KINH TRƯỜNG A H�M 02

Bấy giờ, A-x�-thế, vua nước Ma-kiệt, muốn chinh phạt nước Bạt-kỳ, mới tự nghĩ: �Nước ấy tuy mạnh, d�n ch�ng gi�u mạnh, nhưng lấy sức ta để thắng họ kh�ng phải l� kh�.

Rồi vua A-x�-thế sai đại thần B�-la-m�n Vũ-x�: �Khanh h�y đến n�i Kỳ-x�-quật, chỗ �ức Thế T�n, nh�n danh ta đảnh lễ dưới ch�n Thế T�n v� thăm hỏi �ức Thế T�n, Ng�i đời sống thường nhật c� thoải m�i kh�ng, đi đứng c� khỏe mạnh kh�ng. Sau đ� lại bạch �ức Thế T�n, người nước Bạt-kỳ tự ỷ h�ng cường, d�n ch�ng gi�u mạnh, kh�ng chịu thần phục ta. Ta muốn chinh phạt ch�ng. Kh�ng hiểu �ức Thế T�n c� dạy bảo g� kh�ng? Nếu Ng�i c� dạy thế n�o, ngươi h�y nhớ cho kỹ, chớ để qu�n s�t, h�y n�i lại cho ta hay những g� khanh đ� nghe. Những điều Như Lai n�i kh�ng bao giờ hư dối.�

Đại thần Vũ-x� l�nh mạng, cưỡi xe b�u đi đến n�i Kỳ-x�-quật. Đến chỗ phải dừng, �ng xuống xe, đi bộ đến chỗ Thế T�n, thăm hỏi xong, ngồi lại một b�n, bạch �ức Thế T�n rằng:

�Vua nước Ma-kiệt l� A-x�-thế c�i đầu đảnh lễ dưới ch�n Phật v� �n cần k�nh hỏi Ng�i, đời sống thường nhật c� thoải m�i chăng, lui tới c� được mạnh khỏe kh�ng?�

�ng lại thưa tiếp:

�Người nước Bạt-kỳ tự thị dũng m�nh, d�n ch�ng gi�u mạnh, kh�ng chịu thần phục nh� vua, n�n nh� vua muốn chinh phạt. Chẳng hay �ức Thế T�n c� dạy bảo g� kh�ng?�

L�c đ�, A-nan đang cầm quạt đứng hầu sau Phật. Phật hỏi A-nan:

�Ngươi c� nghe d�n nước Bạt-kỳ thường nh�m họp b�n những sự việc ch�n ch�nh kh�ng?�

A-nan đ�p:

�Con c� nghe.�

Phật n�i với A-nan:

�Nếu được như thế, lớn nhỏ h�a thuận, nước đ� lại c�ng thịnh vượng; nước ấy sẽ an ổn l�u d�i, kh�ng thể x�m hại được.

�N�y A-nan, ngươi c� nghe người nước Bạt-ky vua t�i h�a thuận, tr�n dưới k�nh nhường nhau kh�ng?�

�Con c� nghe.�

�Nếu được như vậy, lớn nhỏ h�a thuận, nước đ� c�ng th�m thịnh vượng v� được y�n ổn l�u d�i, kh�ng thể x�m hại được�.

�N�y A-nan, ngươi c� nghe d�n nước Bạt-kỳ thường t�n trọng ph�p luật, hiểu điều cấm kỵ, chẳng tr�i lễ độ kh�ng?�

�Con c� nghe.�

�N�y A-nan, nếu được như vậy, lớn nhỏ h�a thuận, nước đ� c�ng th�m thịnh vượng v� y�n ổn l�u d�i, kh�ng thể x�m hại được.

�N�y A-nan! Ngươi c� nghe d�n nước Bạt-kỳ hiếu dưỡng cha mẹ, k�nh thuận sư trưởng kh�ng?�

�Con c� nghe�.�

�N�y A-nan, nếu vậy, lớn nhỏ h�a thuận, nước đ� c�ng th�m thịnh vượng v� y�n ổn l�u d�i, kh�ng thể x�m hại được.

�N�y A-nan! Ngươi c� nghe d�n nước Bạt-kỳ thường t�n trọng t�ng miếu, k�nh nể quỷ thần kh�ng?�

�Con c� nghe.�

�N�y A-nan, nếu được như vậy th� lớn nhỏ h�a thuận, nước đ� c�ng th�m thịnh vượng v� y�n ổn l�u d�i, kh�ng thể x�m hại được.

�N�y A-nan, ngươi c� nghe d�n nước Bạt-ky giữ g�n khu� m�n trinh ch�nh, thanh khiết, kh�ng bậy bạ, cho đến sự vui đ�a, n�i năng cũng kh�ng t� vạy kh�ng?�

�Con c� nghe.�

�N�y A-nan, nếu được như vậy th� lớn nhỏ h�a thuận, nước đ� c�ng th�m thịnh vượng v� y�n ổn l�u d�i, kh�ng thể x�m hại được.

�N�y A-nan, ngươi c� nghe d�n nước Bạt-kỳ t�n thờ Sa-m�n, k�nh người tr� giới v� th�n cận ủng hộ chẳng biếng nh�c kh�ng?�

�Con c� nghe.�

�N�y A-nan, nếu được như vậy th� nước đ� c�ng th�m thịnh vượng v� y�n ổn l�u d�i, kh�ng thể x�m hại được.

Bấy giờ, đại thần Vũ-x� liền bạch Phật:

�Nh�n d�n nước kia nếu thi h�nh c� một điều c�n kh�ng mong g� thắng họ, huống nay họ đủ cả bảy điều. V� việc nước qu� bận, con xin từ tạ trở về.�

Phật n�i:

�N�n biết thời giờ.�

Vũ-x� liền đứng dậy đi quanh Phật ba v�ng rồi v�i ch�o m� lui.

Vũ-x� đi chưa bao l�u, Phật bảo A-nan:

�Ngươi h�y truyền cho c�c Tỳ-kheo ở chung quanh th�nh La-duyệt-kỳ nh�m hết lại giảng đường.�

A-nan v�ng lệnh đi đến th�nh La-duyệt-kỳ tập họp hết c�c Tỳ-kheo lại giảng đường xong, bạch Phật:

�Bạch Thế T�n, c�c Tỳ-kheo đ� nh�m đủ, k�nh mong Đức Th�nh biết thời.�

Bấy giờ, Thế T�n liền đứng dậy đi đến giảng đường, ngồi l�n chỗ ngồi dọn sẵn, bảo c�c Tỳ-kheo:

�N�y c�c Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng cho c�c thầy bảy ph�p bất thối. C�c thầy h�y lắng nghe, lắng nghe, suy nghĩ kỹ.�

C�c Tỳ-kheo bạch Phật:

�K�nh v�ng, bạch Thế T�n. Ch�ng con muốn nghe.�

Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�N�y c�c Tỳ-kheo, bảy ph�p bất thối l�:

�1. Thường hội họp luận b�n nghĩa l� ch�n ch�nh, thời lớn nhỏ h�a thuận m� Ch�nh ph�p kh�ng bị suy tho�i.

�2. Tr�n dưới h�a đồng, k�nh thuận kh�ng tr�i, thời lớn nhỏ h�a thuận m� Ch�nh ph�p kh�ng bị suy tho�i.

�3. Trọng ph�p, hiểu điều cấm kỵ, kh�ng tr�i qui chế, thời lớn nhỏ h�a thuận m� Ch�nh ph�p kh�ng bị suy tho�i.

�4. Nếu c� Tỳ-kheo n�o c� năng lực hộ ch�ng, c� nhiều tri thức, n�n được k�nh thờ, thời lớn nhỏ h�a thuận m� Ch�nh ph�p kh�ng bị suy tho�i.

�5. Niệm hộ t�m �, lấy sự hiếu k�nh l�m đầu, thời lớn nhỏ h�a thuận m� Ch�nh ph�p kh�ng bị suy tho�i.

�6. Tịnh tu phạm hạnh, kh�ng chạy theo trạng th�i dục, thời lớn nhỏ h�a thuận m� Ch�nh ph�p kh�ng bị suy tho�i.

�7. Trước người rồi sau m�nh, kh�ng tham lam danh lợi, thời gi� trẻ h�a thuận m� Ch�nh ph�p kh�ng bị suy tho�i.

�N�y c�c Tỳ-kheo, lại c� bảy ph�p l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng tổn giảm.

�1. Ưa �t việc, kh�ng ưa nhiều việc, thời Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị tổn giảm.

�2. Ưa y�n lặng, kh�ng ưa n�i nhiều.

�3. Bớt sự ngủ nghỉ, t�m kh�ng h�n muội.

�4. Kh�ng tụ họp n�i việc v� �ch.

�5. Kh�ng tự khen ngợi khi m�nh thiếu đức.

�6. Kh�ng kết b� bạn với người xấu �c.

�7. Ưa ở một m�nh nơi chỗ nh�n tịnh, n�i rừng.

�N�y Tỳ-kheo, được như vậy, thời Ch�nh ph�p sẽ được tăng trưởng, kh�ng bị tổn giảm.

�N�y c�c Tỳ-kheo! Lại c� bảy ph�p l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị tổn giảm.

�1. C� t�n t�m; tin Đức Như Lai, Ch� Ch�n, Ch�nh Gi�c, đủ mười đức hiệu.

�2. C� t�m, biết hổ với điều thiếu s�t của m�nh.

�3. C� qu�, biết thẹn với việc �c m�nh đ� l�m.

�4. Đa văn, những điều đ� được thọ tr� đều tốt ở đoạn đầu, đoạn giữa v� đoạn cuối, nghĩa v� vị th�m �o, thanh tịnh kh�ng bẩn, phạm hạnh đầy đủ.

�5. Si�ng năng cần khổ, bỏ �c tu l�nh, chuy�n t�m tập luyện m�i kh�ng ngừng.

�6. Điều đ� học tập được, ghi nhớ m�i kh�ng qu�n.

�7. Tu tập tr� tuệ, biết ph�p sanh diệt, hướng đến Hiền th�nh, dứt hết gốc khổ.

�Với bảy ph�p như thế thời Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị hao tổn.

�N�y c�c Tỳ-kheo! Lại c� bảy ph�p l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị hao tổn:

�1. K�nh Phật.

�2. K�nh Ph�p.

�3. K�nh Tăng.

�4. K�nh giới luật.

�5. K�nh thiền định.

�6. K�nh thuận cha mẹ.

�7. K�nh ph�p kh�ng bu�ng lung.

�Bảy ph�p như vậy l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng m�i kh�ng bị hao tổn.

�N�y c�c Tỳ-kheo! Lại c� bảy ph�p l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị hao tổn:

�1. Qu�n th�n bất tịnh.

�2. Qu�n đồ ăn bất tịnh.

�3. Chẳng m� đắm thế gian.

�4. Thường suy niệm về sự chết.

�5. Suy niệm về v� thường.

�6. Suy niệm về v� thường tức khổ.

�7. Suy niệm khổ tức v� ng�.

�Bảy ph�p như vậy l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị hao tổn.

�N�y c�c Tỳ-kheo! Lại c� bảy ph�p l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị hao tổn:

�1. Tu về niệm gi�c �, nh�n tịnh, v� dục, xuất ly, v� vi.

�2. Tu về ph�p gi�c �.

�3. Tu về tinh tấn gi�c �.

�4. Tu về hỷ gi�c �.

�5. Tu về ỷ gi�c �.

�6. Tu về định gi�c �.

�7. Tu về hộ gi�c �.

�Bảy ph�p như vậy l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị hao tổn.

�N�y c�c Tỳ-kheo! C� s�u ph�p bất thối l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị hao tổn.

�1. Th�n thường h�nh xử từ �i, kh�ng hại ch�ng sanh.

�2. Miệng n�i nh�n từ, kh�ng diễn lời dữ.

�3. � niệm Từ t�m, kh�ng �m l�ng th�m bớt.

�4. Được vật lợi dưỡng hợp lẽ, chia c�ng ch�ng hưởng, b�nh đẳng như nhau.

�5. Giữ giới Th�nh hiền kh�ng để khuyết lậu, cũng kh�ng cấu uế, nhất định kh�ng dao động.

�6. Thấy đạo Th�nh hiền để dứt hết thống khổ.

�S�u ph�p như vậy l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị hao tổn.

�N�y c�c Tỳ-kheo, lại c� s�u ph�p bất thối l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị hao tổn:

�1. Niệm Phật.

�2. Niệm Ph�p.

�3. Niệm Tăng.

�4. Niệm giới.

�5. Niệm th�.

�6. Niệm thi�n.

S�u niệm ấy l�m cho Ch�nh ph�p tăng trưởng kh�ng bị hao tổn.�

Bấy giờ, Thế T�n sau khi t�y nghi tr� ở La-duyệt-kỳ, Ng�i bảo A-nan rằng:

�C�c thầy h�y sẵn s�ng, ta muốn đi đến Tr�c vi�n.�

Đ�p: �Thưa v�ng.�

Rồi Ng�i sửa soạn y b�t, c�ng đại ch�ng thị t�ng, Thế T�n theo ngả đường từ Ma-kiệt đi đến Tr�c vi�n. Sau khi l�n giảng đường an tọa, Phật dạy c�c Tỳ-kheo về giới, định, tuệ; tu giới đắc định, được quả b�o lớn; tu định đắc tr�, được quả b�o lớn; tu tr� t�m tịnh, được giải tho�t ho�n to�n, dứt hết ba thứ lậu hoặc l� dục lậu, hữu lậu v� v� minh lậu. Sau khi đ� giải tho�t liền ph�t sanh tr� về sự giải tho�t, sanh tử dứt hết, phạm hạnh đ� vững, điều cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sinh nữa�.�

Bấy giờ, Thế T�n sau khi t�y nghi tr� ở Tr�c vi�n, Ng�i bảo A-nan:

�C�c thầy h�y sửa soạn, h�y đi đến th�nh Ba-lăng-phất .�

Đ�p: �K�nh v�ng.�

Rồi Ng�i sửa soạn y b�t c�ng với đại ch�ng theo hầu, Thế T�n từ Ma-kiệt đi đến th�nh Ba-lăng-phất v� ngồi ở gốc c�y Ba-lăng. L�c ấy c�c Thanh t�n sĩ tại đ� nghe Phật c�ng đại ch�ng từ xa đến nghỉ dưới c�y Ba-lăng, b�n c�ng nhau ra khỏi th�nh, từ xa tr�ng thấy Thế T�n ngồi dưới gốc c�y Ba-lăng dung mạo đoan ch�nh, c�c căn vắng lặng, nhu thuận tột bực, như con rồng lớn, như nước đứng trong, kh�ng ch�t bợn nhơ, đủ ba mươi hai tướng tốt, t�m mươi vẻ đẹp trang nghi�m tột bực. Thấy rồi, ai nấy hoan hỷ, lần đến chỗ Phật, đầu mặt lễ ch�n Phật, rồi ngồi lại một b�n. �ức Thế T�n theo thứ lớp n�i ph�p, khai tỏ, gi�o huấn, khiến cho lợi �ch, hoan hỷ. C�c Thanh t�n sĩ được nghe Phật n�i Ph�p liền bạch Phật rằng:

�Ch�ng con xin quy y Phật, quy y Ph�p, quy y Th�nh ch�ng. Ngưỡng mong �ức Thế T�n thương x�t chấp nhận cho ch�ng con được l�m Ưu-b�-tắc. Từ nay về sau, nguyện kh�ng giết, kh�ng trộm, kh�ng t� d�m, kh�ng n�i dối, kh�ng uống rượu. Ch�ng con sẽ giữ giới kh�ng bao giờ qu�n. Ng�y mai ch�ng con xin c�ng dường. Ngưỡng mong Thế T�n c�ng đại ch�ng rủ l�ng hạ cố.�

�ức Thế T�n l�m thinh nhận lời. C�c Thanh t�n sĩ thấy Phật l�m thinh nhận lời, liền đứng dậy đi quanh Phật ba v�ng l�m lễ rồi lui ra. V� Đức Như Lai, họ dựng ng�i nh� lớn, ban sửa đất đai, qu�t tước, rưới nước, x�ng hương, trang ho�ng bảo tọa. Khi thiết c�ng xong, họ đến bạch Phật:

�Cỗ đ� dọn xong, c�i mong Đức Th�nh biết đ� đến giờ.�

Khi ấy, Thế T�n liền đứng dậy mang y cầm b�t c�ng đại ch�ng đến giảng đường. Đến nơi, rửa tay ch�n xong, Phật ngồi giữa, c�c Tỳ-kheo ngồi b�n tả, c�c Thanh t�n sĩ ngồi b�n hữu.

Bấy giờ, Thế T�n n�i với c�c Thanh t�n sĩ rằng:

�Ph�m người phạm giới thời c� năm điều suy hao. Những g� l� năm?

�1. Cầu t�i lợi kh�ng được toại nguyện.

�2. Dẫu c� được t�i lợi, ng�y mỗi hao m�n.

�3. Bất cứ đến đ�u cũng kh�ng được mọi người k�nh nể.

�4. Tiếng xấu đồn khắp thi�n hạ.

�5. Th�n hoại mệnh chung sa v�o địa ngục.

�Tr�i lại, n�y c�c Thanh t�n sĩ, ph�m người giữ giới sẽ c� năm c�ng đức. Những g� l� năm?

�1. Cầu g� đều được như nguyện.

�2. T�i sản đ� c� th� th�m m�i kh�ng hao s�t.

�3. Ở đ�u cũng được mọi người k�nh mến.

�4. Tiếng tốt đồn khắp thi�n hạ.

�5. Th�n hoại mệnh chung được sanh l�n c�i trời.�

Bấy giờ, đ� nửa đ�m, Phật bảo c�c Thanh t�n sĩ h�y trở về. C�c Thanh t�n sĩ v�ng lời, đi quanh Phật ba v�ng, rồi đảnh lễ m� lui.

Bấy giờ, khi đ�m vừa qua, �nh s�ng vừa l�, Thế T�n đi tới chỗ thanh vắng, bằng thi�n nh�n thanh tịnh, thấu suốt, thấy c�c vị thần lớn mỗi vị phong thủ đất đai nh� cửa ri�ng, c�c thần trung, thần hạ cũng phong thủ đất đai nh� cửa. Thế T�n liền trở lại giảng đường, l�n chỗ ngồi. Tuy đ� biết, nhưng Ng�i vẫn hỏi:

�N�y A-nan, ai tạo lập th�nh Ba-lăng-phất n�y?�

A-nan bạch Phật:

�Th�nh n�y do đại thần Vũ-x� tạo ra để ph�ng ngự nước Bạt-kỳ.�

Phật n�i với A-nan:

�Người tạo ra th�nh n�y rất hợp � trời. L�c đ�m đ� t�n, trời vừa s�ng, Ta đi tới chỗ thanh vắng, bằng thi�n nh�n, xem thấy c�c Đại Thi�n thần mỗi vị phong thủ đất đai nh� cửa ri�ng, c�c trung thần, hạ thần cũng phong thủ đất đai nh� cửa. A-nan! N�n biết chỗ đất đai nh� cửa n�o được Đại Thi�n thần phong thủ, ai ở đ� tất được an lạc nhiều ; c�n chỗ trung thần phong thủ th� h�ng trung nh�n ở; chỗ hạ thần phong thủ th� hạ nh�n ở v� c�ng đức nhiều �t cũng t�y theo chỗ ở ấy.

�N�y A-nan, chỗ n�y l� chỗ hiền nh�n ở, kẻ b�n bu�n qui tụ, ph�p nước đ�ng đắn kh�ng dối ngụy. Th�nh n�y rất tốt, được mọi nơi suy t�n, kh�ng thể ph� hoại. L�u về sau nếu c� bị ph� chăng chỉ do ba việc; một l� bị nước lớn, hai l� bị lửa lớn v� ba l� bị người trong th�ng mưu với người ngo�i ph� hoại được th�nh n�y.�

Trong l�c đ� c�c Thanh t�n sĩ Ba-lăng-phất suốt đ�m c�ng b�y biện. Đ�ng giờ, họ đến bạch Phật:

�Cỗ đ� dọn xong, c�i mong Đức Th�nh biết l� đ� đến giờ. �

Bấy giờ, c�c Thanh t�n sĩ bưng dọn, tự tay bưng sớt đồ ăn. Thọ thực xong d�ng nước rửa. Rồi họ dọn một chỗ ngồi nhỏ trước Phật. Phật chỉ b�y m� rằng:

�Chỗ n�y của c�c ngươi l� chỗ bậc Hiền tr�, phần nhiều người tr� giới tịnh tu phạm hạnh cư tr�; c�c Thiện thần vui mừng ủng hộ.�

Rồi Ng�i ch� nguyện cho họ:

�Biết k�nh trọng th� được người k�nh trọng. Biết phụng sự th� được người phụng sự. Bố th�, ki�m �i, c� l�ng từ mẫn, được chư Thi�n khen ngợi v� thường c�ng người l�nh sum họp, kh�ng c�ng người �c ở chung.�

Bấy giờ, sau khi thuyết ph�p xong, �ức Thế T�n liền rời khỏi chỗ, đại ch�ng hầu quanh m� đưa Ng�i trở về. Đại thần Vũ-x� đi theo sau Phật, nghĩ rằng:

�H�m nay, nh�n Đức Sa-m�n C�-đ�m đi qua cửa th�nh n�y, ta h�y gọi cửa n�y l� cửa C�-đ�m.�

Lại nh�n bến s�ng m� Phật sang ngang, liền đặt t�n chỗ đ� l� bến C�-đ�m.

�ức Thế T�n ra khỏi th�nh Ba-lăng-phất, đi đến bờ s�ng. L�c ấy, tr�n bờ s�ng c� nhiều người, trong số đ� c� người th� d�ng thuyền, c� người d�ng b�, c� người d�ng ph� m� sang s�ng. �ức Thế T�n c�ng đại ch�ng chỉ trong khoảnh khắc, như lực sĩ co duỗi c�nh tay, đ� đến cả b�n kia s�ng. Sau khi qu�n s�t nghĩa n�y, Thế T�n liền n�i b�i tụng:

Phật l� Hải Thuyền Sư

Ph�p l� cầu sang s�ng,

L� chiếc xe Đại thừa,

Đưa hết thảy trời, người.

L� Đấng Tự Giải Tho�t,

Sang s�ng, th�nh Phật-đ� .

Khiến tất cả đệ tử,

Giải tho�t, đắc Niết-b�n.

Thế T�n lại từ nước Bạt-kỳ đi đến th�n C�u-lỵ nghỉ ở dưới một kh�m rừng v� bảo c�c Tỳ-kheo:

�C� bốn ph�p th�m diệu: một l� Th�nh giới; hai l� Th�nh định; ba l� Th�nh tuệ v� bốn l� Th�nh giải tho�t. Đ� l� ph�p vi diệu kh� hiểu, kh� biết, m� ta với c�c �ng xưa kia v� kh�ng hiểu r� n�n m�i tr�i lăn kh�ng c�ng trong v�ng sống chết.�

Qu�n x�t theo nghĩa đ�, Phật liền dạy b�i kệ:

Giới, định, tuệ, giải tho�t,

Duy Phật ph�n biệt r�.

L�a khổ độ ch�ng sanh,

Khiến dứt mầm sanh tử.

B�y giờ, Thế T�n sau khi t�y nghi tr� ở th�n C�u-lỵ lại bảo A-nan c�ng đi đến th�n Na-đ�. A-nan v�ng lời, kho�c y �m b�t c�ng với đại ch�ng đi theo Phật, theo con đường từ Bạt-kỳ đến Na-đ� v� dừng lại chỗ Kiền-ch�y.

Bấy giờ, A-nan ở chỗ thanh vắng y�n lặng suy nghĩ: �Th�n Na-đ� n�y c� mười hai cư sĩ l� Gi�-gi�-la, Gi�-lăng-gi�, Tỳ-gi�-đ�, Gi�-l�-th�u, Gi�-l�u, B�-da-l�u, B�-đầu-l�u, Tẩu-b�-đầu-l�u, Đ�-l�-x�-nậu, Tẩu-đạt-l�-x�-nậu, Da-th�u, Da-th�u-đa-l�u đ� qua đời. Hiện nay kh�ng biết họ sinh về đ�u? Lại c� năm mươi người kh�c mệnh chung, lại năm trăm người kh�c nữa mệnh chung, nay kh�ng biết họ sinh về chỗ n�o?�

A-nan suy nghĩ như thế xong, rời khỏi nơi nh�n tịnh, đến chỗ Thế T�n, đầu mặt lễ ch�n Phật xong, ngồi xuống một b�n, bạch Phật:

�Thế T�n, vừa rồi con ở chỗ nh�n tịnh, lặng lẽ suy nghĩ: Th�n Na-đ� n�y c� mười hai cư sĩ: Gi�-gi�-la v.v., mạng chung; lại c� năm mươi người nữa mạng chung, lại c� năm trăm người mạng chung; kh�ng biết họ sinh về đ�u. C�i mong Thế T�n n�i r� cho con.�

Phật bảo A-nan:

�Mười hai cư sĩ kia l� Gi�-gi�-la v.v., đ� đoạn năm hạ phần kết n�n mệnh chung sinh thi�n ; họ nhập Niết-b�n ở đ� chứ kh�ng trở lại c�i n�y nữa. C�n năm mươi người kia mạng chung do đoạn trừ ba kết sử ;; d�m, nộ, si mỏng, đắc quả Tư-đ�-h�m, sẽ trở lại c�i n�y để dứt hết gốc khổ. C�n năm trăm người kia mạng chung do đoạn trừ ba kết sử, đắc quả Tu-đ�-ho�n, kh�ng c�n bị đọa v�o �c th�, chắc chắn th�nh đạo, chỉ trở lại c�i n�y bảy lần để dứt hết gốc khổ rồi th�i.

�N�y A-nan, ph�m c� sinh th� c� chết, đ� l� lẽ thường của cuộc đời, c� g� l� qu�i lạ. Nếu thấy mỗi người chết, ngươi đều tới hỏi ta như vậy chẳng l� quấy rầy ư?�

A-nan đ�p:

�Đ�ng vậy, bạch Thế T�n, quả l� phiền nhiễu.�

Phật bảo:

�A-nan, nay ta sẽ n�i cho ngươi về Ph�p k�nh để c�c Th�nh đệ tử biết chỗ thọ sanh; dứt hết ba đường dữ, chứng quả Tu-đ�-ho�n, kh�ng qu� bảy đời sẽ tận c�ng bi�n tế của khổổ; v� cũng c� thể n�i việc ấy cho người kh�c nghe.

�N�y A-nan! Ph�p k�nh l�, Th�nh đệ tử đ� đạt được bất hoại t�n, hoan hỷ tin Phật l� Đức Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, mười đức hiệu đầy đủ. Hoan hỷ tin Ph�p l� gi�o ph�p ch�n ch�nh vi diệu, Phật tự � n�i ra, kh�ng cuộc hạn thời tiết, dạy b�y con đường đi đến Niết-b�n; được thực h�nh bởi kẻ tr�. Hoan hỷ tin Tăng l� ch�ng kh�o h�a đồng, sở h�nh chất trực kh�ng dối tr� v� chứng th�nh đạo quả, tr�n dưới thuận h�a, đầy đủ ph�p th�n, hoặc c� người đang hướng tới Tu-đ�-ho�n v� được quả Tu-đ�-ho�n, c� người đang hướng tới Tư-đ�-h�m v� được quả Tư-đ�-h�m, c� người đang hướng tới A-na-h�m v� được quả A-na-h�m, c� người đang hướng tới A-la-h�n v� được quả A-la-h�n. Ầy l� bốn đ�i t�m bậc, ch�ng Hiền th�nh của Như Lai, xứng đ�ng được cung k�nh, l�m ruộng phước cho đời. Tin giới của Hiền th�nh l� thanh tịnh, kh�ng nhơ, kh�ng bị sứt mẻ, kh�ng r� rỉ, được c�c bậc minh triết tu theo m� chứng đến tam muộitam-muội định vậy.

�A-nan, đ� l� Ph�p k�nh, khiến Th�nh đệ tử biết chỗ thọ sanh, dứt sạch ba đường dữ, chứng đắc Tu-đ�-ho�n, kh�ng qu� bảy đời ho�n tất tận c�ng bi�n tế của khổ; v� cũng c� thể n�i cho người kh�c sự việc ấy.�

Bấy giờ, Thế T�n sau khi t�y nghi tr� ở đ�, b�n bảo A-nan h�y c�ng đi đến nước Tỳ-x�-ly. A-nan v�ng lời, mang y cầm b�t, c�ng với đại ch�ng theo hầu Thế T�n, theo con đường từ Bạt-kỳ đến Tỳ-x�-ly v� ngồi nghỉ ở một gốc c�y.

Bấy giờ c� một d�m nữ t�n Am-b�-b�-l� vừa nghe Phật c�ng c�c đệ tử đến Tỳ-x�-ly, đang ngồi dưới một gốc c�y, liền sửa soạn xe b�u, muốn đi đến chỗ Phật để lễ b�i c�ng dường. Khi chưa đến nơi, từ xa n�ng đ� thấy �ức Thế T�n diện mạo đoan ch�nh, c�c căn đặc biệt kh�c thường, tướng tốt đầy đủ, như mặt trăng ở giữa những v� sao. N�ng rất hoan hỷ, xuống xe đi bộ lần tới chỗ Phật, c�i đầu đảnh lễ, ngồi lại một b�n.

Rồi Thế T�n, theo thứ lớp thuyết ph�p, khai giải, gi�o huấn, khiến cho lợi �ch, hoan hỷ. Nghe Phật n�i xong n�ng ph�t t�m vui mừng quỳ bạch Phật rằng:

�Bắt đầu từ h�m nay con quy y ng�i Tam bảo. Mong Phật nhận lời cho con được l�m Ưu-b�-di ở trong Ch�nh ph�p, trọn đời con kh�ng giết, kh�ng trộm, kh�ng t� d�m, kh�ng n�i dối, kh�ng uống rượu.�

Lại bạch Phật:

�C�i mong Thế T�n c�ng c�c đệ tử ng�y mai nhận lời thỉnh cầu của con. C�n tối nay th� xin nghỉ tại vườn của con.�

Khi ấy Phật im lặng nhận lời.

N�ng thấy Phật đ� im lặng nhận lời, liền đứng dậy đi quanh Phật ba v�ng rồi đảnh lễ m� trở về. N�ng đi chưa bao l�u, Phật bảo A-nan:

�Ta c�ng c�c ngươi đi đến khu vườn kia.�

Đ�p:

�Thưa v�ng.�

Phật b�n rời chỗ ngồi, mang y cầm b�t c�ng ch�ng đệ tử một ng�n hai trăm năm mươi người đi đến khu vườn ấy.

L�c bấy giờ, nh�m người Lệ-xa ở Tỳ-x�-ly, nghe Phật đến nghỉ tại vườn của Am-b�-b�-l� th� liền thắng những cỗ xe b�u năm sắc lộng lẫy; c� người cưỡi xe xanh, ngựa xanh, phan d� �o m�o đều xanh; ngựa xe năm sắc đều như vậy. Rồi th�, những người Lệ-xa với y phục đồng sắc, cả năm trăm người k�o đến Phật. N�ng Am-b�-b�-l� sau khi từ gi� Phật trở về, giữa đường gặp xe họ. L�c đ�, xe n�ng chạy rất nhanh, c�ng với xe b�u của họ m�c k�o nhau, khiến phướn lọng g�y đổ cả, m� vẫn kh�ng chịu tr�nh đường. C�c người Lệ-xa tr�ch:

�N�ng ỷ thế g� m� kh�ng tr�nh đường cho ch�ng t�i đi, để đụng nhằm xe cộ ch�ng t�i khiến phướn lọng g�y cả?�

Am-b� đ�p:

�Thưa qu� ng�i, t�i đ� thỉnh Phật ng�y mai đến nh� t�i thọ trai. T�i phải về gấp sửa soạn đồ c�ng dường, th�nh phải đi mau, kh�ng tr�nh kịp.�

Nh�m Lệ-xa liền bảo n�ng:

�N�ng khoan h�y thỉnh. Để ch�ng t�i thỉnh trước, ch�ng t�i sẽ cho n�ng một trăm ng�n lượng v�ng.�

N�ng đ�p:

�T�i đ� thỉnh trước rồi, kh�ng thể nhường được.�

Nh�m Lệ-xa tiếp:

�Ch�ng t�i sẽ tặng n�ng gấp mười s�u lần trăm ng�n lượng v�ng. H�y để ch�ng t�i thỉnh trước.�

N�ng vẫn kh�ng chịu:

�T�i đ� thỉnh rồi. Nhất định kh�ng thể l�m như thế được.�

C�c Lệ-xa lại n�i:

�Ch�ng t�i sẽ tặng bằng số t�i bảo nửa nước, n�ng h�y để ch�ng t�i thỉnh trước.�

N�ng trả lời:

�Giả sử đem t�i bảo của cả nước cấp cho t�i, t�i cũng kh�ng nhận. V� sao? V� Phật hiện ở tại vườn t�i, Ng�i đ� nhận lời t�i thỉnh trước. Việc ấy đ� xong, kh�ng thể nhường được.�

C�c Lệ-xa khoa tay than tiếc, rằng:

�N�ng con g�i n�y đ� l�m ch�ng ta thiếu mất c�i ph�c quả đầu ti�n.�

Họ liền tiến tới khu vườn Phật đang ở. Khi �ức Thế T�n từ xa thấy năm trăm người Lệ-xa, với ngựa xe số vạn, chật đường tiến đến, Ng�i bảo c�c Tỳ-kheo:

�C�c ngươi n�n biết chư Thi�n Đao-lợi khi đi dạo c�ng vi�n, th� uy nghi v� sự trang sức cũng kh�ng kh�c đo�n người đ� mấy. N�y c�c Tỳ-kheo, h�y tự nhiếp t�m, g�n giữ oai nghi đầy đủ. Tỳ-kheo tự nhiếp t�m m�nh như thế n�o? Tỳ-kheo qu�n th�n tr�n nội th�n, si�ng năng kh�ng lười biếng, ghi nhớ kh�ng qu�n, trừ bỏ tham ưu ở đời. Qu�n th�n tr�n ngoại th�n., qu�n nội ngoại th�n,., trừ bỏ tham ưu ở đời. Qu�n thọ, qu�n �, qu�n ph�p cũng như thế.

Thế n�o l� Tỳ-kheo đầy đủ oai nghi? Ở đ�y, Tỳ-kheo, khi đi th� biết l� đi, dừng th� biết l� dừng, quay nh�n tả hữu, co duỗi, c�i ngước, mang y cầm b�t cho đến việc ăn uống, thuốc thang, đều kh�ng để mất nghi tắc. Kh�n kh�o t�m c�ch trừ bỏ ấm c�i, đi ở nằm ngồi, ngủ thức, n�i năng hay im lặng đều nhiếp t�m đừng cho loạn động. Đấy gọi l� Tỳ-kheo đầy đủ oai nghi�.�

Bấy giờ năm trăm người Lệ-xa đi đến vườn Am-b�-b�-l�. Gần đến chỗ Phật, xuống xe đi bộ đến, đầu mặt đảnh lễ ch�n Phật, rồi lui ngồi một b�n. Như Lai ở tr�n chỗ ngồi, �nh s�ng độc nhất tỏa s�ng che mờ đại ch�ng, như trăng m�a thu; lại như trời đất trong s�ng sạch sẽ kh�ng ch�t bụi dơ, mặt trời giữa hư kh�ng độc nhất tỏa s�ng. Rồi th�, năm trăm người Lệ-xa hầu v�y quanh chỗ ngồi của Phật. L�c ấy, giữa hội ch�ng c� một người Phạm ch� t�n l� Tịnh K�, từ chỗ ngồi đứng dậy, trật �o vai hữu, đầu gối hữu quỳ xuống đất, chắp tay hướng về Phật, t�n th�n bằng b�i kệ rằng:

Vua Ma-kiệt, Ương-gi�,

Để được nhiều thiện lợi,

Kho�c kh�i gi�p bảo ch�u.

Phật hiện ở nước ấy.

Uy đức động tam thi�n,

Tiếng vang như n�i Tuyết.

Như hoa sen đ� nở,

M�i hương thật mầu nhiệm.

Nay thấy �nh s�ng Phật,

Như mặt trời mới mọc;

Như trăng qua bầu trời,

Kh�ng bị m�y che khuất.

Thế T�n cũng như vậy,

S�ng chiếu cả thế gian.

Qu�n tr� tuệ Như Lai

Như tối gặp đuốc s�ng;

Đem mắt s�ng cho đời,

Quyết trừ c�c nghi hoặc.

Năm trăm người Lệ-xa sau khi nghe b�i kệ ấy lại bảo Tịnh K�:

�Ngươi h�y lặp lại�.�

Rồi Tịnh K� ở trước Phật lặp lại ba lần. Năm trăm Lệ-xa sau khi nghe lặp lại b�i kệ, mỗi người cởi y b�u m� cho Tịnh K�. Tịnh K� b�n đem y b�u d�ng Đức Như Lai. Phật v� l�ng từ mẫn n�n thọ nhận.

Bấy giờ, Thế T�n n�i với những người Lệ-xa ở Tỳ-x�-ly rằng:

�Ở đời c� năm thứ b�u rất kh� c� được. Những g� l� năm? Một l� Như Lai, Ch� Ch�n xuất hiện ở đời rất kh� c� được. Hai l� người c� thể giảng thuyết Ch�nh ph�p của Như Lai rất kh� c� được. Ba l� người c� thể t�n giải ph�p m� Như Lai diễn thuyết rất kh� c� được. Bốn l� người c� thể th�nh tựu ph�p m� Như Lai diễn thuyết rất kh� c� được. Năm l� hiểm nguy được cưu �ch m� biết đ�p trả, hạng người ấy cũng rất kh� c�. Ầy l� năm thứ b�u rất kh� c� được.�

Năm trăm người Lệ-xa sau khi nghe Phật khai thị, gi�o huấn khiến cho lợi �ch, hoan hỷ, liền bạch Phật;

�C�i mong Thế T�n v� ch�ng đệ tử ng�y mai nhận lời thỉnh cầu của ch�ng con.�

Phật n�i với c�c người Lệ-xa:

�C�c �ng đ� thỉnh Ta. Ta nay như thế l� đ� được c�ng dường rồi. Kỹ nữ Am-b�-b�-l� đ� thỉnh trước.�

Năm trăm người Lệ-xa nghe Am-b�-b�-l� nữ đ� thỉnh Phật trước, ai nấy đều vung tay m� n�i rằng:

�Ch�ng ta muốn c�ng dường Như Lai, m� nay người đ�n b� kia đ� phổng tay tr�n ta rồi�.�

Rồi họ rời chỗ ngồi, đầu mặt lễ Phật, đi quanh Phật ba v�ng, sau đ� ai về nh� nấy.

Bấy giờ, Am-b�-b�-l� nữ b�n b�y dọn thực phẩm thượng diệu để c�ng Phật v� Tăng. Sau khi ăn xong, th�u b�t, dẹp b�n ghế. Rồi kỹ nữ tay bưng b�nh bằng v�ng d�ng nước rửa xong, n�ng đến trước Phật bạch rằng:

�Trong số những khu vườn trong th�nh Tỳ-x�-ly n�y vườn của con l� hơn hết. Nay con đem vườn ấy d�ng c�ng Như Lai. Ngưỡng nguyện Như Lai v� thương tưởng con m� thọ nhận.�

Phật n�i với người kỹ nữ:

�Ngươi c� thể đem khu vườn n�y c�ng dường trước hết l� Phật v� Chi�u-đề tăng. V� sao vậy? C�c thứ vườn tược, ph�ng x�, y b�t, s�u vật m� Như Lai sở hữu, ngay d� những Ma, Th�ch, Phạm, chư Thi�n c� đại oai lực, kh�ng ai c� khả năng kham thọ sự c�ng dường ấy.�

Kỹ nữ thọ l�nh lời dạy, b�n đem khu vườn m� c�ng trước ti�n l� Phật v� Chi�u-đề tăng. Phật v� l�ng từ mẫn đối với n�ng n�n thọ nhận. Rồi Ng�i n�i b�i kệ:

Dựng th�p, lập tinh x�,

C�ng vườn c�y m�t mẻ;

Cầu thuyền để đưa người;

V� cho cả nh�, g�c;

Đồng trống cho nước cỏ,

Phước ấy ng�y đ�m tăng;

Người đủ giới thanh tịnh,

Ằt sẽ đến chỗ l�nh.

Sau đ�, kỹ nữ Am-b�-b�-l� mang một c�i giường nhỏ đến ngồi trước Phật. Phật theo thứ lớp n�i ph�p, mở b�y, dạy dỗ, khiến cho lợi �ch, hoan hỷ. Ng�i giảng về th�, về giới, về sinh thi�n, về dục l� đại hoạn, � uế, bất tịnh, phiền n�o l� chướng ngại, xuất ly l� tối thượng.

Khi Thế T�n biết t�m � của n�ng đ� nhu nhuyến, h�a duyệt, c�c triền c�i vơi mỏng, rất dễ h�a độ, như ph�p của chư Phật, Ng�i b�n giảng cho n�ng về Khổ th�nh đế, Khổ tập th�nh đế, Khổ diệt th�nh đế v� Khổ xuất yếu th�nh đế. Bấy giờ n�ng Am-b�-b�-l�, t�n t�m thanh tịnh, như tấm lụa trắng trong sạch dễ nhuộm m�u, ngay tr�n chỗ ngồi m� xa l�a trần cấu, con mắt ph�p của c�c ph�p sanh, thấy ph�p, đắc ph�p, quyết định ch�nh trụ, kh�ng c�n đọa �c đạo, th�nh tựu v� �y. N�ng b�n bạch Phật:

�Con nay quy y Phật, quy y Ph�p, quy y Tăng, n�i ba lần như vậy. C�i mong Như Lai nhận con l�m một Ưu-b�-di trong Ch�nh ph�p. Từ nay về sau, cho đến trọn đời kh�ng giết, kh�ng trộm, kh�ng t� d�m, kh�ng dối tr�, kh�ng uống rượu�.�

Người nữ ấy sau khi thọ l�nh năm giới từ Phật, xả bỏ tập qu�n từ trước, ti�u trừ những cấu uế, rời khỏi chỗ ngồi, lễ Phật rồi lui.

Bấy giờ, Thế T�n t�y nghi tr� ở Tỳ-x�-ly, bảo A-nan:

�C�c ngươi h�y sửa soạn. Ta muốn đi đến Tr�c l�m.�

Đ�p: �K�nh v�ng.�

Rồi sửa soạn y b�t, c�ng đại ch�ng hầu quanh Thế T�n, đi theo con đường từ Bạt-kỳ đến Tr�c l�m kia.

L�c ấy c� người B�-la-m�n t�n l� Tỳ-sa-đ�-da, nghe Phật c�ng đại ch�ng đến Tr�c l�m n�y, liền thầm nghĩ: �Sa-m�n C�-đ�m n�y c� tiếng tốt đồn khắp bốn phương, mười hiệu đầy đủ, ở giữa chư Thi�n, Th�ch, Phạm, Ma hay Thi�n ma, Sa-m�n, B�-la-m�n, m� tự m�nh t�c chứng, rồi thuyết ph�p cho người kh�c, với những ng�n từ m� khoảng đầu, giữa v� cuối thảy đều ch�n ch�nh, nghĩa vị th�m �o, phạm hạnh đầy đủ. Bậc Ch�n Nh�n như thế, ta n�n đến thăm viếng�.�

Rồi B�-la-m�n ra khỏi th�nh, đi đến Thế T�n chỗ rừng Tr�c ;; ch�o hỏi xong, ngồi sang một b�n. Thế T�n theo thứ lớp thuyết ph�p cho �ng, mở b�y, chỉ dạy, khiến cho �ch lợi, hoan hỷ. Nghe xong, hoan hỷ, �ng b�n thỉnh Thế T�n c�ng đại ch�ng ng�y mai đến nh� thọ thực. Phật im lặng nhận lời. B�-la-m�n biết Ng�i đ� nhận lời, liền đứng dậy, nhiễu quanh Phật ba v�ng rồi c�o về.

V�o ngay đ�m đ� dọn b�y c�c thứ ẩm thực. S�ng mai, l�c đ� đến giờ, b�n b�o tin:

�C�i mong Đức Th�nh biết l� đ� đến giờ.�

Bấy giờ Thế T�n kho�c y �m b�t, c�ng đại ch�ng v�y quanh, đi đến nh� kia, ngồi l�n chỗ dọn sẵn. Rồi th�, B�-la-m�n d�ng đủ c�c thực phẩm ngon c�ng Phật v� Tăng. Ắn xong, th�u b�t, d�ng nước rửa xong, �ng mang một c�i giường nhỏ đến ngồi trước Phật. Thế T�n v� B�-la-m�n m� n�i một b�i tụng:

Nếu đem ẩm thực,

Y phục, ngọa cụ,

Cho người tr� giới,

Tất được quả lớn.

Đ� l� bạn thật,

Chung thủy theo nhau;

Đến bất cứ đ�u,

Như b�ng theo h�nh.

Vậy n�n gieo thiện,

L�m lương đời sau.

Phước l� nền tảng,

Ch�ng sanh an trụ.

Phước l� thi�n hộ,

Đường đi kh�ng nguy.

Sống kh�ng gặp nạn;

Chết được sanh thi�n.

Rồi Thế T�n n�i ph�p vi diệu cho B�-la-m�n; mở b�y, chỉ dẫn, khiến cho lợi �ch, hoan hỷ. Sau đ�, Ng�i rời chỗ ngồi m� đi.

L�c ấy, ở địa phương n�y th�c qu�, đ�i k�m, n�n khất thực kh� được. Phật bảo A-nan:

�H�y gọi c�c Tỳ-kheo hiện ở địa phương n�y tập họp ở giảng đường. A-nan đ�p v�ng, rồi thừa lệnh Phật k�u gọi c�c Tỳ-kheo xa gần về tập họp hết ở giảng đường. Sau khi đại ch�ng trong nước n�y đều đ� tập họp, A-nan bạch Phật:

�Đại ch�ng đ� tập họp, c�i mong Đức Th�nh biết thời.�

Bấy giờ, Phật rời chỗ ngồi, đi đến giảng đường, ngồi l�n chỗ dọn sẵn, bảo c�c Tỳ-kheo:

�Đất n�y đ�i k�m, khất thực kh� khăn, c�c ngươi n�n chia th�nh từng nh�m, t�y theo chỗ quen biết, h�y đến Tỳ-x�-ly v� nước Việt-kỳ m� an cư ở đ� để c� thể kh�ng bị thiếu thốn. Ta một m�nh c�ng với A-nan an cư ở đ�y.�

C�c Tỳ-kheo v�ng lời dạy, ra đi. Ri�ng Phật với A-nan ở lại. Về sau, trong l�c an cư, th�n Phật nhuốm bệnh, khắp cả m�nh đều đau. Phật tự nghĩ: �Ta nay cả người đều đau m� c�c đệ tử đều kh�ng ở đ�y. Nếu Ta nhập Niết-b�n th� kh�ng th�ch hợp. Vậy Ta h�y tinh cần tự lực lưu lại thọ mạng�. Rồi Thế T�n ra khỏi tịnh thất, đến ngồi chỗ m�t mẻ. A-nan tr�ng thấy liền vội đến, bạch Phật rằng:

�Nay con xem gương mặt Thế T�n, bệnh h�nh như c� bớt.�

A-nan lại n�i:

�Thế T�n bệnh, t�m con sợ h�i, lo buồn thắt chặt, hoang mang kh�ng biết phương hướng. Nhưng hơi thở chưa dứt, c�n ch�t tỉnh t�o, con thầm nghĩ rằng: Thế T�n chưa diệt độ ngay, con mắt của đời chưa tắt, Đại ph�p chưa suy tổn, sao nay Ng�i kh�ng c� điều g� dạy bảo c�c đệ tử?.�

Phật bảo A-nan:

�Ch�ng Tăng c�n c� điều g� cần ở Ta nữa? Nếu c� ai tự m�nh n�i: Ta duy tr� ch�ng Tăng, ta nhiếp hộ ch�ng Tăng, th� người ấy n�n c� lời di gi�o cho ch�ng Tăng. Như Lai kh�ng n�i: Ta duy tr� ch�ng Tăng. Ta nhiếp hộ ch�ng Tăng. Vậy tại sao Ta lại phải c� lời di gi�o cho ch�ng Tăng? N�y A-nan, những ph�p Ta đ� giảng thuyết, trong cũng như ngo�i đều đ� ho�n tất. Ta kh�ng bao giờ tự xưng sở kiến th�ng đạt. Ta nay đ� gi� rồi, tuổi đ� đến t�m mươi rồi. Cũng như cỗ xe cũ kỹ, nhờ phương tiện tu sửa m� c� thể đi đến nơi. Th�n ta cũng vậy, nhờ sức phương tiện c�n hơi duy tr� được tuổi thọ, tự lực tinh tấn m� nhẫn chịu sự đau nhức n�y. Kh�ng suy niệm tất cả tưởng, khi nhập v� tưởng định, th�n an ổn, kh�ng c� n�o hoạn. V� vậy, A-nan, h�y tự m�nh thắp s�ng; thắp s�ng nơi ph�p, chớ thắp s�ng nơi kh�c. H�y tự nương tựa m�nh, nương tựa nơi ph�p, chớ nương tựa nơi kh�c. Thế n�o l� H�y tự m�nh thắp s�ng, thắp s�ng nơi ph�p, chớ thắp s�ng nơi kh�c; h�y tự nương tựa m�nh, nương tựa ph�p, chớ nương tựa nơi kh�c? N�y A-nan, Tỳ-kheo qu�n nội th�n, tinh cần kh�ng biếng nh�c, ghi nhớ kh�ng qu�n, trừ bỏ tham ưu ở đời. Qu�n ngoại th�n; qu�n nội ngoại th�n, tinh cần kh�ng biếng nh�c, ghi nhớ kh�ng qu�n, trừ bỏ tham ưu ở đời. Qu�n thọ, qu�n �, qu�n ph�p cũng vậy. N�y A-nan, đ� gọi l� H�y tự thắp s�ng, thắp s�ng nơi ph�p, chớ thắp s�ng nơi kh�c. H�y tự nương tựa m�nh, nương tựa nơi ph�p, chớ nương tựa nơi kh�c.. N�y A-nan, sau khi Ta diệt độ, nếu c� ai c� thể tu h�nh ph�p n�y, người đ� l� đệ tử ch�n thật của Ta, l� bậc nhất hữu học.�

Phật bảo A-nan, h�y c�ng đi đến th�p Gi�-b�-la. A-nan v�ng lời. Như Lai b�n đứng dậy, mang y cầm b�t đến dưới một gốc c�y, bảo A-nan:

�H�y trải chỗ ngồi. Ta đau lưng, muốn nghỉ lại đ�y.�

An-nan đ�p: �V�ng�.

Trải chỗ ngồi v� sau khi Như Lai đ� ngồi xuống, A-nan dọn một chỗ ngồi nhỏ ngồi trước Phật. Phật n�i:

�N�y A-nan, những ai tu Bốn thần t�c, tu tập nhiều, thường ghi nhớ kh�ng qu�n, người ấy t�y theo � muốn c� thể k�o d�i tuổi thọ hơn một kiếp. A-nan, Phật đ� tu tập nhiều Bốn thần t�c, chuy�n niệm kh�ng qu�n, t�y theo � muốn, Như Lai c� thể sống hơn một kiếp, để trừ minh �m cho đời, đem lại nhiều lợi �ch, trời v� người đều được an ổn.�

L�c bấy giờ A-nan im lặng kh�ng trả lời. Phật n�i như vậy ba lần, A-nan cũng im lặng kh�ng trả lời. Khi ấy A-nan bị ma �m, m� muội kh�ng tỏ r�. Phật đ� ba lần hiện tướng, nhưng A-nan kh�ng biết m� thỉnh cầu. Phật bảo A-nan: �H�y biết thời�. A-nan v�ng � chỉ của Phật, đứng dậy lễ Phật rồi lui. A-nan đi c�ch Phật kh�ng xa, ngồi dưới một gốc c�y, tĩnh � tư duy. Trong khoảng thời gian kh�ng l�u, ma Ba-tuần đến bạch Phật:

�� Phật kh�ng muốn v�o Niết-b�n sớm. Nay ch�nh l� l�c, Phật n�n mau ch�ng diệt độ.�

Phật bảo ma Ba-tuần:

�H�y th�i! H�y th�i! Ta tự biết thời. Như Lai nay chưa nhập Niết-b�n, v� c�n đợi ch�ng Tỳ-kheo của Ta hội đủ . C� người c� thể tự điều phục, dũng m�nh, kh�ng khiếp sợ, đ� đến chỗ an ổn, đ� đạt được mục đ�ch của m�nh, l� hướng đạo của lo�i người, thuyết giảng kinh gi�o, hiển b�y c� nghĩa, nếu c� dị luận th� c� thể h�ng phục bằng Ch�nh ph�p, lại c� thể bằng thần biến m� tự m�nh t�c chứng. C�c đệ tử như thế chưa hội đủ. Lại c�n c� c�c Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di, tất cả cũng như thế, đều chưa tụ hội đủ. Nay điều cần thiết l� triển khai phạm hạnh, phổ biến gi�c �, khiến cho chư Thi�n v� lo�i người thảy đều thấy được sự thần diệu. .�

Bấy giờ ma Ba-tuần lại bạch Phật:

�Thuở xưa, ở Uất-bệ-la b�n d�ng s�ng Ni-li�n-thuyền, dưới gốc c�y A-du-ba ni-c�u-luật, Phật khi mới th�nh Ch�nh gi�c, t�i đ� đến chỗ Như Lai m� khuy�n mời Ng�i h�y nhập Niết-b�n rằng: Nay thật l� đ�ng l�c, Ng�i h�y nhanh ch�ng nhập Niết-b�n. Khi ấy Như Lai trả lời t�i rằng: H�y th�i đi, n�y Ba-tuần. Ta tự biết thời. Như Lai nay chưa nhập Niết-b�n, v� c�n đợi đệ tử Ta tụ hội đ�ng đủ v.v., cho đến, chư Thi�n v� lo�i người thấy được sự thần th�ng biến h�a, khi ấy Ta mới nhập Niết-b�n. Nay ch�nh l� l�c ấy, sao Ng�i kh�ng nhập Niết-b�n?�

Phật n�i:

�H�y th�i đi, n�y Ba-tuần. Phật tự biết thời. Ta kh�ng trụ thế bao l�u nữa. Sau ba th�ng nữa, tại bản sanh địa C�u-thi-na-kiệt, vườn Sa-la, giữa đ�i c�y, Ta sẽ diệt độ.�

L�c ấy, ma Ba-tuần nghĩ rằng Phật tất kh�ng n�i dối, nhất định sẽ diệt độ, b�n vui mừng phấn khởi, hốt nhi�n biến mất. Ma đi chưa bao l�u, Phật ở nơi th�p Gi�-b�-la, bằng định � tam muộitam-muội, xả thọ h�nh. Ngay l�c đ�, đại địa chấn động. Nh�n d�n cả nước thảy đều kinh sợ, l�ng t�c dựng ngược. Phật ph�ng �nh s�ng rọi suốt v� c�ng, nơi chỗ tối tăm cũng được soi s�ng, thảy đều tr�ng thấy nhau. Bấy giờ Thế T�n n�i kệ tụng rằng:

Trong hai h�nh hữu v�,

Ta nay xả hữu vi.

Nội chuy�n tam muộiTam-muội định

Như chim ra khỏi trứng.

L�c bấy giờ Hiền giả A-nan t�m kinh sợ, l�ng t�c dựng ngược, vội v�ng đi đến chỗ Phật, đầu mặt lễ ch�n Phật rồi đứng sang một b�n, bạch Phật:

�Lạ thay, Thế T�n! Do nh�n duy�n g� m� đất rung động?�

Phật bảo A-nan:

�Ở đời, c� t�m nguy�n nh�n khiến đất rung động. Những g� l� t�m? Đất y tr�n nước. Nước y tr�n gi�. Gi� y tr�n hư kh�ng. Trong hư kh�ng c� ngọn gi� lớn c� khi tự nổi l�n, khi ấy khối lớn nước bị khuấy động. Khối nước lớn bị khấy động th� khắp cả đất rung động. Đ� l� nguy�n nh�n thứ nhất.

�Lại nữa, n�y A-nan, c� khi c� Tỳ-kheo hay Tỳ-kheo-ni đắc đạo, hoặc T�n thi�n đại thần qu�n thể t�nh nước nhiều, qu�n thể t�nh đất �t, muốn tự thử năng lực của m�nh, khi ấy khắp c�i đất rung động. Đ� l� nguy�n nh�n thứ hai.

�Lại nữa, n�y A-nan, khi Bồ-t�t từ trời Đ�u-suất gi�ng thần v�o thai mẹ, chuy�n niệm kh�ng t�n loạn, khi ấy khắp c�i đất rung động. Đ� l� nguy�n nh�n thứ ba.

�Lại nữa, A-nan, khi Bồ-t�t ra khỏi thai mẹ, sanh từ h�ng phải, chuy�n niệm kh�ng t�n loạn, khi ấy khắp c�i đất rung động. Đ� l� nguy�n nh�n thứ tư.

�Lại nữa, A-nan, khi Bồ-t�t vừa th�nh V� thượng ch�nh gi�c, ngay l�c ấy khắp c�i đất rung động. Đ� l� nguy�n nh�n thứ năm.

�Lại nữa, A-nan, khi Phật vừa th�nh đạo chuyển V� thượng ph�p lu�n m� Ma hoặc Thi�n ma, Sa-m�n, B�-la-m�n thảy đều kh�ng thể chuyển, khi ấy khắp c�i đất rung động. Đ� l� nguy�n nh�n thứ s�u.

�Lại nữa, A-nan, khi sự gi�o giới của Phật gần ho�n tất, chuy�n t�m kh�ng t�n loạn, Phật xả bỏ thọ h�nh, khi đ� khắp c�i đất rung động. Đ� l� nguy�n nh�n thứ bảy.

�Lại nữa, n�y A-nan, khi Như Lai ở nơi V� dư Niết-b�n m� nhập Niết-b�n, khi ấy khắp c�i đất rung động. Đ� l� nguy�n nh�n thứ t�m.

�Do t�m nguy�n nh�n ấy m� đất rung động.�

Rồi Thế T�n n�i b�i kệ:

Đấng Lưỡng T�c Tối T�n,

Đại Sa-m�n soi s�ng đời,

Được A-nan thưa hỏi:

Nguy�n nh�n g� đất rung?

Như Lai diễn từ �m,

Tiếng như chim Ca-lăng:

�Ta n�i, h�y lắng nghe,

Nguy�n do đất rung động.

Đất nh�n y tr�n nước,

Nước nh�n y tr�n gi�.

Nếu gi� trổi hư kh�ng,

Đất v� thế rung mạnh.

Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni

Muốn thử thần th�ng lực,

N�i, biển, trăm c�y cỏ,

C�i đất thảy rung động.

Th�ch, Phạm, c�c T�n thi�n,

� muốn đất rung động,

N�i biển c�c Quỷ thần,

C�i đất thảy rung động.

Bồ-t�t, Lưỡng T�c T�n,

Trăm phước tướng đ� đủ,

Khi mới nhập thai mẹ,

Khi ấy đất rung động.

Mười th�ng trong thai mẹ,

Như rồng nằm thảm đệm;

Từ h�ng hữu xuất sanh,

Khi ấy đất rung động.

Phật khi c�n trai trẻ

Ti�u diệt d�y kết sử,

Th�nh đạo Thắng v� thượng;

Khi ấy đất rung động.

Th�nh Phật, chuyển Ph�p lu�n,

Ở trong vườn Lộc d�;

Đạo lực h�ng phục ma,

Khi ấy đất rung động.

Thi�n ma nhiều phen thỉnh,

Khuy�n Phật nhập Niết-b�n;

Khi Phật xả thọ mạng,

Khi ấy đất rung động.

Đại Đạo Sư, Ch� T�n,

Thần Ti�n, kh�ng t�i sanh,

V�o tịch diệt, bất động;

Khi ấy đất rung động.

Tịnh nh�n, n�i c�c duy�n,

Đất rung v� t�m sự.

Do đ�y v� kh�c nữa,

Khi ấy đất rung động�.

Phật n�i với A-nan:

�N�y A-nan! Đời c� t�m ch�ng: một l� ch�ng S�t-lỵ; hai l� ch�ng B�-la-m�n; ba l� ch�ng Cư sĩ; bốn l� ch�ng Sa-m�n; năm l� ch�ng Tứ thi�n vương; s�u l� ch�ng Đao-lợi thi�n; bảy l� ch�ng Ma; t�m l� ch�ng Phạm thi�n.

�Ta nhớ xưa kia, Ta từng qua lại trong ch�ng S�t-lỵ, c�ng họ n�i năng, ngồi đứng, chẳng biết đ� bao nhi�u lần. Nhờ sức thiền định tinh tấn m� nơi n�o Ta hiện đến, hễ họ c� sắc đẹp th� sắc Ta đẹp hơn. Họ c� tiếng hay th� tiếng Ta hay hơn. Họ từ gi� Ta m� đi, nhưng Ta kh�ng từ gi� họ. Điều họ n�i được, Ta cũng n�i được. Điều họ kh�ng thể n�i được, Ta cũng n�i được. Ta thường thuyết ph�p cho họ, chỉ b�y, gi�o huấn, khiến cho lợi �ch, hoan hỷ, rồi biến mất khỏi nơi đ�, m� họ kh�ng biết Ta l� trời hay l� người. Như thế cho đến, Ta từng qua lại trong ch�ng Phạm thi�n kh�ng biết l� bao nhi�u lần để thuyết ph�p cho họ, m� họ cũng đều chẳng biết Ta l� ai.�

�A-nan bạch Phật:

�Thế T�n, thật l� kỳ diệu, chưa từng c�, mới c� thể th�nh tựu được như thế�.�

Phật n�i:

�Ph�p vi diệu chưa từng c� như vậy, n�y A-nan, thật l� kỳ diệu, thật l� hy hữu, duy chỉ Như Lai mới th�nh tựu được�.�

Phật lại bảo A-nan:

�Như Lai c� thể biết r� sự sanh khởi, tồn tại v� biến mất của thọ; biết r� sự sanh khởi, tồn tại v� biến mất của tưởng; sự sanh khởi, tồn tại v� biến mất của qu�n. Đ� mới thật l� ph�p kỳ diệu chưa từng c� của Như Lai, ngươi n�n ghi nhớ.�

Bấy giờ �ức Thế T�n lại bảo A-nan c�ng đi đến Hương th�p, rồi tới một gốc c�y trải tọa ngồi v� bảo A-nan nh�m hết c�c Tỳ-kheo hiện c� mặt chung quanh Hương th�p lại giảng đường. A-nan v�ng lời Phật dạy, tập họp tất cả, rồi bạch Phật:

�Đại ch�ng đ� tụ tập. C�i xin Đức Th�nh biết thời.�

Thế T�n b�n đi đến giảng đường, ngồi tr�n chỗ dọn sẵn. Rồi Thế T�n n�i với c�c Tỳ-kheo:

�C�c ngươi n�n biết, Ta do những ph�p sau đ�y m� tự th�n t�c chứng, th�nh Tối ch�nh gi�c. Đ� l� Bốn niệm xứ, Bốn � đoạn, Bốn thần t�c, Bốn thiền định, Năm căn, Năm lực, Bảy gi�c � v� T�m th�nh đạo. C�c ngươi h�y n�n c�ng nhau tu tập ở trong ph�p đ�, c�ng nhau h�a đồng k�nh thuận, chớ sinh tranh tụng. C�ng đồng một thầy học h�y c�ng đồng h�a hợp như nước với sữa. Ở trong ph�p Ta, h�y tinh cần tu học, c�ng soi s�ng cho nhau, c�ng nhau hoan hỷ.

�N�y c�c Tỳ-kheo, c�c ngươi n�n biết, Ta từ c�c ph�p n�y m� tự m�nh chứng ngộ, rồi c�ng bố ra nơi đ�y. Tức l�, Khế kinh, Kỳ dạ kinh, Thọ k� kinh, Kệ kinh, Ph�p c� kinh, Tương ưng kinh, Bản duy�n kinh, Thi�n bản kinh, Quảng kinh, Vị tằng hữu kinh, Chứng dụ kinh, Đại gi�o kinh. C�c ngươi h�y ghi nhớ kỹ, t�y khả năng m� ph�n t�ch, t�y sự m� tu h�nh. V� sao vậy? Như Lai kh�ng bao l�u nữa, sau ba th�ng nữa, sẽ v�o Niết-b�n.�

C�c Tỳ-kheo sau khi nghe lời ấy, rất đỗi kinh ngạc, sửng sốt hoang mang, vật m�nh xuống đất, cất tiếng k�u than:

�Nhanh ch�ng l�m sao, Thế T�n diệt độ! Đau đớn l�m sao, con mắt của thế gian sắp tắt! Ch�ng ta từ nay m�i m�i mất m�t!" Hoặc c� Tỳ-kheo vật v� buồn kh�c, lăn lộn k�u ca, kh�ng tự kềm chế được, kh�c n�o như rắn bị đứt l�m hai kh�c, lăn lộn ngắc ngoải, kh�ng biết đi về đ�u.

Phật bảo:

�N�y c�c Tỳ-kheo, c�c ngươi chớ �m l�ng ưu bi như vậy. Từ trời đất đến người vật, kh�ng c� c�i g� sanh ra m� kh�ng kết th�c. Muốn c�c ph�p hữu vi kh�ng bị biến dịch, th� kh�ng thể n�o được. Trước đ�y Ta đ� từng dạy �n �i l� v� thường, c� hội hợp tất c� chia ly. Th�n n�y kh�ng phải của m�nh, mạng n�y kh�ng ở l�u được.�

Bấy giờ Thế T�n n�i b�i kệ:

Ta nay tự tại

Đến chỗ an ổn;

N�i r� nghĩa n�y

Cho ch�ng h�a hợp.

Ta nay gi� rồi,

Việc l�m đ� xong,

Nay n�n xả thọ.

Niệm kh�ng bu�ng lung,

Tỳ-kheo giới đủ;

Th�u nhiếp định �,

Thủ hộ t�m m�nh.

Ở trong ph�p Ta,

Ai kh�ng bu�ng lung,

Sẽ dứt gốc khổ,

Khỏi sanh gi� chết.

Phật lại bảo c�c Tỳ-kheo:

�Ta nay sở dĩ khuy�n dạy c�c �ng như thế, v� thi�n ma Ba-tuần, vừa rồi đến thỉnh cầu ta, n�i: � Phật chưa muốn v�o Niết-b�n sớm. Nay đ� phải thời rồi, xin Ng�i mau diệt độ. Ta bảo ma Ba-tuần: H�y th�i! H�y th�i! Ta tự biết thời. Ta c�n đợi ch�ng Tỳ-kheo của Ta hội đủ. cho đến, khiến cho chư Thi�n v� lo�i người thảy đều thấy được sự thần diệu. Bấy giờ ma Ba-tuần lại n�i với Ta rằng: Thuở xưa, ở Uất-bệ-la, b�n d�ng s�ng Ni-li�n-thuyền, dưới gốc c�y A-du-ba ni-c�u-luật, Phật khi mới th�nh Ch�nh gi�c, t�i đ� thưa Ng�i rằng: � Phật kh�ng muốn Niết-b�n sớm. Nay thật l� đ�ng l�c. Ng�i h�y nhanh ch�ng nhập Niết-b�n. Khi ấy Như Lai trả lời t�i rằng: H�y th�i đi, n�y Ba-tuần. Ta tự biết thời. Như Lai nay chưa nhập Niết-b�n, v� c�n đợi đệ tử Ta tụ hội đ�ng đủ v.v., cho đến, chư Thi�n v� lo�i người thấy được sự thần th�ng biến h�a, khi ấy Ta mới nhập Niết-b�n. Nay đ�y, đệ tử của Như Lai đ� hội đủ., cho đến, chư Thi�n v� lo�i người đều thấy được sự thần th�ng biến h�a. Nay ch�nh l� l�c, sao Ng�i kh�ng nhập Niết-b�n? Ta n�i: H�y th�i đi, n�y Ba-tuần. Phật tự biết thời. Ta kh�ng trụ thế bao l�u nữa. Sau ba th�ng nữa, Ta sẽ diệt độ. L�c ấy ma Ba-tuần nghĩ rằng Phật tất kh�ng n�i dối, b�n vui mừng phấn khởi, hốt nhi�n biến mất. Ma đi chưa bao l�u, ở nơi th�p Gi�-b�-la, bằng định � tam muội tam-muội, Ta xả thọ h�nh. Ngay l�c đ�, đại địa chấn động. Trời người thảy đều kinh sợ, l�ng t�c dựng ngược. Phật ph�ng �nh s�ng rọi suốt v� c�ng, nơi chỗ tối tăm cũng được soi s�ng, thảy đều tr�ng thấy nhau. Bấy giờ Ta n�i kệ tụng rằng:

Trong hai h�nh hữu v�,

Ta nay xả hữu vi.

Nội chuy�n tam muộitam-muội định

Như chim ra khỏi trứng.

Bấy giờ, Hiền giả A-nan đứng dậy, trịch �o b�y vai hữu, quỳ gối phải s�t đất, chắp tay bạch Phật:

�C�i mong �ức Thế T�n, lưu tr� một kiếp, chớ vội diệt độ, v� l�ng thương tưởng ch�ng sanh, để l�m �ch lợi cho trời, người.�

�ức Thế T�n y�n lặng kh�ng đ�p. A-nan thưa thỉnh đến ba lần. Phật bảo:

�A-nan! Ngươi c� tin đạo Ch�nh gi�c của Như Lai kh�ng?�

A-nan đ�p:

�Thưa v�ng, con tin chắc thật lời Phật n�i.�

Phật n�i:

�Nếu ngươi c� tin, sao ba lần quấy rầy Ta? Ngươi đ� trực tiếp nghe từ Phật, trực tiếp l�nh thọ từ Phật rằng, những ai đ� tu tập bốn thần t�c, tu tập nhiều lần, chuy�n niệm kh�ng qu�n, th� c� thể t�y � muốn m� k�o d�i tuổi thọ trong một kiếp hoặc một kiếp hơn. Phật đ� tu tập bốn thần t�c, tu tập nhiều lần, chuy�n niệm kh�ng qu�n, t�y theo � muốn c� thể sống hơn một kiếp, để trừ sự tối tăm cho đời, l�m lợi �ch nhiều người, cho trời v� người được an lạc. Tại sao l�c đ� ngươi kh�ng thỉnh cầu Như Lai chớ diệt độ? Nghe lần thứ hai, c�n khả thứ. Cho đến lần thứ ba, ngươi cũng kh�ng khuyến thỉnh Như Lai sống th�m một kiếp hoặc một kiếp hơn, để trừ tối tăm cho đời, đem lại lợi �ch an lạc cho h�ng thi�n nh�n. Nay ngươi mới n�i, h� chẳng muộn lắm ư? Ta ba lần hiện tướng, ngươi ba lần im lặng. Sao l�c ấy ngươi kh�ng n�i với Ta rằng Như Lai h�y sống th�m một kiếp hoặc một kiếp hơn, để trừ sự tối tăm cho đời, v� lợi �ch cho nhiều người, để cho trời người được an lạc?

�H�y th�i, A-nan, nay Ta đ� xả tuổi thọ, đ� bỏ, đ� nhổ rồi. Muốn Như Lai tr�i với lời đ� n�i ra, th� kh�ng bao giờ c� trường hợp đ�. V� như một người h�o qu� đ� nhổ đồ ăn xuống đất, họ c�n lấy ăn trở lại được kh�ng?�

A-nan đ�p: �Kh�ng�.

�Nay Như Lai cũng vậy, đ� bỏ, đ� nhổ rồi đ�u c�n tự m�nh ăn lại nữa.�

Phật lại bảo A-nan c�ng đi đến th�n Am-b�-la. A-nan xếp y �m b�t, c�ng với đại ch�ng đi theo Thế T�n, do theo đường từ Bạt-kỳ đến Am-b�-la. Khi đến th�n Am-b�-la, tới một đồi c�y, Phật dạy c�c Tỳ-kheo về giới, định, tuệ; tu giới đắc định, được quả b�o lớn; tu định đắc tr�, được quả b�o lớn; tu tr� t�m tịnh, được giải tho�t ho�n to�n, dứt hết ba thứ lậu hoặc l� dục lậu, hữu lậu v� v� minh lậu. Sau khi đ� giải tho�t liền ph�t sanh tr� về sự giải tho�t, sanh tử dứt hết, phạm hạnh đ� vững, điều cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n phải t�i sinh nữa�.�

Bấy giờ, sau khi t�y nghi an tr� ở th�n Am-b�-la, �ức Thế T�n lại bảo A-nan: �H�y sửa soạn để đi th�n Chi�m-b��, , th�n Kiền-đồ, th�n B�-l�-b� v� th�nh Phụ-di . A-nan đ�p: �Thưa v�ng�. Rồi xếp y �m b�t, c�ng đại ch�ng theo hầu Thế T�n, theo con đường từ Bạt-kỳ đi lần đến c�c th�nh kh�c, đến ph�a Bắc th�nh Phụ-di, nghỉ lại trong rừng Thi-x�-b�.

Phật n�i với c�c Tỳ-kheo:

�Ta sẽ n�i cho c�c ngươi nghe Bốn đại gi�o ph�p. H�y lắng nghe, h�y suy ngẫm kỹ.�

C�c Tỳ-kheo bạch Phật:

�K�nh v�ng, bạch Thế T�n! Ch�ng con muốn nghe.�

Phật n�i:

�Bốn ph�p ấy l� g�? Nếu c� vị Tỳ-kheo n�o n�i như vầy: N�y chư Hiền, t�i từng ở tại th�n kia, th�nh kia, nước kia, đ�ch th�n theo Phật được nghe, được l�nh thọ gi�o ph�p n�y. Nghe như vậy th� c�c ngươi cũng kh�ng n�n vội tin, cũng kh�ng n�n b�i b�c. H�y nương theo Kinh m� x�t chỗ hư thật. Nương theo Luật, nương theo Ph�p m� x�t r� gốc ngọn. Nếu thấy lời n�i ấy kh�ng đ�ng Kinh, kh�ng đ�ng Luật, kh�ng đ�ng Ph�p, th� c�c ngươi h�y n�i lại người kia rằng: Phật kh�ng n�i như thế, ngươi đ� nhớ lầm chăng? Bởi v� ch�ng t�i nương Kinh, nương Luật, nương Ph�p. M� lời ngươi vừa n�i tr�i với Ch�nh ph�p. Vậy n�y Hiền sĩ, ngươi chớ c� thọ tr� v� chớ đem n�i cho người kh�c. H�y từ bỏ n� đi. Tr�i lại nếu x�t thấy lời kia đ�ng Kinh, đ�ng Luật, đ�ng Ph�p th� h�y n�i với người kia rằng: Lời ngươi vừa n�i, đ�ng l� lời Phật n�i. V� ch�ng t�i nương Kinh, nương Luật, nương Ph�p. M� lời ngươi vừa n�i ph� hợp với Ch�nh ph�p. Vậy Hiền sĩ! H�y cẩn thận thọ tr� v� rộng n�i cho người nghe, chớ c� từ bỏ. Đ� l� đại ph�p thứ nhất.

�Lại nữa, nếu c� Tỳ-kheo n�o n�i như vầy: N�y chư Hiền, t�i từng ở tại th�n kia, th�nh kia, nước kia, đ�ch th�n nghe từ ch�ng Tăng h�a hợp với c�c vị kỳ cựu đa văn, được l�nh thọ Ph�p n�y, Luật n�y, Gi�o n�y. Nghe như vậy th� c�c ngươi cũng kh�ng n�n vội tin, cũng kh�ng n�n b�i b�c. H�y nương theo Kinh m� x�t chỗ hư thật. Nương theo Luật, nương theo Ph�p m� x�t r� gốc ngọn. Nếu thấy lời n�i ấy kh�ng đ�ng Kinh, kh�ng đ�ng Luật, kh�ng đ�ng Ph�p, th� c�c ngươi h�y n�i lại người kia rằng: Phật kh�ng n�i như thế, ngươi đ� nghe, nhớ lầm chăng? Bởi v� ch�ng t�i nương Kinh, nương Luật, nương Ph�p. M� lời ngươi vừa n�i tr�i với Ch�nh ph�p. Vậy n�y Hiền sĩ, ngươi chớ c� thọ tr� v� chớ đem n�i cho người kh�c. H�y từ bỏ n� đi. Tr�i lại nếu x�t thấy lời kia đ�ng Kinh, đ�ng Luật, đ�ng Ph�p th� h�y n�i với người kia rằng: Lời ngươi vừa n�i, đ�ng l� lời Phật n�i. V� ch�ng t�i nương Kinh, nương Luật, nương Ph�p. M� lời ngươi vừa n�i ph� hợp với Ch�nh ph�p. Vậy Hiền sĩ! H�y cẩn thận thọ tr� v� rộng n�i cho người nghe, chớ c� từ bỏ. Đ� l� đại ph�p thứ hai.

�Lại nữa, nếu c� Tỳ-kheo n�o đến n�i như vầy: N�y chư Hiền, t�i từng ở tại th�n kia, th�nh kia, nước kia, đ�ch th�n nghe từ nhiều vị Tỳ-kheo, l� những người tr� Ph�p, tr� Luật, tr� Luật nghi, được l�nh thọ Ph�p n�y, Luật n�y, Gi�o n�y.Nghe như vậy th� c�c ngươi cũng kh�ng n�n tin, cũng kh�ng n�n b�i b�c. H�y nương theo Kinh m� x�t chỗ hư thật. Nương theo Luật, nương theo Ph�p m� x�t r� gốc ngọn. Nếu thấy lời n�i ấy kh�ng đ�ng Kinh, kh�ng đ�ng Luật, kh�ng đ�ng Ph�p, th� c�c ngươi h�y n�i lại người kia rằng: Phật kh�ng n�i như thế, ngươi đ� nghe, nhớ lầm chăng? Bởi v� ch�ng t�i nương Kinh, nương Luật, nương Ph�p. M� lời ngươi vừa n�i tr�i với Ch�nh ph�p. Vậy n�y Hiền sĩ, ngươi chớ c� thọ tr� v� chớ đem n�i cho người kh�c. H�y từ bỏ n� đi. Tr�i lại nếu x�t thấy lời kia đ�ng Kinh, đ�ng Luật, đ�ng Ph�p th� h�y n�i với người kia rằng: Lời ngươi vừa n�i, đ�ng l� lời Phật n�i. V� ch�ng t�i nương Kinh, nương Luật, nương Ph�p. M� lời ngươi vừa n�i ph� hợp với Ch�nh ph�p. Vậy Hiền sĩ! H�y cẩn thận thọ tr� v� rộng n�i cho người nghe, chớ c� từ bỏ. Đ� l� đại ph�p thứ ba.

�Lại nữa, nếu c� Tỳ-kheo n�o đến n�i như vầy: N�y chư Hiền, t�i từng ở tại th�n kia, th�nh kia, nước kia, đ�ch th�n từ một vị Tỳ-kheo kia, l� người tr� Ph�p, tr� Luật, tr� Luật nghi, được l�nh thọ Gi�o ph�p n�y. Nghe như vậy th� c�c ngươi cũng kh�ng tin, cũng kh�ng n�n b�i b�c. H�y nương theo Kinh m� x�t chỗ hư thật. Nương theo Luật, nương theo Ph�p m� x�t r� gốc ngọn. Nếu thấy lời n�i ấy kh�ng đ�ng Kinh, kh�ng đ�ng Luật, kh�ng đ�ng Ph�p, th� c�c ngươi h�y n�i lại người kia rằng: Phật kh�ng n�i như thế, ngươi đ� nhớ lầm chăng? Bởi v� ch�ng t�i nương Kinh, nương Luật, nương Ph�p. M� lời ngươi vừa n�i tr�i với Ch�nh ph�p. Vậy n�y Hiền sĩ, ngươi chớ c� thọ tr� v� chớ đem n�i cho người kh�c. H�y từ bỏ n� đi. Tr�i lại nếu x�t thấy lời kia đ�ng Kinh, đ�ng Luật, đ�ng Ph�p th� h�y n�i với người kia rằng: Lời ngươi vừa n�i, đ�ng l� lời Phật n�i. V� ch�ng t�i nương Kinh, nương Luật, nương Ph�p. M� lời ngươi vừa n�i ph� hợp với Ch�nh ph�p. Vậy Hiền sĩ! H�y cẩn thận thọ tr� v� rộng n�i cho người nghe, chớ c� từ bỏ. Đ� l� đại ph�p thứ tư.�

Bấy giờ, �ức Thế T�n sau khi t�y nghi tr� ở th�nh Phụ-di lại bảo A-nan c�ng đi đến th�nh Ba-b�. A-nan đ�p: �K�nh v�ng�, rồi xếp y �m b�t, với đại ch�ng đi theo Thế T�n, theo con đường Mạt-la đi vườn X�-đầu, th�nh Ba-b�. Nơi đ�y c� con trai của một người thợ t�n l� Ch�u-na nghe Phật từ Mạt-la kia đến th�nh n�y, liền y phục chỉnh tề t�m đến chỗ Phật, đầu mặt lễ ch�n Phật, rồi ngồi lại một b�n. Phật theo thứ lớp thuyết ph�p cho Ch�u-na, chỉ b�y, gi�o huấn, khiến cho lợi �ch hoan hỷ. Ch�u-na sau khi nghe ph�t t�n t�m hoan hỷ, b�n thỉnh Phật ng�y mai đến nh� c�ng dường. Phật l�m thinh nhận lời. Ch�u-na biết Phật đ� nhận lời, liền đứng dậy lễ Phật, rồi lui về. Ngay đ�m đ� �ng sửa soạn thức ăn. Ng�y mai, v�o thời gian th�ch hợp, �ng trở lại thỉnh Phật.

Bấy giờ, Thế T�n kho�c y cầm b�t c�ng với đại ch�ng t�y t�ng đến nh� �ng, ngồi l�n chỗ ngồi dọn sẵn. Sau khi Phật v� đại ch�ng đ� an tọa, Ch�u-na đem m�n ăn d�ng Phật v� ch�ng Tăng. �ng lại nấu ri�ng một thứ nấm Chi�n-đ�n l� thức ăn tr�n qu� kỳ lạ �t thấy, đem d�ng ri�ng cho Phật. Phật bảo Ch�u-na chớ đem thứ nấm ấy cho ch�ng Tăng ăn. Ch�u-na v�ng lời, kh�ng d�m dọn cho ch�ng Tăng.

L�c bấy giờ, trong đại ch�ng Tỳ-kheo c� một Tỳ-kheo gi�, xuất gia l�c tuổi xế chiều, ngay tr�n m�m ăn, d�ng đồ đựng dư để lấy.

Ch�u-na, sau khi thấy ch�ng Tăng thọ trai xong, cất b�nh b�t v� d�ng nước rửa xong, liền đến trước Phật m� hỏi bằng b�i kệ rằng:

Xin hỏi Đại Th�nh Tr�,

Đấng Ch�nh Gi�c Ch� T�n:

Đời c� mấy Sa-m�n,

Kh�o huấn luyện điều phục?

Phật đ�p bằng b�i kệ:

Theo như ngươi vừa hỏi,

C� bốn hạng Sa-m�n,

Ch� hướng kh�ng đồng nhau,

Ngươi h�y nhận thức r�:

Một, h�nh đạo th� thắng;

Hai, kh�o giảng đạo nghĩa;

Ba, y đạo sinh sống;

Bốn, l�m � uế đạo.

Sao gọi đạo th� thắng?

Sao kh�o n�i đạo nghĩa?

Sao y đạo sinh hoạt?

Sao l�m đạo � uế?

Bẻ gai nhọn �n �i,

Quyết chắc v�o Niết-b�n;

Vượt khỏi đường Thi�n nh�n,

L� h�nh đạo th� thắng.

Kh�o hiểu đệ nhất nghĩa

Giảng đạo kh�ng cấu uế,

Nh�n từ giải nghi ngờ,

L� hạng kh�o thuyết đạo.

Kh�o tr�nh b�y ph�p c�

Nương đạo m� nu�i sống,

Xa mong c�i v� cấu;

L� hạng sống y đạo.

Trong �m l�ng gian t�,

Ngo�i như tuồng thanh bạch.

Hư dối kh�ng th�nh thật,

L� hạng l�m nhơ đạo.

Sao gọi gồm thiện �c,

Tịnh, bất tịnh xen lẫn.

Mặt ngo�i hiện tốt đẹp,

Như chất đồng mạ v�ng,

Người tục thấy liền bảo:

�Đ� l� Th�nh đệ tử,

C�c vị kh�c kh�ng bằng,

Ta chớ bỏ l�ng tin�.

Người g�n giữ đại ch�ng,

Trong trược giả ngo�i thanh.

Che giấu điều gian t�,

Kỳ thật l�ng ph�ng đ�ng.

Chớ tr�ng d�ng bề ngo�i,

Đ� vội đến th�n k�nh.

Che giấu điều gian t�,

Kỳ thật l�ng ph�ng đ�ng.

Rồi Ch�u-na lấy một c�i giường nhỏ đặt ngồi trước Phật. Phật lần lượt thuyết ph�p, chỉ b�y, khuyến kh�ch, khiến cho lợi �ch, hoan hỷ. Sau đ�, với đại ch�ng theo hầu, Phật trở về. Vừa đến giữa đường, Phật dừng lại dưới một gốc c�y v� bảo A-nan:

�Ta đau lưng, ngươi h�y trải chỗ ngồi.�

A-nan đ�p v�ng, rồi trải chỗ ngồi. Phật nghỉ ngơi. Bấy giờ, A-nan lại trải một chỗ ngồi thấp hơn v� ngồi trước Phật. Phật hỏi A-nan:

�Vừa rồi �ng thấy Ch�u-na c� � g� hối hận kh�ng? Nếu c� hối hận l� tự đ�u?�

A-nan đ�p: �Ch�u-na vừa c�ng dường Phật như vậy kh�ng được ph�c lợi g� cả. V� sao? Tại v� sau khi Đức Như Lai thọ trai ở nh� �ng th� Ng�i v�o Niết-b�n!�.

Phật n�i:

�A-nan chớ n�i như vậy, chớ n�i như vậy! Hiện nay Ch�u-na được nhiều lợi lớn, được sống l�u, được sắc đẹp, được sức lực, được tiếng tốt, được nhiều t�i lợi, chết được l�n trời, cầu điều g� đều được. Tại sao vậy? V� người c�ng dường cho Phật l�c mới th�nh đạo với người c�ng dường cho Phật l�c sắp Niết-b�n, c�ng đức hai b�n ngang nhau kh�ng kh�c. Ngươi h�y đến n�i với Ch�u-na rằng: T�i trực tiếp nghe từ Phật, trực tiếp l�nh thọ từ Phật, rằng Ch�u-na nhờ c�ng đức c�ng dường Phật m� được lợi lớn, quả b�o lớn.�

A-nan v�ng lời, đi đến chỗ Ch�u-na, n�i rằng:

�T�i trực tiếp nghe từ Phật, trực tiếp l�nh thọ từ Phật, rằng �ng Ch�u-na nhờ c�ng đức c�ng dường Phật m� được lợi lớn, quả b�o lớn. Tại sao vậy? V� người c�ng dường Phật l�c mới th�nh đạo với người c�ng dường Phật l�c sắp Niết-b�n, c�ng đức hai b�n ngang nhau kh�ng kh�c.

Thọ trai nh� Ch�u-na,

Mới nghe lời n�i n�y:

Bệnh Như Lai th�m nặng,

Thọ mạng đ� sắp t�n,

Tuy ăn nấm Chi�n-đ�n,

M� bệnh vẫn c�ng tăng.

�m bệnh m� l�n đường,

Lần đến th�nh C�u-thi.

Bấy giờ, Thế T�n đứng dậy, đi về ph�a trước được một qu�ng ngắn, đến dưới một gốc c�y, lại bảo A-nan:

�Ta đau lưng qu�, h�y sửa chỗ ngồi.�

A-nan đ�p: �V�ng�. Rồi dọn một chỗ ngồi. Như Lai nghỉ ngơi. A-nan lễ ch�n Phật, rồi ngồi sang một b�n. L�c đ�, c� người đệ tử A-la-h�n t�n l� Ph�c-qu�, đi từ th�nh C�u-thi-na-kiệt nhắm đến th�nh Ba-b�, khi vừa đến giữa đường, tr�ng thấy Phật tại b�n gốc c�y, dung mạo đoan ch�nh, c�c căn tịch tịnh, t�m � nhu thuận trong cảnh tịch diệt tuyệt đối, v� như con rồng lớn, như hồ nước đứng trong kh�ng ch�t c�u bợn. Sau khi thấy, �ng ph�t sinh thiện t�m hoan hỷ, đi đến gần Phật, đảnh lễ rồi ngồi lại một b�n v� bạch Phật rằng:

�Bạch �ức Thế T�n, người xuất gia, ở tại chỗ thanh tịnh, ưa th�ch sự nh�n cư, thật hy hữu thay, dẫu cả một đo�n xe c� những năm trăm cỗ đi ngang qua một b�n m� vẫn kh�ng hay biết! Thầy t�i c� lần ngồi tĩnh tọa dưới một gốc c�y b�n đường thuộc địa phận giữa hai th�nh C�u-thi v� Ba-b�. L�c đ� c� đo�n xe năm trăm cỗ đi ngang qua một b�n. Tiếng xe cộ rầm rầm. Tuy thức tỉnh nhưng kh�ng nghe thấy. Sau đ� c� người đến hỏi: C� thấy đo�n xe vừa đi qua đ�y kh�ng? Đ�p: Kh�ng thấy.Lại hỏi: C� nghe kh�ng? Đ�p: Kh�ng nghe. Lại hỏi: N�y giờ �ng ở đ�y hay ở chỗ kh�c? Trả lời: Ở đ�y. Lại hỏi: N�y giờ �ng tỉnh hay m�? Trả lời: Tỉnh. Lại hỏi: N�y giờ �ng thức hay ngủ? Trả lời: Kh�ng ngủ. Người kia thầm nghĩ: Đ�y thật l� hy hữu. Người xuất gia chuy�n tinh mới như thế. Cho dẫu tiếng xe rầm rộ, thức m� vẫn kh�ng hay.Rồi n�i với thầy t�i rằng: Vừa c� năm trăm cỗ xe rầm rộ đi qua con đường n�y, tiếng xe chấn động m� c�n kh�ng nghe thấy, c� đ�u lại nghe thấy chuyện kh�c! Rồi người kia l�m lễ, hoan hỷ từ tạ.�

Phật n�i:

�N�y Ph�c-qu�! Nay Ta hỏi ngươi. H�y t�y � trả lời. Đo�n xe rầm rộ đi qua, tuy thức nhưng kh�ng nghe v� sấm s�t vang động đất trời, tuy thức nhưng kh�ng nghe. Trong hai điều đ�, điều n�o kh� hơn?�

Ph�c-qu� thưa:

�Tiếng động của ng�n chiếc xe đ�u s�nh bằng tiếng sấm s�t. Kh�ng nghe tiếng xe c�n dễ chứ kh�ng nghe sấm s�t ấy mới thật l� rất kh�.�

Phật n�i:

�N�y Ph�c-qu�, Ta c� một lần ở tại một thảo lư trong th�n A-việt, l�c đ� c� đ�m m�y lạ vụt nổi l�n, rồi tiếng sấm s�t vang rền dữ dội l�m chết hết bốn con tr�u v� hai anh em người đi c�y, thi�n hạ x�m tới chật n�ch. L�c ấy Ta đang ra khỏi thảo lư, đi kinh h�nh thong thả. Một người từ đ�m đ�ng kia đi lại chỗ Ta, đầu mặt lễ s�t ch�n, rồi theo sau Ta kinh h�nh. Dẫu biết nhưng Ta vẫn hỏi: Đ�m đ�ng kia đang tụ tập để l�m g� vậy? Người kia liền hỏi lại Ta rằng: N�y giờ Ng�i ở đ�u, thức hay ngủ? Ta trả lời: Ở đ�y, kh�ng ngủ. Người kia t�n th�n cho l� hy hữu, chưa thấy ai đắc định như Phật; sấm chớp vang rền cả trời đất thế m� ri�ng m�nh tịch tịnh, thức m� kh�ng hay. Rồi người ấy bạch Phật: Vừa rồi c� đ�m m�y lạ vụt nổi l�n, rồi tiếng sấm s�t vang rền dữ dội l�m chết hết bốn con tr�u v� hai người đi c�y. Đ�m đ�ng tụ tập ch�nh l� v� chuyện ấy. Người ấy trong l�ng vui vẻ, liền được ph�p hỷ, lễ Phật rồi lui.

L�c đ� Ph�c-qu� đang kho�c hai tấm vải m�u v�ng, trị gi� cả trăm ng�n, rời chỗ ngồi đứng dậy, rồi quỳ xuống, chắp tay bạch Phật:

�Nay con đem tấm vải n�y d�ng Thế T�n. C�i mong Thế T�n nạp thọ.�

Phật bảo Ph�c-qu�:

�Ngươi để một tấm cho Ta v� một tấm cho A-nan.�

Ph�c-qu� v�ng lời. Một tấm d�ng Phật, một tấm cho A-nan. Phật thương tưởng �ng cho n�n nhận. Ph�c-qu� đảnh lễ Phật v� ngồi lại một b�n. Phật lần lượt thuyết ph�p cho �ng, chỉ b�y, gi�o huấn, khiến cho được �ch lợi, hoan hỷ. Ng�i giảng về bố th�, tr� giới, sinh thi�n, dục l� đại hoạn, bất tịnh, � uế, phiền n�o � nhiễm l� ph�p chướng đạo, xuất yếu l� tối thắng. Khi Phật biết t�m � Ph�c-qu� đ� hoan hỷ, nhu nhuyến, kh�ng bị triền c�i tr�m lấp, rất dễ khai h�a; như thường ph�p của chư Phật, Ng�i giảng cho Ph�c-qu� về Khổ th�nh đế, Khổ tập, Khổ diệt v� Khổ xuất yếu th�nh đế. Ph�c-qu� liền ph�t t�n t�m thanh tịnh, v� như tấm vải sạch rất dễ nhuốm m�u, ngay tr�n chỗ ngồi m� xa l�a trần cấu, ph�t sinh ph�p nh�n, thấy ph�p, chứng ph�p, an tr� quyết định ch�nh t�nh, kh�ng c�n bị sa đọa �c đạo, th�nh tựu v� �y, b�n bạch Phật:

�Con nay quy y Phật, Ph�p, Tăng. C�i mong Thế T�n nhận con l�m một Ưu-b�-tắc trong Ch�nh ph�p. Từ nay cho đến trọn đời con nguyện kh�ng s�t, kh�ng trộm, kh�ng t� d�m, kh�ng dối, kh�ng uống rượu. C�i mong Thế T�n nhận con l� Ưu-b�-tắc ở trong Ch�nh ph�p.�

Lại bạch Phật:

�L�c n�o Phật đến gi�o h�a tại th�nh Ba-b� xin Ng�i hạ cố đến kh�m nh� ngh�o của con. Bởi v� con muốn đem hết những vật thực s�ng tọa, y phục, thuốc thang sẵn c� trong nh� để d�ng c�ng Thế T�n. Thế T�n l�nh thọ cho th� nội gia con được an lạc.�

Phật n�i:

�Ngươi n�i rất phải.�

Rồi Thế T�n lại n�i ph�p cho Ph�c-qu�; chỉ b�y, gi�o huấn, khiến cho được lợi �ch, hoan hỷ. Ph�c-qu� đảnh lễ Phật rồi đi.

Ph�c-qu� đi chưa bao l�u, A-nan liền đem tấm vải v�ng của m�nh d�ng Phật. Phật do t�m từ mẫn nhận l�nh v� kho�c l�n tr�n m�nh. Bấy giờ, �ức Thế T�n hiện ra một dung mạo thung dung, oai quang rực rỡ, c�c căn thanh tịnh, sắc diện tươi vui.

A-nan tr�ng thấy, �m thầm suy nghĩ: �Ta được hầu gần Phật hai mươi lăm năm nay chưa khi n�o thấy Phật c� một sắc diện tươi s�ng như ng�y nay�. B�n đứng dậy, quỳ gối phải xuống đất, chắp tay hỏi Phật:

�Từ khi con được hầu Phật, đ� hai mươi lăm năm nay, chưa từng thấy sắc diện Phật như h�m nay. Chẳng hiểu do duy�n g�? Con mong nghe được � Phật.�

Phật bảo A-nan:

�C� hai duy�n cớ m� sắc diện Như Lai tươi s�ng kh�c l�c b�nh thường: một l� l�c Phật mới th�nh ng�i Ch�nh gi�c, hai l� l�c Phật xả bỏ thọ mạng sắp v�o Niết-b�n. A-nan, do hai duy�n ấy m� sắc diện kh�c thường.�

Rồi Thế T�n n�i b�i tụng:

Y m�u v�ng s�ng vui,

Mịn, mềm, rất tươi sạch,

Ph�c-qu� d�ng Thế T�n,

H�o quang trắng như tuyết.

Phật bảo:

�A-nan, ta đang kh�t. Ta muốn uống nước. Ngươi h�y đi lấy nước đem đến đ�y.�

A-nan thưa:

�Vừa rồi c� năm trăm cỗ xe lội qua kh�c tr�n s�ng l�m nước đục cả. Chỉ c� thể d�ng rửa ch�n, kh�ng thể d�ng uống được.�

Phật n�i đến ba lần như thế. A-nan thưa:

�Hiện chỉ c� s�ng C�u-t�n c�ch đ�y kh�ng xa, l� c� nước trong m�t. Uống hay tắm rửa đều được�.�

L�c đ� c� một vị thần ở tại n�i Tuyết, vốn dốc l�ng tin Phật đạo, lấy b�t đựng nước qu� tịnh đủ t�m c�ng đức đem đến d�ng Phật. Phật thương x�t l�nh thọ v� đọc b�i tụng:

Phật bằng t�m thứ �m,

Bảo A-nan lấy nước:

Ta kh�t, nay muốn uống.

Uống xong đến C�u-thi.

Ấm �m dịu, h�a nh�,

Ai nghe cũng vui l�ng.

Hầu hạ hai b�n Phật,

Liền bạch Thế T�n rằng:

Vừa c� năm trăm xe,

Lội s�ng sang bờ kia,

Đ� l�m đục d�ng nước,

Uống chắc kh�ng thể được.

S�ng C�u-lưu kh�ng xa,

Nước tốt, rất trong m�t;

C� thể lấy nước uống,

Cũng c� thể tắm rửa.

Tuyết sơn c� quỷ thần,

Đem nước d�ng Như Lai.

Uống xong, uy dũng m�nh.

Đấng Sư Tử bước đi.

Nước ấy c� rồng ở,

Trong sạch kh�ng đục dơ.

Th�nh nhan như Tuyết sơn

Thong thả qua C�u-t�n.

Rồi Thế T�n đi đến s�ng C�u-t�n, lấy nước uống v� rửa xong rồi, c�ng đại ch�ng lần đi nữa. Giữa đường, Phật dừng lại tại dưới một gốc c�y v� bảo Ch�u-na:

�Ngươi lấy y Tăng-gi�-l� gấp l�m tư rồi trải cho ta nằm. Ta đau lưng. Muốn tạm nghỉ tại đ�y.�

Ch�u-na v�ng lời, trải chỗ xong, Phật ngồi l�n chỗ đ�. Ch�u-na lễ Phật rồi ngồi lại một b�n m� thưa rằng:

�Con muốn nhập Niết-b�n. Con muốn nhập Niết-b�n.�

Phật dạy:

�N�n biết phải thời.�

Ch�u-na liền nhập Niết-b�n ở ngay trước Phật.

Phật b�n n�i b�i tụng:

Phật đến s�ng C�u-t�n,

Trong m�t, kh�ng đục dơ.

Đấng Ch� T�n xuống nước,

Tắm rửa, sang bờ kia.

Vị đứng đầu đại ch�ng,

Sai khiến bảo Ch�u-na:

Ta nay th�n mỏi mệt,

Ngươi trải ngọa cụ nhanh.

Ch�u-na liền v�ng lời,

Gấp tư y m� trải.

Như Lai đ� nghỉ ngơi

Ch�u-na ngồi ph�a trước

Tức th� bạch Thế T�n:

Con muốn nhập Niết-b�n,

V�o chốn kh�ng y�u, gh�t.

Con nay đến chỗ đ�;

Biển c�ng đức v� lượng.

Đấng Tối Thắng trả lời:

Phận sự ngươi đ� xong,

N�n biết thời th�ch hợp.

Được Phật hứa khả rồi,

Ch�u-na c�ng tinh tấn.

Diệt h�nh, v� hữu dư.

Như hết củi, lửa tắt.

Bấy giờ A-nan từ chỗ ngồi đứng dậy bạch Phật:

�Sau khi Phật diệt độ, ph�p tẩn t�ng n�n l�m thế n�o?�

Phật bảo A-nan:

��ng h�y im lặng. H�y lo nghĩ đến c�ng việc của m�nh. Việc ấy đ� c� c�c Thanh t�n sĩ vui vẻ lo liệu.�

A-nan hỏi đến ba lần:

�Sau khi Phật diệt độ, ph�p tẩn t�ng n�n l�m thế n�o?

Phật dạy:

�Muốn biết ph�p tẩn t�ng thế n�o th� n�n l�m theo c�ch tẩn t�ng Chuyển lu�n th�nh vương Chuyển lu�n th�nh vương.�

A-nan lại hỏi:

�Ph�p tẩn t�ng Chuyển lu�n th�nh vương Chuyển lu�n th�nh vương như thế n�o?

Phật n�i:

�Về ph�p tẩn t�ng Chuyển lu�n th�nh vương Chuyển lu�n th�nh vương, trước hết lấy nước thơm tắm rửa th�n thể; lấy vải b�ng mới quấn th�n thể; d�ng năm trăm tấm vải lần lượt quấn v�o, rồi đặt th�n v�o kim quan. Sau khi đ� tẩm dầu m�, lại đặt kim quan trong một c�i qu�ch thứ hai lớn, bằng sắt, b�n ngo�i l� lớp qu�ch bằng gỗ hương Chi�n-đ�n. Chất c�c thứ vải d�y, hương thơm l�n tr�n m� tr�-tỳ. Tr�-tỳ xong lượm lấy x�-lợi, dựng th�p treo phan thờ tại ng� tư đường để d�n ch�ng đi ngang tr�ng thấy th�p của Ph�p vương m� tưởng nhớ lại ch�nh h�a của vua, đ� l�m lợi �ch cho nhiều người.

�A-nan, ngươi muốn tẩn t�ng Ta, trước hết lấy nước thơm tắm rửa th�n thể; lấy vải b�ng mới quấn th�n thể; d�ng năm trăm tấm vải lần lượt quấn v�o, đặt th�n v�o kim quan. Sau khi đ� tẩm dầu m�, lại đặt kim quan trong một c�i qu�ch thứ hai lớn bằng sắt, b�n ngo�i l� lớp qu�ch bằng gỗ hương Chi�n-đ�n. Chất c�c thứ vải d�y, hương thơm l�n tr�n m� tr�-tỳ. Tr�-tỳ xong lượm lấy x�-lợi, dựng th�p treo phan thờ tại ng� tư đường để d�n ch�ng đi ngang tr�ng thấy th�p của Phật m� tưởng nhớ lại đạo h�a của Ph�p vương Như Lai, sống th� được phước lợi, chết th� sanh Thi�n.�

Rồi Thế T�n muốn tr�ng tuy�n lại � nghĩa n�y, Ng�i thuyết bằng b�i kệ:

A-nan rời chỗ ngồi,

Quỳ chắp tay bạch Phật:

Như Lai diệt độ rồi,

Ph�p tẩn t�ng thế n�o?

A-nan, h�y im lặng,

H�y lo phận sự m�nh.

C�c Thanh t�n trong nước

Sẽ vui vẻ lo liệu.

A-nan ba lần hỏi.

Phật giảng t�ng Lu�n vương.

Muốn tẩn t�ng th�n Phật,

Quấn th�n, đặt v�o qu�ch.

Dựng th�p ng� tư đường,

V� lợi �ch ch�ng sanh.

Những ai đến k�nh lễ

Đều được phước v� lượng.

Phật bảo A-nan:

�Trong thi�n hạ c� bốn hạng người n�n dựng th�p v� c�ng dường hương hoa, phướn lụa, �m nhạc. Đ� l� những ai? L� Như Lai, B�ch-chi phật, Thanh văn v� Chuyển lu�n vương. N�y A-nan, bốn hạng người n�y n�n được dựng th�p v� d�ng hương, hoa, phướn lụa, �m nhạc để c�ng dường.

Bấy giờ Thế T�n n�i b�i kệ:

Thứ nhất l� th�p Phật,

B�ch-chi phật, Thanh văn,

V� Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương,

Chủ tể trị bốn phương:

Bốn nơi đ�ng c�ng n�y,

Được Như Lai chỉ dạy:

Phật, B�ch-chi, Thanh văn,

V� th�p Chuyển lu�n vương.

Bấy giờ, Thế T�n bảo A-nan h�y c�ng đi đến th�nh C�u-thi, tới giữa đ�m c�y song thọ của d�ng họ Mạt-la. A-nan đ�p v�ng. Rồi c�ng với đại ch�ng đi theo Thế T�n m� l�n đường. C� một người Phạm ch� từ th�nh C�u-thi đi đến th�nh Ba-b�, giữa đường, từ xa tr�ng thấy Thế T�n dung mạo đoan ch�nh, c�c căn tịch định. Thấy vậy, tự nhi�n sanh t�m hoan hỷ, liền đi đến trước Phật, thăm hỏi rồi đứng sang một b�n, bạch Phật rằng:

�Th�n t�i ở c�ch đ�y kh�ng xa. K�nh mong Đức C�-đ�m đến đ� nghỉ đ�m. S�ng mai thọ thực xong h�y đi.�

Phật n�i:

�Th�i đủ rồi, Phạm ch�. Ngươi nay đ� c�ng dường Ta rồi đ�.�

Phạm ch� �n cần thưa thỉnh tới ba lần, Phật vẫn đ�p như trước, lại bảo Phạm ch�:

�A-nan đ�ng sau kia, người đến đ� tỏ �.�

Phạm ch� nghe Phật bảo liền đến gặp ng�i A-nan, thăm hỏi xong, đứng sang một b�n, thưa rằng:

�Th�n t�i ở c�ch đ�y kh�ng xa. T�i muốn thỉnh Đức C�-đ�m đến đ� nghỉ đ�m. S�ng mai thọ thực xong h�y đi.�

A-nan đ�p:

�Th�i đủ rồi, Phạm ch�. Ngươi nay đ� c�ng dường rồi đ�.

Phạm ch� �n cần thưa thỉnh tới ba lần.

A-nan đ�p:

�Trời đ� n�ng bức, th�n kia lại xa, m� �ức Thế T�n th� qu� nhọc, kh�ng thể đến được đ�u.�

Bấy giờ, Thế T�n sau khi qu�n s�t � nghĩa n�y, b�n n�i b�i kệ:

Đấng Tịnh Nh�n tiến bước,

Mệt nhọc, hướng song thọ.

Phạm ch� xa thấy Phật,

Vội bước đến, c�i đầu:

Th�n t�i hiện gần đ�y,

Xin thương, lưu một đ�m.

S�ng mai, c�ng dường nhỏ,

Rồi h�y đến th�nh kia.

Phạm ch�, th�n Ta mệt,

Đường xa kh�ng thể qua.

Người hầu Ta đi sau.

H�y đến m� hỏi �.

V�ng lời Phật dạy thế,

B�n đến chỗ A-nan:

Xin mời đến th�n t�i,

S�ng mai, ăn rồi đi.

A-nan ngăn: th�i, th�i.

Trời n�ng, kh�ng đi được.

Ba lần mời kh�ng toại,

Vẻ buồn rầu kh�ng vui.

Qu�i thay, hữu vi n�y,

Đổi dời m�i kh�ng th�i,

Nay giữa c�y song thọ,

Dứt Ta, th�n v� lậu.

Phật, B�ch-chi, Thanh văn

Hết thảy đều quy diệt,

V� thường kh�ng chọn lựa,

Như lửa đốt n�i rừng.

Bấy giờ, Thế T�n v�o th�nh C�u-thi, đi về ph�a Bản sanh xứ, giữa khu rừng Song thọ của d�ng họ Mạt-la v� bảo A-nan:

�Ngươi h�y sửa chỗ ở giữa c�y Song thọ cho Ta nằm, đầu x�y hướng Bắc, mặt x�y hướng T�y. Sở dĩ như thế, v� gi�o ph�p của Ta sẽ lưu truyền l�u d�i ở phương Bắc.�

A-nan đ�p: �V�ng�. Rồi dọn chỗ, cho đầu x�y về phương Bắc. Rồi Thế T�n tự m�nh lấy y Tăng-gi�-l� gấp l�m tư, đắp l�n m�nh, nằm nghi�ng h�ng tay mặt như sư tử ch�a, hai ch�n chồng l�n nhau. L�c đ� giữa đ�m c�y Song thọ c� c�c quỷ thần vốn dốc l�ng tin Phật, lấy c�c thứ hoa s�i m�a rải khắp mặt đất. Phật bảo A-nan rằng:

�Vị thần c�y Song thọ ấy lấy hoa s�i m�a c�ng dường cho Ta như thế, chưa phải c�ng dường Như Lai.�

A-nan thưa:

�Sao mới l� c�ng dường Như Lai?�

Phật dạy:

�Người n�o biết l�nh thọ v� thực h�nh đ�ng Ch�nh ph�p, mới l� người c�ng dường Như Lai.�

Qu�n s�t � nghĩa n�y, Phật n�i b�i kệ:

Phật ở giữa Song thọ,

Nằm nghi�ng, t�m kh�ng loạn.

Thần c�y t�m thanh tịnh,

Rải hoa l�n tr�n Phật.

A-nan hỏi Phật rằng:

Thế n�o l� c�ng dường?

Nghe ph�p v� thực h�nh,

C�ng dường bằng hoa gi�c.

Hoa v�ng như b�nh xe,

Chưa phải c�ng dường Phật.

Ầm, giới, nhập v� ng�,

L� c�ng dường bậc nhất.

L�c đ� �ng Phạm-ma-na cầm quạt đứng hầu quạt trước Phật, Phật bảo:

�Ngươi h�y tr�nh ra, chớ đứng ở trước Ta.�

A-nan nghe vậy thầm lặng suy nghĩ: �Phạm-ma-na thường hầu hạ Phật, cung cấp mọi sự cần thiết, t�n k�nh Như Lai kh�ng hề ch�n nản. Nay v�o ng�y cuối c�ng, lẽ để cho �ng chăm s�c, chứ sao Phật lại đuổi đi, l� c� � g�?" Rồi A-nan sửa lại y phục, đến trước Phật, bạch rằng:

�Phạm-ma-na thường hầu hạ Phật, cung cấp mọi sự cần thiết, t�n k�nh Như Lai kh�ng hề ch�n nản. Nay v�o ng�y cuối c�ng, lẽ để cho �ng xem s�c, chứ sao Phật lại đuổi đi, l� c� � g�?�

Phật n�i:

�Ph�a ngo�i th�nh C�u-thi n�y mười hai do-tuần, thảy đều l� chỗ c�c vị Đại Thi�n thần, chật n�ch kh�ng c� khoảng trống. Họ đều than phiền: Vị Tỳ-kheo n�y sao đứng cho�n trước Phật. Nay giờ ph�t cuối c�ng Phật sắp v�o Niết-b�n, ch�ng ta c�c thần muốn đến chi�m b�i một lần, m� vị Tỳ-kheo đ� với oai đức lớn lao, �nh s�ng ch�i che kh�ng cho ch�ng ta được gần Phật để lễ b�i c�ng dường. N�y A-nan, v� thế m� Ta bảo tr�nh ra.�

A-nan bạch Phật:

�Chẳng hay vị Tỳ-kheo đ� xưa kia chứa ph�c đức g�, tu hạnh nghiệp g� m� nay c� oai đức như thế?�

Phật dạy: �V�o kiếp thứ ch�n mươi mốt trong đời qu� khứ, c� Đức Phật ra đời hiệu l� Tỳ-b�-thi. Vị Tỳ-kheo đ�, l�c ấy đem t�m hoan hỷ cầm c�y đuốc cỏ soi s�ng v�o ng�i th�p của Phật, nhờ đ� nay �ng được c� oai quang chiếu suốt cả hai mươi t�m tầng trời, �nh s�ng của chư Thi�n thần kh�ng thể s�nh kịp�.

Rồi th�, A-nan rời khỏi chỗ ngồi, trịch �o b�y vai hữu, quỳ xuống, chắp tay bạch Phật:

�Xin Phật chớ diệt độ tại chỗ đất hoang vu trong th�nh chật hẹp th� lậu n�y. V� sao? Hiện c� c�c nước lớn như Chi�m-b�, nước Tỳ-x�-ly, th�nh Vương x�, nước Bạt-kỳ, nước X�-vệ, nước Ca-tỳ-la-vệ, nước Ba-la-nại. Ở đ� nh�n d�n đ�ng đ�c, nhiều người t�n mộ Phật ph�p. Phật diệt độ tại c�c chỗ đ�, ắt nhiều người cung k�nh, c�ng dường x�-lợi.�

Phật dạy: �Th�i, đủ rồi, chớ c� nhận x�t như thế. Chớ cho nơi n�y l� bỉ lậu. V� sao thế? Khi xưa tại nước n�y, c� vị vua t�n Đại Thiện Kiến v� th�nh n�y l�c đ� t�n l� C�u-x�-b�-đề. Đ� th�nh của vua d�i bốn trăm t�m mươi dặm, rộng hai trăm t�m mươi dặm. Bấy giờ được m�a l�a rẻ, nh�n d�n phồn thịnh. Th�nh n�y c� bảy lớp, bao quanh cũng c� bảy lớp lan can, chạm trổ văn vẻ, linh b�u treo xen. M�ng th�nh bề s�u ba nhẫn, l�n cao mười hai nhẫn. L�u đ�i tr�n th�nh cao mười nhẫn. V�ng cột ba nhẫn. Th�nh v�ng th� cửa bạc, th�nh bạc th� cửa v�ng, th�nh lưu ly th� cửa thủy tinh, th�nh thủy tinh th� cửa lưu ly. Quanh th�nh trang nghi�m bằng tứ bảo, xen kẽ lan can bằng tứ bảo. Lầu v�ng th� treo linh bạc, lầu bạc th� treo linh v�ng. C� h�o bảy lớp, mọc đầy hoa sen xanh, v�ng, đỏ, trắng. Đ�y h�o to�n l�t bằng c�t v�ng. Hai b�n bờ h�o c� nhiều c�y Đa-l�n. C�y v�ng th� l� hoa tr�i bạc. C�y bạc th� l� hoa tr�i v�ng. C�y thủy tinh th� hoa tr�i lưu ly. C�y lưu ly th� hoa tr�i thủy tinh. Giữa đ�m c�y Đa-l�n c� ao tắm. D�ng nước s�u, trong, thanh khiết kh�ng dơ. Hai b�n bờ ao l�t bằng gạch tứ bảo. Thang bằng v�ng th� bậc thang bằng bạc. Thang bạc th� bậc bằng v�ng. Thềm cấp bằng lưu ly th� bậc thềm bằng thủy tinh. Thềm cấp bằng thủy tinh th� lưu ly l�m bậc. Chung quanh, lan can v�y bọc li�n tiếp nhau. Trong th�nh ấy nơi n�o cũng sanh c�y Đa-l�n. C�y v�ng th� l� hoa tr�i bạc. C�y bạc th� l� hoa tr�i v�ng. C�y thủy tinh th� hoa tr�i lưu ly. C�y lưu ly th� hoa tr�i thủy tinh. Khoảng giữa c�c c�y c� c�c ao bằng tứ bảo, sanh bốn loại hoa. Đường x� ngay ngắn, h�ng ngũ tương đương. Gi� thổi, hoa rơi l� bay hai b�n đường. Gi� nhẹ thổi qua c�c c�y b�u, ph�t ra �m thanh dịu d�ng như thi�n nhạc. Người trong nước, trai g�i lớn nhỏ, dạo chơi vui vẻ giữa c�c c�y. Nước ấy thường c� mười loại �m thanh: Tiếng vỏ s�, tiếng trống, tiếng ba la, tiếng ca, tiếng m�a, tiếng thổi, tiếng voi, tiếng ngựa, tiếng xe cộ, tiếng ẩm thực, tiếng cười đ�a.

�Vua Đại Thiện Kiến c� đủ bảy b�u. Vua cũng c� đủ bốn đức. Bảy b�u l�: b�nh xe v�ng b�u, voi trắng b�u, ngựa xanh b�u, thần ch�u b�u, ngọc nữ b�u, cư sĩ b�u v� qu�n binh b�u.

�Vua Đại Thiện Kiến th�nh tựu b�nh xe v�ng b�u như thế n�o?

�Thường v�o ng�y rằm trăng tr�n, vua tắm gội nước hương, l�n ngồi tại bảo điện, c� thể nữ bao quanh, tự nhi�n c� b�nh xe b�u hiện ra trước mặt; v�nh xe c� ng�n căm s�ng ch�i, do thợ trời l�m chớ kh�ng phải đời c� được. B�nh xe to�n bằng ch�n kim, đường k�nh bằng một trượng tư. Khi ấy vua Đại Thiện Kiến thầm nghĩ: Ta từng nghe c�c bậc ti�n t�c kỳ cựu n�i: nếu vua Qu�n đảnh d�ng S�t-lỵ, đến ng�y rằm trăng tr�n, tắm gội nước hương, l�n ngồi tại bảo điện, c� thể nữ bao quanh, thời tự nhi�n c� b�nh xe v�ng hiện đến trước mặt, b�nh xe c� ng�n căm, �nh s�ng rực rỡ, l� t�c phẩm của thợ nh� trời chứ kh�ng phải do con người l�m, được l�m th�nh bằng v�ng thật, đường k�nh trượng tư, khi đ� được gọi l� Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương. Nay c� b�nh xe b�u ấy hiện đến h� kh�ng l� đ�y chăng? Ta h�y thử coi xe đ� thế n�o?

�Vua Đại Thiện Kiến liền triệu bốn thứ binh, hướng về ph�a b�nh xe v�ng, trịch �o b�y vai phải, đầu gối phải quỳ s�t đất, rồi lấy tay phải vỗ l�n b�nh xe v� n�i: Ngươi h�y theo đ�ng ph�p m� vận chuyển về phương Đ�ng, chớ tr�i lệ thường. B�nh xe liền chuyển về phương Đ�ng. Vua b�n dẫn bốn chủng qu�n binh đi theo b�nh xe v�ng, trước b�nh xe v�ng c� bốn vị thần dẫn đường. Đến chỗ xe v�ng ngừng th� vua cũng dừng xe. Bấy giờ, c�c tiểu quốc phương Đ�ng thấy đại vương đến, họ đem b�t v�ng đựng l�a bạc, b�t bạc đựng l�a v�ng đến trước vua, c�i đầu t�u rằng: Đại vương đến, thật l�nh thay! Nay phương Đ�ng n�y đất ruộng ph� nhi�u, nh�n d�n sung t�c, ch� t�nh nh�n h�a, từ hiếu trung thuận. C�i mong Th�nh vương lấy ch�nh ph�p trị h�a chốn n�y, ch�ng t�i xin cung cấp hầu hạ, v�ng chịu mọi việc cần d�ng. Vua Đại Thiện Kiến n�i với c�c tiểu vương: Th�i th�i chư hiền! Thế l� c�c ngươi đ� c�ng dường ta rồi đ�. C�c ngươi n�n lấy ch�nh ph�p m� trị d�n, chớ l�m cho thi�n lệch, kh�ng để cho quốc nội c� h�nh vi phi ph�p. Đ� tức l� ta trị h�a. C�c tiểu vương v�ng lệnh. Họ liền theo vua đi tuần khắp nước, đến tận m� biển Đ�ng mới trở về.

�Vua lần lượt đi về phương Nam, rồi phương T�y, phương Bắc. Hễ b�nh xe v�ng đến ở đ�u th� c�c quốc vương đều đến cống hiến như c�c tiểu quốc phương Đ�ng vậy.

�Bấy giờ, vua Đại Thiện Kiến sau khi đ� theo b�nh xe v�ng đi khắp bốn biển, đem ch�nh đạo khai h�a, an ủi d�n ch�ng xong trở về th�nh C�u-x�-b�-đề của bổn quốc, th� b�nh xe v�ng dừng lại tr�n kh�ng trung ngay cửa cung điện. Vua Đại Thiện Kiến vui mừng phấn khởi n�i: B�nh xe v�ng b�u n�y thật l� điềm tốt của ta. Nay ta ch�nh thật l� Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương. Đ� l� sự th�nh tựu b�nh xe v�ng b�u.

�Vua Đại Thiện Kiến th�nh tựu voi trắng b�u như thế n�o?

�L�c bấy giờ, v�o buổi s�ng sớm, vua Đại Thiện Kiến đang ngồi tr�n ch�nh điện, tự nhi�n voi b�u hốt nhi�n xuất hiện trước mặt. L�ng n� thuần trắng. Bảy chỗ đầy đặn. C� thể bay được. Đầu n� tạp sắc. S�u ng� thon nhọn, xen cẩn bằng v�ng r�ng. Sau khi nh�n thấy, vua tự nghĩ: Con voi n�y kh�n. Nếu kh�o huấn luyện, c� thể cưỡi. B�n sai huấn luyện thử. Tập c�c khả năng đều đủ. Khi ấy vua Đại Thiện Kiến muốn tự m�nh thử voi, b�n cưỡi l�n, rồi v�o l�c s�ng sớm, ra khỏi th�nh, chu du khắp bốn biển. Đến giờ cơm th� đ� về tới. Thấy thế, vua Thiện Kiến phấn khởi n�i: Con voi trắng b�u n�y thật sự l� điềm l�nh cho ta. Nay ta thật sự l� Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương. Đ� l� sự th�nh tựu voi trắng b�u.

�Vua Đại Thiện Kiến th�nh tựu ngựa b�u như thế n�o?

�Bấy giờ, v�o l�c s�ng sớm, vua Đại Thiện Kiến đang ngồi tr�n ch�nh điện, tự nhi�n ngựa b�u hốt nhi�n xuất hiện trước mắt. L�ng n� m�u xanh, bờm đỏ. Đu�i, đầu v� cổ, như voi. N� c� khả năng bay. Khi ấy vua Thiện Kiến tự nghĩ: Con ngựa n�y kh�n. Nếu huấn luyện kỹ, c� thể cưỡi. Rồi vua sai huấn luyện thử, tập đủ c�c khả năng. Khi vua Thiện Kiến muốn tự m�nh th� nghiệm ngựa b�u, b�n cưỡi l�n, v�o l�c s�ng sớm, ra khỏi th�nh, chu du bốn biển. Đến giờ ăn th� đ� về tới. Vua Thiện Kiến phấn khởi n�i: Con ngựa b�u m�u xanh n�y thật sự l� điềm l�nh cho ta. Ta nay thật sự l� Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương, đ� l� sự th�nh tựu ngựa trắng b�u.

�Vua Đại Thiện Kiến th�nh tựu thần ch�u b�u như thế n�o?

�Bấy giờ, v�o l�c s�ng sớm, vua Đại Thiện Kiến đang ngồi tr�n ch�nh điện, tự nhi�n thần ch�u b�u hốt nhi�n xuất hiện trước mắt. M�u sắc tinh chất, trong suốt, kh�ng c� tỳ vết. Thấy rồi, vua n�i: Hạt ch�u n�y đẹp qu�. �nh s�ng của n� c� thể rọi s�ng cả nội cung. Rồi vua muốn thử hạt ch�u ấy, b�n gọi bốn chủng qu�n binh v�o, đặt bảo ch�u n�y ở tr�n tr�ng phan. V�o l�c nửa đ�m trời tối, mang n� ra ngo�i th�nh. �nh s�ng của hạt ch�u n�y rọi s�ng tất cả qu�n binh, chẳng kh�c g� ban ng�y. Ở v�ng ngo�i qu�n binh, n� lại chiếu s�ng cả một do-tuần. Người trong th�nh đều thức dậy l�m việc, v� cho l� ban ng�y. Vua Đại Thiện Kiến phấn khởi n�i: Nay hạt thần ch�u b�u n�y thật sự l� điềm l�nh cho ta. Ta nay thật sự l� Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương, đ� l� sự th�nh tựu thần ch�u b�u.

�Vua Đại Thiện Kiến th�nh tựu ngọc nữ b�u như thế n�o?

�Khi ấy ngọc nữ b�u hốt nhi�n xuất hiện. Nhan sắc thung dung, diện mạo đoan ch�nh, kh�ng cao, kh�ng thấp, kh�ng th�, kh�ng tế, kh�ng đen, kh�ng trắng, kh�ng cương, kh�ng nhu; đ�ng th� th�n ấm; h� th� th�n m�t; c�c lỗ ch�n l�ng tr�n khắp th�n thể to�t ra m�i hương Chi�n-đ�n; miệng thở ra hương hoa Ưu-b�t-la; n�i năng dịu d�ng; cử động khoan thai; đứng dậy trước, ngồi xuống sau, kh�ng hề mất nghi tắc. Vua Thiện Kiến l�c bấy giờ thanh tịnh kh�ng nhiễm trước. T�m kh�ng hề c� ch�t � niệm g�, huống hồ gần gũi. Bấy giờ vua Thiện Kiến phấn khởi n�i: Ngọc nữ n�y thật l� điềm l�nh của ta. Ta nay thật sự l� Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương. Đ� l� sự th�nh tựu về ngọc nữ b�u.

�Vua Đại Thiện Kiến th�nh tựu cư sĩ b�u như thế n�o?

�Khi ấy cư sĩ trượng phu hốt nhi�n tự xuất hiện. Kho b�u tự nhi�n c�. T�i sản v� lượng. Cư sĩ c� t�c phước n�n con mắt c� thể nh�n suốt thấy mỏ b�u dưới l�ng đất. Vật hữu chủ hay v� chủ, đều nh�n m� biết hết. Nếu c� chủ, �ng c� thể g�n giữ hộ. Nếu v� chủ, �ng thu lấy đem hiến cho vua d�ng. Cư sĩ b�u đi đến t�u vua: Đại vương, c� vật cống hiến, vua đừng lo buồn. T�i c� thể tự giải quyết. Bấy giờ, vua Đại Thiện Kiến muốn thử cư sĩ b�u, b�n ra lệnh chuẩn bị thuyền để du h�. Vua bảo cư sĩ: Ta cần v�ng. Ngươi h�y kiếm nhanh cho ta. Cư sĩ t�u: Đại vương, xin h�y chờ gi�y l�t. Đợi l�n bờ đ�. Vua t�m c�ch th�c hối: Ta dừng đ�y. Đang cần d�ng. Ngươi đem đến ngay! Khi ấy cư sĩ bị vua ra lệnh nghi�m, b�n quỳ ngay tr�n thuyền, d�ng tay phải thọc v�o trong nước. B�nh b�u từ trong nước c�ng l�n theo tay. Như con s�u leo c�y, cũng như thế, với cư sĩ b�u, bảo vật từ trong nước duy�n theo tay m� xuất hiện đầy thuyền. Rồi �ng t�u vua: Vừa rồi Đại vương n�i cần b�u. Nhưng cần bao nhi�u? Vua Thiện Kiến n�i với cư sĩ: Th�i, đủ rồi. Ta kh�ng cần d�ng g�. Chỉ l� để thử nhau m� th�i. Ngươi nay như thế l� đ� cống hiến cho ta rồi đ�. Cư sĩ kia nghe vua n�i như vậy liền n�m trả bảo vật xuống nước. Vua Thiện Kiến phấn khởi n�i: Cư sĩ b�u n�y thật sự l� điềm l�nh cho ta. Ta nay thật sự l� Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương. Đ� l� th�nh tựu cư sĩ b�u.

�Vua Đại Thiện Kiến th�nh tựu chủ binh b�u như thế n�o?

�Khi ấy chủ binh b�u hốt nhi�n xuất hiện, tr� mưu, h�ng m�nh, thao lược, quyết đo�n. Rồi chủ binh đi đến chỗ vua, t�u: Đại vương, nếu c� chỗ cần chinh phạt, xin đừng lo lắng. T�i c� thể tự m�nh giải quyết. Vua Thiện Kiến l�c ấy muốn thử chủ binh b�u, liền cho tập họp bốn chủng binh v� n�i với chủ binh rằng: Ngươi nay dụng binh, chưa tập họp h�y tập họp; đ� tập họp h�y giải t�n; chưa nghi�m h�y nghi�m; đ� nghi�m h�y cho bu�ng lỏng; chưa đi h�y bảo đi; đ� đi h�y bảo dừng. Chủ binh b�u nghe vua n�i xong, liền điều khiển bốn chủng qu�n khiến cho chưa tập họp th� tập họp; đ� tập họp th� giải t�n; chưa nghi�m th� nghi�m chỉnh; đ� nghi�m chỉnh th� cho bu�ng lỏng; chưa đi, bảo đi; đ� đi, bảo dừng. Vua Thiện Kiến l�c ấy phấn khởi n�i: Chủ binh b�u n�y thật sự l� điềm l�nh cho ta. Ta nay thật sự l� Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương. Đ� l� chủ binh b�u.

�N�y A-nan, đ� l� vua Đại Thiện Kiến th�nh tựu bảy b�u.

�Thế n�o l� bốn thần đức? Một l� sống l�u, kh�ng yểu, kh�ng ai s�nh bằng. Hai l� th�n thể cường tr�ng, kh�ng bệnh hoạn, kh�ng ai s�nh bằng. Ba l� nhan mạo đoan ch�nh, kh�ng ai s�nh bằng. Bốn l� kho b�u tr�n đầy, kh�ng ai s�nh bằng.

�Đ� l� Chuyển lu�n th�nh vương Chuyển lu�n th�nh vương th�nh tựu bảy b�u v� bốn thần đức.

�A-nan, một thời gian l�u vua Thiện Kiến mới bảo đ�nh xe xuất du hậu vi�n. Vua bảo người đ�nh xe: Ngươi đ�nh xe đi thong thả. V� sao vậy? Ta muốn xem x�t kỹ nh�n d�n c� được an lạc, kh�ng hoạn nạn xảy ra chăng. L�c bấy giờ, nh�n d�n trong nước đi đường m� gặp, liền n�i với kẻ đ�nh xe: Ngươi h�y cho đi chậm. T�i muốn ngắm r� uy nhan của Th�nh vương. N�y A-nan, khi ấy vua Thiện Kiến vỗ về tr�u mến nh�n d�n như cha y�u con. Quốc d�n k�nh mộ vua như con k�nh cha. C� g� qu� hiếm họ đem d�ng vua: C�i xin đức vua nạp thọ, t�y � sử dụng. Vua bảo: Th�i đủ rồi, c�c khanh. Ta c� đủ t�i bảo cần d�ng rồi. C�c khanh h�y cất lấy m� d�ng.�

�V�o l�c kh�c vua nghĩ: Ta muốn tạo t�c cung qu�n. Khi vừa c� � nghĩ đ� th� người trong nước đến chỗ vua, t�u: T�i xin x�y dựng cung điện cho vua. Vua bảo: Ta cho như vậy l� đ� được c�c ngươi c�ng dường rồi. Ta sẵn c� t�i bảo để lo liệu. Quốc d�n lặp lại thỉnh cầu: Ch�ng t�i xin x�y dựng cung điện cho vua. Vua bảo: T�y � c�c ngươi muốn. Quốc d�n được lệnh, liền đem t�m mươi bốn ng�n84. 000 chiếc xe chở v�ng đến th�nh C�u-x�-b� để tạo lập Ch�nh ph�p điện. Khi ấy vị Thi�n thần thợ kh�o ở trời Đao-lợi tự nghĩ: Chỉ c� ta mới c� khả năng x�y dựng Ch�nh ph�p điện cho vua Đại Thiện Kiến.

�N�y A-nan, khi ấy Thi�n thần kh�o x�y dựng Ch�nh ph�p điện d�i s�u mươi dặm, rộng ba mươi dặm, được trang sức bằng tứ bảo. Mặt nền bằng phẳng. Thềm được l�t bảy lớp gạch b�u. Ph�p điện c� t�m mu�n ng�n c�y cột. Th�n cột bằng v�ng th� ch�p cột bằng bạc. Th�n cột bạc th� ch�p cột v�ng. Bằng lưu ly v� thủy tinh cũng vậy. Bao quanh điện l� bốn lớp lan can, đều được l�m bằng tứ bảo. Lại c� bốn thềm cấp cũng bằng tứ bảo. Tr�n ph�p điện ấy c� t�m vạn bốn ng�n lầu b�u. Lầu bằng v�ng th� c�c cửa sổ bằng bạc. Lầu bằng bạc, cửa sổ bằng v�ng. Bằng thủy tinh v� lưu ly cũng vậy. Lầu v�ng th� giường bạc. Lầu bạc, giường v�ng. Chăn đệm mềm mại được dệt bằng kim lũ trải tr�n giường. Bằng thủy tinh v� lưu ly cũng vậy. �nh s�ng của cung điện ch�i lọi l�m hoa mắt mọi người, như mặt trời l�c cực s�ng kh�ng ai c� thể nh�n được.

�Bấy giờ, vua Thiện Kiến ph�t sanh � nghĩ: Nay ở hai b�n điện, ta h�y lập nhiều ao v� vườn c�y Đa-l�n. Vua b�n cho lập vườn. Ngang dọc một do-tuần. Vua lại nghĩ: Ở trước ph�p điện ta h�y lập một ao ph�p. B�n cho x�y ao ph�p, ngang dọc một do-tuần. Nước ao trong lắng, tinh khiết, kh�ng bợn dơ. Đ�y ao l�t bằng gạch tứ bảo. Bao quanh ao l� lan can, đều l�m bằng bốn thứ b�u: ho�ng kim, bạch ng�n, thủy tinh v� lưu ly. Nước trong ao, mọc xen lẫn c�c thứ hoa như Ưu-b�t-la, Ba-đầu-ma, C�u-vật-đầu, Ph�n-đ�-lỵ. Hoa tỏa ra hương thơm sực nức khắp nơi. Khoảng đất ở bốn mặt ao mọc c�c thứ hoa như A-h�-vật-đa, Chi�m-bặc, Ba-la-la, Tu-mạn-đ�, B�-sư-ca, Đ�n-cu-ma-l�. Vua sai người tr�ng coi ao. Những ai đi ngang qua, dẫn xuống ao tắm, m�t mẻ vui đ�a t�y � th�ch. Cần nước tương th� cho nước tương. Cần thức ăn th� cho thức ăn. Y phục, hương hoa, xe ngựa, t�i bảo c�c thứ, đều kh�ng để nghịch � người.

�A-nan, bấy giờ vua Thiện Kiến c� t�m vạn bốn ng�n voi, trang sức bằng v�ng bạc, tua dải bằng bảo ch�u, tề tượng vương l� bậc nhất. C� t�m vạn bốn ng�n ngựa, trang sức bằng v�ng bạc, tua dải bằng bảo ch�u, lực m� vương l� bậc nhất. C� t�m vạn bốn ng�n cỗ xe, l�t bằng da sư tử, trang nghi�m bằng tứ bảo, kim lu�n bảo l� bậc nhất. C� t�m mu�n bốn ng�n hạt ch�u, thần ch�u bảo l� bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n ngọc nữ, ngọc nữ b�u l� bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n cư sĩ, cư sĩ b�u l� bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n S�t-lỵ, chủ binh b�u l� bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n th�nh, C�u-thi-b�-đề l� bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n cung điện, Ch�nh ph�p điện l� bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n lầu, Đại ch�nh lầu l� bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n giường, thảy đều bằng c�c thứ b�u ho�ng kim, bạch ng�n; b�n tr�n giường trải nệm l�ng, chăn l�ng c�c thứ. T�m vạn bốn ng�n ức �o bằng c�c thứ vải như sơ-ma, ca-thi, kiếp-ba l� bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n thức ăn, mỗi ng�y dọn mỗi m�n kh�c nhau.

�A-nan, bấy giờ, v�o buổi s�ng sớm, vua Thiện Kiến cưỡi tề tượng vương, c�ng với t�m vạn bốn ng�n thớt voi, ra khỏi th�nh C�u-thi, xem x�t thi�n hạ, đi khắp bốn biển. Trong khoảng chốc l�t, trở về th�nh ăn cơm. Rồi cưỡi lực m� bảo, c�ng với t�m vạn bốn ng�n ngựa, v�o buổi s�ng sớm, ra khỏi th�nh xuất du, xem x�t thi�n hạ, đi khắp bốn biển. Trong chốc l�t, trở về th�nh ăn cơm. Cưỡi xe kim lu�n, lực m� bảo k�o, c�ng với t�m vạn bốn ng�n cỗ xe, v�o buổi s�ng sớm xuất du, xem x�t thi�n hạ, đi khắp bốn biển. Trong chốc l�t trở về th�nh ăn cơm. C�ng với t�m vạn bốn ng�n minh ch�u, d�ng thần ch�u bảo soi s�ng nội cung. Ng�y đ�m lu�n lu�n s�ng. Với t�m vạn bốn ng�n ngọc nữ, ngọc nữ bảo kh�n ngoan, kh�o l�o, hầu hạ phục thị hai b�n. Với t�m vạn bốn ng�n cư sĩ, mọi thứ nhu yếu đều giao cho cư sĩ b�u lo. Với t�m vạn bốn ng�n S�t-lỵ, nếu c� chinh phạt, giao cho chủ binh b�u. Với t�m vạn bốn ng�n th�nh, thủ đ� trụ sở thường trực ở C�u-thi th�nh. Với t�m vạn bốn ng�n cung điện, vua thường ngự ở Ch�nh ph�p điện. Với t�m vạn bốn ng�n lầu, chỗ vua thường nghỉ l� Đại ch�nh lầu. Với t�m vạn bốn ng�n chỗ ngồi, vua thường ngồi tr�n t�a pha l�, v� để an thiền. Với t�m vạn bốn ng�n ức y, trang sức bằng thượng diệu bảo, t�y � m� mặc để che người cho khỏi hổ thẹn. Với t�m vạn bốn ng�n thức ăn, vua thường ăn thức ăn tự nhi�n. V� l� tri t�c.

�Khi t�m vạn bốn ng�n thớt voi hiện đến, ch�ng d�y x�o, dẫm đạp, l�m hại chết ch�ng sanh kh�ng kể xiết. Vua b�n tự nghĩ: Đ�m voi n�y l�m thương tổn ch�ng sanh qu� nhiều. Từ nay về sau, cứ một trăm năm mới cho hiện một con voi. Lần lượt như vậy cho đến hết v�ng th� quay trở lại.�

�III

�Bấy giờ, Thế T�n n�i với A-nan:

�Vua Đại Thiện Kiến thầm nghĩ: Ta sẵn chứa c�ng đức g�, tu được điều l�nh g� m� nay được quả b�o đẹp đẽ như thế? Vua lại nhớ rằng nhờ ba nh�n duy�n m� g�y được ph�c b�o đ�. Ba nh�n duy�n ấy l� g�? Một l� Bố th�, hai l� Tr� giới, ba l� Thiền tứ. Vua lại suy nghĩ: Nay ta đ� được thọ hưởng ph�c b�o nh�n gian, ta h�y tiến tu th�m về ph�c nghiệp c�i trời. Ta h�y tự hạn chế v� bớt đi; l�nh chỗ ồn �o; ẩn ở chỗ y�n tĩnh để tu luyện đạo thuật. Rồi vua liền sai gọi ngọc nữ Hiền Thiện đến, bảo rằng: Nay ta đ� được thọ hưởng ph�c b�o nh�n gian, ta h�y tiến tu th�m về ph�c nghiệp c�i trời. Ta h�y tự hạn chế v� bớt đi; l�nh chỗ ồn �o; ẩn ở chỗ y�n tĩnh để tu luyện đạo thuật. Ngọc nữ đ�p: K�nh v�ng. Xin tu�n lời Đại vương dạy. Rồi sắc lệnh cho cả trong ngo�i từ nay miễn sự chầu hầu. Vua liền l�n ph�p điện, v�o t�a lầu bằng v�ng, ngồi tr�n giường ngự bằng bạc, tư duy tham dục l� �c bất thiện. Với gi�c v� qu�n, c� hỷ v� lạc ph�t sanh từ sự viễn ly, chứng đắc thiền thứ nhất. Trừ giảm gi�c v� qu�n, nội t�n, hoan duyệt, nhiếp t�m chuy�n nhất, kh�ng gi�c kh�ng qu�n, c� hỷ v� lạc do định sanh, chứng thiền thứ hai. Xả hỷ thủ hộ chuy�n niệm kh�ng loạn, tự cảm biết th�n lạc, điều m� Hiền th�nh mong cầu, c�ng h�nh với hộ, niệm v� lạc,, chứng đắc thiền thứ ba. Xả bỏ khổ v� lạc, trừ diệt ưu v� hỷ từ trước, kh�ng khổ, kh�ng lạc, hộ v� niệm thanh tịnh, chứng đắc thiền thứ tư.

�Rồi vua Thiện Kiến rời khỏi giường ngự bằng bạc, ra khỏi lầu v�ng, đi đến lầu Đại ch�nh, ngồi tr�n giường lưu ly tu tập về Từ t�m, rải l�ng từ đầy khắp một phương n�y rồi đến một phương kh�c cũng vậy, tr�m khắp, rộng lớn, kh�ng hai, kh�ng hạn lượng, trừ mọi s�n hận, t�m kh�ng c�n ch�t ganh gh�t, m� vui điều tĩnh mặc từ nhu. Rồi tiếp tu về Bi t�m, Hỷ t�m, Xả t�m cũng như thế.

�Bấy giờ, ngọc nữ b�u thầm tự suy nghĩ: Đ� l�u kh�ng thấy t�n nhan, tưởng n�n đến hầu thăm một phen. Nay n�n diện kiến đức vua. Rồi ngọc nữ b�u Hiền Thiện n�i với t�m vạn bốn ng�n c�c thể nữ rằng: C�c ngươi mỗi người h�y tắm gội nước thơm, trang điểm y phục. Sở dĩ như vậy v� đ� l�u ch�ng ta kh�ng gặp t�n nhan, n�n h�y hầu thăm một phen. Thể nữ nghe thế, thảy đều trang điểm y phục, tắm gội sạch sẽ. Rồi ngọc nữ n�i với chủ binh b�u thần tập họp bốn chủng qu�n, rằng: Đ� l�u ch�ng ta kh�ng gặp t�n nhan, n�n h�y hầu thăm một phen. Chủ binh b�u thần liền tập họp bốn chủng qu�n, thưa với ngọc nữ b�u: Bốn chủng qu�n đ� tập. N�n biết thời. Rồi ngọc nữ b�u dẫn t�m vạn bốn ng�n thể nữ, c�ng với bốn thứ qu�n đi đến vườn Kim-đa-l�n. Ấm thanh chấn động của đại ch�ng vang đến vua. Nghe thế, vua đi đến cửa sổ để xem. Ngọc nữ b�u l�c ấy đứng một b�n trước cửa. Thấy ngọc nữ b�u, vua liền n�i: Ngươi khỏi bước tới. Ta sẽ ra xem. Vua Thiện Kiến rời t�a pha l�, ra khỏi lầu Đại ch�nh, đi xuống Ch�nh ph�p điện, c�ng với ngọc nữ đi đến vườn Đa-l�n, ngồi l�n chỗ soạn sẵn. L�c ấy dung sắc vua Thiện Kiến tươi s�ng hơn hẳn b�nh thường. Ngọc nữ b�u Hiền thiện tự nghĩ: Nay, sắc mặt Đại vương hơn hẳn b�nh thường. C� điềm lạ g� chăng? Rồi ngọc nữ b�u t�u vua: Đại vương, nay nhan sắc kh�c thường. H� kh�ng phải l� điềm sắp xả thọ mạng chăng? Nay t�m vạn bốn ng�n voi n�y, bạch tượng bảo l� bậc nhất, được trang sức bằng v�ng bạc, với bảo ch�u l�m tua dải; tất cả l� sở hữu của vua. Mong vua lưu � một ch�t, c�ng chung vui hưởng, chớ xả bỏ tuổi thọ m� bỏ rơi vạn d�n. Lại t�m vạn bốn ng�n ngựa, lực m� vương bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n cỗ xe, kim lu�n bảo bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n minh ch�u, thần ch�u bảo bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n ngọc nữ, ngọc nữ b�u bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n cư sĩ, cư sĩ b�u bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n S�t-lỵ, chủ binh b�u l� bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n th�nh, C�u-thi th�nh bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n cung điện, ch�nh ph�p điện bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n t�a lầu, đại ch�nh lầu bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n t�a ngồi, bảo sức t�a bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n ức y, nhu nhuyến y bậc nhất. T�m vạn bốn ng�n thức ăn, mỗi vị đều qu� hiếm. Hết thảy bảo vật ấy đều thuộc về vua. Mong vua lưu � một ch�t, c�ng chung vui th�, chớ xả thọ mạng, bỏ rơi vạn d�n.

�Vua Thiện Kiến n�i với ngọc nữ b�u: Từ trước đến nay, ngươi cung phụng ta một c�ch từ h�a k�nh thuận, chưa bao giờ n�i lời th� lậu, sao nay ngươi lại c� lời ấy? Ngọc nữ t�u: Chẳng hay lời ấy c� g� kh�ng thuận. Vua n�i: Những thứ m� ngươi vừa n�i, voi, ngựa, xe cộ, đền đ�i, y phục, h�o soạn qu� b�u kia đều v� thường, kh�ng giữ g�n l�u được, m� khuy�n ta lưu lại hưởng thụ, như thế c� thuận chăng? Ngọc nữ t�u: Chẳng hay phải n�i thế n�o mới l� thuận? Vua bảo: Gi� ngươi n�i, c�c thứ voi, ngựa xe cộ, đền đ�i, y phục, h�o soạn đều v� thường, kh�ng giữ g�n l�u được, m� khuy�n ta đừng m� luyến đến l�m g� cho lao thần tổn tứ. V� mạng vua chẳng c�n bao l�u sẽ qua đời kh�c. Hễ c� sanh tất c� chết, c� hợp tất c� ly, đ�u phải sống đời ở đ�y được. Vậy h�y cắt đứt �n �i để chuy�n t�m v�o đạo l�. Nếu ngươi n�i như thế mới l� k�nh thuận.

�N�y A-nan, nghe lời vua dạy như thế, ngọc nữ buồn kh�c than thở, gạt nước mắt m� n�i: C�c thứ voi, ngựa xe cộ, đền đ�i, y phục, h�o soạn đều v� thường, kh�ng giữ g�n l�u được, đừng m� luyến đến l�m g� cho lao thần tổn tứ. V� mạng vua chẳng c�n bao l�u sẽ qua đời kh�c. Hễ c� sanh tất c� chết, c� hợp tất c� ly, đ�u phải sống đời ở đ�y được. Vậy h�y cắt đứt �n �i để chuy�n t�m v�o đạo l�.

�N�y A-nan, ngọc nữ b�u kia vừa n�i xong gi�y l�t, Thiện Kiến vương bỗng nhi�n mệnh chung, kh�ng ch�t đau khổ, như kẻ tr�ng sĩ trong một bữa ăn ngon, hồn thần sanh l�n c�i trời Phạm thi�n thứ bảy.

�Sau khi vua băng h� bảy ng�y, c�c thứ lu�n bảo, thần ch�u biến mất, voi b�u, ngựa b�u, ngọc nữ b�u, cư sĩ b�u, qu�n binh b�u cũng một ng�y chết hết; th�nh ao, ph�p điện, đền đ�i, c�c thứ trang sức bằng b�u, vườn Kim-đa-l�n, đều biến th�nh gỗ, đất.�

Phật bảo A-nan:

�N�y A-nan, ph�p hữu vi n�y l� v� thường, biến dịch, chung qui hao m�n, hoại diệt. Tham dục kh�ng ch�n. Mạng người ti�u t�n. M� say �n �i kh�ng hề biết đủ. Chỉ người n�o chứng đắc Th�nh tr�, thấy r� đạo l�, mới biết đủ m� th�i.

�N�y A-nan, Ta nhớ đ� từng ở nơi n�y, Ta s�u lần t�i sanh l�m Chuyển lu�n th�nh vương Chuyển lu�n th�nh vương v� cuối c�ng bỏ x�c tại chỗ n�y. Nay Ta th�nh V� thượng ch�nh gi�c, lại cũng muốn xả bỏ t�nh mạng, gởi th�n tại đ�y. Từ nay về sau, Ta đ� dứt tuyệt sanh tử, kh�ng c�n c� chỗ n�o l� nơi bỏ x�c Ta nữa. Đ�y l� kiếp cuối c�ng. Ta kh�ng c�n thọ sinh trở lại nữa.

Bấy giờ, Thế T�n tại th�nh C�u-thi-na-kiệt, Bản sanh xứ, trong vườn Sa-la, giữa hai c�y song thọ, v�o l�c sắp gần diệt độ, n�i với A-nan rằng:

�N�y A-nan! Ngươi h�y v�o th�nh C�u-thi-na-kiệt, b�o tin cho những người Mạt-la rằng: Chư Hiền n�n biết, Như Lai nửa đ�m nay sẽ v�o Niết-b�n tại giữa c�y Song thọ trong vườn Sa-la. C�c ngươi n�n kịp thời đến thưa hỏi c�c điều nghi ngờ v� trực tiếp nghe Phật chỉ dạy, để sau khỏi hối hận ăn năn.�

A-nan v�ng lời Phật dạy, rời chỗ ngồi đứng dậy, lễ Phật m� đi. C�ng với một Tỳ-kheo kh�c, nước mắt chảy r�ng, m� v�o th�nh C�u-thi-na. Khi v�o th�nh gặp năm trăm người Mạt-la c� chuyện đang họp cả một chỗ. Họ thấy A-nan đến, đều đứng dậy ch�o hỏi rồi đứng về một b�n v� bạch rằng:

�Kh�ng hiểu T�n giả c� việc g� m� phải v�o th�nh l�c chiều tối thế n�y?�

A-nan rơi lệ vừa n�i:

�Ta v� �ch lợi c�c ngươi, đến tin c�c ngươi hay Đức Như Lai đến nửa đ�m nay sẽ v�o Niết-b�n. C�c ngươi n�n kịp thời đến thưa hỏi những điều ho�i nghi, trực tiếp nghe Phật chỉ dạy, để sau khỏi ăn năn.�

Vừa nghe xong, những người Mạt-la cất tiếng k�u than, vật v� xuống đất, c� người ngất đi tỉnh lại. V� như c�y lớn khi trốc gốc th� c�c nh�nh c�nh đều đổ g�y. Họ đồng than:

�Phật diệt độ sao m� nhanh thế! Phật diệt độ l�m sao nhanh thế! Con mắt của thế gian m� diệt mất, th� ch�ng sanh bị suy hại l�u d�i�.�

A-nan an ủi họ:

�Th�i c�c người chớ buồn! Trời đất mu�n vật hễ c� sanh đều c� chết. Muốn cho ph�p hữu vi tồn tại m�i l� điều kh�ng thể c� được. Phật h� chẳng dạy: C� hợp tất c� ly, c� sanh tất c� diệt đ� sao!�

Rồi th�, c�c người Mạt-la bảo nhau:

�Ch�ng ta h�y về nh�, đem cả gia thuộc v� năm trăm khổ vải trắng, c�ng đến Song thọ.�

Những người Mạt-la ai về nh� nấy, rồi đem cả gia thuộc v� mang cả năm trăm tấm lụa trắng ra khỏi th�nh C�u-thi, đến giữa rừng Song thọ v� đi đến chỗ A-nan. A-nan vừa tr�ng thấy từ xa, thầm nghĩ: Bọn họ rất đ�ng. Nếu để cho từng người một v�o yết kiến Phật, e rằng chưa khắp hết th� Như Lai đ� diệt độ rồi! Ta n�n bảo họ v�o đầu h�m đồng một lượt đến b�i yết Phật.�

A-nan liền dắt năm trăm người Mạt-la v� gia thuộc đến trước Phật, đảnh lễ dưới ch�n Phật, rồi đứng sang một b�n v� bạch rằng:

�Nay c� c�c Mạt-la t�n như thế v� gia thuộc, xin thăm hỏi �ức Thế T�n sức khoẻ c� b�nh thường kh�ng?�

Phật n�i:

�Phiền c�c ngươi đến thăm. Ta ch�c cho c�c ngươi sống l�u, v� bệnh.�

A-nan bằng c�ch đ� đ� c� thể dẫn hết c�c người Mạt-la v� gia thuộc của họ v�o thăm Phật. Khi ấy, c�c Mạt-la đảnh lễ dưới ch�n Phật, rồi ngồi sang một b�n.

Thế T�n thuyết giảng cho họ về v� thường, chỉ b�y, gi�o huấn khiến cho được lợi �ch, hoan hỷ.

Nghe ph�p xong, c�c Mạt-la ai nấy vui mừng liền đem năm trăm khổ vải trắng d�ng Phật. Phật thụ l�nh. C�c Mạt-la rời khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Phật rồi lui ra.

L�c đ�, trong th�nh C�u-thi c� một vị Phạm ch� t�n Tu-bạt l� bậc kỳ cựu đa tr�, đ� một trăm hai mươi120 tuổi, nh�n nghe Đức Sa-m�n C�-đ�m đ�m nay sẽ diệt độ tại giữa c�y song thọ, �ng tự nghĩ: Ta c� điều ho�i nghi về gi�o ph�p. Chỉ c� Đức C�-đ�m mới giải được � ta. Ta n�n kịp thời gắng đi đến Phật. Ngay đ�m ấy �ng gắng ra khỏi th�nh đi đến Song thọ, đến chỗ A-nan. Sau khi ch�o hỏi xong, �ng thưa:

�T�i nghe Sa-m�n C�-đ�m sắp v�o Niết-b�n đ�m nay, n�n đến đ�y mong được b�i yết một lần. T�i c� điều ho�i nghi về gi�o ph�p, mong được gặp C�-đ�m để Ng�i giải quyết cho. Vậy Ng�i c� được rỗi rảnh cho t�i v�o b�i yết kh�ng?�

A-nan bảo:

�Th�i đừng Tu-bạt! Phật đang c� bệnh. Kh�ng n�n quấy rầy Ng�i.�

Tu-bạt cố n�i xin đến ba lần rằng:

�T�i nghe Đức Như Lai ra đời như hoa Ưu-đ�m, rất l�u mới xuất hiện, n�n đến đ�y mong b�i yết để được giải quyết nghi ngờ. Ng�i c� rỗi rảnh cho t�i gặp một l�t được kh�ng?�

A-nan cũng vẫn trả lời như trước:

�Phật đang c� bệnh. Kh�ng n�n quấy rầy Ng�i.�

Khi ấy Phật bảo A-nan:

�A-nan, ngươi chớ ngăn cản. H�y để cho �ng ấy v�o. �ng muốn giải quyết sự nghi ngờ, kh�ng c� g� phiền nhiễu. Nếu nghe được ph�p của ta, ắt được tỏ r�.�

A-nan liền bảo Tu-bạt:

�Nếu �ng muốn v�o thăm Phật, xin mời v�o.�

Tu-bạt được v�o, ch�o hỏi Phật xong, ngồi một b�n v� bạch Phật:

�T�i c� điều ho�i nghi về gi�o ph�p. Ng�i c� rỗi rảnh giải quyết cho chỗ vướng mắc kh�ng?�

Phật n�i: ��ng cứ t�y � hỏi�.

Tu-bạt hỏi:

�Bạch C�-đ�m, c� những gi�o ph�i kh�c, họ tự xưng bậc thầy, như c�c �ng Phất-lan Ca-diếp, Mạt-gi�-l� Kiều-x�-lợi, A-ph�-đ� S�-x�-kim-bạt-la, Ba-ph� Ca-chi�n, T�t-nh� Tỳ-da-l�-phất, Ni-kiền Tử. Những thầy đ� đều c� gi�o ph�p ri�ng, đức Sa-m�n C�-đ�m c� biết hết hay kh�ng?�

Phật đ�p: �Th�i th�i khỏi n�i, những gi�o ph�p ấy Ta đều r� cả. Nay Ta sẽ v� ngươi n�i đến ph�p th�m diệu, ngươi h�y lắng nghe v� kh�n kh�o suy nghiệm. N�y Tu-bạt! Trong gi�o ph�p n�o nếu kh�ng c� t�m Th�nh đạo thời ở đ� kh�ng c� quả vị Sa-m�n thứ nhất, thứ nh�, thứ ba, thứ tư. Trong gi�o ph�p n�o c� t�m Th�nh đạo thời ở đ� c� quả vị Sa-m�n thứ nhất, thứ nh�, thứ ba, thứ tư. Nay trong gi�o ph�p n�y c� t�m Th�nh đạo n�n c� quả vị Sa-m�n thứ nhất, quả vị Sa-m�n thứ hai, thứ ba, thứ tư. Trong c�c ch�ng ngoại đạo kh�ng c�.

Rồi Thế T�n đọc b�i kệ:

Ta hai mươi ch�n tuổi,

Xuất gia t�m Ch�nh đạo.

Từ khi Ta th�nh Phật,

Đến nay năm mươi năm.

C�c hạnh giới, định, tuệ,

Một m�nh Ta tư duy.

Nay Ta giảng ph�p yếu:

Ngoại đạo kh�ng Sa-m�n.

Phật bảo:

�N�y Tu-bạt! Nếu c�c Tỳ-kheo thảy đều c� thể tự nhiếp t�m thời c�i thế gian n�y kh�ng trống vắng A-la-h�n.

Khi ấy Tu-bạt thưa với A-nan:

�Những ai theo đức Sa-m�n C�-đ�m đ� tu h�nh phạm hạnh, hiện đang tu h�nh v� sẽ tu h�nh, thảy đều c� lợi �ch lớn. A-nan, �ng theo Như Lai tu h�nh phạm hạnh cũng được lợi �ch lớn. T�i nay được gặp mặt Như Lai, hỏi những điều nghi ngờ, cũng được lợi �ch lớn. Nay Như Lai cũng đ� k� biệt cho t�i như l� k� biệt cho đệ tử.�

Rồi �ng bạch Phật:

�T�i nay c� thể ở trong ph�p của Như Lai m� xuất gia thọ giới Cụ t�c được chăng?�

Phật n�i:

�N�y Tu-bạt, nếu c� dị học Phạm ch� muốn tu h�nh ở trong gi�o ph�p của ta, phải được thử qua bốn th�ng để x�t coi h�nh vi họ, ch� nguyện, t�nh nết họ. Nếu thấy đủ c�c oai nghi kh�ng điều g� thiếu s�t, mới cho ph�p thọ Cụ t�c giới ở trong gi�o ph�p Ta. Tuy vậy, n�y Tu-bạt, c�n t�y thuộc h�nh vi của mỗi người.�

Tu-bạt lại bạch Phật:

�Dị học Phạm ch� muốn tu h�nh ở trong Phật ph�p, phải được thử qua bốn th�ng để x�t coi h�nh vi, ch� nguyện, t�nh nết. Nếu thấy đủ c�c oai nghi kh�ng điều g� thiếu s�t, mới cho ph�p thọ Cụ t�c giới ở trong Phật ph�p. Nay t�i c� thể phục dịch bốn năm ở trong Phật ph�p, khi đủ c�c oai nghi kh�ng c�n g� thiếu s�t mới xin thọ Cụ t�c giới.�

Phật dạy:

�N�y Tu-bạt, Ta đ� n�i trước rồi. C�n t�y thuộc h�nh vi của mỗi người.�

Ngay trong đ�m đ�, Tu-bạt được xuất gia thọ giới, thanh tịnh tu h�nh, ngay trong hiện tại, tự th�n t�c chứng: �Sanh tử đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, chứng đắc như thật tr�, kh�ng c�n t�i sinh�. L�c gần nửa đ�m, �ng đ� chứng quả A-la-h�n, l� đệ tử cuối c�ng của Phật v� diệt độ trước Phật.

Bấy giờ, A-nan đứng hầu sau Phật, kh�ng tự ngăn nổi bi cảm n�n vỗ giường than kh�c, rằng:

�Như Lai diệt độ sao m� vội thế! Thế T�n diệt độ sao m� vội thế! Đại ph�p ch�m lặng l�m sao nhanh qu�! Con mắt thế gian diệt mất th� ch�ng sanh suy đọa l�u d�i! Ta nhờ ơn Phật xuất gia nay chỉ mới được l�n bậc học địa, tu nghiệp chưa th�nh m� Như Lai đ� diệt độ!�

Khi ấy �ức Thế T�n d� biết m� cố hỏi:

�Tỳ-kheo A-nan đ�u rồi?�

C�c Tỳ-kheo bạch Phật:

�Tỳ-kheo A-nan đang ở sau Phật, kh�ng tự ngăn nổi bi cảm n�n vỗ giường than kh�c, rằng: Như Lai diệt độ sao m� vội thế! Đại ph�p ch�m lặng l�m sao mau qu�! Con mắt thế gian diệt mất th� ch�ng sanh suy đọa l�u d�i! Ta nhờ ơn Phật xuất gia nay chỉ mới được l�n bậc học địa, tu nghiệp chưa th�nh m� Như Lai đ� diệt độ!�

Phật bảo A-nan:

�Th�i th�i, A-nan, chớ c� buồn phiền than kh�c. Từ trước đến nay ngươi hầu hạ Ta với cử chỉ từ h�a, ng�n ngữ k�nh �i v� t�m niệm hoan hỷ thủy chung như một, kh�ng sao xiết kể. Ầy l� ngươi đ� c�ng dường Ta, c�ng đức rất lớn. Nếu c� sự c�ng dường n�o của chư Thi�n, Ma, Phạm, Sa-m�n v� B�-la-m�n cũng kh�ng sao s�nh bằng được. Ngươi h�y si�ng năng l�n, ng�y th�nh đạo của ngươi kh�ng l�u nữa!�

Rồi Thế T�n n�i với c�c Tỳ-kheo:

�N�y c�c Tỳ-kheo! Đệ tử hầu hạ chư Phật qu� khứ cũng chỉ như A-nan. Đệ tử hầu hạ chư Phật vị lai cũng chỉ như A-nan. Nhưng đệ tử hầu hạ của chư Phật qu� khứ, Phật c� dạy mới biết. C�n A-nan nay, Ta vừa đưa mắt l� đ� biết Như Lai cần muốn g�. Đ� l� điều hy hữu của A-nan, c�c �ng nhớ lấy.

�Chuyển lu�n th�nh vương Chuyển lu�n th�nh vương c� bốn ph�p đặc biệt, kỳ lạ �t c�. Những g� l� bốn? Khi Th�nh vương đi, người d�n khắp cả nước đều đến nghinh đ�n; thấy vua rồi th� hoan hỷ, nghe lời dạy cũng hoan hỷ, chi�m ngưỡng uy nhan kh�ng hề biết ch�n. Khi Th�nh vương đứng, khi Th�nh vương ngồi v� khi Th�nh vương nằm, quốc d�n đều đến b�i yết, được thấy vua họ vui mừng, được nghe vua họ vui mừng, họ tr�ng ngắm dung nhan vua kh�ng biết ch�n. Đ� l� bốn ph�p đặc biệt của Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương. A-nan cũng c� bốn ph�p đặc biệt ấy. Khi A-nan lặng lẽ đi v�o ch�ng Tỳ-kheo, ch�ng đều hoan hỷ; thuyết ph�p cho ch�ng, ai nghe cũng hoan hỷ; nh�n ngắm nghi dung, nghe lời thuyết ph�p kh�ng hề biết ch�n. Khi A-nan v�o ch�ng Tỳ-kheo-ni, khi A-nan v�o ch�ng Ưu-b�-tắc, khi A-nan v�o ch�ng Ưu-b�- di, nơi n�o được tr�ng thấy A-nan cũng vui mừng, được nghe A-nan thuyết ph�p cũng vui mừng; họ tr�ng nh�n nghi dung v� lời A-nan thuyết ph�p kh�ng biết ch�n. Đ� l� bốn ph�p đặc biệt hy hữu của A-nan.�

Bấy giờ, A-nan trịch �o b�y vai phải, quỳ gối phải xuống đất, bạch Phật:

�Thế T�n, hiện nay c�c Sa-m�n khắp bốn phương, gồm những vị kỳ cựu đa văn, thấu hiểu kinh luật, đức hạnh thanh cao, thường đến b�i yết Phật, nh�n đ� con được lễ k�nh v� gần gũi hỏi han. Nhưng sau khi Phật diệt độ rồi, họ kh�ng đến nữa, con kh�ng c�n biết hỏi ai nữa, l�m sao?�

Phật bảo A-nan:

�Ngươi chớ lo. C�c con nh� d�ng d�i thường c� bốn chỗ tưởng nhớ:

�1. Tưởng tới chỗ Phật sanh, hoan hỷ muốn thấy, nhớ m�i kh�ng qu�n, sanh t�m luyến mộ;

�2. Tưởng tới chỗ Phật th�nh đạo, hoan hỷ muốn thấy, nhớ m�i kh�ng qu�n, sanh t�m luyến mộ;

�3. Tưởng tới chỗ Phật chuyển Ph�p lu�n đầu ti�n, hoan hỷ muốn thấy, nhớ m�i kh�ng qu�n, sanh t�m luyến mộ;

�4. Tưởng tới chỗ Phật v�o Niết-b�n, hoan hỷ muốn thấy, nhớ m�i kh�ng qu�n, sanh t�m luyến mộ.

�N�y A-nan, sau khi ta diệt độ, trai hay g�i con nh� d�ng d�i nhớ nghĩ khi Phật gi�ng sinh c� những c�ng đức như thế, khi Phật đắc đạo c� những thần th�ng như thế, khi Phật chuyển Ph�p lu�n c� những sự h�a độ như thế, khi Phật diệt độ c� những lời di huấn như thế. Rồi mỗi người đi đến bốn chỗ đ� k�nh lễ, dựng ch�a th�p c�ng dường. Khi chết đều được sanh l�n c�i trời, chỉ trừ người đắc đạo.

�N�y A-nan, sau khi Ta diệt độ, c� c�c người d�ng họ Th�ch đến cầu đạo, h�y nhận cho họ xuất gia thọ giới Cụ t�c chớ để l�u. Những người Phạm ch� dị học đến cầu đạo cũng nhận cho xuất gia thọ giới Cụ t�c, chớ c� để thử qua bốn th�ng. V� những người kia vốn c� học sẵn c�c luận thuyết kh�c, nếu để l�u th� c�c kiến giải trước của họ sẽ ph�t sanh lại.

Bấy giờ A-nan quỳ xuống, chắp tay bạch Phật:

�Tỳ-kheo Xiển-nộ th� lỗ, tự chuy�n, sau khi Phật diệt độ, phải đối xử thế n�o?�

Phật dạy:

�Sau khi Ta diệt độ, nếu Tỳ-kheo Xiển-nộ nộ

�kh�ng tu�n oai nghi, kh�ng chịu nghe gi�o huấn, c�c �ng h�y c�ng xử trị theo ph�p phạm-đ�n l� truyền hết c�c Tỳ-kheo kh�ng ai được c�ng n�i chuyện, c�ng tới lui, chỉ bảo, gi�p đỡ.�

A-nan lại bạch Phật: �Sau khi Phật diệt độ, c�c hạng nữ nh�n đến thọ gi�o huấn cần được đối xử như thế n�o?�

Phật dạy:

�Đừng gặp họ.�

�Giả sử phải gặp th� l�m sao?�

�Chớ c�ng n�i chuyện.�

�Giả sử phải c�ng n�i chuyện th� l�m sao?�

�H�y tự thu nhiếp t�m �.

�N�y A-nan, ngươi chớ nghĩ sau khi Ta diệt độ, c�c ngươi mất chỗ nươơng tựa, kh�ng ai che chở. Chớ c� quan niệm như vậy. N�n biết những Kinh v� Giới m� Ta đ� dạy từ khi th�nh Đạo đến nay l� chỗ nương tựa, che chở c�c ngươi đ�!

�N�y A-nan, từ nay trở đi, cho ph�p c�c Tỳ-kheo t�y nghi bỏ c�c giới cấm nhỏ nhặt. Kẻ tr�n, người dưới xưng h� nhau phải thuận lễ độ. Đ� l� ph�p k�nh thuận của người xuất gia.�

Rồi Phật n�i với c�c Tỳ-kheo:

�N�y c�c Tỳ-kheo, đối với Phật, Ph�p v� ch�ng Tăng, đối với Ch�nh đạo, c�c �ng c� điều g� ho�i nghi nữa kh�ng, n�n kịp thời hỏi han để sau khỏi hối hận ăn năn. Kịp l�c Ta c�n, Ta sẽ giảng thuyết cho c�c ngươi.�

C�c Tỳ-kheo đều im lặng. Phật lại n�i:

�C�c ngươi, đối với Phật, Ph�p v� ch�ng Tăng, đối với Ch�nh đạo, c�c �ng c� điều g� ho�i nghi nữa kh�ng, n�n kịp thời hỏi han để sau khỏi hối hận ăn năn.�

C�c Tỳ-kheo cũng vẫn lặng thinh. Phật lại n�i:

�Nếu c�c ngươi e ngại kh�ng d�m hỏi, h�y mau nhờ c�c vị hiểu biết hỏi gi�p cho; n�n kịp thời để sau khỏi hối hận.�

C�c Tỳ-kheo cũng vẫn lặng thinh. A-nan bạch Phật:

�Con tin rằng đại ch�ng ở đ�y ai nấy đều đ� c� l�ng tin thanh tịnh, kh�ng một ai c�n ho�i nghi về Phật, Ph�p, Tăng v� Ch�nh đạo nữa.

Phật dạy:

�A-nan, Ta cũng biết trong ch�ng n�y d� một vị Tỳ-kheo nhỏ nhất cũng thấy được dấu đạo, kh�ng c�n đọa v�o đường �c, chỉ trải qua bảy lần sanh lại c�i Dục n�y để tu h�nh l� dứt hết thống khổ.�

Bấy giờ, �ức Thế T�n liền thọ k� cho một ng�n hai trăm1200 đệ tử đ� được đạo quả.

Rồi Thế T�n kho�c l�n uất-đa-la-tăng để lộ c�nh tay sắc m�u v�ng r�ng, bảo với c�c Tỳ-kheo:

�C�c ngươi h�y qu�n s�t rằng, Như Lai mỗi khi xuất thế, như hoa Ưu-đ�m-b�t l�u lắm mới hiện một lần.�

Quan s�t � nghĩa n�y, Thế T�n đọc b�i kệ:

Tay phải m�u tử kim,

Phật hiện như Linh thụy.

H�nh sinh diệt v� thường;

Hiện diệt, chớ bu�ng lung.

�Thế n�n c�c Tỳ-kheo chớ c� bu�ng lung. Ta ch�nh nhờ kh�ng bu�ng lung m� được th�nh Ch�nh gi�c. V� lượng điều l�nh to�n nhờ kh�ng bu�ng lung m� c� được. Hết thảy vạn vật đều v� thường, đ� l� lời dạy cuối c�ng của Như Lai.�

Thế rồi, Thế T�n nhập Sơ thiền; rồi từ Sơ thiền xuất, nhập Nhị thiền; từ Nhị thiền xuất, nhập Tam thiền; từ Tam thiền xuất, nhập Tứ thiền, từ Tứ thiền xuất, nhập Kh�ng xứ định; định; từ Kh�ng xứ định xuất, nhập Thức xứ; từ Thức xứ định xuất, nhập v�o V� sở hữu xứ; từ V� sở hữu xứ định xuất, nhập Phi tưởng phi phi tưởng xứ định; từ Phi tưởng phi phi tưởng xứ định xuất, nhập Diệt thọ tưởng định.

L�c ấy A-nan hỏi A-na-luật:

�Thế T�n đ� v�o Niết-b�n rồi chăng?�

A-na-luật n�i:

�Chưa, A-nan. Thế T�n hiện đang ở trong định Diệt thọ tưởng . T�i l�c trước được th�n nghe từ Phật rằng, khi Phật từ Tứ thiền xuất mới v�o Niết-b�n.�

Rồi Thế T�n từ Diệt thọ tưởng định xuất, nhập Phi tưởng phi phi tưởng, từ Phi tưởng phi phi tưởng xuất, nhập V� sở hữu định; từ V� sở hữu định xuất, nhập Thức xứ định; từ Thức xứ định xuất, nhập Kh�ng xứ định; từ Kh�ng xứ định xuất, nhập Tứ thiền; từ Tứ thiền xuất, nhập Tam thiền; từ Tam thiền xuất, nhập Nhị thiền; từ Nhị thiền xuất, nhập Sơ thiền; rồi lại từ Sơ thiền xuất lần lượt đến Tứ thiền, rồi từ Tứ thiền xuất, Phật v�o Niết-b�n. Ngay l�c đ�, c�i đất rung động, trời người kinh ho�ng. Những chỗ tối tăm m� mặt trăng, mặt trời kh�ng rọi đến được đều được ch�i s�ng. Ch�ng sanh ở đ� tr�ng thấy nhau v� bảo nhau: Người kia sinh ra người n�y! Người kia sinh ra người n�y! �nh s�ng ấy chiếu khắp, hơn cả �nh s�ng của chư Thi�n.

Bấy giờ, trời Đao-lợi, ở giữa hư kh�ng, d�ng hoa Văn-đa-la, hoa Ưu-b�t-la, hoa Ba-đầu-ma, hoa C�u-ma-đầu, hoa Ph�n-đ�-lỵ , t�n rải tr�n th�n Phật v� ch�ng hội. Rồi lại lấy bột hương Chi�n-đ�n t�n rải tr�n th�n Phật v� ch�ng hội.

Phật diệt độ rồi, khi ấy Phạm thi�n vương ở giữa hư kh�ng ng�m b�i kệ rằng:

Hết thảy lo�i sinh linh ,

Đều phải bỏ th�n mạng.

Phật l� Đấng V� Thượng,

Thế gian kh�ng ai bằng;

Như Lai đại th�nh h�ng,

C� thần lực v� �y,

Đ�ng lẽ ở đời l�u,

Nhưng nay diệt độ rồi!

Trời Th�ch Đề-ho�n Nh�n đọc b�i kệ:

Ầm h�nh đều v� thường

Chỉ l� ph�p sinh diệt.

C� sanh đều c� chết,

Phật tịch diệt l� vui.

Tỳ-sa-m�n Thi�n vương đọc b�i kệ:

Đại t�ng l�m c�y ph�c,

Sa-la phước v� thượng.

Đấng Ứng C�ng Phước Điền,

Diệt độ giữa rừng c�y.

Tỳ-kheo A-na-luật đọc b�i kệ:

Phật an tr� v� vi,

Kh�ng cần thở ra v�o.

Vốn từ Tịch diệt đến,

Sao Thi�ng lặn nơi đ�y.

Tỳ-kheo Phạm-ma-na đọc b�i kệ:

Kh�ng sanh t�m giải mạn

Tự ước, tu thượng tuệ.

Kh�ng nhiễm, kh�ng bị nhiễm,

Đấng Ch� T�n l�a �i.

Tỳ-kheo A-nan đọc b�i kệ:

Trời người l�ng kinh sợ,

To�n th�n l�ng dựng l�n.

Việc gi�o h�a th�nh tựu,

Thế T�n v�o Niết-b�n.

Thần Kim-tỳ-la d�ng lời t�n Phật:

Thế gian mất che chở,

Ch�ng sanh trọn m� l�a

Kh�ng c�n thấy Ch�nh Gi�c,

Đấng Sư Tử giữa người.

Mật T�ch lực sĩ đọc b�i kệ:

C�c Thi�n, Nh�n, Ma, Phạm,

Đời nay v� đời sau,

Kh�ng c�n thấy được Phật,

Bậc Sư Tử giữa người.

Phật mẫu Ma-da đọc b�i kệ:

Phật sanh vườn L�m-tỳ;

Đạo Ng�i lưu bố rộng.

Trở lại chỗ bản sinh,

Ng�i xả th�n v� thường.

Thần Song thọ đọc b�i kệ:

Bao giờ t�i lại lấy

Hoa s�i m�a c�ng d�ng

Đấng trọn đủ mười lực,

Như Lai v�o Niết-b�n.

Thần rừng c�y Sa-la đọc b�i kệ:

Chỗ n�y vui thượng diệu,

Phật sanh trưởng tại đ�y.

Ở đ�y chuyển xe Ph�p,

Lại ở đ�y Niết-b�n.

Tứ thi�n vương đọc b�i kệ:

Như Lai v� thượng tr�,

Thường diễn lẽ v� thường.

Cởi tr�i ch�ng sanh khổ,

Nay trọn v�o Niết-b�n.

Đao-lợi Thi�n vương đọc b�i kệ:

Trải ức ng�n vạn kiếp,

Mong th�nh đạo V� thượng.

Cởi tr�i ch�ng sanh khổ,

Nay trọn v�o Niết-b�n.

Diệm Thi�n vương đọc b�i kệ:

Đ�y mảnh y tối hậu

D�ng quấn th�n Như Lai.

Nay Phật diệt độ rồi,

Y n�y để c�ng ai.

Đ�u-suất-đ� Thi�n vương đọc b�i kệ:

Đ�y l� th�n cuối c�ng,

Ầm giới diệt ở đ�y.

Kh�ng t�m tưởng lo mừng,

Kh�ng tai hoạn gi� chết.

H�a tự tại Thi�n vương đọc b�i kệ:

Đ�ng v�o giữa đ�m nay,

Phật nằm nghi�ng b�n hữu.

Ở tại rừng Sa-la,

Th�ch Sư Tử diệt độ.

Tha h�a tự tại Thi�n vương đọc b�i kệ:

Thế gian m�i tối tăm,

Trăng sao đều rơi rụng,

M�y v� thường che k�n,

Mặt trời Đại tr� mờ.

C�c Tỳ-kheo đọc b�i kệ:

Th�n n�y như b�o bọt,

Mong manh c� g� vui.

Phật được Kim cang th�n,

C�n bị v� thường hoại.

Thể Kim cang chư Phật,

Cũng đều qui v� thường;

Ti�u tan như băng tuyết,

Huống những người thế gian.

Sau khi Phật diệt độ, c�c Tỳ-kheo buồn đau, vật v�, gieo m�nh xuống đất, lăn lộn k�u than kh�ng tự kềm chế nổi, nức nở m� n�i rằng:

�Như Lai diệt độ sao ch�ng thay! Thế T�n diệt độ sao sớm thay! Đại ph�p sao ch�m lặn sớm thay! Quần sanh m�i suy sụp; con mắt của thế gian đ� tắt.�

Như th�n c�y lớn, trốc rễ, g�y c�nh. Lại như con rắn bị đứt kh�c, b� trườn, uốn lượn, kh�ng biết trườn đi lối n�o. C�c Tỳ-kheo cũng vậy, buồn đau, vật v�, gieo m�nh xuống đất, lăn lộn k�u than kh�ng tự kềm chế nổi, nức nở m� n�i rằng: Như Lai diệt độ sao ch�ng thay! Thế T�n diệt độ sao sớm thay! Đại ph�p sao ch�m lặn sớm thay! Quần sanh m�i suy sụp; con mắt của thế gian đ� tắt.

Bấy giờ, Trưởng l�o A-na-luật khuy�n:

�Th�i c�c Tỳ-kheo, c�c ng�i chớ buồn kh�c, kẻo c� h�ng chư Thi�n nh�n xuống ng� thấy họ ch� tr�ch�.�

C�c Tỳ-kheo hỏi A-na-luật:

�Tr�n ấy c� bao nhi�u Thi�n thần?�

A-na-luật n�i:

�Đầy k�n hư kh�ng. Kể sao hết. Thảy đều ở trong hư kh�ng, bồi hồi, bứt rứt, bước đi khập khiễng, gạt nước mắt m� than rằng: Như Lai diệt độ sao ch�ng thay! Thế T�n diệt độ sao sớm thay! Đại ph�p sao ch�m lặn sớm thay! Quần sanh m�i suy sụp; con mắt của thế gian đ� tắt. Như th�n c�y lớn, trốc rễ, g�y c�nh. Lại như con rắn bị đứt kh�c, b� trườn, uốn lượn, kh�ng biết trườn đi lối n�o. C�c chư Thi�n cũng vậy, thảy đều ở trong hư kh�ng, bồi hồi, bứt rứt, bước đi khập khiễng, gạt nước mắt m� than rằng: Như Lai diệt độ sao ch�ng thay! Thế T�n diệt độ sao sớm thay! Đại ph�p sao ch�m lặn sớm thay! Quần sanh m�i suy sụp; con mắt của thế gian đ� tắt.

C�c Tỳ-kheo suốt đ�m đến s�ng c�ng nhau giảng luận ph�p ngữ.

Trưởng l�o A-na-luật bảo A-nan đi v�o th�nh b�o tin cho d�n ch�ng d�ng Mạt-la biết Phật đ� diệt độ, như họ c� muốn c�ng dường thế n�o th� mau đến kịp thời. A-nan v�ng lời, đứng dậy, lễ ch�n Phật, rồi dắt theo một Tỳ-kheo, vừa kh�c vừa đi v�o th�nh. Từ xa A-nan tr�ng thấy năm trăm người Mạt-la do c� ch�t duy�n sự đang nh�m tại một chỗ. Tr�ng thấy A-nan, họ đều đứng dậy nghinh tiếp, đảnh lễ v� hỏi:

�T�n giả c� việc g� đến đ�y sớm vậy?�

A-nan đ�p:

�V� lợi �ch c�c ng�i, n�n mới s�ng sớm t�i đ� đến đ�y. C�c ng�i n�n biết, Như Lai đ�m qua đ� diệt độ rồi. C�c ng�i muốn c�ng dường thế n�o th� n�n đến kịp thời.�

Ch�ng Mạt-la vừa nghe tin, ai nấy bi cảm buồn rơi lệ than kể: �Phật v�o Niết-b�n sao vội qu�! Con mắt của thế gian diệt mất sao mau qu�!�

A-nan khuy�n:

�Th�i th�i c�c ng�i! Chớ c� buồn kh�c! Muốn cho ph�p hữu vi kh�ng bị biến hoại, kh�ng thể n�o được. Đức Như Lai đ� dạy hễ c� sanh tức c� chết, c� hội hợp tức c� chia ly, hết thảy �n �i đều v� thường cả.�

Ch�ng Mạt-la mới b�n nhau rằng:

�Ch�ng ta h�y trở về nh� mang hương hoa, kỹ nhạc, đi mau đến rừng c�y Song thọ để c�ng dường kim th�n suốt một ng�y, rồi thỉnh kim th�n Phật đặt l�n một c�i giường, khiến thanh ni�n Mạt-la n�ng bốn g�c giường khi�ng đi; c� tr�ng phan, lọng t�n, đốt hương, rải hoa, trỗi nhạc, c�ng dường. Đưa v�o th�nh cửa Đ�ng khắp c�c nẻo cho d�n ch�ng c�ng dường, rồi đưa ra cửa th�nh T�y, đến một đồi cao rộng m� tr�-tỳ.�

B�n xong, ai về nh� nấy, sắm sửa c�c thứ hương hoa, kỹ nhạc, rồi đi đến rừng Song thọ, c�ng dường x�-lợi. Suốt một ng�y rồi, họ đặt x�-lợi Phật l�n tr�n một c�i giường. Ch�ng Mạt-la c�ng đến khi�ng. Nhưng dở kh�ng l�n.

Trưởng l�o A-na-luật mới bảo:

�N�y c�c ng�i chớ nhọc c�ng khi�ng! Hiện nay c� c�c chư Thi�n muốn đến khi�ng giường.�

C�c người Mạt-la hỏi:

�� chư Thi�n thế n�o m� lại muốn khi�ng giường?�

A-na-luật đ�p:

�C�c người muốn mang hương hoa, kỹ nhạc c�ng dường kim th�n suốt một ng�y, rồi thỉnh kim th�n Phật đặt l�n một c�i giường, khiến thanh ni�n Mạt-la n�ng bốn g�c giường khi�ng đi; c� tr�ng phan, lọng t�n, đốt hương, rải hoa, trỗi nhạc c�ng dường. Đưa v�o th�nh cửa Đ�ng khắp c�c nẻo cho d�n ch�ng c�ng dường, rồi đưa ra th�nh cửa T�y, đến một đồi cao rộng m� tr�-tỳ. Theo � chư Thi�n th� muốn lưu kim th�n lại trong bảy ng�y để k�nh lễ c�ng dường bằng c�c thứ hoa hương, kỹ nhạc, sau mới thỉnh l�n giường, cho c�c thanh ni�n Mạt-la n�ng bốn g�c rước v�o th�nh cửa Đ�ng, đi khắp c�c nẻo để cho d�n ch�ng c�ng dường, rồi đưa ra th�nh cửa Bắc, qua s�ng Hi-li�n-thiền đến ch�a Thi�n quan m� tr�-tỳ. � chư Thi�n l� như vậy n�n khiến cho giường bất động.�

C�c Mạt-la n�i:

�Hay lắm! Xin t�y � chư Thi�n!�

Ch�ng Mạt-la bảo nhau:

�Ch�ng ta h�y v�o th�nh trước, đi đến c�c ng� đường, dọn bằng phẳng c�c con đường, qu�t tước, đốt hương, rồi trở lại đ�y để c�ng dường kim th�n trong bảy ng�y.�

Rồi c�c Mạt-la c�ng v�o th�nh, đi đến c�c ng� đường, dọn bằng phẳng c�c con đường, qu�t tước, đốt hương, xong rồi ra khỏi th�nh, trở lại rừng Song thọ, d�ng hương hoa, kỹ nhạc để c�ng dường kim th�n. Sau bảy ng�y, v�o l�c trời chiều, họ thỉnh kim th�n Phật đặt l�n một c�i giường, khiến c�c thanh ni�n Mạt-la n�ng bốn g�c khi�ng đi thong thả giữa đ�m đ�ng người hộ tống, c� tr�ng phan, hương hoa, �m nhạc c�ng dường. Từ kh�ng trung c�c vị trời Đao-lợi d�ng hoa Văn-đ�-la, hoa Ưu-đ�m-b�t-la, hoa Ba-đầu-ma, hoa C�u-vật-đầu, hoa Ph�n-đ�-lỵ v� bột hương Chi�n-đ�n nh� trời rải tr�n kim th�n v� tr�n ngập c�c ngả đường, chư Thi�n tấu nhạc, quỷ thần ca ng�m.

Khi ấy c�c người Mạt-la n�i với nhau:

�H�y g�c qua nhạc lo�i người. Xin tấu nhạc trời để c�ng dường x�-lợi.�

Rồi c�c người Mạt-la khi�ng giường tiến tới dần, v�o cửa th�nh ph�a Đ�ng, đến mỗi ngả đường th� dừng lại để cho d�n ch�ng đốt hương, t�n hoa, trỗi nhạc c�ng dường. L�c ấy c� n�ng Lộ-di d�ng Mạt-la vốn dốc l�ng tin Phật, cầm một đ�a hoa v�ng lớn như b�nh xe c�ng dường kim th�n v� một b� l�o cất tiếng t�n th�n rằng: �C�c Mạt-la n�y may được ph�c lợi lớn. Như Lai cuối c�ng diệt độ tại đ�y. Khắp nước nh�n d�n hớn hở c�ng dường�.

Họ c�ng dường xong, đưa kim th�n ra th�nh cửa Bắc, qua s�ng Hi-li�n-thiền đến ch�a Thi�n quan, đặt giường xuống đất rồi thưa với A-nan:

�Ch�ng t�i b�y giờ n�n c�ng dường c�ch n�o nữa?�

A-nan bảo:

�T�i trực tiếp nghe từ Phật, l�nh thọ lời Phật dạy rằng: muốn tẩn t�ng x�-lợi h�y l�m như ph�p tẩn t�ng Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương.�

Hỏi: �Ph�p tẩn t�ng Chuyển lu�n th�nh vương Chuyển lu�n th�nh vương l� thế n�o?�

Đ�p: �Về ph�p tẩn t�ng Chuyển lu�n th�nh vươngChuyển lu�n th�nh vương, trước hết lấy nước thơm tắm rửa th�n thể, rồi lấy vải b�ng mới quấn th�n thể, rồi lấy năm trăm tấm vải lần lượt quấn v�o, đặt th�n v�o kim quan. Sau khi đ� tẩm dầu m�, lại đặt kim quan trong một c�i qu�ch thứ hai lớn bằng sắt, b�n ngo�i l� lớp qu�ch bằng gỗ hương Chi�n-đ�n. Chất c�c thứ vải d�y, hương thơm l�n tr�n m� tr�-tỳ. Tr�-tỳ xong lượm lấy x�-lợi, dựng th�p treo phan thờ tại ng� tư đường để d�n ch�ng đi ngang tr�ng thấy th�p của ph�p vương m� tưởng nhớ lại ch�nh h�a của vua đ� l�m lợi �ch cho nhiều người. A-nan, ngươi muốn tẩn t�ng Ta, trước hết lấy nước thơm tắm rửa th�n thể, rồi lấy vải b�ng mới quấn th�n thể, rồi lấy năm trăm tấm vải lần lượt quấn v�o, đặt th�n v�o kim quan. Sau khi đ� tẩm dầu m�, lại đặt kim quan trong một c�i qu�ch thứ hai lớn bằng sắt, b�n ngo�i l� lớp qu�ch bằng gỗ hương Chi�n-đ�n. Chất c�c thứ vải d�y, hương thơm l�n tr�n m� tr�-tỳ. Tr�-tỳ xong lượm lấy x�-lợi, dựng th�p treo phan thờ tại ng� tư đường để d�n ch�ng đi ngang tr�ng thấy th�p của Phật m� tưởng nhớ lại đạo h�a của Ph�p vương Như Lai, sống th� được phước lợi, chết th� sanh thi�n. Trừ người đ� đắc đạo�.

Ch�ng Mạt-la bảo nhau:

�Ch�ng ta về th�nh sắm sửa c�c đồ tẩn t�ng, c�c thứ hương hoa, b�ng g�n, quan qu�ch, dầu thơm v� vải lụa trắng.�

Những người Mạt-la v�o th�nh sắm sửa c�c thứ xong, trở lại ch�a Thi�n quan, d�ng nước hương tắm rửa th�n Phật, rồi lấy vải b�ng mới bọc quanh, tiếp quấn năm trăm lớp vải trắng, rồi đặt v�o trong kim quan đ� tẩm dầu thơm, lại đặt kim quan v�o một c�i qu�ch lớn bằng sắt, rồi một c�i qu�ch gỗ Chi�n-đ�n bọc ngo�i. Xong, lấy củi thơm chất đầy l�n tr�n.

Tiếp đ�, vị đại thần d�ng Mạt-la t�n Lộ-di, cầm c�y đuốc lớn ch�m lửa v�o gi�n hỏa, song lửa kh�ng ch�y. C�c người Mạt-la trưởng l�o cũng cầm lửa ch�m theo, song lửa vẫn kh�ng ch�y. Trưởng l�o A-na-luật bảo ch�ng Mạt-la:

�Th�i c�c Ng�i, chẳng phải sức c�c ng�i đốt được đ�u. Lửa kh�ng ch�y l� v� � chư Thi�n vậy.�

Ch�ng Mạt-la hỏi:

�Tại sao chư Thi�n lại khiến cho lửa kh�ng ch�y?�

A-na-luật đ�p:

�Chư Thi�n nh�n thấy Đại Ca-diếp đang dẫn năm trăm đệ tử từ nước Ba-b� đi về cho kịp được thấy Phật khi chưa tr�-tỳ. Hiện T�n giả đang ở nửa đường. Chư Thi�n biết � n�n l�m cho lửa kh�ng ch�y.�

Ch�ng Mạt-la n�i: �Xin để toại � ấy�.

L�c bấy giờ, Đại Ca-diếp dắt năm trăm đệ tử, từ nước Ba-b� đi về vừa ngang giữa đường, th� gặp một người Ni-kiền Tử trong tay cầm một đ�a hoa Văn-đ�-la. Đại Ca-diếp đến gần hỏi:

�N�y bạn! Bạn từ đ�u đến?�

Ni-kiền Tử đ�p: �T�i từ th�nh C�u-thi đến�.

Ca-diếp lại hỏi: �Bạn c� biết thầy ta kh�ng?�

�C� biết�.

Lại hỏi: �Thầy ta hiện nay thế n�o?�

Đ�p: �Đ� diệt độ c�ch đ�y bảy ng�y. T�i từ đ� đến, n�n lượm được đ�a thi�n hoa n�y�.

Ca-diếp nghe xong l�ng rất buồn b�. Năm trăm Tỳ-kheo nghe Phật diệt độ, đều buồn kh�c, quay cuồng k�u than kh�ng tự kềm chế nổi: �Như Lai diệt độ l�m sao vội qu�q�a! Thế T�n diệt độ sao vội qu�! Đại ph�p ch�m lặng l�m sao mau qu�! Con mắt của thế gian đ� diệt, ch�ng sanh suy đọa l�u d�i! V� như c�y lớn bị trốc gốc, c�nh nh�nh g�y đổ. Lại như rắn bị chặt đu�i, quay cuồng lăn l�c, kh�ng biết trườn đi đ�u�. Nhưng trong ch�ng ấy c� một Tỳ-kheo t�n Bạt-nan-đ� d�ng họ Th�ch, ngăn c�c Tỳ-kheo rằng:

�C�c ngươi chớ lo buồn. Thế T�n diệt độ th� ch�ng ta được tự do. �ng gi� ấy trước đ�y thường hay bảo ch�ng ta n�n l�m thế n�y, kh�ng n�n l�m thế n�y. Nhưng nay về sau th� t�y � ch�ng ta l�m.�

Ca-diếp nghe rồi, l�ng c�ng buồn, mới bảo c�c Tỳ-kheo sửa soạn y b�t đi mau đến Song thọ trước khi chưa tr�-tỳ, c� thể tr�ng thấy Phật. C�c Tỳ-kheo nghe Đại Ca-diếp n�i xong đều đứng dậy t�y t�ng Ca-diếp đến th�nh C�u-thi, qua s�ng Hi-li�n-thiền đến ch�a Thi�n quan, rồi đến chỗ A-nan. Hỏi han xong, đứng sang một b�n, n�i với A-nan:

�Ch�ng t�i muốn được thấy Phật một lần ch�t khi chưa tr�-tỳ, c� thể được kh�ng?�

A-nan đ�p:

�Tuy chưa tr�-tỳ nhưng kh� m� thấy được, v� th�n Phật đ� được tắm nước hương, quấn một lớp kiếp-ba ngo�i bọc năm trăm lớp vải trắng, đặt trong một kim quan. Kim quan lại đặt trong một c�i qu�ch bằng sắt, ngo�i hết c� bọc một c�i qu�ch bằng gỗ Chi�n-đ�n, n�n kh� thấy được.�

Ca-diếp năn nỉ xin tới ba lần, A-nan vẫn trả lời như cũ, l� kh� m� thấy Phật được nữa! Ng�i Đại Ca-diếp mới hướng mặt về hỏa đ�n để chi�m b�i, th� ngay khi ấy bỗng nhi�n từ trong ba lớp quan qu�ch, Phật đưa hai b�n ch�n ra ngo�i. Ch�n c� m�u sắc kh�c lạ. Ca-diếp thấy vậy, ngạc nhi�n hỏi A-nan:

�Th�n Phật kim sắc, sao ch�n ng�i lại c� sắc kh�c?�

A-nan đ�p: �Trước đ�y c� một b� gi�, tiếc thương Đức Như Lai, tiến tới lấy tay vỗ v�o ch�n Phật, để rơi nước mắt tr�n ch�n Ng�i cho n�n c� m�u sắc kh�c như thế�. Nghe xong, Ca-diếp lại kh�ng vui, liền hướng tới hỏa đ�n đảnh lễ kim th�n Phật. Bốn bộ ch�ng v� chư Thi�n tr�n kh�ng trung cũng đồng thời t�c lễ. Ch�n Phật bỗng kh�ng hiện nữa. Ng�i Đại Ca-diếp vừa đi quanh hỏa đ�n ba v�ng vừa t�n dương rằng:

Con nay c�i đầu lễ

Đức Đạo Sư V� Thượng,

Th�nh tr� kh�ng nghĩ lường,

Th�nh tr� cao tột bậc.

Đức Sa-m�n tối cao,

Tuyệt đối kh�ng tỳ uế,

Thanh tịnh kh�ng nhiễm �i,

T�n qu� giữa nh�n thi�n.

Con nay c�i đầu lễ

Đấng Đại H�ng bậc nhất,

Khổ hạnh chẳng ai bằng,

L�a bỏ để độ sanh.

K�nh lễ Đấng Thế T�n

Kh�ng nhiễm � trần cấu;

Tham, s�n, si dứt sạch;

Vui trong hạnh kh�ng tịch.

K�nh lễ Đấng Thế T�n,

Kh�ng hai, kh�ng thể s�nh.

Kh�o giải tho�t thế gian,

Ch� T�n giữa trời người.

K�nh lễ An Ồn Tr�,

Ngộ Tứ đế, tịch tịnh,

V� thượng giữa Sa-m�n,

Khiến bỏ t� về ch�nh.

K�nh lễ đạo trạm nhi�n,

Thế T�n nơi tịch diệt.

Kh�ng nhiệt n�o t� uế,

Th�n t�m thường vắng lặng.

K�nh lễ Đấng V� Nhiễm

Bậc trừ hết trần cấu,

Tuệ nh�n kh�ng hạn lượng,

Cam lộ tiếng oai vang.

K�nh lễ Đấng V� Đẳng,

Hy hữu kh� nghĩ ngh�,

Tiếng n�i như sư tử,

Ở rừng kh�ng khiếp sợ.

H�ng ma, vượt bốn t�nh;

Cho n�n con k�nh lễ.

Đại Ca-diếp oai đức lớn lao v� đủ bốn biện t�i, vừa đọc xong b�i kệ tr�n, th� hỏa đ�n kh�ng đốt m� tự nhi�n bừng ch�y. Ch�ng Mạt-la bảo nhau:

�Ngọn lửa ch�y mạnh qu� kh� ngăn, e ch�y ti�u hết x�-lợi! H�y t�m đ�u lấy nước dập tắt.�

L�c đ� c� vị thần c�y Song thọ đang đứng b�n gi�n hỏa, vốn dốc l�ng tin Phật, d�ng thần lực l�m tắt ngọn lửa. Ch�ng Mạt-la lại bảo nhau: �Mười hai do-tuần chung quanh th�nh C�u-thi n�y c� bao nhi�u hoa thơm h�i hết, đem về d�ng c�ng x�-lợi�.

Rồi họ đi ra hai b�n th�nh t�m c�c thứ hoa thơm đem về c�ng dường x�-lợi.

L�c đ� d�n Mạt-la nước Ba-b� nghe Phật diệt độ tại Song thọ, tự nghĩ: �Ta n�n đến đ� cầu lấy phần x�-lợi về dựng th�p c�ng dường tại trong nước�. C�c người Mạt-la nước Ba-b� liền hạ lệnh đem bốn thứ binh l� tượng binh, m� binh, xa binh, bộ binh, đi đến th�nh C�u-thi v� cử sứ giả n�i:

�Ch�ng t�i nghe Đức Phật đ� diệt độ tại đ�y. Phật cũng l� thầy ch�ng t�i. V� l�ng k�nh mộ Ng�i, ch�ng t�i đến xin phần x�-lợi về nước dựng th�p c�ng dường.�

Vua C�u-thi đ�p:

�Thật vậy, đ�ng như ng�i n�i. Nhưng v� �ức Thế T�n đ� gi�ng l�m v� diệt độ tại đ�y. Nh�n d�n trong nước t�i tự lo c�ng dường. Phiền c�c ng�i từ xa đến cầu x�-lợi. Nhưng điều đ� hẳn l� kh�ng được!�

Đồng thời d�n Bạt-ly nước Gi�-la-phả, d�n C�u-lỵ nước La-ma-gi�, d�n ch�ng d�ng B�-la-m�n nước Tỳ-lưu-đề , d�n ch�ng d�ng họ Th�ch nước Ca-duy-la-vệ, d�n ch�ng d�ng Lệ-xa nước Tỳ-x�-ly v� vua A-x�-thế nước Ma-kiệt, nghe Đức Như Lai diệt độ tại c�y Song thọ ở th�nh C�u-thi, đều tự nghĩ: �Ta nay n�n đến đ� chia phần x�-lợi�.

A-x�-thế v� c�c vua kia mới hạ lệnh trong nước đem bốn thứ binh m� tiến qua s�ng Hằng. Vua A-x�-thế sai B�-la-m�n Hương T�nh:

�Ngươi nh�n danh ta v�o th�nh C�u-thi hỏi thăm vua Mạt-la, đời sống thường nhật c� thoải m�i chăng, lui tới c� khỏe mạnh chăng v� n�i ta với qu� quốc xưa nay vốn t�n k�nh nhau, l�ng giềng h�a nghĩa, chưa c� xảy ra điều chi tranh tụng. Nay ta nghe Như Lai diệt độ tại qu� quốc. Đối với �ức Thế T�n, l�ng ta thật hết sức t�n k�nh, n�n chẳng quản xa x�i, đến thỉnh phần di cốt, đem về nước dựng th�p c�ng dường. Nếu nhận lời, ta sẽ chia bớt t�i bảo trong nước ta cho.�

B�-la-m�n Hương T�nh v�ng lệnh, đến th�nh C�u-thi n�i với c�c người Mạt-la:

�Đại vương nước Ma-kiệt c� lời thăm hỏi v� v�n. C�c ng�i đi đứng c� nhẹ nh�ng kh�ng? Bước đi c� khoẻ mạnh kh�ng? V� nhắn rằng, Ta với qu� quốc xưa nay vốn t�n k�nh nhau, l�ng giềng h�a nghĩa, chưa c� xảy ra điều chi tranh tụng. Nay ta nghe Như Lai diệt độ tại qu� quốc. Đối với �ức Thế T�n, l�ng ta thật hết sức t�n k�nh, n�n chẳng quản xa x�i, đến thỉnh phần di cốt, đem về nước dựng th�p c�ng dường. Nếu nhận lời, ta sẽ chia bớt t�i bảo trong nước ta cho.�

C�c người Mạt-la trả lời:

�Quả như vậy! Quả như lời �ng n�i. Nhưng v� �ức Thế T�n đ� gi�ng l�m v� diệt độ tại đ�y, th� nh�n d�n trong nước t�i tự lo c�ng dường. Phiền c�c ng�i từ xa đến cầu xin x�-lợi. Nhưng điều đ� hẳn kh�ng thể được.�

C�c quốc vương liền triệu tập quần thần lập nghị, tụng c�o rằng:

Ch�ng ta h�a nghị,

Xa đến c�i đầu,

Khi�m tốn y�u cầu.

Như kh�ng chấp nhận;

Tứ binh đ� sẵn.

Kh�ng tiếc th�n mạng.

D�ng nghĩa kh�ng được;

Tất phải d�ng lực.

Vua C�u-thi cũng triệu tập quần thần lập nghị trả lời:

C�c người xa nhọc,

Khuất nhục cầu xin

Như Lai di thể;

Nhưng kh�ng cho được.

Kia muốn d�ng binh,.

Ta đ�y cũng sẵn.

Chống trả đến c�ng,

Chưa từng biết sợ.

Bấy giờ, B�-la-m�n Hương T�nh đứng ra hiểu dụ mọi người:

�Chư Hiền l�nh thụ gi�o huấn của Phật đ� l�u, mi�ng tụng ph�p ng�n, t�m kho�c nh�n h�a, thường mong cho ch�ng sanh thảy được an l�nh, nay h� lẽ v� gi�nh x�-lợi của Phật m� trở n�n t�n hại nhau sao? Di thể Như Lai nếu muốn c� lợi �ch rộng r�i, th� x�-lợi hiện tại n�n chia ra nhiều phần.�

Ch�ng đều khen phải. Họ lại b�n nghị n�n nhờ ai đủ sức chia gi�p. Mọi người đều n�i B�-la-m�n Hương T�nh l� người nh�n tr� qu�n b�nh, c� thể chia được. C�c quốc vương b�n sai Hương T�nh:

�Ngươi h�y v� ch�ng ta m� chia x�-lợi l�m t�m phần bằng nhau.�

Được lệnh của c�c quốc vương, Hương T�nh đến ngay chỗ x�-lợi, c�i đầu đảnh lễ, xong từ từ trước hết nhặt lấy răng tr�n của Phật để ri�ng một nơi. Rồi bảo sứ giả mang c�i răng tr�n của Phật đến chỗ vua A-x�-thế rằng:

�Ngươi nh�n danh ta t�u l�n vua rằng: Đại vương, đời sống thường nhật c� thoải m�i chăng? Bước đi c� khỏe kh�ng? X�-lợi chưa đến chắc Đại vương tr�ng lắm? Nay t�i giao sứ giả răng tr�n của Như Lai để kịp c�ng dường cho thỏa l�ng Đại vương tr�ng ng�ng. S�ng mai, l�c sao mai mọc, x�-lợi chia xong, t�i sẽ đ�ch th�n d�ng đến.�

Khi ấy, sứ giả v�ng lời, đi đến chỗ vua A-x�-thế, t�u rằng:

�B�-la-m�n Hương T�nh k�nh lời thăm hỏi v� v�n: Đại vương, đời sống thường nhật c� thoải m�i kh�ng? Bước đi c� khỏe kh�ng. X�-lợi chưa đến chắc Đại vương tr�ng lắm? Nay t�i giao sứ giả răng tr�n của Như Lai để kịp c�ng dường cho thỏa l�ng Đại vương tr�ng ng�ng. S�ng mai, l�c sao mai mọc, x�-lợi chia xong, t�i sẽ đ�ch th�n d�ng đến.�

Tiếp đ� Hương T�nh lấy một b�nh dung lượng chừng một thạch, rồi chia đều x�-lợi ra l�m t�m phần, xong, �ng n�i với mọi người:

�C�c ng�i b�n bạc cho t�i xin c�i b�nh đ� để dựng th�p thờ tại nh� ri�ng.�

Mọi người đều n�i:

�Tr� tuệ thay. Như thế l� th�ch hợp.�

V� họ đồng � cho.

L�c đ�, c� người th�n Tất-b�t cũng đến xin phần tro c�n lại để dựng th�p c�ng dường. Mọi người cũng bằng l�ng.

Sau khi người nước C�u-thi được x�-lợi liền dựng th�p c�ng dường. C�c nước Ba-b�, Gi�-la, La-ma-gi�, Tỳ-lưu-đề, Ca-duy-la-vệ, Tỳ-x�-ly, Ma-kiệt sau khi được x�-lợi đều đem về nước dựng th�p c�ng dường. B�-la-m�n Hương T�nh đem c�i b�nh d�ng chia x�-lợi về nh� dựng th�p c�ng dường. D�n ch�ng th�n Tất-b�t đem phần tro c�n lại về dựng th�p c�ng dường.

Như vậy, x�-lợi Phật được chia thờ ở t�m th�p, th�p thứ ch�n l� c�i b�nh, th�p thứ mười l� th�p tro v� th�p thứ mười một l� th�p t�c, thờ t�c Phật khi c�n tại thế.

Phật sanh giờ n�o? Th�nh đạo giờ n�o? Diệt độ thời n�o?

Sanh khi sao Phất mọc. Xuất gia khi sao Phất mọc. Th�nh đạo khi sao Phất mọc. Diệt độ khi sao Phất mọc.

Lưỡng T�c T�n sanh thế n�o?

Xuất gia tu khổ thế n�o?

Đắc Tối thượng đạo thế n�o?

Nhập Niết-b�n th�nh thế n�o?

Mồng t�m Như Lai sanh.

Mồng t�m Phật xuất gia.

Mồng t�m th�nh Bồ-đề.

Mồng t�m v�o diệt độ.

Sao Phất mọc, Thế T�n sanh.

Sao Phất mọc, Phật xuất gia.

Sao Phất mọc, th�nh Ch�nh gi�c.

Sao Phất mọc, nhập Niết-b�n.

Mồng t�m sanh Lưỡng T�c T�n.

Mồng t�m v�o rừng tu khổ.

Mồng t�m th�nh Tối thượng đạo.

Mồng t�m v�o th�nh Niết-b�n.

Th�ng hai Như Lai sanh.

Th�ng hai Phật xuất gia.

Th�ng hai th�nh Bồ-đề.

Th�ng hai v�o diệt độ.

Th�ng hai sanh Lưỡng T�c T�n.

Th�ng hai v�o rừng tu khổ.

Th�ng hai th�nh đạo Tối thượng.

Th�ng hai v�o th�nh Niết-b�n.

Sa-la hoa nở rộ,

Đủ m�u �nh ch�i nhau,

Tại chỗ bản sanh ấy,

Như Lai nhập Niết-b�n,

Đức Đại Từ Niết-b�n

Nhiều người xưng t�n lễ.

Vượt qua c�c sợ h�i

Quyết định nhập Niết-b�n.

-o0o-

�

��