KINH TRUNG A H�M P11

117. KINH NHU NHUYẾN [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.�

Bấy giờ, Thế T�n n�i với c�c Tỳ-kheo:

�Ch�nh Ta ng�y trước ra đi xuất gia học đạo l� ra đi từ chỗ ưu du, từ chỗ thong dong nh�n nh�, từ đời sống cực kỳ �m dịu[2]. Khi Ta c�n ở nh�, phụ vương Duyệt-đầu-đ�n[3] tạo cho Ta đủ thứ cung điện; cung điện để ở v�o m�a Xu�n, cung điện để ở v�o m�a Hạ, cung điện để ở v�o m�a Đ�ng.�

�Bởi Ta th�ch du ngoạn n�n c�ch điện kh�ng xa, người lại tạo kh�ng biết bao nhi�u l� ao sen[4]: ao hoa sen xanh, ao hoa sen hồng, ao hoa sen đỏ, ao hoa sen trắng. Trong c�c ao đ� trồng đủ c�c loại hoa dưới nước: hoa sen xanh, hoa sen hồng, hoa sen đỏ v� hoa sen trắng. Nước lu�n lu�n đầy, hoa lu�n lu�n trổ, m� những người sai dịch chăm s�c kh�ng th�ng suốt được hết.

�Bởi Ta th�ch du ngoạn n�n tr�n bờ ao trồng c�c loại hoa: hoa Tu-ma-na, hoa B�-sư, hoa Chi�m-bặc, hoa Tu-kiền-đề, hoa Ma-đầu-kiền-đề, hoa A-đề-mưu-đa, hoa Ba-la-đầu[5].

�Bởi Ta th�ch du ngoạn n�n người sai bốn người tắm rửa cho Ta. Tắm rửa cho Ta rồi lại xoa hương chi�n-đ�n đỏ v�o khắp th�n Ta. Xoa hương v�o th�n Ta rồi lại kho�c v�o m�nh Ta chiếc �o lụa thật mới. Tr�n, dưới, trong, ngo�i đều mới mẻ. Suốt ng�y đ�m lu�n lu�n cầm lọng[6] che cho Ta, kh�ng để cho Th�i tử đ�m phải nhiễm sương, ng�y bị nắng h�p.

�Như nh� d�n thường được ăn đại mạch th�, cơm gạo tẻ, ch�o đậu, gừng[7], cho đ� l� đồ ăn bậc nhất, nhưng người sai dịch thấp nhất của phụ vương Duyệt-đầu-đ�n của Ta lại cho như vậy l� rất dở, chỉ ăn nếp trắng[8] v� h�o soạn mới cho l� đồ ăn bậc nhất.

�Lại nữa, nếu c� cầm th� nơi đồng ruộng, loại cầm th� ngon nhất như Đề-đế-la-h�a-tra, Kiếp-t�n-x�-la, Hề-mễ-h�, L�-n�-xa, Thi-la-mễ[9]. C�c loại cầm th� nơi đồng ruộng, loại cầm th� ngon nhất như vậy Ta thường được ăn.

�Ta nhớ khi xưa, l�c c�n ở với phụ vương Duyệt-đầu-đ�n, suốt bốn th�ng hạ, mỗi khi l�n tr�n ch�nh điện đều kh�ng c� người nam; chỉ to�n l� kỹ nữ để c�ng vui chơi, kh�ng hề trở xuống.

�Rồi khi Ta muốn đến vi�n qu�n th� liền c� ba mươi danh kỵ thượng thặng được tuyển chọn với những h�ng đại thuẫn đi dẫn đường hộ tống trước sau, kh�ng kể những tiểu tiết kh�c.

�Ta c� như � t�c đ�[10] v� sự �m dịu cực kỳ n�y.

�Ta c�n nhớ khi xưa, l�c Ta thăm ruộng[11], người l�m ruộng nghỉ ngơi tr�n đ�m ruộng, Ta đi đến dưới gốc c�y Di�m-ph� ngồi kiết gi�, ly dục, ly ph�p �c bất thiện, c� gi�c, c� qu�n, hỷ lạc do viễn ly sanh, chứng đắc được Sơ thiền, th�nh tựu v� an trụ. Ta nghĩ rằng: �Ph�m phu ngu si kh�ng đa văn, tự c� sẵn tật bệnh, kh�ng tho�t khỏi tật bệnh, nhưng thấy người tật bệnh th� gh� tởm, khinh bỉ, kh�ng y�u, kh�ng th�ch, m� kh�ng tự qu�n s�t m�nh�.

�Rồi Ta lại nghĩ: �Ta tự c� sẵn tật bệnh, kh�ng tho�t khỏi tật bệnh. Nếu Ta thấy người tật bệnh m� gh� tởm, khinh bỉ, kh�ng y�u, kh�ng th�ch, Ta kh�ng n�n như vậy, v� Ta cũng c� trường hợp n�y�. Qu�n s�t như vậy rồi th� t�m cống cao ph�t khởi do kh�ng c� tật bệnh liền tự ti�u diệt.�

�Ta lại nghĩ rằng: �Ph�m phu ngu si kh�ng đa văn, tự c� sẵn sự gi�, kh�ng tho�t khỏi sự gi�, nhưng thấy người gi� cả th� gh� tởm, khinh bỉ, kh�ng y�u, kh�ng th�ch, m� kh�ng tự qu�n s�t m�nh�.

�Rồi Ta lại nghĩ: �Ta tự c� sẵn sự gi�, kh�ng tho�t khỏi sự gi�. Nếu Ta thấy người gi� cả m� gh� tởm, khinh bỉ, kh�ng y�u, kh�ng th�ch, Ta kh�ng n�n như vậy, v� Ta cũng c� trường hợp n�y�. Qu�n s�t như vậy rồi th� t�m cống cao ph�t khởi do chưa đến tuổi gi� liền tự ti�u diệt.�

�Ph�m phu ngu si kh�ng đa văn, v� chưa bị tật bệnh n�n t�m tự cao, tự phụ, rồi do tham dục m� sanh si �m, kh�ng tu tập phạm hạnh. Ph�m phu ngu si kh�ng đa văn v� c�n trẻ trung n�n tự cao tự phụ, kh�ng tu tập phạm hạnh, rồi tham dục m� sanh si �m. Ph�m phu ngu si kh�ng đa văn v� c�n thọ mạng n�n tự cao tự phụ, ph�ng dật, rồi do tham dục m� sanh si �m, kh�ng tu tập phạm hạnh.�

Khi ấy, Đức Thế T�n liền n�i b�i kệ:

Tuổi gi�, tật bệnh
V� sự tử vong
L� ph�p c� sẵn
Người ngu khinh nhờn
Nếu ta miệt thị
Tưởng m�nh kh�ng vướng
Thật chẳng hợp l�
V� đ� sự thường
Ai h�nh như thế
Biết ph�p ly sanh
Kh�ng bệnh, c�n trẻ
Tưởng thọ ki�u căng
Đoạn trừ ki�u ngạo
V� dục b�nh an
Ai hiểu như vậy
Nơi dục sợ g�!
Được v� hữu tưởng
Tịnh hạnh thanh tu.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________
�

Ch� th�ch

[1]Bản H�n, quyển 29. Tương đương Pāli: A.iii.38 Sukhumāla; A.ii.39 Mada.

[2]T�ng ưu du, thung dung nh�n lạc, cực nhu nhuyến�從優遊從容閑樂極柔軟. Pāli: sukhumālo parasakhumālo accanta sukhumālo, �m dịu, rất �m dịu, v� c�ng �m dịu.

[3]Duyệt-đầu-đ�n�悅頭檀, tức vua Tịnh Phạn, Pāli: Suddhodana.

[4]Hoa tr�華池. Pāli: Pokkharanī.

[5]Hoa Tu-ma-na�修摩那, hoa B�-sư�婆師, hoa Chi�m-bặc�瞻蔔, hoa Tu-kiền-đề�修犍提, hoa Ma-đầu-kiền-đề�摩頭犍提, hoa A-đề-mưu-đa�阿提牟多, hoa Ba-la-đầu�波羅頭. Bản Pāli kh�ng đề cập c�c loại hoa n�y.

[6]T�n c�i�繖蓋, đ�ng ra phải n�i �bạch t�n c�i�, biểu hiện của vương gia. Pāli: setachattā.

[7]H�n: th� quảng [勹/鹿] [麥+廣], mạch phạn�麥飯, đậu canh�豆羹, khương th�i�薑菜. Pāli: kaṇājakaṃ bhojanaṃ� vilaṅgadutiyaṃ, ch�o tấm v� sữa chua.

[8]H�n: canh lương�粳糧.

[9]Đề- đế-la-h�a-tra提帝邏惒吒;�Pāli: tittirapatta (?), một loại chim trĩ, hay chim ch�-c�. Kiếp-t�n-x�-la劫賓闍邏, Pāli: kapinjala (?), chim trĩ. Hề-mễ-h�奚米何,�Pāli: hamsa (?), chim nhạn. L�-n�-xa�犁泥奢, Thi-la-mễ施羅米, kh�ng t�m ra tương đương �m Pāli. Trong bản Pāli kh�ng đề cập c�c loại thực phẩm n�y.

[10]Như � t�c�如意足 (Pāli: iḍhi-pāda), thường dịch l� thần th�ng. Đ�y c� nghĩa l� quyền lực. Đoạn tr�n. kể bốn quyền lực của thiếu ni�n con nh� ph� qu�: gấm v�c lụa l�, cung điện cho c�c m�a, vườn hoa tr�ng lệ, v� thức ăn thượng hạng.

[11]Xem cht.15 kinh 32.

___________________________________________

118. KINH LONG TƯỢNG [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, ở tại Đ�ng vi�n giảng đường Lộc mẫu[2].

Bấy giờ v�o l�c xế trưa, Đức Thế T�n từ chỗ tĩnh tọa đứng dậy, bước ra khỏi tịnh thất v� n�i:

��-đ�-di[3], Ta v� ngươi h�y đi đến Đ�ng h� để tắm[4].�

T�n giả �-đ�-di đ�p:

�K�nh v�ng.�

Khi ấy, Đức Thế T�n c�ng với T�n giả �-đ�-di đi đến Đ�ng h�, cởi bỏ y phục tr�n bờ s�ng rồi xuống nước tắm. Tắm xong, l�n bờ lau m�nh v� mặc y phục v�o.

Bấy giờ vua Ba-tư-nặc c� một con voi ch�a t�n l� Niệm[5], đang lội ngang qua Đ�ng h� với tất cả c�c loại kỹ nhạc được tấu l�n. D�n ch�ng tr�ng thấy n�i rằng:

�Đ�y phải chăng l� rồng trong lo�i rồng, l� Đại long vương hay l� con g� vậy?[6]�

T�n giả �-đ�-di chắp tay hướng về Đức Phật bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, con voi th�n h�nh to lớn cho n�n d�n ch�ng tr�ng thấy n�i rằng: �Đ�y phải chăng l� rồng trong lo�i rồng, l� Đại long vương hay l� con g� vậy?��

Đức Thế T�n n�i:

�Đ�ng vậy, �-đ�-di! Đ�ng vậy, �-đ�-di, con voi c� th�n h�nh to lớn n�n d�n ch�ng tr�ng thấy n�i rằng: �Đ�y phải chăng l� rồng trong lo�i rồng, l� Đại long vương hay l� con g� vậy?�

�N�y �-đ�-di, ngựa, lạc đ�, tr�u, lừa, rắn[7], người, c�y cối... nếu c� th�n h�nh to lớn, n�y �-đ�-di, d�n ch�ng tr�ng thấy cũng n�i rằng: �Đ�y phải chăng l� rồng trong lo�i rồng, l� Đại long vương hay l� con g� vậy?�

��-đ�-di, nếu Trời, Ma, Phạm, Sa-m�n, Phạm ch� (hay bất cứ ai) từ� người cho đến trời ở tr�n đời n�y m� kh�ng l�m hại bằng th�n, miệng, �, Ta n�i vị ấy ch�nh l� rồng[8].�

��-đ�-di, Như Lai ở trong thế gian n�y bao gồm Trời, Ma, Phạm, Sa-m�n, Phạm ch� (hay bất cứ ai) từ người cho đến trời đều kh�ng d�ng th�n, miệng, � để l�m hại, cho n�n Ta được gọi l� rồng.�

Khi ấy, T�n giả �-đ�-di chắp tay hướng về Đức Phật m� bạch:

�Bạch Thế T�n, mong Đức Thế T�n gia tr� cho con th�m uy lực. Mong Đức Thiện Thệ gia tr� cho con th�m uy lực để con được ở trước Phật, bằng b�i tụng li�n hệ đến rồng[9] m� t�n th�n Đức Thế T�n.�

Đức Thế T�n n�i:

�T�y � ngươi muốn.�

Khi ấy T�n giả �-đ�-di ở trước Đức Phật, d�ng b�i tụng li�n hệ đến rồng t�n th�n Đức Thế T�n rằng:

Ch�nh gi�c sanh nh�n gian,
Tự chế ngự, đắc định.
Phạm hạnh bước vững v�ng,
B�nh an, t�m � tĩnh.
Nh�n loại đều xưng t�n;
Vượt ngo�i tất cả ph�p.
Chư Thi�n đều k�nh ngưỡng;
Ch� Ch�n, Bậc V� Trước.
Từ rừng, bỏ rừng đi;
Si�u việt to�n kết sử;
Xả dục, sống v� dục,
V�ng r�ng trong khối đ�.
Mặt trời tr�n hư kh�ng,
Tối thượng giữa lo�i rồng,
Vang lừng danh Ch�nh Gi�c,
Hy-m� điệp mu�n tr�ng.
Tuyệt đối kh�ng n�o hại,
Đại long, thật Đại long;
Chắc thật, đ�y tối thượng,
Rồng thi�ng giữa lo�i rồng!
�n nhuần v� v� hại,
Hai ch�n rồng l� đ�y.
Khổ hạnh v� phạm hạnh,
L� bước đi của rồng.
Rồng thi�ng, tay l� t�n;
Hai đức, xả l� ng�;
Tuệ đầu v� niệm cổ;
Ph�n biệt ph�p, tư duy;
Bụng lớn, chứa mu�n ph�p;
Độc cư: đ�i c�nh tay;
Rồng tu qu�n hơi thở;
Nội tĩnh, t�m tinh chuy�n;
Ch�nh định, đi hay đứng�;
Nằm thiền, ngồi cũng thiền;
Định �, hằng định �;
L� ph�p thường của long.
Thọ thực nh� thanh tịnh;
Nh� bất tịnh kh�ng ăn;
�c bất tịnh, kh�ng thọ,
Quay đi như Sư tử.
Sở đắc những c�ng dường,
Từ t�m n�n nạp thọ.
Long thực, do t�n th�;
Vừa đủ, kh�ng đắm say.
Đoạn trừ mọi kết sử,
Giải tho�t mọi đường d�y.
T�m kh�ng, kh�ng tr�i buộc,
Vạn nẻo bước du h�nh.
Chẳng kh�c lo�i sen trắng,
Nước sanh, nước nu�i lớn;
B�n lầy kh�ng nhiễm trước;
Tuyệt sắc, hương ng�o ngạt.
Cũng vậy, tối thượng gi�c,
Sanh th�nh trong thế gian;
Tịnh diệu, dục kh�ng vương,
Như hoa kh�ng nhiễm nước.
V� như ngọn lửa hừng;
Bớt củi, ngọn tắt dần.
Củi hết rồi lửa tắt;
Như vậy lửa diệt t�n.
Kẻ tr� n�i dụ n�y,
Nghĩa ấy mong thấu triệt;
L� điều long sở tri,
Long tụng, long sở thuyết.
Triệt đoạn d�m dục, s�n,
Trừ si, v� lậu tịnh;
Long xả bỏ hậu th�n,

Đ� l� long diệt tận. Phật thuyết như vậy. T�n giả �-đ�-di sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]Tham chiếu Pāli: A. Vi.43 Nāga; Thag. 689-704.

[2]Đ�ng vi�n Lộc tử mẫu giảng đường�東園鹿子母講堂.�Pāli: Pubbārama�Migāgamātu-pāsāda, giảng đường đượcc x�y dựng bởi b� Visakhā, mẹ của Miga.

[3]�-đ�-di�烏陀夷. Pāli: Udāyi, cũng gọi l� Mahā-udāyi, hay Pandita-udāyi, con của một người B�-la-m�n ở Kapilavatthu.

[4]Đ�ng h�東河. Pāli: Pubbakotthaka. Bản Pāli n�i: Phật gọi ng�i A-nan đi tắm.

[5]Long tượng danh viết Niệm�龍象名曰念. Pāli: Seto nāma nāgo (Seta, bản H�n đọc l� Sati).�

[6]Long trung long, vi đại long vương, vi thị th�y�龍中龍為大龍王為是誰. Pāli: Nāgo vata, bho, nāgo. �Rồng k�a, c�c ng�i, rồng k�a!�

[7]Nguy�n H�n: hung h�nh胸行, đi bằng bụng, Pāli: Uragam, lo�i b� s�t hay con rắn.

[8]Bất dĩ th�n khẩu � hại (...) thị long不 以身口意害是龍. Pāli n�i: Āgum na kāgoti kāyena vācāya manasā, tam ahaṃ nāgo ti brūmi, ai kh�ng l�m �c bằng th�n, miệng, �; Ta n�i người đ� l� nāga.

[9]Long tương ưng tụng龍相應頌.

___________________________________________

119. KINH THUYẾT XỨ [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Đức Thế T�n n�i với c�c Tỳ-kheo:

�Ở đ�y c� ba thuyết xứ[2], chứ kh�ng phải bốn hay năm. Nếu Tỳ-kheo sau khi thấy, nh�n sự thấy đ� n�i m� n�i[3] rằng: �Ta thấy, nghe, hiểu, biết�, Tỳ-kheo n�i m� n�i rằng: �Đ�y l� điều t�i biết�.

�Những g� l� ba? Tỳ-kheo nh�n vấn đề qu� khứ n�i m� n�i[4] như vầy: �Trong thời qu� khứ c�. Tỳ-kheo nh�n vấn đề vị lai n�i m� n�i như vầy: �Trong thời vị lai c�. Tỳ-kheo nh�n vấn đề hiện tại n�i m� n�i như vầy: �Trong thời hiện tại c�.�

�Đ� gọi l� ba thuyết xứ chứ kh�ng phải bốn hay năm. Nếu Tỳ-kheo sau khi thấy, nh�n sự thấy đ� n�i m� n�i rằng: �Ta thấy, nghe, hiểu biết�. Tỳ-kheo n�i m� n�i rằng: �Đ�y l� điều t�i biết�. Do điều được thuyết, kh�o tập được nghĩa, do kh�ng thuyết, kh�ng kh�o tập được nghĩa.

�Hiền Th�nh đệ tử với hai tai nhất t�m nghe ph�p. Vị ấy sau khi với hai tai nhất t�m nghe ph�p, đoạn một ph�p, tu một ph�p, tự th�n chứng đắc[5] một ph�p. Vị ấy sau khi đ� đoạn được một ph�p, tu một ph�p, tự th�n chứng đắc một ph�p rồi, liền được ch�nh định. Hiền Th�nh đệ tử sau khi đ� được ch�nh định, liền đoạn trừ hết tất cả d�m, nộ, si. Như vậy l� Hiền Th�nh đệ tử chứng đắc t�m giải tho�t, giải tho�t rồi liền biết m�nh đ� giải tho�t, biết đ�ng như thật rằng: �Sự sanh của ta đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�.

�Do điều được n�i[6] n�n c� bốn trường hợp để quan s�t người, rằng Hiền giả n�y c� thể c�ng n�i, hoặc kh�ng thể c�ng n�i. Nếu Hiền giả n�y với c�u hỏi x�c quyết m� kh�ng trả lời x�c quyết, với c�u hỏi ph�n biệt m� kh�ng trả lời ph�n biệt, với c�u hỏi phản vấn m� kh�ng trả lời phản vấn, với c�u hỏi xả tr� vấn m� kh�ng trả lời xả tr�[7]. Như vậy, Hiền giả n�y kh�ng thể c�ng n�i, cũng kh�ng thể c�ng thảo luận.�

�Nếu Hiền giả n�y với c�u hỏi x�c quyết m� trả lời x�c quyết, với c�u hỏi ph�n biệt m� trả lời ph�n biệt, với c�u hỏi phản vấn m� trả lời phản vấn, với c�u hỏi xả tr� vấn m� trả lời xả tr�. Như vậy, Hiền giả n�y c� thể c�ng n�i, cũng c� thể c�ng thảo luận.

�Lại nữa, do điều được n�i n�n lại c� bốn trường hợp để quan s�t người, rằng Hiền giả n�y c� thể c�ng n�i, hoặc kh�ng thể c�ng n�i. Nếu Hiền giả n�y kh�ng an trụ tr�n xứ phi xứ, kh�ng an trụ tr�n sở tri, kh�ng an trụ tr�n thuyết dụ, kh�ng an trụ tr�n đạo t�ch[8]; như vậy th� Hiền giả n�y kh�ng thể c�ng n�i, cũng kh�ng thể c�ng thảo luận.�

�Nếu Hiền giả n�y an trụ tr�n xứ phi xứ, an trụ tr�n sở tri, an trụ tr�n thuyết dụ, an trụ tr�n đạo t�ch; như vậy th� Hiền giả n�y c� thể c�ng n�i, cũng c� thể c�ng thảo luận.

�Do điều được n�i, với lời n�i trầm tĩnh[9], xả bỏ sở kiến của m�nh, xả bỏ � kết o�n, xả bỏ tham dục, xả bỏ s�n nhuế, xả bỏ si �m, xả bỏ ki�u mạn, xả bỏ bất ngữ[10], xả bỏ tật đố, kh�ng h�o thắng, kh�ng �p người, kh�ng chấp chặt khuyết điểm, n�i nghĩa n�i ph�p[11]. Sau khi n�i nghĩa n�i ph�p, khuy�n dạy, rồi lại khuy�n dạy cho bỏ[12], tự m�nh hoan hỷ, khiến người kia c�ng hoan hỷ. Thuyết nghĩa như vậy, thuyết sự như vậy, l� Th�nh thuyết nghĩa, l� Th�nh thuyết sự[13]; nghĩa l� đ� cứu c�nh tận diệt hết lậu.�

Rồi th�, Đức Thế T�n n�i b�i tụng rằng:

Luận tranh v� luận nghị,
� tạp, l�ng cống cao;
Nghịch Th�nh, ch� Th�nh đức,
Mong cầu khuyết điểm nhau,
Khai th�c lỗi bất cẩn,
Khăng khăng khuất phục người,
Đối địch đều h�o thắng;
Th�nh kh�ng n�i như vậy.
Nếu mong th�nh luận nghị,
Người tr� biết t�y thời,
C� ph�p v� c� nghĩa,
Chư Th�nh luận như vậy.
Người tr� n�i như vậy,
Kh�ng c�i, kh�ng cống cao,
� kh�ng biết nh�m đủ,
Kh�ng kết, kh�ng o�n th�;
T�y thuận, kh�ng đi�n đảo;
Mỗi lời hợp ch�nh tri.
Kh�o n�i th� c� thể
Trọn kh�ng lời xấu xa;
Kh�ng luận v� luận tranh,
Kh�ng t�y người th�ch đố;
Biết xứ v� thuyết xứ,
L� điều được luận b�n.
Đ�y l� lời Th�nh nh�n;
Người tr�, hai mục đ�ch[14],
Cho đời n�y b�nh an,
Cho đời sau kho�i lạc.
N�n biết người th�ng đạt,
Thuyết phi đảo, phi thường[15].

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]Tương đương Pāli: A.iii.67 Kathāvatthu. Kinh số 86 ở tr�n c�ng t�n với kinh n�y.

[2]Thuyết xứ�說處. Pāli: tīni kathāvatthūni, �ba luận sự�. Tam ng�n y�三言依, xem Tập dị 3 (Đại 26, tr. 378 c - 78 a).

[3]Thuyết nhi thuyết�說而說.Pāli: Katham katheyya, c� thể n�i về vấn đề.

[4]Nh�n qu� khứ thuyết nhi thuyết因過去說而說. Pāli: atītam vā addhānam ārabbha katham katheyya, c� thể n�i về vấn đề li�n hệ thời qu� khứ.

[5]H�n: t�c chứng作證.

[6]Nh�n sở thuyết�因所說. Pāli: Kathāsampayogena, bằng sự li�n hệ với ng�n thuyết.�

[7]Nhất hướng luận�一向論 (ekaṃsavyākaranīyam), ph�n biệt luận�分別論
(vibhajjhavyākaranīyam), cật luận�詰論(paṭipucchāvyākarannīyam), chỉ luận�止論 (thapanīyam), Bốn trường hợp đặt c�u hỏi v� phải trả lời, bốn k� vấn (Tập dị 8, Đại 26 tr. 401a-11a): Nhất hướng k� vấn, ph�n biệt k� vấn, phản cật k� vấn, xả tr� k� vấn.

[8]Xứ phi xứ處非處 (Pāli: thānāthāna), (kh�ng được x�c định l�) hợp l� hay kh�ng hợp l�; sở tri所知 (Pāli: parikappa) (c� hay kh�ng c�) chủ đ�ch; thuyết dụ說喻 (Pāli: a��ātavāda) ng�n ngữ được chấp thuận (của bậc tr�); đạo t�ch (Pāli:paṭipadā), thực tiễn (được x�c định bằng thực tiễn h�nh động).

[9]Chỉ tức khẩu h�nh止息口行.

[10] H�n: bất ngữ不語, kh�ng r� nghĩa. C� lẽ Pāli: dubbhāsitaṃ, lời n�i kh� nghe, �c ngữ.

[11]H�n: nghĩa thuyết ph�p thuyết義說法說. Pāli: atthavādī dhammavādī, lời n�i hữu �ch, lời n�i đ�ng ph�p.

[12]H�n: gi�o phục gi�o chỉ教復教止.C� lẽ Pāli: sataṃ ve hoti mantanā, được lưu � v� thật sự được khuyến c�o.

[13]Pāli: evaṃ kho ariyā mantenti, esā ariyāna mantanā, �C�c Th�nh đ�m luận như vậy; đ� l� những điều được c�c Th�nh đ�m luận�.

[14]H�n: c�u đắc nghĩa俱得義, được lợi (nghĩa) cả hai đường.

[15]Pāli: etad a��āya medhāvī na samusseyya, sau khi nhận thức được điều đ�, bậc tr� kh�ng n�i lời khoa đại.

___________________________________________

120. KINH THUYẾT V� THƯỜNG [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Đức Thế T�n n�i với c�c Tỳ-kheo:

�Sắc l� v� thường, v� thường n�n khổ, khổ n�n phi ng�[2]. Thọ[3] cũng v� thường, v� thường n�n khổ, khổ n�n phi ng�. Tưởng cũng l� v� thường, v� thường n�n khổ, khổ n�n phi ng�. H�nh cũng l� v� thường, v� thường n�n khổ, khổ n�n phi ng�. Thức cũng l� v� thường, v� thường n�n khổ, khổ n�n phi ng�.

�Như vậy l� sắc v� thường; thọ, tưởng, h�nh, thức v� thường, v� thường n�n khổ, khổ n�n phi ng�. Đa văn Th�nh đệ tử h�y n�n qu�n s�t như vậy, h�y tu tập bảy đạo phẩm[4], v� ngại, ch�nh tư, ch�nh niệm[5]. Vị ấy đ� biết như vậy, thấy như vậy rồi th� t�m giải tho�t dục lậu, t�m giải tho�t hữu lậu, v� minh lậu. Giải tho�t rồi liền biết m�nh đ� giải tho�t; biết đ�ng như thật rằng: �Sự sanh của ta đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. Nếu c� ch�ng sanh v� ch�n tr� xứ của ch�ng sanh[6], cho đến c�i đệ nhất hữu với h�nh c�n t�n dư, tức c�i hữu tưởng v� tưởng xứ[7], ở trong khoang trung gian đ�, l� bậc đệ nhất, l� tối đại, l� tối thắng, l� tối thượng, l� tối t�n, l� tối diệu; đ� ch�nh l� vị A-la-h�n ở trong đời. V� sao vậy? V� tr�n đời n�y, A-la-h�n đ� được an ổn kho�i lạc.�

Khi ấy, Đức Thế T�n n�i b�i tụng rằng:

V� trước[8], đệ nhất lạc;
Đoạn dục, �i đ� trừ,
Vĩnh viễn l�a ng� mạn,
Bứt tung m�n lưới si[9].
Người kh�ng bị lay chuyển,
T�m chẳng bợn mảy trần,
Thế gian kh�ng đắm nhiễm,
V� lậu, phạm hạnh th�nh,
Thấu triệt năm ấm th�n,
Cảnh giới bảy thiện ph�p[10],
Chốn đại h�ng du h�nh,
L�a xa mọi khủng bố,
Th�nh tựu b�u thất gi�c[11],
Học đủ ba m�n học,
Thượng bằng hữu t�n xưng[12];
Ch�n ch�nh con của Phật;
Th�nh tựu mười chi đạo[13].
Đại long định ki�n cố,
Đấng bậc nhất trong đời;
Vị n�y kh�ng hữu �i;
Vạn cảnh kh�ng lay chuyển;
Giải tho�t hữu tương lai;
Đoạn sanh, l�o, bệnh, tử;
Lậu diệt, việc l�m xong;
Ph�t khởi v� học tr�[14];
Tận c�ng tối hậu th�n[15];
Tối thắng thanh tịnh hạnh;
T�m kh�ng do bởi người[16];
Đối c�c phương tr�n dưới,
Vị ấy kh�ng hỷ lạc;
Thường rống tiếng sư tử,
V� thượng gi�c tr�n đời.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]Tương đương Pāli S.xxii.76 Arahanta-sutta.

[2]H�n: phi thần非神, chỉ thần ng�, tự ng�, hay linh hồn. Xem cht.5 dưới.

[3]H�n: gi�c覺. Pāli: vedāna.

[4]Bản Nguy�n-Minh: ba mươi bảy đạo phẩm. Bản Pāli, kh�ng c� chi tiết n�y.

[5]Pāli: yad anattā taṃ n�etam mama, n�eso aham asmi na m�eso attā, ti evam etaṃ yathābhūtaṃ sammappa��āya daṭṭhabbaṃ,� c�i g� l� v� ng�, cần phải được nhận thức một c�ch như thực bằng ch�nh tr� rằng: c�i n�y kh�ng phải của ta; ta kh�ng phải l� c�i n�y; c�i n�y kh�ng phải l� tự ng� của ta�.

[6]H�n: hữu t�nh cư, chỗ ch�ng sanh cư ngụ. Pāli: sattāvasā.

[7]H�n: hữu tưởng v� tưởng xứ h�nh dư đệ nhất hữu有 想無想處行餘第一有, chỉ Hữu đỉnh thi�n, c�i cao nhất trong tam hữu, tức c�i Phi tưởng phi phi tưởng xứ, tầng thứ tư của v� sắc định. Pāli: yāvatā sattāvasā, yāvatā bhaggaṃ, cho đến c�c cảnh vức của hữu t�nh, cho đến ch�p đỉnh của (ba) Hữu.

[8]V� trước�無著, dịch nghĩa từ A-la-h�n. Pāli: sukhino vata arahanta, A-la-h�n thật sự an lạc.

[9]V� minh v�ng�無明網, Pāli: mohajāla.

[10]Cảnh giới thất thiện ph�p�境界七善法. Pāli: sattasadhammagocarā, sở h�nh l� bảy diệu (ch�nh) ph�p. Xem Tập dị 17 (Đại 26, tr.437a), �bảy diệu ph�p: t�n, t�m,qu�, tinh tấn, niệm, định, tuệ.�

[11]Thất bảo gi�c�七覺寶. Pāli: Sattaratanā, ở đ�y chỉ bảy gi�c chi: trạch ph�p, tinh tấn, hỷ, khinh an, niệm, định, xả.

[12]Thượng bằng hữu�上朋友. Pāli: kh�ng r�.

[13]Thập chi đạo�十支道, tức mười v� học chi; Tập dị 20 (Đại 26, tr.452c): 1. V� học ch�nh kiến; ...; 8. V� học ch�nh định; 9. V� học ch�nh giải tho�t; 10. V� học ch�nh tr�. Pāli: dasahaṅga.

[14]V� học tr�. Pāli: asekha�āṇā.

[15]�Tối hậu th�n. Pāli: antimoyaṃ samussayo.

[16]Bất do tha不由他, tự tri, tự chứng ngộ, kh�ng do kẻ kh�c. Pāli: aparapaccāya, kh�ng nương theo người kh�c.

___________________________________________

121. KINH THỈNH THỈNH [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại th�nh Vương x�, trong rừng Tr�c, vườn Ca-lan-đa[2] c�ng với ch�ng Tỳ-kheo gồm năm trăm vị an cư m�a mưa.

Bấy giờ v�o ng�y mười lăm trong th�ng[3], l� ng�y Đức Thế T�n n�i T�ng giải tho�t[4] v�o giờ Tự tứ[5]. Ng�i đến trước ch�ng Tỳ-kheo trải tọa cụ ngồi xuống rồi n�i với c�c Tỳ-kheo:

�Ta[6] l� Phạm Ch�, đ� chứng đắc tịch diệt, th�nh V� Thượng Y Vương, thọ th�n n�y của Ta l� th�n tối hậu. Ta l� Phạm Ch�, sau khi đ� chứng đắc tịch diệt, th�nh V� Thượng Y Vương, thọ th�n n�y của Ta l� th�n tối hậu, th� c�c ngươi l� con ch�n ch�nh của Ta, thọ sanh từ miệng, h�a sanh từ ph�p. C�c ngươi l� con ch�n ch�nh của Ta, thọ sanh từ miệng, h�a sanh từ ph�p, th� c�c ngươi h�y dạy dỗ lẫn nhau, răn dạy lẫn nhau.�

Bấy giờ T�n giả X�-l� Tử cũng đang hiện diện trong ch�ng. Khi ấy, T�n giả X�-l� Tử liền từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch vai, sửa y, chắp tay hướng về Thế T�n, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, như Thế T�n vừa n�i: �Ta l� Phạm Ch� đ� chứng đắc tịch diệt, th�nh V� Thượng Y Vương, thọ th�n n�y của Ta l� th�n tối hậu. Ta l� Phạm Ch�, sau khi đ� chứng đắc tịch diệt, th�nh V� Thượng Y Vương, thọ th�n n�y của Ta l� th�n tối hậu, th� c�c ngươi l� con ch�n ch�nh của Ta, thọ sanh từ miệng, h�a sanh từ ph�p. C�c ngươi l� con ch�n ch�nh của Ta, thọ sanh từ miệng, h�a sanh từ ph�p, th� c�c ngươi h�y dạy dỗ lẫn nhau, răn dạy lẫn nhau�. Bạch Thế T�n, đối với những ai chưa điều ngự, Thế T�n khiến cho điều ngự; những ai chưa tịch tĩnh, khiến cho tịch tĩnh[7]; những ai chưa độ tho�t, khiến cho độ tho�t; những ai chưa giải tho�t khiến cho giải tho�t; những ai chưa tịch diệt, khiến cho tịch diệt, chưa đắc đạo khiến cho đắc đạo, chưa thi thiết phạm hạnh khiến cho thi thiết phạm hạnh. Thế T�n l� Bậc Tri Đạo, Gi�c Đạo, Thức Đạo, Thuyết Đạo[8]. Đệ tử của Thế T�n sau đ� được đắc ph�p, l�nh thọ khuyến gi�o, l�nh thọ khiển tr�ch. Sau khi l�nh thọ khuyến gi�o, l�nh thọ khiển tr�ch sẽ v�ng theo lời dạy của Thế T�n m� nhất hướng tu h�nh, được tự tại như �, kh�o biết Ch�nh ph�p. Bạch Thế T�n, Thế T�n kh�ng phiền g� con đối với th�n, khẩu, � h�nh chăng?��

Khi ấy, Thế T�n n�i:

�N�y X�-l� Tử, Ta kh�ng phiền g� đối với th�n, khẩu, � h�nh của thầy cả. V� sao vậy? N�y X�-l� Tử, thầy l� bậc th�ng tuệ, đại tuệ, tốc tuệ, tiệp tuệ, lợi tuệ, quảng tuệ, th�n tuệ, xuất yếu tuệ, minh đạt tuệ[9]. N�y X�-l� Tử, thầy đ� th�nh tựu thật tuệ. N�y X�-l� Tử, v� như vua Chuyển lu�n vương c� vị th�i tử kh�ng tr�i phạm lời khuy�n dạy, tất b�i l�nh sự truyền thừa của phụ vương v� sau n�y cũng c� thể truyền thừa lại. Cũng vậy, n�y X�-l� Tử, Ta chuyển vận ph�p lu�n, thầy cũng c� thể chuyển vận ph�p lu�n. N�y X�-l� Tử, v� vậy n�n Ta kh�ng phiền g� về th�n, khẩu, � h�nh của thầy.�

T�n giả X�-l� Tử chắp tay hướng về Thế T�n, thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, Thế T�n kh�ng phiền g� về th�n, khẩu, � h�nh của con; nhưng bạch Thế T�n, Thế T�n c� phiền g� về th�n, khẩu, � h�nh của năm trăm thầy Tỳ-kheo chăng?�

Đức Thế T�n n�i:

�N�y X�-l� Tử, Ta cũng kh�ng phiền g� về th�n, khẩu, � h�nh của năm trăm Tỳ-kheo n�y. V� sao vậy? N�y X�-l� Tử, năm trăm Tỳ-kheo n�y đều đ� chứng đắc v� trước, dứt trừ c�c lậu, phạm hạnh đ� vững, điều cần l�m đ� l�m xong, đ� đặt g�nh nặng xuống, hữu kết đ� tận v� đ� đạt được thiện nghĩa, ch�nh tr�, ch�nh giải tho�t; chỉ trừ một Tỳ-kheo[10] m� trước kia Ta đ� thọ k� cho rằng: ngay trong đời n�y sẽ chứng đắc cứu c�nh tr�, biết một c�ch như thật rằng: �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, điều cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. N�y X�-l� Tử, v� vậy n�n Ta kh�ng phiền g� về th�n, khẩu, � h�nh của năm trăm Tỳ-kheo n�y.�

T�n giả X�-l� Tử ba lần lặp lại chắp tay hướng về Đức Thế T�n thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, Thế T�n kh�ng phiền g� về th�n, khẩu, � h�nh của con v� cũng kh�ng phiền g� về th�n, khẩu, � h�nh của năm trăm Tỳ-kheo n�y. Như vậy, bạch Thế T�n, trong số năm trăm Tỳ-kheo n�y, c� bao nhi�u thầy đ� chứng đắc ba minh đạt[11]? Bao nhi�u thầy đ� chứng đắc c�u giải tho�t[12]? Bao nhi�u thầy đ� chứng đắc tuệ giải tho�t[13]?��

Thế T�n n�i:�

�N�y X�-l� Tử, trong số năm trăm Tỳ-kheo n�y, ch�n mươi Tỳ-kheo đ� chứng đắc ba minh đạt; ch�n mươi Tỳ-kheo đ� chứng đắc c�u giải tho�t; c�n c�c Tỳ-kheo kia đều chứng đắc tuệ giải tho�t. N�y X�-l� Tử, trong ch�ng n�y kh�ng c� nh�nh, kh�ng c� c�nh l�, cũng kh�ng c� đốt, m� chỉ c� l�i chắc thật, thanh tịnh, đều đ� ch�n ch�nh trụ vị.�

Bấy giờ, T�n giả B�ng-kỳ-x�[14] cũng hiện c� ở trong ch�ng. Khi ấy T�n giả B�ng-kỳ-x� liền từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch vai �o, chắp tay hướng về Thế T�n thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, mong Đức Thế T�n gia tr� cho con th�m uy lực. Mong Đức Thiện Thệ gia tr� cho con th�m uy lực để con được ở trước Phật v� ch�ng Tỳ-kheo, bằng sự tương ưng như nghĩa[15] m� l�m b�i tụng t�n th�n.

Đức Thế T�n n�i:

�B�ng-kỳ-x�, ngươi cứ t�y �.�

Khi ấy, T�n giả B�ng-kỳ-x� ở trước Đức Phật v� ch�ng Tỳ-kheo, bằng sự tương ưng như nghĩa m� t�n tụng như vầy:

H�m nay ng�y Rằm tự tứ,
Hội tọa Tăng ch�ng năm trăm;
Đoạn tận buộc r�ng kiết sử,
Ti�n nh�n v� ngại v� sanh.
Thanh tịnh ngời quang minh,
Giải tho�t tất cả hữu;
Dứt sanh, l�o, bệnh, tử;
Lậu diệt, việc l�m xong.
Diệt hối v� nghi kết,
Mạn, hữu lậu đ� trừ,
Nhổ tuyệt gai �i kết,
Th�nh V� thượng Y sư.
D�ng m�nh như sư tử,
Khủng bố đ� dứt trừ,
Đ� vượt sự sanh tử,
Diệt lậu tận, v� dư.
V� như Chuyển lu�n vương,
Quần thần v�y xung quanh,
Thống l�nh to�n c�i đất,
Suốt đại dương v� c�ng.
Đấng Đại H�ng tối thắng,
Bậc Thượng Chủ, Thượng T�n;
Đệ tử hằng cung k�nh,
Tam minh, ngo�i tử sanh.
Tất cả l� con Phật;
C�nh, l� đ� loại bỏ;
Chuyển ph�p lu�n v� thượng;
K�nh lạy Đấng Tối T�n.

Đức Phật thuyết như vậy, c�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật dạy xong, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]Phụ ch� trong bản H�n: �chữ�請 sau đọc l� tỉnh�. Tương đương Pāli: S. vii.7 Pavāraṇa (tự tứ). Tham chiếu, No.99 (1212) Tạp A-h�m 45, kinh số 45 (Đại 2, tr.330); No.100 (228) Biệt dịch Tạp 12 (Đại 2, tr. 457a); No.61. Phật Thuyết Thọ T�n Tuế Kinh, Tr�c Ph�p Hộ dịch (Đại 1, tr.858; No.62 Phật Thuyế�t T�n Tuế Kinh, Tr�c Đ�m-v�-lan dịch; No.63. Phật Thuyết Giải Hạ Kinh, Tống Ph�p Hiền dịch.

[2]No.61, 62 v� Pāli: X�-vệ, Đ�ng vi�n, Lộc tử mẫu giảng đường (Sāvatthi, Pubbārama, Migāramātupāsāda).

[3]No.61, ng�y rằm th�ng bảy.

[4]T�ng giải tho�t�從解脫, tức Biệt giải tho�t. Pāli: Pāṭimokkha.�

[5]Tương thỉnh thỉnh thời�相請請時, �trong khi hỏi lẫn nhau�, được dịch nghĩa như vậy, v� trong lễ Tự tứ, c�c Tỳ-kheo chỉ điểm lẫn nhau những điều luật. Pāli: Pavāraṇā. C�c bản dịch kh�c l� �thọ tuế�, tức sau ba th�ng an cư, Tỳ-kheo được t�nh một tuổi hạ.

[6]Trong bản Pāli v� c�c bản H�n kia đều c� ghi lời tự tứ của Đức Thế T�n như vầy: �N�y c�c Tỳ-kheo, b�y giờ Ta tự tứ (tức y�u cầu chỉ điểm, hoặc n�i l� �thọ tuế�), c�c thầy c� khiển tr�ch g� Ta đối với th�n, khẩu chăng?�. (Handa dāni, bhikkhave, pavāremi. Ka ca ma kinci garahatha kāyikam vā vācasikam vā).

[7]H�n: tức�息, v� chỉ tức�止息.

[8]Tri Đạo, Gi�c Đạo, Thức Đạo, Thuyết Đạo知道覺道識道說道. No.63: Như Lai đ� nhận thức to�n diện về Ch�nh đạo, tuy�n thuyết ho�n hảo về Ch�nh đạo, khai thị Ch�nh đạo.

[9]Th�ng tuệ�聰慧 (Pāli: paiḍṇta), đại tuệ�大慧 (Pāli: mahāpa��ā), tốc tuệ�速慧 (Pāli: hāsapa��a), tiệp tuệ�捷慧 (Pāli: javapa��a), lợi tuệ�利慧 (Pāli: tikkhapa��a), quảng tuệ�廣慧 (Pāli: putthu pa��a), th�m tuệ�深慧 (Pāli: kh�ng đề cập), xuất yếu tuệ�出要慧 (Pāli: kh�ng đề cập), minh đạt tuệ�明達慧 (Pāli: nibbedhikā).

[10]Chỉ T�n giả A-nan, bấy giờ chưa chứng đắc lậu tận.

[11]Tam minh đạt�三明達, tức tam minh.

[12]C�u giải tho�t, hay C�u phần giải tho�t, Pāli: ubhatobhāgavimutta, vị A-la-h�n c� Tuệ giải tho�t đồng thời c� Diệt tận định. Về C�u giải tho�t, Tuệ giải tho�t, xem kinh số 127 v� 195.

[13]Tuệ giải tho�t, xem cht. tr�n.

[14]B�ng-kỳ-x�傍耆舍, Vangīsa, thuộc một gia đ�nh B�-la-m�n rất th�ng suốt c�c tập Vệ-đ�, do qu�n bất tịnh m� đắc quả A-la-h�n.

[15]H�n: tương ưng như nghĩa相應如義. Pāli: sāruppāhi gāthāhi abhitthavi, t�n th�n bằng những b�i kệ th�ch ứng.

___________________________________________

122. KINH CHI�M-BA [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Phật du h�a tại Chi�m-ba, ở b�n hồ Hằng-gi�[2].

Bấy giờ l� ng�y mười lăm trong th�ng, l� ng�y Thế T�n thuyết T�ng giải tho�t, trải tọa ngồi trước ch�ng Tỳ-kheo. Khi Đức Thế T�n ngồi xong, liền nhập định v� bằng tha t�m tr� Ng�i quan s�t t�m đại ch�ng. Khi quan s�t t�m đại ch�ng rồi, cho đến l�c hết buổi đầu h�m, Ng�i vẫn ngồi im lặng.

Bấy giờ c� một Tỳ-kheo từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch vai, sửa y chắp tay hướng về Đức Phật thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, đ� hết buổi đầu h�m, Phật v� ch�ng Tỳ-kheo tập trung ngồi đ�y đ� l�u, mong Đức Thế T�n n�i thuyết T�ng giải tho�t.�

Bấy giờ, Đức Thế T�n im lặng kh�ng trả lời.

Thế rồi, cho đến phần giữa đ�m, Đức Thế T�n vẫn ngồi im lặng. Tỳ-kheo kia lại lần nữa, từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch vai sửa y, chắp tay hướng về Đức Phật v� thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, buổi đầu h�m đ� qua, phần giữa đ�m cũng sắp hết; Phật v� ch�ng Tỳ-kheo tập trung ngồi đ�y đ� l�u, mong Đức Thế T�n n�i thuyết T�ng giải tho�t.�

Đức Thế T�n lại một lần nữa kh�ng trả lời.

Thế rồi, cho đến phần cuối đ�m, Đức Thế T�n vẫn ngồi im lặng. Tỳ-kheo kia lại lần thứ ba từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch vai sửa y, chắp tay hướng về Đức Thế T�n m� thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, buổi đầu h�m đ� qua, phần giữa đ�m cũng chấm dứt, rồi buổi cuối đ�m cũng sắp hết, trời gần về s�ng, kh�ng bao l�u nữa, mặt trời sẽ mọc; Phật v� ch�ng Tỳ-kheo tập trung ngồi đ�y đ� qu� l�u, mong Đức Thế T�n n�i thuyết T�ng giải tho�t.�

Bấy giờ Đức Thế T�n bảo vị Tỳ-kheo kia:

�Trong ch�ng n�y c� một thầy Tỳ-kheo l�m đ� việc bất tịnh.�

L�c đ� T�n giả Đại Mục-kiền-li�n cũng đang ở trong ch�ng. Rồi T�n giả Đại Mục-kiền-li�n liền suy nghĩ thế n�y: �V� Tỳ-kheo n�o m� Đức Thế T�n n�i trong ch�ng n�y c� một thầy Tỳ-kheo đ� l�m việc bất tịnh? Ta n�n nhập định c� h�nh thức như thế, nh�n trong định c� h�nh thức như thế�, bằng tha t�m tr� m� quan s�t t�m niệm đại ch�ng.��

T�n giả Đại Mục-kiền-li�n nhập định c� h�nh thức như thế, nh�n trong định c� h�nh thức như thế, bằng tha t�m tr� m� quan s�t t�m niệm đại ch�ng.

T�n giả Đại Mục-kiền-li�n liền biết vị Tỳ-kheo m� v� vị ấy Đức Thế T�n n�i trong ch�ng n�y c� một thầy Tỳ-kheo đ� l�m việc bất tịnh.

Rồi th�, T�n giả Đại Mục-kiền-li�n xuất định, đi đến trước vị Tỳ-kheo ấy, nắm tay k�o đi, mở cửa l�i ra b�n ngo�i m� n�i:

�N�y người ngu si, h�y đi xa đi, đừng sống ở đ�y, kh�ng được trở lại hội họp với đại ch�ng Tỳ-kheo, từ nay trở đi �ng kh�ng phải l� Tỳ-kheo nữa.�

Ng�i đ�ng cửa, g�i chốt then lại, rồi trở về chỗ Đức Phật, c�i đầu s�t lạy ch�n Phật, rồi ngồi sang một b�n m� thưa:

�Vị Tỳ-kheo m� v� vị ấy Đức Thế T�n n�i trong ch�ng n�y c� một Tỳ-kheo đ� l�m việc bất tịnh; con đ� đuổi vị ấy đi rồi. Bạch Thế T�n, buổi đầu h�m đ� qua, phần giữa đ�m cũng chấm dứt, rồi buổi cuối đ�m cũng sắp hết, trời gần về s�ng, kh�ng bao l�u nữa, mặt trời sẽ mọc; Phật v� ch�ng Tỳ-kheo tập trung ngồi đ�y đ� qu� l�u, mong Đức Thế T�n n�i thuyết T�ng giải tho�t.��

Đức Thế T�n n�i:

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, kẻ ngu si sẽ mắc đại tội nếu g�y phiền nhiễu cho Đức Thế T�n v� ch�ng Tỳ-kheo. N�y Đại Đại Mục-kiền-li�n, nếu Đức Như Lai ở giữa ch�ng bất tịnh m� thuyết T�ng giải tho�t th� đầu người kia sẽ vỡ th�nh bảy m�nh. Do đ�, n�y Đại Mục-kiền-li�n, từ nay về sau c�c thầy h�y thuyết T�ng giải tho�t, Đức Như Lai kh�ng thuyết T�ng giải tho�t nữa. V� sao như thế?[3]

�V� như vầy, n�y Đại Mục-kiền-li�n, hoặc c� người ngu si khi v�o l�c ra đều với ch�nh tri[4]; khi co l�c duỗi, khi c�i l�c ngẩng đều kh�o ph�n biệt qu�n s�t; nghi dung chững chạc, kho�c tăng-gi�-l� ngay ngắn; cầm y, b�t chỉnh tề[5]; đi, đứng, ngồi, nằm, ngủ, thức, n�i năng, im lặng đều biết r� r�ng, tợ như bậc Phạm hạnh ch�n ch�nh, nhưng h�nh động của bậc Phạm hạnh ch�n ch�nh th� kẻ ấy kh�ng biết được.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, nếu c�c bậc Phạm hạnh biết được kẻ ấy, sẽ nghĩ rằng: �Đ�y l� sự � uế đối với Sa-m�n, l� sự � nhục đối với Sa-m�n, l� sự đ�ng gh�t đối với Sa-m�n, l� gai nhọn đối với Sa-m�n�. Sau khi biết rồi liền c�ng nhau tẫn xuất người ấy[6]. V� sao vậy? V� kh�ng muốn c�c bậc Phạm hạnh phải bị nhiễm �.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, v� như trong ruộng l�a d�, hoặc ruộng l�a tẻ đang tươi tốt của Cư sĩ kia c� sanh loại cỏ t�n l� cỏ uế mạch[7]. Cỏ n�y c� rễ, th�n, đốt, l� v� hoa thảy đều giống hệt như c�y l�a tẻ. Nhưng sau khi� kết hạt th�� người Cư sĩ kia thấy được, liền suy nghĩ rằng: �Đ�y l� sự � nhục đối với l�a tẻ, l� gai nhọn đ�ng gh�t đối với l�a tẻ�. Sau khi biết rồi, Cư sĩ kia liền nhổ quăng đi hết. V� sao vậy? V� kh�ng muốn giống l�a tẻ đ�ch thật phải bị � nhiễm.

�Cũng vậy, n�y Đại Mục-kiền-li�n, hoặc c� người ngu si khi v�o l�c ra đều với ch�nh tri; khi co l�c duỗi, khi c�i l�c ngẩng đều kh�o ph�n biệt qu�n s�t; nghi dung chững chạc, kho�c tăng-gi�-l� ngay ngắn, cầm y, b�t chỉnh tề; đi, đứng, ngồi, nằm, ngủ, thức, n�i năng, im lặng đều biết r� r�ng, tợ như bậc Phạm hạnh ch�n ch�nh, nhưng h�nh động của bậc Phạm hạnh ch�n ch�nh th� kẻ ấy kh�ng biết được.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, nếu c�c bậc Phạm hạnh biết được kẻ ấy, sẽ nghĩ rằng: �Đ�y l� sự � uế đối với Sa-m�n, l� sự � nhục đối với Sa-m�n, l� sự đ�ng gh�t đối với Sa-m�n, l� gai nhọn đối với Sa-m�n�. Sau khi biết rồi liền c�ng nhau tẫn xuất người ấy. V� sao vậy? V� kh�ng muốn c�c bậc Phạm hạnh phải bị nhiễm �.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, v� như đến m�a thu, người Cư sĩ kia đem gi� l�a. Từ tr�n cao, l�a được đổ từ từ xuống. Nếu l� hạt l�a chắc th� nằm lại, c�n l�a l�p hay trấu th� sẽ theo gi� bay đi. Sau đ� người Cư sĩ kia liền cầm chỗi qu�t dọn sạch sẽ. V� sao vậy? V� kh�ng muốn hạt l�a d� chắc thật phải bị � tạp.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, nếu c�c bậc Phạm hạnh biết được kẻ ấy, sẽ nghĩ rằng: �Đ�y l� sự � uế đối với Sa-m�n, l� sự � nhục đối với Sa-m�n, l� sự đ�ng gh�t đối với Sa-m�n, l� gai nhọn đối với Sa-m�n�. Sau khi biết rồi liền c�ng nhau tẫn xuất người ấy. V� sao vậy? V� kh�ng muốn c�c bậc Phạm hạnh phải bị nhiễm �.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, v� như người Cư sĩ kia muốn c� nước suối chảy đến n�n l�m m�ng dẫn nước. Người ấy cầm b�a v�o rừng, g� v�o th�n c�c c�y. Nếu c�y c� l�i cứng th� tiếng ph�t ra nhỏ, c�n c�y rỗng ruột th� tiếng ph�t ra lớn. Sau khi biết r�, người Cư sĩ kia liền chặt c�y ấy đem về l�m m�ng dẫn nước.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, nếu c�c bậc Phạm hạnh biết được kẻ ấy, sẽ nghĩ rằng: �Đ�y l� sự � uế đối với Sa-m�n, l� sự � nhục đối với Sa-m�n, l� sự đ�ng gh�t đối với Sa-m�n, l� gai nhọn đối với Sa-m�n�. Sau khi biết rồi liền c�ng nhau tẫn xuất người ấy. V� sao vậy? V� kh�ng muốn c�c bậc Phạm hạnh phải bị nhiễm �.�

Khi ấy, Đức Thế T�n liền n�i b�i tụng rằng:

C�ng tập hội, n�n biết,
�c dục, tắng, tật, nhuế[8]
Che giấu, hận, keo kiệt[9],
Tật đố, siễm, khi cuống;
Trong ch�ng, giả đạo đức;
L�n l�t xưng Sa-m�n,
�m thầm l�m việc �c;
�c kiến, kh�ng thủ hộ;
Khi dối c�ng n�i l�o.
N�n biết, người như vậy,
Tập ch�ng đừng cho v�o;
Tẫn xuất, kh�ng sống chung.
Ch�ng dối tr�, l�o kho�t;
Chưa ngộ n�i đ� ngộ.
Biết thời, tu tịnh hạnh,
Đuổi ch�ng, tr�nh xa ch�ng.
H�y c�ng người thanh tịnh,
Sống h�a hợp với nhau;
Như vậy sẽ an ổn,
V� tận c�ng sự khổ.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]Tương đương Pāli A. Viii.10. Kāraṇḍava-sutta; A, viii.20 Uposatha Biệt dịch, No.64 Chi�m-ba Tỳ-kheo Kinh, Ph�p Cự dịch. Tham chiếu kinh số 37 tr�n.

[2]Xem c�c cht. li�n hệ ở kinh số 37 tr�n.

[3]Từ đ�y trở xuống tương đương P�li A. Viii.10 đ� dẫn. Bản Pāli bắt đầu bằng sự kiện hai Tỳ-kheo n�i xấu nhau, v� khi biết được, Đức Thế T�n n�i như trong bản H�n n�y.

[4]Ch�nh tri�正知, Pāli: sampajāna, biết r� m�nh đang l�m g�.

[5]Tăng-gi�-l� cập chư y b�t�僧伽梨及諸衣鉢, Pāli: saṅghāṭīpattacīvara, chỉ ba y (gồm tăng-gi�-l�) v� b�nh b�t.

[6]Tẫn kh��擯棄.

[7]H�n: uế mạch穢麥.

[8]Tắng, tật, nhuế憎嫉恚, gh�t, ganh tị, th� nghịch.

[9]Bất ngữ kết, hận, xan�不語結恨慳. Bất ngữ kết, Pāli: makkhā, che giấu tội lỗi.

___________________________________________

123. KINH SA-M�N NHỊ THẬP ỨC [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc. Bấy giờ, T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức[2] cũng du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng �m l�m[1]; đầu đ�m, giữa đ�m v� cuối đ�m đều học tập kh�ng ngủ, tinh cần ch�nh trụ, tu tập đạo phẩm. Khi ấy T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức sống một m�nh nơi y�n tĩnh, thiền tọa tư duy, t�m khởi l�n � nghĩ: �Nếu c� đệ tử n�o của Đức Thế T�n tinh cần học tập ph�p luật ch�n ch�nh th� ta l� người bậc nhất, thế m� t�m vẫn chưa giải tho�t được c�c lậu. Nh� cha mẹ ta cực kỳ ph� qu�, c� nhiều tiền của, nay ta c� n�n xả giới, bỏ đạo hạnh, chuy�n việc bố th�, tu tập c�c phước nghiệp chăng?�

Bấy giờ Đức Thế T�n bằng tha t�m tr� biết r� t�m niệm của T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức, liền bảo một Tỳ-kheo:

�Ngươi h�y đi đến chỗ kia, gọi Sa-m�n Nhị Thập Ức về đ�y.�

Tỳ-kheo ấy bạch:

�K�nh v�ng.�

Rồi từ chỗ ngồi đứng dậy, c�i đầu đảnh lễ ch�n Phật, nhiễu quanh ba v�ng, bước ra, đi đến chỗ T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức n�i:

�Đức Thế T�n cho gọi thầy.�

T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức nghe Tỳ-kheo ấy n�i, liền đi đến chỗ Phật, c�i đầu đảnh lễ ch�n Phật rồi ngồi một b�n. Đức Thế T�n n�i:

�Sa-m�n, phải chăng vừa rồi ngươi sống một m�nh nơi y�n tĩnh, thiền tọa tư duy, t�m khởi l�n � nghĩ: �Nếu c� đệ tử n�o của Đức Thế T�n tinh cần học tập ph�p luật ch�n ch�nh th� ta l� người bậc nhất, thế m� t�m vẫn chưa giải tho�t được c�c lậu. Nh� cha mẹ ta cực kỳ ph� qu�, c� nhiều tiền của, nay ta c� n�n xả giới, bỏ đạo hạnh, chuy�n việc bố th�, tu tập c�c phước nghiệp chăng?��

Khi ấy T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức thẹn th�ng xấu hổ, kh�ng thể kh�ng hoang mang, rằng, �Thế T�n đ� biết r� t�m niệm của ta�, liền chắp tay hướng về Đức Phật m� bạch rằng:

�Quả thật vậy.�

Đức Thế T�n n�i:

�Sa-m�n, nay Ta hỏi ngươi; h�y t�y theo sự hiểu biết m� trả lời. � ngươi nghĩ sao, khi ngươi sống tại gia, giỏi đ�nh đ�n cầm n�n tiếng đ�n h�a điệu với lời ca, lời ca ăn khớp với tiếng đ�n; c� phải vậy chăng?�

T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức thưa:

�Bạch Thế T�n, đ�ng vậy.�

Thế T�n lại hỏi:

�� ngươi nghĩ sao, nếu d�y đ�n căng qu� th� tiếng h�a �m c� đ�ng ưa kh�ng?�

Sa-m�n Nhị Thập Ức đ�p:

�Bạch Thế T�n, kh�ng!�

Đức Thế T�n lại hỏi:

�� ngươi nghĩ sao, nếu d�y đ�n ch�ng qu� th� tiếng h�a �m c� đ�ng ưa chăng?�

Sa-m�n Nhị Thập Ức đ�p:

�Bạch Thế T�n, kh�ng.�

Đức Thế T�n lại hỏi:

�� ngươi nghĩ sao, nếu d�y đ�n vừa phải, kh�ng căng qu�, cũng kh�ng ch�ng qu�, th� tiếng đ�n c� đ�ng ưa kh�ng?�

Sa-m�n Nhị Thập Ức đ�p:

�Bạch Thế T�n, đ�ng ưa.�

Đức Thế T�n n�i:

�Cũng vậy, n�y Sa-m�n, qu� sức tinh tấn sẽ khiến t�m rối loạn, nhưng chẳng tinh tấn th� t�m sẽ biếng lười. V� vậy ngươi h�y ph�n biệt thời gian n�o n�n qu�n s�t tướng n�o, chớ n�n bu�ng lung.�

Bấy giờ T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức sau khi nghe Đức Phật dạy, kh�o thọ l�nh, kh�o ghi nhớ, từ chỗ ngồi đứng dậy, c�i đầu đảnh lễ ch�n Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi lui ra. L�nh thọ v� dụ đ�n cầm do Đức Phật dạy rồi, liền sống một m�nh ở nơi xa vắng, t�m kh�ng bu�ng lung, tu h�nh tinh tấn. T�n giả ấy sau khi sống một m�nh ở nơi xa vắng, t�m kh�ng bu�ng lung, tu h�nh tinh tấn, liền đạt được mục đ�ch m� một thiện nam tử cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n, l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, học đạo, duy chỉ mong th�nh tựu phạm hạnh v� thượng, ngay trong đời n�y tự tri, tự gi�c, tự th�n chứng ngộ, th�nh tựu v� an trụ, biết một c�ch như thật rằng: �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức đ� biết ph�p rồi, v.v..., cho đến, chứng quả A-la-h�n.

L�c bấy giờ, sau khi đ� chứng quả A-la-h�n, T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức nghĩ rằng: �Nay đ� đến thời, ta c� n�n đi đến chỗ Đức Thế T�n tr�nh b�y về sự chứng đắc cứu c�nh tr� của m�nh chăng?� Rồi th� T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức đi đến chỗ Phật, c�i đầu đảnh lễ rồi ngồi xuống một b�n m� bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, nếu c� Tỳ-kheo chứng đắc V� sở trước[3], dứt trừ c�c lậu, phạm hạnh đ� vững, điều cần l�m đ� l�m xong, đ� đặt g�nh nặng xuống, hữu kết đ� giải trừ[4], tự th�n đạt được thiện nghĩa[5], bằng ch�nh tr� m� chứng đắc giải tho�t, th� tức khắc vị ấy liền vui nơi s�u trường hợp[6]: vui nơi v� dục, vui nơi viễn ly, vui nơi v� tr�nh, vui nơi �i tận, vui nơi thủ tận, v� vui nơi t�m kh�ng di động[7].

�Bạch Thế T�n, hoặc c� người nghĩ rằng: �Hiền giả n�y do y t�n t�m n�n vui nơi v� dục�. Người ấy kh�ng n�n qu�n như vậy. Chỉ khi n�o dứt trừ được tham dục, s�n nhuế v� ngu si th� mới vui nơi v� dục.

�Bạch Thế T�n, hoặc c� người nghĩ rằng: �Hiền giả n�y v� th�ch được khen ngợi, muốn được c�ng dường, cho n�n vui nơi viễn ly�. Người ấy kh�ng n�n qu�n như vậy. Chỉ khi n�o dứt trừ được tham dục, s�n nhuế v� ngu si th� mới vui nơi viễn ly.

�Bạch Thế T�n, hoặc c� người nghĩ rằng: �Hiền giả n�y do y tr�n giới n�n vui nơi v� tr�nh�. Người ấy kh�ng n�n qu�n như vậy. Chỉ khi n�o dứt trừ được tham dục, s�n nhuế v� ngu si th� mới vui nơi v� tr�nh, vui nơi �i tận, vui nơi thủ tận, v� vui nơi t�m kh�ng di động.

�Bạch Thế T�n, nếu c� Tỳ-kheo chứng đắc V� sở trước, dứt trừ c�c lậu, phạm hạnh đ� vững, điều cần l�m đ� l�m xong, đ� đặt g�nh nặng xuống, hữu kết đ� giải trừ, tự th�n đạt được thiện nghĩa, bằng ch�nh tr� m� chứng đắc giải tho�t, th� tức khắc vị ấy liền vui nơi s�u trường hợp n�y.

�Bạch Thế T�n, nếu c� Tỳ-kheo tu học tuy chưa đắc �, m� mong cầu quả vị Niết-b�n an ổn v� thượng, vị ấy l�c bấy giờ chỉ mới th�nh tựu học căn v� học giới, nhưng sau đ� sẽ dứt trừ c�c lậu, chứng đắc v� lậu, t�m giải tho�t, tuệ giải tho�t, ngay trong đời n�y tự tri, tự gi�c, tự th�n chứng ngộ, th�nh tựu v� an trụ, biết một c�ch như thật rằng: �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. Vị ấy l�c bấy giờ đ� th�nh tựu v� học căn v� v� học giới.

�Bạch Thế T�n, v� như một đồng tử thơ ấu, l�c bấy giờ chỉ mới th�nh tựu tiểu căn v� tiểu giới, nhưng sau đ� được đầy đủ học căn. Như vậy l� đồng tử đ� l�c bấy giờ đ� th�nh tựu học căn v� học giới. Cũng vậy, bạch Thế T�n, nếu c� Tỳ-kheo tu học tuy chưa đắc � nhưng mong cầu quả vị Niết-b�n an ổn v� thượng, vị ấy l�c bấy giờ chỉ mới th�nh tựu học căn v� học giới, nhưng sau đ� sẽ dứt trừ c�c lậu, chứng đắc v� lậu, t�m giải tho�t, tuệ giải tho�t, ngay trong đời n�y tự tri, tự gi�c, tự th�n chứng ngộ, th�nh tựu v� an trụ, biết một c�ch như thật rằng: �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. Vị ấy l�c bấy giờ đ� th�nh tựu v� học căn v� v� học giới.

�Vị ấy nếu c� sắc được nhận thức bởi mắt, khi sắc đ� đến với mắt th� cũng kh�ng v� vậy m� khiến t�m giải tho�t, tuệ giải tho�t n�y phải bị vong thất, nội t�m được an trụ, kh�o chế phục, thủ hộ, ghi nhớ v� qu�n ph�p hưng suy. Nếu c� tiếng được nhận thức bởi tai, hương được nhận thức bởi mũi, vị được nhận thức bởi lưỡi, x�c được nhận thức bởi th�n, ph�p được nhận thức bởi �, khi ph�p đến với � th� cũng kh�ng v� vậy m� khiến t�m giải tho�t, tuệ giải tho�t n�y phải bị vong thất, nội t�m được an trụ, kh�o chế phục, thủ hộ, ghi nhớ v� qu�n ph�p hưng suy.

�Bạch Thế T�n, v� như c�ch th�n kh�ng xa, c� t�a n�i đ� lớn, kh�ng vỡ, kh�ng sứt mẻ, kh�ng yếu d�n, vững chắc, kh�ng trống hở, l� một khối hợp nhất. Nếu c� gi�, mưa lớn từ phương Đ�ng đến th� cũng kh�ng thể lay chuyển, kh�ng thể di động; cũng kh�ng phải gi� phương Đ�ng dời đến phương Nam. Nếu c� gi�, mưa lớn từ phương Nam đến th� cũng kh�ng thể lay chuyển, kh�ng thể di động; cũng kh�ng phải gi� phương Nam dời đến phương T�y. Nếu c� gi�, mưa lớn từ phương T�y đến th� cũng kh�ng thể lay chuyển, kh�ng thể di động; cũng kh�ng phải gi� phương T�y dời đến phương Nam. Nếu c� gi�, mưa lớn từ phương Bắc đến th� cũng kh�ng thể lay chuyển, kh�ng thể di động; cũng kh�ng phải gi� phương Bắc dời đến c�c phương.�

�Cũng vậy, bạch Thế T�n, vị ấy nếu c� sắc được nhận thức bởi mắt, khi sắc đ� đến với mắt th� cũng kh�ng v� vậy m� khiến t�m giải tho�t, tuệ giải tho�t n�y sẽ bị vong thất, nội t�m được an trụ, kh�o chế phục, thủ hộ, ghi nhớ v� qu�n ph�p hưng suy. Nếu c� tiếng được nhận thức bởi tai, hương được nhận thức bởi mũi, vị được nhận thức bởi lưỡi, x�c được nhận thức bởi th�n, ph�p được nhận thức bởi �. Khi ph�p đ� đến với � th� cũng kh�ng v� vậy m� khiến t�m giải tho�t, tuệ giải tho�t n�y sẽ bị vong thất, nội t�m được an tr�, kh�o chế phục, thủ hộ, ghi nhớ v� qu�n ph�p hưng suy.�

Khi ấy, T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức liền n�i b�i tụng:

Vui nơi v� dục[8],
Th� t�m viễn ly;
Hoan hỷ v� tr�nh[9],
H�n hoan thủ tận.
Vui nơi thủ tận,
T�m kh�ng di động,
Biết đ�ng như thật,
T�m được giải tho�t.
T�m đ� giải tho�t,
Căn trần tĩnh chỉ[10],
Việc l�m đ� xong[11],
Kh�ng phải l�m nữa.
V� như n�i đ�,
Gi� kh�ng lay nổi.
Sắc, thanh, hương, vị,
Th�n, x�c cũng vậy;
Ph�p �i, bất �i[12],
Kh�ng l�m động t�m.

T�n giả Sa-m�n Nhị Thập Ức sau khi đối trước Đức Phật tr�nh b�y về sự chứng đắc cứu c�nh tr�, từ chỗ ngồi đứng dậy, c�i đầu đảnh lễ ch�n Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi lui ra.

Bấy giờ, sau khi T�n giả Nhị Thập Ức đi ra kh�ng bao l�u, Đức Thế T�n n�i với c�c Tỳ-kheo rằng:

�N�y c�c thiện nam tử, h�y n�n đến trước Ta để tr�nh b�y về sự chứng đắc cứu c�nh tr� như vậy. H�y như Sa-m�n Nhị Thập Ức, đi đến trước Ta tr�nh b�y về sự chứng đắc cứu c�nh tr� m� kh�ng khen m�nh, kh�ng khinh người, n�i điều nghĩa lợi, hiển hiện ph�p t�y theo c�c trường hợp; chớ n�n như kẻ ngu si bị tăng thượng mạn tr�i buộc, đến trước mặt Ta tr�nh b�y về sự chứng đắc cứu c�nh tr�. Kẻ ấy kh�ng đạt được nghĩa lợi, chỉ to�n l� sự phiền nhọc. Sa-m�n Nhị Thập Ức đi đến trước Ta tr�nh b�y về sự chứng đắc cứu c�nh tr� m� kh�ng khen m�nh, kh�ng khinh người, n�i điều nghĩa lợi, hiển hiện ph�p t�y theo c�c trường hợp.�

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]Tương đương Pāli A. Vi.55. Soṇa-sutta; tham chiếu Luật tạng Pāli, Mv.1.1~ 30. Tham chiếu, No.99(254) Tạp A-h�m 9, kinh số 254; No.125(23.3) Tăng Nhất 13, phẩm 23 �Địa Chủ� kinh số 3; Tứ Phần 29, Đại 22 tr.843; Ngũ Phần 21, Đại 22, tr.145.

[2]Sa-m�n Nhị Thập Ức�沙門二十億. Pāli: Soṇa (Koḷivīsa). No.99 (254) v� No125 (23.3) dịch l� Nhị Thập Ức Nhĩ, do Soṇa được đọc l� Sota (lỗ tai); v� Koḷi được đọc l� koṭi (một ức).

[3]H�n: Tỳ-kheo đắc V� sở trước比丘得無所著; Pāli: bhikkhu arahaṃ, vị Tỳ-kheo l� A-la-h�n.

[4]H�n: hữu kết dĩ giải有結已解; Pāli: parikkhīṇabhavasaṃyojano(tận chư hữu kết), đ� diệt tận ho�n to�n c�c phiền n�o tr�i buộc dẫn tới t�i sinh.

[5]H�n: tự đắc thiện nghĩa�自得善義, tự m�nh đ� đạt đến mục đ�ch; Pāli: anuppattasadattho (đ�i đắc kỹ lợi), đ� đạt đến mục đ�ch tối cao, ch� thiện.

[6]H�n: lạc thử lục xứ樂此六處. Pāli: cha thānāni adhimutto, quyết định trong s�u trường hợp.

[7]V� dục�無欲,iễn ly�遠離, v� tr�nh�無諍, �i tận�愛盡, thọ (=thủ) tận�受盡, t�m bất di động�心不移動. Pāli: nekkhama (xuất gia), paviveka (ẩn dật), abyāpajjha(kh�ng n�o hại, hay kh�ng s�n nhuế), taṇhākkhayā (đ� diệt tận kh�t �i), upādanakkhaya (đ� diệt tận chấp thủ), assammohā (v� si).

[8]Pāli: nekkhamma, xuất ly, xuất gia.

[9]Pāli: avyāpajjha, kh�ng n�o hại, kh�ng th� nghịch.

[10]H�n: tức căn息根. Pāli: santacitta, t�m tịch tịnh.

[11]H�n: t�c dĩ bất qu�n作已不觀. Pāli: katassa paṭicayo n�atthi, kh�ng c� sự l�m th�m đối với điều đ� l�m.

[12]Pāli: iṭṭhā dhammā aniṭṭhā ca, c�c ph�p khả �i v� kh�ng khả �i.

___________________________________________

124. KINH B�T NẠN [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Đức Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo rằng:

�Người tu phạm hạnh c� t�m nạn[2], t�m phi thời[3]. Những g� l� t�m?

�V�o l�c Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu, xuất hiện ở thế gian, thuyết ph�p đưa đến tịch tịnh, đưa đến tịch diệt, đưa đến gi�c đạo, những điều Thiện Thệ dạy, th� người ấy l�c bấy giờ đang sanh v�o chốn địa ngục. Đ� l� nạn thứ nhất đối với người tu phạm hạnh.�

�Lại nữa, v�o l�c Như Lai V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu, xuất hiện ở thế gian, thuyết ph�p đưa đến tịch tịnh, đưa đến tịch diệt, đưa đến gi�c đạo, những điều Thiện Thệ dạy, th� người ấy l�c bấy giờ đang sanh v�o lo�i s�c sanh, v�o lo�i ngạ quỷ, sanh v�o c�i trời Trường thọ[4], sanh ở xứ bi�n địa mọi rợ, kh�ng t�n, v� �n, kh�ng biết b�o đ�p, kh�ng c� Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di. Đ� l� nạn thứ năm[5] đối với người tu phạm hạnh.

�Lại nữa, v�o l�c Như Lai V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu xuất hiện ở thế gian, thuyết ph�p đưa đến tịch tịnh, đưa đến tịch diệt, đưa đến gi�c đạo, những điều Thiện Thệ dạy th� bấy giờ người ấy tuy sanh nhằm chốn văn minh, kh�ng điếc, kh�ng c�m, kh�ng � ớ như d� k�u, kh�ng d�ng tay thay lời, c� thể n�i nghĩa thiện �c, nhưng lại c� t� kiến v� đi�n đảo kiến. Người ấy thấy như vầy v� n�i như vầy, �Kh�ng bố th�, kh�ng trai tự, kh�ng ch� thuyết, kh�ng c� nghiệp thiện �c, kh�ng c� nghiệp b�o của thiện �c, kh�ng c� đời n�y đời kh�c, kh�ng cha kh�ng mẹ, ở đời kh�ng c� bậc ch�n nh�n[8] đi đến thiện xứ, kh�o đi, kh�o hướng[9], tự tri, tự gi�c, tự t�c chứng thế giới n�y v� thế giới kh�c[10], th�nh tựu an trụ�. Đ� l� nạn thứ bảy đối với người tu phạm hạnh.

�Lại nữa, v�o l�c Như Lai V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu kh�ng xuất hiện ở thế gian, cũng kh�ng thuyết ph�p đưa đến tịch tịnh, đưa đến tịch diệt, đưa đến gi�c đạo, những điều Thiện Thệ dạy th� bấy giờ người ấy lại sanh nhằm chốn văn minh, kh�ng điếc, kh�ng c�m, kh�ng � ớ như d� k�u, kh�ng d�ng tay thay lời, lại c� thể n�i nghĩa thiện �c v� c� ch�nh kiến, kh�ng c� đi�n đảo kiến. Người ấy thấy như vầy v� n�i như vầy, �C� bố th�, c� trai tự, cũng c� ch� thuyết, c� nghiệp thiện �c, c� nghiệp b�o của thiện �c, c� đời n�y, c� đời kh�c, c� cha, c� mẹ, ở đời c� bậc ch�n nh�n, đi đến thiện xứ, kh�o đi, kh�o hướng, tự tri, tự gi�c, tự t�c chứng thế giới n�y v� thế giới kh�c, th�nh tựu an trụ�. Đ� l� nạn thứ t�m, việc phi thời thứ t�m đối với người tu phạm hạnh.

�Người tu phạm hạnh c� một điều kh�ng nạn, một việc đ�ng thời. Thế n�o l� một điều kh�ng nạn, một việc đ�ng thời đối với người tu phạm hạnh? L�c Như Lai V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu kh�ng xuất hiện ở thế gian, cũng kh�ng thuyết ph�p đưa đến tịch tịnh, đưa đến tịch diệt, đưa đến gi�c đạo, những điều Thiện Thệ dạy, th� bấy giờ người ấy sanh nhằm chốn văn minh, kh�ng điếc, kh�ng c�m, kh�ng � ớ như d� k�u, kh�ng d�ng tay thay lời, lại c� thể n�i nghĩa thiện �c, c� ch�nh kiến, kh�ng c� đi�n đảo kiến. Người ấy thấy như vầy v� n�i như vầy, �C� bố th�, c� trai tự, cũng c� ch� thuyết, c� nghiệp thiện �c, c� nghiệp b�o của thiện �c, c� đời n�y, c� đời kh�c, c� cha, c� mẹ, ở đời c� bậc ch�n nh�n, đi đến thiện xứ, kh�o đi, kh�o hướng, tự tri, tự gi�c, tự t�c chứng thế giới n�y v� thế giới kh�c, th�nh tựu an trụ�. Đ� l� điều kh�ng tai nạn, việc đ�ng thời đối với người tu phạm hạnh.�

Khi ấy Đức Thế T�n n�i b�i tụng rằng:�

Nếu được l�m th�n người,
Ph�p được thuyết vi diệu,
M� kh�ng chứng đạo quả,
Tất kh�ng phải gặp thời.
N�i nhiều nạn phạm hạnh;
Người ở v�o đời sau,
Nếu như gặp phải thời,
Điều qu� kh� ở đời.
Muốn được lại th�n người,
V� nghe ph�p vi diệu;
Cần phải si�ng năng học;
M�nh tự thương m�nh th�i.
Luận b�n, nghe ph�p l�nh;
Chớ chần chừ lỡ dịp.
Nếu để mất dịp n�y,
Tất lo đọa địa ngục.
Nếu kh�ng sanh gặp thời,
Kh�ng được nghe ph�p l�nh;
Như người bu�n mất của;
Chịu sanh tử kh�ng c�ng.
Nếu sanh được th�n người,
Được nghe ph�p ch�nh thiện,
V�ng theo Thế T�n dạy,
Chắc chắn sẽ gặp thời.
Nếu đ� gặp thời rồi,
Si�ng tu ch�nh ph�p hạnh,
Để tựu th�nh ph�p nh�n,
Đấng Nhật Th�n đ� n�i.[11]
Người ấy thường tự giữ
Tiến l�n, l�a c�c sử,
Đoạn diệt mọi kết sử,
H�ng ma, quyến thuộc ma;
Người ấy vượt thế gian,
Đ� diệt tận c�c lậu.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]Tương đương Pāli: A.8.29 Akkhaṇā. Tham chiếu, No.125 (42.1) Tăng Nhất 36, �phẩm B�t Nạn� kinh số 1.

[2]B�t nạn�八難. Pāli: atth� akkhaṇā, t�m�trường hợp kh�ng may mắn, kh�ng gặp vận, bất hạnh.

[3]Phi�thời非時. Pāli: asamaya, kh�ng đ�ng l�c, tr�i thời.

[4]Trường thọthi�n�長夀天, chỉ V� tưởng thi�n. Pāli: dīghāyukaṃ devanikāyaṃ.

[5]Trong�n�y kể gồm lu�n cả s�c sanh (tiracchānayoniṃ), ngạ quỷ (pettivisayaṃ), Trường thọ thi�n (dīghāyakaṃ devanikāyaṃ), v� bi�n địa (paccantimesu janapadesu).

[6]TrungQuốc�中國. Pāli: majjhimesu janapadesu, chỉ những nước ở trung bộ Ấn-độ.

[7]Như�dương minh�如羊鳴. Pāli: eḷamūga, vừa điếc vừa c�m.

[8]Ch�n�nh�n真人; bản Pāli: samaṇabrāhmaṇā, Sa-m�n B�-la-m�n.

[9]Thiện�khứ thiện hướng�善去善向. Pāli: sammaggatā sammā paṇipannā, ch�nh h�nh, ch�nh hướng�正行正向, đi đ�ng hướng, đang hướng thẳng đến Niết-b�n.

[10]Tự tri�tự gi�c... Pāli: ye ima�ca lokaṃ para�ca lokaṃ sayaṃ abhi��ā sacchikatvā pavedeti, những vị tự m�nh bằng tr� tuệ si�u việt đ� chứng nghiệm thế giới n�y v� thế giới kh�c, rồi tuy�n bố.

[11]Nhật�th�n日親, b� con của mặt trời, chỉ d�ng họ Th�ch. Pāli: ādiccabandhu.

___________________________________________

125. KINH BẦN C�NG [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Đức Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo:

�Ở đời, người c� tham dục m� lại bần c�ng, phải chăng l� sự bất hạnh lớn?�

C�c Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, đ�ng vậy.�

Đức Thế T�n lại bảo c�c Tỳ-kheo:

�Nếu một người c� tham dục, lại bần c�ng, lại mang nợ t�i vật của người kh�c. Ở đời, người mang nợ t�i vật của người kh�c, phải chăng l� đại bất hạnh?�

C�c Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, đ�ng vậy.�

Đức Thế T�n lại bảo c�c thầy Tỳ-kheo:

�Nếu một người c� tham dục, mang nợ t�i vật của người kh�c m� kh�ng trả đ�ng hạn được, cứ hẹn r�y, hẹn mai; ở đời cứ khất nợ m�i, phải chăng l� đại bất hạnh?�

C�c thầy Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, đ�ng vậy.�

Đức Thế T�n lại bảo c�c Tỳ-kheo:

�Nếu một người c� tham dục, cứ khất nợ m�i kh�ng trả được, chủ nợ đến đ�i; ở đời bị chủ nợ đ�i, phải chăng l� đại bất hạnh?�

C�c thầy Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, đ�ng vậy.�

Đức Thế T�n lại bảo c�c thầy Tỳ-kheo:

�Nếu chủ nợ đến đ�i, m� người c� tham dục kia kh�ng thể trả được, chủ nợ cứ đến đ�i m�i; ở đời bị chủ nợ đ�i m�i, phải chăng l� đại bất hạnh?�

C�c thầy Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, đ�ng vậy.�

Đức Thế T�n lại bảo c�c thầy Tỳ-kheo:

�Nếu chủ nợ cứ đ�i m�i, nhưng kẻ tham dục kia vẫn kh�ng thể trả được, liền bị chủ nợ bắt tr�i lại; ở đời bị chủ nợ bắt tr�i lại, phải chăng l� đại bất hạnh?�

C�c thầy Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, đ�ng vậy.�

�Đ� l�, ở đời, người c� tham dục lại bần c�ng l� đại bất hạnh. Ở đời, người c� tham dục vay nợ t�i vật của người kh�c l� đại bất hạnh. Ở đời, người c� tham dục vay nợ t�i vật của người kh�c m� khất m�i l� đại bất hạnh. Ở đời, người c� tham dục bị chủ nợ đ�i nợ l� đại bất hạnh. Ở đời, người c� tham dục bị chủ nợ đ�i m�i l� đại bất hạnh. Ở đời, người c� tham dục bị chủ nợ bắt tr�i l� đại bất hạnh. Cũng vậy, nếu ai đối với Th�nh ph�p m� kh�ng tin ở thiện ph�p, kh�ng giữ cấm giới, kh�ng nghe nhiều, kh�ng bố th�, kh�ng tr� tuệ; đối với thiện ph�p, d� c� nhiều kim ng�n, lưu ly, thủy tinh, ma ni, bạch kha, loa b�ch, san h�, hổ ph�ch, m� n�o, đại m�i xa cừ, b�ch ngọc, x�ch thạch, tuyền ch�u, nhưng người ấy vẫn l� kẻ ngh�o n�n c� thế. Như vậy, trong Th�nh ph�p của Ta, gọi l� sự bần c�ng, bất thiện.

�Kẻ ấy th�n l�m việc �c, miệng n�i �c v� � nghĩ �c, như thế trong Th�nh ph�p của Ta gọi l� sự vay nợ bất thiện.

�Kẻ ấy muốn che giấu việc l�m �c của th�n, kh�ng tự tỏ b�y, kh�ng muốn n�i ra, kh�ng th�ch bị quở tr�ch, kh�ng ưa theo điều phải. Muốn che giấu lời n�i �c, � nghĩ �c, kh�ng tự tỏ b�y, kh�ng muốn n�i ra, kh�ng th�ch bị khiển tr�ch, kh�ng ưa theo điều phải, như thế trong Th�nh ph�p của Ta gọi l� sự khất nợ bất thiện.

�Kẻ ấy hoặc sống trong th�n ấp hay ở ngo�i th�n ấp, c�c người phạm hạnh thấy được b�n n�i như thế n�y: �N�y chư Hiền, người n�y l�m như thế, h�nh vi như thế, �c như thế, bất tịnh như thế. Đ� l� c�i gai của th�n ấp�. Kẻ ấy liền b�o chữa, �N�y chư Hiền, t�i kh�ng l�m như vậy, kh�ng c� h�nh vi như vậy, kh�ng �c như vậy, kh�ng bất tịnh như vậy, cũng kh�ng phải l� c�i gai của th�n ấp�. Như thế, trong Th�nh ph�p của Ta gọi l� sự đ�i nợ bất thiện.

�Kẻ ấy hoặc ở rừng vắng, hoặc ở n�i non, dưới gốc c�y, hoặc ở chỗ vắng vẻ, nhưng vẫn niệm tưởng ba việc bất thiện: dục, nhuế, hại. Như thế trong Th�nh ph�p của Ta gọi l� sự kh�ng ngớt đ�i nợ bất thiện.

�Kẻ ấy th�n đ� l�m việc �c, miệng đ� n�i lời �c v� � đ� nghĩ điều �c. Do đ�, kẻ ấy khi th�n hoại mạng chung nhất định sanh v�o chỗ �c, sanh trong địa ngục. Như thế, trong Th�nh ph�p của Ta gọi l� sự tr�i buộc của bất thiện.

�Ta kh�ng thấy c� sự tr�i buộc n�o đau khổ bằng, nặng nề bằng, t�n khốc bằng, kh� y�u nổi bằng sự tr�i buộc trong địa ngục, ngạ quỷ, s�c sanh. Ba sự tr�i buộc đau khổ n�y chỉ c� bậc Tỳ-kheo A-la-h�n lậu tận mới biến tri v� diệt tận, nhổ phăng cội rễ, vĩnh viễn kh�ng c�n t�i sanh.�

Rồi Đức Thế T�n n�i tụng rằng:

Kẻ ngh�o khổ ở đời
Vay nợ của người kh�c;
Đ� vay tiền của rồi,
Mắc nợ người l� khổ.
Chủ nợ đến đ�i nợ,
Nh�n đấy bắt tr�i lại;
Bị tr�i thật khổ thay,
Thế gian vẫn lạc dục.
Trong Th�nh ph�p cũng vậy;
Nếu kh�ng c� ch�nh t�n,
Kh�ng t�m v� kh�ng qu�,
Th�n l�m điều bất thiện,
Miệng � chẳng k�m g�,
Che giấu kh�ng n�i ra,
Kh�ng ưa lời dạy phải,
Giả sử c� tu h�nh,
T�m niệm cho l� khổ,
Hoặc th�n hay chỗ vắng,
Nh�n đ� sanh hối hận.
C�c việc th�n, miệng g�y,
V� những điều � nghĩ,
�c nghiệp cứ tăng dần,
Quen l�m lại l�m nữa,
Tạo �c m�i kh�ng th�i.
L�m nhiều bất thiện rồi,
Thọ sanh đ� đến l�c,
Tất bị tr�i địa ngục.
Buộc r�ng qu� khổ n�y,
Bậc Đại H�ng đ� tho�t.
Đ�ng ph�p thu tiền t�i,
Kh�ng nợ nần, an ổn.
Bố th� được hoan hỷ
Cả hai[2] đều c� lợi;
C�c Cư sĩ theo đ�y,
Do tr�, phước tăng m�i.
Trong Th�nh ph�p cũng vậy,
Nếu c� th�nh t�n vững,
Đầy đủ đức t�m qu�,
Rộng r�i kh�ng keo kiệt,
Dứt l�a năm triền c�i,
Thường ưa h�nh tinh tấn,
Th�nh tựu c�c thiền định,
Chuy�n nhất, t�m tĩnh lạc[3].
Niềm vui kh�ng t�i sản[4],
Cũng như nước tắm trong;
Bất động t�m giải tho�t[5],
Trừ sạch c�c hữu kết.
Kh�ng bệnh l� Niết-b�n;
Đ� l� đ�n v� thượng,
V� ưu, v� nhiễm lạc[6],
Gọi l� kh�ng di động.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương�đương Pāli, A. 6. 45. Dāliddiya (iṇasutta).�

[2]� � Hạnh ph�c trong đờin�y (diṭṭhadhamomahitatthāya) v� an lạc trong đời sau (samparāyasukhāya).�

[3]�� M�n cụ thường�kh� lạc 滿具常棄樂. Pāli: ekodi nipako sato, chuy�n nhất, cẩn thận, c� ch�nh niệm.�

[4]�� V� thực lạc 無食樂. Pāli: nirāmisam sukham, sự an lạc kh�ng�do vật chất.�

[5]�� Bất động t�mgiải tho�t 不動心解脫. Pāli: akuppā me vimuttī.

[6]�� V� trần an 無塵安. Pāli: virajam khema, sự an�ổn kh�ng d�nh bụi.

___________________________________________

126. KINH H�NH DỤC [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Cư sĩ Cấp C� Độc[2] đi đến chỗ Phật, c�i đầu đảnh lễ s�t ch�n Ng�i rồi ngồi xuống một b�n, thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, ở đời c� bao nhi�u hạng người h�nh dục[3]?�

Đức Thế T�n dạy:

�N�y Cư sĩ, ở đời gồm c� mười hạng người h�nh dục. Những g� l� mười?�

�Cư sĩ, c� hạng người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch phi ph�p v� đạo. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch phi ph�p v� đạo, kẻ ấy kh�ng tự nu�i th�n đầy đủ, c�ng nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, cũng kh�ng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n cảnh giới an vui, thọ hưởng lạc b�o, sanh v�o c�i trời sống l�u. Đ� l� một hạng người h�nh dục.�

�Lại nữa, n�y Cư sĩ, c� hạng người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch phi ph�p v� đạo. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch phi ph�p v� đạo, kẻ ấy c� thể tự nu�i th�n đầy đủ, c�ng nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, nhưng kh�ng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n cảnh giới an vui, thọ hưởng lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u. Đ� l� một hạng người h�nh dục.

�Lại nữa, Cư sĩ, c� hạng người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch phi ph�p v� đạo. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch phi ph�p v� đạo, kẻ ấy c� thể tự nu�i th�n đầy đủ, nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, cũng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n cảnh giới an vui, thọ hưởng lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u. Đ� l� một hạng người h�nh dục.

�Lại nữa, Cư sĩ, c� hạng người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch vừa hợp ph�p vừa phi ph�p. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch vừa hợp ph�p vừa phi ph�p, kẻ ấy kh�ng tự nu�i th�n đầy đủ, c�ng nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, cũng kh�ng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n cảnh giới an vui, thọ hưởng lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u. Đ� l� một hạng người h�nh dục.

�Lại nữa, Cư sĩ, c� hạng người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch vừa hợp ph�p vừa phi ph�p. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch vừa hợp ph�p vừa phi ph�p, kẻ ấy c� thể tự nu�i th�n đầy đủ, c�ng nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, nhưng kh�ng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n c�i an vui, thọ hưởng lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u. Đ� l� một hạng người h�nh dục.

�Lại nữa, Cư sĩ, c� hạng người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch hợp ph�p, phải lẽ. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch hợp ph�p, phải lẽ, kẻ ấy kh�ng tự nu�i th�n đầy đủ, c�ng nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, cũng kh�ng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n c�i an vui, thọ hưởng lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u. Đ� l� một hạng người h�nh dục.

�Lại nữa, Cư sĩ, c� hạng người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch hợp ph�p, phải lẽ. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch hợp ph�p, phải lẽ, kẻ ấy c� thể tự nu�i th�n đầy đủ c�ng nu�i cha mẹ, vợ� con, dầy tớ, người gi�p việc, nhưng kh�ng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n c�i an vui, thọ hưởng lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u. Đ� l� một hạng người h�nh dục.

�Lại nữa, Cư sĩ, c� hạng người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch hợp ph�p, phải lẽ. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch hợp ph�p, phải lẽ, kẻ ấy c� thể tự nu�i th�n đầy đủ, c�ng nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, cũng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n c�i an vui, thọ hưởng lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u. Nhưng khi c� của cải rồi lại bị đắm nhiễm, hệ lụy. Khi đ� bị hệ lụy, đắm nhiễm, kh�ng thấy được tai hoạn, kh�ng biết đến sự xuất yếu m� ti�u d�ng. Đ� l� một hạng người h�nh dục.�

�Lại nữa, Cư sĩ, c� hạng người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch hợp ph�p, phải lẽ. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch hợp ph�p, phải lẽ, kẻ ấy c� thể tự nu�i th�n đầy đủ, c�ng nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, cũng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n c�i an vui, thọ hưởng lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u. Khi c� của cải rồi, kh�ng đắm nhiễm, kh�ng hệ lụy. Đ� kh�ng hệ lụy, kh�ng đắm nhiễm, thấy được tai hoạn, biết được sự xuất yếu m� ti�u d�ng. Đ� l� một hạng người h�nh dục.�

�N�y Cư sĩ, nếu c� người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch phi ph�p v� đạo. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch phi ph�p v� đạo, kẻ ấy kh�ng tự nu�i th�n đầy đủ, c�ng nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, cũng kh�ng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n c�i an vui, hưởng thọ lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u, th� kẻ h�nh dục n�y so với c�c người h�nh dục kh�c l� thấp h�n nhất.

�N�y Cư sĩ, nếu c� người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch vừa hợp ph�p vừa phi ph�p. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch vừa hợp ph�p vừa phi ph�p, kẻ ấy tự nu�i th�n đầy đủ c�ng nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, cũng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n c�i an vui, hưởng thọ lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u, th� kẻ h�nh dục n�y so với c�c người h�nh dục kh�c l� tối thượng.

�N�y Cư sĩ, nếu c� người h�nh dục t�m cầu của cải một c�ch hợp ph�p, phải lẽ. Sau khi t�m cầu của cải một c�ch hợp ph�p, phải lẽ, kẻ ấy kh�ng tự nu�i th�n đầy đủ c�ng nu�i cha mẹ, vợ con, đầy tớ, người gi�p việc, cũng c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� để được l�n c�i an vui, hưởng thọ lạc b�o, sanh v�o c�i trời, sống l�u. Khi c� của cải rồi, kh�ng đắm nhiễm, kh�ng hệ lụy. Đ� kh�ng hệ lụy, kh�ng đắm nhiễm, thấy được tai hoạn, biết sự xuất yếu khi ti�u d�ng, th� kẻ h�nh dục n�y so với c�c người h�nh dục kh�c l� tối đệ nhất, tối đại, tối thượng, tối thắng, tối t�n, tối diệu.�

�Cũng như con b� c� sữa, do sữa c� lạc, do lạc c� sanh t�, do sanh t� c� thục t�, do thục t� c� t� tinh. T� tinh l� tối đệ nhất, tối đại, tối thượng, tối thắng, tối t�n, tối diệu. N�y Cư sĩ, cũng như vậy, so với c�c người h�nh dục kh�c, kẻ h�nh dục n�y l� tối đệ nhất, tối đại, tối thượng, tối thắng, tối t�n, tối diệu.�

Khi ấy, Đức Thế T�n n�i tụng rằng[4]:

Nếu phi ph�p kiếm của;
Vừa ph�p vừa phi ph�p;
Kh�ng c�ng, kh�ng tự d�ng,
Kh�ng bố th�, tạo phước;
Cả hai đều mang họa,
Kẻ h�nh dục thấp nhất.
Nếu kiếm của hợp ph�p,
Đ� lo được tự th�n,
Cung cấp v� tự d�ng,
Bố th� v� tạo phước,
Cả hai đều c� đức;
Kẻ h�nh dục tối thượng.
Nếu được tuệ xuất yếu,
Hưởng lạc sống tại gia,
Thấy tai hoạn, tri t�c,
Tiết kiệm d�ng t�i vật,
Kẻ được tuệ xuất dục,
L� h�nh dục tr�n hết.

Phật thuyết như vậy. Cư sĩ Cấp C� Độc v� c�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.�

___________________________________________

Ch� th�ch

�

[1] Bản H�n, quyển 30. Tương đương Pāli, A. 10. 91 Kāmabhogī.

[2] Cấp C� Độc Cư sĩ�給孤獨居士. Pāli: Anāthapiiḍṇko gahapati.�

[3] H�nh dục (nh�n)�行欲人. Pāli: kāmabhogī, người hưởng thụ dục lạc.

[4] Bản Pāli kh�ng c� kệ tụng.

___________________________________________

127. KINH PHƯỚC ĐIỀN [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Cư sĩ Cấp C� Độc đi đến chỗ Phật, c�i đầu đảnh lễ s�t ch�n Phật rồi ngồi xuống một b�n, thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, ở đời c� bao nhi�u hạng người phước điền[2]?�

Đức Thế T�n dạy:

�N�y Cư sĩ, ở đời c� hai hạng người phước điền. Những hạng người n�o l� hai? Một l� hạng học nh�n[3], hai l� hạng v� học nh�n[4].

�Hạng hữu học c� mười t�m, hạng v� học c� ch�n.

�N�y Cư sĩ, mười t�m hạng người hữu học l� những ai? L� t�n h�nh, ph�p h�nh, t�n giải tho�t, kiến đảo, th�n chứng[5], gia gia[6], nhất chủng, hướng Tu-đ�-ho�n, đắc Tu-đ�-ho�n; hướng Tư-đ�-h�m, đắc Tư-đ�-h�m; hướng A-na-h�m, đắc A-na-h�m, trung B�t-niết-b�n, sanh B�t-niết-b�n, h�nh B�t-niết-b�n, v� h�nh B�t-niết-b�n, thượng lưu sắc cứu c�nh[7]. Đ� l� mười t�m hạng hữu học.�

�N�y Cư sĩ, ch�n hạng người v� học l� những ai? Tư ph�p, thăng tấn ph�p, bất động ph�p, thối ph�p, bất thối ph�p, hộ ph�p, hộ tắc bất thối bất hộ tắc thối[8], thật trụ ph�p, tuệ giải tho�t, c�u giải tho�t. Đ� l� ch�n hạng v� học[9].�

Khi ấy Đức Thế T�n n�i tụng:

Học, v� học trong đời,
Đ�ng t�n, đ�ng phụng k�nh;
C�c ng�i tu ch�nh th�n,
Miệng, � cũng ch�nh hạnh.
Ruộng tốt cho tại gia,
C�ng dường được phước lớn.

Phật thuyết như vậy. Cư sĩ Cấp C� Độc v� c�c Tỳ-kheo, sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli A.2.4.4 Dakkhiṇeyya (Samacittavaggo). H�n, biệt dịch, No.99 (992).

[2]�� Phước điền nh�n�福田人. Pāli:�dakkhiṇeyya, người xứng đ�ng được c�ng dường.

[3]�� Học nh�n�學人, chỉ c�c bậc Th�nh dưới A-la-h�n quả, v� c�n phải học. Pāli: sekha.

[4]�� V� học nh�n�無學人, chỉ vị đắc quả A-la-h�n, kh�ng cần phải học nữa. Pāli: asekha.

[5]�� T�n h�nh, hay T�y t�n h�nh; Ph�p h�nh hay T�y ph�p h�nh; T�n giải tho�t hay T�n thắng giải; Kiến đ�o hay Kiến ch� v� Th�n chứng. Xem kinh số 195.

[6]�� Gia gia�家家 (Pāli: Kolaṅkola), những vị chứng quả Dự lưu (Sotāpanna) phải thọ sanh từ nh�n gian l�n thi�n thượng hay từ thi�n thượng xuống nh�n gian, trước khi chứng đắc Niết-b�n. Nhất chủng�一種 (Pāli: Ekabīja), những vị chứng quả Dự lưu chỉ t�i sanh một lần trước khi đắc Niết-b�n. Cả hai hạng n�y thuộc Nhất lai hướng hay Tư đ� h�m hướng (Sakadāgāmimagga), tức từ Dự lưu quả hướng đến Nhất lai quả.

[7]�� Năm hạng A-na-h�m (Ngũ bất ho�n�五不還) xem Tập Dị 14 (Đại 26, trang 425 c-26 c): 1. Trung B�t-niết-b�n (Pāli: antaraparinibbāyi), nhập Niết-b�n ngay sau khi vừa th�c sanh l�n Tịnh cư thi�n (Niết-b�n với th�n trung hữu, theo Hữu bộ); 2. Sanh b�t Niết-b�n (Pāli: upahacca-parinibhāyi): th�c sanh Tịnh cư thi�n một thời gian mới nhập Niết-b�n; 3. Hữu h�nh B�t-niết-b�n (Pāli: sasaṅkhāra-parinibbāyī): th�c sanh thượng giới, tinh tấn tu tập mới nhập Niết-b�n; 4. V� h�nh B�t-niết-b�n (Pāli: asaṅkhāra-parinibhāyī): kh�ng cần tinh tấn tu tập nữa; 5. Thượng lưu sắc cứu ca�nh (Pāli: uddhaṃsota-akanittha-gāmī), lần lượt t�i sinh qua c�c c�i từ sơ thiền, cho đến tầng cao nhất của�Sắc giới, nhập Niết-b�n tại đ�.

[8]�� Đối chiếu với s�u hạng A-la-h�n trong luận C�u-x� 25 (No.1558, Đại 26, trang 129a, tt.): 1. Thối ph�p (thối bất thối), gặp nghịch duy�n bị sụt xuống c�c bậc Th�nh thấp hơn; 2. Tư ph�p, mong cầu V� dư Niết-b�n cấp thời v� sợ thối thất; 3. Hộ ph�p (hộ tắc bất thối, bất hộ tắc thối), do thủ hộ m� kh�ng bị thối thất; 4. An trụ ph�p (thật trụ), kh�ng bị chi phối nghịch duy��n để thối thất, nhưng kh�ng tiến tới; 5. Kham đạt ph�p (thăng tiến), c� khả năng tiến tới bất động t�nh. 6. Bất động t�nh căn cơ m�nh lợi, kh�ng bị chi phối bởi bất cứ duy�n g�.

[9]�� Bản Pāli v� No.99 (992) kh�ng đề cập đến c�c chi tiết, chỉ n�i đại cương hai hạng phước điền v� b�i tụng.

___________________________________________

128. KINH ƯU-B�-TẮC [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Cư sĩ Cấp C� Độc c�ng ch�ng Ưu-b�-tắc gồm c� năm trăm người đi đến chỗ T�n giả X�-l� Tử. Cư sĩ Cấp C� Độc c�i đầu đảnh lễ rồi ngồi xuống một b�n. Năm trăm Ưu-b�-tắc cũng l�m lễ rồi ngồi xuống một b�n. Cư sĩ Cấp C� Độc v� năm trăm Ưu-b�-tắc sau khi ngồi xuống một b�n, T�n giả X�-l� Tử thuyết ph�p cho họ, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu sự hoan hỷ. Ng�i d�ng v� lượng phương tiện thuyết ph�p cho họ, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu sự hoan hỷ rồi, liền rời chỗ ngồi đi đến chỗ Phật, c�i đầu lễ s�t ch�n Phật v� ngồi xuống một b�n.�

Sau khi T�n giả X�-l� Tử đi chẳng bao l�u, Cư sĩ Cấp C� Độc v� năm trăm Ưu-b�-tắc cũng đến chỗ Phật, c�i đầu đảnh lễ s�t ch�n Ng�i rồi ngồi xuống một b�n. Sau khi T�n giả X�-l� Tử v� mọi người đ� an tọa, Đức Thế T�n dạy:

�N�y X�-l� Tử, nếu thầy biết rằng bạch y Th�nh đệ tử[2] g�n giữ, thực h�nh năm ph�p một c�ch ho�n hảo v� được bốn tăng thượng t�m[3], hiện ph�p lạc tr�, dễ được chứ kh�ng phải kh� được. X�-l� Tử, thầy n�n x�c nhậ�n rằng Th�nh đệ tử n�y kh�ng c�n đọa địa ngục, cũng kh�ng c�n sanh v�o lo�i s�c sanh, ngạ quỷ v� c�c chỗ �c, được quả Tu-đ�-ho�n, kh�ng đọa �c ph�p, nhất định thẳng tiến tới quả vị Ch�nh gi�c, tối đa chịu bảy lần sanh tử nữa. Sau bảy lần qua lại c�i trời, nh�n gian, liền được chấm dứt khổ đau.

�X�-l� Tử, thế n�o l� bạch y Th�nh đệ tử kh�o giữ g�n v� thực h�nh năm ph�p[4]? Đ� l� bạch y Th�nh đệ tử xa l�a s�t sanh, vứt bỏ dao gậy, c� t�m t�m qu�, t�m từ bi, l�m lợi �ch cho tất cả, cho đến lo�i c�n tr�ng, người ấy đối với sự s�t sanh, t�m đ� tịnh trừ. Đ� l� ph�p thứ nhất m� bạch y Th�nh đệ tử đ� giữ g�n v� thực h�nh một c�ch ho�n hảo.

�Lại nữa, n�y X�-l� Tử, bạch y Th�nh đệ tử xa l�a việc lấy của kh�ng cho, dứt trừ việc lấy của kh�ng cho. Khi n�o cho mới lấy, vui với việc cho mới lấy, thường ưa bố th�, hoan hỷ kh�ng keo kiết, kh�ng mong đền trả, kh�ng tham lam, thấy t�i vật của kẻ kh�c kh�ng lấy về m�nh[5]. Người ấy đối với việc kh�ng cho m� lấy t�m đ� tịnh trừ. Đ� l� ph�p thứ hai m� bạch y Th�nh đệ tử đ� giữ g�n v� thực h�nh một c�ch ho�n hảo.

�Lại nữa, X�-l� Tử, bạch y Th�nh đệ tử xa l�a t� d�m, dứt trừ t� d�m. Người nữ kia hoặc c� cha giữ g�n, hoặc c� mẹ giữ, hoặc cả cha cả mẹ c�ng giữ, hoặc anh em giữ, hoặc chị em giữ, hoặc gia nương giữ, hoặc th�n tộc giữ, hoặc người c�ng họ giữ, hoặc l� vợ của người kh�c, hoặc c� phạt gậy[6], khủng bố, hoặc đ� c� ước hẹn bằng t�i h�a, cho đến bằng một tr�ng hoa[7]; đối với tất cả những người nữ ấy, kh�ng x�m phạm đến. Người ấy đối với t� d�m, t�m đ� tịnh trừ. Đ� l� ph�p thứ ba m� bạch y Th�nh đệ tử đ� giữ g�n v� thực h�nh một c�ch ho�n hảo.

�Lại nữa, X�-l� Tử, bạch y Th�nh đệ tử xa l�a n�i dối, dứt trừ n�i dối; n�i lời ch�n thật, ưa sự ch�n thật, an trụ nơi sự ch�n thật, kh�ng dời đổi sai chạy. Tất cả những lời n�i đều đ�ng tin, kh�ng lừa dối thế gian. Người ấy đối với sự n�i dối, t�m đ� tịnh trừ. Đ� l� ph�p thứ tư m� bạch y Th�nh đệ tử giữ g�n v� thực h�nh một c�ch ho�n hảo.

�Lại nữa, X�-l� Tử, bạch y Th�nh đệ tử l�a rượu, bỏ rượu. Người ấy đối với việc uống rượu, t�m đ� tịnh trừ. Đ� l� ph�p thứ năm m� bạch y Th�nh đệ tử giữ g�n v� thực h�nh một c�ch ho�n hảo.

�N�y X�-l� Tử, thế n�o l� bạch y Th�nh đệ tử được bốn t�m tăng thượng, hiện ph�p lạc tr�, dễ chứ kh�ng phải kh� được[8]? Đ� l� bạch y Th�nh đệ tử niệm tưởng Như Lai[9], Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật Ch�ng Hựu. Nhớ nghĩ Như Lai như vậy rồi, nếu c� những �c dục liền được ti�u diệt. Trong t�m c� những điều bất thiện, nhớp nhơ, sầu khổ, �u lo cũng được ti�u diệt. Bạch y Th�nh đệ tử nương v�o Như Lai, t�m tịnh được hỷ, nếu c� những điều �c dục liền được ti�u diệt. Trong t�m c� những điều bất thiện nhớp nhơ, sầu khổ, �u lo cũng được ti�u diệt. Như vậy, bạch y Th�nh đệ tử được t�m tăng thượng thứ nhất, hiện ph�p lạc tr�, dễ được chứ kh�ng phải kh� được.

�Lại nữa, X�-l� Tử, bạch y Th�nh đệ tử niệm tưởng Ph�p[10] được Thế T�n kh�o giảng, ph�p chắc chắn đưa đến cứu c�nh, kh�ng phiền, kh�ng nhiệt, hằng hữu, kh�ng di động. Qu�n ph�p như vậy, biết ph�p như vậy, nhớ nghĩ ph�p như vậy rồi nếu c� những điều �c dục liền được ti�u diệt. Trong t�m c� những điều bất thiện nhớp nhơ, sầu khổ, �u lo, cũng được ti�u diệt. Bạch y Th�nh đệ tử duy�n v�o ph�p, t�m tịnh được hỷ. Nếu c� những điều �c dục, liền được ti�u diệt. Trong t�m c� những điều bất thiện nhớp nhơ, sầu khổ, �u lo, cũng được ti�u diệt. Như vậy, bạch y Th�nh đệ tử được t�m tăng thượng thứ hai.

�Lại nữa, X�-l� Tử, bạch y Th�nh đệ tử niệm ch�ng Tăng[11], Th�nh ch�ng của Như Lai l� những bậc thiện th� hướng, ch�nh th� hướng, như l� h�nh, ph�p t�y ph�p h�nh, ch�ng ấy thật c� A-la-h�n hướng, A-la-h�n quả, c� A-na-h�m hướng, A-na-h�m quả, c� Tư-đ�-h�m hướng, Tư-đ�-h�m quả, c� Tu-đ�-ho�n hướng, Tu-đ�-ho�n quả. Đ� l� bốn cặp t�m bậc, l� ch�ng của Như Lai th�nh tựu giới, th�nh tựu định, th�nh tựu tr� tuệ, th�nh tựu giải tho�t, th�nh tựu giải tho�t tri kiến, đ�ng k�nh, đ�ng trọng, đ�ng phụng, đ�ng c�ng, l� ruộng phước an l�nh của thế gian. Người ấy nhớ nghĩ ch�ng của Như Lai như vậy, nếu c� những điều �c dục liền được ti�u diệt. Trong t�m c� những điều bất thiện, nhớp nhơ, �u lo, cũng được ti�u diệt. Bạch y Th�nh đệ tử duy�n v�o ch�ng của Như Lai, t�m được hoan hỷ, nếu c� những điều �c dục liền được ti�u diệt. Trong t�m c� những điều bất thiện, nhớp nhơ, sầu khổ, �u lo cũng được ti�u diệt. Như vậy, bạch y Th�nh đệ tử được t�m tăng thượng thứ ba, hiện ph�p lạc tr� dễ được chứ kh�ng phải kh� được.

�Lại nữa, X�-l� Tử, bạch y Th�nh đệ tử tự niệm tưởng giới[12], giới n�y kh�ng sứt mẻ, kh�ng r�ch n�t, kh�ng � uế, kh�ng cấu bẩn, vững như mặt đất, kh�ng hư vọng, đ� l� điều m� Đức Phật ngợi khen, thọ tr� đầy đủ tốt đẹp. Người ấy tự nhớ nghĩ giới như vậy, nếu c� những điều �c dục, liền được ti�u diệt. Trong t�m c� những điều bất thiện, sầu khổ, nhớp nhơ, �u lo cũng được ti�u diệt. Bạch y Th�nh đệ tử duy�n v�o giới, t�m định được hỷ. Nếu c� những điều �c dục liền được ti�u diệt. Trong t�m c� những điều bất thiện, nhớp nhơ, sầu khổ, �u lo cũng được ti�u diệt. Như vậy, bach y Th�nh đệ tử được t�m tăng thượng thứ tư, đối với hiện ph�p lạc tr� dễ được chứ kh�ng phải kh� được.

�N�y X�-l� Tử, nếu thầy biết rằng bạch y Th�nh đệ tử giữ g�n v� thực h�nh năm ph�p một c�ch ho�n hảo v� được bốn t�m tăng thượng, hiện ph�p lạc tr�, dễ được chứ kh�ng phải kh� được, th� n�y X�-l� Tử, thầy n�n ghi nhận rằng �Th�nh đệ tử n�y kh�ng c�n đọa địa ngục, cũng kh�ng sanh v�o lo�i s�c sanh, ngạ quỷ v� c�c chỗ �c, được quả Tu-đ�-ho�n, kh�ng đọa �c ph�p, nhất định thẳng tiến đến quả vị Ch�nh gi�c, tối đa chịu bảy lần sanh tử nữa, sau bảy lần qua lại c�i trời v� nh�n gian, liền được chấm dứt khổ đau�.�

Khi ấy Đức Thế T�n n�i tụng rằng:

Kẻ tr� sống tại gia,
Thấy địa ngục, sợ h�i;
Do thọ tr� Th�nh ph�p,
Trừ bỏ tất cả �c.
Kh�ng s�t hại ch�ng sanh,
Biết rồi hay l�a bỏ,
Ch�n thật kh�ng n�i dối,
Kh�ng trộm của kẻ kh�c;
Tri t�c với gia phụ,
Kh�ng �i lạc vợ người;
Dứt bỏ việc uống rượu,
Gốc t�m loạn cuồng si.
Thường n�n niệm ch�nh gi�c,
Suy nghĩ c�c ph�p l�nh.
Niệm Tăng, qu�n cấm giới,
Do đ� được hoan hỷ.
Muốn h�nh hạnh bố th�,
M� cầu mong hưởng phước,
Trước th� bậc tịch tịnh[13],
Như vậy th�nh quả b�o.
Ta n�i, bậc tịch tịnh,
X�-lợi n�n nghe kỹ.
Nếu c� đen v� trắng,
D� sắc đỏ hay v�ng
Tạp sắc, sắc đang y�u[14],
B� v� c�c chim c�u,
T�y loại ch�ng sanh ra.
B� thuần, đi ph�a trước,
Th�n sức th�nh đầy đủ;
Đi nhanh lại về nhanh,
D�ng theo khả năng ch�ng,
Kẻ g� sắc tốt xấu.
Nh�n gian n�y cũng vậy,
T�y theo chỗ thọ sanh,
S�t-đế-lị, Phạm ch�,
Cư sĩ hay thợ thuyền,
T�y thọ sanh của họ,
Trưởng thượng do tịnh giới.
Bậc V� Trước, Thiện Thệ,
C�ng th� ấy, quả lớn.
Ph�m phu, v� sở tr�,
Kh�ng tuệ, kh�ng học hỏi,
Th� nơi ấy, quả nhỏ.
Kh�ng quang minh rọi đến,
Nơi n�o rọi quang minh,
Phật đệ tử tr� tuệ,
T�n t�m nơi Thiện Thệ,
Thiện căn được vững bền,
Người ấy sanh thiện xứ,
Như � chứng Gia gia,
Tối hậu đắc Niết-b�n,
Như vậy c� duy�n cả.

Phật thuyết như vậy. T�n giả X�-l� Tử, chư Tỳ-kheo, Cư sĩ Cấp C� Độc v� năm trăm Ưu-b�-tắc sau khi nghe lời Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli A.5.179: Gihi-sutta.�

[2]�� Bạch y Th�nh đệ tử�白衣聖弟子. Pāli: gihi odātavasana, tại gia �o trắng.�

[3]�� Bốn tăng thượng t�m�增上心, ở đ�y chỉ bốn chứng tịnh hay bốn bất hoại t�n, (xem Ph�p Uẩn 2, No.1537, trang 460a). Pāli: cataro ābhicetasikā dhammā; xem đoạn dưới.

[4]�� Thiện hộ h�nh ngũ ph�p�善護行五法. Pāli: pa�casu sikkhāpadesu saṃvutta- kammanto, hoạt động được ph�ng hộ trong năm điều học, tức hộ tr� năm giới.

[5]�� Bất dĩ th�u sở ph� thường tự hộ dĩ�不以偷所覆常自護以, kh�ng bị �m ảnh bởi việc ăn trộm. Sau khi thường tự giữ g�n... C�u n�y bất thường so với c�c nơi kh�c cũng trong bản H�n n�y. Ở đ�y dịch theo th�ng lệ của c�c trường hợp kia.

[6]�� Hữu ti�n phạt, khủng bố�有鞭罰恐布, roi vọt v� đe dọa; hai hạng nữ kh�ng l� vợ hay con của ai, nhưng một hạng được ph�p luật vua g�n giữ; v� một hạng vốn l� n� t� được chủ g�n giữ.

[7]�� Người nữ đ� hứa h�n.

[8]�� Nghĩa l�, do c� bốn tăng thượng t�m (catunnaṃ ābhicetasikānaṃ) m� sống an lạc ngay trong hiện tại (diṭṭhadhammavihārānaṃ).

[9]�� H�n: niệm Như Lai�念如來; Pāli: buddhe aveccappasādena samannāgato, th�nh tựu niềm tin kh�ng dao động đối với Phật. C� bốn niềm tin bất động, gọi l� bốn chứng tịnh hay bất hoại t�n; xem đoạn tiếp của kinh.

[10] H�n: niệm Ph�p. Pāli: dhamme aveccappasādena samannāgato, th�nh tựu niềm tin bất động nơi Ph�p.

[11] Niệm Tăng. Pāli: saṅhge aveccappasdēna samannāgato.

[12] Tự niệm thi-lại�自念尸賴. Pāli: ariyakantehi sīlehi aveccappasādena samannāgato, th�nh tựu c�c học giới m� Th�nh �i mộ.

[13] H�n: ti�n th� ư tức t�m�先施於息心, bố th� cho người c� t�m tịch tĩnh trước h�́t. Pāli: santesu paṭhamaṃ dinnā.

[14] Mang sắc �i lạc sắc�尨色愛樂色. Pāli: kammasāsu sarūpāsu, (những con b�) c� đốm hay c�ng m�u. H�nh như bản H�n đọc l� surūpa thay v� sarūpa.

___________________________________________

129. KINH O�N GIA [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Đức Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo:

�C� bảy ph�p o�n gia[2] để g�y th�nh o�n gia; tức l� khi m� bọn nam nữ nổi l�n s�n nhuế.�

�Những g� l� bảy?

�O�n gia th� kh�ng muốn o�n gia c� sắc đẹp. V� sao o�n gia kh�ng muốn o�n gia c� sắc đẹp? Người hay s�n nhuế bị t�c động bởi s�n nhuế, bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng xả bỏ s�n nhuế, th� người ấy tuy lu�n tắm gội, d�ng danh hương thoa m�nh, nhưng sắc th�n[3] vẫn xấu. V� sao như vậy? V� bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế. Đ� l� ph�p o�n gia thứ nhất g�y th�nh o�n gia khi m� bọn nam nữ nổi l�n s�n nhuế.

�Lại nữa, o�n gia th� kh�ng muốn o�n gia ngủ nghỉ an l�nh. V� sao o�n gia kh�ng muốn o�n gia ngủ nghỉ an l�nh? Người hay s�n nhuế bị t�c động bởi s�n nhuế, bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế, th� người ấy tuy nằm tr�n giường vua, trải bằng thảm l�ng chim, phủ bằng gấm v�c lụa l�, c� nệm mềm, hai đầu k� gối, được phủ bằng thảm qu�, bằng da sơn dương[4], nhưng giấc ngủ vẫn �u lo, đau khổ. V� sao như vậy? V� bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế. Đ� l� ph�p o�n gia thứ hai để g�y th�nh o�n gia khi m� bọn nam nữ nổi l�n s�n nhuế.�

�Lại nữa, o�n gia th� kh�ng muốn o�n gia c� lợi lớn. V� sao o�n gia kh�ng muốn o�n gia c� lợi lớn? Người hay s�n nhuế bị t�c động bởi s�n nhuế, bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế, th� người ấy đ�ng lẽ được lợi, hai điều ấy kh�ng tr�i nhau, thật l� bất lợi lớn. V� sao như vậy? V� bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế. Đ� l� ph�p o�n gia thứ ba để g�y th�nh o�n gia khi m� bọn nam nữ nổi l�n s�n nhuế.�

�Lại nữa, o�n gia th� kh�ng muốn o�n gia c� bằng hữu. V� sao o�n gia kh�ng muốn o�n gia c� bằng hữu? Người hay s�n nhuế bị t�c động bởi t�m s�n nhuế, bị chi phối bởi t�m s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế, th� người ấy nếu c� bằng hữu th�n thiết, họ cũng t�m c�ch l�nh mặt bỏ đi. V� sao như vậy? V� bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế. Đ� l� ph�p o�n gia thứ tư để g�y th�nh o�n gia khi m� bọn nam nữ nổi l�n s�n nhuế.�

�Lại nữa, o�n gia th� kh�ng muốn o�n gia c� sự khen ngợi. V� sao o�n gia kh�ng muốn o�n gia c� sự khen ngợi? Người hay s�n nhuế bị t�c động bởi s�n nhuế, bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế, người ấy danh � tiếng xấu đồn khắp. V� sao như vậy? V� bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế. Đ� l� ph�p o�n gia thứ năm để g�y th�nh o�n gia khi m� bọn nam nữ nổi l�n s�n nhuế.�

�Lại nữa, o�n gia th� kh�ng muốn o�n gia qu� gi�u sang. V� sao o�n gia kh�ng muốn o�n gia qu� gi�u sang? Người hay s�n nhuế bị t�c động bởi s�n nhuế, bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế, người ấy tạo nghiệp th�n, khẩu, � như vậy khiến mất nhiều t�i vật. V� sao như vậy? V� bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế. Đ� l� ph�p o�n gia thứ s�u để g�y th�nh o�n gia khi m� bọn nam nữ nổi l�n s�n nhuế.�

�Lại nữa, o�n gia th� kh�ng muốn để o�n gia khi th�n hoại mạng chung được đến chỗ an l�nh, sanh ở c�i trời. V� sao o�n gia kh�ng muốn o�n gia đến chỗ an l�nh? Người hay s�n nhuế bị t�c động bởi s�n nhuế, bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế, th�n khẩu � tạo �c nghiệp. Người ấy sau khi th�n, khẩu, � tạo �c nghiệp, th�n hoại mạng chung chắc chắn đến chỗ �c, sanh trong địa ngục. V� sao như vậy? V� bị chi phối bởi s�n nhuế, t�m kh�ng bỏ s�n nhuế. Đ� l� ph�p o�n gia thứ bảy để g�y th�nh o�n gia khi m� bọn nam nữ nổi l�n s�n nhuế.

�Đ� l� cả bảy ph�p o�n gia g�y th�nh o�n gia khi m� bọn nam nữ nổi l�n s�n nhuế.�

Khi ấy Đức Thế T�n n�i tụng rằng:

Người s�n, sắc da xấu;
Nằm ngủ, khổ kh�ng y�n.
Đ�ng lẽ được của nhiều,
Trở lại bị bất lợi.
Kẻ bằng hữu th�n thiết,
Xa l�a người s�n nhuế.
Lu�n lu�n tập s�n nhuế,
Tiếng xấu đồn khắp nơi.
S�n g�y nghiệp th�n khẩu,
Nhuế buộc r�ng nghiệp �.
Người bị nhuế chế ngự,
Mất tất cả t�i vật.
S�n nhuế sanh bất lợi,
S�n nhuế sanh t�m nhơ.
Sợ sệt sanh b�n trong,
Người kh�ng thể biết được.
Người s�n kh�ng biết nghĩa,
Người s�n kh�ng hiểu ph�p,
Kh�ng mắt, m� mịt tối,
L� người ưa s�n nhuế.
Nhuế dậy, sắc da gh�,
Như lửa mới bốc kh�i,
Từ đ� sanh gh�t ghen,
Duy�n s�n lại do đ�.
Việc l�m của người s�n,
D� thiện v� bất thiện,
Sau khi cơn s�n qua,
N�ng l�ng như lửa đốt.
Gọi l� nghiệp phiền nhiệt,
V� c�c ph�p buộc r�ng.
Tất cả Ta đ� n�i,
C�c ngươi h�y nghe kỹ.
Người s�n nghịch hại cha,
V� với cả anh em,
Cũng giết hại chị em,
Người s�n nhiều t�n khốc.
Sanh ra v� lớn l�n,
Được thấy thế gian n�y,
Nhờ mẹ được sống c�n,
Khi s�n cũng s�t hại.
Kh�ng xấu, kh�ng hổ thẹn,
S�n triền, kh�ng n�i năng,
Người bị s�n chế ngự,
Miệng n�i kh�ng chừa g�.
Tạo t�c tội nghịch si,
Để m�nh tự yểu mạng,
Khi l�m kh�ng tự biết,
Do s�n sanh sợ h�i.
Tự buộc tr�i th�n m�nh,
�i lạc kh�ng c�ng cực,
D� �i niệm tự th�n,
Người s�n cũng tự hại.
Hoặc tự đ�m bằng dao,
Hoặc nhảy xuống hang s�u,
Hay d�ng d�y thắt cổ,
Uống c�c loại thuốc độc,
Đ� l� tượng s�n nhuế.
L� chết bởi v� s�n,
Tất cả đều dứt hết,
D�ng tuệ mới biết được.
Nghiệp bất thiện d� nhỏ,
Người tr� biết liền trừ.
N�n nhẫn nại hạnh n�y,
M�u da kh�ng dữ dằn,
Kh�ng nhuế, cũng kh�ng ưu,
Kh�i tắt kh�ng lay động,
Chế ngự đoạn s�n nhuế,
Tịch diệt, kh�ng c�n lậu.

Đức Phật thuyết như vậy, c�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật dạy xong, hoan hỷ phụng h�nh.�

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli A.7.60. Kodhana-sutta.

[2]�� Thất o�n gia ph�p�七怨家法. Pāli: sattime dhammā sapattakantā sapattakaraṇā, bảy ph�p được kẻ th� y�u th�ch, tạo th�nh kẻ th�.

[3]�� Sắc, đ�y chỉ m�u da. Pāli: vanna.

[4]�� Ca- lăng- gi� -ba- h�a-la-ba-gi�-tất-đa-la-na, phi�n �m. Ca-lăng-gi�: t�n xứ. Ba- h�a-la: dịch l� �c. Ba-gi�-tất-đa-la-na: dịch l� �o gối (phi�n Phạn ngữ 10, No.2130, trang 1051b). Pāli:kadalimigapavara-paccattharaṇa.

___________________________________________

130. KINH GI�O [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc[2].

Bấy giờ, T�n giả Đ�m-di[3], vị t�n trưởng địa phương[4] l�m chủ Phật-đồ[5], được mọi người t�n s�ng, t�nh t�nh hung bạo, n�ng nảy, rất cộc cằn th� lỗ, hay mắng nhiếc c�c vị Tỳ-kheo. V� vậy, c�c vị Tỳ-kheo địa phương[6] đều bỏ đi, kh�ng muốn sống ở đ�. C�c Ưu-b�-tắc địa phương thấy c�c vị Tỳ-kheo địa phương đều bỏ đi, kh�ng muốn ở đ�, liền nghĩ rằng: �C�c vị Tỳ-kheo địa phương n�y v� sao lại bỏ đi, kh�ng muốn sống ở đ�y?� Rồi c�c vị Ưu-b�-tắc địa phương nghe được rằng: �T�n giả Đ�m-di, vị t�n trưởng địa phương, l�m chủ Phật-đồ, được mọi người t�n s�ng, t�nh t�nh hung bạo, n�ng nảy, rất cộc cằn th� lỗ, hay mắng nhiếc c�c Tỳ-kheo. V� vậy c�c Tỳ-kheo địa phương đều bỏ đi, kh�ng muốn sống ở đ�.�

C�c vị Ưu-b�-tắc nghe việc ấy rồi, liền c�ng nhau k�o đến T�n giả Đ�m-di, xua đuổi �ng ra khỏi c�c ch�a địa phương[7]. Bấy giờ T�n giả Đ�m-di bị c�c vị Ưu-b�-tắc địa phương xua đuổi ra khỏi c�c tinh x� địa phương, liền vấn y, mang b�t du h�nh đến nước X�-vệ, dần d� đến vườn Cấp c� độc, rừng Thắng, nước X�-vệ. Rồi T�n giả Đ�m-di đi đến chỗ Phật, c�i đầu lễ s�t ch�n Ng�i, ngồi sang một b�n m� bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, con đối với Ưu-b�-tắc địa phương kh�ng c� điều g� xấu xa, chẳng n�i việc chi, kh�ng x�c phạm đến ai, nhưng c�c Ưu-b�-tắc địa phương xua đuổi con ra khỏi c�c ch�a địa phương.�

Khi đ�, Đức Thế T�n bảo rằng:

�Th�i đủ rồi, n�y Đ�m-di, cần chi phải n�i việc đ�.�

T�n giả Đ�m-di chắp tay hướng Phật, bạch lại một lần nữa rằng:

�Bạch Thế T�n, con đối với Ưu-b�-tắc địa phương kh�ng c� điều g� xấu xa, chẳng n�i việc chi, kh�ng x�c phạm đến ai, nhưng c�c Ưu-b�-tắc địa phương xua đuổi con ra khỏi c�c tinh x� địa phương.�

Đức Thế T�n cũng lần thứ hai bảo rằng:

�Đ�m-di, thuở xưa, ở ch�u Di�m-ph� n�y c� c�c thương nh��n đi thuyền ra biển, mang theo con � t�m bờ. Bọn người ấy ra biển chưa bao xa, họ thả con � t�m bờ. Nếu con � t�m bờ đến được bờ của biển cả, n� sẽ vĩnh viễn kh�ng trở lại thuyền. Nếu con � t�m bờ kh�ng đến được bờ� của biển cả, n� sẽ trở lại thuyền. Ngươi cũng vậy, n�y Đ�m-di, bởi v� ngươi bị c�c Ưu-b�-tắc địa phương xua đuổi ra khỏi c�c ch�a địa phương n�n ngươi mới trở về chỗ Ta. Th�i, đủ rồi Đ�m-di, c�n cần g� phải n�i điều đ� nữa.�

T�n giả Đ�m-di bạch lại lần thứ ba:

Đức Thế T�n cũng lại lần thứ ba bảo rằng:

�Đ�m-di, ngươi trụ trong Sa-m�n ph�p m� vị c�c Ưu-b�-tắc địa phương xua đuổi ra khỏi c�c tinh x� địa phương sao?�

L�c đ� T�n giả Đ�m-di liền từ chỗ ngồi đứng dậy, chắp tay hướng Phật, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, thế n�o gọi l� Sa-m�n trụ trong ph�p Sa-m�n?�

Đức Thế T�n dạy:

�N�y Đ�m-di, thuở xưa, khi con người sống đến t�m vạn tuổi. Đ�m-di, khi con người sống đến t�m vạn tuổi, ch�u Di�m-ph� n�y cực kỳ gi�u sang hạnh ph�c, d�n cư đ�ng đ�c, th�n ấp gần nhau bằng khoảng một con g� bay.�

�Khi con người sống đến t�m vạn tuổi, con g�i đến năm trăm tuổi mới lấy chồng. Đ�m-di, khi con người sống đến t�m vạn tuổi, chỉ c� c�c bệnh như vầy: đại tiện, tiểu tiện, l�ng dục, ăn uống v� gi�.�

�Đ�m-di, khi con người sống đến t�m vạn tuổi, c� một vị vua t�n l� Cao-la-b�[8], th�ng minh tr� tuệ, l�m Chuyển lu�n vương, c� bốn loại binh chủng chỉnh trị thi�n hạ; l� Ph�p vương h�nh theo ch�nh ph�p, th�nh tựu bảy b�u. Bảy b�u l� b�nh xe b�u, voi b�u, ngựa b�u, ngọc b�u, nữ b�u, cư sĩ b�u, tướng qu�n b�u; đ� l� bảy b�u. C� đủ một ng�n người con, tướng mạo đoan ch�nh, dũng m�nh v� �y, c� thể khuất phục mọi kẻ địch. Vua ấy thống l�nh tất cả c�i đất đai cho đến biển cả, kh�ng cai trị bằng dao gậy m� chỉ bằng ch�nh ph�p trị h�a, khiến được an ổn.

�Đ�m-di, vua Cao-la-b� c� một gốc c�y t�n l� Thiện trụ ni-c�u-loại thọ[9] vương[10]. Đ�m-di, Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương c� năm c�nh. C�nh thứ nhất d�nh cho vua v� ho�ng hậu ăn. C�nh thứ nh� d�nh cho th�i tử v� c�c quan ăn. C�nh thứ ba d�nh cho nh�n d�n trong nước ăn. C�nh thứ tư d�nh cho Sa-m�n, Phạm ch� ăn. C�nh thứ năm d�nh cho cầm th� ăn. Đ�m-di, quả của c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương lớn bằng c�i hủ hai thăng, m�i vị như mật nguy�n chất. Đ�m-di, quả Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương kh�ng ai canh giữ m� cũng chẳng ai trộm cắp. Về sau c� một người đ�i kh�t gầy c�m, nhan sắc tiều tụy, muốn được ăn quả, n� đến c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương ăn quả rồi bẻ g�y c�nh c�y h�i quả đem về. Tr�n c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương c� một vị trời nương ở đ�. �ng ấy nghĩ rằng: �Lạ thay, người ở ch�u Di�m-ph� v� �n, kh�ng biết b�o đ�p. V� sao? V� n� ăn quả nơi c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương rồi bẻ g�y c�nh c�y, h�i quả đem về. Mong cho c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương kh�ng c� quả, kh�ng sanh quả nữa!� Tức th� c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương kh�ng c� quả, cũng kh�ng sanh quả.�

�Rồi lại c� một người đ�i kh�t, gầy c�m, nhan sắc tiều tụy, muốn được ăn quả, đi đến c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương kh�ng c� quả, cũng kh�ng sanh quả, tức th� đến vua Cao-la-b� t�u rằng: �T�u Thi�n vương, n�n biết, c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương kh�ng c� quả, cũng kh�ng sanh quả nữa�.�

�Vua Cao-la-b� nghe xong, trong khoảnh khắc như người lực sĩ co duỗi c�nh tay biến khỏi C�u-l�u-sấu, đến c�i Tam thập tam thi�n, đứng trước Thi�n Đế Th�ch[11] m� t�u rằng: �T�u C�u-dực[12] n�n biết, c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương kh�ng c� quả, cũng kh�ng sanh quả nữa. Khi đ�, Thi�n Đế Th�ch v� vua Cao-la-b� trong khoảnh khắc như người lực sĩ co duỗi c�nh tay biến khỏi c�i Tam thập tam thi�n, đến nước C�u-l�u-sấu, c�ch c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương đứng lại. Thi�n Đế Th�ch thực hiện Như � t�c như vậy[13], bằng Như � t�c như kỳ tượng, h�a l�m nước lớn, gi� b�o v� mưa to. Do nước lớn, gi� b�o v� mưa to, c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương bị tr�c gốc ng� đổ.�

�L�c đ� c� vị trời sống tr�n c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương nhận thấy như vậy mới buồn khổ, sầu thương, kh�c l�c chảy nước mắt, đứng trước mặt Thi�n Đế Th�ch, Thi�n Đế Th�ch hỏi, �Thi�n, v� lẽ g� m� �ng buồn khổ, sầu thương, kh�c l�c rơi lệ, đứng trước mặt ta?� Vị trời kia thưa rằng: �T�u C�u-dực, n�n biết, nước lớn, gi� b�o, mưa to, c�y Thiện trụ ni c�u loại thọ vương bị tr�c gốc ng� đổ�. Khi ấy, Thi�n Đế Th�ch bảo Thọ thi�n kia rằng: �Thi�n, �ng l� Thọ thi�n, trụ Thọ thi�n ph�p[14] m� để nước lớn, gi� mạnh, mưa to l�m c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương bị tr�c gốc ng� đổ sao?� Thọ thi�n thưa rằng: �T�u C�u-dực, thế n�o gọi l� Thọ thi�n trụ Thọ thi�n ph�p?� Thi�n Đế Th�ch bảo, �Thi�n, giả sử c� người muốn được rễ c�y, cứ lấy rễ c�y đi; muốn được c�nh c�y, nh�nh c�y, l� c�y, hoa quả, cứ đem đi, Thọ thi�n kh�ng n�n giận dữ, kh�ng n�n ghen gh�t, t�m kh�ng n�n th� hận, Thọ thi�n vẫn an trụ tr�n thọ thi�n với � niệm bu�ng xả. Như vậy gọi l� Thọ thi�n trụ Thọ thi�n ph�p�. Vị trời kia lại t�u rằng: �T�u C�u-dực, t�i l� Thọ thi�n m� kh�ng trụ Thọ thi�n ph�p. Từ nay về sau t�i sẽ trụ Thọ thi�n ph�p. Ước mong c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương trở lại như cũ�. Rồi th� Thi�n Đế Th�ch thực hiện Như � t�c như vậy. Thực hiện Như � t�c như vậy xong, lại h�a l�m nước lớn, gi� b�o, mưa to. H�a l�m nước lớn, gi� b�o, mưa to xong, c�y Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương liền trở lại như cũ.

�N�y Đ�m-di, cũng vậy, nếu c� Tỳ-kheo bị người mắng nhiếc, kh�ng mắng nhiếc lại; bị người s�n giận kh�ng s�n giận lại; bị người quấy ph�, kh�ng quấy ph� lại; bị đ�nh đập kh�ng đ�nh đập lại. N�y Đ�m-di, như vậy gọi l� Sa-m�n trụ Sa-m�n ph�p.�

L�c đ�, T�n giả Đ�m-di liền từ chỗ ngồi, trịch vai �o đang mặc, chắp tay hướng Phật kh�c l�c rơi lệ, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, con kh�ng phải l� Sa-m�n trụ Sa-m�n ph�p. Từ nay về sau con sẽ l� Sa-m�n trụ Sa-m�n ph�p.�

Đức Thế T�n dạy:

�Xưa c� một Đại sư t�n l� Thiện Nh�n[15], được c�c ngoại đạo ti�n nh�n t�n l�m t�n sư, l�a bỏ �i dục, được như � t�c. Đ�m-di, Thiện Nh�n đại sư c� v� lượng trăm ng�n đệ tử. Đ�m-di, Thiện Nh�n đại sư n�i Phạm thế ph�p[16] cho c�c đệ tử nghe. Đ�m-di, khi Thiện Nh�n đại sư n�i Phạm thế ph�p cho c�c đệ tử, trong c�c đệ tử c� người kh�ng phụng h�nh trọn vẹn, th� người ấy sau khi mạng chung, hoặc sanh l�n c�i trời Tứ thi�n vương, hoặc sanh c�i trời Tam thập tam thi�n, hoặc sanh c�i trời Diệm-ma, hoặc sanh c�i trời Đ�u-suất-đ�, hoặc sanh c�i trời H�a lạc, hoặc sanh c�i trời Tha h�a lạc. Đ�m-di, khi Thiện Nh�n đại sư n�i Phạm thế ph�p cho đệ tử nghe, trong c�c đệ tử c� người phụng h�nh trọn vẹn, người ấy tu bốn phạm thất[17], l�a bỏ dục. Khi mạng chung rồi được sanh l�n c�i trời Phạm thi�n. Đ�m-di, khi ấy Thiện Nh�n đại sư nghĩ rằng: �Đời sau ta kh�ng n�n c�ng c�c đệ tử đồng sanh đến một chỗ. B�y giờ ta h�y tu tăng thượng từ. Sau khi tu tăng thượng từ, mạng chung sẽ được sanh v�o c�i trời Hoảng dục. Đ�m-di, sau đ� Thiện Nh�n đại sư liền tu tăng thượng từ. Sau khi tu tăng thượng từ, mạng chung được sanh v�o c�i trời Hoảng dục. Đ�m-di, Thiện Nh�n đại sư v� c�c đệ tử học đạo kh�ng luống c�ng, được quả b�o lớn. Cũng như Thiện Nh�n đại sư, c� c�c Đại sư M�u-l�-ph�-quần-na, A-la-na-gi� B�-la-m�n, C�-đ�-l�-x�-đa, Hại-đề-b�-la Ma-nạp, Th�-đề-ma-lệ Kiều-đệ-b�-la v� Thất-đa Ph�-l�u-hề-đa[18].

�Đ�m-di, Đại sư Thất-đa Ph�-l�u-hề-đa cũng c� v� lượng trăm ng�n đệ tử. Đ�m-di, Đại sư Thất-đa Ph�-l�u-hề-đa n�i Phạm thế ph�p cho c�c đệ tử. Trong số c�c đệ tử c� người kh�ng phụng h�nh trọn vẹn ph�p đ� dạy, người ấy sau khi th�n hoại mạng chung, hoặc sanh l�n c�i trời Tứ thi�n vương, hoặc sanh c�i trời Tam thập tam thi�n, hoặc sanh c�i trời Diệm-ma, hoặc sanh c�i trời Đ�u-suất-đ�, hoặc sanh c�i trời H�a lạc, hoặc sanh c�i trời Tha h�a. Đại sư Thất-đa Ph�-l�u-hề-đa khi n�i Phạm thế ph�p, trong số c�c đệ tử c� người phụng h�nh trọn vẹn ph�p ấy, tu bốn phạm thất, l�a bỏ dục �i. Người ấy sau khi th�n hoại mạng chung được sanh v�o c�i trời Phạm Thi�n. Đ�m-di, Đại sư Thất-đa Ph�-l�u-hề-đa nghĩ rằng: �Đời sau ta kh�ng n�n c�ng c�c đệ tử sanh c�ng một chỗ. B�y giờ ta n�n tu tăng thượng từ. Sau khi tu tăng thượng từ, mạng chung sẽ được sanh v�o c�i trời Hoảng dục�. Đ�m-di, sau đ� vị Đại sư thứ bảy Thất-đa Ph�-l�u-hề-đa tu tăng thượng từ. Sau khi tu tăng thượng từ rồi, mạng chung được sanh l�n c�i trời Hoảng dục. Đ�m-di, Đại sư Thất-đa Ph�-l�u-hề-đa v� c�c đệ tử học đạo kh�ng hư dối, được quả b�o lớn.

�Đ�m-di, nếu c� người n�o mắng nhiếc bảy vị Đại sư v� v� lượng trăm ng�n đệ tử kia, c�ng đ�nh ph�, s�n nhuế, tr�ch m�c họ, chắc chắn chịu v� lượng tội. Nhưng đối với một Tỳ-kheo đ� th�nh tựu ch�nh niệm, một đệ tử Phật chứng đắc tiểu quả, m� c� ai mắng nhiếc, đả ph� s�n nhuế, tr�ch m�c vị ấy th� tội nhiều hơn thế nữa.

�Thế cho n�n, n�y Đ�m-di, c�c ngươi h�y lu�n lu�n nhắc nhở, thủ hộ lẫn nhau. V� sao như vậy? V� ngo�i sự qu� thất n�y, kh�ng c�n sự qu� thất n�o hơn nữa[19].�

Khi ấy, Đức Thế T�n n�i kệ:

Tu-niết[20], M�u-l�-ph�-quần-na,
A-la-na-gi� B�-la-m�n,
C�-đ�-l�-x�-đa,
Hại-đề-b�-la Ma-nạp,
Th�-đề-ma-lệ Kiều-đệ-b�-la v�
Thất-đa Ph�-l�u-hề-đa,
Trong đời qu� khứ ấy
Danh đức bảy t�ng sư,
Bi t�m, kh�ng nhiễm �i,
Dục kết đ� dứt trừ.
Trăm ng�n số đệ tử,
V� lượng đếm sao vừa,
Cũng đều ly dục kiết,
D� cứu c�nh c�n chưa.
Với c�c ti�n nh�n ấy,
Thủ tr� khổ hạnh n�y,
Ai �m l�ng o�n hận,
Tội mắng nhiếc nhiều thay.
Huống chi với Phật tử,
Quả thấy tri kiến ngay;
Ai chửi mắng, đập ph�,
Tội nghiệp lại tr�n đầy.
N�y Đ�m-di, do đ�,
H�y biết thủ hộ nhau;
Sở dĩ hộ tr� nhau,
Tội nặng n�o hơn đ�u.
Như thế thật qu� khổ;
Bậc Th�nh cũng gh�t bỏ,
M�u da lại dữ dằn[21];
Chớ thủ t� kiến xứ.
Đ� l� hạng thấp h�n,
Th�nh ph�p gọi như thế[22].
D� chưa l�a d�m dục,
C� diệu ngũ căn n�y:
T�n, tinh tấn, niệm xứ,
Ch�nh định, ch�nh qu�n đ�y.
Khổ kia m�nh chịu vậy,
Trước phải thọ họa tai[23].
Họa tai đ� tự thọ,
Sau nữa g�y hại người.
Ai hay tự thủ hộ,
Tất thủ hộ b�n ngo�i.
Cho n�n h�y tự hộ,
Kẻ tr� hoan lạc thay!

Phật thuyết như vậy, T�n giả v� c�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli A.6.54 Dhammika-sutta.

[2]�� Bản Pāli: Phật tại Rājagaha, n�i Gijjhakūṭa.

[3]�� Đ�m-di�曇彌. Pāli: Dhammika thera, nguy�n l� một B�-la-m�n ở Kosala, quy Phật v�o l�c rừng Jetavana được c�ng.

[4]�� Sanh địa t�n trưởng�生地尊長. Pāli: Jātibhūmiyaṃ āvasiko.

[5]�� Phật-đồ chủ�佛圖主, c� lẽ muốn n�i Phật th�p. Bản Pāli: sattasu āvāsesu, trong bảy tr� xứ (ở địa phương). H�nh như tất cả đều do Dhammika l�m chủ.

[6]�� Bản H�n: sanh địa chư Tỳ-kheo�生地諸比丘. Bản Pāli: āgantukā bhikkhū, c�c Tỳ-kheo kh�ch.

[7]�� Bản Pāli n�i: Bị xua đuổi, T�n giả đến một tinh x� kh�c cũng trong địa phương. Nhưng vừa đđến T�n giả lại mắng nhiếc c�c Tỳ-kheo ở đ�, họ lại bỏ đi v� T�n giả lại bị c�c Cư sĩ k�o đến xua đuổi. Cứ như vậy, T�n giả sống bảy nơi tất cả tại địa phương (sabbaso jātibhūmiyam sattasu āvāsesu). Cuối c�ng, T�n giả phải t�m đến Đức Phật tại Rājagaha, n�i Gijjhakūta.

[8]�� Cao-la-b�高羅婆. Pāli: Koravya, trong c�c truyện bản sanh thường được n�i l� vua của bộ tộc Kuru.

[9]�� Bản Cao-li kh�ng c� chữ thọ. Ba bản Tống-Nguy�n-Minh đều c�.

[10] Thiện trụ ni-c�u-loại thọ vương�善住尼拘類夀王. Pāli: Suppatiṭṭha- nigrodha-rājā.

[11] Thi�n Đế Th�ch. Pāli: Sakka devānam Inda.

[12] C�u-dực�拘翼. Pāli: Kosika, biệt danh Thi�n Đế Th�ch.�

[13] T�c như kỳ tượng như � t�c. Pāli: tathārūpaṃ iddhābhisaṃkhāraṃ abhisaṃkhāsi, thực hiện một loại thần th�ng như thế.

[14] Thọ thi�n ph�p�樹天法. Pāli: rukkhadhamma, đ�y hiểu l� đạo l� tự nhi�n của c�y.�

[15] Đại sư Thiện Nh�n�大師善眼. Pāli: Sunetto nāma satthā, một trong s�u vị t�n sư cổ đại, thường được kể trong c�c mẫu truyện cổ Phật gi�o.

[16] Phạm thế ph�p�梵世法, ph�p dẫn đến đời sống tr�n Phạm thi�n. Pāli: Brahama-lokasahavyatāya dhamma.

[17] Phạm thất hay phạm trụ.

[18] Danh s�ch s�u Đại sư thời cổ: M�u-l�-ph�-quần-na, Pāli: Mūgapakkha; A-la-na-gi� B�-la-m�n, Pāli: Aranemi Brāhmṇa; C�-đ�-l�-x�-đa, Pāli: Kuddālakasattā; Hại-đề-b�-la Ma-nạp, Pāli: Hatthipāla mānava; Th�-đề-ma-lệ Kiều-đệ-b�-la, Pāli: Jotipāla govinda; Thất-đa Ph�-l�u-hề-đa, Pāli: Satta purohita.

[19] Pāli: Nāham (....) ito bahiddā evarūpam khantim vādāmi. Ngo�i sự nhẫn nại n�y, ta n�i kh�ng c�n sự nhẫn nại n�o như vậy nữa.

[20] Sunetta, xem ch� th�ch tr�n.

[21] H�n: tất đắc thọ �c sắc�必得受惡色. Pāli: nā sādhurūpaṃ āsīde, d�ng c�ng k�ch người (c� sắc diện) đoan ch�nh. C� lẽ H�n hiểu āsīde l� �h�y ngồi gần� do gốc động từ sīdati, ngồi.

[22] Bản Pāli: sattamo puggalo eso, ariyasaṅghassa vuccati, người ấy (xả bỏ t� kiến) được n�i l� cao cả trong h�ng Th�nh ch�ng. H�nh như bản H�n hiểu ngược lại?

[23] Dịch s�t như vậy, nhưng kh�ng r� nghĩa. Pāli n�i: tādisam bhikkhum āsajja, pubbeva upaha��ati, ai c�ng k�ch Tỳ-kheo (d� chưa ly dục nhưng đ� c� ngũ diệu căn: t�n, tấn v.v...) như vậy, n� bị tai họa trước.

___________________________________________

131. KINH H�NG MA [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại Bạt-k�-sấu, trong n�i Ngạc, rừng Bố, vườn Lộc d�[2].

L�c bấy giờ Đại Mục-kiền-li�n đang coi việc dựng thiền thất cho Phật[3]. Trong l�c T�n giả đang kinh h�nh tr�n khoảng đất trống, bấy giờ Ma vương h�a h�nh nhỏ x�u, chui v�o trong bụng của T�n giả Đại Mục-kiền-li�n. L�c đ�, T�n giả Đại Mục-kiền-li�n nghĩ như vầy, �Bụng ta cảm thấy nặng, giống như đang ăn phải hạt đậu. Ta h�y nhập Như kỳ tượng định, bằng Như kỳ tượng định ta nh�n v�o bụng xem.�

Rồi T�n giả Đại Mục-kiền-li�n đi đến cuối đường kinh h�nh, trải ni-sư-đ�n, ngồi xếp kiết gi�, nhập như kỳ tượng định, bằng như kỳ tượng định m� nh�n v�o bụng m�nh, T�n giả Đại Mục-kiền-li�n thấy Ma vương đang ở trong đ�. T�n giả b�n ra khỏi định, n�i với Ma vương:

�N�y Ba-tuần, ngươi h�y đi ra! N�y Ba-tuần, ngươi h�y đi ra! Chớ c� x�c nhiễu Như Lai, cũng chớ x�c nhiễu đệ tử của Như Lai. Đừng sống m�i trong sự v� nghĩa, v� �ch m� phải t�i sanh �c xứ, thọ v� lượng khổ.�

Khi ấy, Ma vương liền nghĩ: �Sa-m�n n�y kh�ng thấy, kh�ng biết, thế m� lại n�i: �N�y Ba-tuần, ngươi h�y đi ra! N�y Ba-tuần, ngươi h�y đi ra! Chớ c� x�c nhiễu Như Lai, cũng chớ x�c nhiễu đệ tử của Như Lai. Đừng sống m�i trong sự v� nghĩa, v� �ch m� phải t�i sanh �c xứ, thọ v� lượng khổ�. T�n sư của �ng ta c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần, cũng kh�ng thể thấy mau lẹ, biết mau lẹ như vậy, huống nữa l� đệ tử m� thấy biết được sao!��

T�n giả Đại Mục-kiền-li�n lại n�i với Ma vương rằng:

�Ta lại biết trong � của ngươi, ngươi nghĩ như vầy, �Sa-m�n n�y kh�ng thấy, kh�ng biết, thế m� lại n�i: �N�y Ba-tuần, ngươi h�y đi ra! N�y Ba-tuần, ngươi h�y đi ra! Chớ c� x�c nhiễu Như Lai, cũng chớ x�c nhiễu đệ tử của Như Lai. Đừng sống m�i trong sự v� nghĩa, v� �ch m� phải t�i sanh �c xứ, thọ v� lượng khổ�. T�n sư của �ng ta c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần, cũng kh�ng thể thấy mau lẹ, biết mau lẹ như vậy, huống nữa l� đệ tử m� thấy biết được sao!��

Ma Ba-tuần kia nghĩ rằng: �Sa-m�n n�y đ� thấy v� biết ta n�n mới n�i như vậy.� Rồi ma Ba-tuần h�a h�nh nhỏ x�u, từ trong miệng vọt ra, đứng ngay trước mặt T�n giả Đại Mục-kiền-li�n.�

T�n giả Đại Mục-kiền-li�n bảo rằng:

�N�y ma Ba-tuần, thuở xưa, c� Như Lai t�n l� Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại[4], Đấng V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c. L�c đ� ta l�m ma c� t�n l� �c[5]. Ta c� người em g�i[6] t�n l� Hắc[7]. Ngươi ch�nh l� con trai của n�. N�y ma Ba-tuần, v� lẽ đ� cho n�n ngươi l� ch�u gọi ta bằng cậu.

�N�y ma Ba-tuần, Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c c� hai đệ tử, một t�n l� �m[8], hai t�n l� Tưởng[9]. N�y Ba-tuần, do � nghĩa n�o được gọi l� �m? Ba-tuần, T�n giả đ� l�c sống tr�n c�i trời Phạm thi�n, tiếng n�i b�nh thường của ng�i vang cả ng�n thế giới, lại kh�ng c� một đệ tử n�o c� �m thanh ngang bằng, hoặc tương tợ, hoặc trội hơn được. N�y Ba-tuần, v� lẽ ấy cho n�n T�n giả đ� được gọi l� �m vậy. Ba-tuần, lại do � nghĩa n�o m� T�n giả Tưởng c� t�n l� Tưởng? N�y Ba-tuần, T�n giả Tưởng nương nơi th�n ấp m� du h�nh. Khi đ�m đ� qua, l�c trời hừng s�ng, T�n giả ấy đắp y, mang b�nh b�t, đi v�o th�n ấp khất thực, cẩn thận thủ hộ th�n, thu nhiếp c�c căn, giữ vững ch�nh niệm. Ng�i sau khi khất thực xong v� sau khi ăn v�o l�c giữa trưa, th�u v�n y b�t, rửa tay ch�n, vắt Ni-sư-đ�n tr�n vai, đi v�o rừng vắng vẻ, hoặc đến dưới gốc c�y trong rừng s�u, hoặc đến chỗ kh�ng tĩnh, trải ni-sư-đ�n ngồi kết gi�, liền nhập Tưởng tri diệt định một c�ch mau ch�ng. L�c ấy c� những người đang l�a tr�u, d�, người đi m�t cỏ, hoặc người đi đường, họ v�o trong n�i, thấy ng�i nhập Tưởng tri diệt định, b�n nghĩ rằng: �Nay Sa-m�n n�y ngồi m� chết trong khu rừng vắng n�y. Ch�ng ta h�y nhặt cỏ kh� chất đống phủ l�n tr�n, r�ng rịt cẩn thận, lượm củi chất chồng l�n tr�n th�n để hỏa thi�u�. Họ b�n nhặt cỏ chất đống phủ l�n th�n ng�i, nổi lửa đốt rồi bỏ m� đi. T�n giả kia, sau khi đ�m đ� qua, trời vừa hừng s�ng, ra khỏi định, đập phủi y phục, du h�nh trở về th�n ấp, đắp y, mang b�nh b�t v�o th�n ấp khất thực như thường lệ, kh�o giữ g�n th�n căn, giữ vững ch�nh niệm. Những người l�a tr�u, d�, những người m�t cỏ kh�, hoặc người đi đường v�o trong n�i đ� gặp T�n giả trước kia, họ b�n nghĩ: �Đ�y l� Sa-m�n ngồi m� chết trong khu rừng vắng vẻ n�y. Ch�ng ta đ� nhặt cỏ kh� chất đống phủ tr�n th�n, nổi lửa đốt rồi bỏ đ� m� đi. Song Hiền giả n�y vẫn c�n biết tưởng[10].� N�y Ba-tuần, v� lẽ đ� cho n�n T�n giả Tưởng được gọi l� Tưởng vậy.

�N�y Ba-tuần, l�c ấy �c ma nghĩ rằng: �Sa-m�n trọc đầu n�y bị da đen tr�i chặt[11], bị tuyệt chủng, kh�ng con c�i, học thiền, d� x�t, ngong ng�ng d� x�t, lu�n lu�n ngong ng�ng d� x�t[12]. Giống như con lừa trọn ng�y mang nặng, bị cột lại trong t�u, kh�ng được ăn l�a mạch, n� d� x�t, ngong ng�ng d� x�t, lu�n lu�n ngong ng�ng d� x�t; Sa-m�n trọc đầu n�y bị da đen tr�i chặt, tuyệt chủng, kh�ng con c�i, ch�ng n� học thiền, d� x�t, ngong ng�ng d� x�t, lu�n lu�n ngong ng�ng d� x�t.

��Giống như con m�o ngồi r�nh b�n hang chuột, v� muốn bắt chuột n�n n� d� x�t, ngong ng�ng d� x�t, lu�n lu�n ngong ng�ng d� x�t; cũng vậy, Sa-m�n trọc đầu n�y bị da đen tr�i chặt, tuyệt chủng kh�ng con c�i, ch�ng n� học thiền, d� x�t, ngong ng�ng d� x�t, lu�n lu�n ngong ng�ng d� x�t.

� �Cũng giống như con c� m�o[13] ở giữa đống củi kh�, v� muốn bắt chuột n�n n� d� x�t, ngong ng�ng d� x�t, lu�n lu�n ngong ng�ng d� x�t; cũng vậy, Sa-m�n trọc đầu n�y bị da đen tr�i chặt, tuyệt chủng kh�ng con c�i, ch�ng n� học thiền, d� x�t, ngong ng�ng d� x�t, lu�n lu�n ngong ng�ng d� x�t.

� �Giống như con chim hạc[14] ở b�n bờ nước, v� muốn bắt c� n�n n� d� x�t, ngong ng�ng d� x�t, lu�n lu�n ngong ng�ng d� x�t; cũng vậy, Sa-m�n trọc đầu n�y bị da đen tr�i chặt, bị tuyệt chủng kh�ng con c�i, ch�ng n� học thiền, d� x�t, ngong ng�ng d� x�t, lu�n lu�n ngong ng�ng d� x�t.

��Ch�ng d� x�t c�i g�? D� x�t với mục đ�ch g�? D� x�t để mong c�i g�? Ch�ng n� loạn tr�, ph�t cuồng, bại hoại. Ta chẳng biết ch�ng n� ở đ�u đến, cũng chẳng biết ch�ng n� đi về đ�u, chẳng biết ch�ng n� sống ở đ�u, chẳng biết ch�ng n� chết như thế n�o, sanh như thế n�o? Ta h�y dạy bảo c�c Phạm ch�, Cư sĩ rằng: �Ngươi h�y đi đến m� chửi, m� đập, m� ph�, m� rủa xả Sa-m�n tinh tấn kia�. V� sao vậy? Khi bị chửi, bị đập, bị ph�, bị rủa xả, biết đ�u ch�ng n� chẳng nổi �c t�m để ta dễ lợi dụng�.�

�Bấy giờ �c ma b�n x�i dục c�c Cư sĩ, Phạm ch�. C�c Cư sĩ, Phạm ch� ấy chửi, đập ph�, rủa xả Sa-m�n tinh tấn. C�c Cư sĩ, Phạm ch� ấy hoặc d�ng c�y đ�nh, hoặc lấy đ� n�m, hoặc v�c gậy đập, c� khi g�y thương t�ch Sa-m�n tinh tấn, c� khi l�m r�ch toạc �o, c� khi l�m bể b�nh b�t. Bấy giờ trong số Cư sĩ Phạm ch� ấy do nh�n duy�n n�y th�n hoại mạng chung phải đến �c xứ, sanh trong địa ngục. Ch�ng sanh v�o đ� rồi, suy nghĩ như vầy, �Ta phải thọ khổ n�y, lại phải thọ cực khổ hơn nữa. V� cớ sao? V� ch�ng ta đ� đối xử t�n �c với Sa-m�n tinh tấn vậy�.

�N�y Ba-tuần, đệ tử của Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c mang đầu thương t�ch, mang y r�ch toạc, mang b�nh b�t bể, đi đến chỗ Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c. L�c bấy giờ Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c đang thuyết ph�p cho v� lượng trăm ng�n quyến thuộc v�y quanh. Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c tr�ng thấy từ xa một đệ tử mang đầu bị thương t�ch, y r�ch toạc, b�nh b�t bể đi đến. Ng�i thấy vậy, bảo c�c Tỳ-kheo rằng: �C�c ngươi c� thấy chăng, �c ma đ� x�i dục c�c Cư sĩ, Phạm ch� rằng �C�c ngươi h�y đến m� chửi, m� đập, m� rủa xả Sa-m�n tinh tấn. V� cớ sao? Khi bị chửi, bị đập, bị rủa xả, biết đ�u ch�ng n� chẳng nổi �c t�m để ta dễ d�ng lợi dụng�.� N�y c�c Tỳ-kheo, h�y với t�m tương ưng với từ, biến m�n một phương, th�nh tựu an trụ. Cũng vậy, hai, ba, bốn phương, tứ duy thượng hạ bao tr�m tất cả, t�m tương ưng với từ, Bồ t�t kết, kh�ng o�n, kh�ng nhuế, kh�ng n�o hại, rộng lớn bao la, v� lượng, kh�o tu tập, biến m�n tất cả thế gian, th�nh tựu v� an trụ. Bi v� hỷ cũng vậy. T�m tương ưng với xả, kh�ng kết, kh�ng o�n, kh�ng nhuế, kh�ng tranh, rộng lớn bao la, v� lượng, kh�o tu tập, biến m�n tất cả thế gian, th�nh tựu v� an trụ. Với t�m ấy khiến �c ma kh�ng thể lợi dụng�.

�N�y ma Ba-tuần, Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c bằng gi�o ph�p như vậy m� dạy đệ tử. Họ b�n thọ l�nh gi�o ph�p ấy, t�m tương ưng với từ, kh�ng o�n, kh�ng nhuế, kh�ng tranh, rộng lớn bao la, kh�o tu tập, biến m�n tất cả thế gian, th�nh tựu v� an trụ. Với t�m ấy, �c ma kia kh�ng thể lợi dụng được.

�N�y ma Ba-tuần, l�c đ� �c ma lại nghĩ: �Bằng sự việc ấy ta muốn lợi dụng Sa-m�n tinh tấn m� kh�ng thể được. B�y giờ ta h�y x�i dục c�c Cư sĩ, Phạm ch� rằng: �C�c người h�y đến phụng k�nh, c�ng dường, lễ sự Sa-m�n tinh tấn�. Biết đ�u do sự phụng k�nh, c�ng dường, lễ sự Sa-m�n tinh tấn, ch�ng n� chẳng nổi �c t�m để ta dễ d�ng lợi dụng�.

�N�y Ma Ba-tuần, c�c Cư sĩ, Phạm ch� kia sau khi bị �c ma x�i dục, họ đến phụng k�nh, c�ng dường, lễ sự Sa-m�n tinh tấn. Họ lấy �o trải l�n mặt đất m� n�i rằng �Sa-m�n tinh tấn, xin đạp l�n m� đi. Sa-m�n tinh tấn thường l�m những việc kh� l�m, khiến cho ch�ng t�i m�i m�i được lợi �ch, được an ổn kho�i lạc�. Hoặc c� Phạm ch� trải t�c l�n mặt đất, n�i rằng �Sa-m�n tinh tấn, xin đạp l�n t�c m� đi. Sa-m�n tinh tấn thường l�m những việc kh� l�m, khiến cho ch�ng t�i m�i m�i được lợi �ch, được an ổn kho�i lạc�. Hoặc c� Cư sĩ, Phạm ch� hai tay bưng đủ c�c loại ẩm thực, đứng b�n dưới đợi v� n�i rằng �Sa-m�n tinh tấn, xin nhận vật thực n�y, xin cứ mang đi t�y � m� thọ dụng, để cho t�i m�i m�i được lợi �ch, được an ổn kho�i lạc�. C�c Cư sĩ, Phạm ch� th�nh t�n thấy Sa-m�n tinh tấn, cung k�nh bồng bế v�o nh�, đem đủ thứ t�i vật ra cho Sa-m�n tinh tấn v� n�i rằng: �Xin thọ nhận c�i n�y, xin thọ dụng c�i n�y, xin mang c�i n�y đi, t�y � m� thọ dụng�. L�c bấy giờ trong số c�c Cư sĩ, Phạm ch� đ� c� người chết, do nh�n duy�n n�y th�n hoại mạng chung được đi đến thiện xứ, sanh l�n c�i trời. Sau khi sanh v�o đ�, họ b�n nghĩ �Ta đ�ng thọ hưởng sự an lạc n�y, lại sẽ thọ hưởng cực lạc hơn nữa. V� sao thế? V� ch�ng ta đ� l�m c�c việc l�nh với Sa-m�n tinh tấn vậy�.

�N�y ma Ba-tuần, đệ tử của Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c, sau khi được phụng k�nh, c�ng dường, lễ sự, họ đi đến Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c. L�c đ� Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c đang thuyết ph�p cho v� lượng trăm ng�n đệ tử v�y quanh. Khi Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c tr�ng thấy từ xa c�c đệ tử được phụng k�nh, c�ng dường, lễ sự đang đi đến, thấy vậy, ng�i bảo c�c Tỳ-kheo rằng: �C�c ngươi c� thấy chăng? �c ma x�i dục c�c Cư sĩ, Phạm ch� rằng �C�c ngươi h�y đến phụng k�nh, c�ng dường, lễ sự Sa-m�n tinh tấn�. Biết đ�u do phụng k�nh, c�ng dường, lễ sự Sa-m�n tinh tấn, ch�ng sẽ nổi �c t�m để ta dễ d�ng lợi dụng. N�y c�c Tỳ-kheo, c�c ngươi h�y qu�n c�c h�nh v� thường, qu�n c�c ph�p hưng suy, qu�n v� dục, qu�n xả ly, qu�n diệt, qu�n đoạn để cho bọn �c ma kh�ng thể lợi dụng�.

�N�y ma Ba-tuần, Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c bằng gi�o ph�p như vậy m� dạy c�c đệ tử, họ b�n thọ l�nh gi�o ph�p ấy, qu�n c�c h�nh v� thường, qu�n ph�p hưng suy, qu�n v� dục, qu�n xả ly, qu�n diệt, qu�n đoạn, khiến cho �c ma kh�ng thể lợi dụng.

�N�y ma Ba-tuần, l�c đ� �c ma b�n nghĩ: �Bằng việc ấy ta muốn lợi dụng Sa-m�n tinh tấn m� kh�ng được. Ta h�a h�nh l�m một đứa nhỏ[15] tay cầm c�y gậy lớn, đứng b�n đường, đ�nh vỡ đầu T�n giả �m, khiến m�u chảy ướt cả mặt�.�

�N�y ma Ba-tuần, Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c sau đ� đang du h�nh trong th�n ấp. Khi đ�m đ� qua, l�c trời hừng s�ng, mang y b�t v�o trong th�n x�m khất thực, T�n giả �m đi hầu theo ph�a sau. Ma Ba-tuần, l�c ấy �c ma h�a h�nh l�m một đứa b�, tay cầm một c�y gậy lớn đứng b�n đường, đ�nh vỡ đầu T�n giả �m, khiến m�u chảy ướt cả mặt. Ma Ba-tuần, T�n giả �m sau khi bị vỡ đầu chảy m�u, vẫn đi theo sau Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c như b�ng kh�ng rời h�nh. N�y ma Ba-tuần, Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Bậc V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c sau khi đến th�n ấp, bằng sức mạnh cực kỳ của bản th�n, Ng�i xoay nh�n theo ph�a hữu, như c�i nh�n của một voi ch�a, kh�ng sợ kh�ng h�i, kh�ng kinh kh�ng khiếp, qu�n s�t khắp mọi ph�a. N�y ma Ba-tuần, Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Bậc V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c nh�n thấy T�n giả �m đầu bị chảy m�u ướt cả mặt, đang đi theo sau Phật như b�ng kh�ng rời h�nh, b�n n�i rằng: ��c ma thật l� hung bạo n�y c� đại oai lực, �c ma n�y kh�ng biết vừa đủ�.

�N�y ma Ba-tuần, Đức Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại Như Lai, Đấng V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c n�i chưa xong th� ngay tại chỗ đ� �c ma liền bị đọa v�o đại địa ngục V� khuyết[16]. Ma Ba-tuần, đại địa ngục n�y c� bốn t�n gọi[17], một l� V� khuyết, hai l� B�ch đinh, ba l� Nghịch th�ch, bốn l� Lục c�nh. Trong đại địa ngục đ� c� ngục tốt đi đến chỗ �c ma ở m� n�i rằng: �Ngươi nay n�n biết, nếu đinh hiệp với c�c đinh, phải biết m�n một trăm năm�.�

Ma Ba-tuần nghe n�i như vậy xong, trong l�ng hết sức r�ng động, kinh sợ, khủng khiếp v� c�ng, t�c l�ng dựng ngược, b�n hướng đến t�n giả Đại Mục-kiền-li�n m� n�i b�i kệ:

Địa ngục kia thế n�o,
Xưa �c ma ở đ�?
Nhiễu hại bậc Phạm hạnh
X�c phạm cả Tỳ-kheo.
T�n giả Đại Mục-kiền-li�n đ�p lại ma Ba-tuần b�i kệ rằng:
Địa ngục t�n V� khuyết,
�c ma từng ở trong.
Nhiễu hại bậc Phạm hạnh,
X�c phạm Tỳ-kheo Tăng.
Đinh sắt cả trăm c�i,
Thảy đều đ�m ngược l�n.
Địa ngục t�n V� khuyết,
�c ma từng ở trong.
Nếu như ai kh�ng biết,
Đệ tử Phật, Tỳ-kheo,
Tất nhi�n khổ như vậy,
M� thọ b�o nghiệp đen.
Trong nhiều loại vi�n qu�n,
Lo�i người tr�n đất n�y,
Ăn loại l�a tự mọc,
Đời Bắc ch�u, tự nhi�n.[18]
Đại Tu di triền n�i
X�ng ướp bởi nh�n l�nh.[19]
Tu tập nơi giải tho�t,
Thọ tr� tối hậu th�n,
Đứng sững tr�n suối lớn,
Cung điện kiếp l�u bền.[20]
Sắc v�ng thật �i lạc,
Như lửa rực huy ho�ng[21].
Nhạc trời trỗi c�c thứ;
Đến Đế Th�ch thi�n cung.
Kiếp xưa với nh� cửa,
Thiện Gi�c đ� c�ng dường[22].
Nếu Đế Th�ch đi trước,
L�n điện Tỳ-x�-di�n[23],
H�n hoan ch�o đ�n Th�ch,
Thi�n nữ vũ ch�c mừng.
Nếu thấy Tỳ-kheo đến[24],
Nh�n lui, vẻ thẹn th�ng.
Nếu Tỳ-lan-di�n hiện,
Luận nghĩa c�ng Sa-m�n,
�i tận, đắc giải tho�t[25];
Đại ti�n c� biết chăng?
Tỳ-kheo liền đ�p lại,
Người hỏi đ�ng như nghĩa.
C�u-dực, ta biết đ�y,
�i tận, đắc giải tho�t.
Nghe lời giải đ�p n�y,
Đế Th�ch hoan hỷ lạc.
Tỳ-kheo ban lợi �ch,
N�i năng đ�ng nghĩa ch�n.
Tr�n Tỳ-x�-di�n điện,
Hỡi Đế Th�ch thi�n vương,
Cung điện t�n g� vậy,
M� người nhiếp tr� th�nh?
Th�ch đ�p: Đại Ti�n Nh�n!
T�n Tỳ-x�-di�n-đ�.
Gọi l� thế giới ng�n,
Ở trong ng�n thế giới;
Kh�ng cung điện n�o hơn
Như Tỳ-la-di�n-đ�.
Thi�n vương Thi�n Đế Th�ch,
Tự tại m� du h�nh.
�i-lạc na-du-đ�[26],
H�a một th�nh trăm h�ng.
Trong Tỳ-lan-di�n điện,
Đế Th�ch tự tại chơi.
Tỳ-lan-di�n đại điện,
Ng�n ch�n đủ lung lay[27].
Thi�n vương mắt xem thấy,
Đế Th�ch tự tại chơi.
Giảng đường Lộc tử mẫu[28],
Nền s�u, đắp ki�n cố,
Kh� động, kh� lung lay,
Lay bởi định như �.
Kia c� đất lưu ly,
Th�nh nh�n bước l�n đi
Trơn nhuần, cảm thọ lạc,
Trải gấm �m diệu kỳ.
�i ngữ thường h�a hiệp,
Thi�n vương thường h�n hoan.
Nhạc trời hay kh�o trỗi,
�m tiết họa nhịp nh�ng.
Thi�n ch�ng đều hội tụ,
Nhưng thuyết Tu-đ�-ho�n[29].
Biết mấy v� lượng ng�n,
V� hằng trăm na thuật.
Đến Tam thập tam thi�n,
Bậc Tuệ Nh�n thuyết ph�p.
Nghe Ng�i thuyết ph�p xong,
Hoan hỷ v� phụng h�nh.
Ta cũng c� ph�p ấy,
Như lời của ti�n nh�n;
Tức l�n c�i Đại phạm,
Hỏi Phạm thi�n sự t�nh.
Phạm vẫn c� thấy ấy;
Tức thấy c� từ xưa,
Ta vĩnh tồn, thường tại,
Hằng hữu, kh�ng biến đổi.
Đại Phạm trả lời kia,
Đại ti�n t�i kh�ng thấy,
Tức thấy c� từ xưa,
Ta thường hằng kh�ng đổi.
T�i thấy cảnh giới n�y,
C�c Phạm thi�n qu� khứ;
Ta nay do đ�u n�i,
Thường hằng kh�ng biến đổi.
Ta thấy thế gian n�y,
Bậc Ch�nh Gi�c đ� dạy.
T�y nh�n duy�n sanh ra,
Lu�n chuyển rồi trở lại.
Lửa kh�ng nghĩ thế n�y:
�Ta đốt kẻ ngu dại�
Lửa đốt, ngu sờ tay,
Tất nhi�n phải bị ch�y.
Cũng vậy, ma Ba-tuần,
Đến Như Lai ph�p khuất,
M�i l�m điều bất thiện,
Tất thọ b�o mi�n viễn.
Ngươi đừng tr�ch Phật-đ�,
Chớ hại Tỳ-kheo tịnh.
Một Tỳ-kheo h�ng ma,
Tại Bố L�m rừng gi�.
Con quỷ sầu �o n�o,
Bị Kiền-li�n quở la.
H�i h�ng mất tr� tuệ,
Biến mất b�n đi xa.

T�n giả Đại Mục-kiền-li�n thuyết như vậy. Ma Ba-tuần sau khi nghe T�n giả thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli M.50. Māratajjaniya-sutta. Biệt dịch No.66 v� No.67.�

[2]�� Ngạc sơn, Bố l�m: xem cht.3, kinh 74.�

[3]�� No.66 cũng n�i dữ kiện n�y. No.67 v� Pāli kh�ng c�.�

[4]�� Gi�c-lịch-c�u-tu�n-đại 覺礫拘荀大. No.66: C�u-l�u-t�n. No.67: C�u-l�u-tần. Pāli:Kakusandha.�

[5]�� c 惡. No.66: x�c nhiễu ma. No.67: s�n hận. Pāli: Dūsī.�

[6]�� No.66 cũng n�i l� muội. No.67 n�i l� tỷ, chị. Pāli: bhaginī.�

[7]�� Hắc 黑. No.67: Yểm hắc. Pāli: Kālī.�

[8]�� m 音; Pāli: Vidhura.�

[9]�� Tưởng 想; Pāli: Sa�jīva.

[10]�� Thử Hiền giả c�nh phục tưởng 此賢者更復想; Pāli: ayaṃ samaṇo... svāyaṃ paṭisa�jīvito, sa-m�n n�y tự m�nh sống lại. Ở đ�y, sa�jīva: người c�n sống; bản H�n đọc l� sa��īva; người c�n c� tưởng.

[11]�� Dĩ hắc sở phược 以黑所縳. Pāli: kiṇhā bandhupādāpacca, đen điu, n�i giống ti tiện (sinh từ b�n ch�n của b� con của Phạm thi�n). Trong bản H�n, bandhu, b� con, được đọc l� bandha, sự cột tr�i.�

[12]�� Cố dịch s�t: học thiền, tứ, tăng tứ, s�c s�c tăng tứ 學禪伺增伺數數增伺. Pāli: jhāyanti, pajjhāyanti, nijjhāyanti, apajjhāyanti (ch�ng n� thiền, ch�ng n� thiền trầm ng�m, ch�ng n� thiền đắm đuối, ch�ng n� thiền si dại). H�n tăng tứ thường dịch chữ abhijjhā, tham cầu (theo nghĩa, d�m ng� t�i sản người kh�c), được hiểu c�ng gốc động từ jhāyati: thiền hay tư duy.

[13] � Nguy�n H�n: hưu hồ 鵂狐, c� lẽ ch�nh x�c l� con hưu lưu 鵂鶹, loại c� tai m�o, bắt chuột. Pāli: ulūka, con c�.

[14]�� Hạc điểu 鶴鳥, ch�nh x�c n�n hiểu l� con sếu; nhưng bản Pāli: kotthu nadītīre, con giả can b�n bờ s�ng.

[15]�� Bản Pāli: nhập v�o một cậu b� (a��ataraṃ kumārakaṃ anvāvisitvā).�

[16]�� No.66: danh A-tỳ-n�-l�. C� lẽ, V� khuyết tức V� gi�n, hay A-tỳ (Avici). Bản Pāli kh�ng n�i t�n địa ngục g�.�

[17]�� Bản Pāli chỉ c� ba t�n: chaphassāyataniko, địa ngục s�u x�c xứ; saṅkusamāhato, địa ngục cọc sắt; paccattavedaniyo, địa ngục thọ khổ c�c biệt.

[18]�� Bốn c�u trở l�n n�i đời sống ch�u Bắc C�u-l�.

[19]�� Hai c�u n�i về trời Tứ thi�n vương, ở ngay sườn n�i Tu-di (Sineru).

[20]�� N�i về c�i trời Tam thập tam thi�n hay Đao lợi thi�n (Tavatimsa), ở tr�n ch�p Tu-di. Từ đ�y trở xuống, n�i về c�c c�i cao hơn.�

[21]�� H�n: Hoảng dục; danh từ b�nh thường, kh�ng chỉ trời Quang �m ở Nhị thiền thi�n.�

[22]�� Trong một tiền kiếp, Đế Th�ch c�ng dường nh� cửa cho Sa-m�n. Do đ�, c�n c� t�n l� Vāsava.

[23] � Tỳ-x�-di�n. Pāli: Vejayanta (Chiến thắng), được gọi như vậy v� xuất hiện khi Thi�n Đế Th�ch chiến thắng A-tu-la (Asura).

[24]�� Tức T�n giả Đại Mục-kiền-li�n. Xem ch� th�ch ngay dưới.

[25]� Thi�n Đế Th�ch (Sakka) được Phật giảng cho về �i tận giải tho�t. Trở về cung điện, T�n giả Đại Mục-kiền-li�n muốn biết Sakka c� hiểu hay kh�ng, n�n t�m đến điện Vejayanta. Thi�n Đế Th�ch từ chối trả lời. Khi T�n giả thấy đời sống hưởng thụ của Thi�n Đế Th�ch cho rằng qu� đ�ng, n�n bấm ng�n ch�n c�i, l�m rung động điện Vejayanta, Thi�n Đế Th�ch hoảng sợ (xem M.37).�

[26]�� Na-du-đ�, Pāli: nahuta hay nayuta, đơn vị đo đường d�i. Nhưng trong đ�y kh�ng r� � g�.�

[27]�� Xem ch� th�ch 25 tr�n.�

[28]�� Phật n�i về �i tận giải tho�t cho Đế Th�ch tại giảng đường Lộc tử mẫu.

[29]�� Đế Th�ch được coi như đắc Tu-đ�-ho�n, sau khi nghe Phật n�i kinh Sakkapa�hā (Pāli: D.21,H�n No.1914).

___________________________________________

132. KINH LẠI-TRA-H�A-LA [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại C�u-l�u-sấu[2] c�ng với ch�ng đại Tỳ-kheo, đi dến Th�u-l�-tra[3]; tr� trong vườn Thi-nhiếp-h�a[4], ph�a Bắc th�n Th�u-l�-tra.

Bấy giờ, c�c Phạm ch�, Cư sĩ th�n Th�u-l�-tra nghe đồn rằng: �Sa-m�n C�-đ�m, con d�ng họ Th�ch, l�a bỏ t�ng tộc, xuất gia học đạo, đang du h�a C�u-l�u-sấu c�ng với ch�ng đại Tỳ-kheo, đi đến th�n Th�u-l�-tra n�y, tr� trong rừng Thi-nhiếp-h�a, ph�a Bắc th�n Th�u-l�-tra. Sa-m�n C�-đ�m ấy c� tiếng tăm lớn, đồn khắp mười phương. Sa-m�n C�-đ�m l� Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu[5], Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự[6], Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu[7]. Vị ấy ở trong thế gian n�y, giữa Chư Thi�n, Ma, Phạm, Sa-m�n, Phạm ch�, từ người đến trời, m� tự tri, tự gi�c, tự chứng ngộ, th�nh tựu an trụ[8]. Vị ấy thuyết ph�p vi diệu ở khởi đầu, vi diệu ở khoảng giữa v� đoạn cuối cũng vi diệu, c� nghĩa, c� văn; cụ t�c thanh tịnh, hiển hiện phạm hạnh[9]. Nếu được gặp Đức Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c để t�n trọng, lễ b�i, c�ng dường, thừa sự, thật l� thiện lợi thay! Ch�ng ta n�n c�ng nhau đến gặp Sa-m�n C�-Đ�m để lễ b�i, c�ng dường.�

C�c Cư sĩ, Phạm ch� th�n Th�u-l�-tra sau khi đ� được nghe như vậy, mỗi người c�ng với quyến thuộc theo sau, từ th�n Th�u-l�-tra ra đi, hướng về ph�a Bắc, đến vườn Thi-nhiếp-h�a. Họ mong gặp Đức Thế T�n để lễ b�i, c�ng dường. Sau khi đến nơi Phật, c�c Phạm ch�, cư sĩ th�n Th�u-l�-tra kia, c� người c�i đầu lễ b�i s�t ch�n Phật rồi ngồi sang một b�n; c� người ch�o hỏi Phật rồi ngồi sang một b�n; c� người chắp tay hướng Phật rồi ngồi sang một b�n; c� người từ xa thấy Phật, lặng lẽ ngồi xuống. Khi c�c Phạm ch�, Cư sĩ th�n Th�u-l�-tra ai nấy đều ngồi y�n, Đức Phật n�i ph�p cho họ, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ. Sau khi bằng v� lượng phương tiện n�i ph�p cho họ, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ rồi Đức Phật ngồi im lặng.

Bấy giờ, c�c Phạm ch�, Cư sĩ th�n Th�u-l�-tra sau khi được Phật thuyết ph�p, khuyến ph�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ rồi, ai nấy đều rời chỗ ngồi đứng dậy, c�i đầu s�t ch�n Phật, đi quanh Phật ba v�ng rồi ra về.

L�c bấy giờ con trai cư sĩ l� Lại-tra-h�a-la[10] vẫn ngồi kh�ng đứng dậy. Đến l�c c�c Phạm ch�, cư sĩ th�n Th�u-l�-tra ra về chẳng bao l�u, Lại-tra-h�a-la con trai cư sĩ liền rời chỗ ngồi đứng dậy, trịch vai �o, chắp tay hướng về Phật m� bạch rằng:�

�Bạch Thế T�n, như con biết, đối với gi�o ph�p m� Phật đ� dạy, nếu con sống tại gia bị t� h�m trong những sự phiền tỏa, kh�ng thể trọn đời thanh tịnh tu h�nh phạm hạnh được. Bạch Thế T�n, xin cho con được theo Thế T�n xuất gia học đạo, thọ giới cụ t�c, được l�m Tỳ-kheo tịnh tu phạm hạnh.�

Đức Thế T�n hỏi:

�N�y con trai Cư sĩ, cha mẹ c� cho ph�p �ng ở trong Ch�nh ph�p luật n�y, ch� t�n, l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo kh�ng?�

Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ bạch Phật:

�Bạch Thế T�n, cha mẹ chưa cho con ở trong Ch�nh ph�p luật n�y ch� t�n, l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

Đức Thế T�n dạy:

�N�y con trai Cư sĩ, nếu cha mẹ kh�ng cho ph�p �ng sống trong Ch�nh ph�p luật n�y, ch� t�n, l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo, th� Ta kh�ng thể độ �ng xuất gia học đạo, cũng kh�ng thể truyền trao giới cụ t�c.

Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ bạch:

�Bạch Thế T�n, con sẽ phương tiện xin cha mẹ để con được ph�p ở trong Ch�nh ph�p luật n�y ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

Đức Thế T�n dạy:

�N�y con trai Cư sĩ, t�y ước muốn của �ng.�

Khi ấy Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ nghe lời Phật dạy, cẩn thận ghi nhớ, c�i đầu lễ s�t ch�n Phật, đi quanh ba v�ng rồi ra về. Về đến nh�, �ng thưa với cha mẹ:

�Thưa cha mẹ, như con biết, đối với gi�o ph�p m� Phật đ� dạy, nếu con sống tại gia đ�nh, bị t� h�m trong những sự phiền tỏa, kh�ng thể trọn đời thanh tịnh tu h�nh phạm hạnh được. C�i xin cha mẹ cho con trong Ch�nh ph�p luật n�y m� ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

Cha mẹ của Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ bảo:

�Lại-tra-h�a-la, cha mẹ chỉ c� một m�nh con, hết sức y�u thương chiều chuộng, l�ng những quyến luyến kh�ng kể xiết. Giả sử con c� chết đi, cha mẹ c�n kh�ng muốn rời bỏ, huống g� c�n sống m� nỡ l�a xa, kh�ng nh�n thấy được mặt sao?�

Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ lại thưa đến lần thứ ba:

Cha mẹ Lại-tra-h�a-la cũng lại bảo đến lần thứ ba:

Khi ấy Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ liền vật m�nh xuống đất, n�i:

�Từ nay con kh�ng đứng dậy, kh�ng uống, kh�ng ăn, cho đến khi n�o cha mẹ cho con ở trong Ch�nh ph�p luật n�y ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

Rồi Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ trải qua một ng�y kh�ng ăn, cho đến hai ng�y, ba ng�y, bốn ng�y, nhiều ng�y kh�ng ăn. Bấy giờ cha mẹ Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ đến b�n con bảo rằng:

�Lại-tra-h�a-la, người con mềm mại, th�n h�nh đẹp đẽ, thường nằm ngồi tr�n giường tốt, nay con kh�ng biết khổ sao? Lại-tra-h�a-la, con h�y mau đứng dậy, sống đời dục lạc m� bố th�, sung sướng m� tu phước nghiệp. V� sao? Lại-tra-h�a-la, cảnh giới của Đức Thế T�n rất kh�, rất kh�! Xuất gia học đạo lại c�ng rất kh�.�

Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ vẫn nằm im lặng kh�ng đ�p.

Rồi cha mẹ Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ đi đến th�n bằng quyến thuộc v� c�c quan vi�n n�i rằng:

�Mong qu� vị h�y c�ng đến chỗ Lại-tra-h�a-la khuy�n n� dậy.�

Th�n bằng quyến thuộc của Lại-tra-h�a-la v� c�c quan vi�n b�n c�ng nhau đi đến chỗ Lại-tra-h�a-la bảo rằng:

�N�y cậu Lại-tra-h�a-la, người cậu mềm mại, th�n h�nh đẹp đẽ, thường nằm ngồi tr�n giường tốt, nay kh�ng biết khổ sao? Lại-tra-h�a-la, cậu h�y mau đứng dậy, sống đời dục lạc m� bố th�, sung sướng tu phước nghiệp. V� sao? Lại-tra-h�a-la, cảnh giới của Đức Thế T�n rất kh�, rất kh�! Xuất gia học đạo lại c�ng rất kh�.�

Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ vẫn nằm im lặng kh�ng đ�p.:

Rồi cha mẹ Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ đi đến c�c thiện tri thức đồng bạn đồng lứa với Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ, n�i rằng:

�Mong c�c cậu đến chỗ Lại-tra-h�a-khuy�n n� đứng dậy.�

C�c thiện tri thức đồng bạn đồng lứa với Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ, liền c�ng nhau đi đến b�n Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ, n�i rằng:

�Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ, người bạn mềm mại, th�n h�nh đẹp đẽ, thường nằm ngồi tr�n giường tốt, nay bạn kh�ng biết khổ sao? Lại-tra-h�a-la, bạn h�y mau đứng dậy sống đời dục lạc m� bố th�, sung sướng tu phước nghiệp. V� sao? Lại-tra-h�a-la, cảnh giới của Đức Thế T�n rất kh�, rất kh�! Xuất gia học đạo lại c�ng rất kh�.�

Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ vẫn im lặng kh�ng đ�p.

Khi ấy c�c thiện tri thức đồng bạn, đồng lứa với Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ đi đến chỗ cha mẹ Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ n�i rằng:�

�Hai b�c n�n cho Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ ở trong Ch�nh ph�p luật n�y ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo. Nếu anh ấy th�ch sống như vậy, th� ngay trong đời n�y c�n c� thể gặp nhau. Nếu anh ấy ch�n sống cảnh ấy th� tự nhi�n sẽ trở về với cha mẹ. Nay nếu kh�ng cho anh ấy đi, nhất định anh ấy sẽ chết, kh�ng nghi ngờ g� nữa. Như thế c� �ch g�?�

Khi ấy, cha mẹ Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ nghe xong, liền n�i với c�c thiện tri thức đồng bạn đồng lứa với Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ rằng:�

�Ch�ng t�i nay cho Lại-tra-h�a-la ở trong Ch�nh ph�p luật m� ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo. Nếu học đạo m� vẫn trở về cho ch�ng t�i gặp.�

Rồi c�c thiện tri thức đồng bạn đồng lứa với Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ liền c�ng nhau đến chỗ Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ n�i rằng:

�N�y bạn, cha mẹ đ� cho bạn ở trong Ch�nh ph�p luật m� ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, học đạo. Khi học đạo rồi, phải trở về thăm cha mẹ.�

Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ nghe như vậy, vui mừng kh�n tả, h�n hoan, sinh �i, sinh lạc, b�n đứng dậy, dần dần bồi dưỡng th�n thể. Khi th�n thể đ� b�nh phục, liền rời khỏi th�n Th�u-l� -tra, đi đến chỗ Phật, c�i đầu s�t ch�n Phật, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, cha mẹ đ� cho con ở trong Ch�nh ph�p luật n�y ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo. Ngưỡng mong Thế T�n cho con được theo Thế T�n xuất gia học đạo, thọ giới Cụ t�c, được l�m Tỳ-kheo.�

Khi ấy Đức Thế T�n độ Lại-tra-h�a-la con trai Cư sĩ xuất gia học đạo, truyền trao giới Cụ t�c. Sau khi truyền trao giới Cụ t�c, Đức Thế T�n ở lại th�n Th�u-l�-tra một thời gian, sau đ� Ng�i th�u y mang b�t lần lượt du h�nh đến nước X�-vệ, tr� trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

T�n giả Lại-tra-h�a-la sau khi xuất gia học đạo, thọ giới Cụ t�c, sống c� độc ở nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn. Do sống c� độc ở nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, ng�i đạt đến mục đ�ch m� một thiện nam tử cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo, l� chỉ cầu ho�n th�nh v� thượng phạm hạnh, ở ngay đời n�y tự tri, tự gi�c, tự chứng ngộ, th�nh tựu an trụ, biết như thật rằng: �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa". T�n giả Lại-tra-h�a-la biết như ph�p rồi, cho đến, chứng đắc quả A-la-h�n.�

T�n giả Lại-tra-h�a-la, sau khi đắc quả A-la-h�n, khoảng ch�n mười năm tr�i qua, b�n nghĩ rằng: �Ng�y xưa ta đ� hứa xuất gia học đạo rồi sẽ trở về thăm cha mẹ. Ta nay n�n trở về để trọn lời hứa đ�.�

Rồi T�n giả Lại-tra-h�a-la đi đến chỗ Phật, c�i đầu lễ s�t ch�n Phật, ngồi sang một b�n, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, con trước c� lời hứa, l� sau khi học đạo rồi, sẽ về thăm cha mẹ. H�m nay con xin từ gi� để về thăm cha mẹ cho trọn lời hứa trước.�

Bấy giờ, Đức Thế T�n nghĩ: �Thiện nam tử Lại-tra-h�a-la[11] n�y, nếu giả sử xả giới, bỏ đạo, sống đời dục lạc như cũ, chắc chắn kh�ng c� trường hợp đ�.� Đức Thế T�n biết vậy, liền bảo:

�Ngươi h�y đi. Những ai chưa được độ, h�y độ; chưa giải tho�t, h�y khiến cho giải tho�t; tịch diệt, khiến được tịch diệt. Lại-tra-h�a-la, nay t�y � ngươi.

Khi đ�, T�n giả Lại-tra-h�a-la nghe Phật n�i xong, cẩn thận ghi nhớ, liền rời chỗ ngồi đứng dậy, c�i lạy s�t ch�n Phật, đi quanh ba v�ng, rồi đi về ph�ng ri�ng, thu xếp ngọa cụ, mang y �m b�t, lần lượt du h�nh đến th�n Th�u-l�-tra, tr� trong vườn Thi-nhiếp-h�a, ph�a Bắc th�n Th�u-l�-tra.

Khi đ�m đ� qua, trời vừa hừng s�ng, T�n giả Lại-tra-h�a-la mang y �m b�t v�o th�n Th�u-l�-tra khất thực. T�n giả Lại-tra-h�a-la nghĩ như vầy: �Đức Thế T�n khen ngợi việc thứ lớp khất thực. Ta nay ở trong th�n Th�u-l�-tra n�y n�n theo thứ lớp khất thực.��

T�n giả Lại-tra-h�a-la ở trong th�n Th�u-l�-tra theo thứ lớp khất thực, lần lượt về đến nh� m�nh. L�c đ� cha của T�n giả Lại-tra-h�a-la đứng trong cửa, đang chải t�c cạo r�u. �ng ta thấy Lại-tra-h�a-la đi v�o, liền n�i rằng:

�Sa-m�n trọc đầu n�y bị quỷ đen tr�i chặt[12], tuyệt chủng kh�ng con c�i, ph� hoại gia đ�nh ta. Ta c� một đứa con, hết sức thương y�u chiều chuộng, l�ng những quyến luyến kh�ng kể xiết, thế m� n� dẫn đi mất. Đừng cho n� ăn!�

T�n giả Lại-tra-h�a-la ở nh� cha đ� kh�ng được bố th�, m� lại bị rủa xả rằng: �Sa-m�n trọc đầu n�y bị m�u đen tr�i chặt, tuyệt chủng kh�ng con c�i, ph� hoại gia đ�nh ta. Ta c� một đứa con, hết sức thương y�u chiều chuộng, l�ng những quyến luyến kh�ng kể xiết, thế m� n� dẫn đi mất. Đừng cho n� ăn!� T�n giả Lại-tra-h�a-la nghe vậy liền vội v�ng bỏ đi.�

L�c đ� người n� tỳ của cha T�n giả Lại-tra-h�a-la x�ch một giỏ đồ ăn thiu thối, định vất v�o đống r�c. T�n giả thấy người n� tỳ của cha T�n giả Lại-tra-h�a-la x�ch một giỏ đồ ăn thiu thối, định vất v�o đống r�c, liền n�i:�

�N�y c� em, nếu đồ ăn thiu thối n�y đ�ng bỏ đi th� n�n bỏ v�o b�t của t�i. T�i sẽ ăn.�

Khi ấy, đứa n� tỳ của cha người n� tỳ của cha T�n giả Lại-tra-h�a-la đem đồ ăn thiu thối trong giỏ đổ v�o b�t. Đang khi đổ v�o b�t, do hai dấu hiệu m� c� nhận ra T�n giả; đ� l�: tiếng n�i v� tay ch�n của T�n giả. Nhận ra được hai dấu hiệu n�y, n� liền chạy đến chỗ cha của T�n giả[13] Lại-tra-h�a-la, thưa:�

�Thưa �ng, n�n biết, cậu Lại-tra-h�a-la đ� trở về đế th�n Th�u-l�-tra n�y rồi. �ng n�n đến gặp.�

Cha T�n giả Lại-tra-h�a-la nghe xong, rất đổi vui mừng phấn khởi, tay tr�i v�n �o, tay mặt vuốt sửa r�u t�c, rồi đi nhanh đến chỗ T�n giả Lại-tra-h�a-la. Khi đ� T�n giả Lại-tra-h�a-la đang quay mặt v�o v�ch, ăn đồ ăn thiu thối ấy.

Cha T�n giả Lại-tra-h�a-la thấy T�n giả Lại-tra-h�a-la đang quay mặt v�o v�ch ăn đồ ăn thiu thối, n�i rằng:

�Lại-tra-h�a-la con, người con rất mềm mại, th�n h�nh đẹp đẽ, thường ăn thức ăn ngon. Lại-tra-h�a-la, tại sao con lại ăn đồ ăn thiu thối như thế? Lại-tra-h�a-la, v� lẽ g� con đ� về đến th�n Th�u-l�-tra n�y m� kh�ng về nh� cha mẹ?�

T�n giả Lại-tra-h�a-la thưa rằng:

�Thưa Cư sĩ, con đ� v�o nh� cha, nhưng kh�ng được bố th� m� lại bị rủa xả, mắng rằng: �Sa-m�n trọc đầu n�y bị quỷ đen tr�i chặt, tuyệt chủng kh�ng con c�i, ph� hoại gia đ�nh ta. Ta c� một đứa con, hết sức thương y�u chiều chuộng, l�ng những quyến luyến kh�ng kể xiết, thế m� n� dẫn đi mất. Đừng cho n� ăn!� Con nghe như vậy b�n vội v�ng bỏ đi.

Cha T�n giả Lại-tra-h�a-la n�i lời xin lỗi rằng:

�Lại-tra-h�a-la, con h�y tha lỗi! Lại-tra-h�a-la, con h�y tha lỗi! Cha thật kh�ng biết Lại-tra-h�a-la trở về nh� cha.�

Rồi cha T�n giả Lại-tra-h�a-la với l�ng cung k�nh, d�u đỡ T�n giả Lại-tra-h�a-la đưa v�o trong nh�, trải chỗ ngồi v� mời ngồi. T�n giả Lại-tra-h�a-la b�n ngồi xuống. L�c đ�, người cha thấy T�n giả Lại-tra-h�a-la ngồi xong, liền đến chỗ vợ, n�i rằng:

�N�y b�, n�n biết, Thiện nam tử Lại-tra-h�a-la đ� về lại nh� rồi, mau sửa soạn cơm nước.�

Mẹ T�n giả Lại-tra-h�a-la nghe xong, rất đổi vui mừng, phấn khởi, liền vội v�ng sửa soạn cơm nước. Soạn cơm nước xong, b� liền mang tiền bạc ra để giữa nh� một đống lớn. Đống tiền lớn đến nỗi một người đứng b�n n�y, một người ngồi b�n kia, kh�ng tr�ng thấy nhau. Dồn một đống tiền lớn xong, b� đi đến chỗ T�n giả Lại-tra-h�a-la n�i:

�Lại-tra-h�a-la, đ�y l� phần tiền t�i của mẹ. C�n tiền t�i của cha con th� nhiều v� lượng trăm ng�n, kh�ng thể t�nh được. Nay giao hết cho con. Lại-tra-h�a-la con, con n�n xả giới, bỏ đạo, sống đời dục lạc m� bố th�, sung sướng tu phước nghiệp. V� sao như vậy? V� cảnh giới của Thế T�n rất kh�, rất kh�! Xuất gia học đạo lại c�ng rất kh�.�

T�n giả Lại-tra-h�a-la thưa với mẹ rằng:

�Con nay c� một điều muốn n�i mẹ c� chịu nghe kh�ng?�

Mẹ Lại-tra-h�a-la n�i:

�N�y con nh� Cư sĩ, c� điều g� con cứ n�i, mẹ sẵn s�ng nghe.�

T�n giả Lại-tra-h�a-la thưa với mẹ rằng:

�N�n may bao vải mới, đựng đầy tiền, d�ng xe chở đến s�ng Hằng, đổ xuống chỗ s�u. V� sao vậy? V� do tiền n�y l�m cho con người lo khổ, sầu thương, kh�c l�c, kh�ng được an vui.�

Khi ấy, mẹ T�n giả Lại-tra-h�a-la nghĩ rằng: �Bằng phương tiện n�y kh�ng thể l�m cho con ta Lại-tra-h�a-la xả giới bỏ đạo. Ta n�n đến mấy con vợ cũ của n�, n�i như thế n�y: �C�c con d�u ơi, c�c con n�n d�ng ngọc anh lạc khi trước trang điểm th�n thể, thứ ngọc m� thiện nam tử Lại-tra-h�a-la l�c c�n ở nh� ưa th�ch nhất. D�ng thứ anh lạc n�y trang điểm rồi, c�c con c�ng nhau đến b�n Lại-tra-h�a-la, mỗi đứa �m một ch�n m� n�i rằng: Kh�ng biết hiền lang c� thi�n nữ n�o đẹp hơn t�i m� khiến cho hiền lang bỏ t�i để tu phạm hạnh v� n�ng?��

Nghĩ xong, b� ta liền đến chỗ c�c vợ cũ của T�n giả Lại-tra-h�a-la n�i như thế n�y:

�C�c con d�u ơi, c�c con n�n d�ng ngọc anh lạc khi trước trang điểm th�n thể, thứ ngọc m� thiện nam tử Lại-tra-h�a-la l�c c�n ở nh� ưa th�ch nhất. D�ng thứ anh lạc n�y trang điểm rồi, c�c con c�ng nhau đến b�n Lại-tra-h�a-la, mỗi đứa �m một ch�n m� n�i rằng: �Kh�ng biết hiền lang c� thi�n nữ n�o đẹp hơn t�i m� khiến cho hiền lang bỏ t�i để tu phạm hạnh v� n�ng?��

Khi ấy, c�c c� vợ cũ của T�n giả Lại-tra-h�a-la liền d�ng ngọc anh lạc khi trước trang điểm th�n thể, thứ anh lạc m� T�n giả Lại-tra-h�a-la l�c c�n tại gia ưa th�ch nhất. D�ng loại ngọc đ� trang điểm rồi, liền k�o đến b�n T�n giả Lại-tra-h�a-la, mỗi người �m một ch�n m� n�i như thế n�y:�

�Kh�ng biết hiền lang c� thi�n nữ n�o đẹp hơn t�i m� khiến cho hiền lang bỏ t�i để tu phạm hạnh v� n�ng?�

T�n giả Lại-tra-h�a-la n�i với c�c c� vợ cũ rằng:

�N�y c�c c� em, c�c c� n�n biết, t�i kh�ng phải v� thi�n nữ m� tu phạm hạnh. Sở dĩ t�i tu phạm hạnh, nay đ� được mục đ�ch ấy. Những điều Phật dạy, nay t�i đ� l�m xong.�

Những b� vợ của T�n giả Lại-tra-h�a-la đứng sang một b�n kh�c l�c rơi lệ m� n�i rằng:

�T�i kh�ng phải em g�i của hiền lang, nhưng hiền lang lại gọi t�i bằng c� em.�

L�c đ� T�n giả Lại-tra-h�a-la quay nh�n về ph�a cha mẹ, n�i:

�Thưa Cư sĩ, nếu c� th� cơm, đ�ng giờ th� th�, tại sao l�m phiền nhau?�

Bấy giờ, cha mẹ T�n giả Lại-tra-h�a-la liền đứng dậy, th�n h�nh lấy nước rửa, d�ng ng�i c�c m�n h�o soạn dồi d�o, đủ c�c loại nhai nuốt, tự th�n ch�m chước cho ng�i ăn no. Ăn xong th�u dọn ch�n b�t, d�ng nước rửa xong, lấy một c�i giường nhỏ ngồi ri�ng nghe ph�p.

T�n giả Lại-tra-h�a-la thuyết ph�p cho cha mẹ nghe, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ. Sau khi bằng v� lượng phương tiện thuyết ph�p cho họ, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ rồi, ng�i từ chỗ ngồi đứng dậy, n�i tụng rằng:

H�y nh�n h�nh b�ng trang sức n�y,
Tr�n bảo ngọc ng� v� c�c thứ;
T�c uốn lượn bu�ng xu�i ph�a hữu;
Nốt ruồi xanh, mắt kẻ, mi d�i.
Tr� dối tr� gạt người si dại,
Nhưng lừa sao được kẻ sang bờ!
Với bao nhi�u gấm v�c lụa l�,
Mong l�m đẹp th�n h�nh x� uế.
Tr� dối tr� gạt người si dại;
Nhưng lừa sao được kẻ sang bờ!
V� bao nhi�u hương liệu b�i xoa,
Ch�m chấm điểm phấn v�ng son đỏ.
Tr� dối tr� gạt người si dại;
Nhưng lừa sao được kẻ sang bờ!
�o tịnh diệu trang ho�ng th�n thể;
Nhưng nguy�n h�nh huyễn hoặc c�n trơ.
Tr� dối tr� gạt người si dại;
Nhưng lừa sao được kẻ sang bờ!
Khi nai đ� đạp tan lưới bẫy,
V� ph� tung cổng nhốt một đời;
Ta bỏ lại miếng mồi, đi mất;
Ai y�u g� tr�i buộc th�n nai?

T�n giả Lại-tra-h�a-la n�i tụng rồi, d�ng như � t�c nương hư kh�ng m� đi. Đến rừng Th�u-l�-tra, đi v�o rừng ấy, trải ni-sư-đ�n ngồi kiết gi� dưới c�y Bệ-h�-lặc[14].

Bấy giờ, vua C�u-lao-b�[15] với quần thần trước sau v�y quanh, ngồi ở ch�nh điện, b�n t�n khen ngợi T�n giả Lại-tra-h�a-la rằng:�

�Nếu ta nghe tin Thiện nam tử Lại-tra-h�a-la[16] đến Th�u-l�-tra n�y th� ta quyết đến thăm.�

Khi ấy vua C�u-lao-b� bảo thợ săn rằng:

�Ngươi h�y đi d� x�t rừng Th�u-l�-tra. Ta muốn đến đ� săn.�

Thợ săn v�ng lời, liền đến d� x�t rừng Th�u-l�-tra. Khi người thợ săn d� x�t rừng, thấy T�n giả Lại-tra-h�a-la trải tọa cụ ngồi kiết gi� dưới c�y Bệ-h�-lặc, liền nghĩ: �Người m� vua C�u-lao-b� c�ng quần thần ngồi tại ch�nh điện b�n t�n khen ngợi, b�y giờ ở đ�y.�

Khi người thợ săn d� x�t rừng Th�u-l�-tra xong rồi, trở về t�u với vua C�u-lao-b� rằng:

�T�u Đại vương, n�n biết, t�i đ� xem rừng Th�u-l�-tra rồi. Xin theo � Đại vương. T�u Đại vương, T�n giả Lại-tra-h�a-la, người m� Đại vương c�ng quần thần ngồi ở ch�nh điện b�n t�n khen ngợi rằng: �Nếu ta nghe tin Thiện nam tử Lại-tra-h�a-la đến Th�u-l�-tra n�y, ta quyết đến thăm�. Nay T�n giả Thiện nam tử Lại-tra-h�a-la hiện đang ở trong rừng Th�u-l�-tra, trải tọa cụ ngồi kiết gi� dưới c�y bệ-h�-lặc, Đại vương muốn gặp c� thể đến đ�.�

Vua C�u-lao-b� nghe xong, bảo người đ�nh xe:

�Ngươi mau mau sửa soạn xa gi�. Ta muốn đến gặp Lại-tra-h�a-la.

Người đ�nh xe v�ng lệnh, sửa soạn xa gi� xong trở lại t�u vua:

�T�u Đại vương, n�n biết, xa gi� đ� sửa soạn xong. Xin theo � Đại vương.�

Khi ấy vua C�u-lao-b� liền ngồi xe ra đi đến rừng Th�u-l�-tra. Từ xa tr�ng thấy T�n giả Lại-tra-h�a-la, nh� vua liền xuống xe, đi bộ đến chỗ T�n giả Lại-tra-h�a-la. T�n giả Lại-tra-h�a-la thấy vua C�u-lao-b� đến, n�i rằng:

�Đại vương, nay đến đ�y, muốn ngồi đ�u tự tiện ngồi, được chăng?�

Vua C�u-lao-b� đ�p:

�H�m nay tuy t�i đến bờ c�i của m�nh, nhưng � t�i muốn Thiện nam tử Lại-tra-h�a-la mời t�i ngồi.

T�n giả Lại-tra-h�a-la liền mời vua C�u-lao-b� rằng:

�Đ�y c� chỗ ngồi ri�ng, xin mời Đại vương ngồi.�

Khi ấy, vua C�u-lao-b� với T�n giả Lại-tra-h�a-la c�ng ch�o hỏi nhau rồi ngồi sang một b�n. Vua n�i với T�n giả Lại-tra-h�a-la:

�C� phải ng�i v� gia đ�nh suy sụp m� xuất gia học đạo chăng? Nếu v� kh�ng c� t�i vật n�n sống đời học đạo, th� n�y Lại-tra-h�a-la, trong nh� của C�u-lao-b� vương gia n�y c� nhiều t�i vật, t�i sẽ xuất t�i vật cho Lại-tra-h�a-la, khuy�n Lại-tra-h�a-la xả giới bỏ đạo, sống đời dục lạc m� bố th�, t�y � tu phước nghiệp. V� sao như vậy? Lại-tra-h�a-la, gi�o ph�p của T�n sư rất kh�, xuất gia học đạo lại c�ng kh� hơn�.

T�n giả Lại-tra-h�a-la nghe xong, n�i rằng:

�Đại vương nay bằng sự bất tịnh mời t�i, kh�ng phải bằng sự thanh tịnh m� mời.��

Vua C�u-lao-b� nghe xong, hỏi:

�T�i phải l�m sao để thỉnh mời Lại-tra-h�a-la bằng sự thanh tịnh, kh�ng phải bằng sự bất tịnh?�

T�n giả Lại-tra-h�a-la đ�p:

�Đại vương, n�n n�i như thế nầy: �Lại-tra-h�a-la, nh�n d�n trong nước t�i an ổn, sung sướng, kh�ng c� việc kinh sợ, kh�ng c� đấu tranh, kh�ng c� h� khắc, kh�ng c� khổ n� dịch; l�a gạo đầy đủ, khất thực dễ được. Lại-tra-h�a-la sống trong nước t�i, t�i sẽ ủng hộ như ph�p�. Đại vương, n�i như vậy gọi l� bằng sự thanh tịnh mời t�i, kh�ng phải bằng sự bất tịnh m� mời.�

Vua C�u-lao-b� nghe xong, n�i:

�Nay t�i bằng sự thanh tịnh m� mời Lại-tra-h�a-la; kh�ng phải bằng sự bất tịnh. Nh�n d�n trong nước t�i an ổn, sung sướng, kh�ng c� việc kinh sợ, kh�ng c� đấu tranh, kh�ng c� h� khắc, kh�ng c� khổ n� dịch; l�a gạo đầy đủ, khất thực dễ được. Lại-tra-h�a-la sống trong nước t�i, t�i sẽ ủng hộ như ph�p.�

�Lại nữa, Lại-tra-h�a-la, c� bốn trường hợp suy vi, do suy vi n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo. Những g� l� bốn? Bệnh suy, l�o suy, t�i sản suy, th�n tộc suy.

�Lại-tra-h�a-la, thế n�o l� bệnh suy? Hoặc c� người trường kỳ bị bệnh; bệnh tật rất nặng, qu� đau đớn, người ấy nghĩ rằng: �Ta trường kỳ bị bệnh; bệnh tật rất nặng, qu� đau đớn. Ta thật c� dục vọng nhưng kh�ng sống đời dục lạc được. Ta nay n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo�. Sau đ�, người ấy v� bệnh suy n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo. Đ� gọi l� bệnh suy.�

�Lại-tra-h�a-la, thế n�o gọi l� l�o suy? Hoặc c� người tuổi gi�, c�c căn suy yếu, tuổi thọ gần hết, người ấy nghĩ rằng: �Ta tuổi đ� gi�, c�c căn suy yếu, tuổi thọ gần hết, ta thật c� dục vọng nhưng kh�ng thể sống đời dục lạc, ta nay n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo�. Sau đ�, người ấy v� l�o suy n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo. Đ� gọi l� l�o suy.

�Lại-tra-h�a-la, thế n�o l� t�i sản suy? Hoặc c� người bần c�ng c� thế, người ấy nghĩ rằng: �Ta bần c�ng c� thế, ta n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo�. Sau đ�, người ấy v� t�i sản suy n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo. Đ� gọi l� t�i suy.

�Lại-tra-h�a-la, thế n�o gọi l� th�n tộc suy? Hoặc c� người b� con tuyệt tự, chết tuyệt, kh�ng c�n một ai, người ấy nghĩ rằng: Ta nay b� con tuyệt tự, chết tuyệt, kh�ng c�n một ai. Ta n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo�. Sau đ� người ấy v� th�n suy n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo. Đ� gọi l� th�n suy.

�Lại-tra-h�a-la khi xưa kh�ng bệnh hoạn, an ổn trọn vẹn, đường ti�u h�a điều h�a, kh�ng lạnh kh�ng n�ng, b�nh ch�nh an lạc, thuận h�a kh�ng tranh chấp; do đ�, c�c thứ đồ ăn mềm hay cứng được dễ d�ng ti�u h�a, an ổn. Như vậy, Lại-tra-h�a-la chẳng phải v� bệnh suy m� cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

�Lại-tra-h�a-la khi xưa v�o tuổi ni�n thiếu, t�c đen �ng mướt, th�n thể khỏe mạnh, rồi xướng ca tấu nhạc, mặc t�nh thỏa th�ch. Lại chưng diện th�n thể, thường th�ch dạo chơi. L�c ấy b� con kh�ng ai muốn để ng�i học đạo; cha mẹ kh�c l�c, lo sầu �o n�o, cũng kh�ng cho ng�i xuất gia học đạo. Nhưng ng�i cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo. Như vậy Lại-tra-h�a-la kh�ng v� l�o suy m� cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

�Lại-tra-h�a-la ở trong th�n Th�u-l�-tra n�y, về phần t�i vật, gia đ�nh ng�i l� đệ nhất, l� tối đại, l� tối thắng, l� tối thượng. Như vậy Lại-tra-h�a-la kh�ng v� t�i sản suy m� cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

�Lại-tra-h�a-la ở trong rừng Th�u-l�-tra n�y, c�c b� con gi�u c� đều c�n sống. Như vậy, Lại-tra-h�a-la kh�ng phải v� th�n tộc suy m� cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

�Lại-tra-h�a-la, đối với bốn trường hợp suy vi ấy, hoặc do một suy vi n�o đ� n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo, nhưng t�i thấy Lại-tra-h�a-la kh�ng c� một suy vi n�o khả dĩ khiến Lại-tra-h�a-la cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo. Lại-tra-h�a-la hiểu biết thế n�o v� được nghe những g� m� cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo?�

�T�n giả Lại-tra-h�a-la đ�p:

�Đại vương, Thế T�n l� đấng đ� biết, đ� thấy, l� Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, đ� giảng thuyết bốn sự. T�i hoan hỷ chấp nhận điều ấy; t�i thấy, nghe, hiểu biết điều ấy, n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

�Những g� l� bốn[17]? Đại vương, thế gian n�y kh�ng được bảo vệ, kh�ng đ�ng nương tựa[18]. Thế gian n�y nhất thiết phải đi đến sự gi� nua[19]. Thế gian n�y kh�ng thường, cần phải bỏ đi[20]. Thế gian n�y kh�ng c� sự thỏa m�n, kh�ng c� sự biết đủ, l� t�i tớ của �i[21].��

Vua C�u-lao-b� hỏi:

�Lại-tra-h�a-la, như ng�i vừa n�i, �Đại vương, thế gian n�y kh�ng được bảo vệ, kh�ng đ�ng nương tựa�. Nhưng, Lại-tra-h�a-la, t�i c� con, ch�u, anh, em, b� đảng, tượng qu�n, xa qu�n, m� qu�n, bộ qu�n, thảy đều giỏi bắn, giỏi chống cự, nghi�m nghị, d�ng m�nh như vương tử, lực sĩ, B�t-la-khi�n-đề, Ma ha năng gi�[22]; lại c� người xem tướng, c� kẻ tr� mưu, c� người t�nh to�n, c� kẻ th�ng hiểu điển s�ch, c� người giỏi đ�m luận, c� qu�n thần, c� quyến thuộc, người tr� ch�, kẻ biết ch�, bất cứ phương n�o c� sự khủng bố th� c� kẻ chế phục, ngăn cản. Nếu như lời Lại-tra-h�a-la n�i, �Đại vương, thế gian n�y kh�ng được bảo vệ, kh�ng đ�ng nương tựa,� th� n�y Lại-tra-h�a-la, n�i như thế c� nghĩa g�?�

T�n giả Lại-tra-h�a-la đ�p:

�Đại vương, b�y giờ t�i hỏi nh� vua, xin t�y theo sự hiểu biết m� trả lời. Đại vương, th�n n�y c� bệnh chăng?�

Vua C�u-lao-b� đ�p:

�Lại-tra-h�a-la, nay th�n n�y của t�i thường c� phong bệnh[23].

T�n giả Lại-tra-h�a-la hỏi:

�Đại vương, khi phong bệnh bộc ph�t rất trầm trọng, rất đau đớn, th� n�y Đại vương, l�c ấy c� thể bảo bọn con ch�u, anh em, họ h�ng th�n th�ch, tượng qu�n, xa qu�n, m� qu�n, bộ qu�n, thảy đều giỏi bắn, giỏi chống cự, nghi�m nghị, d�ng m�nh như vương tử, lực sĩ, B�t-la-khi�n-đề, Ma-ha-năng-gi�, kẻ xem tướng, kẻ tr� mưu, người t�nh to�n, kẻ th�ng hiểu điển s�ch, người giỏi đ�m luận, qu�n thần quyến thuộc, kẻ tr� ch�, người biết ch�, rằng �C�c ngươi h�y đến, tạm thời thay thế ta chịu sự khổ sở đau đớn để ta khỏi bệnh, an lạc� được chăng?�

Vua C�u-lao-b� đ�p:

�Kh�ng được. V� sao vậy? T�i tự g�y nghiệp; nh�n bởi nghiệp, duy�n bởi nghiệp, ri�ng m�nh chịu khổ sở đau đớn.�

T�n giả Lại-tra-h�a-la bảo:

�Đại vương, thế cho n�n Đức Thế T�n dạy rằng �Thế gian n�y kh�ng được bảo vệ, kh�ng đ�ng nương tựa. T�i muốn nhẫn lạc điều đ�, t�i thấy, nghe, hiểu biết điều đ� n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

Vua C�u-lao-b� n�i rằng:

�Như Lại-tra-h�a-la đ� n�i, �Đại vương, thế gian n�y kh�ng được bảo vệ, kh�ng đ�ng nương tựa�. N�y Lại-tra-h�a-la, t�i cũng muốn nhẫn lạc điều đ�. V� sao như vậy? Thế gian n�y quả thật kh�ng được bảo vệ, kh�ng đ�ng nương tựa.�

Vua C�u-lao-b� lại hỏi:

�Như Lại-tra-h�a-la đ� n�i, �Đại vương, thế gian n�y tất cả đều đi đến chỗ gi� nua�. Lại-tra-h�a-la, n�i như vậy c� nghĩa g�?�

T�n giả Lại-tra-h�a-la đ�p:

�Đại vương, b�y giờ t�i hỏi nh� vua, xin t�y theo sự hiểu biết m� trả lời. L�c Đại vương c�n hai mươi bốn tuổi hay hai mươi lăm tuổi th� như thế n�o? Khi ấy sự nhanh nhẹn như thế n�o đối với ng�y nay? Khi ấy, g�n sức, h�nh thể, nhan sắc như thế n�o đối với ng�y nay?�

Vua C�u-lao-b� đ�p:

�Khi t�i c�n hai mươi bốn hay hai mươi lăm tuổi, tự nhớ lại thời ấy, sự nhanh nhẹn, g�n sức, h�nh thể, nhan sắc kh�ng ai hơn t�i. Lại-tra-h�a-la, t�i nay đ� gi� nua, c�c căn lụn bại, mạng sống sắp chấm dứt, tuổi đầy t�m mươi, đ�u c� mạnh khỏe như xưa.�

T�n giả Lại-tra-h�a-la n�i:

�Đại vương, thế cho n�n Đức Thế T�n dạy rằng: �Thế gian n�y, tất cả đều đi đến chỗ gi� nua�. T�i muốn tiếp nhận điều đ�, t�i thấy, nghe, hiểu biết điều đ� n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n từ bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

Vua C�u-lao-b� n�i:

�Như Lại-tra-h�a-la n�i, �Đại vương, thế gian n�y tất cả đều đi đến chỗ gi� nua�. T�i cũng muốn tiếp nhận điều đ�. V� sao như vậy? Thế gian n�y quả thật tất cả đều đi đến chỗ gi� nua.�

Vua C�u-lao-b� lại hỏi:

�Như Lại-tra-h�a-la đ� n�i, �Đại vương, thế gian n�y v� thường, cần phải bỏ đi�. Lại-tra-h�a-la, n�i như vậy lại c� nghĩa g�?�

T�n giả Lại-tra-h�a-la đ�p:

�Đại vương, b�y giờ t�i hỏi nh� vua, xin t�y theo sự hiểu biết m� trả lời. Đại vương, c� nước C�u-l�u-sấu dồi d�o, hậu cung dồi d�o, kho t�ng dồi d�o kh�ng?�

Vua C�u-lao-b� đ�p:

�Đ�ng vậy!�

T�n giả Lại-tra-h�a-la lại hỏi:

�Đại vương, c� nước C�u-l�u-sấu dồi d�o, hậu cung dồi d�o, kho t�ng dồi d�o, nếu thời gian đ� đến, kh�ng thể nương tựa, chịu đựng sự tan vỡ, tất cả đời n�y đều đi đến chỗ diệt vong; l�c đ� nước C�u-l�u-sấu dồi d�o, hậu cung dồi d�o, kho t�ng dồi d�o, c� thể từ đời n�y mang qua đời sau kh�ng?�

Vua C�u-lao-b� đ�p:

�Kh�ng được. V� sao như vậy? T�i phải đơn độc, c� th�n, cũng kh�ng bạn b�, từ đời n�y m� đi đến đời sau.�

T�n giả Lại-tra-h�a-la n�i:

�Thế cho n�n Đức Thế T�n dạy rằng: �Thế gian n�y v� thường, cần phải bỏ đi�. T�i muốn nhẫn lạc điều đ�, t�i thấy, nghe, hiểu biết điều đ� n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n xuất gia, từ bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

Vua C�u-lao-b� n�i:

�Như Lại-tra-h�a-la đ� n�i, �Đại vương, thế gian n�y v� thường, cần phải bỏ đi�. T�i cũng muốn nhẫn lạc điều đ�. V� sao? Thế gian n�y quả thật v� thường, cần phải bỏ đi.�

Vua C�u-lao-b� lại hỏi:�

�Như Lại-tra-h�a-la đ� n�i, �Đại vương, thế gian n�y kh�ng c� sự thỏa m�n, kh�ng c� sự biết đủ, l� t�i tớ của �i�. Lại-tra-h�a-la, n�i điều n�y, như vậy c� nghĩa g�?�

T�n giả Lại-tra-h�a-la đ�p:

�Đại vương, b�y giờ t�i hỏi nh� vua, xin t�y theo sự hiểu biết m� trả lời. C� nước C�u-l�u-sấu dồi d�o, hậu cung dồi d�o, kho t�ng dồi d�o kh�ng?�

Vua C�u-lao-b� đ�p:

�Đ�ng vậy.�

T�n giả Lại-tra-h�a-la lại hỏi:

�C� nước C�u-l�u-sấu dồi d�o v� hậu cung dồi d�o, kho t�ng dồi d�o; nếu c� một người từ phương Đ�ng đến, đ�ng t�n nhiệm, kh�ng lừa dối, n�i với nh� vua rằng: T�i từ phương Đ�ng đến, thấy nước ấy v� c�ng gi�u c� an vui, nh�n d�n đ�ng đ�c.�

T�n giả Lại-tra-h�a-la lại n�i:

�Phương Nam, phương T�y, phương Bắc cũng như vậy. Từ bờ biển lớn, nếu c� một người đến, đ�ng t�n nhiệm, kh�ng lừa dối, n�i với nh� vua rằng: T�i từ bờ biển lớn đến, thấy nước ấy v� c�ng gi�u c� an lạc, nh�n d�n đ�ng đ�c.�

T�n giả Lại-tra-h�a-la n�i:

�Đại vương, thế cho n�n Đức Thế T�n dạy rằng: �Thế gian n�y kh�ng c� sự thỏa m�n, kh�ng c� biết đủ, l� t�i tớ của �i�. T�i muốn nhẫn lạc điều đ�; t�i thấy, nghe, hiểu biết điều đ� n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

Vua C�u-lao-b� n�i:

�Như Lại-tra-h�a-la đ� n�i, �Đại vương, thế gian n�y kh�ng c� sự thỏa m�n, kh�ng c� sự biết đủ, l� t�i tớ của �i�. T�i cũng muốn nhẫn lạc điều đ�. V� sao? V� thế gian n�y quả kh�ng c� sự thỏa m�n, kh�ng c� sự biết đủ, l� t�i tớ của �i.�

T�n giả Lại-tra-h�a-la n�i:

�Đức Thế T�n, l� đang đ� biết, đ� thấy, l� Như Lai, V� Sở Trước Đẳng Ch�nh Gi�c, n�i cho t�i nghe bốn việc n�y. T�i muốn nhẫn lạc điều đ� n�n cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh học đạo.�

L�c đ�, T�n giả Lại-tra-h�a-la n�i tụng rằng:

Ta thấy người thế gian,
C� của, ngu kh�ng th�;
Được của rồi cầu th�m,
Xan tham chứa chất của.
Nh� vua được thi�n hạ,
Chỉnh ngự t�y sức m�nh.
Trong nước kh�ng biết đủ,
Lại t�m ở nước ngo�i.
Nh� vua v� nh�n d�n
Chưa l�a dục, mạng vong.
Xỏa t�c, vợ con kh�c;
�i th�i, khổ kh� ngăn.
B� chăn đệm ch�n cất;
Hoặc chất củi hỏa thi�u.
Duy�n đi đến đời sau;
Thi�u rồi vẫn ngu dại.
Chết rồi của kh�ng theo;
Vợ con v� n� tỳ,
Của nhiều c�ng chung hưởng;
Ngu, tr�, cũng vậy th�i.
Người tr� chẳng �u lo;
Kẻ ngu �m sầu thảm.
Thế n�n tr� tuệ hơn;
Bước về nẻo ch�nh gi�c.
Chấp chặt theo c� Hữu,
Kẻ ngu g�y hạnh �c.
Với ph�p, l�m phi ph�p;
D�ng sức cưỡng đoạt người.
K�m tr� bắt chước theo;
Ngu l�m nhiều hạnh �c.
Nhập thai đến đời sau,
Lu�n lu�n chịu sanh tử.
Đ� thọ sanh ra đời,
Chỉ l�m c�c việc �c.
Như giặc bị bắt tr�i;
Tự l�m �c hại m�nh.
Ch�ng sanh n�y như thế,
Cho m�i đến đời sau.
Do nghiệp m�nh đ� tạo
Tự l�m �c hại m�nh.
Như tr�i ch�n tự rụng;
Gi� trẻ cũng như vậy.
Muốn trang điểm, y�u th�ch;
T�m hưởng sắc tốt xấu;
Bị dục tr�i buộc hại;
Do dục sanh kinh h�i.
Vua, t�i thấy gi�c n�y,
Biết Sa-m�n vi diệu.

T�n giả Lại-tra-h�a-la thuyết như vậy vua C�u-lao-b� sau khi nghe lời T�n giả Lại-tra-h�a-la thuyết xong, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Bản H�n, quyển 31. Tương đương Pāli, M. 82 Raṭṭhapāla-suttanta. H�n biệt dịch, No.68�Phật thuyết Lại-tra-h�a-la kinh, Ng� Chi Khi�m dịch; No.69 Phật Thuyết Hộ Quốc Kinh, Tống, Ph�p Hiền dịch.

[2]�� C�u-l�u-sấu�拘樓瘦. Pāli: Kurūsu, giữa những Kuru.

[3]�� Th�u- l�-tra�鍮蘆吒. No.69: Đổ-la tụ lạc. No.68: từ C�u-lưu quốc đến Th�u-la-�u-tra quốc. Pāli: Thullakoṭṭhikaṃ nāma kurūnaṃ nigamo, một l�ng của người Kuru t�n l� Thullakoṭṭihika.

[4]�� Thi-nhiếp-h�a vi�n�尸攝惒園. Pāli: Siṃsapāvana, rừng c�y siṃsapa.

[5]�� H�n: Minh H�nh Th�nh Vi�明行成為;thường n�i l� Minh H�nh T�c. Pāli: vijjā-caraṇsampanno.

[6]�� H�n: Đạo ph�p ngự道法御; thường n�i l� Điều ngự trượng phu. Bản H�n n�y đọc dhamma (ph�p) thay v� damma (huấn luyện).

[7]�� Ch�ng Hựu�眾佑, tức Thế T�n. Pāli: Bhagavā.

[8]�� H�n: bỉ ư thử thế� tự tri tự gi�c tự t�c chứng th�nh tựu du. C�c bản Pāli: so imaṃ lokaṃ sadevakaṃsayaṃ abhi��ā sacchikatvā pavedeti, �Vị ấy sau khi bằng thắng tr� tự m�nh chứng nghiệm thế giới n�y bao gồm chư Thi�n� rồi thuyết minh�. Trong Pāli, c�c từ lokaṃ (thế gian)... đều đồng nghiệp c�ch, t�c từ trực tiếp cho pavedeti (thuyết minh) v� sacchikatvā (sau khi chứng nghiệm); trong khi, trong bản H�n, thế gian� được hiểu l� ư c�ch, t�c từ chỉ nơi chốn.

[9]�� H�n: cụ t�c thanh tịnh, hiển hiện phạm hạnh�具 足淸淨顯現梵行. Pāli:�kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti, giới thiệu đời sống phạm hạnh tuyệt đối ho�n hảo, tuyệt đối trong sạch. Trong bản H�n, c�c từ cụ t�c, thanh tịnh, cần được hiểu l� phẩm định cho phạm hạnh.

[10] Lại-tra-h�a-la Cư sĩ tử�賴吒惒羅居士子. Pāli:Raṭṭhapālo nāma kulaputto.

[11] Trong nguy�n bản: Lại-tra-h�a-la tộc t�nh tử�賴吒惒羅族姓子. Pāli: Raṭṭhapālo kulaputto.

[12] H�n: vị hắc sở phược為黑所縳. Pāli: imehi muiḍakehi samaṇakehi�, v� bọn Sa-m�n�trọc đầu nay m��

[13] Bản Pāli, b�o tin cho mẹ của Raṭṭhapāla. Sau đ� b� b�o tin cho �ng.

[14] Bệ-h�-lặc�鞞醯勒. Pāli: vibhīṭaka, c�y xuy�n luyện (Terminalia belerica), c� thể d�ng quả n� l�m thuốc.

[15] C�u-lao-b�; t�n vua, chủ khu vườn nai m� Lại-tra-h�a-la đang tr�. Xem No(160), kinh �A-lan-na� sau. Pāli: Koravya.

[16] H�n: Lại-tra-h�a-la tộc t�nh tử: Lại-tra-h�a-la, con trai nh� t�ng tộc, hay con nh� gia�thế.

[17] Bốn sự kiện theo No.69: l�o, bệnh, �i, tử. No.68: đại loại như vậy. Pāli v� bản H�n n�y tương đồng về đại cương.

[18] Pāli: attāṇo loko anabhissaro�ti, thế giới n�y v� hộ, v� chủ.

[19] H�n: th� hướng l�o ph�p趣向老法. Pāli: upanīyyati loko addhuvo ti, thế gian n�y kh�ng bền vững, bị l�i cuốn đi.

[20] Pāli: assako loko sabbaṃ pahāya gamanīyan ti, thế giới n�y kh�ng sở hữu; cần xả bỏ tất cả khi ra đi. Trong bản H�n, assaka, �kh�ng c� sở hữu� được đọc l� asassaka, �kh�ng thường hằng�.

[21] H�n: vi �i tẩu sứ為愛走使. Pāli: ūno loko atitto taṇhādāso ti, thế gian n�y thiếu thốn, kh�ng thỏa m�n, n� lệ của kh�t �i.

[22] B�t-la-khi�n-đề Ma-ha-năng-gi�鈢 邏騫提摩訶能伽, kh�ng r� t�n của ai. Đại tạng kinh s�ch dẫn, vol.1 cho l� t�n của một người. Hoặc giả l� t�n một con voi ch�a (Ma-ha-năng-gi�: mahānāga).

[23] H�n: phong bệnh風病. Pāli: anusāyiko ābādho, bệnh thống phong mạn t�nh.

___________________________________________

133. KINH ƯU-BA-LY [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại Na-nan-đ�[2], trong vườn xo�i Ba-b�-ly[3].

L�c bấy giờ c� người Ni-kiền l� Trường Khổ Hạnh[4] sau giờ ăn trưa, ung dung đi đến chỗ Phật, v� sau khi ch�o hỏi, ngồi xuống một b�n.

Bấy giờ Đức Thế T�n b�n hỏi:

�Nh� khổ hạnh Ni-kiền Th�n Tử[5] chủ trương c� bao nhi�u h�nh vi để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp?[6]�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�p:

�Thưa C�-đ�m, T�n sư của t�i, Ni-kiền Th�n Tử, kh�ng giảng dạy cho ch�ng t�i về những h�nh vi để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp. Nhưng người giảng dạy ch�ng t�i về sự trừng phạt để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp.�

Thế T�n lại hỏi:

�Nh� khổ hạnh Ni-kiền Th�n Tử chủ trương c� bao nhi�u sự trừng phạt để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp?�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�p rằng:

�Thưa C�-đ�m, T�n sư của t�i, Ni kiền Th�n Tử giảng dạy cho ch�ng t�i về ba sự trừng phạt để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp. Những g� l� ba? Đ� l� sự trừng phạt bằng th�n, sự trừng phạt bằng miệng v� sự trừng phạt bằng �[7].

Đức Thế T�n lại hỏi:

�N�y Khổ Hạnh, thế n�o, th�n phạt, khẩu phạt, � phạt c� kh�c nhau kh�ng?�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�p rằng:

�Thưa C�-Đ�m, đối với ch�ng t�i, th�n phạt kh�c, khẩu phạt kh�c, � phạt kh�c.�

Đức Thế T�n lại hỏi:

�N�y Khổ Hạnh, c�c sự trừng phạt n�y tương tự như vậy. Ni-kiền Th�n Tử chủ trương trừng phạt n�o nặng hơn hết để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp? Sự trừng phạt của th�n chăng? Của khẩu chăng? Của � chăng?�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�p rằng:

�Thưa C�-đ�m, c�c sự trừng phạt n�y tương tự như vậy. T�n sư t�i, Ni-kiền Th�n Tử chủ trương th�n phạt l� nặng hơn hết để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp. Khẩu phạt th� kh�ng phải vậy, � phạt th� nhẹ nhất, kh�ng bằng th�n phạt vốn �rất lớn lao, rất nặng nề.

Thế T�n lại hỏi:

�N�y Khổ Hạnh, �ng n�i th�n phạt nặng nhất chăng?�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�p:

�Thưa C�-đ�m, th�n phạt nặng nhất.�

Đức Thế T�n hỏi lại đến lần thứ ba:

�N�y Khổ Hạnh, �ng n�i th�n phạt nặng nhất chăng?�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh cũng ba lần đ�p lại:

�Thưa C�-đ�m, th�n phạt nặng nhất.�

Đức Thế T�n thẩm định ba lần Ni-kiền Trường Khổ Hạnh việc như vậy xong, b�n ngồi im lặng.

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh hỏi:

�Sa-m�n C�-đ�m chủ trương c� bao nhi�u sự trừng phạt để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp?�

Bấy giờ Đức Thế T�n đ�p:

�N�y Khổ Hạnh, ta kh�ng giảng thuyết về những trừng phạt để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp. Ta chỉ giảng thuyết về nghiệp để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp.�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh hỏi: �C�-đ�m chủ trương c� bao nhi�u nghiệp để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp?�

Thế T�n lại đ�p:

�N�y Khổ Hạnh, Ta giảng thuyết về ba nghiệp để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp. Thế n�o l� ba? L� th�n nghiệp, khẩu nghiệp v� � nghiệp.�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh lại hỏi:

�C�-đ�m, th�n nghiệp kh�c, khẩu nghiệp kh�c, � nghiệp kh�c chăng?�

Thế T�n lại đ�p:

�Ta n�i, th�n nghiệp kh�c, khẩu nghiệp kh�c, � nghiệp kh�c vậy�.

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh hỏi:

�Thưa C�-đ�m, ba nghiệp n�y tương tự như vậy, Ng�i chủ trương nghiệp n�o nặng nhất để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp? L� th�n nghiệp chăng? Khẩu nghiệp chăng? � nghiệp chăng?�

Thế T�n lại đ�p:

�N�y Khổ Hạnh, ba nghiệp n�y tương tự như vậy, Ta giảng thuyết � nghiệp l� nặng nhất để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng tạo t�c �c nghiệp. Th�n nghiệp v� khẩu nghiệp th� kh�ng phải vậy.�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh hỏi:

�C�-Đ�m chủ trương � nghiệp nặng nhất chăng?�

Thế T�n đ�p:

�N�y Khổ Hạnh, Ta giảng thuyết � nghiệp l� nặng nhất.�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh lại hỏi đến ba lần:

�C�-Đ�m chủ trương thi thiết � nghiệp l� nặng nhất chăng?�

Thế T�n cũng trả lời đến ba lần:

�N�y Khổ Hạnh, Ta giảng thuyết � nghiệp l� nặng nhất vậy.�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh ba lần thẩm định Thế T�n sự việc đ� như vậy xong, liền từ chỗ ngồi đứng dậy, đi nhiễu ba v�ng quanh Thế T�n rồi lui về; đi đến chỗ Ni-kiền Th�n Tử. Ni-kiền Th�n Tử từ xa thấy Trường Khổ Hạnh đi đến, liền hỏi:

�N�y Khổ Hạnh, ngươi từ đ�u đến vậy?�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�p:

�Con từ Na-nan-đ�, trong vườn xo�i Ba-b�-ly, tại chỗ của Sa-m�n C�-đ�m đến đ�y.�

Ni-kiền Th�n Tử hỏi:

�N�y Khổ Hạnh, �ng c� c�ng Sa-m�n C�-đ�m b�n luận kh�ng?�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�p:

�C� b�n luận với nhau.�

Ni-kiền Th�n Tử n�i rằng:

�N�y Khổ Hạnh, nếu đ� c�ng với Sa-m�n C�-đ�m b�n luận, th� h�y n�i lại hết cho ta nghe, để hoặc giả ta biết được luận thuyết của vị ấy�.

Rồi Ni-kiền Trường Khổ Hạnh mới đem sự việc thảo luận với Thế T�n n�i lại cho �ng nghe. Ni-kiền Th�n Tử nghe xong, khen rằng:

�Hay thay Khổ Hạnh! Ngươi đối với T�n sư đ� l�m đ�ng ph�p của đệ tử. �ng l� người m� việc phải l�m được th�nh biện bằng tr� tuệ. Với quyết định th�ng minh, với sự trầm tĩnh kh�ng sợ h�i, ho�n to�n tự tin tưởng, đ� đạt đến t�i h�ng biện, đ� bắt được ngọn cờ cam lộ, ở trong cảnh giới cam lộ tự th�n chứng ngộ, th�nh tựu an trụ[8]. V� sao vậy? Ngươi vừa rồi đối với Sa-m�n C�-đ�m m� giảng thuyết th�n phạt l� nặng nhất để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng g�y �c nghiệp. Khẩu phạt kh�ng như vậy. �� phạt c�ng k�m hơn; kh�ng bằng th�n phạt rất lớn lao, rất trầm trọng.�

Khi ấy, Cư sĩ Ưu-ba-ly[9] c�ng năm trăm Cư sĩ tập họp trong ch�ng chắp tay hướng Ni-kiền Th�n tử. Rồi Cư sĩ Ưu-ba-ly n�i với Ni-kiền Trường Khổ Hạnh:

�Ng�i đ� ba lần thẩm định Sa-m�n C�-đ�m việc như vậy?�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�p:

�Cư sĩ, t�i đ� ba lần thẩm định Sa-m�n C�-đ�m việc như vậy.�

Cư sĩ Ưu-ba-ly n�i với Ni-kiền Trường Khổ Hạnh:�

�T�i cũng c� thể đến thẩm định ba lần Sa-m�n C�-đ�m việc như vậy, rồi l�i k�o đi đ�u t�y �. Cũng như người lực sĩ nắm con d� c� c�i bờm d�i[10] rồi l�i k�o đi đ�u t�y �; t�i cũng như vậy, c� thể đến thẩm định ba lần Sa-m�n C�-đ�m việc như vậy, rồi l�i k�o đi đ�u t�y �. Cũng như người lực sĩ cầm �o l�ng giũ bụi, t�i cũng như vậy, c� thể đến thẩm định lại ba lần với Sa-m�n C�-đ�m việc như vậy, rồi l�i k�o đi đ�u t�y �. T�i cũng như vậy, c� thể đến thẩm định lại ba lần với Sa-m�n C�-đ�m việc như vậy rồi l�i k�o đi d�u t�y �. Cũng như người nấu rượu[11], hay đệ tử của người nấu rượu, lấy c�i t�i lọc rượu đem để v�o trong nước, rồi t�y theo � muốn, l�i đi đ�u t�y �; t�i cũng như vậy, c� thể đến thẩm định ba lần Sa-m�n C�-đ�m việc như vậy, rồi l�i k�o đi đ�u t�y �. Cũng như con voi ch�a đ� s�u mươi tuổi, l� một đại long tượng ki�u ngạo[12], đủ ng�, đủ v�c, g�n sức mạnh mẽ, một lực sĩ dẫn đi, lấy nước rửa bắp vế, rửa xương sống, rửa sườn, rửa bụng, rửa răng, rửa đầu v� giỡn chơi trong nước; t�i cũng như vậy, c� thể đến thẩm định ba lần với Sa-m�n C�-đ�m việc như vậy, rồi t�y theo chỗ m� tẩy. T�i đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m c�ng �ng b�n luận, h�ng phục xong rồi trở về.�

Ni-kiền Th�n Tử nới với Cư sĩ Ưu-ba-ly rằng:

�Ta cũng c� thể h�ng phục Sa-m�n C�-đ�m. �ng cũng c� thể. Ni-kiền Trường Khổ Hạnh cũng c� thể vậy.�

Khi ấy, Ni-kiền Trường Khổ Hạnh thưa với Ni-kiền Th�n Tử:

�Con kh�ng muốn để cho Cư sĩ Ưu-ba-ly đi đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m. V� sao như vậy? V� Sa-m�n C�-đ�m biết ch� huyễn h�a, c� thể d�ng ch� thuật biến h�a l�m đệ tử, Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di. Con sợ Cư sĩ Ưu-ba-ly bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a, h�a l�m đệ tử.�

Ni-kiền Th�n Tử n�i:

�Khổ Hạnh, Cư sĩ Ưu-ba-ly m� bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a, h�a l�m đệ tử, việc đ� ho�n to�n kh�ng c�. Sa-m�n C�-đ�m bị Cư sĩ Ưu-ba-ly biến h�a l�m đệ tử, chắc chắn c� việc ấy.�

Cư sĩ Ưu-ba-ly thưa lại lần thứ ba với Ni-kiền Th�n Tử rằng:

�H�m nay con đi đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m c�ng �ng ấy đ�m luận. H�ng phục xong, con trở về.�

Ni-kiền Th�n Tử cũng đ�p lại lần thứ ba rằng:

��ng n�n đi nhanh đi. Ta cũng c� thể h�ng phục Sa-m�n C�-đ�m. �ng cũng c� thể. Ni-kiền Trường Khổ Hạnh cũng c� thể vậy.�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh bạch lại lần thứ ba rằng:

�Con kh�ng muốn để cho Cư sĩ Ưu-ba-ly đi đến chỗ Sa-m�n. V� sao vậy? V� Sa-m�n C�-đ�m biết ch� huyễn h�a, c� thể d�ng ch� thuật biến h�a l�m đệ tử, Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di. Con sợ Cư sĩ Ưu-ba-ly bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a l�m đệ tử.�

Ni-kiền Th�n Tử n�i:

�Khổ Hạnh, Cư sĩ Ưu-ba-ly bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a l�m đệ tử, việc đ� ho�n to�n kh�ng c�. Sa-m�n C�-đ�m bị Cư sĩ Ưu-ba-ly biến h�a l�m đệ tử, chắc chắn c� việc ấy. Cư sĩ Ưu-ba-ly, người đi t�y �.�

L�c ấy, Cư sĩ Ưu-ba-ly c�i đầu s�t ch�n Ni-kiền Th�n Tử ba lần rồi đi đến chỗ Phật, ch�o hỏi Phật rồi ngồi sang một b�n, hỏi rằng:

�Thưa C�-đ�m, ng�y h�m nay Ni-kiền Trường Khổ Hạnh c� đến đ�y kh�ng?�

Đức Thế T�n đ�p:

�Cư sĩ, c� đến.�

Cư sĩ Ưu-ba-ly hỏi:

�C�-đ�m, c� c�ng với Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�m luận chăng?�

Đức Thế T�n đ�p:

�C� c�ng đ�m luận.�

Cư sĩ Ưu-ba-ly n�i:

�C�-đ�m, nếu đ� c�ng với Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�m luận, xin Ng�i thuật lại hết cho t�i nghe. Hoặc giả, sau khi nghe xong, t�i biết được việc đ�.�

Rồi Thế T�n thuật hết lại những điều m� Ng�i c�ng với Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�m luận cho Ưu-ba-ly nghe. L�c đ� Cư sĩ Ưu-ba-ly nghe rồi, khen rằng:

�Hay thay Khổ Hạnh! Như vậy mới gọi l� đối với T�n sư l�m đ�ng việc thực h�nh ph�p của một đệ tử. Điều phải l�m được th�nh biện bằng tr� tuệ, với quyết định th�ng minh, với sự trầm tĩnh kh�ng sợ h�i, với sự ho�n to�n tự tin tưởng, đạt đến đại biện t�i, bắt được ngọn cờ cam lộ, ở trong cảnh giới cam lộ m� tự t�c chứng, th�nh tựu an trụ. V� sao như vậy? V� đ� đối với Sa-m�n C�-đ�m m� tr�nh b�y th�n phạt l� tối thượng để kh�ng h�nh �c nghiệp, kh�ng g�y �c nghiệp. Khẩu phạt kh�ng như vậy, � c�ng k�m hơn, kh�ng bằng th�n phạt, vốn rất lớn lao, rất nặng nề�.

Khi đ� Đức Thế T�n bảo rằng:

�Cư sĩ, ta muốn c�ng �ng b�n luận về việc n�y. Nếu như �ng an trụ trong sự thật, th� bằng sự thật m� đ�p.�[13]

Cư sĩ Ưu-ba-ly đ�p:

�C�-đ�m, t�i an trụ trong sự thật, bằng sự thật m� đ�p. Sa-m�n C�-đ�m, h�y n�n c�ng t�i b�n luận việc n�y.�

Đức Thế T�n hỏi:

�Cư sĩ, �ng nghĩ sao? Ở đ�y nếu Ni-kiền ưa bố th�, th�ch h�nh việc bố th�, kh�ng h� luận, ưa sự kh�ng h� luận, rất thanh tịnh, chuy�n h�nh ch�[14]. Nếu khi người ấy đi đến đ�y, đạp chết nhiều c�n tr�ng lớn nhỏ, th� thế n�o, Cư sĩ, Ni-kiền Th�n Tử đối với việc s�t sanh n�y chủ trương c� quả b�o ra sao?�

Cư sĩ Ưu-ba-ly đ�p:

�Thưa C�-đ�m, nếu người ấy cố � th� c� tội lớn, nếu kh�ng cố �[15] th� kh�ng c� tội lớn.�

Đức Thế T�n hỏi:

�Cư sĩ, �ng n�i cố � l� thế n�o?�

Cư sĩ Ưu-ba-ly đ�p:

�Thưa C�-đ�m, đ� l� � nghiệp[16] vậy.�

Đức Thế T�n bảo:

�Cư sĩ, �ng n�n suy nghĩ rồi trả lời. Những điều n�i trước tr�i với điều sau, sau tr�i với điều trước, kh�ng ph� hợp nhau. Cư sĩ, �ng ở trong ch�ng n�y tự n�i: �C�-đ�m, t�i an trụ trong sự thật, bằng sự thật m� đ�p. Sa-m�n C�-đ�m, h�y n�n c�ng t�i b�n luận việc n�y�. Cư sĩ, �ng nghĩ sao? Nếu c� Ni-kiền chỉ uống nước n�ng, dứt hẳn nước lạnh[17]. Nhưng khi kh�ng c� nước n�ng b�n muốn uống nước lạnh. Kh�ng c� nước lạnh người ấy liền chết. N�y Cư sĩ, Ni-kiền Th�n Tử c� thể n�i thế n�o về chỗ th�c sanh của Ni-kiền ấy?�

Cư sĩ Ưu-ba-ly đ�p:

�Thưa C�-đ�m, c� loại trời gọi l� � trước[18]. Vị Ni-kiền đ� mạng chung, do � c� chấp trước tất sanh v�o chỗ ấy.�

Đức Thế T�n bảo:

�Cư sĩ, �ng n�n suy nghĩ rồi sẽ trả lời. Những điều �ng n�i trước tr�i với sau, sau tr�i với trước, kh�ng ph� hợp nhau. Cư sĩ, �ng ở trong ch�ng n�y tự n�i: �C�-đ�m, t�i an trụ trong sự thật, bằng sự thật m� đ�p. Sa-m�n C�-đ�m, h�y n�n c�ng t�i b�n luận việc n�y�. Cư sĩ, �ng nghĩ sao, giả sử c� người cầm dao b�n tới đ�y, người ấy n�i rằng: �Trong một ng�y t�i ch�m đầu, lột da, xẻ thịt tất cả ch�ng sanh ở trong xứ Na-nan-đ� n�y chất th�nh đống thịt, l�m th�nh khối thịt�. Cư sĩ, �ng nghĩ sao, người ấy c� thể trong một ng�y m� ch�m đầu, lột da, xẻ thịt tất cả ch�ng sanh ở xứ Na-nan-đ� n�y chất th�nh đống thịt, l�m th�nh một khối thịt kh�ng?�

Cư sĩ Ưu-ba-ly đ�p:

�Kh�ng thể. V� sao như vậy? Xứ Na-nan-đ� n�y qu� gi�u c� an vui, nh�n d�n đ�ng đ�c, cho n�n người ấy chắc chắn kh�ng thể trong một ng�y m� ch�m đầu, lột da, xẻ thịt tất cả ch�ng sanh chất th�nh đống thịt, l�m th�nh khối thịt được. Thưa C�-đ�m, người ấy chỉ g�y phiền nhọc v� �ch.�

Đức Thế T�n bảo:

�Cư sĩ, �ng nghĩ sao, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� đến, c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần, t�m được tự tại, người ấy n�i như vầy: �Ta chỉ khởi một niệm s�n, l�m cho cả xứ Na-nan-đ� n�y thi�u rụi th�nh tro�. N�y Cư sĩ, �ng nghĩ sao? Sa-m�n, Phạm ch� ấy c� thể l�m cho cả Na-nan-đ� n�y thi�u rụi th�nh tro kh�ng?�

Cư sĩ Ưu-ba-ly đ�p:

�Thưa C�-đ�m, đ�u phải chỉ một Na-nan-đ�, đ�u phải chỉ hai hoặc ba, hoặc bốn; m� thưa C�-đ�m, Sa-m�n Phạm ch� kia c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần, t�m được tự tại, nếu khởi l�n niệm s�n th� c� thể l�m cho hết thảy c�c nước, hết thảy nh�n d�n thi�u rụi th�nh tro, s� g� một Na-nan-đ�?�

Đức Thế T�n bảo:

�Cư sĩ, �ng n�n suy nghĩ rồi sẽ trả lời. Những điều n�i trước tr�i với sau, sau tr�i với trước, kh�ng ph� hợp nhau. �ng ở tại ch�ng n�y tự n�i: �Sa-m�n C�-đ�m, t�i an tr� trong sự thật, bằng sự thật m� đ�p. Sa-m�n C�-đ�m, h�y n�n c�ng t�i b�n luận việc n�y�.�

Đức Thế T�n hỏi:

�Cư sĩ, �ng c� từng nghe rừng Đại-trạch, rừng Kỳ-l�n, rừng M�-lộc, rừng Tĩnh tịch, rừng Kh�ng d�; tại sao những khu rừng ấy l� những khu rừng?[19]��

Cư sĩ Ưu-ba-ly đ�p:

�Thưa C�-đ�m, t�i c� nghe.�

�Cư sĩ, �ng nghĩ sao? V� ai m� rừng Đại-trạch, rừng Kỳ-l�n, rừng M�-lộc, rừng Tĩnh tịch, rừng Kh�ng d�, tại sao những khu rừng n�y l� những khu rừng?�

Cư sĩ Ưu-ba-ly im lặng kh�ng đ�p.

Đức Thế T�n bảo:

�Cư sĩ, h�y trả lời nhanh đi! H�y trả lời nhanh đi! B�y giờ kh�ng phải l� l�c im lặng. Cư sĩ! Ở tại ch�ng n�y, �ng tự n�i: �Thưa C�-đ�m, t�i an tr� trong sự thật, bằng sự thật m� đ�p. Sa-m�n C�-đ�m, h�y n�n c�ng t�i b�n luận việc n�y�.�

L�c ấy, Cư sĩ Ưu-ba-ly chỉ im lặng trong chốc l�t rồi n�i:

�Thưa C�-đ�m, t�i kh�ng im lặng. T�i chỉ suy nghĩ về � nghĩa n�y vậy. Thưa C�-đ�m, bọn Ni-kiền ngu si kia kh�ng hiểu r� r�ng, kh�ng thể giải biết, kh�ng biết khoảnh ruộng tốt m� kh�ng tự x�t, cứ m�i lừa dối t�i, t�i m� lầm v� họ, nghĩa l� v� nhắm đến Sa-m�n C�-đ�m m� họ chủ trương th�n phạt l� nặng nhất để kh�ng l�m �c nghiệp, kh�ng g�y �c nghiệp, khẩu phạt v� � phạt kh�ng bằng. Nếu như theo những điều m� Sa-m�n C�-đ�m đ� n�i, t�i hiểu � nghĩa rằng, bởi v� Ti�n nh�n khởi một niệm s�n m� c� thể l�m cho rừng Đại-trạch, rừng Kỳ-l�n, rừng M�-lộc, rừng Tĩnh tịch, rừng Kh�ng d�, những khu rừng n�y trở th�nh những khu rừng.

�Bạch Thế T�n, con đ� biết. Bạch Thiện Thệ, con đ� hiểu. H�m nay con xin quy y Phật, Ph�p v� ch�ng Tỳ-kheo. C�i xin Thế T�n nhận con l�m Ưu-b�-tắc. Từ nay về sau, trọn đời con quy y cho đến khi chết�.

Đức Thế T�n bảo:

�Cư sĩ, �ng h�y im lặng m� l�m, kh�ng n�n lớn tiếng tuy�n bố[20]. Sự im lặng của người th� thắng[21] như vậy l� tốt đẹp.�

Cư sĩ Ưu-ba-ly bạch:

�Bạch Thế T�n, với sự kiện n�y, đối với Thế T�n con lại bội phần hoan hỷ. V� sao như vậy? V� Thế T�n đ� n�i như thế n�y: �Cư sĩ, �ng h�y im lặng m� l�m, kh�ng n�n lớn tiếng tuy�n bố. Sự im lặng của người th� thắng như vậy l� tốt đẹp�.

�Bạch Thế T�n, nếu như con m� l�m đệ tử của c�c Sa-m�n, Phạm ch� kh�c th� họ đ� cầm tr�ng phan, d� lọng đi tuy�n bố khắp nơi Na-nan-đ�, n�i như thế n�y: �Cư sĩ Ưu-ba-ly đ� l�m đệ tử ta! Cư sĩ Ưu-ba-ly đ� l�m đệ tử ta!� Nhưng Thế T�n lại n�i như thế n�y: �Cư sĩ, �ng h�y im lặng m� l�m, kh�ng n�n lớn tiếng tuy�n bố. Sự im lặng của người th� thắng như vậy l� tốt đẹp�.�

Cư sĩ Ưu-ba-ly lại bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, từ nay về sau con kh�ng cho c�c Ni-kiền đi v�o nh� con. Chỉ c� bốn ch�ng đệ tử Thế T�n, Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di v�o m� th�i.�

Đức Thế T�n bảo:

�Cư sĩ, c�c Ni-kiền kia c�ng với gia đ�nh �ng trong một thời gian d�i đ� t�n k�nh nhau. Nếu họ c� đến th� �ng n�n t�y theo khả năng của m�nh m� c�ng dường họ.�

Ưu-ba-ly bạch:

�Bạch Thế T�n, với sự kiện n�y, đối với Thế T�n con lại bội phần hoan hỷ. V� sao như vậy? V� Thế T�n đ� n�i như thế n�y: �Cư sĩ, c�c Ni-kiền kia đối với gia đ�nh �ng trong một thời gian d�i đ� t�n k�nh nhau. Nếu họ c� đến th� �ng n�n t�y theo khả năng của m�nh m� c�ng dường họ�. Bạch Thế T�n, ng�y trước con nghe n�i Thế T�n dạy như thế n�y: �N�n cho Ta, đừng cho người kh�c. Nếu cho Ta sẽ được phước lớn, nếu cho người kh�c th� kh�ng được phước lớn. Cho đệ tử Ta th� sẽ được phước lớn, cho đệ tử người kh�c th� kh�ng được phước lớn�.�

Đức Thế T�n bảo:

�Cư sĩ, Ta kh�ng n�i như thế. Ta kh�ng n�i rằng: �N�n cho Ta chứ đừng cho người kh�c. Cho đệ tử Ta chứ đừng cho đệ tử người kh�c. Nếu cho Ta th� phước lớn, nếu cho người kh�c th� kh�ng được phước lớn. Cho đệ tử Ta sẽ được phước lớn, nếu cho đệ tử người kh�c th� kh�ng được phước lớn�. Cư sĩ, Ta n�i như thế n�y: �H�y cho tất cả t�y theo t�m hoan hỷ. Nhưng cho người kh�ng tinh tấn kh�ng được phước lớn. Cho người tinh tấn sẽ được phước lớn�.�

Cư sĩ Ưu-ba-ly bạch:

�Bạch Thế T�n, xin nguyện kh�ng l�m vậy[22]. Con tự biết n�n cho Ni-kiền hay kh�ng n�n cho Ni-kiền. Bạch Thế T�n, h�m nay một lần nữa con xin tự quy y Phật, Ph�p v� ch�ng Tỳ-kheo. C�i xin Thế T�n nhận con l�m Ưu-b�-tắc. Từ nay về sau, trọn đời quy y cho đến khi chết.�

Khi ấy Đức Thế T�n thuyết ph�p cho Cư sĩ Ưu-ba-ly, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ. Sau khi bằng v� lượng phương tiện thuyết ph�p, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ rồi, như ph�p của chư Phật, Đức Phật trước hết n�i ph�p đoan ch�nh[23] khiến người nghe hoan hỷ, ấy l� n�i ph�p bố th�, tr� giới, sanh thi�n, ch� bai dục l� tai hoạn, sanh tử l� nhớp nhơ; khen v� dục l� đạo phẩm vi diệu, l� bạch tịnh.

Thế T�n n�i ph�p như vậy cho �ng nghe xong, Ng�i biết �ng c� t�m hoan hỷ, t�m cụ t�c, t�m nhu nhuyến, t�m kham nại, t�m tăng thượng, t�m hướng đến, t�m kh�ng nghi ngờ, t�m kh�ng triền c�i, c� năng lực nhận l�nh ch�nh ph�p. Rồi như ph�p ch�nh yếu m� chư Phật đ� n�i, Đức Thế T�n liền n�i Khổ, Tập, Diệt, Đạo cho �ng nghe. Cư sĩ Ưu-ba-ly ngay tại chỗ ngồi đ� thấy bốn Th�nh đế Khổ, Tập, Diệt, Đạo. Cũng như vải trắng dễ nhuộm sắc m�u; cũng vậy, Cư sĩ Ưu-ba-ly ngay tại chỗ ngồi thấy bốn Th�nh đế Khổ, Tập, Diệt, Đạo. Ngay khi đ�, Cư sĩ Ưu-ba-ly thấy ph�p, đắc ph�p, biết ph�p bạch tịnh, đoạn nghi độ hoặc, kh�ng c�n t�n thờ ai kh�c, kh�ng theo ai kh�c, kh�ng c�n do dự, đ� trụ quả chứng. Đối với ph�p của Thế T�n được v� sở �y, liền rời chỗ ngồi đứng dậy l�m lễ Đức Phật:

�Bạch Thế T�n, h�m nay con ba lần tự quy y Phật, Ph�p v� ch�ng Tỳ-kheo. C�i xin Thế T�n nhận con l�m Ưu-b�-tắc. Từ nay về sau, trọn đời con quy y cho đến khi chết.�

Rồi Cư sĩ Ưu-ba-ly sau khi nghe ph�p được Phật giảng dạy, kh�o thọ, kh�o tr�, c�i đầu lễ ch�n Phật, đi quanh ba v�ng, trở về nh� bảo người đứng giữ cửa rằng:

�C�c ngươi n�n biết, nay ta l� đệ tử của Đức Thế T�n. Từ nay về sau, c�c Ni-kiền tử đến chớ cho v�o cửa, chỉ cho bốn ch�ng đệ tử của Đức Thế T�n l� Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di v�o m� th�i. Nếu c� Ni-kiền đến th� n�i với họ rằng: �T�n giả, Cư sĩ Ưu-ba-ly nay được Phật cải h�a, đ� h�a l�m đệ tử Phật, n�n kh�ng cho c�c Ni-kiền v�o cửa, chỉ cho bốn ch�ng đệ tử của Đức Thế T�n l� Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di v�o m� th�i. Nếu người cần thức ăn, h�y đứng đ�. sẽ đem thức ăn ra cho.�

Khi đ�, Ni-kiền Trường Khổ Hạnh nghe Cư sĩ Ưu-ba-ly đ� được Sa-m�n C�-đ�m cải h�a, h�a l�m đệ tử v� kh�ng cho Ni-kiền v�o cửa, chỉ cho đệ tử của Sa-m�n C�-đ�m l� Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di v�o. Ni-kiền Trường Khổ Hạnh nghe xong như vậy rồi đi đến chỗ Ni-kiền Th�n Tử bạch rằng:

�Thưa t�n sư, đ�y điều con đ� n�i trước.�

Ni-kiền Th�n Tử hỏi:

�Khổ Hạnh, điều g� gọi l� điều ngươi đ� n�i trước?�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đ�p:

�Thưa t�n sư, con đ� n�i trước rằng: �Kh�ng muốn cho Cư sĩ Ưu-ba-ly đi đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m. V� sao như vậy? V� Sa-m�n C�-đ�m biết ch� huyễn h�a, c� thể d�ng ch� thuật h�a l�m đệ tử Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di. Con sợ rằng Cư sĩ Ưu-ba-ly sẽ bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a, h�a l�m đệ tử�. Thưa t�n sư, Cư sĩ Ưu-ba-ly nay đ� bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a, h�a l�m đệ tử rồi, kh�ng cho c�c Ni-kiền v�o cửa, chỉ cho đệ tử Sa-m�n C�-đ�m l� Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di v�o.�

Ni-kiền Th�n Tử n�i:

�Khổ Hạnh, Cư sĩ Ưu-ba-ly bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a l�m đệ tử, việc ấy ho�n to�n kh�ng c�. Sa-m�n C�-đ�m bị Cư sĩ Ưu-ba-ly biến h�a l�m đệ tử, việc ấy chắc chắn c�.�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh bạch lại:

�Thưa t�n sư, nếu kh�ng tin lời con n�i, th� t�n sư c� thể th�n h�nh đến, hoặc sai người đến.�

Khi ấy, Ni-kiền th�n tử bảo:

�Khổ Hạnh, �ng n�n th�n h�nh đến đ� xem sao. C� phải Cư sĩ Ưu-ba-ly đ� bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a l�m đệ tử rồi chăng? Hay l� Sa-m�n C�-đ�m bị Cư sĩ Ưu-ba-ly biến h�a l�m đệ tử rồi?�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh v�ng lệnh Ni-kiền Th�n Tử, đi đến nh� Cư sĩ Ưu-ba-ly. Người giữ cửa vườn tr�ng thấy Ni-kiền Trường Khổ Hạnh đến, liền n�i như thế n�y:

�T�n giả, Cư sĩ Ưu-ba-ly nay đ� được Phật cải h�a, h�a th�nh đệ tử Phật rồi, n�n kh�ng cho c�c Ni-kiền v�o cửa, chỉ cho bốn ch�ng đệ tử của Thế T�n l� Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di v�o th�i. Nếu ng�i muốn nhận thức ăn th� n�n đứng đ�, con sẽ đem thức ra cho.

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh n�i:

�Người giữ cửa, ta kh�ng cần thức ăn.�

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh biết việc n�y như vậy rồi, lắc đầu bỏ đi, về tới chỗ Ni-kiền Th�n Tử thưa:

�Thưa t�n sư, đ�y l� điều con đ� n�i trước.�

Ni-kiền th�n tử hỏi:

�Khổ Hạnh, c�i g� gọi l� điều �ng đ� n�i trước?�

Trường khổ hạnh Ni-kiền đ�p:

�Thưa t�n sư, t�i đ� n�i rằng: �Kh�ng muốn cho Cư sĩ Ưu-ba-ly đi đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m. V� sao như vậy? V� Sa-m�n C�-đ�m biết ch� huyễn h�a, c� thể d�ng ch� thuật h�a l�m đệ tử Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di. Con sợ rằng Cư sĩ Ưu-ba-ly sẽ bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a, h�a l�m đệ tử�. Thưa t�n sư, Cư sĩ Ưu-ba-ly nay đ� bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a, h�a l�m đệ tử rồi, kh�ng cho c�c Ni-kiền v�o cửa, chỉ cho đệ tử Sa-m�n C�-đ�m l� Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di v�o.�

Ni-kiền Th�n Tử n�i:

Ni-kiền Trường Khổ Hạnh bạch lại:

�Thưa t�n sư, nếu kh�ng tin lời con n�i, th� t�n sư c� thể th�n h�nh đến.

L�c đ� Ni-kiền th�n tử v� đại ch�ng Ni-kiền năm trăm người c�ng đi đến nh� Cư sĩ Ưu-ba-ly. Người giữ cửa vừa tr�ng thấy Ni-kiền Th�n Tử v� đại ch�ng Ni-kiền năm trăm người k�o đến, n�i như thế n�y: �Thưa T�n giả, Cư sĩ Ưu-ba-ly nay đ� được Phật cải h�a, h�a th�nh đệ tử Ng�i rồi, n�n kh�ng cho c�c Ni-kiền v�o cửa, chỉ cho bốn ch�ng đệ tử của Thế T�n l� Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-b�-tắc, Ưu-b�-di v�o cửa m� th�i. Nếu ng�i muốn nhận thức ăn th� n�n đứng đ�, con sẽ đem thức ăn ra cho.�

Ni-kiền Th�n Tử n�i:

�Người giữ cửa, ta kh�ng cần thức ăn, Ta chỉ muốn gặp Cư sĩ Ưu-ba-ly.�

Người giữ cửa n�i:

�Xin ng�i đứng đ�, để con thưa với Cư sĩ Ưu-ba-ly.�

Người giữ cửa kia liền v�o thưa rằng:

�Thưa Cư sĩ, Ni-kiền Th�n Tử c�ng đại ch�ng Ni-kiền năm trăm người đứng ở ngo�i cửa, n�i như thế n�y: �Ta muốn được gặp Cư sĩ Ưu-ba-ly.��

Cư sĩ Ưu-ba-ly bảo người giữ cửa:

�Ngươi đến cửa giữa[24] trải b�y t�a ngồi. B�y xong trở lại cho ta biết.�

Người giữ cửa v�ng lệnh, đi đến cửa giữa trải b�y giường ngồi xong rồi trở lại thưa:

�Thưa Cư sĩ, đ� trải giường xong, k�nh mong Cư sĩ tự biết thời.�

Cư sĩ Ưu-ba-ly dẫn người giữ cửa đi đến nh� giữa. Ở đ� c� một c�i giường thật cao rộng, to lớn, rất sạch sẽ, được trải kh�o l�o, đ� l� chỗ Cư sĩ Ưu-ba-ly trước kia đ� bế[25] Ni-kiền Th�n Tử để ngồi l�n đ�, th� b�y giờ Cư sĩ Ưu-ba-ly tự leo l�n ngồi kiết gi�, bảo với người giữ cửa:

�Ngươi ra chỗ Ni-kiền Th�n Tử n�i như thế n�y: �T�n nh�n, Cư sĩ Ưu-ba-ly n�i t�n nh�n muốn v�o th� t�y ��.�

Người giữ cửa v�ng lệnh đi ra, đến chỗ Ni-kiền n�i như thế n�y:

�T�n nh�n, Cư sĩ Ưu-ba-ly n�i: T�n nh�n muốn v�o th� t�y �.�

L�c đ�, Ni-kiền Th�n Tử v� đại ch�ng Ni-kiền năm trăm người c�ng đến nh� giữa. Cư sĩ Ưu-ba-ly vừa tr�ng thấy Ni-kiền Th�n Tử v� đại ch�ng Ni-kiền năm trăm người c�ng v�o, n�i như thế n�y:

�T�n nh�n, ở đ�y c� chỗ ngồi, muốn ngồi xin t�y �.�

Ni-kiền th�n tử n�i:

�Cư sĩ, �ng l�m như vậy phải lẽ chăng? Tự m�nh l�n t�a cao ngồi kiết gi� c�ng n�i chuyện với người như người xuất gia học đạo kh�ng kh�c?�

Cư sĩ Ưu-ba-ly n�i:

�T�n nh�n, t�i c� đồ vật của m�nh, muốn cho th� cho, kh�ng cho th� kh�ng cho. Chỗ ngồi n�y l� của t�i, cho n�n t�i n�i c� chỗ ngồi, muốn ngồi xin t�y �.��

Ni-kiền Th�n Tử trải chỗ ngồi m� ngồi, rồi n�i rằng:

�Cư sĩ, v� sao như vậy? Muốn h�ng phục Sa-m�n C�-đ�m nhưng khi trở về đ� bị h�ng phục. Cũng như c� người v�o rừng n�n đi t�m con mắt, nhưng khi trở về bị mất con mắt. Cũng vậy, Cư sĩ, muốn đến h�ng phục Sa-m�n C�-đ�m nhưng khi trở về đ� bị h�ng phục. Cũng như người v� kh�t m� xuống ao; nhưng trở l�n vẫn cứ kh�t. Cư sĩ cũng như vậy, muốn đi chinh phục Sa-m�n C�-đ�m, th� bị chinh phục ngược trở lại. Cư sĩ, v� sao như vậy?�

Cư sĩ Ưu-ba-ly n�i:

�T�n nh�n, xin nghe t�i n�i dụ. Người tr� tuệ nghe dụ th� hiểu được � nghĩa. T�n nh�n, v� như c� một người Phạm ch� c� người vợ trẻ. Người vợ kia đang c� thai, n�i với chồng rằng: �T�i nay mang thai, anh h�y đến chợ mua đồ chơi đẹp về cho con�. L�c đ�, Phạm ch� kia n�i với vợ rằng: �Chỉ mong em được b�nh y�n sinh sản, rồi lo g� m� kh�ng c�. Nếu sanh con trai th� mua đồ chơi con trai cho n�. Nếu sanh con g�i th� mua đồ chơi con g�i cho n�. Người vợ lại ba lần n�i với chồng: �T�i nay đang mang thai, anh h�y đến chợ mua đồ chơi về cho con�. Phạm ch� đ� ba lần n�i lại với vợ rằng: Chỉ mong em được b�nh y�n sanh sản, rồi lo g� m� kh�ng c�. Nếu sanh con trai th� phải mua đồ chơi con trai. C�n nếu sanh con g�i th� mua đồ chơi con g�i�. Phạm ch� kia thương vợ qu� sức, liền n�i rằng: �Em muốn mua đồ chơi g� cho con?� Người vợ đ�p: �Anh mua đồ chơi đẹp l� con khỉ con�. Phạm ch� nghe rồi, đi v�o chợ mua đồ chơi đẹp bằng con khỉ con, đem về n�i với vợ: �T�i đ� mua đồ chơi đẹp bằng khỉ con về đ�y�. Người vợ thấy rồi ch� rằng m�u sắc kh�ng đẹp, liền n�i với chồng: �Anh n�n đem thứ đồ chơi khỉ con n�y thợ nhuộm m�u v�ng để được rất dễ thương hơn v� nhồi cho n� ph�t ra �nh s�ng�. Phạm ch� nghe xong, liền cầm đồ chơi con khỉ con đến thợ nhuộm, n�i rằng: �H�y nhuộm đồ chơi khỉ con n�y th�nh sắc v�ng, l�m cho n� rất dễ thương v� nhồi cho n� ph�t ra �nh s�ng cho t�i�. Khi ấy người thợ nhuộm n�i với Phạm ch�: �Đồ chơi khỉ con nhuộm th�nh m�u v�ng l�m cho dễ thương, việc n�y l�m được, nhưng kh�ng thể nhồi cho n� ph�t ra �nh s�ng được�.

�Khi ấy người thợ nhuộm n�i tụng n�y:

�Khỉ nhỏ tiếp nhận sắc,
Kh�ng hay chịu đảo nhồi.
Nếu nhồi, n� sẽ chết;
Chịu sao được với ch�y?
Đ�y l� đ�y x� uế,
Khỉ con đầy bất tịnh�.

�Thưa T�n nh�n, n�n biết, những điều được Ni-kiền thuyết cũng giống như vậy, kh�ng thể chịu đựng được những nạn vấn của người kh�c, cũng kh�ng thể suy nghĩ qu�n s�t được. Chỉ c� nhuộm sự ngu si, kh�ng nhuộm tr� tuệ. T�n nh�n, xin h�y nghe đấy. Cũng như chiếc �o Ba-la-nại thanh tịnh, người chủ cầm đến thợ nhuộm, n�i rằng: �Nhuộm gi�m chiếc �o n�y th�nh cực đẹp, l�m cho dễ y�u, cũng đập nhồi kỹ cho n� ph�t �nh s�ng�. L�c đ�, thợ nhuộm bảo với chủ �o rằng: ��o n�y c� thể nhuộm th�nh m�u sắc cực đẹp, l�m cho dễ ưa; cũng c� thể đập nhồi cho ph�t �nh s�ng�.

�Khi ấy thợ nhuộm n�i tụng n�y:�

�Như vải Ba-la-nại,
Trắng sạch, chịu sắc m�u;
Đập xong thời mềm mại,
S�ng ch�i, c�ng th�m đẹp�.

�Thưa T�n nh�n, những điều c�c Đấng Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c đ� dạy cũng như vậy; rất đủ khả năng chịu đựng những nạn vấn của kẻ kh�c, cũng c� thể suy nghĩ qu�n s�t một c�ch thỏa đ�ng được; chỉ c� nhuộm tr� tuệ, kh�ng nhuộm ngu si.�

Ni-kiền Th�n Tử n�i:

�Cư sĩ, �ng đ� bị Sa-m�n C�-đ�m biến h�a bằng ch� huyễn thuật.�

Cư sĩ Ưu-ba-ly n�i:

�T�n nh�n, thật tốt đẹp loại ch� huyễn h�a ấy, rất tốt đẹp loại ch� huyễn h�a. Thưa T�n nh�n, loại ch� huyễn h�a đ� l�m cho cha mẹ t�i được lợi �ch an ổn, kho�i lạc l�u d�i; vợ con, n� tỳ, người gi�p việc, quốc vương Na-nan-đ� v� tất cả thế gian, chư Thi�n, Ma, Phạm, Sa-m�n, Phạm ch�, từ người đến trời, l�m cho họ được lợi �ch an ổn kho�i lạc l�u d�i.�

Ni-kiền th�n tử n�i:

�Cư sĩ, to�n c�i Na-nan-đ� đều biết Cư sĩ Ưu-ba-ly l� đệ tử Ni-kiền, nay đ�y cuối c�ng l� đệ tử của ai?�

Khi ấy, Cư sĩ Ưu-ba-ly liền từ chỗ ngồi đứng dậy, gối phải quỳ xuống đất, nhắm phương c� Phật, chắp tay hướng về, n�i:

�T�n nh�n, h�y nghe điều t�i n�i đ�y:

Đại H�ng, trừ si ngốc;
Diệt uế, bắt h�ng phục.
V� địch, vi diệu tư,
Học giới, thiền, tr� tuệ;
An ổn kh�ng bợn nhơ;
Ba-ly đệ tử Phật.
Bậc Đại Th�nh tu nhiều;
Th�nh đức tự tại thuyết.
Kh�o niệm, qu�n s�t mầu;
Kh�ng thấp, cũng kh�ng cao;
Bất động, thường tự tại;
Ba-ly đệ tử Phật.
Kh�ng cong, thường biết đủ;
Thỏa m�n, trừ xan tham;
Hiện Sa-m�n chứng ngộ,
T�n đại sĩ, hậu th�n;
V� tỷ, kh�ng nhiễm trần;
Ba-ly đệ tử Phật.
Bao dung, kh�ng ganh gh�t;
Đấng Tịch Mặc nhiệm mầu,
Dũng m�nh, hằng an ổn;
Trụ ph�p, vi diệu tư,
Chế ngự, kh�ng h� bỡn;
Ba-ly đệ tử Phật.
Đại long sống vượt tục,
Giải trừ mọi sử kiết,
Ưng thanh tịnh biện t�i,
Tuệ ph�t, dứt vui buồn;
Đức Th�ch-ca, c�i ngo�i;
Ba-ly đệ tử Phật.
Thiền tư duy Ch�nh ph�p,
Thanh tịnh, nhiễu loạn trừ;
Thường cười, kh�ng hờn giận;
Đệ nhất đời viễn ly.
Thường chuy�n tinh, v� �y
Ba Ly đệ tử Phật
Bậc Thất Ti�n[26] v� đẳng,
Chứng tịnh hạnh, tam minh[27].
Tắm sạch, như đ�n s�ng
Y�n nghỉ, dứt o�n kết;
Dũng m�nh, cực thanh tịnh�
Ba-ly đệ tử Phật.
Tịch tĩnh, tuệ như đất;
Tr� trừ tham thế gian;
Đ�ng thờ, con mắt si�u;
Thượng sỹ kh�ng ai s�nh;
Tự điều ngự, triệt s�n;
Ba-ly đệ tử Phật.
Đoạn dục[28], v� thượng thiện;
Kh�o điều ngự v� song;
V� thượng thường hoan hỷ;
Trừ nghi, rực sắc quang;
Đoạn mạn, v� thượng gi�c;
Ba-ly đệ tử Phật.
Đoạn �i, gi�c tối thượng;
Kh�i tan, lửa đ� tắt;
Đấng Như Khứ[29], Thiện Thệ;
Đấng V� Đẳng, Tối T�n;
Đấng Đại Danh, Ch�n Ch�nh;
Ba-ly đệ tử Phật.
Trăm lời t�n Phật n�y,
Tự ph�t, kh�ng cần suy.
Những sự Ba-ly n�i,
Chư Thi�n đến hội tề.
Kh�o gia sức h�ng biện;
Đ�ng ph�p, đ�ng nh�n t�i.
Ni-kiền th�n tử hỏi:
�Đệ tử của Như Lai�.�

Ni-kiền Th�n Tử hỏi:

�Cư sĩ, �ng ca ngợi Sa-m�n C�-đ�m với � g�?�

Cư sĩ Ưu-ba-ly đ�p:

�H�y nghe t�i n�i dụ, người tr� nghe dụ th� hiểu r� � nghĩa. Như thầy tr� người l�m tr�ng hoa, chọn c�c loại hoa, d�ng d�y d�i kết l�m c�c loại tr�ng hoa. Cũng vậy, n�y T�n nh�n, Đức Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, c� v� lượng xưng t�n, l� đấng tối t�n thờ, n�n t�i ca ngợi.�

Khi n�i ph�p n�y, Cư sĩ Ưu-ba-ly xa l�a trần cấu, ph�t sanh con mắt ph�p thấy c�c ph�p. Ni-kiền Th�n Tử liền mửa m�u n�ng, rồi đến nước B�-h�a[30] v� bệnh n�y m� mạng chung.�

Phật n�i như vậy, Cư sĩ Ưu-ba-ly nghe lời Phật dạy, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Bản H�n, quyển 32. Tương đương Pāli, M. 56. Upāli-suttaṃ

[2]�� Na-nan-đ�那難陀. Pāli: Nāḷandā.

[3]�� Ba-b�-ly nại l�m�波婆離柰林. Pāli: Pāvārikambavana, khu rừng xo�i của Pāvārika, một đại ph� tại Nālānda (Na-nan-đ�), một thị trấn ở gần Rājagaha.

[4]�� Trường Khổ Hạnh Ni-kiền�長苦行尼犍. Pāli: Dīghatapassī-nigantha, một đệ tử của Nigaṇṭha-Nātaputta (Ni-kiền Th�n Tử).

[5]�� Ni-kiền Th�n Tử�尼犍親子, Nigaṇṭha-Nātaputta.

[6]�� H�n: kỷ h�nh linh bất h�nh �c nghiệp bất t�c �c nghiệp�幾 行令不行惡業不作惡業. Pāli: kati�kammāni pa��apeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā�ti, c� bao nhi�u nghiệp để thi h�nh �c nghiệp, để tiến h�nh �c nghiệp?

[7]�� Tam phạt: th�n phạt, khẩu phạt, � phạt�三罰身罰口罰意罰. Pāli: tiṇi � daiḍāni pa��apeti� seyyathidam, kāyadaṇḍaṃ vacīdaṇḍaṃ manodaṇḍaṃ.

[8]�� Sở t�c tr� biện, th�ng minh quyết định, an ổn v� �y, th�nh tựu điều ngự, đ�i đắc biện t�i đắc cam lộ tr�ng, ư cam lộ giới, tự t�c chứng th�nh tựu du�所作智辯,�聰明決定,�安隠無畏,�成就調御,�逮得辯扌,�得甘露幢 ,�於甘露界,�自作證成就遊.�Lời khen ngợi n�y cũng giống như lời khen ngợi giữa T�n giả X�-lợi-phất v� M�n Từ Tử trong kinh số 9 tr�n.

[9]�� Ưu-ba-ly cư sĩ�優波離居士, đệ tử tại gia của Ni-kiền Th�n Tử. Pāli: Upāli- gahapati.

[10] Chấp trường mao dương執長髦羊. Pāli: dīghalomikaṃ eḷakaṃ lomesu gahetvā, t�m lấy l�ng của con d� c� l�ng d�i.

[11] C� tửu sư沽酒師 (nh� b�n rượu). C�, Tống-Nguy�n-Minh:�酤; Pāli, gồm hai th� dụ: balavā soṇḍikākammakaro, lực sĩ nấu ruợu; v� balavāsoiḍikādhutto, lực sĩ say rượu.

[12] Ki�u ngạo Ma-ha-năng-gi�憍傲摩訶能加. Kh�ng r� Pāli; nhưng Sanskrit c� thể l� pramādana-mahānāga, con voi ch�a say rượu; thay v� pra-māna- (ki�u mạn). Th� dụ n�y, trong bản Pāli: (�) ku�jaro saṭṭhihāyano, con voi gi� s�u mươi tuổi.

[13] Pāli: sace kho tvaṃ gahapati sacce patiṭṭhāya manteyyāsi siyā no ettha kathāsallāpo ti, �nếu �ng an tr� tr�n sự thật m� tư duy th� ở đ�y c� thể c� hội thoại của ch�ng ta�.

[14] Trong bản Pāli, đề cập bốn chế giới của Ni-kiền Tử, cātuyāmasaṃvarasaṃvutto: sabbavārivārito sabbavāriyutto sabbavāridhuto sabbavāriphuṭo, ho�n to�n cấm chỉ nước, ho�n to�n chuy�n t�m (v�o sự cấm chế tất cả nước).

[15] H�n: tư思, v� v� tư. Pāli: cetana; v� asa�cetanika.

[16] Bản H�n, tư tức � nghiệp. Bản Pāli: tư trong trường hợp n�y l� � phạt: cetanṃ� manodaiḍaṣmiṃ.

[17] Pāli: (�) nigaṇṭho ābādhika� sītodakapaṭikkhito uṇhodakapaṭisevī, c� người Ni-kiền bệnh� kh�ng uống nước lạnh, m� chỉ uống nước n�ng.

[18] � trước (thi�n)�意著天. Pāli: Manosatta, những ai khi chết m� c�n c� chỗ chấp trước sẽ t�i sinh v�o đ�y.

[19] Đại-trạch v� sự, Kỳ-l�n v� sự, Mi-lộc v� sự, Tĩnh tịch v� sự, Kh�ng d� v� sự�大澤無事,�麒麟無事,�麋鹿無事,�靜寂無事,�空野無事. Tham chiếu dẫn chứng của Duy thức nhị thập luận: rừng Đ�n-trạch-ca, rừng Ma-đăng-gi�, rừng Kiết-lăng-gi�. Những khu rừng n�y trước kia vốn l� những đ� thị tr� ph�, nhưng do sự phẫn nộ của c�c đạo sĩ, ch�ng trở th�nh rừng xanh. (Xem giải th�ch của Khuy Cơ, Duy thức nhị thập luận thuật k�. No.1834, trang 1005 a v� tt). C�c khu rừng được kể trong bản Pāli: Daṇḍakāra��aṃ Kāliṅgāra��aṃ Mejjhāra��aṃ Mātaṅgāra��aṃ.

[20] H�n: mặc nhi�n h�nh�; Pāli: manasi karohi�manasi karitvā vyākarohi: h�y suy nghĩ�ch�n chắn. Suy nghĩch�n chắn rồi h�y tuy�n bố.

[21] Thắng nh�n�勝人. Pāli n�i: �āta-nanussa, người nổi tiếng, v� Upāli vốn l� nh�n vật nổi tiếng.

[22] Nguyện v� vi d�願無為也. Kh�ng r� nghĩa ch�nh x�c.�

[23] Đoan ch�nh ph�p�端正法. Trong bản Pāli: anupubbikathā, thuận tự ph�p thoại.

[24] H�n: trung m�n�中門. Pāli: majjhimāya dvārasālāya, căn nh� (ph�ng) giữa c� trổ cửa lớn.

[25] H�n: b�o�抱. Tống-Nguy�n-Minh: th��施.

[26] Đức Th�ch-ca cũng được xưng hiệu l� Đệ Thất Ti�n.

[27] Nguy�n H�n: tam đạt�三達.

[28] H�n: đoạn vọng斷望.

[29] Như khứ如去, c�ng nghĩa với Như Lai. Đối với Niết-b�n m� n�i l� Như Lai, đối với sanh�tử m� n�i l� Như khứ.

[30] Ba-h�a quốc�波惒國.Tức Pāli: Pāva; xem kinh số 196.

___________________________________________

134. KINH TH�CH VẤN [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại ph�a Đ�ng th�nh Vương x�, nước Ma-kiệt-đ�, trong động đ� Nh�n-đ�-la, tr�n n�i Bệ-đ�-đề, ph�a Bắc th�n Nại l�m[2].�

Bấy giờ Thi�n Vương Th�ch[3] nghe Phật du h�a tại ph�a Đ�ng th�nh Vương x�, nước Ma-kiệt-đ�, trong động Nh�n-đ�-la, tr�n n�i Bệ-đ�-đề, ph�a Bắc th�n Nại l�m. Khi ấy, Thi�n Vương Th�ch bảo Ngũ Kết nhạc tử[4] rằng:

�Ta nghe Đức Thế T�n du h�a tại ph�a Đ�ng th�nh Vương x�, nước Ma-kiệt-đ�, trong động Nh�n-đ�-la, tr�n n�i Bệ-đ�-đề, ph�a Bắc th�n Nại l�m. N�y Ngũ Kết, ngươi h�y c�ng ta đến yết kiến Đức Thế T�n�.�

Ngũ Kết nhạc tử thưa rằng:

�Xin v�ng.�

Rồi th�, Ngũ kết nhạc tử �m đ�n lưu ly[5] c�ng đi theo Thi�n Vương Th�ch. Chư Thi�n ở Tam thập tam thi�n nghe Thi�n Vương Th�ch rất kh�t khao muốn gặp Phật, chư Thi�n Tam thập tam thi�n cũng theo hầu Thi�n vương m� đi. Bấy giờ trong khoảnh khắc, nhanh như lực sĩ co duỗi c�nh tay, Thi�n Vương Th�ch c�ng chư Thi�n Tam thập tam v� Ngũ Kết biến mất khỏi c�i trời Tam thập tam, đ� hiện đến ph�a Đ�ng th�nh Vương x�, nước Ma-kiệt-đ�, tr�n n�i Bệ-đ�-đề, ph�a Bắc th�n Nại l�m, c�ch động đ� kh�ng xa.

L�c bấy giờ n�i Bệ-đ�-đề h�o quang chiếu s�ng rực rỡ như lửa ch�y. Nh�n d�n ở chung quanh n�i thấy vậy nghĩ rằng: �N�i Bệ-đ�-đề bị lửa đốt ch�y khắp nơi.�

Khi ấy Thi�n Vương Th�ch sau khi đ� đứng xuống tại một nơi, bảo rằng:

�N�y Ngũ Kết, Đức Thế T�n l� như vậy. Ng�i ở trong rừng vắng, trong rừng s�u, dưới gốc c�y, th�ch ở tr�n sườn n�i cao, vắng bặt kh�ng tiếng động, xa l�nh, kh�ng c� sự dữ, kh�ng c� b�ng người, t�y thuận m� tĩnh tọa, c� đại oai đức; c�ng với chư Thi�n, ưa th�ch đời sống xa l�nh, tĩnh tọa ấy, đời sống an ổn kho�i lạc ấy. Ch�ng ta chưa th�ng b�o trước, kh�ng n�n tự tiện bước tới. N�y Ngũ Kết, ngươi h�y đi đến th�ng b�o trước, sau đ� ch�ng ta mới bước tới.�

Ngũ kết thưa rằng:

�Xin v�ng lời.�

Ngũ Kết sau khi v�ng lời dạy của Thi�n Vương Th�ch, liền �m đ�n lưu ly đi trước, đến động đ� Nh�n-đ�-la, rồi nghĩ rằng: �H�y ở nơi n�y, c�ch Phật kh�ng gần cũng kh�ng xa, để Phật biết được v� nghe được �m thanh của ta.�.

Khi đ� đến đứng ở nơi kia, Ngũ Kết gảy đ�n v� h�t l�n những b�i tụng n�i về t�nh y�u, n�i về rồng, n�i về Sa-m�n, n�i về A-la-h�n[6]:

Hiền nương ơi[7]!
Ta k�nh lễ phụ mẫu n�ng;
Mặt trăng v� Đam-ph�-l�u[8];
Đ� sanh n�ng th� diệu,
G�y hoan lạc l�ng ta.
Như n�ng cầu gi� m�t;
Như kh�t cầu nước lạnh;
Như vậy, ta y�u n�ng,
Như La-h�n y�u Ph�p.
Như d�ng nước, kh� giữ!
Lụy t�nh cũng như vậy.
Đời đời mong sống chung,
Như c�ng dường V� Trước.
Ao nước trong, vừa m�t;
Dưới đ�y c� c�t v�ng[9];
Như voi ch�a[10] n�ng bức,
Xuống ao tắm mặc t�nh.
Như voi bị m�c c�u
L�ng ta bị n�ng khuất
H�nh động n�ng kh�ng hay
Yểu điệu, chưa được n�ng.
T�m � ta ho�n to�n lệ thuộc,
V� phiền oan đ� đốt ch�y tim;
V� v� vậy kh�ng c�n hoan lạc,
Như một người đi v�o hang h�m.
Như Th�ch tử tư duy thiền tọa,
Hằng vui say trong sự nhất t�m.
Như M�u-ni đạt th�nh gi�c ngộ [11];
Cũng diệu tịnh như ta được n�ng.
Như niềm vui Đại th�nh M�u-ni[12]
Do chứng đắc vi�n to�n gi�c đạo.
Niềm vui ta cũng ở nơi kia,
Bằng khao kh�t được n�ng hội tụ
Như người bệnh mong cầu phương dược;
Như đ�i ăn ho�i niệm thức ăn;
Ơi Hiền nữ, mong l�ng ta tắt,
Như nước rưới cho ngọn lửa t�n.
Nếu ta c� h�nh vi tạo phước,
Như c�ng dường La-h�n ch�n nh�n[13];
Thọ b�o ấy tức th�nh tịnh diệu,
Ta mong c�ng Hiền nữ sống chung.
Ta ước nguyện b�n n�ng vĩnh kiếp;
Kh�ng xa n�ng sống lẻ đơn th�n.
V� ta hẹn theo n�ng được chết,
Kh�ng mong g� c�ch biệt ly sanh.
�i, Thi�n đế cho t�i lời nguyện,
Bậc t�n cao Tam thập tam thi�n!
�i Đại Th�nh, tr�n đời tối thượng,
Biết cho t�i lời nguyện vững bền.
K�nh lễ Đấng H�ng Lực,
Tối thượng giữa nh�n gian,
Dứt trừ gai �i dục,
Con lạy Đấng Nhật Th�n[14].

Bấy giờ, Đức Thế T�n từ tam-muội dậy, t�n th�n Ngũ Kết Nhạc tử:

�L�nh thay! L�nh thay! Ngũ Kết, giọng ca của ngươi c�ng với tiếng đ�n h�a điệu; tiếng đ�n v� giọng ca h�a điệu. Giọng ca kh�ng đi ngo�i tiếng đ�n; tiếng đ�n kh�ng đi ngo�i giọng ca. N�y Ngũ Kết, ngươi nhớ lại ng�y xưa, ngươi c� ca tụng b�i kệ li�n quan đến t�nh y�u, li�n quan đến rồng, li�n quan đến Sa-m�n, li�n quan đến La-h�n n�y chăng?�

Ngũ Kết thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, mong Đại Ti�n Nh�n[15] tự biết cho. Bạch Đại Ti�n Nh�n, ng�y xưa, khi Thế T�n mới chứng đắc gi�c đạo, ở tại Uất-bệ-la[16], b�n bờ s�ng Ni-li�n-thiền[17], dưới gốc c�y A-x�-h�a-la-ni-c�u-loại[18]. Bấy giờ con g�i của Nhạc vương Đam-ph�-l�u[19], t�n l� Hiền Nguyệt Sắc[20] v� c� một thi�n thần t�n l� Kết, con trai của Ma-đ�u-lệ, người đ�nh xe[21], y�u người con g�i kia.�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, vị ấy trong l�c đang y�u người con g�i ấy, con cũng y�u người con g�i ấy. Nhưng, bạch Đại Ti�n Nh�n, khi con y�u người con g�i ấy m� cuối c�ng kh�ng được. Bấy giờ con đứng sau người con g�i ấy m� ng�m b�i kệ li�n quan đến t�nh y�u, li�n quan đến rồng, li�n quan đến Sa-m�n, li�n quan đến La-h�n n�y.�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, khi con ng�m b�i kệ n�y, người con g�i ấy quay nh�n lại, h�n hoan cười nụ v� n�i với con rằng: �Ngũ Kết, t�i chưa được thấy Phật Thế T�n kia, nhưng t�i nghe từ c�c vị trời Tam thập tam n�i rằng: �Đức Thế T�n kia l� Như Lai, l� V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu�. N�y Ngũ Kết, nếu anh đ� từng nhiều lần ca ngợi Đức Thế T�n, vậy anh c� thể c�ng với t�i đồng thờ k�nh Đấng Đại Ti�n Nh�n�. Con chỉ gặp gỡ n�ng được một lần duy nhất, từ đ� về sau kh�ng c�n thấy lại.�

Bấy giờ Thi�n Vương Th�ch nghĩ rằng: �Ngũ Kết nhạc tử đ� l�m cho Thế T�n ra khỏi thiền định, th�ng b�o ta với Đức Thiện Thệ.� Rồi th�, Thi�n Vương Th�ch n�i:

�Ngũ Kết, ngươi h�y đến nơi ấy, thay mặt ta đảnh lễ s�t ch�n Phật m� thăm hỏi Đức Thế T�n rằng: �Th�nh thể c� khỏe mạnh, an ổn kho�i lạc, kh�ng bệnh, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường chăng? Bạch Đại Ti�n Nh�n, Thi�n Vương Th�ch v� chư Thi�n ở Tam thập tam muốn đến yết kiến Thế T�n�.�

Ngũ kết thưa:

�Xin v�ng.�

Khi đ�, Ngũ Kết bỏ đ�n lưu ly xuống, chắp tay hướng về Phật, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n! K�nh Đại Ti�n Nh�n! Thi�n Vương Th�ch xin c�i đầu dưới ch�n Phật, thăm hỏi Thế T�n rằng: �Th�nh thể c� khỏe mạnh, an ổn kho�i lạc, kh�ng bệnh, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường chăng? Bạch Đại Ti�n Nh�n, Thi�n Vương Th�ch v� chư Thi�n ở Tam thập tam muốn đến yết kiến Thế T�n�.�

Bấy giờ Đức Thế T�n bảo rằng:

�N�y Ngũ Kết, mong cho Thi�n Vương Th�ch được an ổn kho�i lạc. Chư Thi�n, lo�i người, A-tu-la, Kiền-th�t-b�, La-s�t v� tất cả c�c lo�i ch�ng sanh kh�c đều được an ổn, kho�i lạc. N�y Ngũ Kết, Thi�n Vương Th�ch c� muốn đến yết kiến Ta, vậy xin cứ t�y �.�

Ngũ Kết nghe Phật dạy xong, kh�o l�o thọ tr�, đảnh lễ ch�n Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi lui ra, trở về đến chỗ Thi�n Vương Th�ch thưa rằng:

�T�u Thi�n vương, t�i đ� bạch với Thế T�n. Thế T�n nay đang đợi Thi�n vương. Mong Thi�n vương n�n tự biết thời.�

Bấy giờ, Thi�n Vương Th�ch c�ng chư Thi�n Tam thập tam v� Ngũ kết nhạc tử đi đến chỗ Phật. Khi ấy, Thi�n Vương Th�ch c�i đầu s�t ch�n Phật, ba lần tự xưng danh t�nh rằng:�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n! Con l� Thi�n Vương Th�ch! Con l� Thi�n Vương Th�ch!�

Đức Thế T�n bảo:

�Quả thật vậy! Quả thật vậy. N�y C�u-dực[22], ngươi ch�nh l� Thi�n Vương Th�ch.�

Thi�n Vương Th�ch ba lần tự xưng danh t�nh, đảnh lễ ch�n Phật rồi đứng sang một b�n. Khi ấy, Thi�n Vương Th�ch thưa rằng:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, con n�n ngồi c�ch Thế T�n xa hay gần?�Đức Thế T�n dạy:

�Ngươi h�y ngồi gần ta. V� sao? V� người c� h�ng chư Thi�n quyến thuộc đ�ng vậy.�

Rồi Thi�n Vương Th�ch đảnh lễ ch�n Phật v� ngồi sang một b�n. Chư Thi�n Tam thập tam v� Ngũ Kết nhạc tử cũng đảnh lễ ch�n Phật rồi ngồi sang một b�n. L�c ấy động Nh�n-đ�-la bỗng nhi�n rộng lớn. V� sao? V� do oai thần của Phật v� oai đức của chư Thi�n vậy.

Thi�n Vương Th�ch sau khi ngồi xuống, thưa rằng:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, đ� từ l�u con muốn đến yết kiến Thế T�n, muốn thưa hỏi về gi�o ph�p. Bạch Đại Ti�n Nh�n, xưa kia, một thời Đức Thế T�n du h�a tại nước X�-vệ, trong một v�ch đ�[23]. Bạch Đại Ti�n Nh�n, l�c đ� con c� việc ri�ng, c�ng với chư Thi�n Tam thập tam đi xe ng�n voi[24] đến nh� của đại vương Bệ-Sa-m�n[25]; Bệ-sa-m�n đại vương gia c� người thiếp t�n l� B�n-x�-na[26].

�L�c bấy giờ Thế T�n đang nhập định, im lặng tịch nhi�n. Người thiếp kia chắp tay đảnh lễ dưới ch�n Đức Thế T�n. Bạch Đại Ti�n Nh�n, con n�i với B�n-x�-na rằng: �N�y hiền muội, nay kh�ng phải l�c ta đến yết kiến Thế T�n. Thế T�n đang nhập định. Nếu khi n�o Thế T�n xuất định, hiền muội h�y thay mặt ta đảnh lễ Thế T�n v� hỏi thăm Th�nh thể của Thế T�n c� khỏe mạnh, an ổn, kho�i lạc, kh�ng bệnh, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường kh�ng n�i như vầy: �Bạch Đại Ti�n Nh�n, Thi�n Vương Th�ch đảnh lễ ch�n Phật v� thăm hỏi rằng: �Thế T�n c� khỏe mạnh, an ổn, kho�i lạc, kh�ng bệnh, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường kh�ng?� Bạch Đại Ti�n Nh�n, c� em ấy c� thay mặt con đảnh lễ ch�n Phật v� thăm hỏi Thế T�n, Thế T�n c� nhớ chăng?�

Đức Thế T�n bảo:

�N�y C�u-dực, c� em ấy c� thay mặt ngươi đảnh lễ v� cũng n�i lại � ngươi muốn thăm hỏi. Ta c� nhớ việc ấy. N�y C�u-dực, khi người đi, Ta nghe tiếng xe lăn m� xuất định.�

�Bạch Thế T�n, ng�y xưa con c� nghe rằng, khi Đức Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh T�c, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu xuất hiện ở đời th� thi�n ch�ng được hưng thịnh m� A-tu-la bị giảm thiểu.�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, ch�nh mắt con tr�ng thấy Tỳ-kheo đệ tử Thế T�n theo Phật tu h�nh phạm hạnh, xả dục, ly dục. Khi th�n hoại mạng chung được đến c�i an l�nh, sanh l�n trời.�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, Th�ch nữ C�-tỳ[27] l� đệ tử của Thế T�n cũng theo Thế T�n tu tập phạm hạnh, gh� tởm th�n nữ, �i lạc th�n nam, chuyển th�n nữ th�nh th�n nam, xả dục, ly dục, khi th�n hoại mạng chung được sanh đến c�i Tam thập tam thi�n l�m con của con. N�ng đ� thọ sanh rồi, chư Thi�n thảy đều biết, C�-b� thi�n tử[28], c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần.�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, con lại thấy c� ba vị Tỳ-kheo đệ tử Thế T�n cũng theo Thế T�n tu tập phạm hạnh, nhưng kh�ng xả ly dục, khi th�n hoại mạng chung ch�ng sanh v�o trong Kỹ nhạc cung[29] thấp k�m. Họ đ� thọ sanh rồi, ng�y ng�y đến Tam thập tam thi�n c�ng chư Thi�n hầu hạ C�-b� thi�n tử. Thi�n tử thấy ch�ng liền n�i b�i kệ:

Ph�p nh�n Ưu-b�-di[30],
T�i vốn t�n C�-t�,
Phụng k�nh Phật v� ph�p,
Tịnh � thờ Tăng-gi�.
T�i đ� nhờ �n Phật,
Th�ch tử phước đức lớn,
Diệu sanh Tam thập tam,
Thi�n tử, mọi người biết.
Biết người vốn Tỳ-kheo,
Sanh l�m thần kỹ nhạc;
Chắp tay đứng trước mặt
C�-b� n�i kệ cho.
Vốn con Đức C�-đ�m;
Khi t�i ở nh�n gian,
Nh� ta c�c ngươi đến;
Ẩm thực t�i c�ng dường.
Ngươi vốn c�ng bậc Th�nh
H�nh v� thượng phạm hạnh;
Nay lại để người sai,
Thường nhật k�nh phụng trời.
Xưa t�i hầu hạ người,
C�ng nghe Th�nh diệu ph�p.
Được t�n, th�nh tựu giới;
Kh�o sanh c�i trời n�y.
Người vốn được thờ phụng,
H�nh v� thượng phạm hạnh.
Nay lại để người sai
Thường nhật k�nh phụng trời.
Mặt m�y người l� g�?
Phật ph�p đ� thọ tr�,
Quay lưng, kh�ng hướng Ph�p,
Ph�p nội t�m chứng tri[31],
Th�nh nh�n đ� dạy r�[32].
T�i xưa hầu c�c vị;
Nay nhạc thần thấp k�m;
Tự theo phi ph�p h�nh,
Tự sanh chỗ phi ph�p.
Ta sống đời tại gia;
Nay xem thắng đức ta,
Chuyển nữ th�nh thi�n tử,
Thọ ngũ dục tự do.
Con C�-đ�m bị mắng,
Buồn nản, khen C�-đ�m[33]:
Ta[34] nay h�y tiến h�nh;
Thi�n tử n�i thật đ�ng.
Hai trong số cần h�nh,
Nhớ ph�p luật C�-đ�m,
Biết dục l� tai họa,
B�n xả ly dục tham.
Ch�ng bị dục tr�i chặt,
Tức xả ly được liền.
Như voi bứt d�y x�ch,
Vượt Tam thập tam thi�n.
Nh�n-đ�-la, Thi�n, Phạm,
Tất cả đều đến nh�m.
Họ liền vượt chỗ ngồi,
H�ng m�nh xả trần dục.
Đế Th�ch thấy ch�ng phiền[35];
Thắng Thi�n[36], trời tr�n trời.
Ch�ng vốn sanh hạ tiện,
Nay vượt Tam tam thi�n.
Ưu phiền, rồi tấm tắc[37].
C�-b� n�i sau hết:
Lo�i người c� Đại Gi�c,
Đấng M�u-ni thắng dục[38].
Con Ng�i do l�ng qu�n,
Bị quở tr�ch, lại được.
Một trong ba vị kia
Sanh trong thần kỹ nhạc.
Hai vị ch�nh đạo th�nh
Tại trời, vui định căn.
Ngươi n�i ph�p như vầy;
Đệ tử kh�ng m� hoặc,
Vượt lậu, đoạn t� nghi,
Lễ Phật, thắng phục căn[39].
Bởi v� tỏ c�c ph�p,
Hai vị được tiến thăng.
Từ chỗ tiến thăng ấy
Sanh l�n trời Phạm thi�n.
Ch�ng con biết ph�p ấy
N�n đến đ�y, Đại Ti�n!�

Bấy giờ Đức Thế T�n nghĩ rằng: �Vị Quỷ[40] n�y kh�ng bao giờ dua nịnh, dối tr�, kh�ng huyễn hoặc, chất trực. Nếu c� hỏi tất l� muốn biết, chứ kh�ng phải muốn x�c nhiễu. Những điều vị n�y muốn hỏi cũng vậy. Ta h�y n�i A-tỳ-đ�m thậm th�m.�

Đức Thế T�n biết như thế rồi, Ng�i liền n�i b�i kệ cho Thi�n Vương Th�ch:

V� an lạc đời n�y,
V� an lạc đời sau,
C�u-dực t�y � hỏi,
Theo những điều sở th�ch.
Điều n�y hay điều kia,
Ta quyết đo�n hết thảy.
Thế T�n đ� nghe cho
Nhật Thi�n cầu đạo nghĩa,
Tại nước Ma-kiệt-đ�
Hiền B�-sa-b� hỏi[41].

Bấy giờ Thi�n Vương Th�ch thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, c�c loại trời, người, A-tu-la, Kiền-đạt-h�a, La-s�t v� c�c chủng loại kh�c[42], mỗi mỗi c� bao nhi�u kết sử[43]?�

Đức Thế T�n nghe xong, đ�p:

�N�y C�u-dực, c�c loại trời, người, A-tu-la, Kiền đạt h�a, La-s�t v� c�c chủng loại kh�c, mỗi mỗi đều c� hai kết l� bỏn sẻn v� ganh tị[44]. Mỗi chủng loại ấy đều nghĩ rằng: �Mong sao ta kh�ng gậy[45], kh�ng kết, kh�ng o�n, kh�ng nhuế, kh�ng tranh, kh�ng đấu, kh�ng khổ, sống trong an lạc[46].� Ch�ng tuy nghĩ như vậy, nhưng vẫn c� gậy, c� kết, c� o�n, c� nhuế, c� tranh, c� đấu, c� khổ m� kh�ng sống trong sự an lạc.�

Thi�n Vương Th�ch nghe thế, thưa rằng:

�Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thật sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n, c�c lo�i trời, người, A-tu-la, Kiền đạt h�a, La-s�t v� c�c chủng loại kh�c, mỗi mỗi đều c� hai kiết sử. Ch�ng nghĩ rằng: �Mong sao ta kh�ng gậy, kh�ng kết, kh�ng o�n, kh�ng nhuế, kh�ng tranh, kh�ng đấu, kh�ng khổ, m� sống trong sự an lạc�. Ch�ng tuy nghĩ như vậy, nhưng vẫn c� gậy, c� kết, c� o�n, c� nhuế, c� tranh, c� đấu, c� khổ m� kh�ng sống trong sự an lạc. Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thật sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n. Đ�ng như ph�p m� Phật đ� n�i, con đ� biết. Con đ� đoạn trừ nghi hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy.�

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe những điều Phật n�i, hoan hỷ phụng h�nh; rồi lại hỏi:�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, bỏn sẻn, ganh tị do nh�n g� duy�n g�, từ đ�u sanh ra, do đ�u m� c�? Lại do nh�n g�, duy�n g� m� kh�ng c� bỏn sẻn v� ganh tị?�

Thế T�n đ�p rằng:

�N�y C�u-dực, bỏn sẻn v� ganh tị nh�n nơi y�u v� kh�ng y�u[47], duy�n nơi y�u v� kh�ng y�u; từ nơi y�u v� kh�ng y�u sanh ra; do y�u v� kh�ng y�u m� c�. Nếu kh�ng c� y�u, v� kh�ng y�u th� kh�ng c� bỏn sẻn v� ganh tị vậy.�

Thi�n Vương Th�ch nghe xong, thưa rằng:

�Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thật sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n. Bỏn sẻn v� ganh tị nh�n nơi y�u v� kh�ng y�u, duy�n nơi y�u v� kh�ng y�u; từ nơi y�u v� kh�ng y�u sanh ra; do y�u v� kh�ng y�u m� c�. Nếu kh�ng c� y�u, v� kh�ng y�u th� kh�ng c� bỏn sẻn v� ganh tị. Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thật sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n. Đ�ng như ph�p m� Phật đ� n�i, con đ� biết. Con đ� đoạn trừ nghi hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy.�

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe những điều Phật n�i, hoan hỷ phụng h�nh.

Thi�n Vương Th�ch lại hỏi:�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, y�u v� kh�ng y�u l� do nh�n g�, duy�n g�, từ đ�u ph�t sanh, do đ�u m� c�? Lại do nh�n n�o m� kh�ng c� y�u v� kh�ng y�u?�

Đức Thế T�n bảo rằng:

�N�y C�u-dực, y�u v� kh�ng y�u l� nh�n nơi dục v� duy�n nơi dục m� ph�t sanh, do dục m� c�[48]. Nếu v� dục th� kh�ng c� y�u v� kh�ng y�u vậy.�

Thi�n Vương Th�ch nghe xong, thưa rằng:

�Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thậ�t sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Y�u v� kh�ng y�u l� nh�n nơi dục v� duy�n nơi dục m� ph�t sanh, do dục m� c�. Nếu v� dục th� kh�ng c� y�u v� kh�ng y�u vậy. Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thật sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Đ�ng như ph�p m� Phật đ� n�i, con đ� biết. Con đ� đoạn trừ nghi hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy.�

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe những điều Phật dạy, hoan hỷ phụng h�nh.

Thi�n Vương Th�ch lại hỏi:�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, dục l� do nh�n g�, duy�n g�, từ đ�u m� sanh, do đ�u m� c�; do nh�n n�o kh�ng c� dục?�

Đức Thế T�n đ�p:

�N�y C�u-dực, dục l� do nh�n niệm[49] v� duy�n nơi niệm, từ nơi niệm m� ph�t sanh; do niệm m� c�; nếu kh�ng c� suy niệm th� kh�ng c� dục.�

Thi�n Vương Th�ch nghe thế thưa rằng:

�Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thật sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n, dục l� do nh�n niệm v� duy�n nơi niệm, từ nơi niệm m� ph�t sanh; do niệm m� c�; nếu kh�ng c� suy niệm th� kh�ng c� dục. Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thật sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Đ�ng như ph�p m� Phật đ� n�i, con đ� biết. Con đ� đoạn nghi, trừ hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy.�

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe những điều Phật dạy, hoan hỷ phụng h�nh.

Thi�n Vương Th�ch lại hỏi:�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, niệm l� do nh�n g�, duy�n g�, từ đ�u m� sanh, do đ�u m� c�. Lại do nh�n n�o kh�ng c� suy niệm?�

Đức Thế T�n đ�p:

�N�y C�u-dực, niệm l� nh�n nơi tư v� duy�n nơi tư, từ nơi tư m� ph�t sanh, do tư m� c�[50]. Nếu kh�ng c� tư th� kh�ng c� niệm.�

�Do niệm c� dục, do dục c� y�u v� kh�ng y�u. Do y�u v� kh�ng y�u c� bỏn sẻn v� ganh tị. Do bỏn sẻn v� ganh tị m� sanh ra dao, gậy, đấu tranh, th� nghịch, dua nịnh, dối tr�, n�i l�o, n�i hai lưỡi, trong t�m sanh ra v� lượng ph�p �c bất thiện. Như vậy, to�n khối lớn khổ đau n�y ph�t sanh.

�Nếu kh�ng c� tư th� kh�ng c� niệm. Nếu kh�ng c� niệm th� kh�ng c� dục. Nếu kh�ng c� dục th� kh�ng c� y�u v� kh�ng y�u. Nếu kh�ng c� y�u v� kh�ng y�u th� kh�ng c� bỏn sẻn v� ganh tị. Nếu kh�ng c� bỏn sẻn v� ganh tị th� kh�ng c� dao gậy, đấu tranh, th� nghịch, dua nịnh, dối tr�, n�i l�o, n�i hai lưỡi, trong t�m kh�ng sanh ra v� lượng ph�p �c bất thiện. Như vậy, to�n khối lớn đau khổ n�y ti�u diệt�.

Thi�n Vương Th�ch nghe xong, thưa rằng:

�Con đ� hiểu, bạch Thế T�n! Con đ� hiểu, bạch Thiện Thệ! Con đ� hiểu, bạch Đại Ti�n Nh�n. Niệm l� nh�n nơi tư v� duy�n nơi tư, từ nơi tư m� ph�t sanh, do tư m� c�. Nếu kh�ng c� tư th� kh�ng c� niệm.�

�Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thật sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Đ�ng như ph�p m� Phật đ� n�i, con đ� biết. Con đ� đoạn nghi, trừ hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy.�

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe xong những điều Phật dạy, hoan hỷ phụng h�nh.

Thi�n Vương Th�ch lại hỏi:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, thế n�o l� con đường ti�u diệt h� luận[51]. Tỳ-kheo thực h�nh như thế n�o để hướng đến con đường ti�u diệt h� luận?�

Đức Thế T�n đ�p rằng:

�N�y C�u-dực, con đường ti�u diệt h� luận l� Th�nh đạo t�m chi. Đ� l�, ch�nh kiến, ch�nh tư duy, cho đến ch�nh định. N�y C�u-dực, đ� l� con đường ti�u diệt h� luận. Tỳ-kheo thực h�nh như vậy để hướng đến con đường ti�u diệt h� luận.�

Thi�n Vương Th�ch nghe dạy xong, thưa rằng:

�Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thật sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n, con đường ti�u diệt h� luận l� Th�nh đạo t�m chi. Đ� l�, ch�nh kiến, ch�nh tư duy, cho đến ch�nh định. N�y C�u-dực, đ� l� con đường ti�u diệt h� luận. Tỳ-kheo thực h�nh như vậy để hướng đến con đường ti�u diệt h� luận. Đ�ng như vậy, bạch Thế T�n! Đ�ng như vậy, bạch Thiện thệ! Đ�ng như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Đ�ng như ph�p m� Đức Phật đ� dạy, con đ� r�. Con đ� đoạn trừ nghi hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy�.

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe những điều Phật dạy, hoan hỷ phụng h�nh.

Thi�n Vương Th�ch lại hỏi:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, một Tỳ-kheo hướng đến con đường ti�u diệt h� luận phải đoạn bao nhi�u ph�p v� h�nh bao nhi�u ph�p?�

Đức Thế T�n đ�p:

�N�y C�u-dực, Tỳ-kheo hướng đến con đường ti�u diệt h� luận phải đoạn ba ph�p v� tu h�nh ba ph�p. Thế n�o l� ba? Một l� niệm, hai l� ng�n, ba l� cầu[52].

�N�y C�u-dực, niệm ấy Ta n�i c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu niệm m� kh�ng n�n h�nh th� Ta liền đoạn trừ. Nếu niệm n�n h�nh th� Ta biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr� để th�nh tựu niệm kia vậy. Ng�n cũng như thế.

�N�y C�u-dực, cầu ấy Ta n�i cũng c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu cầu m� kh�ng n�n h�nh th� Ta liền đoạn. Nếu cầu m� n�n h�nh th� Ta biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr�, để th�nh tựu cầu kia vậy.�

Thi�n Vương Th�ch nghe xong, thưa:

�Thật sự như vậy, bạch Thế T�n! Thật sự như vậy, bạch Thiện Thệ! Thật sự như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Tỳ-kheo kh�ng hướng đến con đường ti�u diệt h� luận, đoạn ba ph�p, tu h�nh ba ph�p. Thế n�o l� ba? Một l� niệm, hai l� ng�n, ba l� cầu.�

Đại Ti�n Nh�n đ� n�i, niệm c� hai loại n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu niệm tăng trưởng ph�p �c bất thiện v� giảm tổn thiện ph�p th� Đại Ti�n Nh�n liền đoạn trừ. Nếu niệm giảm tổn ph�p �c bất thiện v� tăng trưởng thiện ph�p th� Đại Ti�n Nh�n biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr� để th�nh tựu niệm kia vậy. Ng�n cũng như vậy. Đại Ti�n Nh�n đ� n�i cầu cũng c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu cầu tăng trưởng ph�p �c bất thiện v� tổn giảm thiện ph�p th� Đại Ti�n Nh�n liền đoạn trừ. Nếu cầu m� giảm tổn ph�p �c bất thiện v� tăng trưởng thiện ph�p th� Đại Ti�n Nh�n biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr� để th�nh tựu cầu kia vậy.

�Đ�ng như vậy, bạch Thế T�n! Đ�ng như vậy, bạch Thiện Thệ! Đ�ng như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Đ�ng như ph�p Phật đ� n�i, con đ� biết. Con đ� đoạn trừ nghi hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy.�

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe những điều Phật dạy, hoan hỷ phụng h�nh.

Thi�n Vương Th�ch lại hỏi:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, Tỳ-kheo hướng đến con đường ti�u diệt h� luận, c� bao nhi�u ph�p; để thủ hộ T�ng giải tho�t[53], h�nh bao nhi�u ph�p?

Đức Thế T�n đ�p:

�N�y C�u-dực, Tỳ-kheo hướng đến con đường ti�u diệt h� luận c� s�u ph�p; để thủ hộ t�ng giải tho�t h�nh s�u ph�p. S�u ph�p ấy l� g�? Đ� l�, mắt thấy sắc, tai nghe thanh, mũi ngửi hương, lưỡi nếm vị, th�n biết x�c, � biết ph�p.

�N�y C�u-dực, mắt thấy sắc ấy, Ta n�i c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu mắt thấy sắc kh�ng n�n h�nh th� Ta liền đoạn trừ. Nếu mắt sắc n�n h�nh th� Ta biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr� để th�nh tựu mắt vậy.

�Cũng như thế, đối với tai nghe tiếng, mũi ngửi hương, lưỡi nếm vị, th�n biết x�c v� � biết ph�p ấy, Ta n�i cũng c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu � biết ph�p kh�ng n�n h�nh th� Ta liền đoạn trừ. nếu � biết ph�p n�n h�nh th� Ta biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr� để th�nh tựu � vậy.�

Thi�n Vương Th�ch nghe xong, thưa:

�Đ�ng như vậy, bạch Thế T�n! Đ�ng như vậy, bạch Thiện Thệ! Đ�ng như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Tỳ-kheo hướng đến con đường ti�u diệt h� luận c� s�u ph�p; để thủ hộ T�ng giải tho�t h�nh s�u ph�p. S�u ph�p ấy l� g�? Mắt thấy sắc, tai nghe tiếng, mũi ngửi hương, lưỡi nếm vị, th�n biết x�c, � biết ph�p. Đại Ti�n Nh�n đ� n�i, mắt thấy sắc c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu mắt thấy m� tăng trưởng ph�p �c bất thiện v� l�m tổn giảm thiện ph�p th� Đại Ti�n Nh�n liền đoạn trừ. Nếu mắt thấy sắc l�m tổn giảm ph�p �c bất thiện v� l�m tăng trưởng thiện ph�p th� Đại Ti�n Nh�n biết l�c n�o n�n h�nh vậy. C� niệm, c� tr� để th�nh tựu mắt vậy. Cũng như thế, đối với tai nghe tiếng, mũi ngửi hương, lưỡi nếm vị, th�n biết x�c, � biết ph�p cũng c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu � biết ph�p l�m tăng trưởng ph�p �c bất thiện v� giảm tổn thiện ph�p th� Đại Ti�n Nh�n liền đoạn trừ. Nếu � biết ph�p l�m tổn giảm ph�p �c bất thiện v� tăng trưởng thiện ph�p th� Đại Ti�n Nh�n biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr� để th�nh tựu � vậy. Đ�ng như vậy, bạch Thế T�n! Đ�ng như vậy, bạch Thiện Thệ! Đ�ng như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Đ�ng như ph�p Phật đ� n�i, con đ� biết. Con đ� đoạn nghi, trừ hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy.�

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe những điều Phật dạy, hoan hỷ phụng h�nh.

Thi�n Vương Th�ch lại hỏi:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, vị Tỳ-kheo hướng đến con đường ti�u diệt h� luận, khi th�n mạng tồn tại trong một khoảnh khắc, phải đoạn bao nhi�u ph�p v� tu h�nh bao nhi�u ph�p?�

Đức Thế T�n dạy:

�N�y C�u-dực, Tỳ-kheo hướng đến con đường ti�u diệt h� luận, khi th�n mạng tồn tại trong một khoảnh khắc, lại cũng phải đoạn ba ph�p v� tu h�nh ba ph�p. Ba ph�p ấy l� g�? Một l� hỷ, hai l� ưu v� ba l� xả[54].�

�N�y C�u-dực, hỷ ấy Ta n�i c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu hỷ m� kh�ng n�n h�nh th� Ta liền đoạn trừ. Nếu hỷ n�n h�nh th� Ta biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr� để th�nh tựu hỷ vậy. Ưu cũng như thế.

�N�y C�u-dực, xả ấy Ta n�i cũng c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu xả m� kh�ng n�n h�nh th� Ta liền đoạn trừ. nếu xả n�n h�nh th� Ta biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr� để th�nh tựu xả vậy.�

Thi�n Vương Th�ch nghe xong, thưa:

�Đ�ng như vậy, bạch Thế T�n! Đ�ng như vậy, bạch Thiện Thệ! Đ�ng như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Tỳ-kheo hướng đến con đường ti�u diệt h� luận, khi th�n mạng tồn tại trong một khoảnh khắc phải đoạn trừ ba ph�p v� thực h�nh ba ph�p. Ba ph�p ấy l� g�? Một l� hỷ, hai l� ưu, ba l� xả. Đại Ti�n Nh�n đ� n�i hỷ c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu hỷ l�m tăng trưởng ph�p �c bất thiện v� giảm tổn thiện ph�p th� liền đoạn trừ. Nếu hỷ l�m giảm tổn ph�p �c bất thiện v� tăng trưởng thiện ph�p th� biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr� để th�nh tựu hỷ vậy. Ưu cũng như thế. Đại Ti�n Nh�n đ� n�i xả cũng c� hai loại, n�n h�nh v� kh�ng n�n h�nh. Nếu xả l�m tăng trưởng ph�p �c bất thiện v� giảm tổn thiện ph�p th� liền đoạn trừ. Nếu xả l�m tổn giảm ph�p �c bất thiện v� trăng trưởng thiện ph�p th� biết l�c n�o n�n h�nh, c� niệm, c� tr� để th�nh tựu xả vậy. Đ�ng như vậy, bạch Thế T�n! Đ�ng như vậy, bạch Thiện Thệ! Đ�ng như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Đ�ng như ph�p Phật đ� n�i, con đ� biết. Con đ� đoạn nghi trừ hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy.�

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe những điều Phật dạy, hoan hỷ phụng h�nh.

Thi�n Vương Th�ch lại hỏi:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, tất cả Sa-m�n, Phạm ch� đều đồng một thuyết, đồng một mong cầu, đồng một sở th�ch, đồng một an lạc, đồng một � hướng chăng?[55]��

Đức Phật dạy:

�N�y C�u-dực, tất cả Sa-m�n, Phạm ch� kh�ng đồng một thuyết, kh�ng đồng một mong cầu, kh�ng đồng một sở th�ch, kh�ng đồng một an lạc, kh�ng đồng một � hướng.�

Thi�n Vương Th�ch lại hỏi:�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, tất cả Sa-m�n, Phạm ch� v� l� do g� m� kh�ng đồng một thuyết, kh�ng đồng một mong cầu, kh�ng đồng một sở th�ch, kh�ng đồng một an lạc, kh�ng đồng một � hướng?�

Đức Thế T�n đ�p:

�N�y C�u-dực, thế giới n�y c� nhiều chủng loại giới, c� v� lượng giới[56]. Vị ấy t�y theo một giới được biết đến, rồi nh�n giới đ� t�y khả năng của m�nh m� n�i một chiều rằng �Đ�y l� ch�n thật, ngo�i ra đều hư dối�. N�y C�u-dực, cho n�n tất cả Sa-m�n, Phạm ch� kh�ng đồng một thuyết, kh�ng đồng một mong cầu, kh�ng đồng một sở th�ch, kh�ng đồng một an lạc, kh�ng đồng một � hướng vậy.�

Thi�n Vương Th�ch nghe xong, thưa:�

�Đ�ng như vậy, bạch Thế T�n! Đ�ng như vậy, bạch Thiện Thệ! Đ�ng như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Thế giới n�y c� nhiều chủng loại giới, c� v� lượng giới. Vị ấy t�y theo một giới được biết đến, rồi ở nơi giới đ� t�y khả năng của m�nh m� n�i một chiều rằng �Đ�y l� ch�n thật, ngo�i ra đều hư vọng�. Bạch Đại Ti�n Nh�n, v� thế m� tất cả Sa-m�n, Phạm ch� kh�ng đồng một thuyết, kh�ng đồng một mong cầu, kh�ng đồng một sở th�ch, kh�ng đồng một an lạc, kh�ng đồng một � hướng vậy. Đ�ng như vậy, bạch Thế T�n! Đ�ng như vậy, bạch Thiện Thệ! Đ�ng như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Đ�ng như ph�p Phật đ� n�i, con đ� biết. Con đ� đoạn trừ nghi hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy�.

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe những điều Phật n�i, hoan hỷ phụng h�nh.

Thi�n Vương Th�ch lại hỏi:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, tất cả Sa-m�n, Phạm ch� đều đạt đến cứu c�nh, cứu c�nh bạch tịnh, cứu c�nh phạm hạnh, th�nh tựu cứu c�nh phạm hạnh chăng[57]?�

Đức Thế T�n đ�p:

�N�y C�u-dực, kh�ng hẳn tất cả Sa-m�n, Phạm ch� đều đạt đến cứu c�nh, cứu c�nh bạch tịnh, cứu c�nh phạm hạnh, th�nh tựu cứu c�nh phạm hạnh.�

Thi�n Vương Th�ch, thưa:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, v� l� do g� m� kh�ng hẳn tất cả Sa-m�n, Phạm ch� đều đạt đến cứu c�nh, cứu c�nh phạm bạch tịnh, cứu c�nh phạm hạnh, th�nh tựu cứu c�nh phạm hạnh?�

Đức Thế T�n đ�p:

�N�y C�u-dực, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� đối với v� thượng �i tận, kh�ng to�n vẹn ch�n ch�nh t�m giải tho�t[58], kẻ ấy kh�ng đạt đến cứu c�nh, kh�ng cứu c�nh bạch tịnh, kh�ng cứu c�nh phạm hạnh, kh�ng th�nh tựu cứu c�nh phạm hạnh.

�N�y C�u-dực, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� đối với v� thượng �i tận to�n vẹn ch�n ch�nh t�m giải tho�t, kẻ ấy đạt đến cứu c�nh, cứu c�nh bạch tịnh, cứu c�nh phạm hạnh, th�nh tựu cứu c�nh phạm hạnh.�

Thi�n Vương Th�ch, thưa:

�Đ�ng như vậy, bạch Thế T�n! Đ�ng như vậy, bạch Thiện Thệ! Đ�ng như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� đối với v� thượng �i tận kh�ng ho�n to�n ch�n ch�nh t�m giải tho�t, kẻ ấy kh�ng đạt đến cứu c�nh, kh�ng cứu c�nh bạch tịnh, kh�ng cứu c�nh phạm hạnh, kh�ng th�nh tựu cứu c�nh phạm hạnh.

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� đối với v� thượng �i tận to�n vẹn ch�n ch�nh t�m giải tho�t, kẻ ấy đạt đến cứu c�nh, cứu c�nh bạch tịnh, cứu c�nh phạm hạnh, th�nh tựu cứu c�nh phạm hạnh. Đ�ng như vậy, bạch Thế T�n! Đ�ng như vậy, bạch Thiện Thệ! Đ�ng như vậy, bạch Đại Ti�n Nh�n! Đ�ng như ph�p Phật đ� n�i, con đ� biết, con đ� đoạn nghi, trừ hoặc, kh�ng c�n do dự, do nghe những điều Phật dạy.�

Thi�n Vương Th�ch sau khi nghe những điều Phật n�i, hoan hỷ phụng h�nh.

Thi�n Vương Th�ch lại n�i:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, con l�u nay bị gai nhọn nghi hoặc, ng�y nay được Thế T�n nhổ ra. V� sao? V� Như Lai l� Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c vậy.�

Đức Thế T�n hỏi:

�N�y C�u-dực, ngươi nhớ lại ng�y xưa ngươi đ� từng hỏi c�c Sa-m�n, Phạm ch� việc như thế chăng?�

Thi�n Vương Th�ch đ�p:

�Bạch Thế T�n, mong Đại Ti�n Nh�n tự biết cho. Bạch Đại Ti�n Nh�n, chư Thi�n Tam thập tam tập họp tại Ph�p đường, đều �m l�ng sầu n�o, thường than thở rằng �Ch�ng ta nếu gặp được Đức Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, quyết sẽ đến yết kiến�. Bạch Đại Ti�n Nh�n, nhưng ch�ng con kh�ng gặp được Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, b�n thụ hưởng đầy đủ c�ng đức của ngũ dục[59].�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, ch�ng con ph�ng dật. Sau khi sống ph�ng dật, vị thi�n tử c� đại oai đức, ngay nơi chỗ cực diệu m� mạng chung. Bạch Đại Ti�n Nh�n, khi con thấy vị thi�n tử đại oai đức ngay nơi chỗ cực diệu m� mạng chung b�n ch�n nản hết sức, l�ng t�c đều dựng ngược �Mong ta kh�ng ở nơi n�y m� mạng chung nhanh ch�ng�.�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, con do sự ch�n n�y, sự ưu n�o n�y, n�n thấy Sa-m�n, Phạm ch� n�o sống nơi rừng vắng, trong rừng s�u, dưới gốc c�y, th�ch ở tr�n sườn n�i cao, vắng bặt kh�ng c� tiếng động, xa l�nh, kh�ng c� sự dữ, kh�ng c� b�ng người, t�y thuận tĩnh tọa; sau khi thấy vị ấy ưa th�ch nơi xa vắng, tĩnh tọa, sống an ổn kho�i lạc, con cho rằng đ�y l� Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, liền đến yết kiến.�

�Vị ấy kh�ng biết con, n�n hỏi rằng: ��ng l� ai?�

�L�c đ� con đ�p rằng �Bạch Đại Ti�n Nh�n, con l� Thi�n Vương Th�ch. Bạch Đại Ti�n Nh�n, con l� Thi�n Vương Th�ch�.�

�Vị ấy lại hỏi �Ta từng thấy Th�ch v� cũng thấy chủng t�nh Th�ch. V� l� do g� gọi l� Th�ch? V� l� do g� gọi l� chủng t�nh Th�ch?�

�Con liền đ�p rằng �Bạch Đại Ti�n Nh�n, nếu c� ai đến hỏi con việc như vậy, con liền t�y khả năng, t�y sức[60] m� trả lời, cho n�n được gọi l� Th�ch�.�

�Vị ấy lại hỏi �Ch�ng ta nếu t�y theo việc m� hỏi Th�ch, Th�ch cũng t�y việc m� đ�p lại ta�.�

�Vị ấy hỏi việc con, nhưng con kh�ng hỏi việc vị ấy. Vị ấy quy mạng con, nhưng con kh�ng quy mạng vị ấy.

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, từ nơi Sa-m�n Phạm ch� kia, ho�n to�n kh�ng được oai nghi gi�o ph�p, huống nữa lại được hỏi như vậy sao?�

L�c ấy, Thi�n Vương Th�ch n�i b�i tụng:��

Th�ch[61] đi qua, đi qua;
Th�ch hay n�i như thế.
� tưởng niệm l�a xa;
Trừ nghi, c�c do dự;
Từ l�u đi trong đời,
T�m cầu Đức Như Lai.
Thấy Sa-m�n, Phạm ch�
Tĩnh tọa nơi xa x�i
Cho l� Ch�nh Đẳng Gi�c;
Đến phụng c�ng, lạy thờ:
�L�m sao được thăng tấn�.
Như vậy con hỏi Ng�i
Đ� hỏi, kh�ng được đ�p,
Th�nh đạo v� đạo t�ch.
Thế T�n nay v� con,
Nếu � c� sở nghi,
Sở niệm v� sở tư,
V� sở h�nh của �;
Biết t�m ẩn v� hiện,
Th�nh Nh�n n�i cho hay.
T�n Phật l� Đạo Sư,
T�n V� trước M�u-ni,
T�n Bậc Đoạn kết sử,
Độ m�nh v� độ người.
Đệ nhất trong h�ng gi�c ngộ;
Tối thượng ngự trong h�ng Điều ngự;
Tối diệu tịch trong h�ng Tịch tĩnh;
Đấng Đại Ti�n, độ m�nh, độ người.
N�n con lễ Đại H�ng;
C�i lạy Tối Thượng Nh�n;
Đoạn tuyệt gai �i dục;
K�nh lạy Đấng Nhật Th�n.

Bấy giờ Đức Thế T�n lại hỏi rằng:

�N�y C�u-dực, �ng c� nhớ ng�y xưa, được xả ly như vậy, được hoan hỷ[62] như vậy, nghĩa l� do nơi Ta m� đạy được ph�p hỷ chăng?�Thi�n Vương Th�ch thưa:

�Bạch Thế T�n, mong Đại Ti�n Nh�n tự biết cho.�

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, một thời xưa, chư Thi�n v� A-tu-la chiến đấu với nhau. Bạch Đại Ti�n Nh�n, khi chư Thi�n v� A-tu-la chiến đấu với nhau, con nghĩ rằng �Mong chư Thi�n thắng, ph� vỡ A-tu-la. Thực phẩm của chư Thi�n v� thực phẩm của A-tu-la h�y để tất cả cho Tam thập tam thi�n thọ thực�.

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, khi chư Thi�n đ�nh nhau với A-tu-la, chư Thi�n đắc thắng, ph� vỡ ch�ng A-tu-la. Thực phẩm của chư Thi�n v� thực phẩm của A-tu-la, tất cả đều được chư Thi�n Tam thập tam thọ thực.

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, b�y giờ c� ly, c� hỷ, nhưng xen lẫn dao gậy, kết o�n, đấu tranh, th� nghịch, kh�ng được thần th�ng, kh�ng được gi�c đạo, kh�ng được Niết-b�n.

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, ng�y nay được ly, được hỷ, kh�ng xen lẫn dao gậy, kết o�n, đấu tranh, th� nghịch, được thần th�ng, được gi�c đạo v� được Niết-b�n.�

Đức Thế T�n hỏi:

�N�y C�u-dực, do đ�u ngươi được ly được hỷ? Do nơi Ta m� được ph�p hỷ chăng?

�Thi�n Vương Th�ch đ�p rằng:

�Bạch Đại Ti�n Nh�n, con nghĩ rằng �Ta mạng chung ở đ�y, sanh nơi nh�n gian. Ở đ� nếu c� d�ng họ rất gi�u sang, tiền của v� số, sản nghiệp, s�c mục kh�ng thể t�nh được. Phong h� thực ấp c�c thứ đầy đủ, hoặc l� chủng tộc S�t-lợi trưởng giả, chủng tộc Phạm ch� trưởng giả v� c�c chủng tộc kh�c, rất l� gi�u sang, của cải v� số, sản nghiệp, s�c mục kh�ng thể t�nh được. Phong h� thực ấp c�c thứ đầy đủ. Sau khi sanh v�o chủng tộc như thế, th�nh tựu c�c căn, c� t�n t�m đối với ph�p luật m� Đức Như Lai giảng thuyết. Sau khi c� t�n t�m, liền cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh m� học đạo v� học tr�. Sau khi học tr�, nếu th�nh đạt tr�, liền chứng đắc cứu c�nh tr�, đạt đến bi�n tế cứu c�nh. Nếu sau khi học tr� m� kh�ng được cứu c�nh học tr� v� sau khi học tr� th� c� chư Thi�n n�o đ� c� đại phước hựu, c� sắc tượng uy nguy, ch�i s�ng rực rỡ, rất c� oai lực, an ổn kho�i lạc, sống m�i trong cung, sanh nơi tối thượng. Ta sanh trong đ�.

Bấy giờ Thi�n Vương Th�ch n�i b�i tụng:

Xả ly th�n Thi�n thần,
Sanh xuống nơi nh�n gian;
Th�c thai kh�ng ngu muội,
T�y sở th�ch h�n hoan.
Th�nh th�n đ� ho�n m�n,
Chất trực, tu Th�nh đạo,
H�nh phạm hạnh trọn đủ
Sống vui đời xin ăn.

�V� sau khi học tr�, nếu được tr�, liền chứng đắc cứu c�nh tr�, đạt đến bi�n tế cứu c�nh. Nếu học tr� v� sau khi học tr� rồi m� được tr� nhưng kh�ng chứng đắc cứu c�nh tr�, đ� th�nh vị trời tối thượng diệu, chư Thi�n đều nghe danh, đ� l� Sắc cứu c�nh thi�n, sẽ sanh v�o đ�. Bạch Đại Ti�n Nh�n, con mong sẽ chứng đắc A-na-h�m. Bạch Đại Ti�n Nh�n, con nay đ� chứng đắc Tu-đ�-ho�n.�

Đức Thế T�n hỏi:

�N�y C�u-dực, ngươi do đ�u m� được sai gi�ng[63] rất tốt đẹp, cực cao, cực rộng n�y, để c� thể tự n�i l� đ� chứng đắc Tu-đ�-ho�n?�

Bấy giờ Thi�n Vương Th�ch d�ng b�i kệ đ�p:

Kh�ng c�n t�n ai kh�c
Ngo�i cảnh giới Thế T�n.
Chứng V� thượng sai gi�ng,
C�i n�y thật chưa từng.
Đại Ti�n, con ngồi đ�y,
Ngay với th�n trời n�y
Con liền được tăng thọ
Ch�nh mắt thấy như vầy.

Khi n�i ph�p n�y, Thi�n Vương Th�ch xa l�a trần cấu, ph�p nh�n của c�c ph�p ph�t sanh. T�m vạn chư Thi�n cũng được xa l�a trần cấu, ph�p nh�n của c�c ph�p ph�t sanh. Khi ấy Thi�n Vương Th�ch thấy ph�p, đắc ph�p, gi�c ngộ ph�p bạch tịnh, đoạn trừ nghi hoặc, kh�ng c�n t�n ai kh�c, kh�ng c�n do ai kh�c, kh�ng c�n do dự, đ� an trụ tr�n quả chứng, đối với gi�o ph�p của Phật m� chứng đắc v� sở �y, liền từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ ch�n Phật, thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, con nay xin tự quy Phật, Ph�p v� Ch�ng Tỳ-kheo. Ngưỡng mong Thế T�n nhận con l�m Ưu-b�-tắc. Kể từ h�m nay cho đến trọn đời, con tự quy y cho đến khi mạng chung.�

Bấy giờ Thi�n Vương Th�ch ngợi khen Ngũ kết nhạc tử rằng:

�L�nh thay! L�nh thay! Ngũ Kết, ngươi đ� gi�p �ch cho ta rất nhiều. L� do v� sao? Do ngươi m� Phật xuất định, bởi ngươi trước hết khiến Thế T�n từ định ra, khiến ta sau đ� mới yết kiến được Thế T�n. N�y Ngũ Kết! Sau khi từ đ�y trở về, ta đem Hiền Nguyệt Sắc, con g�i của Nhạc vương Đam-ph�-l�u g� cho ngươi v� đem bổn quốc của Nhạc vương ấy trao cho ngươi, phong tặng ngươi l�m vua kỹ nhạc[64].�

Bấy giờ Thi�n Vương Th�ch bảo chư Thi�n Tam thập tam rằng:

�C�c ngươi h�y lại đ�y! Nếu trước kia ch�ng ta vốn l� Phạm thi�n, sống tr�n c�i Phạm thi�n, thường ba lần cung k�nh, lễ sự Phạm thi�n vương th� c�c vị ấy nay tất cả đều cung k�nh lễ sự Thế T�n. L� do v� sao? V� Thế T�n l� Phạm thi�n, l� vị Phạm thi�n sẽ tạo h�a những bậc tối t�n, những ch�ng sanh đ� sanh, những ch�ng sanh đ� c� v� sẽ c�, những g� Phạm thi�n biết, Ng�i đều biết hết, những g� Phạm thi�n c� thể thấy, Ng�i đều thấy hết.�

Rồi Thi�n Vương Th�ch, chư Thi�n c�i Tam thập tam, Ngũ Kết nhạc tử, nếu trước kia từng l� Phạm thi�n, sống tr�n c�i Phạm thi�n, ba lần cung k�nh, lễ sự Pham thi�n, th� nay họ thảy đều hướng sự cung k�nh, lễ sự ấy đến Đức Thế T�n, c�i đầu trước Đức Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c.

Bấy giờ, Thi�n Vương Th�ch, chư Thi�n Tam Tập Tam v� Ngũ Kết nhạc tử lại lần nữa cung k�nh lễ sự Thế T�n, c�i đầu lễ s�t ch�n Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi bỗng nhi�n biến mất khỏi chỗ đ�, kh�ng thấy nữa.

Bấy giờ Phạm thi�n với sắc tượng nguy nguy, s�ng ch�i rực rỡ, v�o l�c trời gần s�ng, đi đến chỗ Phật, c�i đầu s�t ch�n Phật, rồi đứng sang một b�n, d�ng kệ bạch Thế T�n:

Do g�y nhiều thiện �ch
Do lợi nghĩa, l� �trời�.
Hiền giả ở Ma-kiệt,
B�-sa-b� hỏi han.

�Khi Đại Ti�n Nh�n n�i ph�p n�y, Thi�n Vương Th�ch xa l�a trần cấu, ph�p nh�n về c�c ph�p kh�c ph�t sanh v� t�m vạn chư Thi�n cũng xa l�a trần cấu, ph�p nh�n về c�c ph�p ph�t sanh.��

Bấy giờ, Thế T�n bảo Phạm thi�n rằng:

�Quả như vậy! Quả như vậy! Đ�ng như Phạm thi�n đ� n�i:

Do g�y nhiều thiện �ch
Do lợi nghĩa, l� �trời�.
Hiền giả ở Ma-kiệt,
B�-sa-b� hỏi han.

�N�y Phạm thi�n, khi Ta n�i ph�p, Thi�n Vương Th�ch xa l�a trần cấu, ph�p nh�n về c�c ph�p ph�t sanh v� t�m vạn chư Thi�n cũng xa l�a trần cấu, ph�p nh�n về c�c ph�p ph�t sanh.�

Đức Phật thuyết như vậy. Thi�n Vương Th�ch, chư Thi�n Tam thập tam, Ngũ Kết nhạc tử v� Đại phạm thi�n, sau khi nghe Phật dạy xong, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Bản H�n, quyển. Tương đương Pāli D. 21 Sakkapa�ha-sutta. H�n, biệt dịch No.1(14). Trường A-h�m kinh số 14 �Th�ch Đề-ho�n Nh�n Vấn�; No.15 Phật Thuyết Đế Th�ch Sở Vấn Kinh, Tống Ph�p Hiền dịch; Tham chiếu No.203 Tạp Bảo Tạng Kinh kinh số 73 �Đế Th�ch Vấn Sự Duy�n Kinh�, Nguy�n Ngụy, C�t-ca-dạ & Đ�m-v�-sấm dịch (Đại 4, tr. 476).

[2]�� Ma- kiệt-đ�摩竭陀;�Pāli: Magadha.Vương x� th�nh�王舍城; Pāli: Rājagaha. Nại l�m�奈林; No.1(14) Am-b�, Pāli: Ambasasaiḍa. Nh�n-đ�-la thạch thất�因陀羅石室; No.1(14) Nh�n-đ�-sa-la khốt (quật); Pāli: Indasāla-gūha.Bệ-đ�-đề�鞞陀提; No.1(14) Ty-đ� sơn; Pāli: Vediyaka.

[3]�� Thi�n Vương Th�ch�天王釋 hay Thi�n Đế Th�ch�天帝釋; Pāli: Sakka devānam inda.

[4]�� Ngũ Kết nhạc tử�五結樂子; cũng thường gọi l� Ngũ Kế�五髻 (năm chỏm); No.14 gọi l� Chấp nhạc thần Ban-gi�-dực. No.15: Ngũ Kết C�n-th�t-b� vương tử. Sở dĩ c� t�n như vậy v� khi thọ sanh nh�n gian, l�c c�n nhỏ, vị n�y thắt năm c�i b�i t�c tr�n đầu. Pāli: Pa�casikha Gandhabbaputta, một vị C�n-th�t-b� (Gandhabba) xử dụng c�y huyền cầm.

[5]�� Lưu ly cầm�琉璃琴. Pāli: Beluvapaṇḍuvīṇā: một nhạc kh� nguy�n l� của Māra.

[6]�� Dục tương ưng kệ, Long tương ưng kệ, Sa-m�n tương ưng kệ, A-la-ha tương ưng kệ�欲,�龍,�沙門,�阿羅訶相應偈. Pāli: buddhūpasaṃhitā dhammūpasaṃhitā saṅghūpasaṃhitā arahantūpasaṃhitā kāmūpasaṃhitā, n�i về Phật, về Ph�p, về Tăng, về A-la-h�n, về dục.

[7]�� H�n: Hiền�賢. No.1(14) Bạt-đ�; Pāli: Bhaddā, con g�i của Timbaru, Chấp nhạc Thi�n vương.

[8]�� H�n: nguyệt cập Đam-ph�-l�u�月及耽浮樓.Pāli: (�) Timbaraṃ Suriyavaccase, (cha n�ng) Timbara, (v� n�ng th�) rực rỡ như mặt trời.

[9]�� H�n: kim t�c sa金粟沙. Pāli: ki�jakkha, tơ sen hay nhụy sen.

[10] H�n: long tượng�龍象.

[11] Pāli: amataṃ muni jigīsāno, (như) tu sĩ kh�t vọng sự bất tử (hay cam lộ).

[12] C�c từ M�u-ni ở đ�y chỉ chung c�c ẩn sĩ, hay tu sĩ; kh�ng chỉ ri�ng Đức Th�ch-ca M�u-ni. Xem th�m ch� th�ch tr�n.

[13] Trong nguy�n bản: c�ng dường chư V� trước.

[14] Nhật chi th�n�日之親. Pāli: Ādicca-bandhu, b� con của mặt trời, chỉ Đức Th�ch T�n; theo truyền thuyết, d�ng họ Th�ch xuất th�n từ Mặt trời.

[15] Đại Ti�n Nh�n�大仙人. Pāli: Mahesi. Chỉ Phật.

[16] Uất-bệ-la�鬱鞞羅. Pāli: Uruvela, t�n th�n; ph�a Nam Bồ-đề đạo tr�ng.

[17] Ni-li�n-thiền h�尼連禪河. Pāli: Nera�jarā, chi lưu của s�ng Hằng, c�ch chỗ Phật th�nh đạo khoảng một dặm.

[18] A-x�-h�a-la-ni-c�u-loại�阿闍惒羅尼拘類. Pāli: Ajapāla-Nigrodha, tức c�y bồ-đề.

[19] Đam-ph�-l�u Nhạc vương�耽浮樓樂王. Pāli: Timbaru-Gandhabba-rāja, Thần �m nhạc (vua C�n-th�t-b�) t�n l� Timbaru.

[20] Hiền Nguyệt Sắc�賢月色. Pāli: Bhaddā Suriya-vaccasā, n�ng Bhaddā lộng lẫy như mật trời.

[21] Thi�n danh Kết Ma-đ�u-lệ ngự xa tử�天名結摩兜麗御車子. No.1(14): Thi-h�n-đ�, Thi�n đại tướng tử; Pāli: Sikkhaṇḍīnāma Mātalissa saṭthāhakassa putto, Sikkhandi, vốn l� con trai của thần đ�nh xe Mātali.

[22] C�u-dực�拘翼, cũng gọi la Ki�u-thi-ca.�Pāli: Kosiya, biệt danh của Thi�n Đế Th�ch.

[23] Thạch nham�石巖. Pāli: Salaḷāgāra, ng�i�nh� (agāra) c� những c�y salaḷa (loại c�y tỏa m�i thơm) ở trước cửa (bản h�n đọc l� Sela-lagāra?). No.1(14): tại ng�i nh� của một người B�-la-m�n.

[24] Thi�n tượng xa�千象車. No.1(14): thi�n bức hảo xa, cỗ xe b�u c� b�nh xe ngh�n căm.

[25] Bệ-sa-m�n�鞞沙門, hoặc T�-sa-m�n. Pāli: Vessavaṇa, Đa Văn Thi�n vương, đứng đầu trong Tứ đại Thi�n vương.

[26] B�n-x�-na�槃闍那. Pāli: Bhu�jatī (Diệu T�).

[27] C�-tỳ Th�ch nữ�瞿毗釋女. Pāli: Gopikā nāma Sakya-dhitā.

[28] C�-b� thi�n tử�瞿婆天子. Pāli: Gopako devaputto.

[29] Kỹ nhạc cung�伎樂宫.�Pāli: Gandhabbakāya, đội vi�n đội �m nhạc của Thi�n Đế Th�ch.

[30] Nguy�n H�n: dữ nh�n Ưu-b�-di�與眼優婆夷. Pāli: upāsikā cakkhumato ahosi, t�i vốn l� Ưu-b�-di, vị nữ đệ tử của Bậc Hữu Nh�n, tức Đức Phật.

[31] Nguy�n H�n: phản bối bất hướng ph�p反背不向法, Ph�p quay v�o nội t�m chứ kh�ng hướng ra b�n ngo�i. Pāli: paccattaṃ veditabbo hi dhammo.

[32] Nguy�n H�n: thị nh�n gi�c thiện thuyết是眼覺善說. Pāli: sudesito cakkhumatānubuddho, ph�p ấy được kh�o thuyết bởi Đấng Gi�c Ngộ c� mắt.

[33] Pāli: te coditā Gotama-sāvakena saṃvegam āpāduṃ samecca Gopakaṃ, �họ bị mắng v� l� đệ tử của Gotama, cuối c�ng, đồng � với Gopaka (v� n�i như sau)��

[34]Ta, lời của những Thi�n tử bị C�-b� mắng.

[35] Pāli: Te disvā samvegam (...), (Đế Th�ch) sau khi thấy chư Thi�n hiện diện ưu phiền (v� họ bị vượt qua ngay tại chỗ).

[36] Thắng thi�n�勝天, chỉ cho Thi�n Đế Th�ch. Pāli: Devabhibhū.

[37] Diệu tức ng�n�妙息言 (những lời trầm lắng). Pāli: vaco nisamma, suy nghĩ s�u xa về những lời (khiển tr�ch). Trong bản H�n, đọc l� nisama (diệu tức, ho�n to�n lắng xuống), thay v� nisamma (tư duy s�u xa).

[38] Nguy�n H�n: tri dục知欲. Pāli: kāmābhibhū, vị đ� chiến thắng dục vọng.

[39] Thắng phục căn�勝伏根. Pāli: buddhaṃ namassāma jinaṃ janidṃ, �ch�ng con lễ Phật, Đấng Chiến Thắng mu�n lo�i�. Trong bản H�n, Janinda, Thi�n đế của sanh loại, được hiểu l�: jana (sanh loại) = jita: bị chinh phục, v� inda (Thi�n đế) = indriya: căn (quan năng hay gi�c quan).

[40] H�n: thử quỷ此鬼. Pāli: ayaṃ yakkho, con quỷ Dạ-xoa n�y. Yakkha (Dạ-xoa), Thi�n Đế Th�ch cũng thường được gọi như vậy. Yakkha đ�i khi l� một mỹ từ cũng được d�ng để t�n Phật, như M.56 (tr.386) (....) buddhasa (....) anupalittassa āhuneyya yakkhassa, Đức Phật (....) vị Yakkha v� nhiễm, ứng c�ng.

[41] B�-sa-b�婆娑婆. Pāli: Vāsava, một t�n kh�c của Thi�n Đế Th�ch. Xem cht. 21, kinh 131.

[42] Chủng chủng th�n�種種身. Pāli:�Putthukāyā, ph�m phu th�n.

[43] Kết�結. Pāli: saṃyojana, chỉ phiền n�o tr�i buộc.

[44] Xan v� tật�慳嫉. Pāli: issā-macchariya. Trong bản Pāli, Sakka hỏi do kiết sử g� (kiṃ samyojanā) m� ch�ng sanh g�y hận th� (savera). Phật trả lời như vậy. Hai bản kia cũng tương tợ bản Pāli. C� lẽ bản H�n n�y dịch s�t, v� c�u hỏi của Thi�n Đế Th�ch phiếm định.

[45] H�n: v� trượng無丈. Pāli: adaiḍā, kh�ng chiến tranh, g�y hấn nhau.

[46] Trong c�c bản kia, Thi�n Đế Th�ch đ� hỏi tương tợ như vậy.

[47] �i bất �i�愛不愛. Pāli: Piyāppiya, khả �i v� kh�ng khả �i, y�u v� gh�t.

[48] Pāli: chanda: ham muốn.

[49] Niệm�念, cũng thường n�i l� tầm尋. Pāli: vitakka. No.1(14) �i do tưởng sanh; Pāli: chando (... ) vitakkanidāno, dục c� nguy�n nh�n l� tầm�尋, tức tầm cầu hay suy nghĩ t�m t�i.

[50] Tư�思. Bản Pāli: papa�ca-sa��ā-saṅkhā, h� luận vọng tưởng.

[51] Diệt h� đạo t�ch滅戲道跡. Pāli: papa�ca-sa��ā-saṅkhā-nirodha-gāmini- patipadā, thực h�nh hay tu tập dẫn đến chỗ diệt trừ h� luận vọng tưởng.

[52] Niệm, ng�n, cầu念言求; No.1(14): khẩu, tưởng, cầu口想求. Pāli kh�ng đề cập v� thaybằng somanassa, domanassa, upekkha, hỷ, ưu v� xả. Ba ph�p n�y trong bản H�n được trả lời cho c�u hỏi kh�c ở sau. Xem cht.54 dưới.

[53] Tức Biệt giải tho�t (luật nghi), hay Ba-la-đề-mộc-xoa.

[54] Pāli: somanassa, domanassa, upekkha, xem cht.52 tr�n.

[55] Đồng nhất thuyết, đồng nhất dục, đồng nhất �i, đồng nhất lạc, đồng nhất �同一說,�同一欲,�同一愛,�同一樂,�同一意. Pāli: ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekanta-ajjhosānā ti? Đồng một chủ thuyết, đồng một giới đ�c, đồng một ước muốn, đồng một ch� hướng.

[56] Pāli: anekadhātu-nānādhātu, v� số giới loại sai biệt.

[57]Pāli: accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā ti? �Đồng một cứu c�nh, đồng một an ổn, đồng một phạm hạnh, đồng một mục đ�ch�.

[58] Pāli: taṇhāsaṃkhaya-vimutta, �i tận giải tho�t, hay giải tho�t do diệt tận kh�t �i.

[59] Ngũ dục c�ng đức. Pa�ca kāma-guṇā, năm phẩm chất, hay đặc t�nh, của dục.

[60] T�y sở năng, t�y kỳ lực. Định nghĩa từ sakka, m� nghĩa đen l� �khả năng�.

[61] Tức Thi�n Đế Th�ch.

[62] H�n: đắc ly đắc hỷ. Pāli: veda-paṭilābha, somanassa-paṭilābha, c� được cảm gi�c phấn kh�ch, hoan hỷ.

[63] Sai gi�ng差降, ở đ�y c� lẽ chỉ sự lần lượt chuyển sanh.

[64] Tức phong l�m C�n-th�t-b� vương.

___________________________________________

135. KINH THIỆN SANH [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại th�nh Vương-x�, trong rừng Nhi�u h� m�[2].

Bấy giờ, trong th�nh Vương x� c� con của vị Cư sĩ t�n l� Thiện Sanh[3]. Khi người cha sắp l�m chung, nh�n s�u phương m� trối trăn, kh�o dạy kh�o quở rằng:

�N�y Thiện Sanh! Sau khi cha mất, con phải chắp tay m� lạy s�u phương rằng: �Ở phương Đ�ng, nếu c� ch�ng sanh n�o th� t�i hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ�. Khi t�i đ� hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ� rồi, ch�ng sanh đ� cũng hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng lại t�i.

�Cũng như vậy, phương Nam, phương T�y, phương Bắc, tr�n, dưới, nếu c� ch�ng sanh n�o th� t�i hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ�. Khi t�i đ� hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ� rồi, ch�ng sanh đ� cũng hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng lại t�i�.�

Thiện Sanh, con trai Cư sĩ, nghe cha dạy xong, thưa rằng:

�Con xin v�ng theo lời cha dạy bảo.�

Sau khi cha mất, v�o mỗi s�ng sớm, Thiện Sanh tắm gội xong, mặc �o s�-ma mới[4], tay cầm l� c�u-x�[5] c�n tươi, đi đến bờ s�ng, chắp tay lạy s�u phương:

�Ở phương Đ�ng, nếu c� ch�ng sanh n�o th� t�i hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ�. Khi t�i đ� hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ� rồi, ch�ng sanh đ� cũng hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng lại t�i.

Bấy giờ, khi đ�m đ� qua, v�o buổi s�ng sớm, Đức Thế T�n mang y, cầm b�t v�o th�nh Vương x� khất thực. Khi Đức Thế T�n v�o th�nh Vương x� khất thực, từ xa tr�ng thấy Thiện Sanh, con vị Cư sĩ, v�o l�c s�ng sớm, tắm gội, mặc �o s�-ma mới, tay cầm l� c�u-x� c�n tươi, đi đến bờ s�ng, chắp tay lạy s�u phương:

Đức Thế T�n thấy thế, liền đi đến gần, hỏi Thiện Sanh, con trai Cư sĩ:

�N�y con trai Cư sĩ, �ng thọ nhận sự gi�o h�a của Sa-m�n, Phạm ch� n�o? Ai dạy �ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng s�u phương? M� v�o mỗi buổi s�ng tắm rửa, mặc �o s�-ma mới, tay cầm l� c�u-x� c�n tươi, đi đến bờ s�ng, chắp tay lạy s�u phương:

��Ở phương Đ�ng, nếu c� ch�ng sanh n�o th� t�i hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ�. Khi t�i đ� hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ� rồi, ch�ng sanh đ� cũng hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng lại t�i.

��Cũng như vậy, phương Nam, phương T�y, phương Bắc, tr�n, dưới, nếu c� ch�ng sanh n�o th� t�i hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ�. Khi t�i đ� hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ� rồi, ch�ng sanh đ� cũng hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng lại t�i?�.�

Thiện Sanh, con trai Cư sĩ, thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, kh�ng c� vị Sa-m�n, Phạm ch� n�o dạy con cả. Bạch Thế T�n, cha con khi sắp l�m chung, nh�n s�u phương m� trối lại con, kh�o dạy, kh�o quở rằng: �N�y Thiện Sanh! Sau khi cha mất, con phải chắp tay m� lạy s�u phương rằng: �Ở phương Đ�ng, nếu c� ch�ng sanh n�o th� t�i hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ�. Khi t�i đ� hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ� rồi, ch�ng sanh đ� cũng hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng lại t�i.

�Bạch Thế T�n, con v�ng lời trối của cha n�n con cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng. Mỗi s�ng sớm tắm gội, mặc �o s�-ma mới, tay cầm l� c�u-x� c�n tươi đi đến bờ s�ng, chắp tay lạy s�u phương rằng: �Phương Đ�ng nếu c� ch�ng sanh n�o th� t�i hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ�. Khi t�i đ� hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng ch�ng sanh đ� rồi, ch�ng sanh đ� cũng hết l�ng cung k�nh, c�ng dường, lễ b�i, thờ phụng lại t�i.

Đức Thế T�n sau khi nghe như vậy, Ng�i n�i rằng:

�N�y con trai Cư sĩ, Ta n�i c� s�u phương, chớ kh�ng n�i l� kh�ng c�[6]. N�y con trai Cư sĩ, nếu c� người kh�o ph�n biệt s�u phương, xa l�a những nghiệp �c bất thiện ở bốn phương, người đ� ngay trong đời n�y đ�ng được cung k�nh, t�n trọng. Sau khi th�n hoại mạng chung, chắc chắn sẽ sanh đến thiện xứ, sanh v�o c�i trời. N�y con trai Cư sĩ, ch�ng sanh c� bốn loại nghiệp, bốn loại � uế[7]. Những g� l� bốn? N�y con trai Cư sĩ, s�t sanh l� một loại nghiệp, một loại � uế của ch�ng sanh; lấy vật kh�ng được cho, t� d�m, vọng ng�n, l� một loại nghiệp, một loại � uế của ch�ng sanh.�

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i kệ n�y:

S�t sanh c�ng trộm cắp,
T� d�m lấy vợ người,
Lời n�i kh�ng ch�n thật,
Bậc tr� kh�ng ngợi khen.

�N�y con trai Cư sĩ, con người do bốn việc m� bị nhiều tội lỗi. Bốn việc đ� l� g�? Đ� l� đi theo dục, đi theo s�n hận, đi theo sợ h�i v� đi theo ngu si[8].�

Rồi Đức Phật dạy tiếp b�i kệ:

Dục, nhuế, bố v� si;
L�m hạnh �c, phi ph�p,
Thanh danh tất bị diệt,
Như mặt trăng sắp t�n.

�N�y con trai Cư sĩ, con người do bốn việc m� được nhiều phước. Bốn việc đ� l� g�? Đ� l� kh�ng đi theo dục, kh�ng đi theo s�n hận, kh�ng đi theo sợ h�i v� kh�ng đi theo ngu si.�

Khi ấy, Đức Thế T�n dạy b�i kệ:

Đoạn dục, kh�ng nhuế, bố,
Kh�ng si, h�nh ph�p hạnh;
Thanh danh được tr�n đủ,
Như mặt trăng dần đầy.

�N�y con trai Cư sĩ, kẻ mong cầu của cải n�n biết s�u điều phi đạo[9]. S�u điều đ� l� g�? Một l� với mọi chơi bời[10] m� mong cầu t�i vật l� phi ph�p. Hai l� rong chơi kh�ng phải l�c[11] m� mong cầu t�i vật l� phi ph�p. Ba l� đam m� rượu ch� m� mong cầu t�i vật l� phi ph�p. Bốn l� gần gũi �c tri thức m� mong cầu t�i vật l� phi ph�p. Năm l� đam m� kỹ nhạc m� mong cầu t�i vật l� phi ph�p. S�u l� quen lười biếng m� mong cầu t�i vật l� phi ph�p.

�N�y con của vị Cư sĩ, với kẻ chơi bời b�i bạc, n�n biết c� s�u tai họa. S�u tai họa đ� l� g�? Một l�, thắng[12] th� sanh o�n th�. Hai l�, thua th� sanh xấu hổ. Ba l�, mắc nợ[13] th� ngủ kh�ng y�n. Bốn l�, khiến kẻ th� vui mừng. Năm l�, khiến th�n thuộc lo �u. S�u l�, n�i giữa đ�m đ�ng kh�ng ai tin d�ng. N�y con trai Cư sĩ, người chơi b�i bạc th� l�m việc kh�ng kinh doanh. L�m việc kh�ng kinh doanh th� c�ng nghiệp kh�ng th�nh. T�i vật chưa c� được th� kh�ng thể c� được. T�i vật đ� c� sẵn th� c�ng l�c c�ng ti�u hao.

�N�y con trai Cư sĩ, với người rong chơi kh�ng phải l�c, n�n biết c� s�u m�n tai họa. S�u m�n đ� l� g�? Một l� kh�ng tự giữ m�nh. Hai l� kh�ng giữ g�n t�i vật. Ba l� kh�ng giữ g�n vợ con. Bốn l� bị người nghi ngờ[14]. Năm l� sanh nhiều khổ hoạn[15]. S�u l� bị người hủy b�ng[16]. N�y con trai Cư sĩ, người rong chơi kh�ng phải l�c th� việc l�m kh�ng kinh doanh. Việc l�m kh�ng kinh doanh th� c�ng nghiệp kh�ng th�nh. T�i vật chưa c� được th� kh�ng thể c�. T�i vật đ� c� sẵn th� c�ng l�c c�ng ti�u hao.

�N�y con của vị Cư sĩ, với người đam m� rượu ch�, n�n biết c� s�u m�n tai họa. S�u m�n đ� l� g�? Một l� t�i sản hiện tại bị tổn thất. Hai l� th�n bị nhiều bệnh hoạn. Ba l� đấu tranh c�ng tăng trưởng. Bốn l� để lộ chỗ k�n. Năm l� tổn thất danh tiếng. S�u l� mất tr�, th�nh ngu. N�y con của vị Cư sĩ, người đam m� rượu th� việc l�m kh�ng kinh doanh được. Việc l�m kh�ng kinh doanh th� c�ng nghiệp kh�ng th�nh. T�i vật chưa c� được th� kh�ng thể c�. T�i vật đ� c� sẵn th� c�ng l�c c�ng bị ti�u hao.

�N�y con nh� Cư sĩ, người gần gũi tri thức �c, n�n biết c� s�u m�n tai họa. S�u m�n đ� l� g�? Một l� th�n cận giặc cướp. Hai l� th�n cận kẻ lừa gạt. Ba l� th�n cận kẻ say sưa. Bốn l� th�n cận kẻ bu�ng lung. Năm l� tụ hội chơi bời. S�u l� lấy đ� l�m th�n hữu, lấy đ� l�m bạn đồng h�nh[17]. N�y con nh� Cư sĩ, người gần gũi �c tri thức th� việc l�m kh�ng kinh doanh. Việc l�m kh�ng kinh doanh th� c�ng nghiệp kh�ng th�nh. T�i vật chưa c� được th� kh�ng thể c�. T�i vật đ� c� sẵn th� c�ng l�c c�ng bị ti�u hao.

N�y con trai Cư sĩ, với người đam m� kỹ nhạc, n�n biết c� s�u m�n tai họa. S�u m�n đ� l� g�? Một l� m� nghe ca. Hai l� m� xem vũ. Ba l� m� đ�nh nhạc. Bốn l� m� xem lắc chu�ng. Năm l� th�ch vỗ tay. S�u l� th�ch tụ hội đ�ng người. N�y con nh� Cư sĩ, người đam m� kỹ nhạc kh�ng phải l�c th� việc l�m kh�ng kinh doanh. Việc l�m kh�ng kinh doanh th� c�ng nghiệp kh�ng th�nh. T�i vật chưa c� được th� kh�ng thể c�. T�i vật đ� c� sẵn th� c�ng l�c c�ng bị ti�u hao.

N�y con nh� Cư sĩ, với người lười biếng, n�n biết c� s�u tai họa. S�u m�n đ� l� g�? Một l� qu� sớm, kh�ng l�m việc. Hai l� qu� trễ, kh�ng l�m việc. Ba l� qu� lạnh, kh�ng l�m việc. Bốn l� qu� n�ng, kh�ng l�m việc. Năm l� qu� no, kh�ng l�m việc. S�u l� qu� đ�i, kh�ng l�m việc. N�y con nh� Cư sĩ, người lười biếng kh�ng phải l�c th� việc l�m kh�ng kinh doanh được. Việc l�m kh�ng kinh doanh th� c�ng nghiệp kh�ng th�nh. T�i vật chưa c� được th� kh�ng thể c�. T�i vật đ� c� sẵn th� c�ng l�c c�ng bị ti�u hao.�

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i kệ n�y:

B�i bạc, đuổi theo sắc,
Nghiện rượu, th�ch đ�nh nhạc,
Gần gũi �c tri thức,
Lười biếng kh�ng l�m việc,
Bu�ng lung kh�ng giữ m�nh;
Những thứ ấy hại người.
Tới lui kh�ng giữ g�n,
T� d�m, lấy vợ người,
Trong t�m thường kết o�n,
Cầu nguyện kh�ng c� lợi,
Uống rượu, nhớ nữ sắc;
Những thứ ấy hại người.
Nặng nề c�c việc �c,
Ngoan cố kh�ng nghe lời,
Chửi Sa-m�n, Phạm ch�,
Đi�n đảo c� t� kiến,
Hung bạo l�m nghiệp đen,
Những thứ ấy hại người.
Thiếu thốn kh�ng của cải,
Uống rượu, mất �o quần,
Mang nợ, như ch�m suối,
Kẻ ấy ph� họ h�ng;
Thường đi đến l� rượu,
Gần gũi bằng hữu xấu,
Muốn được của kh�ng được,
Lấy bạn b� l�m vui.
C� nhiều bạn hữu �c,
Thường theo bạn kh�ng l�nh,
Đời nay v� đời sau,
Hai đời đều bại hoại.
Người l�m �c giảm lần;
L�m l�nh lần hưng thạnh.
Tập th� thắng c�ng tăng.
Cho n�n phải tập thắng;
Tập thắng th� được thắng;
Thường theo tr� tuệ thắng.
C�ng được giới thanh tịnh,
C�ng an vui vi diệu.
Ng�y th� ưa ngủ nghỉ,
Đ�m lại th�ch rong chơi;
Bu�ng lung, thường uống rượu;
Ở nh� kh�ng y�n được.
Qu� lạnh v� qu� n�ng,
Đều lười biếng kh�ng l�m;
Rốt cuộc kh�ng sự nghiệp,
Kh�ng kiếm ra t�i vật.
Hoặc lạnh v� qu� n�ng,
Bất kể, như ngọn cỏ.
Si�ng l�m việc như vậy,
Suốt đời đều an vui.

�N�y con nh� Cư sĩ, c� bốn hạng người kh�ng th�n cận, tuồng như th�n cận[18]. Bốn hạng người đ� l� g�? Một l� biết việc[19], th� chẳng phải th�n cận in tuồng th�n cận. Hai l� trước mặt n�i lời dịu ngọt[20], th� chẳng phải th�n cận in tuồng như th�n cận. Ba l� lời n�i[21] th� chẳng th�n cận in tuồng như th�n cận. Bốn l� bạn đưa đến chỗ �c th� chẳng th�n cận in tuồng như th�n cận.

�N�y con nh� Cư sĩ, do bốn trường hợp n�n người biết việc d� chẳng phải th�n cận in tuồng như th�n cận. Bốn trường hợp ấy l� g�? Một l� do biết việc m� đoạt của. Hai l� cho �t lấy nhiều. Ba l� hoặc v� sợ m� l�m. Bốn l� hoặc v� lợi m� h�a theo.�

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i kệ:

Người lấy biết l�m việc,
N�i năng rất �m dịu,
Sợ, v� lợi h�a theo,
Biết chẳng th�n, tuồng th�n.
N�n xa l�a kẻ ấy
Như đường c� hiểm họa.

�N�y con nh� Cư sĩ, do bốn trường hợp, trước mặt n�i lời dịu ngọt, d� chẳng th�n cận in tuồng như th�n cận. Bốn trường hợp đ� l� g�? Một l� b�y ra những việc hay đẹp. Hai l� x�i l�m c�c việc �c. Ba l� trước mặt ngợi khen. Bốn l� sau lưng n�i việc xấu.�

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i kệ:

Nếu đặt chuyện hay ho,
X�i l�m �c bất thiện,
Đối mặt th� ngợi khen,
Sau lưng lại n�i xấu;
Nếu biết hay v� �c,
V� biết hai lối n�i,
D� th�n, kh�ng n�n th�n;
Biết người ấy như vậy,
N�n xa l�a kẻ ấy;
Như đường c� hiểm họa.

�N�y con nh� Cư sĩ, c� bốn trường hợp, ng�n ngữ d� chẳng phải th�n cận in tuồng như th�n cận. Bốn trường hợp đ� l� g�? Một l� chấp nhận việc đ� qua. Hai l� b�n bạc việc ng�y mai[22]. Ba l� dối tr� kh�ng n�i thật. Bốn l� việc hiện tại th� hỏng; nhận n�i rằng �t�i sẽ l�m� nhưng kh�ng l�m.�

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i kệ:

Nhận việc qua, chưa đến;
B�n su�ng, việc nay hỏng;
N�i l�m, nhưng kh�ng l�m;
Biết chẳng th�n như th�n;
N�n xa l�a kẻ ấy
Như đường c� hiểm họa.

�N�y con nh� Cư sĩ, c� bốn trường hợp bạn dẫn đến chỗ �c, d� chẳng phải th�n cận in tuồng như th�n cận. Bốn trường hợp đ� l� g�? Một l� x�i c�c việc b�i bạc. Hai l� x�i đi rong chơi kh�ng phải thời. Ba l� x�i uống rượu. Bốn l� x�i th�n cận kẻ �c.�

Rồi th� Đức Thế T�n n�i b�i kệ:

X�i đủ thứ b�i bạc
Uống rượu, lấy vợ người;
Th�i thấp, kh�ng vươn l�n;
N� diệt như trăng t�n.
N�n xa l�a kẻ ấy
Như đường c� hiểm họa.

�N�y con nh� Cư sĩ, n�n biết, c� bốn hạng bạn l�nh[23]. Những g� l� bốn? Một l� c�ng chịu khổ vui, n�n biết đ� l� bạn l�nh. Hai l� thương tưởng, n�n biết đ� l� bạn l�nh. Ba l� khuy�n điều lợi, n�n biết đ� l� bạn l�nh. Bốn l� gi�p đỡ, n�n biết đ� l� bạn l�nh.

�N�y con nh� Cư sĩ, do bốn việc m� c�ng khổ c�ng vui. Bốn trường hợp đ� l� g�? Một l� qu�n m�nh, v� bạn. Hai l� qu�n t�i sản v� bạn. Ba l� qu�n vợ con v� bạn. Bốn l� biết nghe lời.�

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i kệ:

Xả dục, t�i, vợ, con,
Lời n�i hay kham nhẫn;
Biết th�n c�ng khổ vui,
Kẻ tr� n�n l�m th�n.

�N�y con nh� Cư sĩ, do bốn việc m� thương tưởng, n�n biết l� bạn l�nh. Những g� l� bốn? Một l� dạy cho diệu ph�p[24]. Hai l� ngăn cấm �c ph�p. Ba l� khen ngợi trước mặt. Bốn l� khước từ o�n gia[25].

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i kệ:

Dạy l�nh, cản việc �c,
Khen trước mặt, tr�nh th�;
Biết bạn l�nh thương tưởng,
Kẻ tr� n�n l�m th�n.

�N�y con nh� Cư sĩ, do bốn việc m� cầu lợi[26], n�n biết l� bạn l�nh. Những g� l� bốn? Một l� bộc lộ việc k�n ra. Hai l� kh�ng che giấu việc k�n. Ba l� được lợi n�n vui mừng. Bốn l� kh�ng được lợi, kh�ng buồn.�

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i kệ:

Việc mật, b�y kh�ng giấu;
Lợi vui; kh�ng, chẳng buồn.
Biết bạn l�nh cầu lợi,
Kẻ tr� n�n thường th�n.

�N�y con nh� Cư sĩ, do bốn việc m� gi�p đỡ, n�n biết bạn l�nh. Những g� l� bốn? Một l� biết bạn hết của cải. Hai l� biết của cải hết, liền cung cấp vật. Ba l� thấy bu�ng lung n�n khuy�n ngăn. Bốn l� thường thương tưởng.�

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i kệ:

Biết của hết, cho th�m;
Bu�ng lung khuy�n; thương tưởng.
Biết bạn l�nh gi�p đỡ,
Kẻ tr� n�n l�m quen.

�N�y con nh� Cư sĩ, trong ph�p luật của bậc Th�nh, c� s�u phương: Đ�ng, Nam, T�y, Bắc, Tr�n, Dưới.

�N�y con nh� Cư sĩ, cũng như đối với phương Đ�ng, con đối với cha mẹ cũng vậy. Người con phải c� năm điều thờ k�nh, phụng dưỡng cha mẹ. Năm điều đ� l� g�? Một l� tăng th�m của cải. Hai l� c�ng đ�ng mọi việc. Ba l� d�ng l�n cha mẹ những g� người muốn. Bốn l� kh�ng tự t�c, kh�ng tr�i �. Năm l� tất cả vật ri�ng của m�nh đều d�ng hết cha mẹ. Người con l�m năm việc như tr�n để phụng dưỡng, thờ k�nh cha mẹ.�

�Cha mẹ cũng lấy năm việc để chăm s�c c�c con. Năm việc đ� l� g�? Một l� thương y�u con c�i. Hai l� cung cấp kh�ng thiếu. Ba l� khiến con kh�ng mang nợ. Bốn l� gả cưới xứng đ�ng. Năm l� cha mẹ c� của cải vừa � đều giao hết cho con. Cha mẹ bằng năm điều ấy m� chăm s�c c�c con.�

�N�y con nh� Cư sĩ, như vậy phương Đ�ng c� hai trường hợp ph�n biệt. N�y con nh� Cư sĩ, trong luật ph�p của bậc Th�nh, phương Đ�ng l� giữa con v� cha mẹ. N�y con nh� Cư sĩ, nếu người từ hiếu với cha mẹ, chắc chắn c� sự tăng �ch, chứ kh�ng c� sự suy hao.

�N�y con nh� Cư sĩ, cũng như phương Đ�ng, phương Nam c� hai trường hợp ph�n biệt.

�Học tr� đối với thầy n�n biết năm điều thờ k�nh, phụng dưỡng thầy. Năm điều đ� l� g�? Một l� kh�o cung k�nh v�ng lời. Hai l� kh�o gi�p đỡ, hầu hạ. Ba l� hăng h�i. Bốn l� nghề nghiệp giỏi. Năm l� hay thờ k�nh thầy. Đệ tử lấy năm điều ấy cung k�nh, phụng dưỡng Sư trưởng.

�Sư trưởng cũng d�ng năm việc săn s�c đệ tử. Năm việc đ� l� g�? Một l� dạy cho n�n nghề. Hai l� dạy dỗ nhanh ch�ng. Ba l� dạy hết những điều m�nh biết. Bốn l� đặt để ở những chỗ l�nh. Năm l� gửi gấm bậc thiện tri thức. Sư trưởng lấy năm điều ấy m� săn s�c đệ tử.

�N�y con nh� Cư sĩ, như vậy phương Nam c� hai trường hợp ph�n biệt. N�y con nh� Cư sĩ, trong luật ph�p của bậc Th�nh, phương Nam l� giữa học tr� v� thầy. N�y con nh� Cư sĩ, nếu người từ thuận đối với Sư trưởng, chắc chắn c� sự tăng �ch chứ kh�ng c� sự suy hao.

�N�y con nh� Cư sĩ, cũng như phương T�y, người chồng đối với vợ cũng vậy. Người chồng n�n lấy năm việc m� y�u thương, cấp dưỡng vợ. Năm việc đ� l� g�? Một l� thương y�u vợ. Hai l� kh�ng khinh rẻ. Ba l� sắm c�c thứ chuỗi ngọc, đồ trang điểm. Bốn l� ở trong nh� để vợ được tự do. Năm l� xem vợ như ch�nh m�nh. Người chồng lấy năm việc để thương y�u, cấp dưỡng vợ.

�Người vợ phải lấy mười ba điều[27] kh�o l�o k�nh thuận chồng. Mười ba điều ấy l� g�? Một l� thương y�u k�nh trọng chồng. Hai l� cung phụng, k�nh trọng chồng. Ba l� nhớ nghĩ đến chồng. Bốn l� tr�ng nom c�c c�ng việc. Năm l� kh�o tiếp đ�i b� con. S�u l� trước mặt đưa mắt hầu đợi. Bảy l� sau lưng th� cử chỉ y�u thương. T�m l� lời n�i th�nh thật. Ch�n l� kh�ng kh�a k�n cửa ph�ng. Mười l� thấy đến th� ca ngợi. Mười một l� trải sẵn giường m� đợi. Mười hai l� b�y dọn đồ ăn uống ngon l�nh, sạch sẽ, dồi d�o. Mười ba l� c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch�. Người vợ lấy mười ba việc ấy để kh�o l�o k�nh trọng chồng.

�N�y con nh� Cư sĩ, như vậy phương T�y c� hai trường hợp ph�n biệt. N�y con nh� Cư sĩ, trong luật ph�p của bậc Th�nh, phương T�y l� giữa vợ với chồng. N�y con nh� Cư sĩ, nếu người từ mẫn với vợ, chắc c� sự tăng �ch, chứ kh�ng c� sự suy hao.

�N�y con nh� Cư sĩ, cũng như phương Bắc, chủ nh� đối với t�i tớ cũng như vậy[28]. Người chủ nh� n�n lấy năm điều thương mến chu cấp cho t�i tớ. Năm điều ấy l� g�? Một l� t�y sức m� sai l�m việc. Hai l� t�y l�c m� cho ăn. Ba l� t�y l�c cho uống. Bốn l� hết ng�y th� cho nghỉ. Năm l� bệnh hoạn cho thuốc thang. Chủ nh� lấy năm việc tr�n m� thương x�t cung cấp cho t�i tớ.

�T�i tớ cũng n�n lấy ch�n điều[29] m� phụng sự chủ nh�. Ch�n điều ấy l� g�? Một l� t�y thời m� l�m việc. Hai l� chuy�n t�m v�o c�ng việc. Ba l� l�m tất cả việc. Bốn l� trước mặt th� đưa mắt hầu đợi. Năm l� sau lưng th� thương k�nh m� l�m. S�u l� n�i lời th�nh thật. Bảy l� khi chủ hoạn nạn th� kh�ng bỏ đi. T�m l� đi phương xa th� n�n khen ngợi chủ. Ch�n l� khen chủ nh� l� dễ d�i. T�i tớ lấy ch�n điều ấy kh�o l�o phụng sự chủ nh�.

�N�y con nh� Cư sĩ, như vậy phương Bắc c� hai trường hợp ph�n biệt. N�y con nh� Cư sĩ, trong luật ph�p của bậc Th�nh, phương Bắc l� giữa chủ nh� v� t�i tớ. N�y con nh� Cư sĩ, nếu c� người thương x�t t�i tớ, chắn chắn c� sự tăng �ch chứ kh�ng c� sự suy hao.

�N�y con nh� Cư sĩ, cũng như phương Dưới, bằng hữu đối với bằng hữu[30] cũng vậy. Th�n hữu n�n lấy năm việc để �i k�nh cung cấp th�n hữu. năm việc ấy l� g�? Một l� �i k�nh. Hai l� kh�ng khinh mạn. Ba l� kh�ng dối gạt. Bốn l� cho tặng đồ qu�. Năm l� t�m c�ch gi�p đỡ. Th�n hữu lấy năm việc tr�n để �i k�nh, cung cấp th�n hữu.

�Th�n hữu n�y[31] cũng lấy năm việc để nhớ nghĩ đến th�n hữu. Năm việc đ� l� g�? Một l� biết của cải hết. Hai l� khi biết của cải hết th� cung cấp của cải. Ba l� thấy bu�ng lung th� khuy�n răn. Bốn l� thương nhớ. Năm l� gặp hoạn nạn th� cho nương tựa. Th�n hữu lấy năm việc ấy để nhớ nghĩ đến th�n hữu.

�N�y con nh� Cư sĩ, như vậy, phương Dưới c� hai trường hợp ph�n biệt. N�y con nh� Cư sĩ, trong ph�p luật của bậc Th�nh l� th�n hữu đối với th�n hữu vậy. N�y con nh� Cư sĩ, nếu người thương x�t th�n hữu, chắc chắn c� sự tăng �ch chứ kh�ng phải c� sự suy hao.

�N�y con nh� Cư sĩ, cũng như phương Tr�n, th� chủ đối với Sa-m�n, Phạm ch� cũng vậy. Th� chủ n�n lấy năm điều để t�n k�nh, c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch�. Năm điều đ� l� g�? Một l� kh�ng đ�ng k�n cửa. Hai l� thấy đến th� t�n th�n. Ba l� trải giường m� đợi. Bốn l� l�m c�c m�n ăn uống ngon sạch, dồi d�o, m� c�ng. Năm l� đ�ng như ph�p m� hộ tr�. Người th� chủ lấy năm điều tr�n cung k�nh c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch�.�

�Sa-m�n, Phạm ch� cũng lấy năm việc để kh�o nhớ nghĩ đến th� chủ. Năm việc ấy l� g�? Một l� dạy cho c� t�n, h�nh t�n v� niệm t�n. Hai l� dạy c�c giới cấm. Ba l� dạy nghe rộng. Bốn l� dạy bố th�. Năm l� dạy cho c� tuệ, h�nh tuệ v� lập tuệ. Sa-m�n, Phạm ch� lấy năm việc ấy để nhớ nghĩ đến th� chủ.

�N�y con nh� Cư sĩ, như vậy phương Tr�n c� hai trường hợp ph�n biệt. N�y con nh� Cư sĩ, trong luật ph�p của bậc Th�nh, phương tr�n l� giữa th� chủ v� Sa-m�n, Phạm ch�. N�y con nh� Cư sĩ, nếu người n�o t�n k�nh c�ng dường Sa-m�n, Phạm ch� th� chắc chắn c� sự tăng �ch chứ kh�ng c� sự suy hao.

�N�y con nh� Cư sĩ, c� bốn nhiếp sự[32]. Bốn việc ấy l� g�? Một l� huệ th�. Hai l� lời n�i khả �i. Ba l� l�m lợi cho người. Bốn l� c� lợi c�ng chia[33].�

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i kệ:

Huệ th� v� �i ng�n,
Thường v� người lợi h�nh,
Với tất cả đồng sự,
Khắp nơi đều vang danh.
Sự n�y duy tr� đời
Cũng như người đ�nh xe.
Nhiếp sự n�y vắng mặt,
Mẹ kh�ng nh�n bởi con
M� được k�nh phụng dưỡng.
Con đối cha cũng vậy.
Nếu c� nhiếp sự n�y,
Phước hựu thật to lớn;
Chiếu soi như �nh nhật,
Tiếng tốt truyền đi nhanh.
Th�ng minh, kh�ng n�i cộc
Như vậy, l�m n�n danh
Định vững, kh�ng cao ngạo;
Tiếng loan truyền đi nhanh
Th�nh tựu t�n v� giới[34],
Như vậy l�m n�n danh.
Hăng h�i, kh�ng giải đ�i;
Thường cho người uống ăn;
D�u dắt v�o nẻo ch�nh;
Như vậy l�m n�n danh.
Bạn b� c�ng l�n tuất,
�i lạc c� giới hạn;
Giữa người th�n, nhiếp sự
Th� diệu như sư tử.
Học nghề, học buổi đầu,
Kiếm lợi, kiếm sau đ�.
Sản nghiệp đ� dựng th�nh,
Ph�n chia l�m bốn phần.
Phần cung cấp ẩm thực;
Phần điền giả n�ng canh;
Phần kho t�ng chất chứa,
Ph�ng khi hữu sự cần;
Gom n�ng tang, thương cổ,
Thu xuất, lợi một phần.
Thứ năm để cưới vợ;
Thứ s�u l�m nh� cửa.
Tại gia s�u sự n�y,
Hưng thịnh, sống kho�i lạc.
Tiền t�i sẵn c�ng đầy,
Như nước xu�i biển cả.
Đời mưu sinh như vầy,
Như ong h�t nhụy hoa;
Đời mưu sinh l�u d�i,
Sống an lạc hưởng thọ.
Xuất tiền, kh�ng xuất xa;
Kh�ng tản m�c tung ra.
Kh�ng thể đem t�i vật
Cho hung bạo, ngoan t�.
Phương Đ�ng l� cha mẹ;
Phương Nam l� t�n sư;
Phương T�y l� th� tử;
Phương Bắc l� n� tỳ;
Phương Dưới bằng v� hữu;
Phương Tr�n bậc tịnh tu;
Nguyện lễ c�c phương ấy,
Phước đời n�y đời sau.
Do lễ c�c phương ấy,
Th� chủ sanh trời cao.

Phật thuyết như vậy. Thiện Sanh con trai Cư sĩ sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli D.31 Siṅgālovāda-suttanta. H�n, biệt dịch No.1(16) Trường A-h�m Kinh 16 �Thiện Sinh�; No.16. Phật Thuyết Thi-ca-la-việt Lục Phương Lễ B�i Kinh, Hậu H�n, An Thế Cao dịch; No.17 Phật Thuyết Thiện Sinh Tử Kinh, Tống, Chi Ph�p Độ dịch.

[2]�� Nhi�u h� m��饒蝦蟆, chỗ nu�i ễnh ương (hay nu�i s�c?). No.1(16) n�i: tr�n n�i Kỳ-x�-quật tức Linh thứu. Pāli n�i: Veḷuvane Kalandaka-nivāpe, trong rừng Tr�c, chỗ nu�i s�c.

[3]�� No.1(16): trưởng giả tử. Pāli: Gahapati-putto, con trai gia chủ.

[4]�� S�-ma y�芻磨衣 (Pāli: khoma: �o len). No.1(16): to�n th�n đều ướt. Pāli: alla-vattham alla-kesam: �o v� t�c đều ướt hết.

[5]�� C�u-x� diệp�拘舍葉, c� lẽ Pāli gọi l� kusa, một loại cỏ thơm (cỏ c�t tường).

[6]�� Tham chiếu No.1(16): �c� t�n của s�u phương, nhưng trong ph�p của Hiền Th�nh kh�ng phải lạy như vậy.� Tham chiếu Pāli: na (....) ariyassa vinaye evaṃ chaddisā namassitabhā ti, �trong luật của bậc Th�nh, kh�ng phải lạy s�u phương như vậy�.

[7]�� No.1(16): nghiệp kết. Pāli: cattāro kamma-kilesā, bốn phiền n�o, hay bốn sự � nhiễm, của nghiệp.

[8]�� H�n: h�nh dục, h�nh khuể (nhuế), h�nh bố, h�nh si�行欲行欲行恚行怖行癡. Pāli: chandāgatiṃ dosāgatiṃ bhayāgatiṃ mohāgatiṃ.

[9]�� Lục phi đạo�六非道. Pāli: cha bhogānaṃ apāya-mukhāni, s�u nguy�n nh�n cho sự hao t�i.

[10] H�n: chủng chủng h�種種戲; Pāli: jūta-ppamāda-ṭṭhānuyogo, đam m� cờ bạc.

[11] H�n: phi thời h�nh�非時行. Pāli: vikāla-visikhā-cariyānuyogo, du h�nh đường phố phi thời.

[12] Trong bản H�n: phụ負 �thua�. Theo ngữ cảnh, phải hiểu �thắng�.�

[13] Trong bản H�n: phụ負, ở đ�y n�n hiểu l� �mắc nợ�.

[14] Pāli: saṃkiyo hoti pāpakesu ṭhānesu, bị t�nh nghi c�c trường hợp phạm tội.

[15] Nghĩa l�, chuốc v�o th�n những chuyện rắc rối.

[16] Pāli: nạn nh�n của tin đồn thất thiệt.

[17] Dịch s�t: dĩ thử vi th�n hữu dĩ thử vi bạn lữ以 此為親友以此為伴侶;�tối nghĩa. Pāli: ye sāhasikā tyāssa mittā honti, te sahāyā, �những kẻ th� bạo, thật vậy, l� những người bạn, những người đồng h�nh của n�. Bản H�n hiểu sāhasika (th� bạo) c�ng gốc với sahāya (bằng hữu).

[18] Pāli: amittā mitta-ptṭirūpakā, kh�ng phải bạn m� c� vẻ bạn.

[19] H�n: tri sự�知事. No.1(16) �y phục. Pāli: a��adatthu-haro, hạng người vật g� cũng lấy. H�nh như, trong bản H�n, a��ad (kh�c) được hiểu l� a��ā(d) (biết); atthu, động từ khả năng c�ch: mong n� l�; được hiểu l� attha: sự việc.

[20] Pāli: anuppiya-bhāṇī, n�i ngọt, tức nịnh h�t.

[21] H�n: ng�n ngữ�言語, kh�ng r� �. Pāli: vacī-paramo, n�i giỏi.

[22] Một v� hai, No.1(14): việc trước dối tr�; việc sau dối tr�. Pāli: atītena paṭisamtharati anāgatena paṭisamtharati, hoan nghinh bằng việc qu� khứ� bằng việc vị lai.

[23] H�n: thiện th�n善親. Pāli: mittā suhadā, bạn t�m giao.

[24] Tức ph�p thiện.

[25] Ba v� bốn, bản Pāli: khuy�n người n�i tốt bạn; ngăn người n�i xấu bạn.

[26] Tức mong điều lợi cho bạn. Pāli: atthakkhayī.

[27] No.1(16) v� Pāli, chỉ c� năm.

[28] Pāli: quan hệ bằng hữu ở phương Bắc, quan hệ chủ tớ ở phương dưới.

[29] No.1(16) c� năm.

[30] Nguy�n H�n: th�n hữu qu�n th�n hữu thần親 友觀親友臣. � muốn ph�n biệt người bạn n�y đối với người bạn kia, rồi người kia đối lại. Pāli n�i r� hơn: một thiện nam tử đối với bạn hữu, kula-puttena (....) mittāmaccā (....) v� ngược lại. H�n: th�n hữu thần, Pāli: mittāmacca, trong đ�, amacca c� nghĩa bằng hữu, cũng c� nghĩa người phụ t� hay thần thuộc (mahāmacca: quan đại thần).

[31] Th�n hữu thần: xem ch� th�ch tr�n.

[32] Nhiếp sự�攝事, tức bốn nhiếp ph�p.�

[33] Huệ th�, �i ngữ, h�nh lợi, đẳng lợi. Thuật ngữ th�ng dụng của c�c kinh Đại thừa: bố th�, �i ngữ, lợi h�nh, đồng sự.

[34] Thi lại�尸賴, phi�n �m, Pāli: sīla.

___________________________________________

136. KINH THƯƠNG NH�N CẦU T�I [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ Đức Thế T�n n�i với c�c Tỳ-kheo[2]:

�Thuở xưa, tại ch�u Di�m-ph�, c� một số đ�ng thương nh�n c�ng nhau tụ tập tại nh� kh�ch bu�n. Họ suy nghĩ như vầy: �Ch�ng ta h�y�dong một chiếc thuyền đi biển[3] m� v�o biển lớn, t�m kiếm t�i bảo mang về cung cấp những chi dụng trong gia đ�nh.��

Họ lại suy nghĩ rằng: �N�y c�c bạn, việc đi biển kh�ng thể biết trước l� an ổn hay kh�ng an ổn. Vậy mỗi người trong ch�ng ta n�n chuẩn bị đầy đủ c�c dụng cụ l�m phao nổi tr�n biển, tức l� gồm t�i bằng da d� đen[4], tr�i bầu lớn v� mững b�.��

Sau đ� mỗi người trong bọn họ đều chuẩn bị đầy đủ c�c dụng cụ l�m phao nổi tr�n biển, gồm t�i bằng da d� đen, tr�i bầu lớn v� mững b� rồi đi v�o biển cả.

�Khi họ đi v�o biển cả, vua c� l� Ma-kiệt[5] ph� vỡ chiếc thuyền ấy. C�c thương nh�n n�y mỗi người đều tự nương v�o c�c dụng cụ l�m phao nổi như t�i bằng da d� đen, tr�i bầu lớn hay mững b�, rồi tr�i đi về c�c ph�a.

�L�c bấy giờ, từ ph�a Đ�ng cửa biển ngọn gi� lớn trỗi dậy, thổi c�c thương nh�n tấp v�o bờ biển T�y. Nơi ấy, họ gặp một bọn con g�i rất mỹ lệ, đoan ch�nh, trang sức th�n thể bằng tất cả c�c loại trang sức. Bọn con g�i ấy thấy rồi, b�n n�i:

�Xin k�nh ch�o c�c bạn! Xin đ�n mừng c�c bạn. Nơi đ�y l� chỗ rất diệu hảo, cực kỳ kho�i lạc. N�o l� vườn tược, ao tắm, những chỗ ngồi v� nằm, n�o l� rừng c�y, hoa cỏ um t�m v� lại c� nhiều tiền t�i, v�ng, bạc, thủy tinh, lưu ly, ma ni, chơn ch�u, b�ch ngọc, bạch kha, xa cừ, san h�, hổ ph�ch, m� n�o, đồi mồi, x�ch thạch, to�n ch�u; tất cả đều d�nh cho c�c bạn. H�y c�ng ch�ng t�i vui chơi hoan lạc. Mong c�c thương nh�n ch�u Di�m-ph� kh�ng đi về phương Nam, d� trong chi�m bao.

�Bọn thương nh�n ấy đều c�ng với những người đ�n b� n�y vui chơi hoan lạc. Rồi bọn thương nh�n ấy v� c�ng với những người đ�n b� n�y hiệp hội m� sanh ra con trai hoặc con g�i.

�Về sau, ch�u Di�m-ph� c� một thương nh�n c� tr� tuệ, sống c� độc tại một nơi thanh vắng m� nghĩ rằng: �V� l� do g� bọn đ�n b� n�y ngăn cản ch�ng ta kh�ng cho đi về phương Nam? Ch�ng ta n�n canh chừng người đ�n b� sống chung; khi biết n� đ� ngủ, ta lặng lẽ chỗi dậy, rồi l�n đi về phương Nam�.

�Thương nh�n tr� tuệ ở ch�u Di�m-ph� ấy sau đ� canh chừng người đ�n b� sống chung. Khi biết n� đ� ngủ, b�n lặng lẽ chỗi dậy, rồi l�n đi về phương Nam. Thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� ấy khi đi về phương Nam, từ xa nghe c� tiếng k�u r�o vang dậy, tiếng nhiều người la kh�c �o n�o, hoặc k�u gọi cha mẹ, hoặc r�o vợ r�o con v� nhớ thương bạn b� th�n th�ch, rằng �Ch�u Di�m-ph� tốt đẹp, an ổn kho�i lạc, kh�ng c�n thấy nữa�. Thương nh�n n�y rất sợ h�i, l�ng t�c dựng ngược, nghĩ rằng: �Mong cho lo�i người v� lo�i phi nh�n kh�ng quấy rầy ta�.

�Rồi một thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� tự kềm chế sự sợ h�i, tiếp tục đi lần về phương Nam. Một thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� kia khi đi lần về phương Nam bỗng thấy c� một t�a đại thiết th�nh. Sau khi thấy b�n t�m khắp nhưng kh�ng thấy cửa, cho đến một chỗ đủ để con m�o chui ra cũng kh�ng. Thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� ấy thấy ph�a Bắc của thiết th�nh c� một l�m c�y to lớn sum su� b�n đi đến l�m c�y đại thọ ấy, chậm chạp leo l�n cao. Leo l�n rồi, hỏi đ�m đ�ng:�

�N�y c�c bạn, c�c bạn v� cớ g� kh�c la �o n�o, k�u cha gọi mẹ, r�o vợ r�o con, nhớ thương bạn b� th�n th�ch rằng ch�u Di�m-ph� tốt đẹp, an ổn kho�i lạc kh�ng c�n thấy nữa?

�Khi ấy đ�m đ�ng đ�p:

�N�y bạn, ch�ng t�i l� thương nh�n ở ch�u Di�m-ph�, đều c�ng nhau tụ tập tại nh� kh�ch bu�n rồi nghĩ rằng �Ch�ng ta h�y dong một chiếc thuyền đi biển m� v�o biển lớn t�m kiếm t�i bảo mang về cung cấp những chi dụng trong gia đ�nh�. N�y bạn, ch�ng t�i lại nghĩ rằng �N�y c�c bạn, việc đi biển kh�ng thể biết trước l� an ổn hay kh�ng an ổn. Vậy mỗi người trong ch�ng ta h�y n�n chuẩn bị đầy đủ c�c dụng cụ l�m phao nổi tr�n biển, tức l� gồm t�i bằng da d� đen, tr�i bầu lớn v� mững b�. N�y bạn, sau đ� ch�ng t�i mỗi người đều chuẩn bị đầy đủ c�c dụng cụ l�m phao nổi tr�n biển, gồm t�i bằng da d� đen, tr�i bầu lớn v� mững b� rồi đi v�o biển cả. Khi ch�ng t�i ở giữa biển, ngư vương Ma-kiệt ph� vỡ chiếc thuyền ấy. N�y bạn, bọn thương nh�n ch�ng t�i mỗi người tự nương v�o c�c dụng cụ l�m phao nổi như t�i bằng da d� đen, tr�i bầu lớn hay mững b� rồi tr�i đi về c�c ph�a. L�c bấy giờ, từ ph�a Đ�ng bờ biển, ngọn gi� lớn trỗi dậy thổi bọn thương nh�n ch�ng t�i tấp v�o bờ bể ph�a T�y. Nơi ấy gặp một bọn con g�i rất mỹ lệ, đoan ch�nh, trang sức th�n thể bằng tất cả c�c loại trang sức. Bọn con g�i ấy thấy rồi b�n n�i rằng �Xin k�nh ch�o c�c bạn. Nơi đ�y l� chỗ rất diệu hảo, cực kỳ kho�i lạc; n�o l� vườn tược, ao tắm, những chỗ ngồi, nằm, rừng c�y, hoa cỏ um t�m v� lại c� nhiều tiền t�i, v�ng bạc, thủy tinh, lưu ly, ma ni, chơn ch�u, b�ch ngọc, bạch kha, xa cừ, san h�, hổ ph�ch, m� n�o, đại mạo, x�ch thạch, to�n ch�u; tất cả đều d�nh cho c�c bạn. H�y c�ng ch�ng t�i vui chơi hoan lạc. Mong c�c thương nh�n ch�u Di�m-ph� kh�ng đi về phương Nam, d� trong chi�m bao�. N�y bạn, ch�ng t�i c�ng với những người vợ n�y vui chơi hoan lạc. Ch�ng t�i nh�n v� c�ng với những người vợ n�y hiệp hội m� sanh ra con trai hoặc con g�i. N�y bạn, những người đ�n b� ấy nếu kh�ng nghe ch�u Di�m-ph� c� bọn thương nh�n kh�c ở giữa biển m� ngư vương Ma-kiệt ph� vỡ thuyền th� họ c�ng ch�ng t�i t�i vui chơi hoan lạc. N�y bạn, những người đ�n b� ấy nếu nghe ch�u Di�m-ph� c� bọn thương nh�n kh�c ở giữa biển m� ngư vương Ma-kiệt ph� vỡ thuyền, liền ăn thịt ch�ng t�i. Ch�ng t�i gặp phải sự bức b�ch. Nếu khi ăn thịt người m� c�n thừa t�c, l�ng, m�ng, răng th� bọn đ�n b� ấy lấy ăn hết. Nếu khi ăn thịt người, c� m�u huyết nhỏ xuống đất, bọn đ�n b� ấy liền lấy m�ng tay đ�o s�u xuống đất bốn tấc, lấy m� ăn. N�y bạn, n�n biết, ch�ng t�i l� những thương nh�n ở ch�u Di�m-ph�, trước kia c� năm trăm người, trong số đ� bị ăn thịt hết hai trăm năm mươi người, c�n lại hai trăm năm mươi người, nay đều ở trong thiết th�nh lớn n�y. N�y bạn, bạn chớ c� tin lời của bọn đ�n b� ấy. Ch�ng kh�ng phải thật l� người, ch�nh l� quỷ La-s�t vậy�.

�Bấy giờ thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� từ tr�n c�y đại thọ thong thả leo xuống, trở ra đường cũ trở về chỗ sống chung với người đ�n b� kia. Khi biết người đ�n b� ấy c�n ngủ say, ngay trong đ�m đ�, thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� tức tốc trở lại chỗ ở của c�c thương nh�n ch�u Di�m-ph�, n�i rằng:

�C�c người h�y đến đ�y. Ch�ng ta h�y đến một nơi vắng vẻ, mỗi người đi một m�nh, chớ đem con c�i theo. H�y c�ng nhau đến chỗ k�n đ�o, v� c� điều cần b�n luận.

�Bọn thương nh�n ch�u Di�m-ph� c�ng đi đến một nơi vắng vẻ, mỗi người đi một m�nh, kh�ng đem theo con c�i. Khi ấy, thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� n�i:

�C�c bạn thương nh�n, khi t�i sống c� độc tại một nơi thanh vắng m� nghĩ rằng: �V� l� do g� bọn đ�n b� n�y ngăn cản ch�ng ta kh�ng cho đi về phương Nam? Ch�ng ta n�n canh chừng người đ�n b� sống chung; khi biết n� đ� ngủ, ta lặng lẽ chỗi dậy, rồi l�n đi về phương Nam�.

��Rồi th�, t�i sau đ� canh chừng người đ�n b� sống chung. Khi biết n� đ� ngủ, b�n lặng lẽ chỗi dậy, rồi l�n đi về phương Nam. T�i khi đi về phương Nam, từ xa nghe c� tiếng k�u r�o vang dậy, tiếng nhiều người la kh�c �o n�o, hoặc k�u gọi cha mẹ, hoặc r�o vợ r�o con v� nhớ thương bạn b� th�n th�ch, rằng �Ch�u Di�m-ph� tốt đẹp, an ổn kho�i lạc, kh�ng c�n thấy nữa�. T�i nghe thế rất sợ h�i, l�ng t�c dựng ngược, nghĩ rằng: �Mong cho lo�i người v� lo�i phi nh�n kh�ng quấy rầy ta�.

��Rồi t�i tự kềm chế sự sợ h�i, tiếp tục đi lần về phương Nam. T�i khi đi lần về phương Nam bỗng thấy c� một t�a đại thiết th�nh. Sau khi thấy b�n t�m khắp nhưng kh�ng thấy cửa, cho đến một chỗ đủ để con m�o chui ra cũng kh�ng. T�i thấy ph�a Bắc của thiết th�nh c� một l�m c�y to lớn sum su� b�n đi đến l�m c�y đại thọ ấy, chậm chạp leo l�n cao. Leo l�n rồi, hỏi đ�m đ�ng rằng:�

��N�y c�c bạn, c�c bạn v� cớ g� kh�c la �o n�o, k�u cha gọi mẹ, r�o vợ r�o con, nhớ thương bạn b� th�n th�ch rằng ch�u Di�m-ph� tốt đẹp, an ổn kho�i lạc kh�ng c�n thấy nữa?�

��Khi ấy đ�m đ�ng đ�p rằng �N�y bạn, ch�ng t�i l� thương nh�n ở ch�u Di�m-ph�, đều c�ng nhau tụ tập tại nh� kh�ch bu�n rồi nghĩ rằng �Ch�ng ta h�y dong một chiếc thuyền đi biển m� v�o biển lớn t�m kiếm t�i bảo mang về cung cấp những chi dụng trong gia đ�nh�. N�y bạn, ch�ng t�i lại nghĩ rằng �N�y c�c bạn, việc đi biển kh�ng thể biết trước l� an ổn hay kh�ng an ổn. Vậy mỗi người trong ch�ng ta h�y n�n chuẩn bị đầy đủ c�c dụng cụ l�m phao nổi tr�n biển, tức l� gồm t�i bằng da d� đen, tr�i bầu lớn v� mững b�. N�y bạn, sau đ� ch�ng t�i mỗi người đều chuẩn bị đầy đủ c�c dụng cụ l�m phao nổi tr�n biển, gồm t�i bằng da d� đen, tr�i bầu lớn v� mững b� rồi đi v�o biển cả. Khi ch�ng t�i ở giữa biển, ngư vương Ma-kiệt ph� vỡ chiếc thuyền ấy. N�y bạn, bọn thương nh�n ch�ng t�i mỗi người tự nương v�o c�c dụng cụ l�m phao nổi như t�i bằng da d� đen, tr�i bầu lớn hay mững b� rồi tr�i đi về c�c ph�a. L�c bấy giờ, từ ph�a Đ�ng bờ biển, ngọn gi� lớn trỗi dậy thổi bọn thương nh�n ch�ng t�i tấp v�o bờ biển ph�a T�y. Nơi ấy gặp một bọn con g�i rất mỹ lệ, đoan ch�nh, trang sức th�n thể bằng tất cả c�c loại trang sức. Bọn con g�i ấy thấy rồi b�n n�i rằng �Xin k�nh ch�o c�c bạn. Nơi đ�y l� chỗ rất diệu hảo, cực kỳ kho�i lạc; n�o l� vườn tược, ao tắm, những chỗ ngồi, nằm, rừng c�y, hoa cỏ um t�m v� lại c� nhiều tiền t�i, v�ng bạc, thủy tinh, lưu ly, ma ni, chơn ch�u, b�ch ngọc, bạch kha, xa cừ, san h�, hổ ph�ch, m� n�o, đại mạo, x�ch thạch, to�n ch�u; tất cả đều d�nh cho c�c bạn. H�y c�ng ch�ng t�i vui chơi hoan lạc. Mong c�c thương nh�n ch�u Di�m-ph� kh�ng đi về phương Nam, d� trong chi�m bao�. N�y bạn, ch�ng t�i c�ng với những người vợ n�y vui chơi hoan lạc. Ch�ng t�i nh�n v� c�ng với những người vợ n�y hiệp hội m� sanh ra con trai hoặc con g�i. N�y bạn, những người đ�n b� ấy nếu kh�ng nghe ch�u Di�m-ph� c� bọn thương nh�n kh�c ở giữa biển m� ngư vương Ma-kiệt ph� vỡ thuyền th� họ c�ng ch�ng t�i t�i vui chơi hoan lạc. N�y bạn, những người đ�n b� ấy nếu nghe ch�u Di�m-ph� c� bọn thương nh�n kh�c ở giữa biển m� ngư vương Ma-kiệt ph� vỡ thuyền, liền ăn thịt ch�ng t�i. Ch�ng t�i gặp phải sự bức b�ch. Nếu khi ăn thịt người m� c�n thừa t�c, l�ng, m�ng, răng th� bọn đ�n b� ấy lấy ăn hết. Nếu khi ăn thịt người, c� m�u huyết nhỏ xuống đất, bọn đ�n b� ấy liền lấy m�ng tay đ�o s�u xuống đất bốn tấc, lấy m� ăn. N�y bạn, n�n biết, ch�ng t�i l� những thương nh�n ở ch�u Di�m-ph�, trước kia c� năm trăm người, trong số đ� bị ăn thịt hết hai trăm năm mươi người, c�n lại hai trăm năm mươi người, nay đều ở trong thiết th�nh lớn n�y. N�y bạn, bạn chớ c� tin lời của bọn đ�n b� ấy. Ch�ng kh�ng phải thật l� người, ch�nh l� quỷ La-s�t vậy�.�

�Khi ấy, c�c thương nh�n ch�u Di�m-ph� hỏi thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� rằng:

�N�y bạn, sao bạn kh�ng hỏi đ�m đ�ng người kia như vầy �N�y c�c bạn, c� phương tiện n�o khiến ch�ng t�i v� c�c bạn từ nơi n�y an ổn về đến ch�u Di�m-ph�?�

�Thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� đ�p:

�N�y c�c bạn, khi ấy t�i qu�n kh�ng c� hỏi như vậy.

�Rồi c�c thương nh�n ch�u Di�m-ph� n�i rằng:

�N�y bạn, bạn h�y trở về đến chỗ sống chung với người đ�n b� ấy, rồi canh chừng khi n� đang ngủ h�y lặng lẽ chỗi dậy, rồi l�n đi về phương Nam, lại đến chỗ đ�ng người kia hỏi rằng �N�y c�c bạn, c� phương tiện n�o khiến ch�ng t�i v� c�c bạn từ đ�y m� an ổn về đến ch�u Di�m-ph�?�

�Khi ấy, thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� im lặng nhận lời c�c thương nh�n.

�L�c bấy giờ thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� trở lại chỗ sống chung với người đ�n b� ấy, d� x�t thấy n� đang ngủ b�n lặng lẽ chỗi dậy, rồi l�n đi về phương Nam, lại đi đến chỗ đ�ng người kia hỏi rằng:�

�N�y c�c bạn, c� phương tiện n�o khiến ch�ng t�i v� c�c bạn từ đ�y m� an ổn về đến ch�u Di�m-ph� chăng?

�Đ�m đ�ng kia đ�p rằng: N�y bạn, ho�n to�n kh�ng c� phương tiện n�o khiến ch�ng t�i v� c�c bạn từ đ�y m� an ổn về đến ch�u Di�m-ph�. N�y bạn, t�i đ� nghĩ rằng �Ch�ng ta h�y đ�o ph� v�ch tường n�y m� trở về chốn cũ�. Vừa nghĩ như thế, bức tường n�y lại cao gấp bội b�nh thường. N�y bạn, thế l� phương tiện n�y khiến ch�ng ta kh�ng thể từ đ�y m� an ổn về đến ch�u Di�m-ph� được. Ch�ng ta ho�n to�n kh�ng c� c�ch n�o. N�y bạn, ch�ng t�i nghe tr�n kh�ng trung n�i rằng: Bọn thương nh�n ch�u Di�m-ph� ngu si bất định cũng kh�ng kh�o hiểu biết. V� sao? V� kh�ng thể v�o ng�y mười lăm l� ng�y n�i T�ng giải tho�t giới m� đi về phương Nam. Nơi ấy c� Mao m� vương[6] ăn gạo trắng tự nhi�n, an ổn kho�i lạc, c�c căn sung m�n, ba lần xướng l�n rằng �Ai muốn qua bờ b�n kia? Ai muốn nhờ ta được giải tho�t? Ai muốn nhờ ta đưa từ đ�y đến ch�u Di�m-ph� an ổn?� C�c người h�y đến Mao m� vương m� n�i rằng �Ch�ng t�i muốn được đưa qua bờ b�n kia. Mong giải tho�t ch�ng t�i! Mong đưa ch�ng t�i từ đ�y an ổn về đến ch�u Di�m-ph�� N�y bạn, đ� l� phương tiện khiến c�c người từ đ�y an ổn m� về đến ch�u Di�m-ph�. N�y thương nh�n, h�y đến chỗ Mao m� vương kia m� n�i rằng �Ch�ng t�i muốn được đưa qua bờ b�n kia. Mong giải tho�t ch�ng t�i. Mong đưa ch�ng t�i từ đ�y an ổn trở về ch�u Di�m-ph��.

�Khi ấy, thương nh�n tr� tuệ ch�u Di�m-ph� n�i:

�N�y c�c thương nh�n, mong sao[7] tới l�c đi đến chỗ Mao m� vương m� n�i: �Ch�ng t�i muốn được đưa qua bờ b�n kia. Mong giải tho�t ch�ng t�i. Mong đưa ch�ng t�i từ đ�y an ổn trở về ch�u Di�m-ph��. C�c thương nh�n t�y theo � của chư Thi�n. N�y c�c thương nh�n, nếu như v�o ng�y mười lăm l� ng�y thuyết T�ng giải tho�t, Mao m� vương ăn gạo trắng tự nhi�n, an ổn kho�i lạc, c�c căn sung m�n, ba lần xướng l�n rằng �Ai muốn được đưa qua bờ b�n kia? Ai muốn nhờ ta được giải tho�t? Ai muốn nhờ ta đưa từ đ�y an ổn về tới ch�u Di�m-ph�?� Bấy giờ ch�ng ta h�y đến chỗ kia m� n�i rằng �Ch�ng t�i muốn được đưa qua bờ b�n kia? Mong giải tho�t ch�ng t�i. Mong đưa ch�ng t�i từ đ�y an ổn về tới ch�u Di�m-ph��.

�Khi ấy, Mao m� vương, v�o ng�y mười lăm kế đ�, l� ng�y thuyết T�ng giải tho�t, ăn gạo trắng tự nhi�n, an ổn kho�i lạc, c�c căn sung m�n ba lần xướng l�n rằng:

�Ai muốn được đưa qua bờ b�n kia? Ai muốn nhờ ta được giải tho�t? Ai muốn nhờ ta đưa từ đ�y an ổn về tới ch�u Di�m-ph�?

�Khi những thương nh�n ch�u Di�m-ph� nghe xong, liền đi đến chỗ của Mao m� vương n�i:�

�Ch�ng t�i muốn được đưa qua bờ b�n kia! Mong giải tho�t ch�ng t�i! Mong đưa ch�ng t�i từ đ�y an ổn về đến ch�u Di�m-ph�!

�Bấy giờ Mao m� vương n�i: N�y c�c thương nh�n, c�c đ�n b� kia sẽ bồng con c�ng nhau đến đ�y m� n�i rằng �N�y c�c bạn, xin mời c�c bạn trở về đ�y. Nơi đ�y l� chỗ rất diệu hảo, cực kỳ kho�i lạc. N�o l� vườn tược, ao tắm, những chỗ ngồi nằm, rừng c�y, hoa cỏ um t�m v� lại c� nhiều tiền của như kim ng�n, thủy tinh, lưu ly, ma ni, chơn ch�u, b�ch ngọc, bạch kha, xa cừ, san h�, hổ ph�ch, m� n�o, đại mạo, x�ch thạch, to�n ch�u; tất cả d�nh cho c�c bạn. H�y c�ng ch�ng t�i vui chơi hoan lạc. Giả sử kh�ng cần đến ch�ng t�i th� n�n thương nghĩ đến con trẻ�. Nếu c�c thương nh�n kia nghĩ rằng �Ta c� con trai, con g�i. Ta c� nơi cực lạc, tối diệu hảo. N�o l� vườn tược, ao tắm, những chỗ ngồi nằm, rừng c�y, hoa cỏ um t�m v� lại c� nhiều tiền t�i, kim ng�n, thủy tinh, lưu ly, ma ni, chơn ch�u, b�ch ngọc, bạch kha, xa cừ, san h�, hổ ph�ch, m� n�o, đại mạo, x�ch thạch, to�n ch�u...� th� họ d� c� cỡi tr�n lưng ta, chắc sẽ bị ng� lộn xuống, rồi rơi xuống nước v� sẽ bị bọn đ�n b� ăn thịt, sẽ gặp sự bức b�ch. Nếu khi ăn thịt người m� c�n s�t t�c, l�ng, m�ng, răng th� bọn họ sẽ lấy ăn hết. Lại nữa, nếu khi ăn c� m�u huyết nhỏ xuống đất, bọn đ�n b� lấy m�ng tay đ�o s�u xuống đất bốn tấc, lấy m� ăn. Nếu c�c thương nh�n kia kh�ng nghĩ rằng �Ta c� con trai, con g�i. Ta c� nơi cực lạc, tối diệu hảo. N�o l� vườn tược, ao tắm, những chỗ ngồi nằm, rừng c�y, hoa cỏ um t�m v� lại c� nhiều tiền t�i, kim ng�n, thủy tinh, lưu ly, ma ni, chơn ch�u, b�ch ngọc, bạch kha, xa cừ, san h�, hổ ph�ch, m� n�o, đại mạo, x�ch thạch, to�n ch�u...� th� họ d� chỉ nắm một sợi l�ng trong th�n ta, chắc sẽ được an ổn về đến ch�u Di�m-ph�.�

�Bấy giờ Đức Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo:

�Bọn đ�n b� kia bồng con đến m�� n�i rằng �N�y c�c bạn, xin mời c�c bạn trở về đ�y. Nơi đ�y l� chốn cực lạc, rất l� diệu hảo. N�o l� vườn tược, ao tắm, những chỗ ngồi nằm, rừng c�y, hoa cỏ um t�m v� lại c� nhiều tiền t�i, kim ng�n, thủy tinh, lưu ly, ma ni, chơn ch�u, b�ch ngọc, bạch kha, xa cừ, san h�, hổ ph�ch, m� n�o, đại mạo, x�ch thạch, to�n ch�u... tất cả d�nh cho c�c bạn, h�y c�ng ch�ng t�i vui chơi hoan lạc�. Nếu thương nh�n kia nghĩ rằng �Ta c� con trai, con g�i. Ta c� nơi cực lạc, tối diệu hảo. N�o l� vườn tược, ao tắm, những chỗ ngồi nằm, rừng c�y, hoa cỏ um t�m v� lại c� nhiều tiền t�i, kim ng�n, thủy tinh, lưu ly, ma ni, chơn ch�u, b�ch ngọc, bạch kha, xa cừ, san h�, hổ ph�ch, m� n�o, đại mạo, x�ch thạch, to�n ch�u...� th� họ d� cỡi tr�n chỗ cao nhất nơi lưng của Mao m� vương, chắc chắn sẽ bị ng� lộn xuống, rơi xuống nước, liền bị bọn đ�n b� ăn thịt, sẽ gặp bước đường rất l� bức b�ch. Nếu khi ăn thịt người m� c�n s�t t�c, l�ng, m�ng, răng th� bọn họ sẽ lấy ăn hết. Lại nữa, nếu khi ăn c� m�u huyết nhỏ xuống đất, bọn đ�n b� ấy liền lấy m�ng tay đ�o xuống đất bốn tấc, lấy m� ăn. Nếu c�c thương nh�n kia kh�ng nghĩ rằng �Ta c� con trai, con g�i. Ta c� nơi cực lạc, tối diệu hảo. N�o l� vườn tược, ao tắm, những chỗ ngồi nằm, rừng c�y, hoa cỏ um t�m v� lại c� nhiều tiền t�i, kim ng�n, thủy tinh, lưu ly, ma ni, chơn ch�u, b�ch ngọc, bạch kha, xa cừ, san h�, hổ ph�ch, m� n�o, đại mạo, x�ch thạch, to�n ch�u...� th� họ d� chỉ một sợi l�ng nơi th�n Mao m� vương, chắc chắn được an ổn về đến ch�u Di�m-ph�.

�N�y c�c Tỳ-kheo, Ta n�i v� dụ n�y l� muốn cho biết nghĩa. V� dụ ấy l� n�i nghĩa n�y:

�Ph�p của Ta được thuyết giảng kh�o l�o, phơi b�y s�u rộng, kh�o giữ g�n kh�ng trống, kh�ng khuyết, cũng như cầu, b�, c�c dụng cụ l�m phao nổi, được lưu bố c�ng khắp đến cả trời, người.

�Ph�p của Ta được kh�o giảng thuyết như vậy, phơi b�y s�u rộng như vậy, kh�o giữ g�n, kh�ng trống, kh�ng khuyết như vậy, cũng như cầu, b�, c�c dụng cụ l�m phao nổi, được lưu bố c�ng khắp đến cả trời người, đối với ph�p ấy, nếu c� Tỳ-kheo n�o nghĩ rằng �Con mắt l� ta; ta sở hữu con mắt. Tai, mũi, lưỡi, th�n v� � l� ta; ta sở hữu ��; Tỳ-kheo ấy chắc chắn sẽ bị hại, giống như bọn thương nh�n bị quỷ La-s�t ăn thịt.

�Ph�p của Ta được giảng thuyết kh�o l�o, phơi b�y s�u rộng như vậy, kh�o giữ g�n, kh�ng trống, kh�ng khuyết như vậy, cũng như cầu, b�, c�c dụng cụ l�m phao nổi, được lưu bố c�ng khắp đến cả trời người. Nếu c� Tỳ-kheo n�o nghĩ rằng �Mắt kh�ng phải l� ta. Ta kh�ng sở hữu con mắt. Tai, mũi, lưỡi, th�n v� � kh�ng phải l� ta. Ta kh�ng sở hữu con mắt�; Tỳ-kheo ấy chắc chắn được an ổn. V� như thương nh�n cỡi tr�n Mao m� vương an ổn m� giải tho�t nạn.

�Ph�p của Ta kh�o n�i, kh�o giảng thuyết như vậy, phơi b�y s�u rộng như vậy, kh�o giữ g�n, kh�ng trống, kh�ng khuyết như vậy, cũng như cầu, b�, c�c dụng cụ l�m phao nổi, được lưu bố c�ng khắp đến cả trời người. Nếu c� Tỳ-kheo n�o nghĩ rằng: �Sắc l� ta. Ta sở hữu sắc. Thanh, hương, vị, x�c v� ph�p l� Ta. Ta sở hữu ph�p�; Tỳ-kheo ấy chắc chắn sẽ bị hại, giống như bọn thương nh�n bị quỷ La-s�t ăn thịt.

�Ph�p của Ta kh�o n�i, phơi b�y s�u rộng, kh�o giữ g�n, kh�ng trống, kh�ng khuyết, v� như chiếc cầu nổi, được lưu bố c�ng khắp đến cả trời người. Nếu c�c Tỳ-kheo n�o nghĩ rằng �Sắc kh�ng phải l� ta. Ta kh�ng sở hữu sắc. Thanh, hương, vị, x�c v� ph�p kh�ng l� Ta. Ta kh�ng sở hữu ph�p�, Tỳ-kheo ấy chắc chắn được an ổn, giống như thương nh�n kia cỡi tr�n Mao m� vương m� an ổn được tho�t nạn.�

�Ph�p của Ta kh�o n�i, phơi b�y s�u rộng, kh�o giữ g�n, kh�ng trống, kh�ng khuyết, v� như chiếc cầu nổi, được lưu bố c�ng khắp đến cả trời người. Nếu c� Tỳ-kheo nghĩ rằng �Sắc ấm l� ta. Ta sở hữu sắc ấm. Thọ, tưởng, h�nh, v� thức ấm l� ta. Ta sở hữu thức ấm�; Tỳ-kheo ấy chắc chắn sẽ bị hại, giống như thương nh�n bị quỷ La-s�t ăn thịt.

�Ph�p của Ta kh�o n�i, phơi b�y s�u rộng, kh�o giữ g�n, kh�ng trống, kh�ng khuyết, v� như chiếc cầu nổi, được lưu bố c�ng khắp đến cả trời người. Nếu c� Tỳ-kheo nghĩ rằng �Sắc ấm kh�ng l� ta. Ta kh�ng sở hữu sắc ấm. Thọ, tưởng, h�nh, v� thức ấm kh�ng l� ta. Ta kh�ng sở hữu thức ấm�, Tỳ-kheo ấy chắc chắn được an ổn, giống như thương nh�n cỡi tr�n Mao m� vương m� an ổn tho�t nạn.

�Ph�p của Ta kh�o n�i, phơi b�y s�u rộng, kh�o giữ g�n, kh�ng trống, kh�ng khuyết, v� như chiếc cầu nổi, được lưu bố c�ng khắp đến cả trời người. Nếu c� Tỳ-kheo nghĩ rằng �Đất l� ta. Ta sở hữu đất. Cho đến nước, lửa, gi�, kh�ng v� thức[8] l� ta. Ta sở hữu thức�, Vị Tỳ-kheo kia chắc chắn bị hại, giống như thương nh�n bị quỷ La-s�t ăn thịt.

�Ph�p của Ta kh�o n�i, phơi b�y s�u rộng, kh�o giữ g�n, kh�ng trống, kh�ng khuyết, v� như chiếc cầu nổi, được lưu bố c�ng khắp đến cả trời người. Nếu c� Tỳ-kheo nghĩ rằng �Đất l� kh�ng ta. Ta kh�ng sở hữu đất. Cho đến nước, lửa, gi�, kh�ng v� thức kh�ng l� ta. Ta kh�ng sở hữu thức�, vị Tỳ-kheo kia chắc chắn được an ổn, giống như thương nh�n nhờ ngồi tr�n lưng Mao m� vương đưa đến chỗ an l�nh.�

L�c bấy giờ Đức Thế T�n n�i b�i tụng:

Phật thuyết Ch�nh ph�p luật;
Nếu c� kẻ kh�ng tin,
Người ấy chắc bị hại
Như bị La-s�t thịt.
Phật thuyết Ch�nh ph�p luật;
Nếu c� kẻ k�nh tin,
Người ấy được an ổn,
Như nương Mao m� vương.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Bản H�n, quyển 34. Tương đương Pāli, JĀ.196 Valāhassa (V�n m�). Biệt dịch, No.125 (45.1) Tăng Nhất Phẩm 45 K�nh 1. Tham chiếu, No.190 Phật Bản Hạnh Tập Kinh, T�y, X�-na-quật-đa dịch (Đại 3, tr.883b); No.152 Lục Độ Tập Kinh, Khang Tăng Hội dịch (Đại 3 tr.19c, 33b).

[2]�� No.125 (45.1) bắt đầu với sự kiện: một người B�-la-m�n mang mộ�t người con g�i d�ng cho Phật, Đức Phật khước từ. Một vị trưởng l�o Tỳ-kheo cố gắng thuyết phục Phật chấp nhận. Do đ� Ng�i n�i c�u chuyện tiền th�n n�y.

[3]�� H�n: hải trang thuyền�海裝船.

[4]�� H�n: cổ dương羖羊.

[5]�� Ma-kiệt ngư vương摩竭魚王,�hay n�i l� Ma-gi�-đ� ngư vương�摩伽陀魚王 dịch l� c� k�nh (Phi�n Phạn Ngữ 7), hoặc cự ngao (Tuệ Uyển �m Nghĩa, hạ). Pāli: makara, một loại c�voi trong huyền thoại.

[6]�� Mao m� vương [馬+毛]�馬王Pāli: valāhassa (v�n m�), giống ngựa l�ng d�i c� thể lướt m�y bay đi.

[7]�� Bản Nguy�n: linh令; c�c bản kh�c: kim今.

[8]�� Bốn đại chủng, c�ng với hư kh�ng v� thức, được kể l� s�u giới (dhātu).

___________________________________________

137. KINH THẾ GIAN [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Thế T�n n�i với c�c Tỳ-kheo:

�Như Lai đ� tự m�nh gi�c ngộ về thế gian v� cũng n�i lại cho người kh�c. Như Lai biết[2] thế gian. Như Lai tự gi�c ngộ về sự tập khởi của thế gian v� cũng n�i lại cho người kh�c. Như Lai đoạn trừ thế gian tập. Như Lai tự gi�c ngộ sự diệt tận của thế gian v� cũng n�i cho người kh�c. Như Lai chứng ngộ thế gian diệt. Như Lai tự gi�c ngộ đạo t�ch[3] của thế gian v� cũng n�i cho người kh�c. Như Lai tu thế gian đạo t�ch.

�Nếu c� tất cả những g� cần đuơc hiểu biết một c�ch to�n diện[4], tất cả những g� điều đ� Như Lai đ� biết, thấy, gi�c, ngộ, chứng đắc. V� sao vậy? Như Lai từ đ�m chứng ngộ V� thượng ch�nh đẳng ch�nh gi�c cho đến ng�y h�m nay v�o l�c ban đ�m sẽ đi v�o tịch diệt trong V� dư Niết-b�n giới[5]; trong khoảng thời gian giữa đ�, nếu những g� được n�i ra, được ứng đối từ ch�nh miệng của Như Lai, tất cả những điều ấy đều l� chắc thật, kh�ng hư vọng, kh�ng ra ngo�i sự Như[6], cũng kh�ng phải l� đi�n đảo. Đ� l� sự chắc thật, l� sự ch�n thật.

�Nếu n�i về sư tử như thế n�o, th� h�y n�i về Như Lai cũng như vậy. V� sao vậy? Như Lai ở giữa đại ch�ng nếu c� giảng thuyết th� đ� ch�nh l� tiếng rống của Sư tử[7].

�Đối với tất cả thế gian, Thi�n, Ma, Phạm, Sa-m�n, Phạm ch�, từ trời đến người, Như Lai l� Phạm Hữu[8]. Như Lai l� Bậc Ch� L�nh[9] v� kh�ng phiền cũng kh�ng nhiệt. Như Lai l� Bậc Ch�n Thật kh�ng hư vọng[10].�

Bấy giờ Thế T�n liền n�i b�i kệ:

Biết tất cả thế gian;
Ra khỏi mọi thế gian;
Thuyết tất cả thế gian;
Trọn thế gian như thật[11]
Đấng Tối T�n Đại H�ng
Giải tho�t mọi triền phược,
Diệt tận hết thảy nghiệp,
Sanh tử đều giải tho�t.
L� trời cũng l� người,
Thảy đều quy mạng Phật.
C�i đầu lễ Như Lai,
Đại dương s�u v� cực.
Chư Thi�n, thần Hương �m[12],
K�nh lạy Đấng Đ� Biết.
Ch�ng sanh trong tử sanh,
Đều c�i đầu quy phục,
C�i đầu lễ Tr� sĩ;
Quy mạng Đấng Thượng Nh�n;
Kh�ng trần lụy, v� ưu,
V� ngại, c�c giải tho�t;
V� vậy, h�y vui thiền,
Sống viễn ly tịch tịnh.
H�y tự m�nh đốt đ�n,
V� Như Lai kh� gặp[13].
Kh�ng gặp thời Như Lai,
Đời sống trong địa ngục.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli A.4.23 Loka-sutta; tham chiếu It. 112 Loka.

[2]�� Bốn Th�nh đế, tri khổ, đoạn tập, chứng diệt v� tu đạo.

[3]�� Đạo t�ch 道跡; Pāli: paṭipāda, phương ph�p, hay đường lối thực h�nh.

[4]�� Nhất thiết tận phổ ch�nh hữu 一切盡普正有 (?) C� lẽ l� (�) ch�nh tri, thay v� ch�nh hữu. Tham chiếu Pāli: yam� sadevakassa lokassa� sadevamanussasāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ vi��ataṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā sabbaṃ taṃ tathāgatena abhisaṃbuddhaṃ, thế giới n�y bao gồm Thi�n giới, cho đến, chư Thi�n v� nh�n loại, những g� được thấy, được nghe, được nghĩ đến, được biết đến, được đạt đến, được tầm cầu, được suy x�t bởi �; tất cả những c�i ấy đều được Như Lai gi�c ngộ.

[5]�� V� dư Niết-b�n giới 無餘涅槃界. Pāli: anupādisesā nibbānadhātu.

[6]�� Bất ly ư như 不離於如. Pāli n�i: sabbaṃ tam tatheva hoti, no a��athā, tất cả những điều ấy ch�nh thực l� như vậy, kh�ng thể kh�c.

[7]�� Pāli kh�c hẵn: n�i như vậy th� cũng l�m như vậy (...) cho n�n gọi l� Như Lai. Yathāvādī tathākārī (...) tathāgato vuccati.

[8]�� Phạm Hữu 梵有được hiểu l� �Bậc Tối Diệu� (Pāli: Brahmabhūta, S.IV. Pp-95, M.I. P.111), kh�ng được đề cập trong bản Pāli.

[9]�� Ch� l�nh hữu 至冷有, cực kỳ m�t lạnh, v� đ� dập tắt c�c thứ lửa. Pāli:?

[10]�� Ch�n đế bất hư hữu 真諦不虛有, kh�ng r� Pāli. Đoạn văn Pāli được coi tương đương: (�) Tathāgato abhibhū anabhibhūti a��adṛatthudaso vasavattī, Như Lai l� Vị chiến thắng, Vị kh�ng thể bị đ�nh bại, l� Vị thấy tất cả, biết tất cả, tự do tự tại.

[11]�� Pāli: sabhaṃ loke yathātatham, (biết) tất cả thế gian một c�ch như thật.

[12]�� Hương �m thần 香音神, hay nhạc thần, hay C�n-th�t-b�; Pāli: Gandhabba.

[13]�� V� ng� tất thất thời 無我必失時.

___________________________________________

138. KINH PHƯỚC [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�Đừng sợ h�i phước[2] m� h�y c� � niệm y�u th�ch. V� sao vậy? V� những g� được gọi l� phước th� cũng n�i l� lạc. Sự sợ h�i đối với phước l� kh�ng c� � niệm y�u th�ch. V� sao vậy? Những g� l� phi phước được n�i l� khổ.

�Ta nhớ lại trong thời qu� khứ, l�u d�i t�c phước, l�u d�i thọ b�o m� � niệm y�u th�ch. Thời qu� khứ Ta h�nh từ t�m trong bảy năm m� trải qua bảy lần kiếp th�nh v� kiếp hoại, kh�ng t�i sanh trong thế gian n�y. Nếu thời kiếp hoại, Ta sanh l�n c�i trời Hoảng dục[3]. Trong thời kiếp th�nh, Ta t�i sanh trở xuống trong cung điện trống kh�ng của Phạm thi�n v� l� Đại Phạm thi�n trong c�i Phạm thi�n đ�.�

�Trong những trường hợp kh�c, ta trải qua một ng�n lần l�m Tự Tại Thi�n vương, ba mươi s�u lần l�m Thi�n Đế Th�ch v� v� lượng lần l�m vua S�t-lợi Đảnh Sanh.

�N�y Tỳ-kheo, l�c l�m vua S�t-lợi Đảnh Sanh, Ta c� t�m vạn bốn ng�n thớt voi lớn được phủ những đồ cưỡi rất đẹp; d�ng c�c b�u bạch ch�u lạc[4] trang sức, phủ l�n voi ch�a đầu đ�n Vu-sa-hạ[5].

�N�y Tỳ-kheo, l�c Ta l�m vua S�t-lợi Đảnh Sanh, c� t�m vạn bốn ng�n con ngựa được phủ l�n c�c thứ đồ cưỡi đẹp. D�ng c�c b�u v�ng, bạc, dao lạc để trang sức cho ngựa đầu đ�n l� ngựa Mao[6].

�N�y Tỳ-kheo, l�c Ta l�m vua S�t-lợi Đảnh Sanh, c� t�m vạn bốn ng�n cỗ xe, trang sức bằng bốn c�nh, d�ng da vằn qu� b�u đủ m�u của c�c th� như sư tử, cọp, beo, dệt th�nh đủ loại m�u sắc xen lẫn trang sức cho cỗ xe dẫn đầu chạy rất nhanh ch�ng t�n l� xe Nhạc thanh[7].

�N�y Tỳ-kheo, l�c Ta l�m vua S�t-lợi Đảnh Sanh, c� t�m vạn bốn ng�n th�nh lớn, gi�u c� c�ng cực, d�n ch�ng đ�ng đ�c, lấy vương th�nh C�u-x�-h�a-đề[8] l�m đầu.

�N�y Tỳ-kheo, l�c l�m vua S�t-lợi Đảnh Sanh, Ta c� t�m vạn bốn ng�n ng�i lầu; c� bốn loại lầu b�u, l�m bằng v�ng, bạc, lưu ly v� thủy tinh; đứng đầu l� Ch�nh ph�p điện[9].�

�N�y Tỳ-kheo, l�c l�m vua S�t-lợi Đảnh Sanh, Ta c� t�m vạn bốn ng�n ngự t�a; bốn loại t�a b�u, bằng v�ng, bạc, lưu ly v� thủy tinh; trải l�n bằng c�c thứ nệm, chiếu dệt bằng l�ng năm sắc, phủ l�n bằng những gấm, the, sa trun, lụa l�; c� chăn nệm l�t, hai đầu để gối, trải thảm qu� bằng da sơn dương[10].

�N�y Tỳ-kheo, l�c l�m vua S�t-lợi Đảnh Sanh, Ta c� t�m vạn bốn ng�n chiếc �o song y, �o sơ-ma[11], �o gấm, �o lụa, �o kiếp bối, �o gia-lăng-gi�-ba-h�a-la.

�N�y Tỳ-kheo, l�c l�m vua S�t-lợi Đảnh Sanh, Ta c� t�m vạn bốn ng�n người nữ, th�n thể n�n n�, sạch sẽ s�ng sủa, sắc đẹp hơn người, kh�ng thua chư Thi�n, tư dung đoan ch�nh, ai nh�n cũng sinh ưa th�ch, trang điểm bằng c�c thứ vật b�u, anh lạc; tất cả đều thuộc d�ng S�t-lợi. Ngo�i ra, những người thuộc d�ng kh�c th� nhiều v� số.

�N�y Tỳ-kheo, l�c l�m vua S�t-lợi Đảnh Sanh, Ta c� t�m vạn bốn ng�n m�n ăn, ng�y đ�m thường dọn ra cho Ta ăn.�

�N�y Tỳ-kheo, trong t�m vạn bốn ng�n m�n ăn kia, c� một m�n hết sức ngon, sạch sẽ, c� v� lượng m�i vị, l� m�n Ta thường ăn.

�N�y Tỳ-kheo, trong t�m vạn bốn ng�n người nữ kia c� một người thuộc d�ng S�t-lợi, đoan ch�nh đẹp đẽ kh�c thường, hầu hạ Ta.

�N�y Tỳ-kheo, trong t�m vạn bốn ng�n song y kia c� một chiếc �o song y, hoặc l� �o sơ ma, hoặc �o gấm, hoặc �o lụa, hoặc �o kiếp-bối[12], hoặc �o gia-lăng-gi�-ba-h�a-la l� Ta thường mặc.

�N�y Tỳ-kheo, trong t�m vạn bốn ng�n ngự t�a kia, c� một ngự t�a l�m bằng v�ng, hoặc bạc, hoặc lưu ly, hoặc thủy tinh; đồ trải l�n th� d�ng những tấm nệm, những chiếc chiếu dệt bằng l�ng năm sắc; đồ phủ l�n th� d�ng gấm, the, sa trun, lụa l�, c� chăn nệm l�t, hai đầu để gối, c� trải thảm qu� bằng da sơn dương, l� Ta thường nằm.

�N�y Tỳ-kheo, trong t�m vạn bốn ng�n lầu qu�n kia, c� một lầu qu�n l�m bằng v�ng, hoặc bạc, hoặc lưu ly, hoặc thủy tinh, t�n l� Ch�nh ph�p điện, l� nơi Ta thường ở.

�N�y Tỳ-kheo, trong t�m vạn bốn ng�n th�nh lớn kia, c� một th�nh gi�u c� c�ng cực, d�n ch�ng đ�ng đ�c, gọi l� th�nh C�u-x�-h�a-đề l� chỗ ta thường ở.

�N�y Tỳ-kheo, trong t�m vạn bốn ng�n cỗ xe kia, c� một cỗ được d�ng da đủ m�u của c�c th� như sư tử, cọp, beo dệt th�nh, m�u sắc xen kẽ để trang ho�ng, chạy rất nhanh ch�ng, t�n l� xe Nhạc thanh, Ta thường ngồi l�n, đi đến c�c lầu qu�n để ngắm nh�n c�c vườn tược.

�N�y Tỳ-kheo, trong t�m vạn bốn ng�n con ngựa kia c� một con m�u xanh biếc, đầu như chim, gọi l� ngựa Mao, l� Ta thường cưỡi, đi đến c�c lầu qu�n để ngắm c�c vườn tược.

�N�y Tỳ-kheo, trong t�m vạn bốn ng�n thớt voi lớn kia, c� một thớt to�n th�n trắng to�t, bảy chi thảy đều ngay thẳng, gọi l� voi Ch�a Vu-sa-hạ, l� Ta thường cưỡi đi đến c�c lầu qu�n để ngắm c�c vườn tược.

�N�y Tỳ-kheo, bấy giờ Ta nghĩ: �Đ� l� nghiệp quả g�, l� nghiệp b�o g�, m� ng�y nay Ta c� đại như � t�c, đại oai đức, đại phước hựu, đại oai thần?�

�N�y Tỳ-kheo, Ta lại nghĩ: �Đ� l� ba nghiệp quả, l� ba nghiệp b�o, khiến ta ng�y nay c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần: một l� bố th�, hai l� điều phục, ba l� thủ hộ�.�

Bấy giờ Thế T�n liền n�i b�i kệ:

Qu�n s�t phước b�o n�y,
Diệu thiện, nhiều �ch lợi.
Tỳ-kheo, Ta qu� khứ
Bảy năm tu từ t�m;
Bảy kiếp th�nh, kiếp hoại,
Kh�ng t�i sinh c�i n�y.
L�c thế gian hủy hoại,
Ta sanh trời Hoảng dục.
L�c thế gian chuyển th�nh,
Ta sanh v�o Phạm thi�n;
Ở đ�, Ta Đại phạm.
Ngh�n sanh, Tự Tại thi�n;
Ba s�u lần Đế th�ch;
V� lượng trăm Đảnh vương.
S�t-lợi Đảnh Sanh vương,
Tối t�n trong lo�i người[13].
Đ�ng ph�p, kh�ng dao gậy,
Thống trị cả thi�n hạ.
Đ�ng ph�p, kh�ng dối tr�[14]
Ch�nh an lạc, dạy d�n.
Đ�ng ph�p, lần lượt truyền,
Khắp tất cả c�i đất.
Chỗ gi�u sang, nhiều của,
Sanh v�o chủng tộc ấy;
L�a gạo thảy tr�n đầy�
Th�nh tựu bảy tr�n bảo.
Do c�c phước lớn ấy,
Chỗ sanh đều tự tại.
Chư Phật ngự thế gian,
Những điều Phật ấy dạy;
Biết điều n�y kỳ diệu,
Thấy thần th�ng kh�ng �t.
Ai biết m� kh�ng tin,
Như vậy sanh trong tối.
V� vậy h�y v� m�nh
Mong cầu đại phước hựu.
H�y cung k�nh Ch�nh ph�p;
Thường niệm Ph�p Luật Phật.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tham chiếu Pāli A.7.58 Pacala (ngủ gục), đoạn cuối.

[2]�� Pāli: mā bhikkhave pu��ānaṃ bhāyittha, sukkhass�etaṃ bhikkhave adhivacanaṃ, yad idaṃ pu��aun ti, �đừng sợ phước; đồng nghĩa với lạc, đ� l� phước�.

[3]�� Hoảng dục thi�n tức Quang �m thi�n hay Cực quang thi�n; Pāli: Ābhassara.

[4]�� Bạch ch�u lạc�白珠珞.

[5]�� Vu-sa-hạ tượng vương�于娑賀象王. Pāli: Uposathanāgarāja.

[6]�� Mao m� vương [馬+毛]�馬王. Pāli: Valāhaka-assarāja.

[7]�� Nhạc thanh xa�樂聲車. Pāli: Vejayanta-ratha, cỗ xe (= cung điện) Chiến thắng.

[8]�� C�u-x�-h�a-đề�拘舍惒提. Pāli: Kusāvati.

[9]�� Ch�nh ph�p điện�正法殿. Pāli: Dhammapāsāda.

[10] H�n dịch: gia-lăng-gi�-ba-h�a-la ba-gi�-tất-đa-la-na�加陵伽波惒邏波遮悉多羅那. Pāli: kadalimigapavara-pacchattharaṇa, thảm l�ng bằng da sơn dương cực qu�.

[11] Sơ-ma y初摩衣; Pāli: khoma-pilotikā, vải lanh.

[12] Kiếp-bối y�劫貝衣. Pāli: kappāsika, vải b�ng (g�n).

[13] Pāli: Muddhābhisitto khattiyo manussādhipatī, l�m vua Đảnh Sanh, thuộc d�ng S�t-lợi, l� bậc Nh�n chủ.

[14] Như ph�p bất gia uổng如法不加抂. Pāli: asāhasena dhammena, đ�ng theo ph�p chứ kh�ng cưỡng chế.

___________________________________________

139. KINH TỨC CHỈ ĐẠO [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Đức Thế T�n n�i với c�c Tỳ-kheo:

�Tỳ-kheo ni�n thiếu vừa mới th�nh tựu giới h�y thường xuy�n đi đến một nghĩa địa[2] m� qu�n s�t c�c tướng trạng tử thi: tướng xương, tướng x�m xanh, tướng rữa n�t, tướng bị th� ăn, tướng bộ xương kh�. Vị ấy sau khi ghi nhận kỹ những tướng trạng tử thi n�y rồi trở về trụ xứ của m�nh, rửa sạch tay ch�n, trải ni-sư-đ�n tr�n giường, ngồi kiết gi� v� suy niệm về c�c tướng trạng n�y: tướng xương, tướng x�m xanh, tướng rữa n�t, tướng bị th� ăn, tướng những đốt xương d�nh liền. V� sao vậy? Nếu Tỳ-kheo tu tập bằng c�c tướng trạng n�y sẽ đoạn trừ nhanh ch�ng những bệnh tham dục, s�n nhuế trong t�m.�

Rồi Đức Thế T�n n�i b�i tụng n�y:

Những ni�n thiếu Tỳ-kheo,
Chưa đạt th�nh niệm trụ[3]
H�y đến b�i tha ma
Để trừ d�m dục �.
Để t�m kh�ng hận th�,
Thương y�u cả ch�ng sanh,
Tr�n đầy khắp mọi phương.
H�y qu�n s�t th�n thể,
Qu�n s�t tướng x�m xanh
V� rữa n�t, hư hoại;
Qu�n s�u, quạ rỉa th�n,
Xương phơi b�y từng đốt.
Tu tập những tướng n�y,
Rồi trở về trụ xứ,
Gội rửa sạch ch�n tay,
Trải giường ngồi ngay thẳng;
H�y qu�n s�t như ch�n,
Trong th�n v� ngo�i th�n,
Chứa đầy đại tiểu tiện;
Tim, thận, gan v� phổi,
Nếu khi đi tr� b�nh[4]
Đến nơi th�n ấp người,
Như tướng mang gi�p trụ,
H�y ch�nh niệm trước mắt.
Nếu thấy sắc khả �i
Tinh sạch, li�n hệ dục;
Thấy vậy qu�n như ch�n,
Ch�nh niệm ph�p luật Phật.
Trong đ�y kh�ng xương, g�n,
Kh�ng thịt, cũng kh�ng m�u;
Kh�ng thận, tim, gan, phổi;
Kh�ng đ�m, giải, n�o, �c,
Địa đại thảy đều kh�ng;
Thủy đại cũng bất thực;
Hỏa đại cũng l� kh�ng;
Phong đại cũng chẳng thực.
Nếu c� cảm thọ n�o,
Tinh sạch li�n hệ dục,
Tất cả đều lắng tịnh;
Qu�n s�t bằng thật tuệ.
Như vậy tinh cần h�nh.
Thường niệm bất tịnh tưởng;
Đoạn trừ d�m, nộ, si,
V� minh cũng dứt tuyệt;
Hưng khởi thanh tịnh minh,
Tỳ-kheo vượt khổ tế.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tham chiếu Sn.(1.11) Vijiya-sutta v� đối chiếu kinh số 98 tr�n.

[2]�� Tức chỉ đạo�息止道. Pāli: Sīvathikā.

[3]�� Nguy�n H�n: � chỉ意止. Pāli: satipaṭṭhāna.

[4]�� Ph�n vệ�分衛, phi�n �m. Pāli: piṇḍapāta.

___________________________________________

140. KINH CH� BI�N [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Đức Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo:

�Trong sự nu�i sống, thấp k�m nhất, c�ng bi�n nhất, đ� l� đi khất thực. Thế gian rất h�y kỵ, gọi l� �đầu trọc, tay �m b�nh b�t bước đi.� Nhưng thiện nam tử ấy v� mục đ�ch m� chấp nhận. L� do v� sao? V� nh�m tởm, gh� sợ sự sanh, gi�, bệnh, chết, sầu bi, kh�c than, ưu khổ, �o n�o; hoặc để đạt đến bi�n tế của to�n vẹn khối lớn đau khổ n�y. C�c ngươi h� kh�ng phải với t�m như vậy m� xuất gia học đạo chăng?�

C�c Tỳ-kheo bạch rằng:

�Thật sự như vậy.�

Đức Thế T�n lại bảo c�c Tỳ-kheo:

�Người ngu si kia, với t�m như vậy m� xuất gia học đạo, nhưng lại sống theo tham dục, ch�m đắm đến tận c�ng, sự � trược quấn chặt lấy t�m, ganh gh�t, bất t�n, lười biếng, mất ch�nh niệm, kh�ng ch�nh định, �c tuệ, t�m cuồng, rối loạn c�c căn, giữ giới hết sức lơ l�, kh�ng tu Sa-m�n, kh�ng ph�t triển rộng lớn.

�Cũng như người d�ng mực để giặt những đồ bị mực d�nh dơ; lấy m�u rửa m�u, lấy dơ ch�i dơ, lấy bẩn trừ bẩn, lấy ph�n trừ ph�n, chỉ tăng th�m � uế m� th�i; bỏ chỗ mờ mịt để v�o chỗ mờ mịt, bỏ chỗ tối tăm để v�o chỗ tối tăm. Ta n�i người ngu si kia giữ giới Sa-m�n cũng lại như vậy, nghĩa l� n� sống theo tham dục, ch�m đắm đến tận c�ng, sự � trược quấn chặt lấy t�m, ganh gh�t, bất t�n, lười biếng, mất ch�nh niệm, kh�ng ch�nh định, �c tuệ, t�m cuồng, rối loạn c�c căn, giữ giới hết sức lơ l�, kh�ng tu Sa-m�n, kh�ng ph�t triển rộng lớn.

�Cũng như đống tro t�n giữa những que củi t�n thi�u x�c người trong rừng vắng. N�i rừng kh�ng cần đến n�, th�n ấp cũng kh�ng d�ng đến n�. Ta n�i người ngu si giữ giới Sa-m�n cũng lại như vậy, nghĩa l� n� sống theo tham dục, ch�m đắm đến tận c�ng, sự � trược quấn chặt lấy t�m, ganh gh�t, bất t�n, lười biếng, mất ch�nh niệm, kh�ng ch�nh định, �c tuệ, t�m cuồng, rối loạn c�c căn, giữ giới hết sức lơ l�, kh�ng tu Sa-m�n, kh�ng ph�t triển rộng lớn.�

Rồi Thế T�n n�i b�i tụng:

Người ngu muội hỏng đời dục lạc,
V� hư lu�n mục đ�ch Sa-m�n.
Đạo v� tục cả hai đều mất,
Như tro t�n theo ngọn lửa t�n.
Như thể giữa khu rừng hoang vắng,
X�c người thi�u c�n lại tro t�n;
D� th�n ấp, n�i rừng, v� dụng;
Người tham m� dục vọng kh�ng hơn.
Đạo v� tục cả hai đều mất,
Như tro t�n theo ngọn lửa t�n.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo ấy sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Chú thích

[1]Tham chiếu Pāli, It. 91. Jīvita; S. 22. 80 Piiḍo. Tham chiếu H�n, No.765 (2.32) Bản Sự Kinh, phẩm 2 kinh 32.

___________________________________________

141. KINH DỤ [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Đức Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo:

�Nếu c� v� lượng thiện ph�p m� c� thể đạt được th� tất cả đều lấy sự kh�ng ph�ng dật l�m căn bản, kh�ng ph�ng dật l�m tập khởi, nh�n kh�ng ph�ng dật m� ph�t sanh, kh�ng ph�ng dật l�m đầu. Trong c�c thiện ph�p, kh�ng ph�ng dật l� tối đệ nhất.�

�Cũng như l�m ruộng, tất cả đều nh�n nơi đất, y cứ tr�n đất, thiết lập tr�n đất mới l�m được ruộng. Cũng vậy, nếu c� v� lượng thiện ph�p m� c� thể đạt được th� tất cả đều lấy sự kh�ng ph�ng dật l�m căn bản, kh�ng ph�ng dật l�m tập khởi, nh�n kh�ng ph�ng dật m� ph�t sanh, kh�ng ph�ng dật l�m đầu. Trong c�c thiện ph�p, kh�ng ph�ng dật l� tối đệ nhất.�

�Cũng như hạt giống, c�c loại hạt giống[2], c�c loại thảo mộc[3], trăm giống l�a, c�y thuốc được ph�t sanh, trưởng dưỡng, tất cả đều nh�n nơi đất, y cứ tr�n đất, thiết lập tr�n đất mới được sanh trưởng. Cũng vậy, nếu c� v� lượng thiện ph�p m� c� thể đạt được th� tất cả đều lấy sự kh�ng ph�ng dật l�m căn bản, kh�ng ph�ng dật l�m tập khởi, nh�n kh�ng ph�ng dật m� ph�t sanh, kh�ng ph�ng dật l�m đầu. Trong c�c thiện ph�p, kh�ng ph�ng dật l� tối đệ nhất.

�Cũng như trong c�c căn hương[4], trầm hương[5] l� tối đệ nhất. Cũng như trong c�c thọ hương[6], x�ch chi�n-đ�n[7] l� tối đệ nhất. Cũng như trong c�c hoa dưới nước, hoa sen xanh l� tối đệ nhất. Cũng như trong c�c hoa tr�n đất, hoa Tu-ma-na[8] l� tối đệ nhất. Cũng như trong c�c dấu ch�n của lo�i th�, th� tất cả đều nhập v�o trong dấu ch�n voi; dấu ch�n voi gồm chứa hết l� bậc nhất; dấu ch�n voi ấy l� tối đệ nhất, v� rất rộng, rất lớn. Cũng như thế, nếu c� v� lượng thiện ph�p m� c� thể đạt được th� tất cả đều lấy sự kh�ng ph�ng dật l�m căn bản, kh�ng ph�ng dật l�m tập khởi, nh�n kh�ng ph�ng dật m� ph�t sanh, kh�ng ph�ng dật l�m đầu. Trong c�c thiện ph�p, kh�ng ph�ng dật l� tối đệ nhất.

�Cũng như trong c�c lo�i th�, Sư tử vương l� tối đệ nhất. V� như khi c�c trận c�ng đấu chiến nhau th� yếu thệ[9] l� thứ nhất. Cũng như c�c đ�n tay của lầu g�c, tất cả đều y cứ tr�n đ�n d�ng[10], thiết lập tr�n d�ng, được duy tr� bởi đ�n d�ng, đ�n d�ng l� bậc nhất v� duy tr� tất cả. Cũng vậy, nếu c� v� lượng thiện ph�p m� c� thể đạt được th� tất cả đều lấy sự kh�ng ph�ng dật l�m căn bản, kh�ng ph�ng dật l�m tập khởi, nh�n kh�ng ph�ng dật m� ph�t sanh, kh�ng ph�ng dật l�m đầu. Trong c�c thiện ph�p, kh�ng ph�ng dật l� tối đệ nhất.

�Cũng như trong c�c ngọn n�i, Tu di sơn vương l� bậc nhất. Cũng như trong c�c d�ng suối, biển lớn thu nhập nước, biển lớn l� bậc nhất. Cũng như trong c�c loại đại th�n[11], A-tu-la vương l� thứ nhất. Cũng như trong c�c loại chi�m thị[12], Ma vương l� thứ nhất. Cũng như trong c�c loại h�nh dục, Đảnh sanh vương l� thứ nhất. Cũng như trong c�c Tiểu vương, Chuyển lu�n vương l� bậc nhất. Cũng như giữa c�c v� tinh t� trong hư kh�ng, mặt trăng l� bậc nhất. Cũng như trong c�c loại vải lụa, lụa trắng tinh l� thứ nhất. Cũng như trong c�c loại �nh s�ng, �nh s�ng của tr� tuệ l� thứ nhất. Cũng như trong c�c ch�ng hội, ch�ng đệ tử của Như Lai l� bậc nhất. Cũng như trong c�c ph�p hữu vi v� v� vi, �i tận, v� dục, diệt tận, Niết-b�n l� bậc nhất. Cũng như trong c�c lo�i ch�ng sanh kh�ng ch�n, hai ch�n, bốn ch�n, nhiều ch�n; sắc, v� sắc, c� tưởng, kh�ng tưởng, cho đến phi hữu tưởng, phi v� tưởng, trong đ� Như Lai l� bậc nhất, l� tối đại, l� tối thượng, l� tối cao, l� tối t�n, l� tối diệu.

�Cũng như do b� m� c� sữa; nh�n sữa c� t�; nh�n t� c� sanh t�; nh�n sanh t� c� thục t�; nh�n thục t� c� t� tinh; t� tinh l� bậc nhất, l� lớn, l� tr�n, l� tối, l� thắng, l� t�n, l� diệu. Cũng như thế, trong c�c lo�i ch�ng sanh kh�ng ch�n, hai ch�n, bốn ch�n, nhiều ch�n, sắc, v� sắc, hữu tưởng, v� tưởng, cho đến phi hữu tưởng, phi v� tưởng, trong đ� Như Lai l� bậc nhất, l� tối đại, l� tối thượng, l� tối cao, l� tối thắng, l� tối t�n, l� tối diệu.�

Bấy giờ Đức Thế T�n n�i b�i tụng:

Những ai mong t�i vật,
Tốt đẹp, tăng tiến nhiều,
Khen ngợi kh�ng ph�ng dật
Sự, v� sự, đều tỏ[13].
Những ai kh�ng ph�ng dật,
Lợi nghĩa cả hai đời;
Đời n�y kh�o thu hoạch;
V� đời sau thu hoạch.
V� thu hoạch đời n�y
Dũng m�nh qu�n c�c nghĩa
Kẻ tr� tất giải tho�t.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Chú thích

[1]�� Tham chiếu Pāli S.3.2(7-8) Appamāda-sutta; S.45.140.148. Padam. Tham chiếu H�n No.99 (1239), 100 (66), No.765 (1.12) Bản Sự Kinh, Huyền Tr�ng dịch.

[2]�� Chủng tử th�n�種子村.�Pāli: bījagāma, loại hạt giống; chỉ c�c thực vật thuộc nh�m gieo hạt.

[3]�� Nguy�n H�n: quỷ thần th�n�鬼神村. Pāli: bhūta-gāma, chỉ c�c loại c�y trồng, đối lập với chủng tử th�n, xem cht. tr�n.

[4]�� Căn hương�根香; hương liệu lấy từ rễ c�y.

[5]�� Trầm hương�沈香; trong bản Pāli: kāḷānusāriya, hương chi�n-đ�n đen.

[6]�� Thọ hương�樹香; hương liệu lấy từ th�n c�y.

[7]�� X�ch chi�n-đ�n�赤栴檀;Pāli: lohita-candana, chi�n-đ�n đỏ.

[8]�� Tu-ma-na hoa�須摩那華; Pāli: sumana, duyệt � hoa.

[9]�� Yếu thệ�要誓, No.100 (66) n�i: ai x�ng l�n trước l� bậc nhất.

[10] Thừa duy�n lương�承椽梁, đ�n d�ng. Pāli: gopānasī. No.100 (66): trong tất cả lầu c�c, cao-ba-na-tả (gopānasī) l� tối đệ nhất.

[11] Đại th�n�大身, th�n h�nh to lớn đồ sộ.

[12] Chi�m thị瞻侍; bản Th�nh: chi�m đặc特. Kh�ng r�.

[13] Sự v� sự tuệ thuyết�事無事慧說.

Hết Phẩm 11

�

KINH TRUNG A H�M

H�n Dịch: Phật �� Da X� & Tr�c Phật Niệm,Việt Dịch & Hiệu Ch�: Th�ch Tuệ Sỹ

H�n Dịch: Phật �� Da X� & Tr�c Phật Niệm,
Việt Dịch & Hiệu Ch�: Th�ch Tuệ Sỹ