* 21 *
CẦU CON
Ở trong vùng có một bà
Sinh con một đứa rất là mừng vui
Nhưng rồi mẹ muốn đủ đôi
Muốn thêm đứa nữa cho đời tươi thêm
Nên bà ḍ hỏi chị em
Hỏi đàn bà khác thân quen giúp ḿnh:
“Xin ai có kế tài t́nh
Chỉ tôi phương pháp để sinh thêm nào.”
Có bà lăo tuổi đă cao
Bấy giờ lên tiếng: “Sinh đâu khó ǵ
Nhưng con đầu phải giết đi
Để rồi lấy máu tế th́ linh thay
Tế thần xong toại ư ngay
Đó là phương pháp già này tinh thông.”
Nghe lời bà mẹ xiêu ḷng
Định làm theo vậy mà không ngại ngần
May thay lối xóm ở gần
Có người hay biết cản ngăn bà liền
Trách rằng: “Chị quả cuồng điên
Muốn thêm con nữa, cứ nên mong cầu
Nhưng sao tính giết con đầu
Giết xong nh́n lại c̣n đâu đứa nào
Thật là dại dột biết bao
Chị cần xét lại xem sao. Chớ làm!”
*
Ở đời lắm kẻ sai lầm
Dị đoan, mê tín, theo chân thuyết tà
Do phường ngoại đạo đề ra
Rằng: “Muốn hạnh phúc thăng hoa cuộc đời
Phải tu khổ hạnh tức thời
Nhảy vào hầm lửa, nằm gai, trần truồng.”
Tu sai nên chỉ uổng công
Khổ thân tự hại chứ không phước ǵ
Đâu sinh lên được Trời kia
So cùng Phật Giáo rất chi ngược đời
V́ xa Chánh Pháp tuyệt vời.
* 22 *
BÁN TRẦM HƯƠNG
Có chàng lặn lội biển khơi
T́m trầm hương quư kiếm lời bán ra
Trải nhiều năm tháng trôi qua
Công lao kết quả thật là tốt thay
Trầm hương được một xe đầy
Đem về giữa chợ chàng bầy bán rao
V́ hàng quư, nên giá cao
Thành ra chẳng có ai nào muốn mua
Chàng buồn chán, chàng ưu tư
Băn khoăn tính toán nhưng chưa được ǵ.
Chợt chàng ngó thấy người kia
Mang than ra chợ bán th́ hết mau
Có bao giờ ế hàng đâu
Chàng nh́n, tính toán trong đầu loay hoay:
“Ta đem đốt trầm hương này
Thành than rồi bán xong ngay dễ dàng.”
Nghĩ xong chàng đă vội vàng
Mang trầm hương đốt thành than hết liền
Đưa ra chợ bán kiếm tiền
Thế là bán chạy quả nhiên hết hàng.
Buồn thay giá một xe than
So ra rẻ mạt sao bằng trầm hương.
*
Truyện này khuyên khách thập phương
Tu hành chớ ngại con đường gian truân
Nếu mong Phật quả thành tâm
Khó chi ta cũng ngàn lần vượt ngay.
Giữ nguyên quả vị Phật này
Chớ nên thoái chí chẳng hay chút nào,
Giữ nguyên quả vị tối cao
Quyết tâm thành đạt chớ nao núng ḷng.
* 23 *
TRỘM MỀN
Có tên trộm thật ngu si
Vào nhà giàu có lấy đi ít hàng
Toàn là gấm quư hạng sang
Rồi c̣n vơ vét trên đường rút lui
Một mền rách nát tả tơi
Và quần áo cũ của người chủ gia
Xong rồi mới chịu đi ra
Đem hàng gấm quư bao qua ngoài cùng
Áo quần, mền rách phía trong
Gói thành một gói, cơi ḷng thảnh thơi.
Sau này đi khắp mọi nơi
Hắn mang gói đó chẳng rời phút giây.
Mọi người biết được chuyện này
Đêu chê cười hắn là tay ngu đần.
*
Ở đời ai đă phát tâm
Tin theo Phật Pháp chuyên cần tu thân
Không nên trở lại sai lầm
Tham lam danh lợi dương trần làm chi
Để rồi Giới Luật phá đi.
Nếu ai điên đảo nghĩ suy sai đường
Giới thanh tịnh cứ coi thường
Tất nhiên đức hạnh tổn thương nặng nề
Khiến cho thiên hạ cười chê!
* 24 *
GIEO MÈ
Có người ăn chút vừng mè
Khi ăn mè sống anh chê bai liền
Ăn mè rang chín anh khen
Rồi anh tự nghĩ: “Ḿnh nên trồng mè
Mè rang chín ăn ngon ghê
Nếu đem mè chín trồng th́ tốt cây
Chắc cây cho hạt ngon đây.”
Nghĩ xong anh thực hiện ngay tức th́
Rang vừng mè cho chín đi
Rồi mang tới mảnh đất kia gieo trồng.
Than ôi kết quả chờ trông
Chẳng cây nào mọc! Uổng công mất rồi!
*
Truyện này ví dụ có người
Tu theo hạnh Bồ Tát thời không vui
Than tu khổ hạnh buồn đời
Con đường Phật quả xa vời, gian nan.
Sau khi nghĩ bèn chuyển sang
Chỉ tu theo hạnh dễ dàng mà thôi
Làm A La Hán được rồi
Đường tu mau chứng, luân hồi thoát ngay
Chẳng c̣n sinh, tử vần xoay.
Tu như vậy thật tiếc thay vô cùng
Sau này khó thể trông mong
Muốn cầu Phật quả có ḥng được đâu!
* 25 *
NƯỚC VÀ LỬA
Có người sống tại nhà này
Thường hay làm mọi việc ngay trong pḥng
Cần nước lạnh, cần lửa hồng,
Lửa chàng nhóm ở bên trong chén sành
Nước thời chứa ở trong b́nh
Cái b́nh bằng thiếc nhỏ xinh, nóng liền.
Chàng lo chuẩn bị làm đêm
Để b́nh đựng nước lên trên chén sành
Trong ḷng tự nghĩ khôn lanh:
“Lửa hồng, nước lạnh sẵn dành tại đây
Tối nay làm việc có ngay.”
Khi quay lại đó tiếc thay cho chàng
Nước thời nóng, thật lỡ làng
Lửa v́ bị đậy nên tàn mất đi
Cả hai dùng chẳng được chi
Việc làm chậm trễ cũng v́ khờ thôi.
*
Truyện này ví dụ ở đời
Xuất gia cầu học lắm người hăng say
Học theo Phật Pháp điều hay
Nhưng rồi quyến luyến lại quay về nhà
Về gia đ́nh, khó thoát ra
Thân ch́m cơi dục, tâm sa biển t́nh
Lửa công đức tàn lụi nhanh
Nước tŕ giới, đức tu hành mất đi
Thế gian sự nghiệp c̣n ǵ
Chỉ c̣n một nỗi sầu bi dâng tràn!
* 26 *
BẮT CHƯỚC VUA
Có người nọ thuở xa xưa
Muốn t́m cách khiến cho vua của ḿnh
Được hài ḷng, vui thật t́nh
T́m người quen hắn chân thành hỏi han,
Người quen mách kế cho rằng:
“Lấy ḷng vua cũng dễ dàng, khó chi
Anh nên bắt chước ngài đi
Theo từng điệu bộ mỗi khi gần ngài.”
Hắn khen: “Ư kiến thật tài.”
Xong rồi hắn đến nơi ngai vàng liền
Dơi theo cử chỉ vua hiền
Để rồi bắt chước giống in mọi điều.
Bấy giờ vua nháy mắt nhiều
Hắn bèn cũng chớp mắt theo liên hồi
Giống như in, giống quá trời
Nhà vua thấy lạ thốt lời hỏi ngay:
“Sao ngươi chớp mắt măi đây
Bị lông hay bụi bẩn bay rớt vào?”
Hắn bèn lên tiếng thưa mau:
“Mắt tôi vẫn tốt từ bao lâu rồi
Cầu mong lấy được ḷng ngài
Nên tôi bắt chước, tức thời theo ngay
Nhái cho thật giống, thật hay
Ngài vui, ban thưởng, thân này thăng hoa.”
Vua nghe nổi giận thét la:
“Nhà ngươi láo xược chẳng tha được nào!”
Vua sai quân lính lôi vào
Phạt về tội dám hỗn hào cùng vua
Đánh đ̣n một trận cho chừa
Đuổi ra khỏi nước kể như tàn đời.
*
Truyện này thí dụ nhiều người
Được nghe Phật Pháp để rồi tu theo
Nhưng không hiểu được một điều
Phật v́ đại chúng tuy nêu Pháp lành
Pháp nhiều khi thấp thật t́nh
Giúp người kém cỏi thấm nhanh đạo mầu,
Họ nào hay biết được đâu
Khi nghe Pháp thấy có câu, chữ nào
Tỏ ra không được thanh cao
Họ bèn lên tiếng ồn ào chê bai
Hoặc là bắt chước làm sai
Mất đi thiện lợi, gánh tai hại về
Đọa vào đường ác năo nề
Mất đi chứng ngộ, thảm thê khổ h́nh.
* 27 *
TRỊ VẾT THƯƠNG
Tội thay có một ông già
Bị vua đánh đập rất là nhẫn tâm
Mang thương tích nặng vô ngần
Ông dùng phân ngựa thoa luôn ngay vào
Vài hôm thương tích lành mau.
Có người ngu nọ thấy sao lạ lùng
Bèn lên tiếng nói vui mừng:
“Ta vừa học được một phương thuốc này
Trị thương tích thật là hay.”
Người ngu vội vă về ngay nhà ḿnh
Gọi con ra khẽ tâm t́nh:
“Cha vừa biết thuốc chữa lành vết thương
Thật hay ho, thật lạ thường
Con để cha đánh sau lưng bây giờ
Rồi khi thương tích hiện ra
Thuốc hay kia sẽ đem thoa chữa liền
Chắc là hiệu nghiệm vô biên.”
Con nghe cha nói xong bèn chịu ngay
Đánh lưng con cha ra tay
Rồi đem phân ngựa thoa đầy vết thương
Thật là ngu xuẩn trăm đường
Khiến cho thiên hạ bốn phương chê cười.
*
Truyện này thí dụ có người
Muốn tu học Phật Pháp thời lầm mê
Để phiền năo, tham sân si
Tự do phát khởi. Mất đi Pháp Lành
Lại thêm nghiệp lụy tăng nhanh.
Tỉ như nghe nói thực hành tốt thay
“Quán thân bất tịnh” thật hay
Thân phàm ngũ uẩn bỏ ngay dễ dàng
Thoát ly sinh tử đôi đường,
Hắn bèn “nữ sắc” coi thường quán mau
Quán thêm “ngũ dục” xem sao
Than ôi kết quả thảm sầu tới nhanh
“Quán thân bất tịnh” không thành
V́ tâm chưa vững nên đành đớn đau
Đường mê sắc dục dấn sâu
Tử sinh nghiệp báo tránh đâu thoát nào!
* 28 *
XẺO MŨI
Trong làng có một anh chàng
Sánh duyên cùng với một nàng vợ xinh
Đẹp nhan sắc, tuổi xuân xanh
Chỉ riêng cái mũi quả t́nh khó coi.
Thời gian chắp cánh dần trôi
Bỗng nhiên chàng gặp một người như tiên
Dung nhan rực rỡ một miền
Lại thêm mũi đẹp có duyên vô cùng
Anh chàng tự nghĩ trong ḷng:
“Nàng này mũi đẹp, ḿnh mong ước rằng
Làm sao có được mũi nàng
Để thay vào mũi khó thương vợ ḿnh
Vợ ḿnh sẽ đẹp sẽ xinh.”
Thế rồi chàng thực hiện nhanh ư này
Cắt đi mũi người đẹp ngay
Cầm về khoe vợ giọng đầy sướng vui:
“Em ơi! Có mũi đẹp rồi
Tặng em thay mũi cũ thời tuyệt luân!”
Chàng bèn xẻo mũi vợ luôn
Quăng đi mũi cũ chẳng buồn tiếc chi
Thay vào bằng mũi đẹp kia
Cuối cùng không ráp được v́ dễ đâu,
Vợ chàng mất mũi đớn đau
Càng thêm xấu xí thảm sầu tang thương.
V́ tṛ ngu xuẩn của chàng
Gây tai hại cả hai nàng than ôi!
*
Truyện này thí dụ có người
Nghe Sa Môn đức tuyệt vời từ lâu
Bà La Môn đức kém đâu
Mọi người cung kính trước sau cúng dường
Người này bèn nghĩ điên cuồng:
“Ta cùng các vị đó không khác ǵ.”
Thế là lên giọng u mê
Xưng ḿnh đức lớn khác chi đâu nào
Thật là bất lợi xiết bao
Tổn thêm phẩm hạnh từ lâu của ḿnh.
* 29 *
ĐỐT ÁO
Có chàng nọ nghèo thật nghèo
Làm thuê, tiền bạc không nhiều là bao
Chàng dành dụm măi trước sau
Đủ tiền may một áo sao tầm thường
Vải thô, áo ngắn thảm thương
Nên khi chàng mặc ra đường khó coi.
Có người chặn hỏi chê cười:
“H́nh dung, mặt mũi anh thời đẹp xinh
Chắc là thuộc một gia đ́nh
Giàu sang, phú quư ở quanh trong làng
Sao anh mặc áo vải thường?
Tôi nay có cách t́m đường giúp anh
Có quần áo đẹp tốt lành
Nhưng anh phải thật tâm thành tin tôi
Tôi không dối. Nói thật thôi.”
Chàng nghèo mừng rỡ: “Được rồi tôi tin
Nghe theo anh chỉ bảo liền.”
Thế là kẻ lạ ngay bên mé rừng
Đốt lên ngọn lửa bập bùng
Bảo chàng nghèo đó: “Anh đừng ngại chi
Cởi mau cái áo xấu kia
Bỏ vào trong lửa đốt đi tức thời
Sau khi áo cháy xong xuôi
Anh nên đợi một chút rồi thấy ngay
Áo quần đẹp hiện ra đây.”
Chàng nghèo tuân lệnh kẻ này làm theo
Cởi ra áo cũ xấu, nghèo
Vứt vào lửa đốt cháy vèo đi mau.
Chàng đi qua lại chờ lâu
Nào quần áo đẹp có đâu hiện h́nh.
*
Truyện này khuyên nhủ chúng sinh
Phải theo lời Phật dạy ḿnh chớ quên
Thân người khó đạt được liền
Chúng ta đă được phải nên giữ ǵn
Tu thân, tích đức, tạo duyên
Vun bồi cội phúc luôn thêm tốt lành
Y theo Chánh Pháp tu hành.
Tiếc thay ngoại đạo gian manh vô vàn
Lập ra tà thuyết dối gian
Khuyên nên hủy hoại tấm thân con người
Nhảy vào hầm lửa ngạt hơi
Là sinh lên được cơi trời tối cao
Hưởng đời sống thật dài lâu
Hưởng nhiều khoái lạc ngọt ngào mai sau.
Lời vô lư, khó tin sao
Đời này tổn hại tránh nào thoát đây,
Đời sau mê hoặc tới ngay
Sa vào địa ngục đọa đày khổ đau.
* 30 *
NUÔI DÊ
Chàng kia nuôi một bầy dê
Đúng theo phương pháp, tay nghề giỏi giang
Nên dê sinh sản từng đàn
Từ ngàn con đến chục ngàn rất mau
Nhưng chàng hà tiện hàng đầu
Không hề dám giết con nào để ăn
Hoặc là đăi khách đến thăm
Dù ai năn nỉ cũng bằng thừa thôi
Không cho, không bán lâu rồi.
Ngày kia xuất hiện một người dối gian
Tới làm quen với anh chàng
Dùng lời ngon ngọt kết làm bạn thân,
Chàng tin ngay, chẳng ngại ngần
Giao du kẻ lạ không cần nghĩ thêm.
Một hôm kẻ đó nói liền:
“Chúng ta là bạn thân quen bao ngày
Muốn cùng anh bàn chuyện này
Anh chưa có vợ. Buồn thay cuộc đời
Cô đơn, hiu quạnh, đơn côi,
Tôi nghe ở hướng Đông nơi tỉnh ḿnh
Có cô gái nọ đẹp xinh
Nếu mà anh cưới quả t́nh xứng đôi
Tôi xin giới thiệu hai người
Kết duyên chồng vợ nghĩ thời thành công.”
Chàng nuôi dê mừng vô cùng
Giao dê cho bạn nhiều không tính tiền
Sắm bao lễ vật đưa thêm
Làm đồ sính lễ đầu tiên của chàng.
Vài ngày sau ông bạn vàng
Bỗng quay trở lại nói rằng: “Anh ơi!
Cô nàng chịu lấy anh rồi
May thay cô vợ anh thời mới sinh
Một con ngộ nghĩnh thật t́nh
Tôi quay lại báo để anh được mừng.”
Chàng nuôi dê sướng vô cùng
Hôn thê mặt mũi đă từng thấy đâu
Nhưng nghe nói sinh con đầu
Vui không thể tả. Dê nào tiếc chi
Cấp dê cho bạn lia chia
Hai bên từ biệt. Bạn đi đến nàng.
Vài ngày sau ông bạn vàng
Lại quay lui báo tin rằng: “Anh ơi!
Thảm thê, đau đớn quá trời
Con anh vừa mới ĺa đời ít hôm
Tôi xin thành thật chia buồn
Tỏ ḷng bạn hữu t́nh luôn đậm mầu.”
Chàng nuôi dê chợt u sầu
Nghe tin vật vă buồn đau khóc hoài.
*
Truyện này thí dụ cuộc đời
Ở trong Phật Giáo có người đa văn
Nhưng v́ danh lợi bản thân
Đă không giáo hoá cho dân quanh ḿnh
Lại ham dục lạc thường t́nh
Cho nên bị lường gạt thành đớn đau
Một ngày nọ chợt quay đầu
Tới bờ mê hoặc, ghé cầu vô minh
Bao công đức, bao pháp lành
Than ôi phút chốc thôi đành buông trôi
Tu hành lơ đăng mất rồi
Mạng thân, tài sản tức thời tiêu tan
Thật là tủi nhục vô vàn
Tự ḿnh chuốc khổ, chuốc oan cho ḿnh!
* 31 *
MUA LỪA
Thuở xưa đạo Bà la môn
Tín đồ một nhóm họp luôn cùng bàn
Cử hành đại hội huy hoàng
Cần nhiều chén bạc, chén vàng đem trưng
Nên giáo chủ không ngại ngùng
Sai người lên chợ mời ông thợ về
Thợ đồ sứ giỏi tay nghề.
Tuân lời đệ tử tức th́ đi ngay
Giữa đường họ gặp ông này
Dắt lừa ra chợ hôm nay bán hàng
Lưng lừa chở nặng rộn ràng
Toàn đồ sứ quư sẵn sàng bán ra,
Lừa đang đi chợt bất ngờ
Xảy chân, té quỵ bên bờ đường mương
Bao nhiêu đồ sứ trên lưng
Rơi luôn xuống đất và cùng vỡ tan
Thế là ông thợ bàng hoàng
Buồn rầu cất tiếng khóc than năo nùng.
Mấy chàng đệ tử lạ lùng
Bèn lên tiếng hỏi: “Sao ông khóc hoài?”
Thở dài ông thợ trả lời:
“Bao nhiêu đồ sứ đi đời nhà ma
Công lao làm suốt năm qua
Giờ lừa làm bể, thế là công toi
Các anh nh́n đó mà coi
Tôi buồn đứt ruột khóc thời lạ đâu.”
Mấy chàng đưa mắt ngó nhau
Nghĩ thầm mừng rỡ: “Lừa sao thật tài
Một năm ông thợ miệt mài
Công tŕnh khó nhọc lừa thời phá tan
Chỉ trong giây phút dễ dàng
Chú lừa thật giỏi, nên mang lừa về.”
Họ bèn thương lượng tức th́
Xin ông thợ bán lừa kia cho ḿnh.
Đang tức giận, đang bất b́nh
Nên ông đồng ư bán nhanh chú lừa
Khi nghe thấy họ hỏi mua
Đôi bên thanh toán êm ru mọi bề.
Các chàng đệ tử ra về
Mang lừa tŕnh diện, hả hê vô vàn
Chợt nghe giáo chủ hỏi han:
“Mua lừa chuyên chở đâu cần dùng chi
Chỉ cần ông thợ khéo kia
Sao không mời thợ lại đi mua lừa?”
Các chàng hăng hái vội thưa:
“Lừa này bản lănh rất ư lạ lùng
Giỏi hơn ông thợ vô cùng
Bao đồ sứ thợ làm trong năm rồi
Chỉ cần vài phút giây thôi
Một ḿnh lừa đă tức thời phá tan.”
Lắc đầu giáo chủ khẽ than:
“Các con dại dột nên ham lừa này
Lừa trong khoảnh khắc chưa đầy
Làm bao đồ sứ bể ngay dễ dàng
Nhưng dù trải trăm năm trường
Lừa này cũng chẳng biết đường làm chi
Tạo ra đồ sứ quư kia
Dù cho một cái, nói ǵ nhiều hơn.”
*
Thế gian lắm kẻ thọ ơn
Nhờ người giúp đỡ ân cần lắm khi
Nhưng không đền đáp chút chi
Lại đem thù oán mà đi trả người
Vong ân, bội nghĩa ở đời
Chỉ thêm tai hại. Ta thời tránh xa!
* 32 *
TRỘM VÀNG
Hai thương gia nọ từ lâu
Ở cùng một chỗ cạnh nhau bán hàng
Một người buôn bán bạc vàng
Một người bông vải. Hai chàng thảnh thơi.
Một hôm có khách tới nơi
Mua vàng nên muốn tức thời thử ngay
Xem vàng thật, giả sao đây
Để vàng vào lửa là hay biết liền.
Người bông vải nổi tham lên
Trộm luôn một cục vàng trên lửa hồng
Vội vàng đem giấu trong bông
Sợ ai nh́n thấy thời không hay ǵ.
Vàng đang nóng đỏ kể chi
Khiến cho bông vải cháy đi điêu tàn
Sạch sành sanh, cháy tiêu tan
Thế là bại lộ chuyện gian manh rồi
Vàng không trộm được của người
Bao nhiêu bông vải ḿnh thời tiêu ma.
*
Đôi khi ngoại đạo quanh ta
Trộm luôn Chánh Pháp Phật Đà quang vinh
Đem làm giáo lư của ḿnh
Nhưng mà nguyên lư quả t́nh hiểu đâu
Vụng về sử dụng cùng nhau
Việc làm kết quả trước sau tiêu tùng:
“Đạo ḿnh pha trộn lung tung
Rất là mâu thuẫn, vô cùng kỳ khôi.”
Khi cơ mưu bại lộ rồi
Làm tṛ cười măi cho người bàng quan.
* 33 *
CHẶT CÂY T̀M TRÁI
Có cây nọ trong vườn vua
Cây sinh ra trái rất ư khác đời
Sum sê tàn nhánh xanh tươi
Trái thời ngon ngọt tuyệt vời hiếm thay.
Từ nơi quốc ngoại một ngày
Có người khách nọ ghé đây thăm vườn
Nhà vua đưa khách đi luôn
Tới xem cây quư, cành vươn, lá dày
Vua khoe rằng: “Trái của cây
Rất nhiều nước ngọt, lại đầy vị ngon
Thật là hiếm quư vô song.”
Khách xin ăn thử, cầu mong hưởng liền
Vua bằng ḷng, nhưng nh́n lên
Thấy cây cao lớn, bốn bên vươn cành
Vua bèn ra lệnh lính canh
Đốn cây đổ xuống cỏ xanh ven rào
Nhưng t́m không được trái nào
Đành trồng cây lại. Biết sao bây giờ!
Vua sai dựng lại chỗ xưa
Dựng cây lên chỗ mới vừa chặt xong
Rồi t́m mọi cách vun trồng,
Than ôi cây quư nay không sống c̣n
Không c̣n sinh trái ngọt ngon
Chồi non, cành lá héo hon thảm sầu.
*
Truyện này thí dụ đạo mầu
Phật từng khuyên dạy ta mau tu hành
Tŕ giới cấm, theo pháp lành
Để như cây quư tươi xanh giữa trời
Sinh ra quả báu tuyệt vời
Từ bi, trí tuệ bao người cầu mong
Thêm thiền định, thêm thần thông
Nở hoa, kết trái vô cùng khả quan,
Nhưng nhiều người lại hoang đàng
Buông lung, phạm giới, đạo vàng buông lơi
Mà mong cây phước tốt tươi
Vô minh như vậy nghĩ thời đáng thương!
* 34 *
THÂU NGẮN ĐƯỜNG ĐI
Làng thôn kia cách kinh thành
Tính ra trăm dặm quả t́nh xa xôi
Trong làng có một giếng khơi
Nước trong, ngon ngọt khác đời lâu nay,
Vua ra lệnh dân làng này
Phải lo chở nước mỗi ngày về kinh
Cho vua uống với triều đ́nh.
Dân làng từ đó tội t́nh khổ đau
Tới lui mệt mỏi dăi dàu
Chịu đời không thấu rủ nhau trốn dần
Đến phương xa cho yên thân,
Trưởng thôn làng biết chuyện dân muộn phiền
Nên ông triệu tập dân liền
Họp thành đại hội một phiên bất thường
Ông tuyên bố giọng khẩn trương:
“Bà con đừng có t́m đường đi đâu
Tôi vào gặp vua thỉnh cầu
Xin t́m biện pháp giúp mau dân làng
Đổi thay khoảng cách con đường
Đang dài trăm dặm c̣n chừng sáu mươi
Bà con đi lại thảnh thơi
Không c̣n khó nhọc như thời xưa kia.”
Sau khi hội họp trở về
Trưởng thôn làng vội vă đi vào triều
Yêu cầu vua chỉ một điều
Đổi thay khoảng cách đường theo ư làng.
Nhà vua phê chuẩn dễ dàng
Chỉ thay tên gọi quăng đường này thôi
“Một trăm” nay gọi “sáu mươi”,
Dân nghe tin đó mọi người đều vui
Tự nhiên cảm thấy gần rồi
Dù trong thực tế có lời rỉ tai:
“Đường như cũ, vẫn c̣n dài
Nào đâu rút ngắn sao ai cũng mừng?”
Dân làng nghe rơ tỏ tường
Chẳng tin lời đó, đồng ḷng tin vua
Cùng nhau ở lại làng xưa
Không hề c̣n muốn di cư đổi rời.
*
Truyện này thí dụ người đời
Phát tâm Chánh Pháp tu thời thiết tha
Luân hồi, sinh tử mong qua
Nhưng thời gian học thấy là dài thay
Nên mệt mỏi, rồi loay hoay
Nửa đường thoái chí ngưng ngay tu hành.
Đức Như Lai rất tinh anh
Nhất thừa Ngài lại nói thành ra ba
Hàng hạ căn khắp gần xa
Nghe xong cảm thấy thật là dễ tu.
Sau khi họ chứng Tiểu thừa
Như Lai mới dạy đúng như ban đầu
Rằng: “Phật Pháp đă từ lâu
Nhất thừa là đúng, có đâu ba thừa
Nhớ rằng Sự Thật từ xưa
Luôn luôn chỉ một, hầu như vậy rồi.”
Người tu lúc đó nghe lời
Ḷng tin tưởng Phật tức thời vững thêm
Đường tu Chánh Đạo an nhiên
Đại thừa Bồ Tát tiến lên tâm thành.
* 35 *
THẤY BÓNG TRONG GƯƠNG
Có người nghèo khổ quá trời
Nợ nần vay mượn khắp nơi ngập đầu
Cách nào trả nợ nổi đâu
Chỉ c̣n biện pháp trốn mau cho rồi,
Một ngày y đến một nơi
Cánh đồng bát ngát, không người, vắng hoang
Y nh́n thấy một cái rương
Mở xem thấy thật bất thường lạ thay
Ngọc ngà châu báu trong đây
Kho tàng quư giá đựng đầy cả rương.
Nắp rương gắn một cái gương
Ḷng y hồi hộp vui mừng kể chi
Y tḥ tay vào rương kia
Định tâm lấy của báu đi cho rồi
Chợt y thấy hiện một người
Trong gương thấp thoáng, vẻ thời gớm ghê
Như dọa nạt, như hăm he,
Thật ra là bóng của y trong này,
Y kinh hăi vội dừng tay
Tâm tràn lo sợ, giọng đầy hoang mang
Nói cùng người hiện mặt gương:
“Ta cho là ở trong rương không người
Ai dè lại thấy có ngươi
Thật là kỳ quái lạ đời xưa nay.”
Nói xong y vội chạy ngay
Bỏ đi nơi khác xa đây tức thời.
*
Truyện này thí dụ người đời
Bị bao phiền năo cuốn trôi buộc ràng
Nên khốn khổ, nên lầm than
Mất đi phúc đức, tiêu tan duyên lành
Quay cuồng trong chốn tử sinh
Ma vương chủ nợ dập d́nh ngày đêm
Muốn cầu giải thoát ngay liền
Nên theo Phật Pháp thuận duyên tu hành
Vun cội phúc, tạo giống lành
Được như rương báu quả t́nh khác chi
Nhưng rồi lại bị mê si
Khư khư cố chấp nghĩ suy “thân ḿnh”
Cái “ta” tưởng có thật t́nh
Hay đâu nào khác bóng h́nh trong gương.
Tu hành như vậy lầm đường
Thiền định, đạo phẩm thân thương xa ĺa
Cùng bao công đức trôi đi
So cùng kẻ được rương kia khác nào.
* 36 *
LẦM MÓC CON MẮT
Có chàng nọ thuở xa xưa
Lên trên núi thẳm luyện tu lâu đời
Đạt thành pháp thuật tuyệt vời
Có tài khám phá dưới nơi đất bằng
Ngọc ngà, châu báu, kho tàng
Dù chôn vùi đó đă hằng bao lâu.
Vua nghe chuyện lạ tŕnh tâu
Rất là mừng rỡ, có đâu ngại ngần
Bèn ra lệnh cho quần thần
Đi mời chàng đó về luôn triều đ́nh
Để lưu chàng lại nước ḿnh
Nhờ t́m của báu thật t́nh khẩn trương
Hiện chôn vùi khắp bốn phương
Hầu mong đất nước phú cường mau thôi.
Đại thần thời đó có người
Nhận trao sứ mạng tức thời đi ngay
Quả nhiên t́m được chàng này
Nhưng ông không thỉnh về ngay cung vàng
Chỉ đưa tay rất phũ phàng
Móc ra cặp mắt về dâng vua ḿnh.
Đại thần ngu ngốc tâu tŕnh:
“Hạ thần đă móc mắt anh chàng rồi
Chàng này phải ở lại thôi
Muốn đi khỏi nước chẳng rời được đâu.”
Vua nghe, ngán ngẫm, lắc đầu
Lấy làm bất măn phán mau đôi lời:
“Nhà ngươi khờ dại quá trời
Ư ta muốn thỉnh mời người tài ba
Chính v́ cặp mắt chàng ta
Có tài khám phá ngọc ngà, báu châu
Dù chôn giấu dưới đất sâu
Nay ngươi làm vậy chàng đâu thấy ǵ,
Mắt khi đă hủy hoại đi
Không dùng chàng được việc chi nữa rồi.”
*
Truyện này thí dụ ở đời
Tín đồ đạo Phật lắm người nhận ra
Thầy tu đạo đức cao xa
Tu thân khắc khổ rừng già núi sâu
Thấy phi thường, đáng phục sao
Cho nên cung kính rước mau về nhà
Cúng dường tâm nguyện thiết tha
Rơ đâu làm vậy thật là lầm đây
Chỉ gây trở ngại cho thầy
Vốn tu khắc khổ lâu nay quen rồi
Khiến thầy bị hại thêm thôi
Huỷ tiêu giới hạnh, buông trôi pháp lành
Khó mà đắc quả viên thành.
Tại gia Phật tử tinh anh rất cần
Tránh mù quáng, tránh sai lầm
Để mà hộ pháp muôn phần đúng thay
Thanh cao giới, định các thầy
Đừng làm hoen ố mà gây tội t́nh.
* 37 *
GIẾT TRÂU
Một người nuôi đă từ lâu
Hai trăm năm chục con trâu tốt lành
Thả ra ăn cỏ đồng xanh
Thông thường trâu chỉ ăn quanh cùng bầy.
Một hôm có cọp tới đây
Vồ đi một chú trâu ngay tức th́
Rồi ăn thịt mất trâu kia
Người nuôi trâu thấy, nghĩ suy trong ḷng:
“Trâu ta đă mất một con
Giờ không đủ số ta c̣n tiếc chi
Bầy trâu dùng chẳng được ǵ.” Thế là người đó xua đi cả bầy
Rơi vào vực thẳm thảm thay
Chết không sót lại trong tay con nào.
*
Truyện này thí dụ giống sao
Xuất gia có vị đă vào Cửa Không
“Giới cụ túc” đă thọ xong
Hai trăm năm chục giới mong giữ ǵn
Rồi sau bất cẩn lỡ quên
Phạm vào một giới thời nên sửa ḿnh
Để quay về chốn tịnh thanh,
Tiếc thay vị đó tu hành lầm sai
Không hề xấu hổ cùng ai
Ăn năn, sám hối đồng thời cũng lơ
Lại lầm tưởng rất mê mờ:
“Phạm vào một giới, bây giờ cần chi
Một khi giới hạnh khuyết đi
Giới điều c̣n lại ích ǵ giữ thêm.”
Thế là từ đó ngang nhiên
Phạm bao giới luật. Năo phiền gia tăng.
Tu hành mê muội đáng thương!
* 38 *
BẢO NƯỚC ĐỪNG CHẢY
Chàng kia lê bước dọc đường
Rất là khát nước, thấy hang cận kề
Suối ḍng trong đó tràn trề
Nước trong leo lẻo tuôn về cửa hang
Chảy vào thùng hứng sẵn sàng
Thùng ngoài hang đó, nước dâng tràn đầy
Anh chàng kê miệng uống ngay
Sau khi đỡ khát chỉ tay vào thùng
Nói rằng: “Ta đă đủ dùng
Nước ơi ngưng lại, xin đừng chảy thêm.”
Nhưng mà nước vẫn tự nhiên
Chảy thêm ra măi liên miên chẳng dừng
Anh chàng tức bực vô cùng
Om ṣm chửi rủa bên thùng nước kia.
Mọi người thấy thế cười chê
Trách anh: “Sao lại làm chi điên khùng
Lánh đi nơi khác là xong
Không cần bảo nước nguồn ngừng chảy ra.”
*
Ngẫm xem trong cơi ta bà
Tử sinh tham ái người ta đắm ch́m
Nước tanh “ngũ dục” uống thêm
Đôi khi cảm thấy buồn phiền chán chê
Thầm mong ma “ngũ dục” kia
“Sắc, thanh, hương, vị, xúc” th́ dừng chân
Mong đừng tuôn chảy tới gần,
Tiếc thay “ngũ dục” vẫn luôn quấy rầy.
Chúng sinh muốn toại ư này
Giác quan cần phải ra tay đề pḥng,
“Thân” ǵn giữ, chớ buông lung,
Duyên trần dính líu “tâm” dừng lại thôi,
“Ư” đừng vọng tưởng sự đời
Trong ḷng nhơ bợn tức thời xả ngay
Mới mong diệt “ngũ dục” này
Thoát đường trụy lạc tràn đầy thương đau
Thoát mầm tội lỗi hố sâu,
Thoát nhanh phiền năo, thoát mau mê lầm.
* 39 *
SƠN TƯỜNG
Một ngày nọ có anh chàng
Đến chơi nhà người bạn thường thân quen
Nh́n lên tường vách kế bên
Thấy sơn bóng loáng đẹp thêm bội phần
Ráo khô, sạch sẽ, sáng ngần
Chàng lên tiếng hỏi bạn thân chủ nhà:
“Vách tường tô trát đẹp ra
Anh dùng chi vậy để mà sơn đây?”
Bạn chàng lên tiếng giăi bày:
“Tôi dùng cám trộn với ngay nước bùn.”
Chàng nghe bèn nghĩ thầm luôn:
“Sơn tường bằng cám mà c̣n tốt sao
Nếu dùng nguyên lúa thay vào
Trộn bùn chắc tốt hơn bao nhiêu lần.”
Chàng về nhà chẳng ngại ngần
Mang nhiều thóc lúa trộn luôn cùng bùn
Trét lên vách, thấy lạ lùng
Vách tường không phẳng, vô cùng khó coi
Chỗ này lơm, chỗ kia lồi
Lại thêm sứt mẻ nhiều nơi thật kỳ,
Thế là không được việc chi
Bao nhiêu lúa tốt mất đi tiêu rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Hiểu lầm Phật Pháp lắm người vụng tu
Tưởng ḿnh tài giỏi có thừa
Rời xa chánh pháp từ xưa rạng ngời
Khổ tu nhưng chỉ hại thôi!
Lấy thêm thí dụ có người phàm phu
Được nghe thuyết pháp thời ưa
Thánh nhân truyền dạy: “Phải tu pháp lành
Thân này hăy xả cho nhanh
Thời sau khi chết sẽ sinh lên Trời
Hay là giải thoát cuộc đời.”
Phàm phu lại hiểu lầm lời thánh nhân
Để rồi tự sát bản thân
Tưởng rằng phước báu được phần hưởng thêm,
Tưởng rằng sẽ được sinh Thiên,
Than ôi kết quả thấy liền đớn đau
Thân ḿnh lỡ hủy c̣n đâu
Tu hành không được chút nào! Dại thay!
* 40 *
NGƯỜI SÓI ĐẦU T̀M THUỐC
Chàng kia bị bệnh sói đầu
Không c̣n một sợi tóc nào buồn thay,
Mùa Đông tuyết lạnh phủ đầy
Mùa hè tia nóng gắt gay đỉnh đầu
Lại thêm muỗi cắn canh thâu
Anh chàng đau đớn, buồn rầu kể chi.
Nghe đồn có vị lương y
Giỏi nghề chữa bệnh sói kia lâu rồi
Trị thêm nhiều bệnh rất tài
Bệnh dù khó trị ông thời thành công.
Chàng bèn t́m đến nhờ ông:
“Tôi đây đầu sói vô cùng đớn đau
Nghe đồn thầy giỏi từ lâu
Có tài chữa bệnh sói đầu lành ngay
Xin thầy thương xót ra tay
Chữa cho tôi khỏi bệnh này thầy ơi.”
Vị lương y nọ tức cười
Lột luôn mũ đội trên nơi đầu ngài
Khoe đầu sói cũng như ai
Xong rồi lên tiếng khoan thai nói rằng:
“Đầu ta cũng sói, thấy chăng
Và ta đau khổ cũng hằng bao lâu,
Nếu ta trị được sói đầu
Thời ta đă chữa ta mau khỏi rồi.”
*
Truyện này thí dụ ở đời
“Sinh, già, bệnh, chết” con người tránh đâu
Bệnh “vô thường” khổ ngập đầu
Con người do đó muốn cầu trường sinh
Nhưng mà lại mắc vô minh
Không t́m Phật học pháp lành thánh nhân
Đạo thoát ly rất siêu quần
Mà rồi mù quáng dấn thân, quay đầu
T́m phường ngoại đạo thỉnh cầu
Dầu cho hay biết họ đâu tốt lành
Họ chưa giải thoát chính ḿnh
Vẫn trôi lăn chốn quẩn quanh luân hồi
Vẫn c̣n sinh tử nổi trôi
Làm sao mà cứu được người khác đây.
* 41 *
HAI CON QUỶ TRANH VẬT
Có hai con quỷ trong vùng
Bất ngờ lượm được giữa rừng của rơi:
“Một rương quư thật tuyệt vời,
Một cây gậy báu, một đôi guốc thần”
Con nào cũng muốn giành phần
Cùng nhau tranh chấp vô ngần hung hăng.
Bấy giờ có kẻ đi ngang
Dừng chân, chạy đến hỏi han đôi lời:
“Chúng bay giành giật tơi bời
Vậy thời ba món đồ nơi chốn này
Có công dụng tốt sao đây?”
Hai con quỷ trả lời ngay tức th́:
“Cái rương quư hoá kể chi
Làm ra được những món ǵ ta mong
Thức ăn, quần áo, mền mùng
Với bao tài sản vô cùng thiết thân,
C̣n cây gậy quư bội phần
Với cây gậy đó anh cầm trong tay
Bao thù địch quy phục ngay
Dám đâu chống cự. Gậy hay tuyệt trần,
C̣n mang đôi guốc vào chân
Thời anh có thể đằng vân lên trời
Cưỡi mây bay khắp mọi nơi
Chỉ trong nháy mắt đă rời đi xa.”
Nghe xong kẻ lạ thiết tha
Bảo hai con quỷ: “Để ta giúp liền
Chúng bay hăy tạm cảm phiền
Lánh xa vài phút là yên chuyện rồi
Quay về ta sẽ xử thôi
Ta công b́nh lắm, người đời biết danh.”
Quỷ tin, tưởng gặp kẻ lành
Cùng đi nơi khác. Tranh giành tạm ngưng.
Ngờ đâu kẻ đó gian hùng
Hắn thâu ba báu vật trong tay rồi
Ôm rương, cầm gậy đồng thời
Chân mang guốc báu nhắm trời bay lên,
Từ hư không hắn cúi nh́n
Cười hai quỷ nọ đứng bên mé rừng
Rồi lên tiếng nói vang lừng:
“Chúng bay hiện tại đều cùng bằng nhau
Hưởng công b́nh rồi c̣n đâu
Không c̣n chi để đối đầu đua tranh!”
Hai con quỷ giận cùng ḿnh
Bó tay, mất của, nay đành chịu thôi.
*
Hăy xem “bố thí” ở đời
So cùng rương quư ngẫm thời khác chi
Chính nhờ nhân bố thí kia
Tư tài hưởng dụng tức th́ phát sinh.
Hăy xem “thiền định” nhiệt t́nh
Ví như gậy báu dẹp nhanh năo phiền
Tham, sân, si giặc cuồng điên
Gậy kia hàng phục được liền khó đâu.
Hăy xem “tŕ giới” trước sau
Ví như guốc báu đưa vào cơi Thiên
Giữ ǵn giới luật cho chuyên
Niết Bàn tịch tịnh là miền chờ ta.
Hai con quỷ tựa tà ma
Tựa phường ngoại đạo gần xa tranh giành
T́m cầu quả báo an lành
Đều không toại nguyện. Khó thành đạt thay.
Chỉ riêng những kẻ hàng ngày
Tu hành bố thí với đầy thành tâm
Lại thêm tŕ giới thật chăm
Rồi thêm thiền định quanh năm chuyên cần
Mới mong chứng đạo Niết Bàn
Thoát ly khổ năo, dâng tràn an vui.
* 42 *
CHE DA LẠC ĐÀ
Có thương gia nọ đi buôn
Cùng hai đệ tử giắt con lạc đà
Ra xứ ngoài, tới phương xa
T́m đường sinh sống thật là khó khăn
Hàng mang theo quư vô vàn
Lụa tơ, thảm tốt, chăn màn đẹp thay
Lạc đà được xử dụng ngay
Bao nhiêu hàng quư chất đầy trên lưng.
Nhưng đi mới được nửa đường
Lạc đà bỗng chết, đoàn ngừng lại đây
Ông thương gia vội ra tay
Lạc đà bị lột da dày đem phơi.
Xong ông đi trước luôn thôi
C̣n hai đệ tử kia thời đi sau
Khi đi ông dặn đôi câu:
“Hai con cố gắng cùng nhau xem chừng
Da này quư giá vô cùng
Chăm nom cẩn thận để dùng nay mai
Hăy căng da để mà phơi
Kẻo da ẩm ướt không người nào ưng.”
Khi ông vừa mới đi xong
Trời mưa bỗng chốc vô cùng lớn lao
Hai chàng đệ tử lo sao
Sợ mưa tuôn nước thấm vào ướt da
Bèn mang thảm tốt, lụa là
Cùng chăn màn quư đem ra giăng liền
Phủ che ở phía bên trên
Để da khỏi ướt, khỏi phiền chủ nhân,
Họ quên da rẻ bội phần
C̣n như hàng hóa ngàn lần đắt hơn
Hai chàng đệ tử không khôn
Khiến cho hàng quư mục luôn mất rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Học tu Phật Pháp lắm người dễ duôi
Giới và Định, Tuệ buông xuôi
Chỉ lo công đức tô bồi quanh năm
Nào dâng vật thực chư Tăng,
Nào xây chùa, tháp rộn ràng khắp nơi
Làm như vậy cũng tốt thôi
Nhưng mà đă bỏ gốc rồi c̣n chi
Để mà theo tại ngọn kia
Làm sao sinh tử thoát ly dễ dàng
Khó mà chứng quả Niết Bàn
Cho nên Phật tử đạo vàng theo tu
Ưu tiên Giới Luật phải lo
Kế là Định, Tuệ theo cho nhiệt t́nh
Rồi tu đến các hạnh lành
Muốn tu tài thí nên dành lại sau.
Che da lạc đà khác đâu
Ưu tiên hàng quư phải mau giữ ǵn
Rồi sau mới tới da trên
Mới là hợp lư! Chớ quên điều này!
* 43 *
MÀI ĐÁ
Có người thuở trước quyết tâm
Mỗi ngày mài đá chuyên cần hăng say
Đá kia viên thật lớn thay
Mài nhiều năm đá giờ đây nhỏ rồi
Thành con trâu làm đồ chơi
Dùng vào việc khác đá thời ích đâu
Kẻ này lao lực dăi dầu
Thời giờ phí phạm bao lâu uổng hoài.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Tinh cần tu học lắm người khổ công
Chỉ cầu danh lợi viển vông
Chẳng cầu đạo quả vô cùng cao siêu
Dụng công thời rất là nhiều
Mà thu hoạch chẳng bao nhiêu, đáng buồn!
Tu hành sai lạc lỡ lầm
Tăng thêm tội lỗi vô ngần đáng thương!
* 44 *
ĂN BÁNH
Đang khi đói bụng bội phần
Chàng kia ghé tiệm bánh gần một bên
Mua luôn sáu cái ăn liền
Không no, chàng muốn ăn thêm nữa rồi
Mua thêm cái thứ bảy thôi
Vừa ăn một nửa bánh thời no luôn
Bấy giờ hối hận vô ngần
Đưa tay vả miệng, lầm bầm đôi câu:
“Sao ta ngu ngốc biết bao
Tính t́nh cần kiệm lẽ nào quên mau
Chỉ cần nửa cái bánh sau
Ăn vào là đă no đâu cần nhiều
Nửa này ích biết bao nhiêu
Tiền mua sáu cái đầu tiên phí rồi.”
*
Truyện này thí dụ người đời
Khổ công tu học kéo dài thời gian
Mới mong chứng ngộ đạo vàng
Quán thông chánh pháp của hàng thánh nhân,
Lắm người không chịu chuyên cần
Luyện tâm hờ hững, tu thân lơ là
Sống trong cảnh giới xót xa
Si mê cứ tưởng đó là an vui,
Giống người ăn bánh kia thôi
Tưởng ăn chỉ nửa bánh thời làm no.
Chúng sinh tăm tối âm u
Giàu sang cầu khẩn rất ư nhọc nhằn
Được lo giữ, khổ vô vàn
Đến khi bị mất lại càng đớn đau
Cả ba giai đoạn vui đâu,
Phật dạy: “Ba cơi khi nào được yên
Dục, sắc, vô sắc chớ quên
Đều là đại khổ. Đừng nên mê lầm!”
* 45 *
GIỮ CỦA
Có ông chủ tại vùng kia
V́ công việc gấp phải đi xa nhà
Nên kêu người giúp việc ra
Dặn rằng: “Ở lại thay ta ḍm chừng
Phải canh cửa kỹ vô cùng
Phải coi dây buộc lừa đừng sút ra
Kẻo lừa chạy mất đi xa.”
Dặn xong mọi chuyện chủ nhà ra đi.
Vài ngày chưa xảy chuyện ǵ
Nhưng rồi lối xóm rất chi rộn ràng
Đờn ca, hát xướng ầm vang
Anh chàng giúp việc xốn xang cơi ḷng
Biết rằng có đám hát rong
Tới đây tŕnh diễn tưng bừng đông vui
Chàng mong muốn được đi coi
Bèn mau gỡ cánh cửa nơi mặt tiền
Lưng lừa đem buộc cửa lên
Dắt lừa ra khỏi nhà liền ngay thôi
Cùng đi xem hát, vui chơi
Tưởng rằng như vậy đúng lời chủ nhân.
Sau khi chàng đă rời chân
Thế là kẻ trộm c̣n chần chờ chi
Vào nhà vơ vét hết đi
Bạc tiền, đồ đạc sót ǵ lại đâu.
Chủ nhà trở lại hôm sau
Thấy nhà bị trộm, nghĩ sao lạ kỳ
Hỏi người giúp việc ngu si
Chàng thưa rằng: “Mọi việc th́ tốt thay
Ông sai giữ cửa nhà này
Xem chừng lừa với cái dây buộc lừa
Bây giờ c̣n đủ thấy chưa,
Cả ba món đó coi như vẹn toàn,
Điều ông dặn tôi đă làm
Ngoài ra tôi chẳng quan tâm thêm ǵ.”
Chủ nghe bực bội kể chi
Đùng đùng nổi giận tức th́ hét la:
“Nhà ngươi khờ dại quá mà
Ta sai canh cửa căn nhà ḿnh đây
Tức là giữ sản nghiệp này,
Bây giờ tài vật đă bay hết rồi
Chỉ c̣n cánh cửa mà thôi
Dùng làm chi được hỡi người đần ngu!”
*
Truyện này thí dụ từ xưa
Phật từng khuyên dạy rất ư nhiều lần
“Sáu căn” ǵn giữ tối cần
“Mắt, tai, mũi, lưỡi” và “thân, ư” ḿnh,
Ngăn “sáu trần” khỏi hoành hành
Sáu tên giặc cướp quả t́nh nguy tai.
Nhiều thầy tu chẳng nghe lời
Ngồi thiền ḷng vẫn ham mồi lợi danh,
Ăn ngon, mặc đẹp thân ḿnh
Tiền nhiều, bạc lắm thoả t́nh ước mơ
Khư khư ôm giữ từng giờ
Sợi dây tham ái, con lừa vô minh
“Sáu căn” cửa mở vô t́nh
“Sáu trần” trộm cướp gian manh nhập vào
Mang theo phiền năo biết bao
Trộm đi công đức từ lâu vun trồng
Bao nhiêu đạo phẩm mất luôn
Bao nhiêu tài bảo có c̣n nữa đâu
Thế là khốn khó ngập đầu
Tử sinh biển khổ dăi dầu trôi lăn!
* 46 *
ĂN TRỘM TRÂU
Nhóm dân làng nọ cùng nhau
Lén đi trộm một con trâu mang về
Giết trâu ăn thịt thoả thê.
Chủ trâu bị mất vội đi kiếm t́m
Lần theo dấu đến làng trên
Gặp người nhóm đó ông liền hỏi luôn:
“Các ngươi có ở làng không?”
Trộm trâu cả bọn đều cùng chối ngang:
“Chúng ta không có cái làng.”
Chủ trâu nghe vậy vội vàng hỏi mau:
“Trong làng có một cái ao
Các ngươi đă giết con trâu trên bờ?” Trộm trâu đáp chẳng chần chờ:
“Chúng ta không có ao mà nói chi.”
Chủ trâu: “Bên cạnh ao kia
Bụi cây một đám rậm ŕ mọc đây?” Trộm cười: “Không có bụi cây.”
Chủ trâu hỏi bọn gian này: “Các ngươi
Trộm trâu ở phía Đông thôi?”
“Phía Đông không có!” trộm thời chối ngay.
Chủ trâu lại hỏi: “Bọn bay
Trộm vào chính ngọ, giữa ngày chứ chi?”
Trộm trâu lại chối luôn đi:
“Giữa ngày? Chính ngọ? Làm ǵ có trưa!”
Chủ trâu: “Chuyện lạ từ xưa
Các ngươi chối căi về hùa cùng nhau
Không có làng, không có ao
Và không cây. Cũng nghe sao hợp t́nh,
Nhưng trong vũ trụ quanh ḿnh
Phương Đông không có nghe thành kỳ khôi.
Giữa ngày, chính ngọ, trưa rồi
Các ngươi cũng nói trưa thời có đâu
Thế là dễ đoán ra mau
Toàn lời gian dối trước sau cả bày
Chối làm chi, khó tin thay
Tụi bay ăn trộm trâu này của ta.” Nghe xong cả bọn gian tà
Cúi đầu nhận tội khó mà chối quanh.
*
Người theo Phật Pháp tu hành
Sau khi phá giới, gian t́nh chối nhanh
Không hề cải dữ làm lành
Không hề sám hối tâm thành sửa sai
Loay hoay t́m cách chối dài
Để rồi kết cuộc mọi người đều hay
Bao nhiêu tội ác lộ ngay
Chết sa địa ngục, đọa đày, đau thương.
Riêng ai thành khẩn hoàn lương
Nguyện lời giữ giới, t́m đường tu thân
Mới mong tiến lại được gần
Con đường giải thoát vô ngần quang vinh.
* 47 *
GIẢ TIẾNG CHIM KÊU
Thuở xưa trong một quốc gia
Đến ngày lễ lớn thật là vui tươi
Chị em phụ nữ khắp nơi
Ganh đua khoe sắc, mọi người điểm trang
Hoa sen xanh đẹp vô vàn
Hoa này quư giá nên càng hiếm hoi.
Tại kinh thành có một người
Nghèo, nhưng yêu vợ, cả đời mến thương
Khi ngày lễ tới rộn ràng
Các bà sửa soạn điểm trang sẵn rồi
Cùng nhau chuẩn bị hoa tươi
Sen xanh đắt giá hiếm hoi lạ kỳ
Vợ chàng nghèo chợt nghĩ suy:
“Tiền đâu mua nổi hoa kia bây giờ
Thế là thể diện tiêu ma.”
Nàng bèn than thở xót xa cùng chồng:
“Cần hoa trang điểm vô cùng
Nếu anh mà kiếm thành công chuyện này
Vợ anh măi măi c̣n đây
Không thời ly dị chia tay đôi đàng.”
Anh chồng nghe nói bàng hoàng
Sợ rằng sẽ mất cô nàng vợ xinh
Chợt chàng nghĩ tới hoàng thành:
“Trong vườn thượng uyển quả t́nh lắm hoa
Loài hoa vợ muốn thiết tha
Ta vào bẻ trộm chắc là được luôn
Trong ao có nhiều chim muông
Khi ta vào đó t́m đường hái hoa
Nếu người canh gác biết ra
Th́ ta giả tiếng chim là xong thôi
Tài ta bắt chước lâu đời
Giả chim lên tiếng hót thời giống y.”
Nghĩ xong không ngại ngần chi
Nhắm vườn thượng uyển chàng đi tới liền
Lẻn vào ao, hái hoa sen
Đang khi bẻ trộm chẳng hên chút nào
Chàng làm mặt nước lao xao
Quân canh nghe thấy tới ao hỏi rằng:
“Có ai trong đó phải chăng?”
Giật ḿnh, hoảng loạn nên chàng quên đi
Quên không hót giả chim kia
Lại lên tiếng đáp tức th́: “Tôi đây
Là chim sống ở ao này.”
Thế là mọi chuyện lộ ngay mất rồi
Quân canh nghe thấy tiếng người
Xuống ao bắt trộm tức thời khó đâu
Giải vào vua và tŕnh tâu
Xin vua trị tội để mau răn đời.
Dọc đường chàng mới trổ tài
Hót như chim chóc chẳng sai chút nào
Quân canh cười nhạt nói mau:
“Bây giờ giả tiếng chim đâu ích ǵ.”
*
Ở đời đáng làm việc chi
Làm ngay đừng đợi đến khi muộn màng
Thời cơ qua, chuyện lỡ làng
Bấy giờ hối hả chẳng mang lợi về.
Nhiều người làm ác kể chi
Không hề hối cải tính bề hoàn lương
Khi gần chết mới t́m đường
Ăn năn quá muộn, đáng thương vô cùng
Trễ rồi, hối cũng bằng không
Bao nhiêu quả dữ chớ mong van nài!
* 48 *
CHÓ VÀ CÂY
Chó kia ngủ dưới gốc cây
Chợt đâu gió thổi găy ngay một cành
Rơi trên lưng chó th́nh ĺnh
Khiến cho chó bị hoảng kinh thất thần
Chạy qua chỗ trống ở gần
Nằm dài nghỉ mệt tấm thân biếng lười
Mắt thời vẫn nhắm lại thôi
Không cần biết đến cành rơi lưng ḿnh
Chẳng cần ngó cây rung rinh
Nơi đây ngơi nghỉ thoả t́nh dài lâu,
Đến chiều chó mới ngóc đầu
Và rồi mở mắt nh́n mau bốn bề
Thấy xa xa gió thổi về
Hàng cây, nhánh lá tức th́ nhẹ rung
Như chào mừng trên không trung
Chó bèn tự nhủ: “Cây mong ta về
Cành đang vẫy gọi trên kia.”
Thế là chó chẳng c̣n chi ngần ngừ
Nhắm qua phía gốc cây xưa
Chạy về nằm lại coi như b́nh thường.
*
Người tu học quyết một đường
Quyết theo Phật pháp, đạo vàng chuyên tâm
Nếu thay đổi là lỡ lầm,
Khi thầy quở trách phải cần lắng nghe
Không nên tự ư bỏ đi
Để rồi gặp khó khăn th́ quay lui,
Ăn năn trở lại đúng rồi
Nhưng mà đi lại ngược xuôi bao lần
Uổng thời gian, mệt xác thân
Cực kỳ sai trái, vô ngần đáng thương.
* 49 *
VỊ TIÊN LẦM LỘN
Có hai đứa trẻ c̣n thơ
Cùng nhau chơi giỡn bên bờ con sông
Chợt đâu vớt được sợi lông
Nổi trên mặt nước bềnh bồng trôi xuôi
Chúng cùng tranh luận tay đôi
Đứa này quả quyết: “Đây thời là râu
Râu tiên ông khác ǵ đâu.”
Đứa kia căi lại trước sau một lời:
“Đó là lông gấu đấy thôi.”
Cả hai to tiếng một hồi rất hăng
Không chịu thua, chẳng chịu nhường
Cho ḿnh là đúng, đối phương sai lầm.
Bờ sông chợt vẳng tiếng chân
Một tiên ông tiến lại gần chốn đây
Cả hai đứa trẻ mừng thay
Thỉnh cầu ngài phán đoán ngay giúp ḿnh.
Ngài không giải đáp ngọn ngành
Để xem hai trẻ ai rành, ai sai
Ngài tḥ tay vào túi ngài
Lấy ra một nắm gạo nơi túi này
Thêm vừng một nắm trong đây
Bỏ nhai trong miệng loay hoay một hồi
Rồi ngài nhổ ra tay thôi
Đưa cho hai trẻ coi nơi tay liền
Nói rằng: “Hai đứa hăy nh́n
Vật ǵ thật giống phân chim vô cùng
Giống phân chim sẻ lạ lùng.”
Cả hai đứa trẻ đều không hiểu ǵ
Tiên ông nói chẳng đúng chi
Sai câu trẻ hỏi. Lạ kỳ biết bao.
*
Truyện này tỉ dụ giống sao
Nhiều người thuyết pháp nhắm vào lư suông
Vừa mơ hồ, lại viển vông
C̣n phần chánh lư thời không thuyết tŕnh
Không mang lợi cho chúng sinh
Nhọc công, uổng phí, chính ḿnh ích đâu
* 50 *
SỬA LƯNG GÙ
Một ngày có kẻ lưng gù
Mời thầy điều trị rất ư kịp thời
Thầy bèn lấy ít sữa tươi
Thoa đều trên khắp lưng người gù kia
Lấy hai tấm ván nặng nề
Ép chàng vào giữa, ván kè hai bên
Rồi khiêng vào để nằm lên
Trước nhà, ngay phía trên thềm hành lang,
Tay thầy ép mạnh bất thường
Chàng gù đau đớn tang thương thảm sầu
Hai tṛng mắt lọt ra mau
Lưng gù nào có hết đâu. Vẫn gù!
*
Ở đời có kẻ muốn tu
Muốn làm việc phước rất ư tốt lành
Tỉ như bố thí nhiệt thành
Nhưng dùng thủ đoạn của ḿnh bất lương
Đoạt tiền tài của thập phương
Gian tham, bất chính, không màng khen chê
Rồi mang của cải gian kia
Cúng tăng, xây tháp và đi cất chùa
Thỉnh tượng Phật. Ngỡ nhân từ
Nhưng mà làm thế kể như sai lầm
Tạo thêm nghiệp ác trầm luân
Tăng gia khổ năo vào thân tâm ḿnh
Bao phúc đức chẳng viên thành
Cúng dường, bố thí cũng đành công toi.
* 51 *
NGƯỜI TỚ GÁI
Chủ nhân xưa có năm ông
Hùn tiền thuê kẻ làm công việc nhà
Mướn người lối xóm không xa
Đến làm tớ gái thật là tiện thay.
Thế rồi chợt đến một ngày
Một trong năm chủ bảo ngay cô rằng:
“Áo quần ta để sẵn sàng
Con lo giặt giũ kỹ càng nghe con.”
Bốn người kia cũng sai luôn
Cũng đưa quần áo không c̣n chờ thêm,
Áo quần một đống để bên
Cô nh́n mà thấy muộn phiền khó khăn
Khiến cô nghĩ ngợi băn khoăn:
“Khó mà một lúc giặt năm người này
Đành lần lượt, biết sao đây.”
Nghĩ xong cô giặt cho ngay người đầu.
Người thứ hai có chịu đâu
Đùng đùng nổi giận ồn ào quát la:
“Tiền thuê ta cũng bỏ ra
Sao mi chẳng giặt cho ta tức th́
Lại đi phục vụ chủ kia
Giặt riêng chủ đó làm chi ngược đời.”
Ông liền trừng phạt cô thôi
Đánh cô tớ gái mười roi thảm sầu.
Các người chủ c̣n lại sau
Cũng đều nổi giận theo nhau đánh đ̣n
Mỗi ông đánh mười roi luôn
Khiến cô tớ gái tâm hồn nát tan
Lại thêm thân xác héo tàn
Bỗng dưng gánh chịu vô vàn oan khiên.
*
Truyện này thí dụ thấy liền
Thân do phiền năo nhân duyên hợp thành
Tấm thân “ngũ ấm” mong manh
Chính do “sắc, thọ, tưởng, hành, thức” kia
Cùng nhau hợp một hạn kỳ
Đem “sinh, lăo, bệnh, tử” về cho thân
Thêm đau khổ, thêm gian truân
Luân phiên hành hạ muôn phần tang thương
Chúng sinh khốn đốn trăm đường
Một ngày thân ră, “vô thường” mà thôi!
Chủ nhân đếm đủ năm người
So cùng “ngũ ấm” thấy thời giống nhau,
C̣n cô tớ gái đớn đau
So cùng với tấm thân đâu khác ǵ!
* 52 *
TR̉ VUI GIẢ DỐI
Nghe chàng nhạc sỹ trứ danh
Vua bèn triệu đến kinh thành ngày mai
Mời chàng tŕnh tấu phô tài
Nhà vua hứa hẹn nghe rồi trả công
Tiền vàng đủ một ngh́n đồng,
Anh chàng nghệ sỹ vui ḷng chịu ngay.
Sau khi tŕnh tấu tuyệt hay
Nhà vua không trả chàng này chút chi
Chàng đ̣i măi chẳng được ǵ
Lại nghe vua nói: “Nhạc th́ tuyệt luân
Ngươi tŕnh diễn hay vô ngần
Nhưng tṛ vui đó muôn phần giả thôi
Toàn gian dối, chỉ nhất thời
Nên vàng ta hứa trả ngươi khác ǵ
Cho ngươi nghe tạm vui đi
Niềm vui cũng dối có chi thật nào.”
*
Truyện này thí dụ giống sao
Cái vui nhân thế ồn ào ngợi khen
Ngẫm ra giả dối vô biên
Cuộc đời sinh diệt biến thiên không ngừng
Chỉ là huyễn hoá, vô thường
Như là chiếc bóng trong gương hiện h́nh,
Như trăng dưới nước lung linh
Làm sao t́m được thật t́nh an vui
Chân thường vĩnh viễn ở đời?
Đó là đạo lư sáng ngời nêu gương
Ai không hiểu được tận tường
Tự sinh phiền năo đáng thương vô cùng!
* 53 *
LĂO SƯ BỊ HÀNH HẠ
Thuở xưa có một lăo sư
Và hai đệ tử sớm trưa theo hầu,
Chân ngài già cả nên đau
Duỗi thời khổ sở, đi sao nhọc nhằn
Phải chống nạng rất khó khăn
Nên nhờ đệ tử bóp chân cho ngài
Mỗi người bóp một bên thôi
Hai chân phải, trái hai người chia nhau.
Hai chàng đệ tử từ lâu
Măi luôn ḱnh chống, có đâu thuận ḥa
Dù cho cùng ở chung nhà
Coi như nghiệp báo oan gia lâu đời.
Đợi ngày một kẻ đi chơi
Kẻ kia ở lại tức thời ra tay
Đập chân bên đó găy ngay
Cái chân mà bạn thường ngày bóp xoa.
Bạn chàng khi trở về nhà
Thấy thời giận giữ bùng ra thét gầm
Trả thù cho hả cơn sân
Đập chân c̣n lại chẳng cần xót xa
Cái chân mà kẻ ở nhà
Thường hay xoa bóp. Thế là hoà nhau.
Riêng ông thầy chịu đớn đau
Hai chân bị đập găy mau hết rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Cùng tu học Phật lắm người ganh đua
Đại thừa bài xích Tiểu thừa,
Tiểu thừa lại chẳng thích ưa Đại thừa
Ḱnh qua, chống lại dây dưa
Cùng nhau tranh chấp kể như tự ḿnh
Đều là Phật tử thuận thành
Lại đem giáo pháp vô t́nh hủy tiêu.
* 54 *
ĐẦU VÀ ĐUÔI RẮN TRANH CĂI
Đầu và đuôi rắn một hôm
Sinh ra tranh chấp om x̣m vui thay,
Đuôi lên giọng nói gắt gay:
“Để ta đi trước hôm nay xem nào.”
Đầu bèn phản đối: “Lạ sao
Ta thường đi trước từ bao lâu rồi
Đuôi ḅ trước thấy ngược đời.”
Cả hai căi cọ tơi bời kể chi.
Thế rồi đầu rắn cứ đi
Nhưng mà đuôi rắn dễ ǵ chịu đây
Quấn ngay vào khúc thân cây
Không buông, hét lớn: “Đuôi này thua ai!”
Tất nhiên đầu rắn chịu thôi
Làm sao ḅ được, đành mời đuôi đi.
Đuôi nào biết đến hiểm nguy
Cứ ḅ chẳng thiết nghĩ suy thêm phiền
Đuôi đâu có mắt để nh́n
Lần ṃ ḅ tới qua bên kia đường
Thấy đâu hầm lửa than hồng
Rơi vào bị đốt thảm thương quá trời
Toàn thân đều bị cháy thui
Đầu đuôi chú rắn đi đời nhà ma!
*
Truyện này thí dụ cho ta
Thầy tṛ nên sống chan ḥa tương thân,
Có nhiều đệ tử sai lầm
Chê thầy già cả thiếu phần tinh anh
Cho nên tṛ lại muốn tranh
Giành quyền lănh đạo phô danh với đời
Nghĩ ḿnh tài giỏi hơn người
Nào hay kinh nghiệm ḿnh thời c̣n non
Tính t́nh bồng bột hăy c̣n
Nhiều khi giới luật cũng luôn lơ là,
Tṛ cầm đầu thường xảy ra
Bao nhiêu lầm lạc thấy mà đáng chê
Gánh vào thất bại ê chề
Cùng sa địa ngục năo nề bản thân.
* 55 *
CẠO RÂU VUA
Một ông vua thuở xa xưa
Có chàng hầu cận rất ư trung thành
Vua tin cẩn chàng thật t́nh
Giữ luôn trong chốn triều đ́nh cạnh bên.
Có lần vua ra trận tiền
Mang quân giao chiến liên miên hiểm nghèo
Chàng hầu trung tín đi theo
Khi vua lâm nạn chàng liều tấm thân
Tỏ ra can đảm vô ngần
Cứu vua thoát hiểm b́nh an trở về
Nên vua cảm mến tràn trề
Muốn ban thưởng lớn không hề tiếc chi
Vua bèn hỏi chàng hầu kia:
“Nếu nhà ngươi muốn thưởng ǵ lớn to
Nói ra ta sẽ ban cho.”
Chàng hầu cận chẳng thẹn tḥ khẽ thưa
Chỉ xin được cạo râu vua
Ngoài ra chẳng muốn, chẳng ưa xin nhiều.
Vua nghe thuận ư xuôi chiều:
“Cho ngươi măn nguyện với điều ước mong.”
Mọi người nghe chuyện trên xong
Đều chê chàng đó: “Vô cùng ngu si!
Sao không xin được phân chia
Giang sơn một nửa c̣n ǵ sướng hơn,
Hay xin làm một chức quan
Ngang hàng với chức đại thần trong cung,
Hay xin làm tướng oai phong,
Hay xin vàng bạc tiền nong thật nhiều,
Chắc là vua sẽ thuận theo
Tại sao xin chỉ một điều nhỏ nhen
Cạo râu vua, thật ươn hèn
Thật là ngu ngốc nhất trên trần đời!”
*
Truyện này thí dụ thân người
Nếu sinh ra được nghĩ thời khó sao,
Được nghe Phật Pháp tối cao
Lại càng thấy khó gấp bao nhiều lần,
Chúng ta may mắn bội phần
Được nghe Pháp, lại mang thân con người,
Giữ thêm chút giới luật thôi
Với tâm nhỏ hẹp nghĩ thời là xong
Nghĩ rằng đă đủ vô cùng
Không cần tiến tới và không mong cầu
Niết Bàn diệu pháp thiết đâu
Si mê lầm lạc dấn sâu đời đời
Tử sinh măi măi lăn trôi
Ngẫm ra thật đáng chê cười lắm thay!
* 56 *
CÁI KHÔNG CÓ
Hai người bạn đang đi đường
Chợt đâu thấy có một chàng đẩy xe
Trên xe toàn những vừng mè
Xe sa xuống hố khó bề kéo lên
Chủ xe nhờ hai người liền:
“Giúp tôi kéo chiếc xe trên hố bùn.”
Hai người lên tiếng hỏi luôn:
“Chúng tôi giúp hộ chẳng c̣n khó chi
Nhưng mà bạn sẽ đền ǵ
Trả công lao kéo xe kia lên đường?”
Chủ xe bèn trả lời suông:
“Đền ơn các bạn tôi ‘không có’ ǵ”.
Hai người xúm xít tức th́
Kéo giùm xe khỏi hố kia dễ dàng
Giúp xong đ̣i chủ xe hàng
Trả công cho họ đàng hoàng trước sau:
“Cái ‘không có’ của ông đâu
Mang đền ơn chúng tôi mau lên nào.”
Chủ xe lúng túng biết bao
Đáp: “V́ ‘không có’ làm sao đáp đền.”
Một người bướng bỉnh nói liền:
“Chính ông đă hứa chớ nên nuốt lời
Hăy mang ‘không có’ cho tôi.”
Nói xong đứng đợi, tay thời ch́a ra.
Chủ xe bối rối ngẩn ngơ
Tính sao giải quyết bây giờ cho xuôi.
Bạn kề bên chợt bật cười
Hiểu ra sự thật thốt lời nói ngay:
“Chúng ḿnh hăy rời khỏi đây
Đừng đ̣i hỏi chủ xe này làm chi,
Chủ xe nói ‘không có’ ǵ
Chính là đă tặng tức th́ cho ta
Tặng cái ‘không có’ đó mà
Hai chữ hợp lại chính là ‘giả’ danh.”
*
Phàm phu tục tử thường t́nh
Chấp vào khái niệm “không” thành vấn vương
Sa vào cảnh giới bất thường
Chỗ “vô sở hữu”, con đường mê si
Bạn kia nói “không có” chi
Tức là “vô tướng” c̣n ǵ nữa đâu
Lại thêm “vô nguyện” trước sau
Và thêm “vô tác” ta mau hiểu liền.
* 57 *
BỊ ĐẠP RỤNG RĂNG
Phú ông giàu có trong vùng
Thuê người hầu hạ ở chung quanh ḿnh
Họ cung kính, họ tận t́nh
Luôn ca tụng chủ tâm thành măi thôi.
Phú ông có bệnh lâu đời
Cổ vương đàm răi ông thời khạc ra
Những người hầu quanh ông ta
Mỗi lần thấy vậy thế là tranh nhau
Vội vàng chạy tới cho mau
Đạp lên đàm răi mong sao tỏ rằng
Ḿnh thương quư chủ như vàng,
Một chàng hầu nọ lại thường chậm chân
Bị xô lấn nên mất phần
Đạp đâu đờm răi chủ nhân kịp thời
Trong ḷng buồn bă khôn vơi
Nghĩ thầm: “Nếu đợi đàm rơi ra ngoài
Nằm trên mặt đất xong xuôi
Ta mà chạy đến trễ rồi c̣n chi
Khó mà đạp được đàm kia
Nếu ta đạp được trước th́ hay hơn
Ông sắp nhổ, ta đạp luôn
Mới là kế hoạch tinh khôn hơn người.”
Một hôm cơ hội tới nơi
Chủ vừa đằng hắng miệng thời há to
Đàm chưa nhổ, chỉ mới ho
Chàng khờ vội vă lấn xô mọi người
Chen vào thật lẹ quá trời
Đạp lên mặt chủ. Rụng rời! Đớn đau!
Phú ông răng rớt ra mau
Sứt môi. Méo miệng. Buồn rầu hỏi ngay:
“Tại sao ngươi ác thế này?”
Chàng khờ hầu cận chắp tay phân trần:
“Tôi thương mến chủ vô vàn
Ước mong được đạp lên đàm của ông
Nhưng chờ hoài vẫn uổng công
Bị người chen lấn khó ḷng lắm thay,
Đàm ông sắp nhổ hôm nay
Tôi bèn đạp trước vào ngay miệng mồm
Mong rằng vượt kẻ khác luôn
Mới ḥng thoả nguyện được lần đầu tiên.”
Phú ông nghe giận như điên
Đồng thời nghĩ lại cũng thêm tức cười.
*
Truyện này mục đích khuyên người
Làm chi cũng phải chờ thời tới tay
Không thời cơ cứ làm ngay
Khó thành công nổi, chỉ đầy sầu bi
Mỗi khi muốn làm việc chi
Phải cần quan sát, nghĩ suy đủ điều
Xem thời cơ có thuận chiều
Mới mong đạt được mục tiêu của ḿnh.
* 58 *
CHIA CỦA
Có ông già ở nước kia
Gia đ́nh quư phái rất chi sang giàu
Nhưng ông đau ốm từ lâu
Biết ḿnh bệnh nặng sắp mau ĺa đời
Con trai chỉ có hai người
Ông bèn gọi lại thốt lời trối trăng:
“Sau khi cha đă ĺa trần
Hăy đem tài sản ra phân chia đều
Thật công bằng, hỡi con yêu.”
Ít lâu cha chết, con theo đúng lời
Như trong di chúc cha thôi
Bao nhiêu tài sản chia đôi hai phần.
Nhưng chia đều khó vô ngần
Chia đi chia lại bao lần không xong
Anh em măi chẳng thuận ḷng
Chê nhiều, chê ít mà không chịu ngừng
Thật là khó xử vô cùng
Đành nhờ ông lăo trong vùng tiếp tay.
Lăo ông giúp ư kiến ngay:
“Hăy theo biện pháp sau này của ta
Món nào cũng cắt đôi ra
Mỗi người một nửa thế là đều nhau
Hoàn toàn b́nh đẳng trước sau
Cả hai hoan hỉ c̣n đâu than phiền.”
Anh em nghe đồng ư liền
Cắt đôi mọi thứ luân phiên khắp nhà
Áo quần đem xé đôi ra
Xẻ từ giường chiếu, cưa qua ghế bàn
Bẻ chén bát, cắt chăn màn
Đến như tiền bạc xé làm hai luôn
Thế là chỉ một vài hôm
Bao nhiêu tài sản thấy buồn biết bao
Cắt đôi tan nát, tiêu hao
Trở thành đồ bỏ ai nào c̣n ham.
*
Tu Phật pháp, theo Đạo vàng
Là mong gỡ bỏ buộc ràng cho mau
Mỗi khi thuyết pháp tại đâu
Phải nên vận dụng cho sao hợp thời
Tùy nghi thay đổi từng nơi
Môn thời b́nh đẳng, môn thời lại không
Du di sai biệt là thường
Không nên chấp nhặt mà vương lỗi lầm.
Như bên ngoại đạo nhiều lần
Cho ḿnh là phải chẳng cần đổi thay
Măi theo một pháp lâu nay
Cho rằng như vậy là hay hoàn toàn
Thật là đáng tiếc vô vàn
Pháp lành bỗng chốc suy tàn ích chi.
* 59 *
XEM LÀM B̀NH
Thong dong dạo bước hai người
Cùng đi hội nghị thảnh thơi kể ǵ
Giữa đường thấy thợ sứ kia
Làm b́nh sành khéo rất chi có tài
B́nh sao trông đẹp tuyệt vời
Hai người dừng bước ghé chơi xem liền
Hồi lâu, tuy muốn xem thêm
Một người vội vă không quên lên đường
Đúng giờ tới kịp hội trường
Vào trong hội nghị sẵn sàng tham gia
Rồi sau dự tiệc xa hoa
Nhận thêm tặng phẩm thật là quư thay.
Chàng kia chẳng chịu rời ngay
Đứng yên xem thợ loay hoay làm b́nh
Nhởn nhơ thầm nghĩ riêng ḿnh:
“Thợ xong một cái mới đành ra đi.”
Nhưng ông thợ đồ sứ kia
Làm xong một cái tức th́ tiếp luôn
Làm thêm cái nữa trong khuôn
Và rồi lần lượt không buồn ngưng tay.
Anh chàng cứ đứng xem đây
Đến chiều, rồi tối, hết ngày chưa đi
Thế là hỏng việc c̣n chi
Lỡ luôn hội nghị c̣n ǵ nữa đâu
Bụng thời lại đói như cào
Không c̣n được chút việc nào xong xuôi.
*
Truyện này thí dụ nhiều người
Thời giờ quư báu buông trôi lẹ làng
Chỉ ham công việc buộc ràng
Cho nên chẳng chịu siêng năng tu hành,
Nơi thường tụ hội chúng sanh
Nơi mà Phật thuyết pháp lành cho nghe
Cứ lơ là chẳng chịu đi
Chỉ ham việc chẳng ích chi cho ḿnh
Khó mà thoát khỏi tử sinh
Khó mà chứng ngộ được nhanh Phật thừa,
Đời vô thường vẫn cứ ưa
Con đường giải thoát kể như xa vời
Trầm luân bể khổ măi thôi
Hăy quay đầu lại kịp thời cho mau!
* 60 *
THẤY VÀNG DƯỚI NƯỚC
Một anh chàng đi lang thang
Đến bờ ao thấy có vàng dưới đây
Miếng vàng lấp lánh đẹp thay
Chàng bèn lội xuống ao ngay tức th́
Ṃ trong nước kiếm vàng kia
Ṃ hoài chẳng thấy vàng chi dưới này
Mệt thân người, mỏi chân tay
Chàng lên nghỉ ở bụi cây trên bờ.
Hồi sau mặt nước lặng lờ
Nước ao trong trẻo hiện ra miếng vàng
Chàng nh́n xuống lại thấy ham
Đứng lên bước vội bước vàng xuống ao
Ṃ t́m không thấy vàng đâu
Nước ao vẩn đục, vàng nào có đây
Chàng leo lên lại gốc cây
Ngồi nh́n mặt nước nhẹ lay thèm thuồng.
Cha chàng đang đi trên đường
Chợt nh́n xuống thấy con đương thẫn thờ
Mặt ngơ ngác, vẻ bơ phờ
Cha bèn bước xuống tới bờ hỏi thăm:
“Con đang lo nghĩ ǵ chăng?”
Chàng bèn than thở: “Con đang ṃ t́m
Vàng trong ao nước hiện lên
Hai lần ṃ xuống chẳng nên chuyện ǵ
Chỉ toàn bùn, thật lạ kỳ
Vàng kia bất chợt biến đi mất rồi
Giờ đây con mệt quá trời
Chịu đời không thấu, ră rời chân tay.”
Cha nghe nói thấy lạ thay
Đến bờ ao ngó xuống đây xem liền
Mới hay cái bóng hiện lên
Bóng vàng dưới nước đang in rành rành
Suy ra vàng chắc trên cành
Trên cây gần đó rọi h́nh xuống thôi
Cha bèn nói: “Này con ơi
Leo t́m vàng thử trên nơi cây này.”
Chàng con không hiểu hỏi ngay:
“Vàng thời dưới nước, lên cây làm ǵ?”
Cha chàng giải thích cho nghe
Nói thêm: “Chim chắc tha về trên cây
Nên vàng vướng mắc tại đây.”
Chàng con nghe vậy loay hoay leo trèo
Quả nhiên thấy miếng vàng treo
Bóng in xuống nước trong veo rơ ràng.
*
Phàm phu vô trí đáng thương
Tấm thân “vô ngă” lại thường hiểu ra
Cho rằng quả thực có “ta”
Nào hay cái đó chỉ là giả thôi
Như hoa in bóng gương soi
Như trăng dưới nước nổi trôi hiện h́nh
Cái “ta” tưởng măi là ḿnh
Phàm phu ám muội quả t́nh lầm sai
Trôi lăn trong biển khổ hoài
Nhọc công, mệt xác. Than ôi ích ǵ!
Như chàng ṃ dưới ao kia
Khuấy bùn, quậy nước kiếm chi được vàng.
Tiếp Tục
Trang 1 Trang 2 Trang 3
|