KINH TRƯỜNG A H�M 16

Bấy giờ, v�o l�c th�ch hợp �ức Thế T�n kho�c y cầm b�t v�o th�nh khất thực. L�c bấy giờ tại th�nh La-duyệt-kỳ c� con trai của trưởng giả t�n l� Thiện Sinh, v�o buổi s�ng sớm, ra khỏi th�nh, đi đến khu vườn c�ng cộng sau khi vừa tắm gội xong, cả m�nh c�n ướt, hướng đến c�c phương Đ�ng, T�y, Nam, Bắc, Tr�n, Dưới m� lạy khắp cả.

�ức Thế T�n thấy Thiện Sinh, con trai nh� trưởng giả, sau khi đi đến khu vườn c�ng cộng, vừa tắm xong, cả th�n m�nh c�n ướt sũng, b�n đến gần v� hỏi:

�V� sao, v�o buổi s�ng sớm, ra khỏi th�nh, đi đến khu vườn c�ng cộng, với cả người c�n ướt đẫm, m� ngươi lại lạy c�c phương như thế?�.�

Thiện Sinh bạch Phật:

�Khi cha t�i sắp chết c� dặn, �Nếu con muốn lạy, trước hết h�y lạy c�c phương Đ�ng, T�y, Nam, Bắc, Tr�n v� Dưới�. T�i v�ng lời cha dạy kh�ng d�m chống tr�i, n�n sau khi tắm gội xong, chắp tay hướng mặt về phương Đ�ng m� lễ phương Đ�ng trước rồi tiếp lễ khắp c�c phương T�y, Nam, Bắc, Tr�n, Dưới�.�

Phật bảo Thiện Sinh:

�N�y con trai trưởng giả! Quả c� c�i t�n c�c phương đ� chứ kh�ng phải kh�ng. Nhưng trong ph�p của bậc Hiền th�nh của ta chẳng phải lễ s�u phương như thế l� cung k�nh đ�u�.�

Thiện Sinh thưa:

�C�i xin �ức Thế T�n thương dạy cho con c�ch lễ s�u phương theo ph�p của Hiền th�nh�.�

Phật bảo con trai trưởng giả:

�H�y lắng nghe, h�y suy ngẫm kỹ, Ta sẽ n�i cho ngươi nghe�.�

Thiện Sinh đ�p:

�Thưa v�ng. Con rất muốn nghe�.�

Phật bảo Thiện Sinh:

�Nếu trưởng giả hay con trưởng giả n�o biết tr�nh bốn nghiệp kết kh�ng l�m �c theo bốn trường hợp v� biết r� s�u nghiệp hao tổn t�i sản .

�Như thế, n�y Thiện Sinh nếu trưởng giả hay con trai trưởng giả n�o tr�nh được bốn việc �c l� lễ k�nh s�u phương; th� đời n�y tốt đẹp v� cả đời sau cũng được quả b�o tốt đẹp; đời n�y c� căn cơ v� đời sau c� căn cơ ; trong hiện tại được người tr� ngợi khen, được quả bậc nhất, sau khi chết được sanh l�n trời, c�i thiện.

�N�y Thiện Sinh, n�n biết, h�nh bốn kết l�: S�t sinh, trộm cắp, d�m dục, vọng ngữ.

�Thế n�o l� bốn trường hợp? ��c? Đ� l�: tham dục, s�n hận, sợ h�i, ngu si. Ai l�m những việc �c theo bốn trường hợp đ� sẽ bị hao tổn. N�i như vậy xong, Phật lại n�i b�i tụng:

Ai l�m theo bốn ph�p,

Tham, s�n, sợ h�i, si,

Th� danh dự mất dần,

Như trăng về cuối th�ng.

�N�y Thiện Sinh, người n�o kh�ng l�m �c theo bốn trường hợp th� sự �ch lợi ng�y c�ng tăng th�m:

Người n�o kh�ng l�m �c,

Do tham, hận, sợ, si,

Th� danh dự c�ng th�m,

Như trăng hướng về rằm.

�N�y Thiện Sinh, s�u nghiệp tổn t�i l�:

�1 Đam m� rượu ch�.

�2. Cờ bạc.

�3. Ph�ng đ�ng.

�4. Đam m� kỹ nhạc.

�5. Kết bạn người �c

�6. Biếng lười.

�N�y Thiện Sinh, nếu trưởng giả hay con trai trưởng giả biết r� bốn kết h�nh, kh�ng l�m �c theo bốn trường hợp, lại biết s�u nghiệp tổn t�i, ấy l�, n�y Thiện Sinh, tr�nh được bốn trường hợp l� c�ng dường s�u phương, th� đời n�y tốt đẹp, đời sau tốt đẹp; đời n�y căn cơ v� đời sau căn cơ; trong hiện tại được người tr� ngợi khen, được quả b�o bậc nhất; sau khi chết được sanh l�n trời, c�i thiện.

�Lại nữa, n�y Thiện Sinh, n�n biết, uống rượu c� s�u điều lỗi:

�1. Hao t�i.

�2. Sanh bệnh.

�3. Đấu tranh.

�4. Tiếng xấu đồn khắp.

�5. Bộc ph�t n�ng giận.

�6. Tuệ giảm dần.

�N�y Thiện Sinh, nếu trưởng giả hay con trai trưởng giả ấy uống rượu kh�ng th�i th� nghiệp gia sản ng�y mỗi ti�u t�n.

�N�y Thiện Sinh, cờ bạc c� s�u điều tai hại:

�1. T�i sản ng�y một hao hụt.

�2. Thắng th� g�y th� o�n.

�3. Bị kẻ tr� ch�.

�4. Mọi người kh�ng k�nh nễ tin cậy.

�5. Bị xa l�nh; v� s�u, sanh t�m trộm cắp.

�Thiện Sinh, nếu trưởng giả hay con trai trưởỏng giả m� đ�nh bạc m�i th� gia sản ng�y mỗi ti�u t�n.

�N�y Thiện Sinh, ph�ng đ�ng c� s�u lỗi:

�1. Kh�ng tự ph�ng hộ m�nh.

�2. Kh�ng ph�ng hộ được t�i sản v� h�ng h�a.

�3. Kh�ng ph�ng hộ được con ch�u.

�4. Thường hay bị sợ h�i.

�5. Bị những điều khốn khổ r�ng buộc x�c th�n.

�6. Ưa sinh điều dối tr�.

�Đ� l� s�u điều lỗi. Nếu trưởng giả hay con trai trưởng giả ph�ng đ�ng m�i kh�ng th�i th� gia sản ng�y mỗi ti�u t�an.

�N�y Thiện Sinh, say m� kỹ nhạc c� s�u lỗi:

�1. T�m đến chỗ ca h�t.

�2. T�m đến chỗ m�a nhảy.

�3. T�m đến chỗ đ�n địch.

�4. T�m đến chỗ tấu linh tay.

�5. T�m đến chỗ c� �m thanh vi diệu.

�6. T�m đến chỗ đ�nh trống.

�Đ� l� s�u tai hại của kỹ nhạc. Nếu trưởng giả hoặc con trai trưởng giả say m� kỹỷ nhạc m�i kh�ng th�i th� gia sản ng�y mỗi ti�u t�n.

�N�y Thiện Sinh, giao du với bạn xấu c� s�u lỗi:

�1. T�m c�ch lừa dối.

�2. Ưa chỗ thầm k�n.

�3. Dụ dỗ nh� người kh�c.

�4. Mưu đồ chiếm đoạt t�i sản của người kh�c.

�5. Xoay t�i lợi về m�nh.

�6. Ưa phanh phui lỗi người.

�Đ� l� s�u tai hại về bạn xấu. Nếu trưởng giả hay con trai trưởng giả l�m bạn với kẻ �c m�i th� gia sản mỗi ng�y mỗi ti�u t�n.

�N�y Thiện Sinh, lười biếng c� s�u lỗi:

�1. Khi gi�u sang kh�ng chịu l�m việc.

�2. Khi ngh�o kh�ng chịu si�ng năng.

�3. L�c lạnh kh�ng chịu si�ng năng.

�4. L�c n�ng kh�ng chịu si�ng năng.

�5. L�c s�ng trời kh�ng chịu si�ng năng.

�6. L�c tối trời kh�ng chịu si�ng năng.

�Đ� l� s�u điều tai hại của sự lười biếng. Nếu trưởng giả hay con trưởng giả lười biếng m�i, th� gia sản mỗi ng�y mỗi ti�u t�n�.�

N�i như vậy xong, Phật l�m b�i tụng:

Người m� say rượu ch�,

Lại c� b� bạn rượu,

T�i sản đ� t�ch lũy,

Liền theo m�nh ti�u tan;

Uống rượu kh�ng tiết độ;

Thường ưa ca, m�a, nhảy,

Ng�y rong chơi nh� người,

Nh�n thế tự đọa lạc.

Theo bạn �c kh�ng sửa;

Phỉ b�ng ra nh� người.

T� kiến bị người ch�;

L�m xấu bị người truất.

Cờ bạc, đắm ngoại sắc;

Chỉ b�n việc hơn thua.

Bạn �c kh�ng sửa đổi,

L�m xấu bị người truất.

Bị rượu l�m hoang m�;

Ngh�o kh� kh�ng tự liệu;

Ti�u x�i chẳng tiếc của;

Ph� nh� g�y tai ương;

Đ�nh bạc, x�m uống rượu;

L�n l�t vợ con người.

Tập quen nết bỉ ổi;

Như trăng về cuối th�ng.

G�y �c phải chịu �c.

Chung l�m c�ng bạn �c;

Đời n�y v� đời sau,

Rốt kh�ng đạt được g�.

Ng�y thời ưa ngủ nghỉ,

Đ�m thức những mơ tưởng,

M� tối kh�ng bạn l�nh;

Chẳng g�y nổi gia vụ.

S�ng chiều chẳng l�m việc;

Lạnh, n�ng lại biếng lười.

L�m việc kh�ng suy x�t;

Trở lại uổng c�ng toi.

Nếu kh�ng kể lạnh n�ng,

S�ng chiều si�ng c�ng việc,

Sự nghiệp chi chẳng th�nh;

Suốt đời khỏi �u lo�.

Phật bảo Thiện Sinh:

�C� bốn hạng kẻ th� m� như người th�n, ngươi n�n biết. Bốn kẻ ấy l� những ai?

�1. Hạng �y phục.

�2. Hạng mỹ ng�n.

�3. Hạng k�nh thuận.

�4. Hạng �c hữu.

��Hạng �y phục th� thường hay l�m bốn việc:

�1. Cho trước đoạt lại sau.

�2. Cho �t mong trả nhiều.

�3. V� sợ gượng l�m th�n.

�4. V� lợi gượng l�m th�n.

�Hạng mỹ ng�n th� thường hay l�m bốn việc:

�1. L�nh dữ đều chiều theo.

�2. Gặp hoạn nạn th� xa l�nh.

�3. Ngăn cản những điều hay.

�4. Thấy gặp nguy t�m c�ch đun đẩy.

�Hạng k�nh thuận th� thường l�m bốn việc:

�1. Việc trước dối tr�.

�2. Việc sau dối tr�.

�3. Việc hiện dối tr�.

�4. Thấy c� một ch�t lỗi nhỏ đ� vội tr�ch phạt.

�Hạng bạn �c th� thường l�m bốn việc: một, bạn l�c uống rượu; hai, bạn l�c đ�nh bạc; ba, bạn l�c d�m dật; bốn bạn l�c ca vũ�.�

�ức Thế T�n n�i như vậy rồi, b�n l�m một b�i tụng:

�y phục, gượng l�m th�n;

Hạng mỹ ng�n cũng thế.

K�nh thuận, th�n nhưng dối.

�c hữu l� �c th�n.

Bạn thế chớ tin cậy,

Người tr� n�n biết r�.

N�n gấp r�t l�a xa

Như tr�nh con đường hiểm.

Phật lại bảo Thiện Sinh:

�C� bốn hạng người th�n đ�ng th�n v� thường đem lại lợi �ch v� che chở. Những g� l� bốn?

�1. Ngăn l�m việc quấy.

�2. Thương y�u.

�3. Gi�p đỡ.

�4. Đồng sự.

�Đ� l� bốn hạng người th�n đ�ng th�n cận.

�N�y Thiện Sinh, hạng ngăn quấy th� thường l�m bốn việc đem lại nhiều lợi �ch v� hay che chở:

�1. Thấy người l�m �c th� hay ngăn cản.

�2. Chỉ b�y điều ch�nh trực.

�3. C� l�ng thương tưởng.

�4. Chỉ đường sinh Thi�n.

�Đ� l� bốn trường hợp ngăn cản việc quấy đem lại nhiều lợi �ch v� hay che chở.

�Hạng thương y�u th� thường l�m bốn việc:

�1. Mừng khi m�nh được lợi.

�2. Lo khi m�nh gặp hại.

�3. Ngợi khen đức tốt m�nh.

�4. Thấy m�nh n�i �c th� t�m c�ch ngăn cản.

�Đ� l� bốn điều thương y�u đem lại nhiều lợi �ch v� hay che chở.

�Hạng gi�p đỡ c� bốn việc. Những g� l� bốn? Đ� l�:

�1. Che chở m�nh khỏi bu�ng lung.

�2. Che chở m�nh khỏi hao t�i v� bu�ng lung.

�3. Che chở m�nh khỏi sợ h�i.

�4. Khuy�n bảo m�nh trong chỗ vắng người.

�Hạng đồng sự th� thường l�m bốn việc:

�1. Kh�ng tiếc th�n mạng với bạn.

�2. Kh�ng tiếc của cải với bạn.

�3. Cứu gi�p bạn khỏi sợ h�i.

�4. Khuy�n bảo bạn l�c ở chỗ vắng người�.�

N�i như vậy xong, �ức Thế T�n lại n�i b�i tụng:

Bạn ngăn ngừa điều quấy,

Bạn từ mẫn thương y�u,

Bạn l�m lợi �ch bạn,

Bạn đồng sự với bạn.

Đ� bốn hạng đ�ng th�n,

Người tr� đ�ng th�n cận;

Th�n hơn người th�n kh�c,

Như mẹ hiền th�n con.

Muốn th�n người đ�ng th�n;

H�y th�n bạn ki�n cố.

Người bạn đủ giới hạnh,

Như lửa s�ng soi người.

Phật lại bảo Thiện Sinh:

�Ngươi n�n biết � nghĩa s�u phương. S�u phương l� g�?

�1. Phương Đ�ng l� cha mẹ.

�2. Phương Nam l� sư trưởng.

�3. Phương T�y l� th� thiếp.

�4. Phương Bắc l� bạn b� th�n th�ch.

�5. Phương Tr�n l� c�c bậc Trưởng thượng, Sa-m�n, B�-la-m�n.

�6. Phương Dưới l� t�i tớ.

�N�y Thiện Sinh, kẻ l�m con phải k�nh thuận cha mẹ với năm điều. Những g� l� năm?

�1.) Cung phụng kh�ng để thiếu thốn.

�2.) Muốn l�m g� thưa cha mẹ biết.

�3.) Kh�ng tr�i điều cha mẹ l�m.

�4.) Kh�ng tr�i điều cha mẹ dạy.

�5.) Kh�ng cản ch�nh nghiệp m� cha mẹ l�m.

�Kẻ l�m cha mẹ phải lấy năm điều n�y chăm s�c con c�i:

�1. Ngăn con đừng để l�m �c.

�2.) Chỉ b�y những điều ngay l�nh.

�3.) Thương y�u đến tận xương tủy.

�4.) Chọn nơi h�n phối tốt đẹp.

�5.) T�y thời cung cấp đồ cần d�ng.

�N�y Thiện Sinh, kẻ l�m con k�nh thuận v� cung phụng cha mẹ thế th� phương ấy được an ổn kh�ng c� điều lo sợ.

�Đệ tử cung phụng sư trưởng c� năm việc:

�1.) Hầu hạ cung cấp điều cần.

�2.) K�nh lễ c�ng dường.

�3.) T�n trọng q�i mến.

�4.) Thầy c� dạy bảo điều g� kh�ng tr�i nghịch.

�5.) Thầy c� dạy bảo điều g� nhớ kỹ kh�ng qu�n. Kẻ l�m đệ tử cần phải thờ k�nh sư trưởng với năm điều ấy.

�Thầy cũng c� năm điều để săn s�c đệ tử:

�1.) Dạy dỗ c� phương ph�p.

�2.) Dạy những điều chưa biết.

�3.) Giải nghĩa r�nh r� những điều tr� hỏi.

�4.) Chỉ cho những bạn l�nh.

�5.) Dạy hết những điều m�nh biết kh�ng lẫn tiếc.

�N�y Thiện Sinh, nếu đệ tử k�nh thuận, cung k�nh sư trưởng, th� phương ấy được an ổn kh�ng c� điều lo sợ.

�N�y Thiện Sinh, chồng cũng phải c� năm điều đối với vợ:

�1.) Lấy lễ đối đ�i nhau.

�2.) Oai nghi�m kh�ng nghiệt.

�3.) Cho ăn mặc phải thời.

�4. Cho trang sức phải thời.

�5.) Ph� th�c việc nh�.

�N�y Thiện Sinh, chồng đối đ�i vợ c� năm điều, vợ cũng phải lấy năm việc cung k�nh đối với chồng. Những g� l� năm?

�1.) Dậy trước.

�2.) Ngồi sau.

�3.) N�i lời h�a nh�.

�4.) K�nh nhường t�y thuận.

�5.) Đ�n trước � chồng.

�N�y Thiện Sinh, ấy l� vợ đối với chồng cung k�nh đối đ�i nhau, như thế th� phương ấy được an ổn kh�ng điều g� lo sợ.

�N�y Thiện Sinh, người ta phải lấy năm điều th�n k�nh đối với b� con:

�1.) Chu cấp.

�2.) N�i lời hiền h�a.

�3). Gi�p đạt mục đ�ch.

�4.) Đồng lợi .

�5.) Kh�ng khi dối.

�B� con cũng phải lấy năm điều đối lại:

�1.) Che chở cho m�nh khỏi bu�ng lung.

�2.) Che chở cho m�nh khỏi hao t�i v� bu�ng lung.

�3.) Che chở khỏi sự sợ h�i.

�4.). Khuy�n răn nhau l�c ở chỗ vắng người.

�5.) Thường ngợi khen nhau.

�N�y Thiện Sinh! Người biết th�n k�nh b� con như vậy th� phương ấy được y�n ổn kh�ng điều chi lo sợ.

�N�y Thiện Sinh, chủ đối với tớ c� năm điều để sai bảo:

�1.) T�y khả năng m� sai sử.

�2.) Phải thời cho ăn uống.

�3.) Phải thời thưởng c�ng lao.

�4.) Thuốc thang khi bệnh.

�5.) Cho c� thời giờ nghỉ ngơi.

�T�i tớ phải lấy năm điều phụng sự chủ :

�1.) Dậy sớm.

�2.) L�m việc chu đ�o.

�3.) Kh�ng gian cắp.

�4.) L�m việc c� lớp lang.

�5.) Bảo tồn danh gi� chủ.

�N�y Thiện Sinh, nếu chủ đối với tớ được như vậy th� phương ấy được an ổn kh�ng điều chi lo sợ.

�Kẻ đ�n việt cung phụng h�ng Sa-m�n, B�-la-m�n với năm điều:

�1.) Th�n h�nh từ.

�2.) Khẩu h�nh từ.

�3.) � h�nh từ.

�4.) Đ�ng thời c�ng th�.

�5. Kh�ng đ�ng cửa khước từ.

�Sa-m�n, B�-la-m�n cũng khuy�n dạy theo s�u điều:

�1.) Ngăn ngừa chớ để l�m �c.

�2.) Chỉ dạy điều l�nh.

�3.) Khuy�n dạy với thiện t�m.

�4. ) Cho nghe những điều chưa nghe.

�5. Những g� đ� được nghe l�m cho hiểu r�.

�6. Chỉ vẽ con đường sanh Thi�n.

�N�y Thiện Sinh, nếu đ�n việt k�nh phụng h�ng Sa-m�n, B�-la-m�n như thế th� phương ấy được an ổn kh�ng điều g� lo sợ�.�

�ức Thế T�n n�i như vậy xong, lại l�m một b�i tụng:

Cha mẹ l� phương Đ�ng,

Sư trưởng l� phương Nam,

Vợ chồng l� phương T�y,

Th�n tộc l� phương Bắc,

T�i tớ l� phương Dưới,

Sa-m�n l� phương Tr�n.

Những người con trưởng giả

K�nh lễ c�c phương ấy.

Thuận thảo kh�ng lỗi thời,

Khi chết được sanh Thi�n.

Huệ th�, n�i h�a nh�,

Gi�p người đạt mục đ�ch.

Lợi lộc chia đồng đều,

M�nh c� cho người hưởng.

Bốn việc ấy như xe,

Chở tất cả nặng nề.

Đời kh�ng bốn việc ấy,

Sẽ kh�ng c� hiếu dưỡng.

Bốn việc ấy ở đời,

Được người tr� chọn lựa.

L�m thời kết quả lớn,

Tiếng tốt đồn vang xa.

Trang sức chỗ nằm ngồi,

Dọn thức ăn bậc nhất,

Để cấp bậc xứng đ�ng,

Tiếng tốt đồn vang xa.

Kh�ng bỏ người th�n cũ;

Chỉ b�y việc lợi �ch;

Tr�n dưới thường h�a đồng,

Tất được danh dự tốt.

Trước h�y tập kỹ nghệ,

Sau mới c� t�i lợi.

Khi c� t�i lợi rồi,

H�y kh�o lo g�n giữ.

Ti�u d�ng đừng xa x�;

H�y lựa người l�m th�n.

Hạng lừa dối, xung đột;

Th� chẳng n�n đến gần.

Của dồn từ khi �t;

Như ong g�p nhụy hoa.

T�i bảo ng�y chứa dồn,

Trọn đời kh�ng hao tổn.

Một, ăn biết vừa đủ;

Hai, l�m việc si�ng năng;

Ba, lo dồn chứa trước,

Đề ph�ng khi thiếu hụt;

Bốn, c�y ruộng bu�n b�n,

V� lựa đất chăn nu�i;

Năm, x�y dựng th�p miếu;

S�u, lập tăng ph�ng x�.

Tại gia s�u việc ấy,

Si�ng lo chớ lỗi thời.

Ai l�m được như thế

Thời nh� khỏi sa s�t,

T�i sản ng�y một th�m,

Như trăm s�ng về biển.

Bấy giờ Thiện Sinh bạch Phật:

�L�nh thay, bạch Thế T�n! Thật qu� chỗ mong ước của con xưa nay, vượt xa những lời dạy của cha con. Như lật ngửữa những g� bị �p xuống; như mở ra những g� bị đ�ng k�n; như người m� được tỏ, đang ở trong nh� tối được gặp đ�n, c� mắt liền thấy. Những g� được Như Lai thuyết giảng cũng như thế; bằng v� số phương tiện khai ngộ cho kẻ ngu tối; l�m r� ph�p thanh bạch. Phật l� Đức Như Lai, Bậc Ch� Ch�n, Đẳng Ch�nh Gi�c, do đ� c� thể chỉ b�y, hướng dẫn cho đời. Nay con xin quy y Phật, quy y Ph�p, quy y Tăng. C�i xin �ức Thế T�n chấp thuận cho con được l�m Ưu-b�-tắc ở trong Ch�nh ph�p. Kể từ h�m nay cho đến trọn đời, con nguyện kh�ng giết, kh�ng trộm, kh�ng t� d�m, kh�ng n�i dối, kh�ng uống rượu�.

Bấy giờ, Thiện Sinh sau khi nghe những điều Phật dạy, hoan hỷ phụng h�nh.

-o0o-

�

��