

�ức Phật c�ng hiền giả A Nan trước ti�n đến Ba Li�n Phất, dừng ch�n dưới gốc c�y Thọ Thần ở ngo�i th�nh, C�c Phạm Ch�, cư sĩ nghe �ức Phật c�ng c�c đệ tử đến họ đều ra ngo�i th�nh, muốn chi�m ngưỡng c�ng dường �ức Phật. C� người mang chiếu, c� người mang nệm, c� người mang nước v� x�ch đ�n đến chỗ �ức Phật. Họ c�i lạy rồi đứng qua một b�n.. �ức Phật bảo c�c phạm ch� cư sĩ rằng:

�Con người ở thế gian, ham muốn dục lạc, bu�ng lung t�m �, c� năm điều hao tổn:

1. Tự m�nh ph�ng t�ng, t�i sản ng�y một giảm.

2. Tự m�nh ph�ng t�ng l�m nguy th�n, mất đạo.

3. Tự m�nh ph�ng t�ng� n�n mọi người kh�ng k�nh nể, l�c chết bị hối hận.

4. Tự m�nh ph�ng t�ng bị danh �, tiếng xấu, thi�n hạ đều nghe.

5. Tự m�nh ph�ng t�ng, khi chết thần hồn đọa v�o 3 đường �c..

Nếu ai h�ng phục được t�m m� kh�ng ph�ng t�ng, c� đầy đủ năm điều phước đức:

1. Tự m�nh thu nhiếp th� t�i sản ng�y một tăng.

2. Tự m�nh thu nhiếp th� được gần � đạo.

3. Tự m�nh thu nhiếp th� mọi người k�nh y�u.

4. Tự m�nh thu nhiếp th� được tiếng tốt danh thơm, mọi người đều nghe.

5. Tự m�nh thu nhiếp th� khi chết thần thức được sanh l�n trời- Phước �ịa.

Con người tự m�nh kh�ng bu�ng lung c� năm điều thiện n�y, phải nhớ nghĩ. �ức Phật v� mọi người, thuyết ph�p gi�o h�a cho họ trở về đường ch�nh, với bao lời dạy quan trọng, chẳng ai m� chẳng hoan hỉ. Họ đều đến trước c�i lạy dưới ch�n Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi đi.

Bấy giờ �ức Phật đứng dậy đi đến x�m A Vệ, ngồi dưới một gốc c�y, d�ng thần t�m, đạo nh�n xem thấy chư thi�n, bảo hiền thần thủ hộ đất n�y.

Hiền giả A Nan từ chỗ ngồi thiền đứng dậy, c�i lạy �ức Phật rồi đứng qua một b�n. �ức Phật hỏi t�n giả A Nan:

�Ai lo liệu x�y cất th�nh qu�ch của Ba Li�n Phất n�y.

Thưa rằng:

�� l� do �ại thần Vũ X� nước Ma Kiệt x�y cất, nhằm cầu tuyệt sự x�m phạm của nước Việt Kỳ.

�ức Phật dạy:

�L�nh thay! L�nh thay! Hiền thần Vũ X�, mới biết mưu đồ n�y. Ta thấy chư thần Diệu thi�n ở cung trời �ạo Lợi c�ng nhau hộ tr� đất n�y. �ất đai ở đ�y được thi�n thần ủng hộ, đ� an ổn m� lại ph� qu�, Lại nữa cuộc đất n�y, trong những vị gần c�i trời, chủ �ịa thần ở đ�y t�n l� Nh�n �. Vị n�y ủng hộ nước n�y được l�u d�i m� c�ng th�m thắng �ch, chắc chắn ở đ�y c� nhiều th�nh hiền, nh�n tr� h�o kiệt hơn c�c nước kh�c, cho n�n nước n�y cũng kh�ng thể ph� hoại được. Th�nh n�y về l�u sau, như khi muốn ph� hoại phải c� 3 nguy�n nh�n:

1. Lửa ch�y lớn.

2. Nước lớn.

3. Người trong nước v� ngo�i nước �m mưu mới c� thể ph� hoại th�nh n�y được..

Vũ X� nghe �ức Phật c�ng ch�ng đệ tử đi đến nơi đ�y. �ng liền v�ng theo oai thần của vua, sửa soạn năm trăm cổ xe, ra khỏi th�nh muốn đến chi�m ngưỡng, c�ng dường �ức Phật. Khi đến nơi, �ng liền xuống xe đi bộ v�o cửa của khu vườn, thấy Phật hoan hỉ, nhan sắc khi�m cung, từ tốn, v�i ch�o xong, đứng qua một b�n. �ức Phật thuyết ph�p cho �ng nghe, ch�nh h�a bằng những lời cốt yếu. �ng Vũ X� hoan hỉ, b�n tr�nh qua một b�n, thưa rằng:

�Con muốn d�ng c�ng một �t trai phạn đạm bạc, c�i mong Ng�i c�ng Th�nh ch�ng đồng duỗi oai thần đến nh� con để thọ trai.

�ức Phật liền im lặng nhận lời.

�ng liền đứng dậy đảnh lễ �ức Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi trở về. �ại thần trở về nh� rồi suốt cả đ�m sắm đủ thức ăn ngon, bổ, sửa sang ph�ng ốc, b�n trong dọn s�ng t�a để ngồi. S�ng sớm �ng đi đến bạch �ức Phật.

�Trai phạn đ� chuẩn bị xong, c�i mong �ức Phật biết thời.

�ức Phật liền mặc y bưng b�t c�ng ch�ng đệ tử đồng đi đến nh� �ng. Ng�i ngồi tr�n t�a cao ở trước đại ch�ng. �ng Vũ X� tự tay m�nh bưng dọn thức ăn ngon bổ v� sớt thức ăn v�o b�t �ức Phật. Khi rửa tay xong, �ng đứng l�n bạch �ức Phật rằng:

�Con đ� tạo phước duy�n n�y, c�i mong �ức Phật ch� nguyện cho nh�n d�n, tất cả nh�n thi�n ở trong nước n�y lu�n lu�n được an lạc.

�ức Phật ch� nguyện rằng:

�Nguyện cầu c�c ngươi được hoan hỷ, v� đ� c�ng dường cho bậc nh�n thi�n, v� Ng�i l� thầy dẫn đường mọi người. Nếu ai c�ng dường trai phạn cho Phật v� Tỳ kheo tăng xưng dương ch�nh ph�p, thọ gi�o những lời tr� tuệ, phụng h�nh kinh giới, ta đều ch� nguyện cho họ: Bậc đ�ng k�nh th� phải biết k�nh trọng, việc n�n l�m th� phải biết m� l�m, rộng bố th� c�ng từ �i, c� l�ng thương x�t, mong cho tất cả c�c người được phước lợi, được thấy ch�nh đạo.

�ại thần Vũ X� vui mừng. �ức Phật lại dạy:

�Ngươi ở đời n�y tuy l�m việc quan, nhưng nhờ phước n�y, về sau chắc chắn được giải tho�t. Nếu ai c�ng dường trai phạn cho Phật, c�ng những bậc tr� giới chơn hiền, nhờ sa m�n ch� nguyện, trọn đời được lợi �ch.

Lại phải n�n biết, nếu muốn l�m quan hay l�m cư sĩ, kh�ng n�n c� t�m tham, xa xỉ, kh�ng n�n c� t�m ki�u mạn, kh�ng n�n c� t�m ngang ngược, kh�ng n�n c� t�m kho�i lạc, bỏ năm thứ t�m n�y về sau sẽ kh�ng hối hận, chết được sanh l�n c�i trời, trừ bỏ tội lỗi trong �c đạo.

�ức Phật dạy xong, từ t�a đứng dậy, ra khỏi cửa th�nh ph�a ��ng, Vũ X� gọi thị giả bảo:

�H�y gọi cửa n�y l� cửa C� ��m, bến đ� Ng�i đi qua th� gọi l� Bến C� ��m.

Khi ấy, nh�n d�n c� người đi thuyền lớn qua s�ng, c� người đi thuyền nhỏ, c� người đi b� tre, c� người d�ng c�i b� gỗ để qua s�ng rất đ�ng. �ức Phật ngồi định � tư duy:

�L�c xưa, khi ta chưa th�nh Phật, muốn qua đ�y, ta đi tr�n b� gỗ kh�ng biết bao nhi�u lần. Nay ta giải tho�t rồi, kh�ng c�n cỡi l�n b� gỗ ấy nữa, cũng khiến cho c�c đệ tử được xa l�a điều ấy.

�ức Phật xuất định, tự n�i trong b�i tụng:

�Phật l� Hải-thuyền-Sư,

Ph�p l� cầu sang s�ng,

L� chiếc xe �ại-thừa,

�ộ hết thảy nh�n thi�n,

Cũng giải tho�t ch�nh m�nh,

Sang bờ th�nh Phật đạo,

Khiến tất cả đệ tử,

�ược giải tho�t Niết b�n,

�

Bấy giờ �ức Phật bảo hiền giả A Nan:

�Tất cả h�y đi đến ấp C�u Lợi.

T�n giả v�ng lời c�ng đi, đến ngồi dưới một gốc c�y, �ức Phật bảo c�c Tỳ kheo:

�Tất cả h�y lắng nghe. H�y thọ tr� tịnh giới, h�y tư duy định �, h�y hiểu r� huệ h�nh. Ba điều n�y l�m cho thiền hạnh ng�y c�ng to lớn, lại được xa l�a sự � uế của d�m nộ si. �� gọi l� ch�nh thức vượt qua tai hoạn của dục, nhờ vậy được sức mạnh để tự giải tho�t, đem hết cuộc đời n�y, nhập v�o hạnh thanh tịnh, h�nh động những điều đ�ng l�m, mới biết được nhất t�m, do t�nh hiền thiện n�n kh�ng tranh c�i với thế gian, đ� biết thế sự, phải tự lo th�n m�nh, phải ở chỗ vắng lặng m� tư duy b�n trong, � ch� liền s�ng, ba cấu nhiễm đ� trừ, liền được đắc đạo, t�m kh�ng c�n khởi l�n, cũng kh�ng c�n đắm trước. Giống như vị quốc vương l� chủ của mu�n họ. Tỳ kheo c� năng lực tự tư duy, thấy vạn cảnh đều do t�m l�m chủ.

��ức Phật c�ng t�n giả A Nan đi đến x�m Hỷ Dự dừng ch�n dưới c�y Kiền Kỳ b�n bờ s�ng. C�c đệ tử s�ng sớm v�o th�nh khất thực xong, tắm rửa trở về đảnh lễ đức Phật v� đứng l�n bạch đức Phật rằng:

�Nước n�y c� bệnh dịch lệ l�m chết người. s�ng nay ch�ng con đều nghe, c� Thanh-t�n-sĩ� l�: Huyền �iểu, Thời Ti�n Sơ �ộng, Giới Chấn, Thục Lương, Kho�i Hiền, B� T�ng, Ki�m �ốc, �ức xương, Tịnh Cao. Cả thảy mười người đều chết, những người ấy th�n họ chết rồi, thần thức sẽ đi về đ�u?

�ức Phật bảo c�c Tỳ kheo:

�Mười người ấy đ� đoạn thần hồn tự nhi�n, được sanh l�n tr�n c�i Trời thứ t�m, v�o địa vị Bất-ho�n, kh�ng c�n sanh trở lại để thọ ph�p thế gian nữa. V� lại những người chết trong nước n�y, đ�u chỉ được như vậy m� th�i đ�u.��

�ức Phật d�ng thi�n nh�n quan s�t thấy năm trăm Thanh-tin-sĩ, tất cả đều như Nan �ề.... đ� xa l�a ba cầu, chấm dứt sự chết trong ngũ đạo, đều sanh l�n quả vị Bất-ho�n� ở đ� m� được N�-Ho�n.

Lại c� ba trăm Thanh-t�n-sĩ, đ� đoạn trừ ba kết, kh�ng c�n d�m, nộ, si, được sanh l�n địa vị Tần Lai, về sau hạ sanh, sẽ thấy được ng�n m� của khổ.

Lại c� năm trăm Thanh-t�n-nữ, đều đ� được Tứ hỷ, đ� hết ba kết, được quả cấu hạng, xa l�a ba �c đạo, sanh trong thi�n thượng nh�n gian, kh�ng qu� bảy lần, liền được quả ứng chơn.

Bấy giờ đức Phật gọi c�c Tỳ kheo:

�C�c ngươi n�i về sự chết của những người ấy đ� g�y phiền phức cho ta! nhưng ta đ� l� Phật, n�n kh�ng c�n thấy điều đ�, cũng chẳng c�n sợ g� nữa, thật l� vi diệu vậy, sanh tử th� c� l�c.

Ph�m Chư� Phật xuất hiện tuy gọi l� sanh ở thế gian, nhưng kh�ng theo ph�p t�nh của thế gian. �ối với như Lai, ph�p t�nh đ� đ�nh chỉ, th� c� chỗ n�o m� Ng�i kh�ng biết? �� r� sự sanh n�y, tr�nh b�y ph�n minh, cho n�n gọi l� Diệu vậy. Do c�i n�y c� cho n�n c�i kia c�, do c�i n�y kh�ng cho n�n c�i kia kh�ng, do c�i n�y sanh n�n c�i kia sanh, do c�i n�y diệt n�n c�i kia diệt. V� sao vậy?

�Do c� dục cầu n�n mới bị bất minh, do bất minh c� h�nh, do h�nh c� thức, do thức c� danh sắc, do danh sắc c� lục nhập, do lục nhập c� canh lạc (x�c), do canh lạc c� Thống ( thọ), do thống c� �i, do �i c� thọ, do thọ c� hữu, do hữu c� sanh, do sanh c� l�o tử, buồn rầu, khổ n�o, đưa đến to�n bộ sự khổ do tập sanh. �� c� nguồn gốc sanh tử, n� sẽ xoay chuyển như b�nh xe, tr�i giạt kh�ng bao giờ ngừng. Do si, v� minh n�n mới c� sanh tử, v� như l�m cho v� minh, kh�ng c�n dấu vết, v� dục. V� minh đ� diệt th� h�nh diệt, h�nh diệt n�n thức diệt, thức diệt n�n danh sắc diệt, danh sắc diệt n�n lục nhập diệt, lục nhập diệt n�n canh lạc diệt diệt, canh lạc diệt n�n thống diệt, thống diệt n�n �i diệt, �i diệt n�n thọ diệt, thọ diệt n�n hữu diệt, hữu diệt n�n sanh diệt, sanh diệt n�n l�o tử , buồn rầu, khổ n�o, đưa đến to�n bộ khối khổ đau do tập sanh đều bị ti�u diệt.

Cho n�n trước đ�y ta đ� n�i, ngu si n�n c� sanh tử, người tr� huệ giữ đạo n�n kh�ng c�n sanh tử nữa. H�y suy niệm điều ấy, h�y kiềm chế t�m m�nh mới kh�ng c�n rơi v�o đường sanh tử nữa.

Lại nữa nếu muốn gần với đạo n�n c� bốn điều khoan hỷ, h�y n�n kh�o suy tư m� thực h�nh:

1- Niệm Phật, � vui mừng kh�ng ngớt.

2- Niệm ph�p, � vui ngừng kh�ng ngớt.

3- Niệm ch�ng, � vui mừng kh�ng ngớt.

4- Niệm giới, � vui mừng kh�ng ngớt.

Niệm bốn điều hoan hỷ n�y, khiến cho đầy đủ, m� tự thấy r�, h�y mong ch�nh đạo, cầu th�n giải tho�t, chắc chắn c� thể đoạn trừ con đường địa ngục, s�c sanh v� quỷ thần, đạt được cấu hạng, kh�ng đọa v�o �c đạo, chỉ c�n sanh lại ở thi�n thượng nh�n gian kh�ng qu� bảy lần nữa, l� đạt được ng�n m� của khổ.

Bấy giờ đức Phật bảo t�n giả A Nan đi đến nước Duy-Da-Ly, T�n giả liền v�ng lời c�ng đi. �ức Phật v�o th�nh C�u Lợi rồi, dừng ch�n trong vườn Nai của D�m Nữ ở ngo�i th�nh. Nại nữ nghe đức Phật c�ng c�c đệ tử từ Việt Kỳ đến liền sửa soạn xe cộ y phục, c�ng năm trăm nữ đệ tử đồng ra khỏi th�nh đi đến vườn Nại muốn quỳ lạy hầu hạ chi�m ngưỡng. �ức Phật từ xa tr�ng thấy năm trăm người nữ đến, ra lệnh c�c Tỳ kheo l�: �Khi thấy họ tất cả đều phải nhiếp t�m m� qu�n s�t ở b�n trong, phải tự đoạn t�m m�nh lại. Những y phục trang sức lộng lẫy của họ giống như c�i b�nh vẽ, tuy b�n ngo�i m�u sắt rất đẹp, nhưng b�n trong to�n l� ph�n v� nước tiểu m� th�i. N�n biết người con g�i đẹp đều l� những c�i b�nh vẽ m� th�i. Người h�nh đạo th� kh�ng n�n để ch�ng m� hoặc, cho n�n phải kềm chế một c�ch mạnh mẽ, tư duy ph�n biệt. N�ng Nại Nữ n�y đến đ�y cũng để nghe ta khuy�n dạy, sao gọi l� kềm chế một c�ch mạnh mẽ?�. - �� l�, nếu đ� sanh ph�p �c, phải đoạn trừ liền, nhiếp niệm tinh tấn, tự theo nhiếp � cho đoan ch�nh, nếu chưa sanh ph�p �c th� đừng cho n� sanh, h�y nhiếp niệm tinh tấn, tự thu nhiếp � cho đoan ch�nh. Nếu chưa sanh ph�p l�nh, khiến n� ph�t sanh, nhiếp niệm cho tinh tấn, tự giữ � m�nh cho đoan ch�nh. Nếu đ� sanh ph�p l�nh, lập ch� đừng c� qu�n, h�y khiến cho n� tăng trưởng, nhiếp niệm tinh tấn, tự giữ � m�nh cho đoan ch�nh. �� l� điều phải l�m. Th� chặt đứt g�n cốt, tự đập n�t th�n thể, chớ đừng theo vọng t�m m� l�m �c. �� gọi l� kềm chế t�m một c�ch mạnh mẽ.

�Sao gọi l� ch� - tư - duy?

�� l� qu�n trong th�n, theo thứ tự trong th�n, qu�n ngo�i th�n, theo thứ tự ngo�i th�n, qu�n trong ngo�i th�n,� suy nghĩ ph�n biệt, đoạn trừ � sai khiến. H�y qu�n thống (thọ) ở trong, qu�n thống theo thứ tự; qu�n thống ở ngo�i, qu�n theo thống thứ tự, qu�n thống cả trong lẫn ngo�i, nhớ nghĩ ph�n biệt để đoạn trừ � sai khiến. H�y qu�n � ở b�n trong, qu�n theo thứ tự, qu�n � ở b�n ngo�i, qu�n theo thứ tự, h�y qu�n � cả trong lẫn ngo�i, nhớ nghĩ ph�n biệt để đoạn trừ � sai khiến. H�y qu�n ph�p ở trong, qu�n theo thứ tự, qu�n ph�p ở ngo�i, qu�n theo thứ tự, qu�n ph�p cả trong lẫn ngo�i, nhớ nghĩ ph�n biệt để đoạn trừ � sai khiến. �� gọi l� ch� tư duy.

�Sao gọi l� ph�n biệt để biết c�i g� n�n l�m v� c�i g� kh�ng n�n l�m?

�V� nhờ vậy để h�nh động theo điều chơn ch�nh. �� gọi l� ph�n biệt, v� ai c� thể kềm chế t�m, tư duy, ph�n biệt một c�ch mạnh mẽ th� đ� gọi l� người c� sức lực, đ�u chỉ gọi những tr�ng sĩ c� nhiều sức lực mới l� người c� sức mạnh, nếu ai c� thể bỏ �c theo thiền th� gọi đ� l� người c� sức mạnh tối thượng.

Từ khi cầu Phật quả cho đến nay, ta đ� chiến đấu với t�m ta trong v� số kiếp, nhờ kh�ng nghe theo t�m t� cho n�n nay mới được l�m Phật ở trong thế gian, v� mới c� thể đ�nh chỉ cuộc chiến ấy. � của c�c ngươi từ l�u đ� ở trong chỗ bất tịnh, h�y tự nhổ sạch t�m � ấy để tho�t khỏi c�c khổ, nếu thấy người nữ đến, h�y như lời ta dạy m� tư duy

Bấy giờ Nại Nữ đến, c�i lạy �ức Phật xong rồi đứng qua một b�n, �ức Phật hỏi:

�� của c�c người b�y giờ như thế n�o?

Thưa rằng:��

�Ch�ng con đ� thọ l�nh ơn đức lớn của Phật, được nghe gi�o ph�p l�m cho kẻ ngu si tỉnh ngộ được đ�m d�i tăm tối l�u đời, nay tự dặn l�ng m�nh kh�ng d�m c� t�m t� nữa

�ức Phật bảo Nại Nữ:

�Ai th�ch t� t�m, c� năm điều tổn hại:

1. Nhiều tiếng kh�ng tốt.

2. Bị ph�p vua theo d�i.

3. �m l�ng lo sợ, c� nhiều nghi ngờ.

4. Chết phải đọa v�o địa ngục.

5. Tội trong địa ngục hết rồi phải thọ th�n h�nh s�c sanh. Tất cả điều đ� do dục m� ra, h�y tự diệt t�m.

Người kh�ng c� t� d�m c� năm điều l�m cho phước đức tăng trưởng:

1. �ược nhiều người khen ngợi.

2. Kh�ng sợ huyện quan.

3. Th�n được an ổn.

4. L�c chết được sanh l�n trời.

5. �ược đạo N� Ho�n thanh tịnh.

Do đ�, tự m�nh cần phải nh�m ch�n những tai họa (do dục sanh ra). Nữ nhơn sanh bệnh, nguyệt kỳ bất tịnh, bị c�u th�c, tr�i buộc, đ�nh đập, kh�ng được tự tại. Nếu thọ l�nh thực h�nh kinh giới th� c� thể được đạo thanh tịnh như Phật.

�ức Phật thuyết ph�p, ch�nh h�a những lời căn bản cho Nại Nữ nghe, n�ng rất vui mừng, từ chỗ ngồi đứng dậy, qu� d�i, bạch �ức Phật rằng:

�Con muốn thiết b�y ch�t �t trai di�n, c�i mong �ức Phật c�ng th�nh ch�ng đồng duỗi oai thần hạ cố.

�ức Phật im lặng nhận lời, n�ng liền đảnh lễ rồi lui ra về. N�ng đi chưa l�u th� H�o T�nh ở Duy Da Ly, c� c�c Ly Xa, nghe �ức Phật c�ng c�c đệ tử đến, c�ch th�nh bảy dặm, họ liền v�ng theo oai thần của vua, sửa soạn loại xe bốn m�u, đi đến muốn yết kiến �ức Phật. Trong c�c Ly Xa c� người cỡi ngựa xanh, xe xanh, �o xanh, lọng xanh, tr�ng xanh, phạn xanh, quan thuộc đều xanh. C� người cỡi ngựa v�ng, xe v�ng, y v�ng, lọng v�ng, tr�ng v�ng, phạn v�ng, quan thuộc đều v�ng. C� người cỡi ngựa đỏ, xe đỏ, �o đỏ, lọng đỏ, tr�ng đỏ, phạn đỏ, quan thuộc đều đỏ. C� người cỡi ngựa trắng, xe trắng, y lọng tr�ng phạn, quan thuộc đều trắng.

�ức Phật thấy đo�n xe, ngựa h�ng mười vạn người chật cả đường m� đến. Ng�i liền bảo c�c Tỳ kheo rằng:

�C�c ngươi muốn thấy c�c thị t�ng ra v�o ở trong vườn của Thi�n �ế Th�ch ở tr�n c�i Trời �ao Lợi như thế n�o th� đo�n người cũng như vậy, kh�ng kh�c.

C�c Ly Xa đến đều xuống xe đi bộ, v�o vườn Nại đảnh lễ �ức Phật xong rồi ngồi qua một b�n �ức Phật thuyết ph�p ch�nh h�a cho mọi người nghe. C� một người t�n l� Tinh Kỵ, từ chỗ ngồi đứng dậy, sửa lại y phục, hướng về đức Phật tự tr�nh b�y rằng:

�Mỗi khi nghe c�ng đức của Phật, to lớn vời vợi, tr�n trời, dưới trời chẳng ai m� chẳng rung động. Con thường ở chỗ m�nh, lu�n lu�n k�nh ngưỡng, lại được gi�o h�a thanh tịnh, cho n�n kh�ng d�m kh�ng để � đến.

�ức Phật bảo Tịnh Kỵ:

�Những người th�ng minh trong thi�n hạ mới biết k�nh Phật. Hễ ai k�nh Phật liền được phước đức, khi chết đều được sanh l�n trời, kh�ng đọa v�o đường �c.

Bấy giờ Tịnh Kỵ n�i l�n b�i kệ khen Phật:

K�nh, yết ph�p vương đến,

T�m ch�nh, đạo lực an,

Phật l� bậc Tối Thắng,

Danh tiếng như n�i tuyết,

Như hoa sạch, kh�ng nghi,

Như gần hương hoan hỉ,

Ngắm th�n Ng�i kh�ng ch�n,

S�ng ch�i như trăng rằm,

Tr� Phật thật cao diệu,

S�ng suốt kh�ng ch�t bụi,

Xin giữ giới thanh t�n,

Tự quy y Tam - T�n.

Bấy giờ ngồi ở trong t�a c� năm trăm h�o t�nh đều cởi �o qu� của m�nh tặng cho Tinh Kỵ. Tinh Kỵ nhận c�i �o q�y ấy đến trước �ức Phật bạch rằng:

�C�c t�n giả n�y nghe lời th�nh thiện của �ức Phật n�n hoan hỷ, c�ng nhau đem năm trăm �o qu� n�y d�ng l�n c�ng �ức Thế T�n, mong Ng�i thương x�t m� thọ nhận �ức Phật thọ nhận xong liền bảo rằng:

�C�c Truyền sĩ n�n biết! Phật l� Như Lai Ch� T�n, �ẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải V� Thượng Sĩ, đạo ph�p ngự thi�n nh�n sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu, xuất hiện ở thế gian. C� năm ph�p tự nhi�n rất kh� được. Những g� l� năm:

+ �ức Phật xuất hiện gi�o h�a thi�n hạ, Th�ch, Phạm, Sa m�n, Phạm ch�, rồng, thần, đế vương, d�ng tr� huệ tự nhi�n, hiện chứng ở thế gian, khai mở, diễn thuyết dạo chơn thật, lời n�i đầu cũng thiện, lời n�i giữa cũng thiện, lời n�i cuối cũng thiện, rất ch� yếu, đầy đủ � nghĩa, thanh tịnh, rốt r�o, Ng�i diễn thuyết cho tất cả ch�ng sanh �� l� ph�p tự nhi�n kh� thứ nhất.

+ �ức Phật n�i kinh cho thi�n hạ, người nghe đều hoan hỉ, tin học, đọc tụng, đoan nghi�m th�n, miệng, �, bỏ t� theo ch�nh. �� l� ph�p tự nhi�n kh� thứ hai.

+ Nh�n d�n trong thi�n hạ nghe kinh đạo của Phật, � ch� khai mở, th�m nhập tư duy, đều được tr� huệ s�ng suốt. �� l� ph�p tự nhi�n kh� thứ ba.

+ Nh�n d�n thi�n hạ nghe lời gi�o giới của Phật, đa số k�nh y�u, tho�t khỏi 3 �c đạo, sanh trong Thi�n nh�n được lợi �ch lớn. �� l� ph�p tự nhi�n kh� thứ tư.

+ Nh�n d�n trong thi�n hạ, nghe lời diệu ph�p th�m ảo của Phật đạo, hiểu được nguồn gốc duy�n cớ của sanh tử, đoạn t�nh, tuyệt dục, đều được giải tho�t. Tinh tấn thứ nhất được dạo Ứng Chơn, tinh tấn thứ nh� được đạo Bất Ho�n, tinh tấn thứ ba được đạo Tần Lai, tinh tấn thứ tư được đạo Cấu Hạng. �� l� ph�p tự nhi�n kh� thứ năm vậy.

Ph�m con người đối với �ức Phật phải c� l�ng b�o ơn, d� c�ng dường ch�t �t, điều l�nh cũng được đại phước, kh�ng bao giờ v� �ch. Cho n�n, n�y Tịnh Kỵ, h�y n�n tự m�nh si�ng năng, h�y học c�i đức ấy. �ức Phật dạy như vậy xong, c�c Ly Xa từ t�a đứng dậy, sửa lại y phục chấp tay thưa rằng:

�Ch�ng con vốn muốn thỉnh �ức Phật, nhưng Nại Nữ đ� thỉnh trước ch�ng con, mong rằng sau n�y ch�ng con được mời �ức Phật. Hiện nay ch�ng con c� nhiều việc phải trở về, vậy ch�ng con xin kiếu từ.

�ức Phật dạy:

�H�y n�n biết thời.

�Khi ấy họ liền c�i đầu lạy dưới ch�n �ức Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi ra đi.

Nại Nữ suốt đ�m l�m những m�n ăn đặc biệt ngon bổ, trang tr� trong ph�ng, buổi s�ng đặt b�y s�ng tọa, đi đến bạch �ức Phật:

�Trai phạn đ� dọn xong, mong Th�nh biết thời.

�ức Phật c�ng c�c đệ tử đồng đi đến nh� Nại Nữ, Ng�i ngồi tr�n t�a cao trước đại ch�ng, Nại Nữ tự tay m�c dọn, d�ng c�ng, lấy nước rửa tay xong, cầm một c�i ghế nhỏ ngồi trước �ức Phật, muốn hỏi ph�p

�ức Phật dạy:

��ời ta nhờ ưa th�ch bố th�, về sau kh�ng c� o�n sợ, phần nhiều được tiếng khen, tiếng l�nh ng�y một nhiều, mọi người k�nh y�u, con người m� kh�ng keo kiết, lấy nh�n từ l�m tr�, như vậy l� kh�ng c� cấu uế, được an ẩn, được sanh l�n c�i Trời, c�ng vui chơi với chư ti�n.

�ức Phật v� Nại Nữ thuyết ph�p ch�nh h�a, nhiều điều cốt yếu xong, tất cả đều hoan hỉ.

�ức Phật bảo T�n giả A Nan c�ng đi đến ấp Tr�c Phương dừng ch�n ở dưới rừng c�y, ph�a bắc th�nh. Năm ấy th�n Tr�c Phương bị đ�i k�m,� l�a th�c khan hiếm. �ức Phật bảo c�c Tỳ kheo:

�Hiện nay ở đ�y bị đ�i k�m, việc khất thực kh� khăn c�c ngươi n�n ph�n bổ đi đến c�c th�n x�m của Duy Na v� Việt Kỳ, c� thể những nơi đ� l�a th�c dồi d�o hơn. H�y thọ gi�o v� thực hiện đi.

�ức Phật dạy:

�N�y Tỳ kheo! N�n biết ph�p tự điều độ, được điều l�nh kh�ng mừng, bị điều �c kh�ng buồn, việc ăn uống để nu�i th�n thể, chớ tham cầu đồ ngon, đắm say m�i vị. Do �i cầu cho n�n sanh tử kh�ng bao giờ chấm dứt.

Ph�m biết giữ th�n điều độ, tự m�nh điều độ th� c� thể được định �. �ức Phật thuyết ph�p cho c�c bậc Tỳ kheo nghe, ch�nh h�a nhiều điều căn bản, l�m cho tất cả đều vui mừng, họ đảnh lễ rồi lui ra

C�c Tỳ kheo ph�n chia đi đến c�c v�ng l�n cận, ri�ng �ức Phật v� T�n giả A Nan đồng đi đến x�m Vệ Sa. Khi ấy �ức Phật bị bệnh, to�n th�n đau nhức �ức Phật nghĩ rằng: � Hiện nay ta bị đau nhức dữ dội, nhưng c�c đệ tử đều kh�ng c� ở đ�y vậy h�y chờ tất cả về đ�y ta sẽ nhập N� Ho�n. Vậy ta n�n d�ng tự lực tinh tấn để đối trị bệnh n�y, d�ng c�i định kh�ng niệm c�c tưởng. Ng�i liền d�ng tam muội ch�nh thọ Như Kỳ Tượng, tư duy, d�ng định kh�ng nghĩ c�c tưởng. Nhờ nh�n � n�y m� được tự tại.

Hiền giả A Nan từ dưới một gốc c�y đứng dậy đi đến chỗ �ức Phật, c�i lạy xong đứng qua một b�n, hỏi thăm về bệnh t�nh của �ức Phật c� thuy�n giảm chăng?.

T�n giả thưa:

�Con nghe Th�nh thể bị bệnh, trong l�ng rất buồn rầu. �ức Thế T�n đ� được v� dục trước khi nhập Niết b�n, mong c� lời gi�o giới cho c�c đệ tử

�ức Phật bảo T�n giả A Nan:

�Ta c� xa lạ g� với ch�ng Tăng đ�u, ta lu�n lu�n ở trong ch�ng Tỳ kheo, những điều cần phải thi vị gi�o giới, trước sau ở trong ch�ng, ta đ� n�i đầy đủ rồi. C�c ngươi h�y n�n tinh tấn theo kinh m� l�m. Nay ta bị bệnh to�n th�n đau đớn, ta liền tư duy về c�i định, kh�ng nghĩ đến c�c tưởng, � kh�ng chấp v�o bệnh, cố gắng chịu đựng để chấm dứt cơn đau. N�y A Nan! Ta đ� thuyết ph�p trong ngo�i đều đầy đủ. Phật l� ph�p sư, chẳng c� bỏ s�t điều g�. Những điều g� cần l�m, th� tự m�nh biết một c�ch r� r�ng. Nay ta cũng đ� gi�, tuổi đ� t�m mươi giống như chiếc xe cũ kỹ, kh�ng c�n chắc chắn nữa. Ta vốn c� n�i: � Sanh tử c� l�c, hễ kh�ng sanh th� sẽ kh�ng tử. C� một c�i tr�n trời t�n l� Bất-Tưởng-Nhập, tuổi thọ đến t�m mươi bốn ng�n vạn kiếp, cuối c�ng cũng phải chết. � Cho n�n Phật n�i kinh cho thi�n hạ, nhằm chỉ con đường lớn N�-Ho�n, đoạn trừ cội gốc sanh tử. Nay ta đ� c� th�n chắc chắn phải c� l�c tan r�. (vậy c�c ngươi) h�y lấy gi�o ph�p l�m l� nung, h�y tự qui y với ph�p. Sao gọi l� lấy ph�p l�m l� nung? Sao gọi l� tự quy? �� l� chuy�n t�m v�o bốn ch� duy (tứ niệm xứ).

1/ Quấn th�n.

2/ Qu�n thống (thọ).

3/ Qu�n � ( t�m).�

bốn/ Qu�n ph�p.

Kiềm chế sự nhớ nghĩ một c�ch d�ng m�nh, đoạn trừ những vọng tưởng. �� gọi l� l� nung cho tất cả ph�p, r�n luyện n�n lấy đ� l�m chỗ tự quy (nương tựa ch�nh m�nh). Ta v� điều n�y n�n đ� n�i lại (cho c�c ngươi r�). Nếu muốn hiểu r� phải tinh tấn thực h�nh giới ph�p trong v� ngo�i, l�m cho được như thường. Nếu ai c� tự quy y, hiểu kinh đạo của Phật th� đều l� con ch�u của đức Phật vậy. Nay ta đ� vứt bỏ địa vị chuyển lu�n vương, v� thi�n hạ m� gi�c ngộ, chuy�n lo độ tho�t ba c�i. C�c ngươi cũng n�n tự lo th�n m�nh để đoạn trừ c�c khổ.

�ể tr�nh m�a mưa, tu bổ lại y phục xong, đức Phật bảo t�n giả A Nan đồng đi đến Duy Da Ly. T�n giả v�ng lời c�ng đi, dừng ch�n ở qu�n Vi�n Hầu, đi khất thực xong, rửa b�t, tắm rửa. Ng�i lại c�ng với t�n giả A Nan đến chỗ Cấp Tật Thần. �ức Phật dạy:

�N�y A Nan! Duy Da Ly được an lạc, Việt Kỳ cũng được an lạc, Nay ở trong thi�n hạ n�y c� mười s�u đại quốc, c�c l�nh thổ của họ đều được an lạc. S�ng Hy Li�n Nhi�n, sanh nhiều v�ng r�ng, đất Di�m Ph� �ề c� năm m�u như bức tranh vẽ, con người ở đời cho sống l�u l� vui sướng. Nếu Tỳ kheo, Tỳ kheo ni biết bốn thần t�c, th� c� thể dứt trừ hết khổ, tu tập thực h�nh nhiều lần thường nhớ m�i kh�ng qu�n, nếu trong � muốn th� c� thể được bất tử, kh�ng chỉ trong một kiếp.

Như vầy, n�y A Nan, bốn thần t�c của Phật đ� tu tập nhiều lần, chuy�n niệm kh�ng qu�n, t�y theo � muốn Như Lai muốn k�o d�i tuổi thọ hơn một kiếp cũng được. �ức Phật đ� n�i điều n�y đến lần thứ hai, thứ ba.

Bấy giờ t�m � của t�n giả A Nan mất b�nh tỉnh, bị ma che khuất, m� mờ kh�ng tỉnh, n�n im lặng kh�ng trả lời.

�ức Phật bảo:

�N�y A Nan! Ngươi h�y đến dưới một gốc c�y, tỉnh � tự tư duy. T�n giả liền theo lời dạy đi đến ngồi một chỗ. Khi ấy Ma Ba Tuần đến hỏi rằng:

�� Phật v� dục, c� thể B�t N�- Ho�n, việc dạy dỗ đ� ho�n tất, vậy c� thể diệt độ được rồi. Ng�y xưa Phật du h�a tr�n bờ s�ng Ủ Lưu, giảng dạy cho c�c người gi� rằng:

�Ta l� Phật, tuy được tự tại, nhưng kh�ng tham sống l�u. Vậy nay đ� đ�ng l�c Người h�a độ cũng đ� ho�n tất, c� thể B�t N� Ho�n được rồi.

�ức Phật bảo Ba Tuần:

�Sử dĩ tới b�y giờ m� ta chưa diệt độ l� v� chờ cho ch�ng Tỳ kheo v� Tỳ kheo ni của ta đều được tr� tuệ để thừa kế kinh giới, khuyến h�a kẻ chưa th�m nhập, khiến cho kẻ theo học được th�nh tựu. V� cũng v� chờ cho c�c Thanh-T�n-nam v� Thanh-T�n-nữ được tr� tuệ để thừa kế kinh giới, ai chưa th�m nhập được th�m nhập, kẻ thọ ph�p được th�nh tựu. Như vậy, n�y Ba Tuần! Ta phải chờ cho bốn ch�ng đệ tử �ều được ph�p �, thay nhau dạy dỗ, khai mở cho những m� muội, l�m cho kẻ học được th�nh tựu. Cho n�n m�i đến nay m� ta vẫn chưa diệt độ vậy.

Ma n�i rằng:

�� đủ rồi, thời gian đ� hết.

�ức Phật bảo:

�Ngươi h�y im lặng! Kh�ng bao l�u nữa, sau ba th�ng n�y Như Lai sẽ nhập N� Ho�n.

Trong l�ng Ma vui sướng, hoan hỷ ra đi. �ức Phật liền ngồi ngay thẳng, định � tự tư duy, v�o trong tam muội, kh�ng trụ v�o t�nh mạng, xả bỏ tuổi thọ c�n lại. Ngay l�c ấy, quả đất rung động mạnh. Bầu trời trong vắt, �nh h�o quang của �ức Phật soi khắp mười phương, c�c thi�n thần đứng chật hư kh�ng. �ức Phật từ định ra, tự n�i b�i kệ rằng:

�C�c hạnh đều v� thường,

� Ta nay bỏ hữu-vi,

� Những người cần h�a độ,

Ta đ� h�a độ rồi.

Hiền giả A Nan trong l�ng hoảng hốt, l�ng t�c dựng đứng, chạy nhanh đến chỗ �ức Phật, c�i lạy xong, đứng qua một b�n, bạch �ức Phật:

�Kỳ lạ thay, bạch Thế-t�n! Quả đất rung động như vậy l� do duy�n cớ g�?

�ức Phật bảo t�n giả A Nan:��

�Ph�m ở thế gian, động đất c� t�m nguy�n nh�n. Những g� l� t�m?

+ Trong thi�n hạ, đất ở tr�n nước, nước ngăn chặn gi�, gi� ngăn chặn hư kh�ng. Ở hư kh�ng, gi� lớn c� l�c nổi l�n l�m cho đại thủy bị nhiễu loạn, hễ đại thủy m� nhiễu loạn th� to�n quả đất bị rung động. �� l� một.

+ C� l�c sa m�n đắc đạo v� c�c Thần Diệu Thi�n, giới đức to lớn, muốn thử sức lực của m�nh n�n d�ng tay ấn xuống mặt đất, th� to�n địa cầu bị chấn động. �� l� thứ hai.

+ Nếu vị Bồ T�t mới từ c�i trời thứ tư hạ sanh, nhập v�o thai mẹ, � từ s�ng suốt, muốn hiện ra đạo để gi�o h�a, khai mở cho kẻ ngu muội, b�n ph�ng luồng thần quang, l�m chấn động đất trời, khiến cho Phạm Thi�n, �ế Th�ch, Ma, Sa m�n, Phạm Ch�, tất cả đều thấy �nh s�ng ấy. �� l� ba.

+ L�c Bồ-t�t ra khỏi thai Mẹ, đức của Ng�i cảm h�a Chư Thi�n, thanh tịnh kh�ng cấu uế, thần quang chiếu khắp nơi l�m cả quả đất chấn động. �� l� bốn.

+ �ến l�c Bồ T�c được đạo v� thượng chứng Phật quả, l�m cho cả quả đất chấn động mạnh, thi�n thần bốn phương đều xưng dương danh hiệu Phật. �� l� năm.

+ L�c đ� th�nh Phật, đại hội lần đầu ti�n, 3 lần chuyển ph�p lu�n, Thi�n nh�n hiểu r�, Bồ T�t khắp nơi được th�nh đạo lớn, h�o quang chiếu khắp, bấy giờ cả quả đất đều chấn động. �� l� s�u. ��+ �ức Phật gi�o h�a sắp ho�n m�n, muốn bỏ tuổi thọ, kh�ng trụ t�nh mạng, b�n ph�ng luồng h�o quang lớn, khuyến ph�t trời người, l�m cả quả đất chấn động. �� l� thứ bảy.

+ Phật l� bậc Ch�ng- Hựu, l�c sắp x� th�n, nhập B�t N� Ho�n, h�o quang chiếu nơi nơi, thi�n thần đều đến dự, l�m cho quả đất chấn động . �� l� thứ t�m.

T�n giả A Nan thưa:

�Nay đức Phật đ� xả bỏ th�n mạng rồi sao?

�ức Phật đ�p:

�� xả bỏ.

T�n giả A Nan thưa:

�Ng�y xưa con nghe Phật dạy: �Nếu c� đệ tử n�o biết được bốn thần t�c, tu tập thực h�nh nhiều lần, chuy�n niệm kh�ng qu�n, t�y theo � muốn, c� thể sống tới một kiếp hay hơn thế nữa cũng được. Nhưng đạo đức của Phật c�n th� thắng hơn nhiều, vậy sao Ng�i kh�ng k�o d�i mạng sống?

�ức Phật bảo t�n giả A Nan:

�Nay theo lời ngươi n�i, h� lại kh�ng sai lầm lắm sao? Ta đ� n�i với ngươi về Tứ thần t�c ấy cho đến hai ba lần nhưng l�c ấy ngươi vẫn im lặng. Ngươi đang đắm ch�m trong m� muội, kh�ng ph�t minh tưởng, bị ma che khuất, m� b�y giờ lại hỏi v� sao vậy?

�ức Phật hỏi:

�Lời của �ức Phật đ� n�i c� thể đi ngược lại sao?

A Nan thưa rằng:

�Kh�ng thể được.

�Như vậy, n�y A Nan! Ph�m kẻ kh�ng c� tr� khi đ� tự n�i ra, rồi lại nuốt lời dễ d�ng, c�n ta th� kh�ng như vậy.

T�n giả A Nan sụt s�i thưa rằng:

�Sao m� nhanh thế! �ức Phật nhập Niết - b�n! sao m� nhanh thế! Con mắt của thế gian đ� mất.

Khi ấy, �ức Phật bảo t�n giả A Nan:

�H�y v�n tập c�c Tỳ kheo đang du h�nh ở nước Duy Da Ly Lại.

T�n giả liền v�ng lệnh đi mời, tất cả Tỳ kheo� nh�m ở giảng đường, c�i đầu lạy Phật rồi đứng qua một b�n.

�ức Phật bảo c�c Tỳ kheo:

�Thế gian l� v� thường, kh�ng c� bền chắc, tất cả rồi sẽ ly t�n. Ở trong c�i v� thường đ�, để t�m thức dong ruổi chỉ l� tự dối m�nh m� th�i. �n �i hội họp n�o c� l�u g�? N�i Tu-di trong trời đất c�n phải sụp đổ, huống chi l� con người, sự vật m� lại muốn trường tồn?! Sanh tử sầu khổ, chỉ l� điều đ�ng nh�m ch�n m� th�i. Sau ba th�ng nữa, đức Phật sẽ nhập Niết-b�n, chớ cho l� lạ, chớ c� ưu sầu. V� lại tất cả c�c đức Phật qu� khứ, vị lai v� hiện tại đề do ph�p m� th�nh. Kinh ph�p nếu tồn tại đầy đủ th� n�n tự m�nh cố gắng, si�ng năng nỗ lực học h�nh, giữ t�m thanh tịnh, sẽ được giải tho�t. T�m, thức, t�nh nếu dừng lại th� sẽ kh�ng chết, kh�ng c�n t�i sinh nữa, cũng kh�ng c�n chạy v�o năm đường để bỏ một th�n, thọ một th�n nữa. Năm ấm đ� đoạn trừ th� kh�ng c�n tai họa đ�i, kh�t, lạnh, n�ng, ưu sầu khổ n�o nữa.

Con người biết giữ t�m ch�n ch�nh th� chư thi�n ở tr�n Trời thảy đều mừng cho kẻ ấy. H�y h�ng phục t�m, l�m cho mềm mại, tự điều phục, chớ c� theo t�m m� h�nh động. H�nh động của t�m cũng đưa đến sự đắc đạo, t�m l�m trời, t�m l�m người, t�m l�m quỉ thần, s�c sanh, địa ngục cũng đều do t�m tạo ra cả. Từ h�nh động của t�m m� sanh ra c�c ph�p, t�m l�m ra thức, thức l�m ra �, � chuyển nhập v�o t�m. T�m ấy hết sức to lớn, t�m ch� tạo ra h�nh động, h�nh động tạo ra mạng sống, hiền hay ngu cũng do h�nh động, thọ hay yểu đều do bổn mạng. Ph�m ba c�i ch�, H�nh v� Mạng đều t�y thuộc v�o việc l�m tốt hay xấu, m� th�n ta phải thọ l�nh lấy. Cha l�m điều bất thiện, con kh�ng ảnh hưởng, con l�m điều bất thiện, cha cũng kh�ng li�n can. L�m thiện th� tự m�nh được phước, l�m �c tự m�nh thọ lấy tai ương. Nay Phật được tr�n trời dưới đất t�n k�nh đều do ch� nguyện tốt m� ra. Cho n�n cần phải lấy ch�nh t�m m� h�nh ph�p. Chỉ c� người thực h�nh theo ph�p th� đời n�y được dừng nghỉ, đời nay được an vui. Vậy h�y kh�o m� g�n giữ, thọ tr�, ph�ng tụng tịnh � tư duy tự nhi�n gi�o ph�p thanh tịnh của ta mới c� thể được an trụ� l�u d�i, mới c� thể thương x�t cứu độ c�c khổ của thế gian, dẫn dắt Chư thi�n v� nh�n d�n được lợi lạc an ổn.

C�c Tỳ kheo n�n biết, những g� l� ph�p?

�� l� bốn ch�- duy, bốn �- đoan, bốn thần- t�c, bốn thiền- hạnh, năm căn, năm lực, bảy gi�c v� t�m đạo đế. Như điều đ� thọ m� h�nh tr� th� c� thể được giải tho�t, l�m cho ch�nh ph�p kh�ng suy thối.

�Sao gọi l� bốn ch� duy:

�� l� qu�n trong th�n, theo thứ tự trong th�n m� qu�n, qu�n ngo�i th�n, theo thứ tự ngo�i th�n m� qu�n, qu�n cả trong lẫn ngo�i, ph�n biệt nhớ nghĩ để đoạn trừ � ngu si m� hoặc. Qu�n về Thống v� � v� ph�p cũng giống như lối qu�n ở tr�n.

�Sau gọi l� bốn � đoan?

�� l� đ� sanh ph�p �c liền c� thể đoạn trừ, sửa t�nh cho tinh tấn để tự nhiếp � đoan ch�nh. Chưa sanh ph�p �c th� kiềm chế đừng cho khởi l�n, sửa t�nh �cho tinh� tấn để tự nhiếp � đoan ch�nh. Chưa sanh ph�p thiện th� c� thể l�m cho ph�t sanh, sửa t�nh tinh tấn, để tự nhiếp � đoan ch�nh. �� sanh ph�p thiện, lập ch� kh�ng qu�n, hay khiến cho tăng trưởng, si�ng năng l�m cho � đoan ch�nh.

�Sao gọi l� bốn thần t�c?

�� l� tư duy về dục định để diệt c�c h�nh, đầy đủ niệm thần t�c, � dục kh�ng t�, kh�ng thủ kh�ng xả, thường giữ hạnh thanh tịnh, tư duy về tinh- tấn- định, tư duy về �- ch�- định, tư duy về Giới- tập- định, đều giống như văn tr�n đ� n�i l�c đầu.

�Sao gọi l� Tứ thiền?

�� l� bỏ ph�p dục �c, chỉ niệm chỉ h�nh, ch� lạc v� vi th�nh thiền hạnh thứ nhất, niệm hạnh đ� diệt, b�n trong giữ nhất t�m, chỉ được điềm tịnh, th�nh thiền hạnh thứ hai, chỉ qu�n kh�ng d�m, t�m được an, thể được ch�nh, ph�n biệt thấy r� r�ng, th�nh thiền hạnh thứ ba, đ� đoạn trừ khổ, vui, kh�ng c�n tưởng về sự buồn vui, � đ� thanh tịnh, th�nh thiền hạnh thứ bốn.

�Sao gọi l� năm căn?

1.- T�n căn, � hướng về bốn điều hoan hỷ.

2.- Tinh tấn căn, sửa bốn � đoan ch�nh.

3.- Niệm căn, niệm bốn ch� duy.

4.- �ịnh căn, suy tư về bốn thiền hạnh.

5.- Tr� căn, thấy bốn chơn đế.

�Sao gọi l� năm lực?

1.- T�n lực, � hoan hỷ kh�ng hoại.

2.- Tinh tấn lực, thường hay kiềm chế d�ng m�nh .

3.- Niệm lực, được qu�n ch� duy.

4.- �ịnh lực, thiền � kh�ng loạn.

5.- Tr� lực, d�ng đạo để tự chứng.

�Sao gọi l� bảy gi�c ch�?

�� l� niệm gi�c �, ph�p giải gi�c �, tinh tấn gi�c �, Ai hỷ gi�c �, Nhất hướng gi�c �, Duy định gi�c �, H�nh hộ gi�c �.

�Sao gọi l� t�m đạo?

�� l� ch�nh kiến, Ch�nh tư, Ch�nh ng�n, Ch�nh hạnh, Ch�nh mạng, Ch�nh Trị, Ch�nh ch�, Ch�nh định.

�� l� ph�p thanh tịnh để tho�t khỏi thế gian.

Bấy giờ, đức Phật bảo Hiền giả A Nan đồng đến ấp C�u Lợi. T�n giả v�ng lời c�ng đi. �ức Phật đến Nhạc Duy Da, qua trong nước, ra khỏi cửa th�nh, quay th�n về ph�a hữu nh�n cửa th�nh m� cười. Hiền giả A Nan liền sửa lại y phục ngay thẳng, gối b�n mặt s�t đất, quỳ d�i thưa rằng:

�Từ khi con được hầu hạ đức Phật cho đến nay hơn hai mươi năm, con chưa từng thấy đức Phật l�m g� m� kh�ng c� duy�n cớ. Như vậy Ng�i quay th�n lại nh�n cửa th�nh m� cười, vậy do nh�n duy�n g�?

�ức Phật đ�p:

�Như vậy, như vậy. N�y A Nan! Oai nghi của Phật, kh�ng bao giờ quay th�n một c�ch hư dối rồi cười. ��y l� lần cuối c�ng ta nh�n th�nh Duy Da Ly cho n�n ta nh�n rồi cười

Bấy giờ đức Phật tự m�nh n�i l�n b�i tụng:

��y l� lần cuối c�ng,

� Ta ngắm Duy-Da-Ly,

� Ta sắp v�o Niết-B�n,

� Kh�ng c�n thọ th�n nữa.

C� vị Tỳ kheo kh�c, cũng t�n th�n Ng�i bằng b�i tụng:

�Phật bảo đ�y cuối c�ng,

Th�n h�nh từ đ�y hết,

Nếu chạy theo hư v�,

L�m sao thấy được Phật?!

�ức Phật c�ng t�n giả A Nan đồng đến C�u Lợi dừng ch�n ở dưới gốc c�y rừng ph�a Bắc của th�nh. �ức Phật bảo c�c Tỳ kheo:

�H�y hộ tr� tịnh giới, h�y tư duy định �, h�y hiểu r� tr� tuệ. Hễ ai giữ giới th� c� định, huệ, th�nh đại đức, đưa đến c� tiếng tăm lớn, xa l�a tham, d�m, s�n nhuế, ngu si, c� thể được quả Ứng Chơn, nếu muốn đời hiện tại được chơn ch�nh giải tho�t th� h�y gia t�m tự hiểu r� khiến cho hết cuộc đời n�y th� nhập v�o đạo thanh tịnh. Nếu đ� l�m những điều n�n l�m liền tự biết th�n m�nh về sau kh�ng c�n thọ th�n nữa.

�ức Phật lại bảo t�n giả A Nan c�ng đi đến ấp Ki�n Tr� rồi ngồi dưới gốc c�y ở ph�a Bắc của Th�nh. Ng�i bảo c�c Tỳ kheo:

�H�y giữ giới thanh tịnh, h�y giữ tư duy định �, để cầu mở mang tr� tuệ. Người giữ giới thanh tịnh th� kh�ng t�y thuận ba trạng th�i, người tư duy định � th� t�m kh�ng bu�ng lung t�n loạn, người đ� mở mang tr� tuệ rồi th� xa l�a vứt bỏ �i dục, h�nh động kh�ng chướng ngại, người c� Giới-�ịnh-Tuệ th� đức lớn tiếng tăm vang dội, lại xa l�a ba cấu uế, cuối c�ng được quả Ứng chơn. Nếu muốn cho th�n n�y được độ tho�t chơn ch�nh th� phải si�ng năng cầu giải tho�t, để khiến cho hết đời n�y th� được nhập v�o đạo thanh tịnh. H�y l�m những điều n�n l�m th� tự biết sau khi đ� diệt độ th� kh�ng c�n thọ th�n nữa.

�ức Phật lại c�ng t�n giả A Nan đồng qua ấp Y�m M�n v� ấp Xuất Kim, ấp Thọ Thủ, ấp Hoa Thị, đi đến ấp Thiện Tịnh, chỗ n�o Ng�i cũng v� c�c đệ tử n�i ba điều căn bản n�y:

1) Phải giữ giới.

2) Phải tư duy thiền định.

3) Phải mở mang tr�� tuệ.

Giữ ba điều n�y th� phước đức tiếng tăm to lớn, ti�u trừ được d�m, nộ, si. �� gọi l� Ch�nh độ. �� c� giới th� t�m được định, t�m th�nh, t�m định đ� th�nh th� tr� t�m liền s�ng. Như nhuộm tấm giạ sạch sẽ th� m�u sắc sẽ đẹp s�ng. Ai c� ba t�m n�y th� dễ được đạo. Chỉ n�n một l�ng ra sức m� cầu giải tho�t khiến cho khi đ� hết đời n�y rồi th� được nhập v�o đạo thanh tịnh. H�y l�m những điều đ�ng l�m th� tự biết hết đời n�y th� kh�ng c�n thọ th�n nữa. Nếu ai kh�ng thực h�nh đầy đủ Giới- �ịnh- Huệ, nếu muốn tho�t khỏi cuộc đời th� thật l� kh�. Nếu c� ba điều n�y rồi th� � tự khai mở, ngồi m� tư duy liền thấy năm đường: Thi�n, Nh�n, �ịa ngục, S�c sanh, Quỷ thần ph�n minh, r� biết những điều nhớ nghĩ trong t�m ch�ng sanh; Th� như khe nước trong sạch, những c�t sỏi ở trong đ�, xanh, v�ng, trắng, đen đều thấy tất cả.

Người đắc đạo do t�m thanh tịnh cho n�n nh�n c�i g� cũng thấy hết: Nếu ai muốn đắc đạo th� h�y thanh tịnh t�m m�nh. Nếu nước dơ, đục th� chẳng thấy g� cả. Nếu l�m cho t�m kh�ng thanh tịnh th� kh�ng thể giải tho�t khỏi thế gian. Những điều m� thầy thấy được rồi n�i ra, th� đệ tử phải n�n lưu h�nh. Thầy kh�ng thể thực h�nh thay cho đệ tử, h�y giữ niệm cho chơn ch�nh. Nếu ai niệm � đoan ch�nh th� liền đắc đạo vậy. �ức Phật đ� được an lạc trong điều thiện thanh tịnh.

�ức Phật lại bảo t�n giả A Nan c�ng đi đến ấp Phu Di�n, ngồi dưới gốc c�y ở ph�a Bắc th�nh. Ngay l�c xế chiều t�n giả A Nan từ Thiền tọa đứng dậy đến chỗ đức Phật c�i đầu lạy xong, chắp tay thưa rằng:

�Con n�ng l�ng muốn biết động đất c� mấy nguy�n nh�n?

�ức Phật bảo T�n giả:

�C� ba nguy�n nh�n:

1.- �ất nương tr�n nước, nước nương tr�n gi�, gi� nương tr�n hư kh�ng. Khi gi� lớn nỗi l�n l�m cho nước chấn động, nước chấn động l�m cho đất chấn động.

2.- Sa m�n đắc đạo v� Thần- diệu- thi�n, muốn hiểu hiện sự cảm ứng cho n�n đất chấn động.

3.- Do thần lực của Phật, từ l�c ta th�nh Phật đến nay, trước v� sau đất đều chấn động, ba ng�n mặt trời mặt trăng, một vạn hai ng�n trời đất đều cảm ứng, hầu hết Trời, người, quỷ thần đều được khai mở.

T�n giả A Nan khen rằng:

�Kỳ diệu thay! Kh�ng ai s�nh bằng Phật! Ng�i d�ng ph�p tự nhi�n, kh�ng ai m� kh�ng cảm động. Ng�i l� bậc Ch� đức, Ch� đạo v�i vọi như vậy.

�ức Phật dạy:

�Như vậy! Như vậy, n�y A nan! Oai đức của Phật to lớn, v� Ng�i đ� t�ch lũy c�ng đức từ v� số kiếp, phụng h�nh c�c ph�p l�nh, tự m�nh th�nh Phật, Ng�i c� ph�p h�a tự nhi�n thần diệu như vậy. Ng�i l� bậc biết tất cả, thấy tất cả, kh�ng c� g� m� kh�ng th�m nhập được, kh�ng c� g� m� kh�ng cảm h�a được. Ta nhớ lại rằng ng�y xưa ta đ� d�ng t�m từ bi đối với v� số trăm ng�n người, thi�n hạ c�c Vua ch�ng qu�n tử, gi�o h�a tương kiến,� t�y tướng mạo của họ m� ta an ủi, n�i kinh đạo, gi�o h�a c�ng khắp khiến cho họ được � l�nh. Ta hiện th�n gi�o h�a như vậy, khắp cả t�m phương, t�y theo tiếng n�i, phục sức v� phong tục của nước đ�, biết họ h�nh ph�p g�, biết kinh g� n�n ta đ� diễn thuyết truyền trao để đưa họ v�o ch�nh đạo. �ối với người th�ch � nghĩa của lời n�i th� ta b�y ra điển gi�o đối với người hiểu đạo l� th� ta n�i về những cốt yếu tối thượng, để l�m cho ch� họ ki�n cố rồi ta đi. C�c vua, qu�n tử đều chẳng biết ta l� ai, về sau họ đề vui say, cung k�nh sự ph�p h�a ấy. �� l� ph�p tự nhi�n thanh tịnh vi diệu của Phật.

Lại nữa. n�y A Nan! Ta được Phật lực biến nhập hiện h�a, d�ng oai nghi của Phật nhập v�o ch�ng sa m�n, l�m bậc đạo sư, sau đ� h�a nhập v�o ch�ng Phạm Ch�, lại nhập v�o ch�ng cư sĩ, Nho- l�m, dị học t�y theo lối ăn mặc, �m thinh, ng�n ngữ của họ m� ta dạy kinh đạo cho họ, l�m cho tất cả được th�nh tựu, l�m ph�p m� phạm cho họ, rồi ta biến mất họ đều nghe theo lời dạy của ta m� chẳng biết ta l� ai. �� l� ph�p tự nhi�n kh� c� của Phật vậy. Ta cũng nhập v�o c�i Trời Tứ Thi�n Vương thứ nhất, c�i trời �ạo Lợi Thi�n thứ hai. Trời Diệm Thi�n thứ ba, Trời �ầu Thuật thứ tư, Trời Bất Ki�u Lấc thứ năm, Trời H�a Ứng Thinh thứ s�u, chung quanh c�i ma, lại l�n Trời Phạm thứ bảy, Trời Phạm ch�ng thứ t�m, Trời Phạm Phụ thứ ch�n, Trời �ại Phạm thứ mười, Trời Thủy H�nh thứ mười một, Trời Thủy Vi thứ mười hai, Trời Thủy V� Lượng thứ mười ba, Trời Thủy �m thứ mười bốn, Trời Ước Tịnh thứ mười lăm, Trời Biến Tịnh thứ mười s�u, Trời Thanh Minh thứ mười bảy, Trời Thủy Diệu thứ mười t�m, Trời Huyền Diệu thứ mười ch�n, Trời Phước �ức thứ hai mươi, Trời � Thuần thứ hai mươi mốt, Trời Cận Tế thứ hai mươi hai, Trời Kho�i Kiến thứ hai mươi ba, Trời V� Kết �i thứ hai mươi bốn. Tất cả c�i ấy ta đều đi khắp, gặp biết bao trăm ng�n người. Ta hiện theo h�nh mạo của Chư thi�n để c�ng họ tương kiến. Người ưa sự thanh tịnh th� ta n�i về sự thanh tịnh cho họ, Người đạt � đạo th� ta khuy�n n�n h�a độ rộng r�i; Với người nh�n từ thanh tịnh th� ta để họ nơi đại đạo; Ai hiểu ph�p t�nh ta liền trao cho ph�p yếu. Ta khuy�n lơn, dẫn dắt, l�m cho h�a độ lợi �ch, khiến cho họ đắt đạo xong, ta liền đi v� biến mất, Chư Thi�n ấy chẳng biết ta l� ai. �� l� ph�p tự nhi�n kh� c� của đức Phật vậy.

V� bốn c�i Trời kh�c ở tr�n kh�ng c� h�nh, kh�ng tiếng cho n�n Phật kh�ng đến. �� l� Trời Kh�ng - Huệ - Nhập thứ hai mươi lăm, Trời- Thức- Huệ- Nhập thứ hai mươi s�u, Trời Dụng- Huệ- Nhập thứ hai mươi bảy, v� Trời Bất- Tưởng-Nhập thứ hai mươi t�m.

Như vậy, n�y A Nan! �n Phật rộng lớn chẳng c� ai m� Ng�i chẳng tế độ, nhưng rất kh� gặp. �ức Phật xuất hiện ở thế gian như Hoa �u- Ba- La đ�ng thời mới nở. �ức Phật thuyết ph�p cũng kh� được nghe; đ� nghe được Kinh ph�p phải n�n thọ gi�o hộ tr�. Hộ tr� như thế n�o? Sau khi ta diệt độ, nếu c� Tỳ kheo n�i rằng:

�T�i thấy Phật, T�i thọ l�nh ph�p n�y luật n�y, gi�o n�y từ miệng Ng�i n�i ra. Nhưng lời của người ấy kh�ng gần gũi với Kinh điển l� ph�p thiếu s�t tổn hại. Vậy h�y n�n đem kinh ph�p c� n�i về Luật đ� thấy được để giải thuyết cho kẻ ấy. Nếu Kinh ấy kh�ng ăn khớp với � ph�p, so s�nh xong quở tr�ch rằng:

�Hiền giả h�y nghe đ�y! �ức Phật kh�ng n�i điều n�y, Ng�i đ� dối thọ n�n chống tr�i với � của ph�p, chẳng phải ph�p, chẳng phải luật, kh�ng giống như lời Phật dạy, vậy h�y biết như vậy m� bỏ đi.

Nếu c� Tỳ kheo n�i rằng:

�T�i ở chỗ đ�, được nương tựa Th�nh ch�ng, c� ph�p giới, t�i trực tiếp thọ ph�p n�y, luật n�y, gi�o n�y. Nhưng lời n�i của người ấy kh�ng gần với kinh điển, l�m khuynh tổn ch�nh ph�p, vậy h�y đem lời luật nghĩa kinh ph�p c� m� giải th�ch cho kẻ ấy. Nếu lời kinh kh�ng ăn nhập v�o ph�p, c� � tranh c�i, n�n khuy�n can n�i rằng:

�N�y Hiền giả, h�y lắng nghe! Ch�ng Tỳ kheo biết ph�p hiểu luật. �iều n�y kh�ng phải l� ph�p luật. Ng�i đ� dối thọ l�nh, kh�ng n�n chống tr�i với kinh v� � của ph�p. �iều n�y kh�ng giống như lời Phật dạy. Vậy h�y n�n biết m� bỏ đi.

Nếu c� Tỳ kheo n�i rằng:

�T�i đ�ch th�n theo trưởng l�o Kỳ Cựu khẩu truyền ph�p n�y, luật n�y, gi�o n�y. Nhưng lời ng�n gi�o ấy kh�ng gần gũi với kinh điển, l�m khuynh tổn ch�nh ph�p. Vậy h�y đem lời luật nghĩa kinh của ph�p c� để giải th�ch cho kẻ ấy. Nếu kinh kh�ng th�m nhập c�ng � của ph�p chống tr�i th� n�n khuy�n can rằng: ��

�N�y Hiền giả, h�y lắng nghe! Trưởng l�o Kỳ Cựu l� bậc biết ph�p hiểu luật, c�n điều n�y th� chẳng phải ph�p luật. Ng�i đ� dối thọ, kh�ng ph� hợp với kinh, lại ngược với � của ph�p, kh�ng đ�ng như lời Phật dạy, vậy h�y biết m� bỏ đi.

Nếu c� Tỳ kheo n�i rằng:

�T�i được ở gần c�c bậc Hiền t�i, cao minh, tr� tuệ cao xa, phước huệ, đ�ch th�n t�n thờ, được l�nh thọ lời dạy về Kinh, ph�p luật n�y. Nhưng lời của người ấy kh�ng gần với kinh l�m tổ giảm ch�nh ph�p. Vậy h�y n�n đem nghĩa của ph�p c� để giải th�ch cho vị ấy. Nếu kinh kh�ng nhập c�ng � của ph�p, chống tr�i đưa đến tranh c�i, h�y khuy�n c�c vị ấy rằng:

�N�y Hiền giả chơn ch�nh h�y lắng nghe! Bậc hiền triết cao minh th� hiểu ph�p luật. �iều n�y th� kh�ng phải ph�p luật. Ng�i đ� dối thọ điều n�y kh�ng ph� với kinh c�ng với � ph�p chống tr�i, kh�ng đ�ng như lời Phật dạy. Vậy h�y biết m� bỏ đi.

Lại nữa, n�y A Nan! Nếu c� người n�i:

�T�i được theo Phật thọ lời ph�p n�y. Nhưng lời n�i ấy th� sai lầm, kh�ng hợp với kinh ph�p. Hoặc c� người n�i: - T�i nương tựa Th�nh ch�ng thờ ph�p thọ l�nh ( như vậy ). Nhưng lời n�i của người ấy th� sai lầm, kh�ng hợp với Kinh ph�p� Hoặc c� người n�i:� Ch�nh miệng của t�i nghe điều n�y từ c�c vị trưởng l�o Kỳ Cựu. Nhưng lời n�i ấy lại sai lầm kh�ng hợp với kinh ph�p. Hoặc n�i: � T�i thọ l�nh lời n�i n�y từ c�c bậc hiền t�i, cao minh tr� lớn, phước huệ �. Nhưng lời n�i ấy sai lầm, kh�ng hợp với kinh ph�p. Vậy h�y n�u l�n lời của đức Phật để giải th�ch cho kẻ ấy hiểu, khiến cho người đ� th�m nhập v� thừa sự kinh luật. Nhờ n�i r� về lời dạy về kinh ph�p của Phật m� Th�nh ch�ng thừa sự, trưởng l�o thấy r�, hiền t�i được biết, hiền giả h�y thọ tr� kỹ. Như luật dạy l� kh�ng được tranh c�i, h�y n�n biết thọ tr� bốn điều n�y. N�y A Nan, hoặc c� bốn điều tối tăm l�m suy tổn ch�nh ph�p, h�y n�n ph�n biệt, l�m cho điều gian xảo, nịnh h�t được vứt bỏ, thọ tr� bốn ch�nh �. �� gọi l� thọ tr�, hộ ph�p vậy. Nếu ai kh�ng v�ng theo kinh giới, c�c Tỳ kheo h�y n�n đuổi kẻ ấy ra ngo�i. Cỏ dề cỏ bại nếu kh�ng nhổ đi l�m tổn hại đến mầm l�a tươi tốt. �ệ tử kh�ng tốt l�m tổn hại đến đạo của ta. H�y c�ng nhau m� tra x�t, đừng để sau khi Phật tịch rồi kh�ng ai thừa kế gi�o ph�p.

Ở đời nếu c� sa m�n phụng h�nh kinh giới th� thi�n hạ được phước, thi�n thần đều hoan hỷ. Nếu nghe ở chỗ n�o đ� c� Tỳ kheo hiểu kinh. C�c Tỳ kheo tuy lớn tuổi m� mới v�o đạo phải n�n theo vị ấy để học hỏi, thọ tr�. Như vậy th� được c�c Thanh- t�n- sĩ v� Thanh- t�n- nữ sẽ vui th�ch c�ng dường y thực, giường nằm, thuốc chữa bệnh. Tỳ kheo đồng đạo th� kh�ng n�n bất h�a. Những người đọa v�o địa ngục, ba �c đạo đều do bất h�a m� ra. Tỳ kheo kh�ng n�n c�ng nhau cười giỡn n�i rằng:

�Ta biết kinh nhiều, người biết kinh �t, biết nhiều hay biết �t h�y tự m�nh thực h�nh. Lời n�i n�o ph� hợp với kinh th� d�ng, lời n�i n�o kh�ng ph� hợp với kinh th� bỏ. �iều n�o do Phật n�i ra, Tỳ kheo đ� thọ tr� th� h�y kh�o m� g�n giữ. Từ nay về sau lễ giảng kinh luận th� n�n n�i rằng: � Nghe như vậy! Một thời Phật ở tại chỗ nước n�o, c�ng đ�ng đủ ch�ng Tỳ kheo n�o n�i Kinh n�y �. Nếu kinh đ� l� đ�ng th� kh�ng được n�i bừa rằng: Kinh đ� kh�ng phải do Phật n�i. Nếu c�ng nhau v�ng l�m như vậy, n�y Tỳ kheo, ch�nh ph�p được cửu trụ.

Bấy giờ đức Phật bảo hiền giả A Nan:

�Tất cả h�y đến nước Ba Tuần. C�c đệ tử v�ng lời c�ng đi. �ức Phật đến Lạc Phu Di�n, v�o trong th�nh rồi dừng ch�n ở trong vườn Thiền- �ầu, ở ngo�i th�nh. H�o Tộc ở Ba Tuần c� c�c Hoa Thị nghe đức Phật đến, họ đều đến đảnh lễ, xong rồi ngồi qua một b�n. �ức Phật bảo c�c Hoa Thị:

�Bậc tr� giả ở nh�, cung k�nh sự cần kiệm v� tiết chế, phụng thờ bốn việc, để được hoan hỷ: 1) C�ng dường cha mẹ vợ con. 2) Tr�ng nom kh�ch khứa n� tỳ. 3) Cung cấp bố th� người th�n thuộc, bằng hữu tri thức. 4) Phụng sự vua trời, ch�nh thần, sa m�n đạo sĩ. Nếu l�m được như vậy sẽ biết cuộc đời, th�n được an, nh� được an, c� sức lực, c� sắc đẹp, gi�u c� sung t�c, tiếng tăm, l�c chết được sanh l�n trời. �ức Phật thuyết ph�p ch�nh h�a cho c�c Hoa Thị, bao nhi�u lời lẽ cốt yếu l�m cho họ tất cả đều hoan hỷ v� lui ra. Chỉ c� người con của Hoa Thị t�n l� Thuần, ở lại một m�nh, đứng dậy sửa y phục quỳ d�i bạch đức Phật:

�Con muốn sửa soạn một bữa cơm đạm bạc, c�i mong đức Phật c�ng đại ch�ng đồng duỗi oai thần hạ cố.

�ức Phật v� l�ng thương x�t n�n im lặng nhận lời.

Thuần vui mừng đảnh lễ rồi về nh� sửa soạn đồ ăn ngon bổ, trang ho�ng trong ph�ng. S�ng sớm trải s�ng tọa xong đi đến bạch đức Phật:

�Thức ăn đ� dọn xong, c�i mong Th�nh biết thời.

�ức Phật c�ng c�c đệ tử đồng đến nh� �ng. �ức Phật ngồi tr�n t�a cao ở trước đại ch�ng.

Thuần tự tay m�c sớt thức ăn v� canh sớt v�o b�nh b�t. C� vi Tỳ kheo �c đ� ăn rồi m� vẫn đưa b�nh b�t. �ức Phật biết điều đ�. Thuần nghĩ đến sự tư duy của Th�nh, � l�nh c�ng dường: Khi lấy nước rửa xong, �ng cầm một c�i ghế nhỏ ngồi trước đức Phật, n�i b�i tụng để hỏi rằng:

�Xin hỏi Th�nh - từ - Tr�,

� �� đến bờ b�n kia,

� Vị Ph�p Ngự hết nghi

� C� mấy loại sa m�n.

�ức Phật bảo Thuần:

�C� bốn hạng sa m�n, phải biết m� ph�n biệt:

1.- Loại h�nh đạo th� thắng.

2.- �ạt đạo c� thể diễn n�i.

3.- Nương đạo để sanh sống.

bốn.- L�m � uế đạo.

+ Sao gọi l� th� thắng?

�� l� đức Phật thuyết ph�p nhiễm v� số, vị ấy c� thể thực h�nh ph�p v� tỷ, h�ng phục được t�m, lo sợ đối với ph�p, điều ngự dẫn dắt thế gian. �� l� loại sa m�n hết sức th� thắng.

+ Sao gọi l� c� thể n�i được?

�Những ph�p vi diệu cao qu� được đức Phật khen ngợi vị ấy c� thể hiểu r� trong t�m, h�nh động kh�ng nghi ngờ, lại cũng c� thể diễn thuyết về đường đi của đạo cho người kh�c nghe. �� l� loại sa m�n đạt đạo v� c� thể n�i ra được.

+ Sao gọi l� nương v�o đạo?

�� l� kẻ nhớ nghĩ tự ph�ng thủ, si�ng năng học tập một mạch kh�ng thối lui, chăm chăm kh�ng m�i, lấy ph�p để tự nu�i sống. �� l� loại sa m�n nhờ biết nương theo đạo m� sanh sống.

+ Sao gọi l� l�m � uế đạo?

�� l� kẻ bu�ng lung t�m � theo dục lạc, ỷ lại v�o chủng t�nh, chuy�n l�m � uế đạo, bị ch�ng nghị luận, kh�ng t�n k�nh lời Phật, cũng kh�ng sợ tội. Hạng sa m�n n�y l�m � uế đạo.

Ph�m con người khi nghe thấy điều g� h�y đem so s�nh đạo, học theo bậc tr� giả, thanh tịnh như họ mới th�i. N�n biết ở trong đ� c� chơn c� ngụy c� thiện c� �c, kh�ng thể giống nhau, c�ng một loại. Người bất thiện sẽ bị c�c hiền giả ch� bai; Cho n�n trong luật của đức Phật gạt bỏ những kẻ �c ra ngo�i, th� như trong mạ l�a sanh ra cỏ, nếu kh�ng nhổ cỏ đi th� l�a bị tổn hại.

Thế gian c� rất nhiều hạng người n�y, trong th� �m l�ng uế trược, ngo�i th� in như người thanh tịnh. Nếu c� người biết phước, c� l�ng tin phụng sự đạo, th� rốt cuộc kh�ng bao giờ khởi t�m s�n hận với kẻ �c ấy. Người biết điều thiện, tu th�n, xa điều �c, trừ bỏ dục, nộ, si cho n�n được đắc đạo nhanh.

�ức Phật n�i như vậy xong, Thuần Vu mừng.�

H�́t Quy�̉n Thượng�� [ ^ V�̀ Tr�n ^ ]

KINH B�T N� HO�N
H�n dịch:�Kh�ng c� ghi t�n người dịch. Phụ lục s�ch của ��ng Tấn.

Việt dịch:�Th�ch Ch�nh Lạc

--- o0o ---

Quyển hạ

Bấy giờ �ức Phật bảo t�n gi� A Nan đồng đi đến th�n C�u Di, V�o trong th�nh Lạc Ba Tuần, đang đi nửa đường �ức Phật bị bệnh, to�n th�n đau đớn, Ng�i ngồi dưới gốc c�y, bảo hiền giả A Nan:

�H�y cầm b�t đến s�ng C�u Di m�c nước đem về đ�y!

T�n giả v�ng lời ra đi. Bấy giờ c� năm trăm cổ xe đang chạy ầm ầm tr�n gi�ng s�ng l�m cho nước bị đục. T�n giả A Nan lấy nước xong trở về bạch �ức Phật:

�Vừa rồi c� rất nhiều xe chạy qua l�m cho nước bị đục, chưa được trong, vậy Ng�i c� thể d�ng n� để tắm rửa. C� con s�ng Hy Li�n c�ch đ�y kh�ng xa, con sẽ đem nước về để Thế T�n uống.

�ức Phật lấy nước trong b�t rửa mặt v� rửa ch�n. Bấy giờ cơn đau của �ức Phật dịu bớt.

Sau một thời gian đại thần xứ Hoa Thị t�n l� Phước Kế từ xa tr�ng thấy đức Phật c�c căn vắng lặng, được định tịch tịnh, điều phục � v� thượng, nhan sắc hết sức quang minh rực rỡ, trong l�ng hoan hỷ, đến trước đảnh lễ đức Phật, rồi đứng qua một b�n. �ức Phật hỏi Phước Kế:

�Do đ�u m� ngươi được ph�p hỷ.

Thưa rằng:

�Do Tỳ kheo Lực Lam. Ng�y xưa con h�nh đạo thấy Lực Lam ngồi ở dưới một gốc c�y. Bấy giờ ở tr�n đường c� năm trăm cổ xe chạy qua, c� người đến sau, xuống xe hỏi Tỳ kheo:

�Ng�i c� thấy đo�n xe chạy ở trước chăng?

�Kh�ng thấy.

�Vậy Ng�i kh�ng nghe tiếng xe �?

�Kh�ng nghe.

�Khi đ� Ng�i ngủ �?

�Kh�ng ngủ, do v� ta đang suy nghĩ về đạo vậy.

Người ấy khen rằng:

�Tiếng xe chạy ầm ầm, thức nhưng vẫn kh�ng nghe, giữ t�m sao m� được chuy�n nhất như vậy, thật kh� c� người l�m được. Tiếng của năm trăm cỗ xe chạy qua m� c�n kh�ng nghe, h� lại c�n nghe tiếng kh�c sao?!

�ng liền c�ng dường vị ấy một tấm y vải nhuộm.

L�c ấy con nghe việc ấy, trong l�ng hết sức sung sướng liền được ph�p hỷ cho đến ng�y h�m nay.

�ức Phật hỏi Phước Kế:

�Ngươi xem tiếng sấm s�t ầm ầm dữ dội so với tiếng của 500 cổ xe chạy qua th� thế n�o?

�Cho d� c� 1.000 (một ng�n) cổ xe c�ng một l�c chạy thật nhanh, th� tiếng động ấy cũng kh�ng thể so với tiếng sấm s�t được.

�ức Phật n�i:

�Ng�y trước, c� một thời ta du h�a ở A Trầm, h�m đ� v�o l�c nửa trưa, trời đổ mưa to, sấm s�t dữ dội, l�m chết hết 4 con tr�u v� hai anh em người đi c�y. Thi�n hạ x�m tới chật n�ch để xem. L�c ấy ta ở trong �ịnh- Gi�c- �, đang thong thả đi kinh h�nh, c� một người đến, c�i đầu đảnh lễ, rồi đi theo ta. Ta hỏi:

�Người ta l�m g� đ�ng vậy?

�Vừa rồi trời sấm s�t, đ�nh chết bốn con tr�u v� hai anh em người đi c�y, vậy thế t�n kh�ng nghe sao?

�Kh�ng nghe.

�L�c đ� ng�i ngủ �?

�Kh�ng ngủ. Tự ta trong Tam muội vậy.

Người ấy khen ngợi n�i:

��t nghe c� người định như đức Phật. Tiếng sấm s�t vang rền trời đất, nhưng Ng�i đ� được định tịch lặng m� kh�ng nghe sao? Người đ� trong l�ng hoan hỷ cũng được ph�p hỷ.

Phước Kế t�n th�n rằng:

�Gặp Phật, xem thấy Phật ,

Ai m� kh�ng hoan hỷ,

Phước nguyện c�ng gặp thời,

Khiến con được ph�p lợi.

�ức Phật đ�p lại b�i tụng rằng:

�Người mến ph�p ngủ y�n,

Hoan hỷ, t�m thanh tịnh,

Chơn nh�n đ� thuyết ph�p,

Bậc hiền thường l�m theo,

Ph�p che chở người tu,

Như mưa l�m c�y tốt.

Khi ấy �ại thần ra lệnh cho người hầu trở về lấy tấm giạ bằng v�ng mới dệt d�ng l�n đức Phật thưa rằng:

�Con biết �ức Phật kh�ng d�ng thứ n�y, nhưng mong Ng�i thương x�t nhận cho.

�ức Phật nhận tấm giạ rồi thuyết ph�p, ch�nh h�a nhiều điều căn bản. Phước Kế tr�nh qua một b�n thưa rằng:

�Kể từ ng�y h�m nay, con đ�ch th�n tự quy y Phật, tự quy y đạo ph�p, tự quy y Th�nh ch�ng, thọ giới của Th�nh T�n, th�n kh�ng s�t sanh, kh�ng dối lấy của người, kh�ng d�m dật, kh�ng lừa dối t� ngụy, kh�ng uống rượu, kh�ng ăn thịt, kh�ng vi phạm những giới ấy. V� việc nước đa đoan vậy con xin kiếu từ trở về.

�ng liền lạy dưới ch�n đức Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi đi ra.

�ức Phật bảo hiền giả A Nan lấy tấm giạ dệt bằng v�ng của Phước Kế đem đến. T�n giả v�ng lời d�ng l�n, đức Phật mặc v�o người. T�n giả A Nan thấy đức Phật nhan sắc s�ng ngời, h�n hoan ch�i lọi, giống sắc v�ng t�a, quỳ d�i thưa rằng:

�Từ khi con được l�m thị giả đến nay hơn hai mươi năm, nhưng chưa l�c n�o thấy nhan sắc của đức Phật quang minh rực rỡ như h�m nay. Con kh�ng r� đ� l� � g�?

�ức Phật dạy:

�N�y A Nan! C� hai nguy�n nh�n l�m cho sắc của đức Phật s�ng rạng. Những g� l� hai? - �� l� l�c đầu đ�m đức Phật được đạo chơn ch�nh v� thượng, vi diệu ch�nh gi�c v� đến sau đ�m khi Ng�i xả bỏ tuổi thọ c�n lại, t�m v� vi để diệt độ. Nay nữa đ�m n�y ta sẽ B�t- N�- Ho�n, cho n�n nhan sắc ph�t ra �nh s�ng.

T�n giả A Nan k�u kh�c thưa rằng:

��ức Phật nhập Niết-b�n sao m� nhanh qu�. Con mắt của thế gian tắt mất, sao m� nhanh thế.

Bấy giờ đức Phật bảo Hiền giả A Nan đi đến s�ng Hi Li�n. �ức Phật đến b�n bờ s�ng cởi bỏ y phục lội v�o nước, tay n�ng y, tự tắm rửa th�n thể, rồi qua đứng ở bờ b�n kia, sửa lại y phục, bảo t�n giả A Nan:

�Buổi s�ng ta thọ thực ở nh� đệ tử Thuần, buổi tối sẽ diệt độ. Ngươi h�y giải th�ch cho � của Thuần r� : ��ức Phật ăn cơm ở nh� của ngươi, tối nay Ng�i sẽ diệt độ. Thi�n hạ c� hai điều kh� gặp; nếu được gặp m� đ�ch th�n c�ng dường liền giải trừ hết nghi, sợ, lại c� quả b�o chơn ch�nh. Những g� l� hai? -1/ Nếu c�ng dường trai phạn, nhờ bữa cơm đ� Ng�i được kh� lực th�nh bậc v� thượng ch�nh chơn, cho đến ch� th�nh. 2/ Nếu c�ng dường trai phạn, sau bữa cơm đ� Ng�i xả bỏ tuổi thọ, t�m v� vi m� diệt độ. Nay Thuần đ� c�ng trai phạn cho đức Phật �ng sẽ được trường thọ, được v� dục, được đại phước, được hết sức t�n qu�, được l�m quan vi�n, sau khi mạng chung được sanh l�n trời, được năm thứ phước đ�. H�y bảo Thuần chớ buồn, phải n�n vui mừng. Người c�ng dường trai phạn cho đức Phật một lần l� được nhiều phước b�o. Cho n�n biết rằng đối với Phật kh�ng thể kh�ng cung k�nh, đối với kinh ph�p kh�ng thể kh�ng học, đối với Th�nh ch�ng kh�ng thể kh�ng t�n thờ.

T�n giả A Nan bạch đức Phật:

�Tỳ kheo Như Di�n t�nh t�nh xấu �c, n�ng nảy, th�ch mắng chửi, n�i nhiều, sau khi Phật N�-Ho�n rồi đối trị hạng người ấy như thế n�o?

�ức Phật bảo t�n giả A Nan:

�Sau khi ta nhập N�- ho�n rồi đối với Tỳ kheo hung �c phải phạt bằng ph�p Phạm- ��n (mặc tẩn), bảo đại ch�ng h�y im lặng l�nh đi, đừng n�i chuyện với kẻ ấy, kẻ ấy sẽ thấy xấu hổ m� tự cải hối.

Bấy giờ đức Phật bảo Hiền giả A Nan:

�H�y tr�i giường gối, lưng ta đau nhức.

T�n giả liền tr�i giường gối. �ức Phật nằm nghi�ng về h�ng b�n hữu, hai ch�n chồng l�n nhau, tư duy về đạo tr� tuệ chơn ch�nh. Khi ấy đức Phật bảo hiền giả A Nan:

�H�y n�n n�i về bảy gi�c �.

T�n giả A Nan thưa:

�Dạ v�ng, ng�y xưa con theo Phật được nghe:

1.- Gi�c của ch� niệm, đức Phật d�ng tự gi�c th�nh bậc th�nh tối thượng, nương v�o v� vi, đ�nh chỉ, kh�ng d�m, bỏ � t�n loạn.

2.- Gi�c của ph�p giải. �ức Phật d�ng tự gi�c th�nh bậc th�nh tối thượng, nương v�o v� vi, đ�nh chỉ kh�ng d�m, bỏ � t�n loạn.

3.- Gi�c của tinh tấn, Phật d�ng tự gi�c th�nh bậc th�nh tối thượng, nương v�o v� vi đ�nh chỉ kh�ng d�m, bỏ � t�n loạn.

4.- Gi�c của �i hỷ. Phật d�ng tự gi�c th�nh bậc th�nh tối thượng, nương v�o v� vi, đ�nh chỉ kh�ng d�m, bỏ � t�n loạn.

5.- Gi�c của Nhất hướng. Phật d�ng tự gi�c th�nh bậc th�nh tối thượng, nương v�o v� vi, đ�nh chỉ kh�ng d�m, bỏ � t�n loạn.

6.- Gi�c của Duy định. Phật d�ng tự gi�c th�nh bậc th�nh tối thượng, nương v�o v� vi đ�nh chỉ kh�ng d�m, bỏ � t�n loạn.

7.- Gi�c của h�nh hộ. Phật d�ng tự gi�c th�nh bậc th�nh tối thượng, nương v�o v� vi, bỏ � t�n loạn

�ức Phật n�i:

�A Nan đ� c� thể n�i được như thế, vậy phải n�n tinh tấn.

Thưa rằng:

�Xin v�ng, con đ� n�i được, vậy con sẽ tinh tấn.

�Như vậy, n�y A nan! Người nổi lực tu h�nh sẽ mau đắc đạo.

�ức phật đứng dậy khỏi chỗ ngồi, tư duy về ph�p l�, c� Tỳ kheo n�i b�i tụng rằng:

�Từ đức Phật, h�a cam lồ,

Nhanh như vang, đệ tử thưa:

Dạy đều n�y khuy�n hậu học,

Thất gi�c � hỏi th�nh hiền,

Nhờ Phật dạy con mới hiểu,

Hạnh thanh bạch, kh�ng tỳ vết,

Học phải biết, niệm ch�nh ch�,

Si�ng th�m nhập ph�p �i hỷ,

Phải chuy�n nhất giữ định �,

Hiểu như ph�p l� tr� tịnh,

Người nhanh tr� n�n nghe đ�y,

Biết tưởng nhỏ trừ t� �,

Bậc nhanh tr� l� ph�p vương,

C� đạo b�u do từ đ�y,

Bậc như vậy c�n nghe ph�p,

Huống ph�m phu m� kh�ng nghe?!

Thượng thủ t�i, dạy đệ tử.

�ến hỏi mau, nghe lời chơn,

Nơi Th�nh Triết, c�n kh�ng ch�n

Huống người kh�c, lại kh�ng nghe.

Nếu qu� khứ, nghe đạo nhiều,

Nghĩ chuyện g�, t�m kh�c thường,

Vị ấy l�m, kh�ng �i hỷ

Lời Phật dạy, kh�ng nghĩ bậy.

Người �i hỷ chuy�n nghe ph�p,

V� v� vi, t�m vắng lặng,

�� ch�nh định, kh�ng nghe tưởng,

�� gọi l� ph�p giải gi�c,

Diệt c�c h�nh, tr� thuần thục,

Tự quy y, Tam Thế t�n,

Cầu tất cả Nh�n, Thi�n, Thần,

Học t�m từ, chơn đại - đạo,

Nay Th�nh sư đa diệt độ,

C�c hiền giả tiếp tục dạy,

T�y thời giảng tụng ph�p �m,

Mong Thần cốt (x� lợi) gi�p gi�o h�a.

Bấy giờ đức Phật bảo hiền giả A Nan:

�Ngươi h�y đến giữa hai c�y Song - thọ ở T� Li�n, treo giường bằng d�y, đầu quay về hướng bắc, v�o l�c nữa đ�m h�m nay ta sẽ diệt độ.

T�n giả thọ gi�o liền l�m như lời Phật dạy, rồi trở về thưa với đức Phật l� đ� l�m xong. �ức Phật đến Song-thọ, nằm l�n giường bằng d�y, h�ng nghi�n về ph�a hữu. T�n giả A Nan đứng ở sau giường, gục đầu m� kh�c, tức tối thở d�i thưa rằng:

��ức Phật nhập Niết-b�n sao m� nhanh qu�, con mắt của thế gian sao m� tắt nhanh thế?! C�c đồng bạn của con từ bốn phương về, l� muốn được thấy Phật, vậy l� tuyệt vọng sao?! Kh� m� được thấy lại Phật! Kh� m� được hầu hạ lại Phật! �ến m� kh�ng thấy Ng�i, họ sẽ buồn tủi. Sao l�ng con buồn qu�!!!

�ức Phật hỏi Tỳ kheo:

�T�n giả A Nan đang l�m g�?

�T�n giả đang đứng ph�a sau buồn kh�c.

�ức Phật bảo T�n giả A Nan:

�Ngươi chớ kh�c l�c. V� sao? Từ l�c ngươi hầu Phật cho tới nay, th�n h�nh thường từ bi, khẩu h�nh cũng từ bi, � h�nh cũng từ bi, rộng lượng để ban bố sự an lạc, � nghĩ suy x�t r� r�ng, c� t�m với đức Phật . Tuy c�c thị giả của Phật ở qu� khứ, c� hết l�ng c�ng dường cũng kh�ng hơn ngươi; C�c thị giả ở đương lai v� thị giả của Phật ở đời hiện tại d� c� hết l�ng c�ng dường cũng kh�ng thể hơn ngươi, V� sao? - V� ngươi đ� hiểu r� � của Phật n�n biết l�c n�o l� th�ch nghi. Nếu c� ch�ng Tỳ kheo mỗi khi yết kiến đức Phật, ngươi cho v�o yết kiến lu�n lu�n đ�ng l�c. Nếu c� Tỳ kheo ni v� ch�ng Thanh-t�n-sĩ, thanh-t�n-nữ mỗi khi đến yết kiến đức Phật ngươi cũng cho v�o yết kiến đ�ng l�c, mỗi khi ch�ng dị học v� c�c Phạm Ch�, cư sĩ, đến để thưa hỏi, l�c ngươi cho v�o yết kiến thường đ�ng thời nghi. �ức Phật bảo c�c Tỳ kheo:

�Bậc t�n qu� nhất của thi�n hạ đ� l� chuyển lu�n Th�nh-vương. Vua c� bốn đức tự nhi�n kh� ai b� kịp. Những g� l� bốn?

+ Nếu l�c c�c Vua S�t Lợi của c�c nước chư hầu đến để th�n cận chầu vua, Th�nh vương hoan hỷ thuyết ph�p cho họ nghe, l�m cho tất cả đều th�ch lắng nghe, v�ng lời phụng h�nh. �� l� đức thứ nhất.

+ Nếu c�c người Phạm Ch� thờ đạo đ�ch th�n đến chầu vua, Ng�i hoan hỷ xuất hiện, thuyết ph�p cho họ nghe, l� cho họ đều ưa th�ch lắng nghe, v�ng lời phụng h�nh. �� l� đức thứ hai.

+ Nếu c� c�c người L� gia cư sĩ đ�ch th�n đến để chầu vua, Ng�i hoan hỷ xuất hiện, thuyết ph�p cho họ nghe, l�m cho họ đều ưa th�ch lắng nghe, v�ng lời phụng h�nh. �� l� đức thứ ba.

+ Nếu c� người Nho-l�m dị học đ�ch th�n đến để chầu vua, Th�nh vương liền xuất hiện, thuyết ph�p cho họ nghe, l�m cho họ đều ưa th�ch lắng nghe, v�ng lời phụng h�nh. �� l� đức thứ tư.

Lại nữa, n�y Tỳ kheo! Hiền giả A Nan cũng c� bốn đức tốt đẹp kh� ai b� kịp. Những g� l� bốn ?

+ Nếu c�c Tỳ kheo đến chỗ t�n giả A Nan, t�n giả liền hoan hỷ c�ng họ tương kiến, thuyết kinh ph�p cho họ nghe, kh�ng ai m� kh�ng được khai mở, ưa th�ch thọ gi�o phụng h�nh. C�c Tỳ kheo ni, c�c thanh-t�n-sĩ đến chỗ t�n giả A Nan, t�n giả liền hoan hỷ c�ng họ tương kiến, thuyết kinh ph�p cho họ nghe, l�m cho kh�ng ai m� kh�ng được khai mở, ưa th�ch thọ tr� phụng h�nh. �� l� đức thứ nhất trong bốn đức của t�n giả. Hiền giả A Nan v� c�c Tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Thanh t�n sĩ, Thanh t�n nữ, l�c thuyết kinh ph�p, t�m v� lời đều đoan ch�nh, kh�ng c� hai �, l�m cho người nghe cung k�nh, im lặng nghe. Nhờ im lặng cho n�n t�n giả A Nan nhớ rộng, kh�ng qu�n kh�ng qu�n mất th�nh l�nh. �� l� đức t�nh thứ hai trong bốn đức của t�n giả.

Lại c� bốn ch�ng hoặc c�c Tỳ kheo, c�c Tỳ kheo ni, c�c Thanh-t�n-sĩ, c�c Thanh-t�n-nữ, c� người kh�ng hiểu nghĩa của kinh v� ph�p luật, đều đến hỏi t�n giả A Nan. T�n giả A Nan liền ph�n biệt thuyết, l�m cho họ đều được hiểu r�. Sau khi ra về kh�ng ai m� kh�ng khen ngợi t�n giả A Nan. �� l� đức thứ ba trong bốn đức của t�n giả.

Lại c� bốn ch�ng, đức Phật đ� n�i mười hai bộ kinh, hiền giả A Nan đều đọc tụng nhớ biết, truyền n�i lại cho bốn ch�ng đệ tử như t�n giả được nghe, kh�ng c� th�m bớt, cũng chưa từng ch�n mỏi. �� l� đức thứ tư trong bốn đức của t�n giả A Nan, kh� ai b� kịp, thế gian hy hữu.

Bấy giờ c� H�a Tỳ kheo đang đứng trước đức Phật. �ức Phật bảo:

�N�y Tỳ kheo! H�y tr�nh đi, đừng đứng trước ta.

Hiền giả A Nan bạch đức Phật:

�Con được hầu hạ đức Thế T�n hai mươi lăm năm, nhưng chưa thấy c� Tỳ kheo n�o như vậy, kh�ng hỏi � con m� lại đi thẳng đến trước.

�ức Phật bảo:

�N�y A Nan! �� l� H�a- Tỳ kheo vậy. V� trong nhiều kiếp vị ấy l� �ại- T�n- Thi�n tr� Thần- diệu c� oai đức, đ� trừ sạch buồn lo, biết đức Phật nữa đ�m h�m nay sẽ nhập Niết- b�n, cho n�n mới đến đ�y. V� từ nay về sau vĩnh viễn kh�ng thấy đức Phật nữa.

T�n giả A Nan thưa rằng:

�Chỉ c� một vị Trời n�y biết đức Phật sắp diệt độ sao?

�ức Phật đ�p:

�Từ ��ng, T�y, Nam, Bắc, chu vi 480 dặm (bốn trăm t�m mươi dặm) của th�nh C�u Di, Chư Thi�n đứng chật cả hư kh�ng, đều buồn than, bối rối kh�ng an, trong t�m họ nghĩ rằng:

��ức Phật diệt độ sao m� nhanh qu�!

Hiền giả A Nan thưa đức Phật rằng:

�Gần hai b�n đ�y c� c�c nước lớn như: Văn Vật, Vương X�, M�n La, Duy Da, tại sao đức Phật kh�ng ở những chỗ ấy m� nhập Niết- b�n m� lại ở chỗ th�nh nhỏ th� lậu thấp b� n�y?!

�ức Phật bảo:

�N�y A Nan! �ừng gọi th�nh n�y l� th� lậu thấp b�. V� sao? - Ng�y xưa nước n�y t�n l� C�u Na Việt, l� kinh đ� của �ại vương, th�nh d�i 480 dặm, rộng 280 dặm, trang nghi�m đẹp như tranh vẽ, c� bảy lớp tường th�nh, dưới nền c� bốn tầng, cao t�m tầm, b�n tr�n rộng ba tầm, đều l�m bằng ho�ng kim, bạch ng�n, thủy tinh, lưu ly, d�ng bốn thứ b�u l�m ng�i tr�n tường c� xếp nhiều tường ngắn đi�u khắc, chạm trỗ, dưới đất th� l�t gạch nung, v� ph�ng ốc của nh�n d�n đều do bốn b�u tạo th�nh, dọc theo đường đi tự nhi�n sanh trưởng nhiều c�y mọc san s�t với nhau. C�y cũng bằng bốn b�u. C�y bằng v�ng th� l�, hoa, quả bằng bạc. C�y bằng bạc th� l� hoa, quả bằng v�ng. C�y bằng lưu ly, thủy tinh cũng giống như vậy. Gi� hiu hiu thổi l�m c�y lay động thường ph�t ra năm thứ �m thanh, �m thanh ấy từ bi mềm mại, như năm d�y đ�n cầm rung l�n. Ở giữa h�ng c�y c� ao tắm, b�n bờ ao c� l�t ng�i, c�c bờ để đi bộ nối tiếp nhau, b�n trong c� bốn đ�i b�u, bực thềm của đ�i c� h�ng lan can. V�ch tường, giường, ghế trong nh� tất cả đều l�m bằng bốn b�u. Trong ao thường c� hoa sen đủ m�u, Thanh- li�n-c�u-b�t, Tử-li�n-c�u-điềm, Ho�ng-li�n-văn- na, Hồng- li�n- ph�- dung, nh�n bốn b�n đều thẳng h�ng. Hai b�n đường đi lại c� bảy thứ hoa lạ, m�i hương thơm ng�t, thường sanh trong m�a ��ng, m�a Hạ, c� năm m�u rực rỡ. Trong nước thường nghe mười ba loại tiếng: Tiếng voi, tiếng ngựa, tiếng tr�u, tiếng xe, tiếng loa, tiếng chu�ng, tiếng kinh, tiếng trống, tiếng m�a, tiếng ca, tiếng đ�n tiếng nhạc, tiếng ca tụng nh�n nghĩa, tiếng t�n th�n những hạnh cao qu� của đức Phật.

�Bấy giờ c� chuyển lu�n Th�nh vương t�n l� �ại Kho�i Kiến, l�m vua bốn ch�u thi�n hạ, lấy ch�nh ph�p để trị d�n, c� bảy b�u tự nhi�n: 1/ Kim lu�n b�u. 2/ Bạch tượng b�u. 3/ Cam m� b�u. 4/ Thần ch�u b�u. 5/ Ngọc nữ b�u. 6/ L� gia b�u. 7/ Th�nh đạo b�u.

Vua c� bốn thần đức. L�c c�n nhỏ, t�m vạn bốn ng�n năm l�c l�m th�i tử t�m vạn bốn ng�n năm, l�c l�m Chuyển lu�n vương t�m vạn bốn ng�n năm, l�c bỏ thế gian mặc ph�p y t�m vạn bốn ng�n năm, tuổi thọ của vua l� ba mươi ba vạn s�u ng�n năm. �� l� thần đức thứ nhất của Vua. Ng�y c� thể phi h�nh, chu du bốn ch�u thi�n hạ, bảy b�u t�y t�ng, c�ng c�c quan vi�n. �� l� thần đức thứ hai của vua. Ng�i c� sắc đẹp đoan ch�nh, khỏe mạnh �t bệnh, trong th�n điều h�a, kh�ng lạnh, kh�ng n�ng. �� l� thần đức thứ ba của vua. Ng�i c� oai thần th� thắng, t�m thường hiền h�a vui vẻ, thấy r� ch�nh đạo, lấy ch�nh ph�p gi�o h�a nh�n d�n. �� l� thần đức thứ tư của vua.

Mỗi lần nh� vua đi dạo, Ng�i bố th� để tạo th�m phước, đ�p ứng những mong muốn của con người, ai xin nước uống th� cho uống, ai cầu thức ăn th� cho ăn, ai cầu �o quần xe ngựa, hương hoa tiền bạc ch�u b�u, ng�i đều cho tất cả. Ng�i thương y�u người, vật như cha mẹ thương y�u con. Sĩ d�n k�nh mến vua như con k�nh mến cha. Mỗi khi vua đi dạo, bảo người đ�nh xe đi từ từ để cho sĩ d�n ở trong nước được nh�n vua l�u hơn. Thể t�nh của vua th� thuần hậu nh�n từ, bốn phương th� th�i b�nh; �� ch�nh l� c�i đức c�ng tột của Vua vậy.

�Nh� vua thống l�nh c�c nước c� đến t�m vạn bốn ng�n. C�c tiểu vương mỗi lần v�o chầu vua, khi ấy Vua �ại Kho�i Kiến đều mời l�n điện, hoan hỷ an ủi, n�i ch�nh ph�p cho họ nghe, hỏi họ trong nước c� thiếu thốn g� kh�ng?

�C�c tiểu vương thưa rằng:

- Nhờ thọ �n nặng của Thi�n vương, n�n đất nước ch�ng thần tự thấy đầy đủ điều vui sướng.

�Nh� vua lại bảo sứ giả:

�C�c ngươi h�y sửa sang lại cung điện của m�nh như cung điện của ta vậy, lấy ch�nh ph�p gi�o h�a nh�n d�n, chớ l�m khổ d�n của Trời. Ng�i lại ban bố cho c�c Tiểu vương �o m�o, gi�y d�p, xe cộ, bảo vật. C�c tiểu vương thọ nhận lời dạy bảo của nh� vua rồi c�o từ lui ra, ai nấy cũng đều hoan hỷ.

Bấy giờ �ại vương sửa lại ph�p điện, d�i bốn mươi dặm, c� bốn tầng cấp bậc, tất cả đều l�m bằng Ho�ng Kim, Bạch Ng�n, Thủy Tinh, Lưu Ly. Nh�, tường, lan can, c�y trụ cầu, x� ngang g�c tr�n cửa, trụ tr�n c�y vu�ng, c�i x� ngắn, c�y đ�n d�ng dưới m�i hi�n che từ tr�n xuống dưới, giường t�a, ghế, chiếu đều l�m bằng bốn b�u.

Lại ở tr�n Ph�p- điện c� t�m mươi bốn ng�n giao lộ, xe cộ, nh� g�c đều b�y ra như sao Bắc- đẩu, c� gi�t v�ng ở khoảng trống giao nhau, ở trước b�y ra c�i bệ bằng bạc. Hễ nh� g�c bằng bạc th� bệ bằng v�ng, nh� g�c thủy tinh, lưu ly th� cấp bậc cũng lại như vậy. Ở giữa giao lộ th� treo hoa kết quả, bốn b�u xen lẫn che ở tr�n trướng, do v�ng bạc dệt th�nh, nhung đỏ dệt bằng l�ng th� m�u sắc rực rỡ, bốn g�c th� l�m bằng san h�, ở trong giao lộ th� d�ng bốn b�u, ri�ng ở tr�n điện, bốn mặt điện đều c� ao tắm, tất cả vu�ng vức 1 do di�n.

Trong ao Hiệp Tr� sanh ra nhiều c�y L�m- Thọ, c� 8 vạn bốn ng�n gốc, cao 1 do di�n, mọc dọc theo c�c giao lộ.

Mỗi lần �ại Vương đi dạo, th� Ng�i d�ng xe voi. Khi đ�, Vua Kho�i Kiến d�ng những vật sở hữu của Ng�i để l�m phước đối với d�n ch�ng. Buổi s�ng Ng�i mời c�c sa m�n Phạm l�n tr�n điện để thọ thực. Nh� Vua tự suy nghĩ: � Ng�y th�ng tr�i mau m� ta sắp gi� rồi, ta đang d�ng 5 thứ dục n�y, l�m c�c thứ như nh� b�u... Ta h�y kiềm chế l�ng dục tự th�n, tu hạnh thanh tịnh �. Nh� vua chỉ đi với thị giả, l�n Ph�p- điện, đi v�o giao lộ bằng v�ng, ngồi tr�n ngự s�ng bằng bạc, tư duy rằng: � Thi�n hạ tham d�m v� độ, đ� c� sanh th� chắn chắc phải c� tử, h�nh h�i rồi trở về với đất bụi. Tất cả vạn vật thảy đều v� thường. Nh� vua đứng dậy, đi v�o giao lộ bằng bạc, ngồi tr�n giường bằng v�ng, suy nghĩ: Hễ c� hội hiệp, th� phải c� biệt ly, luyến �i h�m mộ chỉ v� �ch m� th�i. H�y xả bỏ �n �i, tịnh tu phạm hạnh �. Xong, nh� vua đứng dậy đi v�o giao lộ bằng thủy tinh, ngồi tr�n giường bằng lưu ly, tự suy nghĩ: � Ta chiến đấu c�ng với c�i gi�, c�i bệnh, c�i chết, sửa t�m, đổi thay h�nh động, để trừ bỏ d�m, nộ, si, tư duy về đạo v� vi. Rồi nh� vua lại đứng dậy đi v�o giao lộ lưu ly, ngồi tr�n giường bằng thủy tinh chuy�n t�m tinh tấn tư duy, để trừ bỏ ph�p �c, tham dục của thế gian, suy tư về đạo V�- vi, Ng�i giữ t�m thanh tịnh, th�nh hạnh Nhất thiền, như vậy thật l�u, bao tr�m tất cả.

Bấy giờ 8 vạn bốn ng�n ngọc nữ c�ng thưa với Ngọc nữ b�u đệ nhất rằng:

�Thi�n Hậu biết cho, ch�ng t�i nghe tiếng, nhưng chưa được th�n cận đứng hầu, tỏ t�nh cung k�nh đức vua, ch�ng t�i muốn được b�i kiến.

��p rằng:

�C�c em h�y trở về tự trang điềm, ch�ng ta đồng đến b�i kiến.

B� liền bảo Th�nh đạo rằng: � Chị em phụ nữ ch�ng ta đ� từ l�u rồi chưa được th�n cận hầu hạ để tỏ l�ng k�nh ngưỡng, nay chị em ch�ng ta thảy đều muốn b�i kiến đức vua �. �ạo thần liền sửa soạn 8 vạn bốn ng�n thớt voi, trang sức bằng chiến gi�p da t� ngưu l�t v�ng, d�y cương bằng bảo ch�u l� con bạch tượng vương c� l�ng đu�i d�i m�u đỏ l� thứ nhất, 8 vạn bốn ng�n con ngựa trang sức bằng chiến gi�p, da t� ngưu l�t v�ng, d�y cương bằng ngọc b�u, chỉ c� con Lực M� Vương th�n n� m�u xanh biếc, đu�i d�i m�u đỏ t�a l� thứ nhất. 8 vạn bốn ng�n cổ xe, d�ng chiến gi�p da t� ngưu bao phủ, trang sức bằng bốn b�u, nhưng Th�nh- đạo- Thần l� thứ nhất. C� 8 vạn bốn ng�n người nữ, mỗi người nữ ngồi một xe, nhưng Ngọc- nữ ngọc nữ b�u l� thứ nhất. C�c ngọc nữ đi theo sau, đến Ph�p điện th� xuống xe.

�Qu�n hầu thưa với đức vua rằng:

�C�c voi, ngựa, xe cộ, phu nh�n v� tiểu vương đều muốn đến b�i yết nh� vua.

Nh� vua ra lệnh qu�n hầu h�y trải giường ở dưới điện. Vua đi xuống Ph�p- điện, thấy t�m vạn bốn ng�n người nữ, trang sức lộng lẫy. Khi ấy mọi người đều trầm trồ khen rằng: � Thật l� kh�ng c� b�t mực n�o diễn tả vẻ đẹp của c�c người nữ gi�ng vua ch�a, chỉ c� họ mới tuyệt đẹp như vậy.

Ngọc nữ thưa:

�Ch�ng t�i c�ch vua đ� l�u, kh�ng được th�n cận để hầu hạ, cho n�n mới trang điểm y phục đến đ�y, mong được b�i kiến vua.

Khi ấy, đức vua đang ngồi, c�c người nữ đều đến ph�a trước, c�i lại xong rồi ngồi qua một b�n. Ngọc nữ b�u đến trước đức vua thưa:

�Nay đ�y tất cả voi, ngựa, xe, ngọc nữ, tiểu vương l� sở hữu của vua, mong Thi�n Vương để � lưu t�m m� h�n hoan vui sướng. Lại trong t�m vạn bốn ng�n nước th� Thi�n vương l� đứng đầu, t�m vạn bốn ng�n nh� g�c th� nh� g�c �ại- ch�nh l� đứng đầu, mong Thi�n vương lưu t�m để nu�i dưỡng t�nh mạng.

�ức vua đ�p:

�N�y c�c em! Sở dĩ ta ng�y đ�m kiểm th�c bản th�n, ch�nh t�m, h�nh từ l� chỉ muốn xa l�a c�i tham dục n�y th�i. V� sao? - V� t�nh tật đố của người nữ l�m hại đến th�n ta. Cho n�n ta bỏ dục để xa l�a lỗi lầm n�y.

Ngọc Nữ b�u rơi lệ thưa rằng:

�N�y Thi�n Vương! V� sao ri�ng vua cắt bỏ �i dục? Gọi ch�ng t�i l� c�c em? L�a bỏ �n t�nh, l�m tuyệt vọng c�c người nữ? Ch�ng t�i muốn biết Thi�n Vương giữ giới, ch�nh t�m, h�nh từ l� để l�m g�? Ch�ng t�i cũng nguyện c�ng nhau đốc th�c tu theo vua .

�ức vua đ�p:

�T�m từ, hạnh ch�nh th� kh�ng rớt v�o c�c hữu lậu, vứt bỏ dục lạc, tu đức để giữ sự thanh tịnh, v� nghĩ rằng sự sống ng�y c�ng r�t ngắn m� mạng người th� qua mau, người v� vật đều phi thường, chỉ c� đạo mới l� chơn thật. Do đ� ta đối với c�c thứ voi, ngựa, xe, nh�, quốc độ, tiểu vương, phụ nữ �i dục, xa l�a tất cả, kh�ng c�n tr�i buộc t�m � ta nữa; Nếu ai muốn thương th�n m�nh h�y xem giữa đất trời n�y hễ kh�ng sanh th� kh�ng tử. Vậy c�c em h�y n�n giữ t�m chơn ch�nh, h�nh từ bi, đừng n�n ph�ng t�ng t�m, đọa lạc v�o c�c lậu.

Ngọc Nữ b�u rơi nước mắt thưa rằng:

�Nay Thi�n Vương đ� kiểm th�c th�n m�nh, kh�ng muốn rơi v�o c�c lậu, v� Ng�i nghĩ rằng sự sống ng�y c�ng r�t ngắn, m� mạng người th� qua mau, vậy n�n ở ẩn lo cho th�n, ph�ng thủ, tu hạnh thanh tịnh. Do suy biết, con người v� vạn vật, hễ kh�ng sanh th� kh�ng tử, n�n xa l�a sở hữu, để t�m � kh�ng � uế, ch�ng em nguyện thờ giới s�ng suốt ấy kh�ng bao giờ d�m qu�n.

�ức vua d�ng t�m từ đ�p tạ c�c người nữ, rồi b�o họ lui ra. Ng�i l�n Ph�p- điện v�o giao lộ bằng v�ng, ngồi suy niệm về t�m từ, qu�n hết tất cả những o�n hận, kh�ng c�n t�m ganh tỵ độc �c, tiến l�n suy tư về đại đạo, v� lượng đức hạnh, l�ng từ r�i khắp thế gian, để tự m�nh thức tĩnh, kiểm th�c Ng�i lại đứng dậy đi v�o giao lộ bằng bạc ngồi suy niệm về t�m bi, qu�n hết sự o�n hận, kh�ng c�n tật đố hung �c, tiến l�n suy tư về đại đạo, v� lượng đức hạnh, l�ng bi r�i khắp thế gian, để tự kiểm th�c thức tĩnh. Ng�i lại đứng dậy đi v�o giao lộ bằng thủy tinh, ngồi suy niệm về t�m hỷ qu�n hết tất cả những o�n hận, kh�ng c�n tật đố hung �c, tiến l�n suy tư về đại đạo, d�ng v� lượng đức hạnh, l�ng từ tung r�i khắp thế gian, để tự kiểm th�c v� thức tĩnh. Ng�i lại đứng l�n đi v�o giao lộ bằng lưu ly, ngồi suy niệm về sự ph�ng hộ t�m, qu�n hết những o�n hận, kh�ng c�n t�m tật đố hung �c, tiến l�n suy tư đại đạo, d�ng v� lượng đức hạnh muốn che chở tất cả, để tự kiểm th�c thức tĩnh.

Nhờ thực h�nh tư duy bốn đại phạm hạnh n�y n�n bỏ được t�m �i dục, tu nhiều hạnh thanh tịnh. Nh� vua thực h�nh như vậy, n�n liền được tự tại, l�c chết được an ổn, th�n kh�ng đau khổ, giống như lực sĩ, trong khoảng thời gian một bữa ăn ngon, thần hồn đ� sanh l�n c�i phạm thi�n thứ bảy.

Vua chuyển Lu�n �ại Kho�i Kiến l�c ấy ch�nh l� th�n của ta l�c xưa vậy.

Như vậy, n�y A Nan! Ai c� thể biết được điều n�y, kiếp trước của ta l� chuyển lu�n vương, c� bảy b�u tự nhi�n thực h�nh ch�nh ph�p, c� bốn đức, thường kh�ng tham.

Bấy giờ b�n th�nh C�u Di, trải ra t�m bốn mươi dặm đều ở trong th�nh của Thi�n Vương. Thời trước của ta lại l�m Vua S�t Lợi, đ� 6 lần bỏ th�n trong đất n�y v� nay nữa l� lần thứ bảy. Nay ta được th�nh Phật, đ� đoạn trừ sanh tử, từ nay về sau, kh�ng c�n tạo th�n nữa. Ta cũng đối với tất cả (ch�ng sanh) đều đ� h�a độ xong. Ta hiện ở phương ��ng, phương Nam, phương T�y, phương Bắc, t�y phương m� gi�o h�a. Sau ba th�ng nữa, ta cũng để xương cốt nơi đ�y.

Hiền giả A Nan thưa đức Phật:

�Sau khi Phật diệt độ, phải l�m ph�p tẩn t�ng như thế n�o?

�ức Phật dạy: ��

�Ngươi h�y im lặng. C�c phạm ch� cư sĩ sẽ tự vui th�ch lo việc ấy.

Lại hỏi:

�C�c phạm ch� cư sĩ sẽ tẩn t�ng bằng c�ch n�o?

�ức phật dạy:

�H�y l�m theo phương ph�p tẩn t�ng của Chuyển lu�n vương. H�y d�ng lụa Kiếp Ba mới quấn quanh th�n thể rồi lấy năm trăm xấp giạ tiếp tục quấn l�n tr�n, đặt v�o kim quan, rưới dầu m�, l�m chất dấu thấm đều xong n�ng kim quan l�n đặt v�o trong c�i qu�ch lớn bằng sắt. Lấy c�c thứ hương (gỗ) Chất l�n tr�n m� x� duy (Tr� tỳ) rồi th�u x� lợi, đặt ở ng� tư đường, lập th�p, dựng đền, lập đ�n tr�ng, treo phan, d�ng c�ng hương hoa, b�i yết, lễ lạy. �� l� phương ph�p tấn t�n của chuyển lu�n vương vậy.

�ức Phật bảo t�n giả A Nan:

�H�y v�o th�nh bảo cho c�c Hoa Thị biết rằng: �Nửa đ�m h�m nay, đức Phật sẽ diệt độ, ai muốn c�ng dường c�i g� th� h�y cố gắng cho kịp thời, đừng để sau n�y phải hối hận, ai muốn gặp đức Phật để mong được khai mở, h�y n�n kịp thời �.

T�n giả liền v�ng lời v�o th�nh C�u Di, thấy năm trăm Hoa Thị đang hăng say những lời trong hội nghị. T�n giả A Nan b�o cho c�c t�n giả biết: � Nửa đ�m h�m nay, đức Phật sẽ diệt độ. Ai muốn c�ng dường h�y cố gắng cho kịp thời, đừng để sau n�y phải hối hận. Ai muốn gặp đức Phật để được khai mở th� h�y n�n đến cho kịp thời. �

Mọi người đều kinh ngạc, buồn b� than rằng: � Sao m� nhanh qu�, đức Phật nhập Niết-b�n?! Con mắt của thế gian hủy diệt, sao m� nhanh thế?! Tiếng k�u bi ai đ� lan đến cung vua. Vua bảo Th�i Tử v� c�c Hoa Thị h�y đem gia thuộc của m�nh, c�ng đến Song- Thọ, bạch với t�n giả A Nan l�: � Ch�ng con muốn đến trước để đảnh lễ v� thăm hỏi �.

T�n giả A Nan v�o bạch với đức Phật:

�Th�i tử A Thần c�ng c�c gia thuộc h�o tộc đồng đến để xin thọ Tam- tự-quy, v� kh�ng bao l�u nữa, đ�m n�y đức Phật sẽ bị diệt độ.

�ức Phật cho v�o. Tất cả đều đến trước c�i lạy xong, rồi ngồi qua một b�n. Th�i tử thưa:

��ức Phật diệt độ, sao m� nhanh qu�?!

�ức Phật đ�p:

�Ta vốn đ� n�i: � Thế gian l� kh�ng ch�n thật, chẳng c� g� l� vui, hể ai ham sống l�u, tham luyến năm dục, th� sẽ m� hoặc m� chẳng c� lợi, chỉ tăng th�m sự sanh tử, thọ khổ v� lượng. Nay ta l� Phật, đ� được tự nhi�n, v� dục đối với c�c thứ ấy, m� lại c�n phải tự m�nh si�ng năng. Những bậc tr� giả trong thi�n hạ, thường muốn gặp Phật, ưa nghe kinh ph�p. Người đ� c� � như vậy cốt phải an lập tr�n t�n, an lập tr�n giới, bố th�, nghe nhiều, học rộng tr� tuệ, x�y dựng năm ch� n�y để xa l�a xan tham cấu uế. Như vậy đời đời sẽ được ph� qu�, danh tiếng đồn xa, sanh l�n trời, được an lạc, c� thể được N�- ho�n �

�ức Phật n�i như vậy, Th�i tử v� c�c Hoa Thị đều đảnh lễ Phật rồi c�o lui.

Bấy giờ Vua l� mười bốn vạn người nam nữ lớn nhỏ trong nước, theo giờ đ� định, liền đi đến S�ng- L�m, thưa với t�n giả A Nan rằng:

�Cho ph�p ch�ng t�i đến b�i yết đức Phật để nghe lời Ng�i dạy.

T�n giả đến ph�a trước xin đức Phật cho ph�p họ được v�o. Nh� vua dẫn c�c hiền giả trong nước tiến l�n đảnh lễ đức Phật xong rồi ngồi qua một b�n. Ở ph�a trước kh�ng c� đ�n đuốc g� cả, đức Phật ph�ng một luồng h�o quang từ tr�n đảnh của Ng�i chiếu s�ng đến hai ng�n dặm. �ức Phật dạy:

�Thật l� cực nhọc cho �ại vương v� c�c quần thần đ� đến đ�y.

Vua thưa:

��ức Phật sắp diệt độ, vậy Ng�i c� dạy bảo g� kh�ng?

�ức Phật bảo nh� vua:

�Từ khi ta th�nh Phật đến nay l� 49 năm (Bốn mươi ch�n năm) những kinh giới n�i ra, tất cả đ� đầy đủ rồi. Những bậc hiền t�i ở trong nước của vua đều đ� tiếp thu.

Nh� vua c�ng quần thần đều thương x�t bi ai.

�ức Phật bảo nh� vua:

�Từ xưa đến nay, Thi�n thần, nh�n vật, hễ kh�ng sanh th� kh�ng tử, tử m� kh�ng biến mất, chỉ c� N�- Ho�n l� kho�i lạc. Vua kh�ng n�n kh�c l�m g�, chỉ n�n nghĩ đến điều l�nh, cải đổi lỗi lầm qu� khứ, tu tĩnh ở tương lai, để sửa trị việc nước, đừng v� cớ tăng th�m bạo �c, phải hậu đ�i kẻ hiền lương, h�y �n x�, khoan thứ kẻ bị mắc lỗi nhỏ, thi h�nh bốn �n để an ủi vỗ về l�ng người. Những g� l� bốn?.

�1/ Thường bố th� cấp hộ, kh�ng l�c n�o thấy l� đủ,

�2/ N�n lấy l�ng nh�n �i xem d�n như con của m�nh.

�3/ V� lợi người n�n gi�o h�a họ theo đường l�nh.

�4/ N�n chia lợi cho kẻ dưới để c�ng vui sướng.

Nếu l�m vua như vậy th� thường được phước. Kiếp trước của ta, nhờ thực h�nh bốn �n n�y, t�ch lũy nhiều đời, cho n�n mới được th�nh Phật.

L�c ban đầu Phật đ� thấy, N� ho�n l� an vui, tự n�i b�i tụng rằng:

�Nay biết Phật t�n qu�,

Bỏ d�m, sạch, v� lậu,

Bậc tr�, Thầy Thi�n nh�n,

Theo Ng�i được an vui,

Phước b�o được kho�i lạc,

Diệu nguyện ch� th�nh tựu,

D�ng m�nh được giải tho�t,

Ta sắp nhận N�- ho�n.

Vua c�ng mọi người đồng đứng dậy lạy Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi lui ra.

Bấy giờ ở trong th�nh c� một l�o dị học, tuổi đ� 120 t�n l� Tu Bạt, nghe đức Phật v�o nữa đ�m nay sẽ diệt độ. �ng tự nghĩ: � Ta c� sự nghi ngờ về ph�p, thường mong được C� ��m một lần khai mở, � của ta đ� đ�ng l�c! � Khi ấy �ng liền đứng dậy, tự cố sức đi đến Song- Thọ, thưa với t�n giả A Nan rằng:

�T�i nghe C� ��m, v�o nữa đ�m h�m nay sẽ diệt độ, vậy t�i muốn được gặp Ng�i để giải quyết sự nghi ngờ.

T�n giả A Nan đ�p:

�Th�i đi, th�i đi! N�y Tu Bạt! �ừng c� x�c nhiễu đức Phật.

Tu Bạt năn nỉ đến hai, ba� lần rằng:

�T�i nghe đức Phật l� Như Lai, ch� chơn ch�nh - đế gi�c, Minh-hạnh-th�nh, Thiện-thệ, Thế-gian-giải, V�-thượng sĩ, �ạo-ph�p-ngự, Thi�n-nh�n-sư, hiệu l� Phật Ch�ng hựu, rất kh� được gặp Ng�i, như hoa �u ��m, trăm ng�n vạn năm mới nở một lần. Mong được gặp Ng�i một lần để gỡ mối nghi. T�n giả A Nan v� sợ l�m x�c nhiễu đức Như Lai cho n�n kh�ng muốn th�ng b�o. Thần t�m của Phật nghe suốt, thanh tịnh hơn người thường, do đ� Ng�i biết được, liền bảo t�n giả A Nan: � �ừng ngăn chận, h�y cho v�o, đ�y l� l�c cuối c�ng ta sẽ h�a độ cho Dị Học Tu Bạt vậy �.

Tu Bạt được v�o, trong l�ng vui mừng, ph�p sanh thiện t�m, thấy Phật hoan hỷ, lạy thưa cung k�nh, hơi thở yếu ớt, khi�m nhượng, đứng qua một b�n, bạch đức Phật rằng:

�T�i c� điều muốn hỏi, vậy Ng�i c� vui l�ng quyết nghi cho t�i được chăng?

�Cứ hỏi, t�y theo � ngươi muốn, nghe rồi sẽ hiểu.

Tu Bạt thưa rằng:

�Học giả đời nay ai cũng tự xưng l� thầy. �� l� Cổ Quy Thị, V� Thất Thị, Ch� H�nh Thị, Bạch Lộ Tử Thị, Di�n Thọ Thị, Kế Kim Ph�n Thị, �a T�ch Nguy�n Thị, v� Ni Kiền Tử. T�m người ấy l� do người kh�c thuật lại, hay tự do biết được?

�ức Phật bảo Tu Bạt:

�Những người kh�c với Phật, họ tự tạo tư tưởng ham sống, đ� l� t� đạo.

1/ T� kiến, kh�ng biết đời n�y đời sau, việc l�m tự đắc, ưa th�ch b�i to�n để được sống l�u cầu phước.

2/ T� tư, nhớ nghĩ �i dục, c� t�m tranh c�i, s�n hận.

3/ T� ng�n, n�i lời d�m pha một c�ch hư ngụy, nịnh h�t, s�m tấu, th�u dệt.

4/ T� hạnh, c� � s�t sanh, trộm cắp, d�m dật.

5/ T� mạng, cầu lợi, cơm �o kh�ng đ�ng ch�nh đạo.

6/ T� thị, kh�ng thể ngăn chận điều �c, kh�ng thể thực h�nh điều thiện.

7/ T� ch�, t�m tham thường lạc, th�n đau khổ m� cho l� thanh tịnh.

t�m / T� định, ch� t�m mong cầu, kh�ng thấy được con đường giải tho�t.

Như vậy, n�y Tu Bạt! Ng�y trước ta đi xuất gia c� 12 năm, được đắc đạo th�nh Phật, khai giảng Kinh ph�p trải qua 50 năm. Từ l�c bỏ nh� ta c� giới, c� định, c� huệ, c� giải, được giải tho�t tri kiến. Người giảng ch�nh đạo chỉ c� sa m�n của Phật mới l�m được chứ kh�ng phải kẻ ph�m phu ngoại đạo m� l�m được. Ta vốn c� t�m chơn đạo. Sa m�n thứ nhất cũng nhờ đ� m� đắc đạo. Sa m�n thứ 2, thứ 3, cho đến thứ tư đều từ đ� m� th�nh. Nếu ai kh�ng thấy t�m chơn đạo n�y th� kẻ ấy kh�ng thể được bốn đạo sa m�n. C�i gọi l� t�m chơn đạo l�:

1/ Ch�nh kiến, thất đời n�y v� đời sau, l�m thiện th� c� phước, l�m �c th� bị tai ương, biết khổ, biết tập, diệt h�nh đắc đạo.

2/ Ch�nh tư, nghĩ đến sự xuất gia an lạc, bỏ t�m tranh chấp s�n hận.

3/ Ch�nh ng�n, lời n�i ch�n thật ch� th�nh, mềm mại, trung t�n.

4/ Ch�nh hạnh, kh�ng s�t sanh, kh�ng t� vạy, kh�ng c� t�m d�m.

5/ Ch�nh mạng, cầu lợi cơm �o, v� đạo kh�ng t�.

6/ Ch�nh tr�, ức chế hạnh �c, ph�t khởi � thiện.

7/ Ch�nh ch�, tư duy bốn ph�p qu�n th�n, thống, �, ph�p, hiểu phi thường, khổ, phi th�n, bất tịnh.

t�m / Ch�nh định, một mực v� vi, th�nh bốn thiền hạnh, Sa m�n Phạm ch� thực h�nh t�m điều chơn ch�nh n�y, mới th�nh bốn đạo, c� thể rống l�n tiếng rống của sư tử. Hiền đệ tử của ta thực h�nh kh�ng ph�ng dật, � niệm về thế gian đ� diệt, cho n�n được quả La h�n.

Bấy giờ Tu Bạt n�i với t�n giả A Nan rằng:

�Vui thay, n�y Hiền giả! Sự lợi lạc n�y vừa rộng lớn vừa tốt đẹp. Thật chưa từng c�. Bởi v� đệ tử thượng t�n được gặp điều n�y, h� chẳng vi diệu sao? Nay t�i đ� thọ �n của Th�nh, được nghe ph�p n�y, mong được bỏ nh�, thọ giới th�nh tựu.

T�n giả A Nan thưa đức Phật:

�Dị học Tu �ạt mong được thọ giới luật tự nhi�n của Ch�ng- Hựu, bỏ nh�, th�nh tựu hạnh sa m�n.

�ức Phật d�ng giới th�nh tựu trao cho Phạm Ch� n�i rằng: - Người cuối c�ng ch�ng đắc kiến tịnh của ta ch�nh l� Dị học Tu Bạt vậy.

Ng�i liền trao giới l�m Tỳ kheo, Hiền giả được nhất t�m thọ kh�ng ph�ng dật, nhờ kiềm chế d�ng m�nh, nhờ tư duy, nhờ đoạn trừ, như l�ng mong muốn, r�u t�c tự rụng, m�nh kho�t c� sa, nhờ đức tin ở nh�, l�a nh�, đắc ph�p đối với đạo, � đầy đủ tịnh hạnh, tự biết đ� được chứng ngộ, th�nh tựu giải tho�t, cứu c�nh hoan lạc, l�m những điều n�n l�m, nhờ � đ� hiểu biết th�ng suốt. Hiền giả Tu Bạt đ� vượt qua khỏi cuộc đời, đắc quả ứng chơn. Hiền giả ngồi tự suy nghĩ:

�Ta kh�ng thể chờ đức Phật B�t N� Ho�n, t�n giả liền diệt độ trước khi đức Phật diệt độ.

Bấy giờ đức Phật bảo c�c Tỳ kheo:

�Sau khi ta diệt độ, hoặc c� kẻ học b�n ngo�i c� những thuật kh�c về c�c dị sanh ( ch�ng sanh ), muốn bỏ r�u t�c tr�i buộc, bước ch�n l�n con đường ph�p, tắm rữa trở th�nh thanh tịnh, bỏ nh� theo giới, n�n cho kẻ ấy l�m sa m�n. Tại sao? - V� kẻ ấy c� � lớn vậy. Trước hết phải th� nghiệm ba th�ng để biết kẻ ấy c� thể tự kiềm chế bớt t�m m�nh hay chăng? Nếu kẻ ấy lời n�i v� h�nh động ph� hợp nhau, c� thể x� tội, trước trao cho mười giới, nếu ba năm kh�ng phạm lỗi, rồi mới trao cho 250 giới. Trong đ� mười giới l� gốc 240 giới l� phần lễ tiết oai nghi. Nếu ai c� thể l�m được như vậy, chư thi�n hoan hỷ, người ph�m phu tr�ng nhờ. Người thọ luật, giữ giới l�m Sa m�n c� bốn nh�n duy�n, đều do c� � gần đạo th�ch an lạc m� ra. Sau khi ta diệt độ, hoặc c� người bỏ huyện quan n�n mong l�m sa m�n, hoặc c� người v� tuổi cao, gi� cả n�n mong l� sa m�n hoặc c� người bần c�ng n�n muốn l�m sa m�n, hoặc c� người v� tập hạnh ch�nh n�n muốn l�m sa m�n. Nếu người hiền t�i tu tập ch�nh hạnh, kẻ gi� cả bần c�ng khốn khổ kẻ xa l�a huyện quan đến m� v� đạo. Những người ấy đối với y thực đ� đầy đủ rồi, phải thọ tụng lời ph�p, như c� hạnh thanh tịnh, th� c� thể l�m ch�nh ph�p được l�u d�i, v� nhờ người ấy n�n khiến cho nhiều người được an ổn, nhiều người được đắc độ, thế gian được nương nhờ, lợi lạc như thi�n, nh�n. Cho n�n mới n�i: � người theo ph�p th� đời n�y được an, đời n�y được giải tho�t �. Vậy h�y thọ tr� thật kỹ. Người đ� nhờ ph�p g� m� đời n�y được an, được giải tho�t đắc độ? - �� l� đức Phật đ� n�i 12 bộ kinh: 1/ Văn. 2/ Ca. 3/ K�. 4/ Tụng. 5/ Th� dụ. 6/ Bổn kỷ. 7/ Sự giải. t�m / Sanh truyện. 9/ Quảng b�c. 10/ Tự nhi�n. 11/ �ạo hạnh. 12/ Lưỡng hiện. �� gọi l� ph�p. Nếu ai phụng tr�, g�n giữ đ�ng như ph�p th� đời n�y được an ổn, c� thể được giải tho�t đắc độ, h�y n�n thọ tr� thật kỹ, hộ tr�, đọc tụng, ch�nh t�m suy nghĩ, khiến cho đạo thanh tịnh được cữu trụ.

N�y c�c đệ tử, h�y n�n tự nỗ lực, tinh tấn, đừng c� giải đ�i, ngạo mạn, rồi bảo rằng: � �ức Phật đ� diệt độ kh�ng c�n ai để nương tựa �. H�y v�ng theo ph�p gi�o cứ mỗi nữa th�ng, v�o ng�y rằm v� ng�y 30 h�y giảng giới, ng�y lục trai, ngồi tr�n t�a cao m� tụng kinh, để t�m nơi kinh, giống như đức Phật c�n tại thế. Lại nữa tộc t�nh tử v� tộc t�nh nữ h�y n�n truy niệm bốn việc sau đ�y:

1- Khi đức Phật l�m Bồ t�t mới hạ sanh.

2- L�c đức Phật mới đắc đạo ch�nh gi�c vi diệu.

3- L�c thuyết kinh chuyển ph�p lu�n đầu ti�n.

4- L�c bỏ tuổi thọ c�n lại, t�m v� vi nhập n� ho�n.

H�y n�n b�n luận tư duy việc n�y. Nhớ đức Phật l�c sanh ra, phước đức như vậy. l�c đức Phật đắc đạo, thần lực như vậy. L�c chuyển ph�p lu�n độ người như vậy. L�c sắp diệt độ, để lại gi�o ph�p như vậy.

Tiếp theo thời gian trung gian, thời cuối c�ng, nếu ai suy tư nhớ nghĩ điều n�y, khởi � thực h�nh đều được sanh l�n c�i Trời. Nếu ai thọ tr� điều n�y m� c� nghi ngờ về Phật, v� Ph�p, Th�nh ch�ng, về Khổ, Tập, Tận, �ạo. N�y c�c Tỳ kheo! h�y n�n giải đ�p c�c nghi vấn kẻ ấy như l�c ta c�n tại thế. Vậy nay h�y đem lời n�i ấy đ�ch th�n hỏi đức Phật v� chơn đệ tử, h�y tự m�nh đến hỏi ta v� nghe ta giải th�ch.

T�n giả A Nan đứng ở sau, quạt đức Phật, thưa rằng:

�Dạ v�ng! Tất cả đều đ� mong chờ �n Phật m� được an lạc. Kh�ng c� một Tỳ kheo n�o c� � nghi về Phật, Ph�p, Ch�ng v� bốn đế.

�ức Phật bảo t�n giả A Nan:

�Tất cả đều đ� được an lạc, nhờ Như Lai ch�nh h�a, n�n đối với Phật, Ph�p v� Ch�ng, Khổ, Tập, Tận, �ạo, kh�ng c�n nghi ngờ nữa. Vậy h�y bỏ t�m tham dục ngạo mạn đi, v�ng theo lời Phật dạy, d�ng t�m tinh tấn m� thọ tr�, tư duy một c�ch vắng lặng m� h�nh đạo. �� l� gi�o mệnh cuối c�ng của đức Phật, h�y cung k�nh t�y thuận.

N�y c�c Tỳ kheo! H�y quan s�t nghi dung của đức Phật, kh� m� c� dịp để nh�n lại Ng�i. Về sau hơn một ức bốn ng�n năm nữa mới lại c� đức Phật Di Lặc ra đời. Thật m� kh� m� lu�n lu�n được gặp Ng�i. Trong thi�n hạ c� c�y �u-��m-B�t, kh�ng hoa nhưng c� tr�i. Nhưng nếu l�c đ� sanh hoa th� thế gian mới c� Phật. �ức Phật l� mặt trời của thế gian, lu�n lu�n lo trừ diệt b�ng tối cho ch�ng sanh. Ch�nh ta l� Th�nh Sư, tuổi đ� 79, điều cần l�m th� cũng đ� l�m xong, c�c ngươi h�y si�ng năng tinh tấn, trời cũng đ� nữa đ�m rồi.

Bấy giờ đức Phật tư duy về thiền thứ nhất, th�ng qua thiền thứ nhất, Ng�i lại tư duy về thiền thứ hai, th�ng qua thiền thứ hai Ng�i lại tư duy về thiền thứ ba, th�ng qua thiền thứ ba Ng�i lại tư duy về thiền thứ tư, th�ng qua thiền thứ tư Ng�i lại tư duy về định Kh�ng-V�-Tế, th�ng qua Kh�ng-V�-Tế Ng�i lại tư duy về định Thức-v�-lượng, th�ng qua thức-v�-lượng Ng�i lại tư duy về định v�-sở-dụng, th�ng qua v�-sở-dụng Ng�i lại tư duy về định Bất-tưởng-nhập, th�ng qua Bất-tưởng-nhập Ng�i lại tư duy về định Tưởng-tri-diệt.

Bấy giờ t�n giả A Nan hỏi t�n giả A Na luật:

��ức Phật đ� diệt độ rồi chăng?

A Na luật n�i:

�Chưa diệt độ. �ức Phật mới tư duy nhớ nghĩ về định Tưởng-tri-diệt. T�i nghe đức Phật n�i:� Từ l�c tư duy Tứ thiền cho đến v� tri, xả tuổi thọ c�n lại, t�m v� vi mới nhập N�-Ho�n. Khi đức Phật xả tưởng -tri-diệt, trở lại tư duy Bất-tưởng-nhập, xả Bất-tưởng-nhập suy tư về V�-sở-dụng xả V�-sở-dụng suy tư về Thức- v�-lượng, xả Thức-v�-lượng suy tư về Kh�ng- v�-tế, xả Kh�ng-v�-tế tư duy về thiền thứ 4, xả thiền thứ bốn suy tư về thiền thứ 3, xả thiền thứ 3 suy tư về thiền thứ 2, xả thiền thứ 2 suy tư về thiền thứ nhất. Từ thiền thứ nhất suy tư lại đến thiền thứ 3, rồi thiền thứ bốn trở lại V�-tri, xả bỏ tuổi thọ c�n lại, t�m nhập N�-Ho�n, liền B�t-N�-Ho�n �. Ngay l�c ấy, đại địa chấn động, chư thi�n rồng, thần, đứng chật cả kh�ng trung, tung hoa như mưa, chẳng ai m� chẳng than thở, luyến tiếc, đi đến c�ng dường.

Bấy giờ �ế-Th�ch ở tầng Trời thứ 2 hạ xuống n�i b�i tụng:

��m, h�nh đều v� thường

Chỉ l� Ph�p hưng, suy

C� sanh th� c� tử

Phật diệt độ, an lạc.

Vị Phạm Thi�n thứ 7 hạ xuống n�i b�i tụng:

�Tuyệt thay, Phật đ� bỏ

�iều thế gian nương tựa

Rộng dạy điều thanh tịnh,

Tam giới kh�ng ai bằng.

Sức Thần Chơn, V� u�,

Anh s�ng mất từ nay,

Hiền Giả A Na Luật n�i b�i tụng:

�Phật đ� trụ V�-vi,

Kh�ng d�ng hơi ra v�o

Vốn từ tự nhi�n đến,

Linh diệu từ đ�y mất,

� tịnh, kh�ng đắm trước,

V� người, chịu khổ đau

Gi�o h�a đ� ho�n tất,

Mới trở về Tịch diệt,

Từ nay được gặp Phật,

Ai chẳng mong ơn trạch,

Như hư kh�ng thanh tịnh,

Biết l�c lại xuất hiện.

Bấy giờ c�c Tỳ kheo điều rối loạn bồi hồi, k�u rằng:

��ức Phật B�t-N�-Ho�n, sao m� nhanh qu�! Con mắt của thế gian đ� tắt mất, sao m� nhanh qu�?! Trong đo c� người buồn rầu than kh�c, tự buồn nghĩ đến c�i khổ của thế gian kh�ng đạt được đạo n�y. C� người nh�n v�o thi thể của đức Phật ch� t�m tư duy về hữu l� từ nh�n duy�n sanh, đ� tạo t�c th� lại tạo t�c, ch�ng phải bị phi thường, khổ, đ� sanh th� phải tử, tử rồi lại sanh, sanh tử qua lại nhưng tinh thần bất diệt kh�ng bị chi phối.

Hiền giả A Na luật n�i:

�Th�i đi, th�i đi! n�y A Nan! H�y bảo cho c�c Tỳ kheo biết, Chư Thi�n tr�n Trời thấy việc đ� cho l� m� mờ. V� c� ai bỏ nh� nhập v�o luật tự nhi�n m� lại kh�ng thể d�ng ph�p lợi để tự giải tho�t?.

T�n giả A Nan gạt nước mắt thưa rằng:

�Ở tr�n đ� c� bao nhi�u vị trời?

�Từ Oai Da Việt cho đến �u Tr� Miếu v� s�ng Hi Li�n, khoảng c�ch 4t�m 0 dặm, Chư Thi�n đầy ặp, chẳng c� khoảng hư kh�ng n�o m� chẳng c� họ đang bồi hồi, rối loạn, đều n�i rằng:

��ức Phật B�t- N�-Ho�n sao m� nhanh qu�! con mắt của thế gian đ� tắt mất, sao m� nhanh qu�! Trong đ� c� người lo lắng than thở thương nỗi khổ của thế gian bị tham dục che lấp, kh�ng thấy được ch�nh đạo, hoặc họ c�ng bảo nhau rằng: �ức Phật dạy: Sanh tử vốn từ duy�n khởi, � tạo t�c liền bị tạo t�c, bị v� thường, khổ, đ� sanh th� phải tử, tử rồi lại sanh, thức theo h�nh m� di chuyển, đ�u biết được N�-Ho�n?! �ức Phật đ� độ tho�t thế gian, vậy mọi người phải n�n tinh tấn, đ� qu� nửa đ�m rồi!.

T�n giả A Na luật bảo t�n giả A Nan:

�H�y v�o trong th�nh bảo cho mọi người biết l� đức Phật đ� diệt độ, ai muốn kh�m liệm, h�y n�n kịp thời.

T�n giả A Nan liền v�o trong th�nh, b�o cho mọi người biết. C�c Hoa Thị nghe được điều ấy, chẳng ai m� chẳng kinh ngạc, nhảy dựng, b� lết, bi ai n�i rằng:

��ức Phật B�t-N�-Ho�n sau m� nhanh qu�! con mắt của thế gian đ� tắt mất, sao m� nhanh qu�!

Người trong cả th�nh c�ng nhau tụ hội mang d�ng hương hoa đến x� lợi của Phật, c�i đầu đảnh lễ để thừa sự c�ng dường. Họ c�ng hỏi t�n giả A Nan:

�Phương ph�p tẩn liệm đức Thể T�n như thế n�o?

�Như lời �ức Phật dạy: � Phải l�m như phương ph�p tẩn liệm của Chuyển-Lu�n-Vương, �ối với đức Phật c�n phải hơn thế nữa �.

C�c h�o t�nh thưa rằng:

�Xin h�y để trong bảy ng�y, ch�ng con muốn d�ng kỹ nhạc, hoa hương, đ�n đuốc để được khai mở tấm l�ng.

T�n giả A Nam đ�p:

�T�y � c�c ngươi mong muốn.

C�c Hoa Thị liền cộng t�c lại để l�m b�nh bằng v�ng, linh xa bằng v�ng, kim quan bằng v�ng, qu�ch bằng thiết, đầy đủ gấm mới Kiếp-ba, 500 xấp giạ. Bấy giờ d�n ch�ng ở bốn phương, chu vi trong khoảng 4t�m 0 dặm, đều mang kỹ nhạc hoa hương đi đến song-thọ, đồng khi�ng th�n đức Phật đặt l�n tr�n giường bằng v�ng, rồi d�ng kỹ nhạc, lễ b�i c�ng dường.

Bấy giờ c�c Hoa Thị tuyển chọn c�c đồng nam để gi�p đỡ g�n giữ linh xa, họ muốn đưa đến v�ng đất �u Tr� Thần để tr� tỳ. Nhưng c�c đồng nam kh�ng thể đến gần ph�a trước linh xa của đức Phật được, ch�ng lại tiến l�n đến 2,3 lần nhưng vẫn kh�ng thể đẩy được.

Hiền giả A Na luật n�i với t�n giả A Nan:

�Sở dĩ kh�ng thể đẩy được linh xa của đức Phật, v� đ� l� � của Chư Thi�n, họ muốn bảo c�c đồng của Hoa Thị h�y vịn v�o ph�a b�n tr�i của c�i giường, c�n Chư Thi�n th� ở ph�a b�n mặt, d�n trong nước th� đi theo sau, đồng khi�ng c�i giường (của đức Phật) v�o cửa th�nh ph�a ��ng l�c qua trong th�nh, tấu nhạc trời l�n để c�ng dường xong, đi ra cửa th�nh ph�a t�y, đặt tr�n đất �u Tr�, chất c�c thứ gỗ hương nhiều lớp rồi x� duy.

T�n giả A Nan thưa:

�Xin v�ng, k�nh d�ng như � nguyện của Chư Thi�n v� t�n giả bảo cho c�c Hoa Thị biết � nguyện đ�.

Họ đều thưa:

�K�nh tu�n lệnh.

Họ liền bảo c�c đồng nam ở ph�a b�n tr�i với nhiều d�y lụa cột g�c b�n tr�i của c�i giường, c�n Chư Thi�n th� thuộc về b�n mặt, d�ng d�y lụa cột g�c phải của c�i giường. Ngo�i ra c� v� số Chư Thi�n ở tr�n hư kh�ng, rải đủ thứ hoa trời, rưới c�c hương thơm.

Bấy giờ đại thần B� Hiền c�ng đại thần C�u Di nghị luận: � Muốn d�ng �m nhạc của lo�i người để ca ngợi, tiếp theo nhạc trời c�ng đưa x� lợi �.

Liền như lời nghị luận, cả đo�n đi từ từ v�o cửa th�nh ph�a ��ng, chung quanh trong th�nh, đến ng� tư đường, dừng ch�n nơi đường hẻm, r�i hương hoa v� trỗi nhạc, ra khỏi cửa th�nh ph�a T�y , đến v�ng đất �u Tr�, lấy lụa Kiếp Ba quấn quanh th�n thể đức Phật, d�ng 500 xấp giạ quấn tiếp theo hơn một ng�n lần, d�ng dầu m� cao lại để tẩm, rưới đầy kim quan, rồi đậy th�n của phật lại, khi�ng kim quan l�n đặt v�o trong qu�ch bằng sắt, đậy k�n nắp kim quan lại rồi tẩn t�n, chất c�c thứ gỗ hương l�n xong, đại thần �u T� cầm lửa muốn đốt kim quan của đức Phật, lửa mới hừng l�n liền tắt, đốt tới ba lần vẫn kh�ng ch�y.

Hiền giả A Na Luật bảo t�n giả A Nan:

�Sở dĩ lửa kh�ng ch�y l� do � của Chư thi�n. Họ thấy t�n giả �ại Ca Diếp đang dẫn 500 đồ ch�ng từ Ba Tuần đến, đ� đi được nữa đường, muốn diện kiến đảnh lễ đức Phật, cho n�n l�m cho lửa kh�ng ch�y vậy.

T�n giả A Nan thưa:

�Dạ v�ng, xin t�n k�nh � nguyện của chư thi�n.

Bấy giờ c� Dị đạo sĩ t�n l� A Di Duy, thấy đức Phật diệt độ, �ng nhặt được đ�a hoa Thi�n mạn Na La ngược đường đi đến. T�n giả Ca Diếp thấy đến hỏi:

��ng c� biết đức phật l� bậc Th�nh sư m� ta t�n thờ chăng?

�ng ta đ�p:

�T�i biết r� điều n�y, Ng�i đ� B�t-N�-Ho�n được bảy ng�y, trời người đồng hợp lại để c�ng dường Ng�i, t�i từ đ� đến đ�y n�n được hoa trời n�y.

khi ấy t�n giả Ca Diếp buồn b� kh�ng vui, trong 500 Tỳ kheo c� người bồi hồi, rối loạn, ngẩng mặt l�n trời k�u than:

��ức Phật B�t-N�-Ho�n sao m� nhanh qu�! Con mắt của thế gian đ� tắt mất rồi, trong đ� c� người lo lắng, than thở buồn thương, nghĩ đến nỗi khổ của thế gian đ� tắt mất rồi, trong đ� c� người lo lắng than thở buồn thương, nghĩ đến nỗi khổ của thế gian do �n �i tr�i buộc, kh�ng thể thấy được ch�nh đạo.

T�n giả Ca Diếp bảo rằng:

�C�c hiền giả chớ lo buồn. N�n biết rằng c� th�n l� do duy�n khởi, t�m tạo t�c liền bị tạo t�c, đưa đến phi thường, khổ, c� sanh th� c� tử, c� tử th� c� sanh. Ở trong năm đường th� kh�ng an lạc, chỉ c� N�-Ho�n mới an lạc. Người chưa đắc đạo h�y cầu ph�p lợi, bỏ hữu vi, kh�ng c�n tụ hội nữa th� sẽ đắc đạo vậy. Tất cả h�y thu nhiếp y b�t đi nhanh mới c� thể thấy được th�n của đức Phật. Ở trong ch�ng c� một người t�n l� Ho�n �ầu, cũng con gi�ng họ Th�ch, c�ng xuất gia theo Phật, ngăn chận c�c Tỳ kheo rằng:

�Chuyện g� lại lo? ch�ng ta từ nay đ� được tự tại. �ng gi� ấy thường bảo: � h�y n�n l�m c�i n�y kh�ng n�n l�m c�i kia �. Nay l�o ta chết rồi h� lại kh�ng phải l� tốt sao?

T�n giả Ca Diếp kh�ng vui, đi đến Song-Thọ để xem th�n Phật, Ng�i bảo t�n giả A Nan rằng:

�Nay chưa x� duy vậy h�y cho t�i thấy th�n đức Phật.

T�n giả A Nan thưa:

�Th�n của đức Phật đ� tẩn liệm rồi, ướp bằng dầu m�, rồi để trong kim quan, b�n ngo�i th� chất c�c thứ gỗ hương, chung quanh th� tẩm dầu, tuy chưa x� duy, nhưng kh� c� thể thấy được.

T�n giả Ca Diếp y�u cầu cho đến lần thứ ba, nhưng t�n giả A Nan vẫn đ�p như l�c đầu, do đ� th�n của đức Phật kh� m� được thấy trở lại.

Bấy giờ thi h�i của đức Phật từ trong nhiều lớp quan l� ra 2 c�i ch�n. Mọi người đều thấy, chẳng ai m� chẳng vui mừng. T�n giả Ca Diếp cuối đầu đảnh lễ, thấy tr�n ch�n của đức Phật c� m�u sắc lạ, liền hỏi t�n giả A Nan.

�Th�n Phật sắc v�ng, vậy do cớ g� m� đổi kh�c?

A Nan thưa:

�C� Ly l�o mẫu, c�i lạy ch�n đức Phật l�m nhỏ nước mắt tr�n ch�n Ng�i cho n�n mới c� sắc kh�c như vậy.

T�n giả �ại Ca Diếp lại kh�ng vui, than thở, t�n b�i tụng rằng:�

�Ng�i đ� diệt độ rồi,

Cũng kh�ng c�n gặp lại,

Vốn đ� bỏ �n �i,

Bởi Ng�i cầu phương tiện,

Ngũ �m Phật thanh tịnh,

Cũng kh�ng c�n l�m g�,

Khổ đau đ� hết rồi,

Do cần cầu phương tiện,

Phật đ� đoạn thế gian,

Ng�i kham nhẫn tất cả,

Ng�i đ� tự an ẩn,

Phải n�n c�i lạy Ng�i,

Kinh giới Phật n�i ra,

Ng�i rộng hiện ch�nh đạo,

Cứu tất cả thế gian,

Những người gặp được Phật,

Kh�ng c�n sanh tử nữa,

Kh�ng c� gh�t tương ph�ng,

Kh�ng c�n sầu biệt ly,

N�n mới được như vậy,

�� đoạn sạch kh�ng c�n,

�ể thọ lại năm ấn,

Gốc hữu cũng trừ sạch,

Mới an ổn như vậy,

Giải trừ mọi �i dục,

N�n l�a c�c hoạn nạn,

Cũng an ẩn ch�ng sanh,

Vĩnh viễn tho�t ba c�i,

S�ng rực cả thế gian,

Chắc thật chẳng c�n nghi,

�ược tho�t khỏi gi� chết.

Ai kh�ng thọ �n lớn?

Như trăng chiếu ban đ�m,

Mặt trời chiếu ban ng�y,

Cũng như �nh điện xẹt,

H�o quang Phật chiếu ra,

Những c on s�ng danh tiếng,

Những đại thủy danh tiếng,

Trong tất cả ng�i sao,

Phật dẫn dắt ch�ng sanh,

Phật cứu độ thế gian,

Giới hạnh đ� thuyết gi�o,

Cũng đem ph�p lưu bổ,

Khiến Trời, Người, Quỹ, Thần...

�ể ph� tan b�ng tối,

�ể s�ng soi thi�n hạ,

M�y dầy liền rực s�ng.

Ba cỏi liền s�ng rạng,

Những c�n L�n lớn nhất,

L�m sao hơn biển cả,

Mặt trăng l� s�ng nhất,

T�n qu� trong thi�n hạ,

Phước th� r�i c�ng khắp,

Chỗ n�o cũng ph�n minh,

�ệ tử th�ch thọ tr�,

�ều cung k�nh đảnh lễ.�

T�n giả Ca Diếp n�i xong, cuối lạy ch�n đức Phật, nhiễu quanh kim quang ba v�ng, rồi đứng qua một b�n. C�c tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Thanh t�n sĩ, Thanh t�n nữ, Trời, Rồng, Quỷ thần, vua Thần thi�n-nhạc, thần chất-lược, Thần kim-s� điểu, Thần �i -dục, Thần X�-xu, đều đến trước đảnh lễ ch�n của đức Phật, nhiễu quanh kim quang 3 lần, rồi đứng qua một b�n.

Bấy giờ kim quang của đức Phật kh�ng đốt nhưng tự nhi�n bốc ch�y. Hiền giả A Nan l�c ấy n�i b�i tụng rằng:

�Phật thanh tịnh trong ngo�i,

Theo tinh thần hạ sanh,

Hơn ng�n lớp lụa, giạ,

Cũng kh�ng cần giặt giũ,

L� th�n của phạm thế,

N�n nay mới như vậy,

��u cần �o che th�n,

Như Trăng trong s�ng ngời.

Cho đến hết đ�m, Tr� Tỳ Phật đ� xong, th� tự nhi�n mọc l�n bốn c�y: C�y t�-Thiền-Ni, c�y Ca-Duy-�ồ, c�y A-Thế-�ề, c�y Ni-C�u-Loại. C�c h�o t�nh trong nước c�ng nhau thu x� lợi của Phật đựng đầy trong b�nh bằng v�ng, đặt ở tr�n linh xa, đưa v�o trong th�nh để tr�n �ại điện, rồi c�ng nhau d�ng kỹ nhạc tấu l�n, rải hoa, x�ng hương lễ b�i c�ng dường.

Bấy giờ c�c Hoa Thị của nước Ba Tuần, c�c C�u L�n của nước Khả Lạc, c�c Mản L� của nước Hữu H�nh, c�c Phạm Ch� của nước Thần Ch�u, c�c Ly Kiền của nước Duy Da nghe đức Phật dừng ch�n ở Song Thọ để B�t N� Ho�n, họ đều sửa soạn bốn thứ binh đội, tượng binh, m� binh, xa binh, bộ binh để đi đến C�u-Di, dừng ch�n ở ngo�i th�nh, bảo sứ v�o thưa rằng:

Ch�ng t�i nghe đức Phật l� bậc Ch�ng-Hựu diệt độ ở đ�y. Ng�i cũng l� Thầy của ch�ng t�i. Ch�ng t�i c� l�ng k�nh mộ Ng�i, đồng đến với Vua để xin ph�n chia phần x� lợi, đem về bản quốc để lập bảo th�p c�ng dường.

Vua C�u-Di bảo rằng:

��ức Phật tự Ng�i đến đ�y, vậy ta sẽ c�ng dường Ng�i. Thật l� cực khổ cho c�c vua từ xa đến ��y muốn chia phần x� lợi, điều đ� th� kh�ng thể được.

C�c người d�ng họ Th�ch nước X�ch Trạch cũng k�o bốn loại binh, đi đến bảo rằng:

�Ch�ng t�i nghe đức Phật l� bậc Ch�ng Hựu diệt độ ở đ�y. Ng�i l� bậc Th�nh H�ng của d�ng họ Th�ch, xuất th�n từ b� con của ch�ng t�i. Ng�i đ�ng l� cha �ng của ch�ng t�i, ch�ng t�i c� l�ng k�nh mộ, đến đ�y để xin chia phần x� lợi đem về để đựng bảo th�p c�ng dường. Nh� vua vẫn trả lời như trước, kh�ng chịu chia phần.

Vua nước Ma Kiệt l� A X� Thế lại dẫn bốn loại binh, vượt qua s�ng H� để đến, bảo Phạm Ch� Mao Khuyết v�o để hỏi tin tức, rồi �n cần thưa rằng:

�Ta vốn l�u nay, c� l�ng tin tưởng v�o t�nh bạn của Ng�i, kh�ng bảo thủ, kh�ng tranh chấp. Nay đức Phật l� bậc Ch�ng-Hựu diệt độ nơi đ�y, Ng�i l� bậc t�n qu� của ba c�i, ch�nh thật Ng�i l� vị Trời của ta. Ta c� l�ng k�nh mộ, đến đ�y để xin phần x� lợi. Nếu Ng�i cho ta x� lợi của Phật th� ta c�ng Ng�i nếu c� những vật b�u g� th� ch�ng ta nguyện c�ng trao cho nhau chung hưởng.

Nh� vua đ�p rằng:

��ức Phật tự đến đ�y, ta sẽ c�ng dường Ng�i, cảm ơn �ại vương chứ kh�ng thể chia phần x� lợi cho Ng�i được.

Khi ấy Mao Khuyết nh�m mọi người lại l�m b�i tụng th�ng b�o rằng:�

�Nay những người lỗi lạc,

Khi�m tốn m� xin phần,

Cử chỉ ấy động ch�ng,

Nếu kh�ng d�ng đạo nghĩa

Từ xa đến lể b�i,

Nếu như Ng�i kh�ng cho,

Bốn binh chủng ở đ�y,

Th� bỏ mạng nơi đ�y.

Người của nước C�u Di cũng đ�p lại b�i tụng rằng:�

�Phiền c�c Ng�i từ xa,�

Phật để th�n nơi đ�y,

C�c Ng�i muốn đ�ng binh,

Ta c�ng nhau sống chết,

C�i đầu đến b�i thủ,

Kh�ng d�m hứa cho ai,

T�i đấy cũng sẵn s�ng,

Chưa từng biết sợ ai.��

Phạm Ch� Mao Khuyết giải th�ch với c�c Vua rằng:

�C�c vua đều v�ng theo lời dạy của đức Phật một c�ch nghi�m t�c, ban ng�y th� tụng lời ph�p, t�m cảm phục sự gi�o h�a nh�n từ của Ng�i. Tất cả ch�ng sanh c�n nghĩ đến việc muốn được an ổn. V� lại đức Phật v� l�ng đại từ n�n thi�u h�nh để cốt, muốn rộng l�m phước hựu cho thi�n hạ. Vậy sao lại l�m hủy diệt � nh�n từ của Ng�i? Cho n�n x� lợi hiện tại phải ph�n chia ra m� th�i.��

Mọi người đều khen l� hay, họ đều đến x� lợi, c�i lạy xong rồi đứng qua một b�n, rồi bảo Mao Khuyết chia x� lợi. Bấy giờ Mao Khuyết lấy một c�i b�t đ� d�ng mật xoa b�n trong, chia l�m t�m phần, rồi thưa với mọi người: T�i đ� cung k�nh đức Phật, v� cũng theo � tốt của mọi người, mong được chiếc b�t chia x� lợi mang về nước để dựng bảo th�p c�ng dường c� được chăng?

Mọi người đều n�i:

�Bật tr� tuệ th� n�n biết thời.

Họ liền đồng �.

Lại c� Phạm Ch� t�n l� �n Vi, thưa với mọi người:

�T�i trộm mến � l�nh của chư vị, t�i chỉ xin than đốt ở dưới đất để đem về dựng bảo th�p để c�ng dường.

Mọi người đều đồng �.

Lại c� Dị đạo sĩ ở nước Hữu Th�nh xin tro ở dưới đất c�n lại.

Bấy giờ t�m nước được t�m phần x� lợi đều trở về để dựng th�p. Những th�p ấy đều trang nghi�m đẹp đẽ.

Phạm Ch� Mao Khuyết, đạo nh�n �ại �n-vi ở Chủng-ấp trở về ấp Ti-phần. �ạo sĩ của H�nh-quốc được tro đất, đều trở về dựng bảo th�p. T�m phần x� lợi c� t�m c�i th�p, th�p thờ b�t l� ch�n, th�p thờ than l� mười, th�p thờ tro l� mười một.

�ức Phật gi�ng sanh ng�y mồng t�m th�ng tư, xuất gia ng�y mồng t�m th�ng tư, th�nh đạo ng�y mồng t�m th�ng tư, B�t-n�-ho�n ng�y mồng t�m th�ng tư. Tất cả đều v�o l�c sao mai mới mọc. Khi ấy trăm thứ c�y cỏ xanh tươi c�y cối sầm uất.

Bấy giờ đức Phật đ� B�t-n�-ho�n, �nh s�ng của thi�n hạ đ� mất, chư thi�n thần mười phương, chẳng ai chẳng tự quy y Phật.

Khi đ� chia x� lợi, nhưng bốn ch�ng đệ tử ở phương xa c� người chưa được nghe, cho n�n phải để ch�n mươi ng�y mới x�y th�p, c�c Quốc vương đều đến dự, h�o t�nh, nh�n d�n, gia đ�nh quyến thuộc v� c�c n� bộc đều trai giới ch�n mươi ng�y. Bốn ch�ng đệ tử ở phương xa đều hội họp ở C�u Di, đồng hỏi t�n giả A Nan:

�N�n dựng th�p ở đ�u?

A Nan đ�p:

�N�n ra khỏi th�nh bốn mươi dặm, đến ng� tư đường của l�ng tạo dựng bảo th�p.

C�c h�o t�nh của nước C�u Di c�ng nhau lấy ngọc l�m ng�i, vi�n ng�i bề ngang v� rộng ba thước, tập trung lại d�ng để l�m th�p, cao v� rộng đều mười lăm thước, lấy b�t v�ng chứa x� lợi để ngay ch�nh giữa, lập đ�n ph�p lu�n, treo tr�ng phan tr�n cao, thắp đ�n chưng hoa, đốt hương, ca nhạc, lễ b�i c�ng dường, để nh�n d�n to�n quốc đều được hưng phước.

T�n giả �ại Ca Diếp, t�n giả A Na luật v� ch�ng Tỳ kheo c�ng nhau hội họp nghị luận:

�Trong một ng�y, ba mươi vạn d�n ch�ng, quần thần, h�o t�nh của c�c nước, khi gặp được Phật, c� � cung k�nh, l�m phước, khi chết đều được sanh l�n c�i Trời thứ 4, c�ng hội ngộ với đức Phật Di Lặc m� được giải tho�t. Quốc vương của nước C�u Di sẽ sanh l�n tr�n Trời Thủy �m thứ 12, chờ khi đức Phật Di Lặc th�nh Phật sẽ đầu thai xuống tạo dựng tịnh x� cho đức Phật c�n đẹp hơn vườn của Cấp C� �ộc hiện nay vậy.

T�n giả A Nan hỏi t�n giả �ại Ca Diếp:

�Vua nước C�u Di v� sao kh�ng ở nơi đức Phật Di Lặc m� cầu đạo Ứng Chơn?

��p:

�V� vua n�y chưa nh�m ch�n c�i khổ sanh tử, ai kh�ng nh�m ch�n c�i khổ của sanh th� kh�ng được Ứng Chơn.

A Nan thưa:

�T�i đ� nh�m ch�n c�i khổ của th�n, sao kh�ng được l�a thế gian, sao kh�ng được đạo?

�V� người chỉ tr� giới m� kh�ng h�nh th�n qu�n, dựa v�o sanh tử, c� tưởng về ăn uống, cho n�n hạnh sanh tử chưa dứt vậy.

�ến 90 ng�y, t�n giả �ại Ca Diếp, t�n giả A Na Luật v� ch�ng Tỳ kheo c�ng nhau nghị luận:

�12 bộ kinh của đức Phật c� bốn A H�m, chỉ ri�ng t�n giả A Nan l� hầu hạ đức Phật l�u. �ức Phật n�i ra, t�n giả A Nan đọc tụng, vậy ch�ng ta phải nhờ t�n giả A Nan n�i để ch�p lại. Nhưng sợ t�n giả l� người chưa đắc đạo n�n c� tham t�m. Vậy ch�ng ta h�y đem việc xưa m� cật hỏi t�n giả A Nan. Vậy h�y cho đặt t�a cao, ba ở tr�n ba ở dưới. L�m như vậy mới c� thể được lời th�nh thật.

Mọi người đều n�i: - Hết sức hay.

Hội ch�ng đ� ngồi y�n, Tỳ kheo Trực Sự trục xuất t�n giả A Nan ra ngo�i, gi�y l�t lại thỉnh v�o. T�n giả A Nan �i v�o đảnh lễ ch�ng Tăng. Ch�ng Tăng n�i:

�Ai chưa đắc đạo, tất cả h�y đứng l�n. Trực Sự Tỳ kheo ngồi ở t�a cao ch�nh giữa, khi ấy n�i một c�ch khi�m nhường rằng:

��y kh�ng phải l� t�a của t�n giả A Nan.

Ch�ng Tỳ kheo n�i:

�Do v� Kinh Phật, cho n�n h�y để t�n giả ngồi t�a cao để cho ch�ng tăng hỏi:

T�n giả A Nan ngồi v�o t�a. Ch�ng Tăng hỏi:

�Ng�i c� lỗi lớn, vậy c� biết chăng?

Ng�y xưa đức Phật n�i: � C�i Di�m Ph� �ề an lạc, tại sao Ng�i vẫn l�m thinh? �

Tỳ kheo Trực Sự bảo t�n giả A Nan hạ t�a. T�n giả liền hạ t�a thưa rằng:

�H� lại đức Phật kh�ng được tự tại n�n mới chờ t�i n�i sao?

Ch�ng Tăng im lặng, Tỳ kheo Trực Sự lại bảo t�n giả l�n t�a. Ch�ng lại hỏi:

��ức Phật n�i với t�n giả, ai được bốn thần tức c� thể k�o d�i tuổi thọ hơn một kiếp, tại sao Ng�i lại l�m thinh?

T�n giả A Nan lại xuống t�a n�i:

��ức Phật n�i: Ặ Ng�i Di Lặc sẽ hạ sanh th�nh Phật. Người n�o mới nhập ph�p n�n theo Ng�i Di Lặc để tu. Giả sử đức Phật tự lưu lại th� đối với đức Phật Di Lặc sẽ thế n�o?

Tăng ch�ng lại im lặng. T�n giả A Nan trong l�ng sợ h�i. Ch�ng Tỳ kheo thưa rằng:

�Hiền giả n�n như � của Ph�p n�i đầy đủ về Kinh của đức Phật.

T�n giả đ�p:

�Thưa v�ng.

Ba lần l�n t�a như vậy, sau c�ng t�n giả A nan l�n t�a n�i:

�Nghe như vậy. Một thời...

Trong t�a c� những người chưa đắc đạo đều rơi nước mắt n�i rằng:

��ức Phật vừa mới n�i Kinh, nay sao lại nhanh thế?!��

T�n giả �ại Ca Diếp liền chọn ở trong ch�ng được 40 vị Ứng chơn để theo t�n giả A Nan nghe truyền về bốn A- h�m. 1.- Trung A- H�m. 2.- Trường A- H�m. 3.- Tăng nhất A- H�m. 4.- Tạp A- H�m. Văn của bốn bộ n�y l�: 1. ) N�i về tham d�m. 2) N�i về hỷ nộ. 3) N�i về ngu si. 4) N�i về kh�ng hiếu thảo với Thầy. Văn của bốn bộ A- H�m, mỗi bộ gồm s�u mươi xấp.

Ch�ng Tỳ kheo thưa rằng:

�H�y n�n ch�p văn bốn bộ A- H�m để hưng h�a nơi thi�n hạ.

Do vậy, chỗ đức Phật x� duy tự nhi�n mọc l�n bốn c�y danh mộc.

Tăng ch�ng liền c�ng nhau kiểm điểm, ph�n biệt Kinh Phật ra th�nh 12 bộ loại: Giới, Luật, Ph�p đầy đủ để lưu lại cả ng�n năm.

Những ai tr� Kinh giới của Phật về sau đều được sanh chỗ đức Phật Di Lặc, tu học với Ng�i m� được giải tho�t sanh tử.

KINH B�T N� HO�N

H�́t Quyển Hạ�� [ ^ V�̀ Tr�n ^ ]

�