�

[�HOME�|�中文主頁�|�經典�|�ENGLISH�|�SUTRA�|�CHỬ VI�̣T�|�KINH ĐI�̉N�|�GALLERY�|�CONTACTS�]

KINH ĐẠI B�T NIẾT B�N

Việt dịch: Tỳ Kheo Th�ch Tr� Tịnh

PHẨM TH�NH HẠNH THỨ MƯỜI CH�N

Phật bảo ca-Diếp Bồ-Diếp : �Đại Bồ-T�t phải n�n ở nơi kinh Đại-Niết- B�n nầy chuy�n t�m tư duy năm thứ hạnh : Một l� th�nh hạnh, hai l� phạm hạnh,� ba l� thi�n hạnh, bốn l� anh-nhi-hạnh,� năm l� bịnh hạnh.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-T�t thường n�n tu tập năm thứ hạnh nầy. Lại c� một hạnh, ch�nh l� Như-Lai hạnh, cũng ch�nh l� kinh Đại-thừa Đại-Niết-B�n.

Đại Bồ-T�t tu th�nh hạnh thế n�o ? Đại Bồ-T�t hoặc từ Thanh-Văn, hoặc từ đức Như-Lai đặng nghe kinh Đại-Niết-B�n như vậy, nghe xong sanh l�ng tin, tin xong n�n suy nghĩ như vầy : Chư Phật Thế-T�n c� đạo v� thượng, c� ch�nh ph�p lớn, c� ch�nh hạnh cho đại ch�ng, lại c� kinh điển Phương-đẳng Đại-thừa, nay ta n�n v� ưa th�ch mong cầu kinh Đại-thừa m� bỏ l�a vợ con, quyến thuộc, nh� cửa, v�ng bạc, ch�u b�u, chuỗi ngọc tốt đẹp, hương hoa, kỹ nhạc, t�i trai, tớ g�i, voi ngựa, xe cộ, tr�u d�, g� ch�, heo lợn. Lại nghĩ thế n�y, ở nh� r�ng buộc như lao ngục, do đ� m� sanh tất cả phiền n�o. Xuất gia khoảng kho�t như hư kh�ng, tất cả ph�p l�nh nhơn đ�y được tăng trưởng. Nếu ở nh� chẳng đặng trọn đời tu phạm hạnh, nay ta phải n�n cạo bỏ r�u t�c, xuất gia học đạo v� thượng.

L�c Bồ-T�t muốn xuất gia như vậy, Thi�n-ma Ba-tuần rất lo khổ, n�i rằng : Bồ- T�t nầy lại sẽ c�ng ta sanh sự chiến tranh lớn.

Nấy Thiện-nam-tử ! Bồ-T�t nầy ở nơi chỗ n�o lại sẽ c�ng người chiến tranh ? Bồ-T�t nầy qua đến tăng phường nếu thấy Như-Lai v� h�ng đệ tử oai nghi đầy đủ, th�n t�m tịch tịnh,� l�ng liền nhu h�a thanh tịnh m� cầu xuất gia, cạo bỏ r�u t�c mặc ba ph�p y.
Xuất gia xong tu�n giữ giới cấm, oai nghi chẳng thiếu, cử chỉ an l�nh kh�ng c� sai phạm, nhẫn đến tội nhỏ cũng sanh l�ng sợ sệt, t�m hộ giới như kim cương.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như c� người đeo tr�i nổi muốn lội qua biển lớn. Trong biển c� quỉ La-s�t theo người đ� để xin tr�i nổi. Người đ� nghĩ rằng : Nếu ta cho n� quyết định phải ch�m chết. Nghĩ rồi đ�p rằng : Nầy La-S�t, th� ngươi giết ta, chớ ta kh�ng thể cho tr�i nổi được.�������������������������������������������������������������

La-S�t lại n�i : Nếu �ng chẳng cho hết, thời cho ta ph�n nửa. Người ấy vẫn kh�ng cho. La-S�t lại xin một phần ba, kh�ng được, lại xin một m�nh bằng b�n tay, nhẫn đến xin chừng bằng hột bụi. Người nầy đ�p rằng : Nh� ngươi dầu xin rất �t, nhưng hiện nay ta cần phải lội qua biển, chẳng biết đường c�n xa hay gần. Nếu ta cho ngươi một �t, tr�i nổi sẽ x� hơi, l�m sao qua được biển lớn, c� thể sẽ bị ch�m chết giữa đường.

Nầy Thiện-nam-tử ! Bồ-T�t hộ tr� cấm giới cũng như vậy. L�c Bồ-T�t hộ giới, thường c� phiền n�o bảo Bồ-T�t rằng : �ng n�n tin t�i trọn chẳng dối nhau, chỉ ph� bốn giới trọng, giữ g�n những giới kh�c sẽ được an ổn nhập Niết-b�n. L�c đ� Bồ-T�t n�n nghĩ rằng : Th� ta giữ g�n giới cấm m� đọa A-tỳ địa-ngục, quyết chẳng hủy phạm m� sanh tr�n c�i trời. Phiền n�o lại n�i : �ng nếu chẳng ph� bốn giới trọng, thời n�n ph� tăng t�ng, sẽ được an ổn nhập Niết-b�n. Bồ- T�t kh�ng bằng l�ng.

Phiền n�o lại bảo : �ng nếu chẳng phạm tăng t�ng, cũng n�n phạm tội th�u-lan- gi�, thời đặng an ổn nhập Niết-b�n.

Bồ-T�t cũng chẳng nghe theo.

Phiền n�o lại bảo : �ng nếu chẳng thể phạm th�u-lan-gi�, n�n phạm xả- đọa thời n�n an ổn nhập Niết-b�n.

Bồ-T�t cũng chẳng nghe theo.

Phiền n�o lại bảo : �ng nếu chẳng thể phạm xả-đọa n�n phạm ba-dật-đề sẽ đặng an ổn nhập Niết-b�n.

Bồ-T�t cũng chẳng nghe theo.

Phiền n�o lại bảo : �ng nếu chẳng thể phạm ba-dật-đề, thời n�n phạm đột kiết- la, do đ�y được an ổn nhập Niết-b�n.

Bồ-T�t vẫn kh�ng nghe theo, tự nghĩ rằng : Nay� nếu ta phạm tội đột-kiết-la, m� chẳng ph�t-lồ, thời kh�ng thể qua khỏi biển sanh tử đến bờ Niết-B�n được. Bồ- T�t đối với tội rất nhỏ trong giới luật, giữ g�n bền chắc, t�m như kim cương. Bồ- T�t đối với bốn giới trọng c�ng đột-kiết-la, giữ g�n k�nh trọng như nhau kh�ng kh�c.

Bồ-T�t nếu c� thể bền giữ giới luật như vậy, thời l� đầy đủ năm chi giới : Một l� đầy đủ giới nghiệp thanh tịnh căn bổn của Bồ-T�t; hai l� những giới thanh tịnh kh�c, quyến thuộc của giới trước giới sau; ba l� giới gi�c qu�n thanh tịnh, chẳng phải những �c gi�c; bốn l� giới niệm thanh tịnh hộ tr� ch�nh niệm; năm l� giới hồi hướng v� thượng ch�nh đẳng ch�nh gi�c.

Nầy Thiện-nam-tử ! Bồ-T�t đ�y lại c� hai thứ� giới : Một l� giới thọ thế- gi�o; hai l� giới đặng ch�nh ph�p. Bồ-T�t nếu thọ giới ch�nh ph�p thời trọn chẳng l�m �c. Nếu thọ giới thế gi�o, thời bạch tứ Yết-Ma, rồi sau mới đặng.

Nầy Thiện-nam-tử ! Lại c� hai thứ giới : Một l� giới-t�nh-trọng, hai l� giới dứt sự cơ- hiềm thế gian. Giới-t�nh-trọng tức l� bốn giới trọng. Giới dứt cơ-hiềm thế gian� l� chẳng bu�n b�n, c�n thiếu, giạ non, khi dối người, cậy thế lực người để lấy t�i vật của kẻ kh�c,� �c t�m tr�i buộc người, ph� hoại sự th�nh c�ng của người, thắp đ�n s�ng m� nằm, ruộng nương gieo trồng, gia nghiệp bu�n b�n. Chẳng chứa voi ngựa, xe cộ, tr�u, d�, đ�, lừa, g�, ch�, khỉ , vượn, chim c�ng, chim k�t, chim cộng mạng, c�ng chim c�u-chỉ-la, cọp, beo, ch� s�i, m�o, chồn, heo lợn, v� những �c th� kh�c. Chẳng chứa đồng nam, đồng nữ, đại nam, đại nữ, t�i tớ, v�ng, bạc, lưu ly, pha l�, chơn ch�u, xa cừ, m� n�o, san h�, b�ch ngọc, kha bối, c�c thứ ch�u b�u, đồng cỏ, thiếc nh�m, thau, ch�, những thứ ch�n b�t to lớn. Chẳng chứa �o l�ng, �o cừu, �o da, tất cả l�a, gạo nếp, m�, bắp, đậu, những đồ đựng m�n ăn sống, đồ đựng m�n ăn ch�n. Thường ăn một bữa, chẳng từng ăn hai lần. Thường đi khất thực v� thọ thực trong ch�ng Tăng, thường biết vừa đủ. Chẳng thọ thỉnh ri�ng, chẳng ăn thịt, chẳng uống rượu, loại ngũ t�n t�nh nồng đều chẳng ăn, v� thế n�n th�n Bồ-T�t chẳng c� h�i h�m. Thường được chư Thi�n tất cả người cung k�nh, c�ng dường, t�n trọng, t�n th�n. Ăn vừa đủ trọn chẳng l�nh thọ của dư. Nhận lấy y phục vừa đủ che th�n. Thường d�ng ba y, b�t, tọa cụ, trọn� chẳng xa l�a như hai c�nh chim. Chẳng chứa c�c thứ củ, cọng, mắt, hột, tr�i, c�c loại hột. Chẳng chứa của b�u hoặc v�ng, hoặc bạc, kho bếp chứa đồ ăn, �o xi�m th�u vẽ, giường rộng, cao lớn giừơng ng�, giường v�ng, m�ng m�n nhiều m�u, đều chẳng ngồi nằm. Chẳng chứa tất cả thứ chiếu, mềm nhuyễn. Chẳng ngồi y�n voi, y�n ngựa. Chẳng d�ng �o xi�m mịn nhuyễn tốt đẹp để trải giường nằm. Tr�n giường ngủ nghỉ chẳng để hai gối, cũng chẳng nhận chứa gối đỏ tốt đẹp, gối c�y lộng chạm. Trọn chẳng nh�n xem đua voi, đua ngựa, đua xe, diễn binh, cũng chẳng coi xem hoặc nam, hoặc nữ, hoặc tr�u, d�, g�, chim trĩ, chim k�t, đ�nh đ� nhau. Cũng chẳng cố � đi xem binh trận. Cũng chẳng cố � nghe thổi ốc , thổi sừng, tiếng đờn cầm, đờn sắt, đờn tranh, ống địch, kh�ng hầu, ca ng�m, c�c thứ kỹ nhạc, trừ khi c�ng dường Phật. Trọn chẳng xem chẳng l�m tất c� những sự chơi đ�a cờ bạc. Chẳng coi tướng tay ch�n mặt mắt, chẳng b�i quẻ, xủ quẻ. Chẳng ngước xem hư kh�ng tinh t�, trừ khi muốn giải sự buồn ngủ. Chẳng l�m sứ mạng cho nh� vua. Cũng chẳng đem lời người nầy truyền đến người kia, lời người kia truyền đến người nầy. Chẳng dua nịnh t� mạn để nu�i sống. Chẳng tuy�n n�i những việc của vua của quan, của kẻ trộm cướp, việc kiện c�o, việc uống ăn trong nước, trong xứ thất m�a đ�i kh�t, những việc khủng bố, những việc đặng m�a an ổn. Đ�y gọi l� giới dứt sự cơ hiềm trong đời của Đại-Bồ-T�t.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-T�t giữ g�n kỹ những điều giới ngăn chế như vậy đồng như giữ g�n những giới t�nh trọng.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-T�t thọ tr� những giới cấm như vậy rồi lại nguyện rằng : Th� đem th�n nầy nhảy v�o trong hầm lửa, trọn chẳng hủy phạm giới cấm của chư Phật ba đời m� c�ng tất cả người nữ l�m điều bất tịnh. Lại nguyền th� lấy sắt n�ng vấn nơi th�n, trọn chẳng d�m đem th�n ph� giới để thọ y phục của t�n t�m đ�n việt. Lại nguyện th� nuốt h�n sắt ch�y đỏ, trọn chẳng d�m đem th�n ph� giới ăn c�c thực vật của t�n t�m đ�n việt. Lại nguyện th� đem th�n nầy nằm tr�n sắt n�ng trọn chẳng đem th�n nầy thọ giừơng chiếu của t�n t�m đ�n việt. Lại nguyện th� đem th�n nầy chịu ba trăm mũi m�u đ�m, trọn chẳng d�m đem th�n ph� giới thọ thuốc men của t�n t�m đ�n việt. Lại nguyện th� đem th�n nầy nhảy v�o vạc sắt n�ng, chẳng d�m đem th�n ph� giới thọ ph�ng nh� của t�n t�m đ�n việt. Lại nguyện th� d�ng ch�y sắt đập n�t th�n nầy từ đầu đến ch�n n�t như tro bụi, chẳng đem th�n ph� giới thọ sự cung k�nh của mọi người. Lại nguyện th� d�ng sắt n�ng kho�t đ�i mắt, chẳng d�ng nhiễm t�m nh�n sắc đẹp của người. Lại nguyện th� d�ng d�i sắt đ�m thủng lỗ tai, chẳng d�ng nhiễm t�m nghe tiếng hay giọng tốt. Lại nguyện th� d�ng dao b�n cắt bỏ lỗ mũi, chẳng d�ng nhiễm t�m tham ngữi những m�i thơm. Lại nguyện th� d�ng dao b�n cắt r�ch lưỡi m�nh, chẳng d�ng nhiễm t�m tham vị ngon ngọt. Lại nguyện rằng th� d�ng b�a b�n chặt ch�m th�n thể, chẳng d�ng nhiễm t�m tham chạm x�c �m dịu. V� những sự tr�n đ�y c� thể l�m cho nh� tu h�nh đọa địa ngục, s�c sanh, ngả-quỉ. Đ�y gọi l� Đại-Bồ-T�t hộ tr� cấm giới.

Đại Bồ-T�t hộ tr� những cấm giới như vậy rồi, đều đem bố th� cho tất cả ch�ng sanh, nguyện cho ch�ng sanh hộ tr� cấm giới, đặng giới thanh tịnh, giới thiện, giới chẳng thiếu, giới chẳng ph�n t�ch, giới đại-thừa, giới bất thối, giới t�y thuận, giới rốt r�o, th�nh tựu đầy đủ giới ba-la-mật.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại Bồ-T�t l�c tu tr� giới thanh tịnh như vậy liền đặng trụ bậc sơ-bất-động. Thế n�o gọi l� bậc bất-động ? Bồ-T�t trụ trong bậc bất-động nầy thời chẳng động, chẳng đọa, chẳng thối, chẳng t�n.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như n�i Tu-di, gi� trốt gi� b�o, kh�ng thể l�m lay động sụp đổ tan n�t được. Cũng vậy, Đại-Bồ-T�t trụ trong bậc nầy, chẳng bị sắc, thinh, hương, vị, x�c, l�m động, chẳng đọa địa ngục, s�c sanh, ngạ quỹ, chẳng lui xuống bậc Thanh-Văn, B�ch-Chi Phật, chẳng bị dị-kiến t� phong l�m tan, m� theo t� mạn để nu�i sống.

Lại bất động l� chẳng bị tham dục, s�n khuể, ngu si l�m động. Lại bất đọa l� chẳng đọa bốn tội trọng. Lại bất thối l� chẳng lui bỏ giới để ho�n tục. Lại bất t�n l� chẳng bị người tr�i nghịch kinh Đại-thừa l�m tan hoại.

Đại Bồ-T�t cũng chẳng bị c�c ma phiền n�o l�m lay động, chẵng bị ma ngũ ấm l�m đọa. Nhẫn đến ngồi nơi cội c�y bồ-đề đạo tr�ng dầu c� Thi�n-ma chẳng thể l�m Bồ-T�t thối bỏ v� thượng ch�nh đẳng ch�nh gi�c, cũng chẳng bị ma chết l�m tan.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đ�y gọi l� Bồ-T�t tu tập Th�nh-hạnh. Thế n�o gọi l� Th�nh- hạnh ?� V� l� chổ thật h�nh của Phật v� Bồ-t�t n�n gọi l� Th�nh-hạnh. Do cớ chi Phật v� Bồ-T�t gọi l� Th�nh- nhơn ? V� những bậc nầy c� Th�nh-ph�p, v� thường qu�n c�c ph�p thể t�nh kh�ng tịch, do nghĩa nầy n�n gọi l� Th�nh- nhơn. Lại v� c� th�nh giới, th�nh định, th�nh huệ, n�n gọi l� th�nh nhơn. Lại v� c� bảy th�nh t�i : T�n, giới, t�m, qu�, đa văn, tr� huệ, xả ly, n�n gọi l� th�nh nhơn. Lại v� c� bảy th�nh gi�c n�n gọi l� th�nh nhơn. Do nghĩa nầy n�n lại gọi l� th�nh hạnh.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-T�t thực h�nh th�nh hạnh, qu�n s�t th�n nầy từ đầu đến ch�n trong đ� chỉ c� t�c, l�ng, m�ng, răng, h�i dơ chẳng sạch, da, thịt, g�n, xương, tỳ, thận, t�m, phế, gan, mật, bao tử, ruột non, ruột gi�, tiểu tiện, đại tiện, nước mũi, nước miếng, nước mắt, �c, tũy, mủ, m�u, mạch lạc. L�c Bồ- T�t chuy�n t�m qu�n s�t như vậy : C�i g� l� ng�, ng� thuộc về c�i g� ? Ng� ở chổ n�o ? C�i g� thuộc về ng� ? Lại nghĩ rằng : Xương c� phải l� ng� chăng ? Hay rời xương l� ng� ? L�c đ� Bồ-T�t trừ bỏ da thịt chỉ qu�n s�t xương trắng lại suy x�t sắc tướng của xương sai kh�c, l� xanh,� v�ng, đỏ, trắng, xanh đen, xương như vậy cũng chẳng phải ng�, v� ng� chẳng phải xanh, v�ng, đỏ, trắng v� xanh đen. L�c Bồ-T�t chuy�n t�m qu�n s�t như vậy, liền dứt trừ đặng tất cả sắc dục. Lại nghĩ rằng : Những xương như vậy đều từ nhơn duy�n m� sanh. Nhờ xương b�n ch�n để gắn xương mắt c� do xương mắt ca để gắn xương ống quyển, nhơn xương ống quyển d�ng gắn xương đầu gối, nhơn xương đầu gối để gắn xương đ�i, do xương đ�i kết với xương m�ng,� nhờ xương m�ng dựng xương sống, nhờ xương sống kết xương sườn, tr�n xương sống c� xương cổ, nhơn xương cổ gắn xương h�m, nơi xương h�m cặm răng nanh, tr�n đ� c� xương sọ.� Lại nhơn xương cổ kết xương vai, nhơn xương vai gắn xương c�nh tay, đầu xương c�nh tay gắn xương bắp tay, do xương bắp tay kết xương b�n tay,� nhơn xương b�n tay c� xương ng�n tay. L�c Bồ-T�t qu�n s�t như vậy, tất cả xương trong th�n đều chia l�a. Qu�n s�t như vậy rồi, liền dứt đặng ba thứ dục nhiễm : Một l� sự dục nhiễm về h�nh mạo, hai l� sự dục nhiễm về tư th�i, ba l� sự dục nhiễm về chạm x�c mịn m�ng.

Đại Bồ-T�t l�c qu�n s�t xương m�u xanh, thấy c�i đất khắp mười phương Đ�ng, T�y, Nam, Bắc, bốn hướng tr�n, dưới thảy đều m�u xanh cả. L�c qu�n xương m�u v�ng, m�u đỏ, m�u trắng, m�u xanh đen cũng như vậy.

L�c Bồ-T�t qu�n s�t như tr�n đ�y giữa chặn m�y liền chiếu ra �nh s�ng xanh, v�ng, đỏ, trắng, xanh đen. Trong mỗi �nh s�ng nầy Bồ-t�t thấy c� tượng Phật, liền hỏi : Th�n nầy do nhơn duy�n bất tịnh h�a hợp chung lại m� th�nh, sao lại đặng ngồi, nằm, đi, đứng, co duỗi, c�i, ngước xem, nh�y, thở, buồn, kh�c, vui, cười, trong th�n nầy kh�ng chủ tể, ai sai sử c� những việc như vậy� ? Vừa hỏi xong, chư Phật trong �nh s�ng liền ẩn mất.

Bồ-T�t lại suy nghĩ : Hoặc thức t�m l� ng�, n�n chư Phật chẳng v� t�i m� n�i. Lại qu�n s�t thức t�m nầy thứ đệ sanh diệt dường như nước chảy cũng chẳng phải l� ng�. Lại suy nghĩ nếu thức t�m chẳng phải l� ng�,� thời hơi thở ra v�o hoặc c� thể l� ng� chăng ?� Lại suy nghĩ : Hơi thở ra v�o chỉ l� t�nh gi�, m� t�nh gi� l� tứ đại, trong tứ đại, đại n�o l� ng� ? T�nh địa đại chẳng phải ng�, t�nh thủy, t�nh hỏa, t�nh phong cũng chẳng phải ng�. Lại suy nghĩ : Tất cả trong th�n nầy đều kh�ng c� ng�, chỉ c� t�m niệm do nhơn duy�n h�a hiệp m� hiện ra c� những t�c dụng. V� như sức b�a ch�, ảo thuật l�m ra. Cũng như ống kh�ng hầu t�y � thổi ra tiếng. Thế n�n th�n nầy l� bất tịnh, nhờ những nhơn duy�n h�a hiệp chung lại m� th�nh, thế th� sẽ ở chỗ n�o m� sanh tham dục. Lại ở chỗ n�o m� sanh giận hờn nếu bị người mắng nhục. Th�n nầy của ta do ba mươi s�u vật hội hiệp, h�i nhơ bất tịnh,� chỗ n�o m� c� người l�nh thọ sự mắng nhục. Nếu nghe tiếng mắng, b�n suy nghĩ, do tiếng tăm g� m� th�nh mắng nhiếc ?� Ri�ng mỗi mỗi tiếng chẳng thể th�nh mắng nhiếc. Nếu một tiếng chẳng th�nh, thời nhiều tiếng cũng chẳng th�nh. Do nghĩa nầy n�n chẳng n�n sanh l�ng giận hờn.

Nếu c� người đến đ�nh, cũng n�n suy nghĩ, sự đ�nh đập nầy từ đ�u m� c�. Lại suy nghĩ : Nhơn tay, dao, gậy, c�ng với th�n của ta n�n gọi l� đ�nh. Nay ta cớ sao lại giận hờn nơi người, b�n l� th�n ta tự ch�c lấy lỗi nầy, v� ta thọ th�n ngũ ấm. V� như nhơn c�i đ�ch thời c� mũi t�n bắn tr�ng. Cũng vậy, do c� th�n ta, mới c� sự đ�nh. Ta nếu chẳng c� nhẫn, thời t�m t�n loạn, t�m nếu t�n loạn thời mất ch�nh niệm, nếu mất ch�nh niệm thời chẳng thể quan s�t nghĩa l�nh c�ng chẳng l�nh. Nếu chẳng thể quan s�t nghĩa l�nh c�ng chẳng l�nh thời phạm việc �c. Đ� phạm việc �c tất phải đọa địa ngục, s�c sanh, ngạ quỉ.

L�c Bồ-T�t qu�n s�t như vậy rồi, thời đặng tứ niệm xứ. Đặng tứ niệm xứ rồi thời đặng trụ nơi trong bậc kham nhẫn. Đại-Bồ-T�t trụ nơi bậc nầy thời c� thể kham nhẫn những sự tham dục, s�n khuể, ngu si. Cũng c� thể kham nhẫn những sự lạnh, n�ng, đ�i kh�t, muỗi m�ng, rận, rệp, gi� dữ, đụng chạm, th� cứng, c�c thứ tật dịch, chửi rủa mắng nhiếc,� đ�nh đập khổ sở tất cả những sự khổ n�o nơi th�n, nơi t�m đều c� thể nhẫn. V� thế n�n gọi l� trụ bậc kham nhẫn.

Ca-Diếp Bồ-T�t bạch Phật : � Thế-T�n ! Bồ-T�t chưa trụ đặng bậc bất động, l�c tr� tịnh giới, c� nhơn duy�n g� đặng ph� giới chăng ?
��
_ Nầy Thiện-nam-tử ! Bồ-T�t chưa đặng trụ bậc bất động, v� c� nhơn duy�n thời c� thể đặng ph� giới.

_ Bạch Thế-T�n ! Nhơn duy�n như thế n�o ?

_ Nầy Thiện-nam-tử ! Nếu Bồ-T�t biết rằng do nhơn duy�n ph� giới, thời c� thể l�m cho người ưa th�ch thọ tr� kinh điển đại-thừa, lại c� thể l�m cho người đọc tụng th�ng thuộc, bi�n ch�p quyển kinh, giảng thuyết rộng ra, chẳng thối chuyển nơi v� thượng ch�nh gi�c. V� cớ như vậy n�n đặng ph� giới. L�c đ� Bồ- T�t n�n nghĩ rằng : Ta th� chịu tội đọa nơi A-Tỳ địa ngục, một kiếp hoặc dưới một kiếp, cần phải l�m cho người như vậy chẳng thối chuyển nơi v� thượng ch�nh gi�c. Do nhơn duy�n nầy Bồ-T�t đặng ph� tịnh giới.

Văn-Th�-Sư-Lợi Bồ-T�t bạch Phật : Thế-T�n ! Nếu c� Bồ-T�t nhiếp thủ hộ tr� người như vậy, l�m cho chẳng thối chuyển t�m Bồ-Đề, quyết kh�ng v� duy�n cớ ấy ph� giới m� bị đọa A-Tỳ.

Phật khen Văn-Th� Sư-Lợi : �L�nh thay ! L�nh thay ! Đ�ng như lời �ng vừa n�i. Ta nhớ thuở xưa, nơi Di�m-Ph�-Đề nầy, ta l�m Đại Quốc-Vương, t�n l� Ti�n- Dư. Nh� vua mến ưa k�nh trọng kinh điển Đại-thừa, t�m vua thuần thiện, kh�ng c� tật �c, tật đố, san lẫn, miệng vua thường n�i lời dịu d�ng, lời l�nh, th�n vua thường nhiếp hộ kẻ ngh�o c�ng c� độc. Bố th�, tinh tấn, kh�ng ngừng nghỉ.

Thuở đ� kh�ng c� Phật ra đời, cũng kh�ng Thanh-Văn, Duy�n Gi�c. Nh� vua ưa th�ch kinh điển Đại-thừa Phương-đẳng, trong mười hai năm phụng thờ B�-La- M�n, cung cấp những đồ cần d�ng. Qua khỏi mười hai năm, nh� vua bảo B�-La- M�n c�c ng�i nay phải ph�t t�m v� thượng bồ-đề. B�-La-M�n đ�p : T�u Đại- vương t�nh bồ-đề l� kh�ng chỗ c�, kinh điển Đại-thừa cũng như vậy. Sao Đại- vương muốn cho người c�ng vật đồng như hư kh�ng.

Nh� vua l�c đ� t�m t�n trọng Đại-thừa, nghe B�-La-M�n hủy b�ng Phương- đẳng Đại-thừa, b�n giết B�-La-M�n.

Nầy thiện-nam-tử ! Do nhơn duy�n tr�n đ�y, từ đ� trở đi, ta chẳng bị đọa địa ngục.

Nầy Thiện-nam-tử ! Ủng hộ nhiếp tr� kinh điển Đại-thừa, b�n c� v� lượng thế lực như vậy.

Phật lại bảo Ca-Diếp Bồ-T�t : � C� th�nh hạnh l� tứ th�nh đế : Khổ, tập, diệt, đạo. Khổ l� tướng bức b�ch. Tập l� tướng c� thể sanh trưởng. Diệt l� tướng tịch diệt,. Đạo l� tướng đại-thừa. Lại khổ l� hiện tướng. Tập l� chuyển tướng . Diệt l� trừ tướng.� Đạo l� năng trừ tướng. Lại khổ c� ba tướng : Tướng khổ khổ, tướng h�nh khổ, tướng hoại khổ. Tập l� hai mươi lăm c�i. Diệt l� diệt dứt hai mươi lăm c�i. Đạo l� tu tập giới, định, huệ.

Nầy Thiện-nam-tử ! Ph�p hữu lậu c� hai thứ : C� nhơn, c� quả. Ph�p v� lậu cũng c� hai thứ : C� nhơn, c� quả.

Quả hữu lậu thời gọi l� khổ. Nhơn hữu lậu thời gọi l� tập. Quả v� lậu thời gọi l� diệt.
Nh�n v� lậu thời gọi l� đạo.

Nầy Thiện-nam-tử ! C� t�m tướng gọi l� khổ : Sanh khổ, l�o khổ, bệnh khổ, tử khổ, �i biệt ly khổ, o�n tằng hội khổ, cầu bất đắc khổ, ngũ ấm thạnh khổ. C� thể sanh ra t�m thứ khổ như vậy gọi đ� l� �Tập�. Nơi kh�ng c� t�m thứ khổ như vậy đ�y gọi l� �Diệt�. Mười tr� lực, bốn v�-sở-�y ba niệm xứ, đại-bi, đ�y gọi l� �Đạo�.

Sanh l� tướng sanh ra c� năm : Một l� mới sanh ra, hai l� đến rốt sau, ba l� tăng trưởng, bốn l� xuất thai, năm l� chủng loại sanh.

L�o c� hai thứ : Một l� niệm niệm l�o, hai l� chung th�n l�o. Lại c� hai : Một l� tăng trưởng l�o, hai l� diệt hoại l�o.

Bệnh l� n�i tứ đại chẳng điều th�ch lẫn nhau cũng c� hai : Một l� th�n bịnh, hai l� t�m bệnh. Th�n bịnh c� năm : Một l� nhơn nơi nước, hai l� nhơn nơi gi�, b� l� nhơn nơi nhiệt, bốn l� tạp bịnh,� năm l� kh�ch bịnh. Kh�ch bịnh c� bốn : Một l� chẳng phải phận sự gắng gỗ l�m, hai l� v� qu�n lầm m� t� ng�, ba l� dao gậy ng�i đ�,� bốn l� quỉ mị dựa. T�m bệnh cũng c� bốn : Một l� hớn hở, hai l� sợ sệt, ba l� lo rầu, bốn l� ngu si.

Nầy Thiện-nam-tử ! Th�n bịnh, t�m bịnh ph�m c� ba thứ : Một l� nghiệp b�o, hai l� xa l�a chẳng đặng �c-đối, ba l� thời tiết thay đổi. Sanh ra c�c thứ nhơn duy�n danh tự thọ bịnh sai kh�c như vậy. Nhơn duy�n l� những bịnh phong v.v�, danh tự l� buồn n�n, phổi sưng, hơi l�n, ho hen, tim nhảy, chảy kiết. Thọ sai kh�c l� : Nhức đầu, đau mắt, đau tay, đau chưn, v.v� , đ�y gọi l� bịnh.

Tử l� bỏ th�n đ� thọ. Bỏ th�n cũng c� hai : Một l� căn mạng hết m� chết, hai l� do duy�n ngo�i l� chất mạng hết m� chết. Mạng hết m� chết c� ba : Một l� mạng hết chẳng phải phước hết, hai l� phước hết chẳng phải mạng hết ,� ba l� phước mạng đều hết. Duy�n ngo�i chết cũng c� ba : Một l� chẳng phải phần tự hại m� chết, hai l� bị kẻ kh�c hại chết, ba l� do m�nh v� kẻ kh�c m� chết. Lại c� ba thứ chết : Một l� ph�ng dật m� chết, hai l� ph� giới m� chết, ba l� mạng căn hư hoại m� chết.� Những g� gọi l� ph�ng dật m� chết ? Nếu c� hủy b�ng Đại- thừa Phương-đẳng b�t-nh�-ba-la-mật, đ�y gọi l� ph�ng dật m� chết. Những g� gọi l� ph� giới m� chết ?� Hủy phạm giới cấm của chư Phật ba đời, đ�y gọi l� ph� giới m� chết. Những g� gọi l� mạng căn hư hoại m� chết ? Bỏ th�n ngũ ấm, đ�y gọi l� mạng căn hư hoại m� chết. Do đ�y n�n gọi rằng chết l� rất khổ.

Những g� gọi l� �i biệt ly khổ ? Những vật mến y�u bị hư hoại l�a tan. Vật mến y�u hư hoại l�a tan đ� cũng c� hai thứ : Một l� ngũ ấm trong lo�i người hư hoại, hai l� ngũ ấm trong c�i trời hư hoại. Ngũ ấm mến y�u trong c�i người cỏi trời ph�n biệt t�nh đếm c� v� lượng thứ. Đ�y gọi l� �i biệt ly khổ.

Những g� gọi o�n-tằng-hội khổ ? Tức l� chẳng y�u thương m� hội họp c�ng nhau, chẳng y�u� thương hội họp nầy cũng c� ba : Địa ngục, ngạ quỉ, s�c sanh. Ba �c th� như vậy ph�n biệt t�nh đếm c� v� lượng thứ. Đ�y gọi l� o�n tằng hội khổ.��

Những g� gọi l� cầu bất-đắc khổ ? Cũng c� hai thứ : Một l� chỗ tr�ng mong được m� cầu chẳng được, hai l� tốn nhiều c�ng lực m� chẳng đặng kết quả,. Đ�y gọi l� cầu bất đắc khổ.

Những g� gọi l� ngũ-ấm thạnh khổ ? Ch�nh l� sanh khổ, l�o khổ, bịnh khổ, tử khổ, �i-biệt-ly khổ, o�n-tằng-hội khổ, cầu-bất-đắc khổ. Đ�y gọi l� ngũ ấm thạnh khổ.

Nầy Thiện-nam-tử ! Sanh l�m cội gốc c� ra l�o khổ nhẫn đến ngũ ấm thạnh khổ, bảy khổ như vậy.

Nầy Thiện-nam-tử ! Luận về sự gi� suy,� chẳng phải tất cả đều c�. Phật c�ng Chư Thi�n một bề quyết định kh�ng, trong lo�i người thời chẳng nhứt định, hoặc c� hoặc kh�ng.

Nầy Thiện-nam-tử ! Thọ th�n trong ba c�i kh�ng ai chẳng c� sanh, cho n�n sanh l� cội gốc của tất cả th�n. C�n gi� thời chẳng quyết định.

Ch�ng sanh trong thế gian, do đi�n đảo che mờ t�m t�nh, n�n tham đắm nơi sanh m� nh�m lo gi� chết. Bồ-T�t chẳng như vậy. Bồ-T�t qu�n s�t th�n mới sanh đ� thấy nỗi khổ.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như c� người nữ v�o nh� người kh�c. Người nữ nầy xinh đẹp chuỗi ngọc trang nghi�m nơi th�n. Chủ nh� hỏi rằng : N�ng t�n l� g�, thuộc nơi ai ? Người nữ đ�p rằng : Th�n t�i tức l� C�ng Đức Đại-Thi�n.��

Chủ nh� hỏi : N�ng đến để l�m g� ?

Người nữ đ�p : Chỗ n�o t�i đến, t�i c� thể cho c�c thứ v�ng, bạc, lưu-ly, pha l�, chơn ch�u, san h�, hổ ph�ch, xa cừ, m� n�o, voi, ngựa, xe cộ, t�i tớ.

Chủ nh� nghe rồi vui mừng hớn hở : Nay ta phước đức, n�n khiến n�ng nầy đến nh� ta. Liền b�n đốt hương, rải hoa c�ng dường, cung k�nh lễ b�i.

Lại thấy ngo�i cửa c� một người nữ h�nh dạng xấu xa, �o xi�m r�ch n�t, do thứa nức nẻ, sắc mặt x�m trắng, dơ d�y h�i h�m. Chủ nh� hỏi : N�ng t�n g� , thuộc về ai ?

C� g�i đ�p : T�i t�n Hắc-�m.

_ Tại sao t�n Hắc-�m ?

_ T�i đi đến chỗ n�o c� thể l�m cho nh� đ� hao t�i, tốn của.

Chủ nh� nghe xong b�n cầm dao b�n bảo rằng : N�ng nếu chẳng đi, ta sẽ ch�m chết.

C� g�i n�i : �ng ngu si lắm, kh�ng c� tr� huệ.

Chủ nh� hỏi : Tại sao n�i ta l� ngu si kh�ng c� tr� huệ.

C� g�i đ�p : Người đẹp đứng trong nh� �ng ch�nh l� chị của t�i. T�i thường đi chung với chị, nếu �ng đuổi t�i cũng phải đuổi chị t�i.

Chủ nh� trở v� hỏi C�ng-Đức-Thi�n : Ng�ai cửa c� c� g�i n�i l� em của n�ng c� phải vậy chăng ?

C�ng-Đức-Thi�n n�i : Thiệt l� em g�i t�i, t�i c�ng đi chung với n�, chưa c� l�c n�o l�a nhau. T�y ở chỗ n�o t�i thường l�m việc tốt, c�n� n� thường l�m việc xấu. T�i thường l�m việc lợi �ch, c�n n� lu�n l�m sự suy hao. Nếu ai y�u t�i cũng phải y�u n�. Nếu cung k�nh t�i, cũng phải cung k�nh n�.

Chủ nh� liền n�i : Nếu c� cả sự tốt lẫn sự xấu như vậy, thời ta chẳng cần, hai n�ng n�n t�y � đi đi.

L�c đ� hai người nữ c�ng dắt nhau trở về. Chủ nh� thấy cả hai đi rồi, trong l�ng rất vui mừng hớn hở.

B�y giờ hai người nữ lại c�ng dắt nhau đến một nh� ngh�o. Người ngh�o nầy l�ng rất vui mừng mời rằng : Từ nay trở đi, xin hai n�ng ở lu�n nh� t�i.

C�ng-Đức-Thi�n n�i : Ch�ng t�i vừa bị người xua đuổi, cớ sao �ng lại mời ch�ng t�i ở ?

Người ngh�o n�i : Nay n�ng tưởng đến t�i, v� n�ng n�n t�i phải k�nh c� kia, v� thế n�n t�i mời cả hai ở nơi nh� t�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-T�t cũng như vậy, chẳng nguyện sanh c�i trời, v� sanh thời c� gi�, bịnh, chết, thế n�n đều bỏ. Kh�ng ch�t t�m luyến �i. Kẻ ph�m phu chẳng biết lỗi lầm khổ hoạn của gi�, bệnh, chết n�n họ tham luyến sanh tử.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như đứa trẻ d�ng B�-La-M�n đương l�c qu� đ�i thấy trong đống ph�n c� tr�i am-la, b�n lượm l�n. Người tr� ng� thấy quở rằng : Người l� B�-La-M�n, gi�ng giống thanh tịnh, cớ sao lại lượm tr�i nhơ trong đống ph�n. Đồng tử nghe xong hổ thẹn n�i : � T�i thiệt chẳng ăn, muốn đem tr�i ấy rửa sạch rồi n�m bỏ�. Người tr�
n�i : �Ngươi ngu si qu�, nếu rồi sẽ n�m bỏ, đ�ng lẽ chẳng n�n lượm lấy.�

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-t�t cũng như vậy, đối với vấn đề sanh chẳng l�nh thọ, cũng chẳng dứt bỏ, như người tr� kia quở tr�ch đứa trẻ. Kẻ ph�m phu th�ch sanh gh�t tử, như đứa trẻ kia lượm tr�i dơ rồi trở lại bỏ.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như nơi ng� tư đường c� người đựng đầy đồ ăn thơm ngon trong chậu, trong b�t, b�y ra để b�n. C� người kh�ch từ xa đến qu� đ�i, thấy đồ ăn ấy thơm ngon, liền hỏi đ�y l� vật g� ? Người b�n n�i : Đ�y l� đồ ăn thơm ngon, nếu ai ăn thứ nầy, thời đặng sắc tốt, sức mạnh, c� thể hết đ�i, hết kh�t v� đặng thấy chư Thi�n. Nhưng chỉ c� một tai hại l� sẽ chết.� Người kh�ch nghe xong nghĩ rằng : Nay t�i chẳng d�ng sắc đẹp, sức mạnh, thấy chư Thi�n, v� t�i chẳng muốn chết. Nghĩ xong hỏi rằng : Ăn vật thực nầy nếu phải chết sao �ng lại đem b�n.

Người b�n đ�p : Những người c� tr� kh�ng ai bằng l�ng mua. Chỉ c� kẻ ngu, chẳng biết việc nầy, họ tham ăn n�n họ trả gi� đắt cho t�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-T�t cũng như vậy, chẳng nguyện sanh c�i trời, đặng sắc đẹp, đặng sức mạnh, thấy chư Thi�n, v� sanh c�i trời chẳng khỏi những khổ n�o. Kẻ ph�m phu ngu si sanh chỗ n�o cũng đều tham luyến v� họ chẳng thấy g�a, bệnh, chết.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như c�y độc, gốc rễ cũng c� thể giết người, th�n c�y, vỏ, b�ng, tr�i, hột đều cũng c� thể giết người. Tất cả th�n ngũ ấmtrong hai mươi lăm c�i đều c� thể hại ch�ng sanh cũng như vậy.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như ph�n nhơ, nhiều hay �t đều h�i cả. Cũng vậy, thọ sanh dầu sống l�u t�m mu�n tuổi hay mười tuổi cũng đều khổ n�o cả.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như hầm s�u nguy hiểm, lấy cỏ che tr�n miệng hầm, bờ b�n kia của hầm c� mạch cam-lồ, người n�o được ăn chất cam lồ, sẽ sống l�u ng�n năm kh�ng bệnh tật, an ổn , khoan kho�i. Kẻ ngu si tham chất cam lồ, chẳng biết dưới đ� c� hầm s�u, b�n chạy đến lấy, chẳng ngờ trật chơn t� xuống hầm m� chết. Người tr� biết sự nguy hiểm, n�n kh�ng đến lấy chất cam-lồ.

Đại-Bồ-T�t cũng như vậy c�n chẳng muốn nhận lấy vật thực thượng diệu c�i trời huống l� tong lo�i người. Kẻ ph�m phu b�n ở nơi địa ngục nuốt ho�n sắt, huống l� thức ăn thượng diệu c�i trời c�i người m� c� thể chẳng ăn.

Nầy Thiện-nam-tử ! Do những điều th� dụ như vậy, ngo�i ra c�n v� lượng th� dụ kh�c, n�n biết thọ sanh thiệt l� rất khổ.

Đ�y gọi l� Đại-Bồ-T�t trụ nơi kinh Đại-thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t sanh l� khổ.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-t�t trụ nơi kinh Đại-thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t l�o l� khổ như thế n�o ?

Sự gi� yếu hay l�m ho hen, ngăn nghẹn hơi, đưa l�n, c� thể l�m mất sức mạnh, tr� nhớ k�m, sự tr�ng kiện kh�ng c�n, mất sự an vui thơ thới, khoan kho�i. Tuổi gi� hay l�m lưng c�m, mỏi nhọc, lười biếng, bị người khi dể.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như hoa sen nở tốt đầy trong ao nước rất đ�ng ưa th�ch, gặp trận mưa đ�, tất cả đều hư n�t. Cũng vậy, tuổi gi� c� thể ph� hoại tr�ng kiện, sắc đẹp.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như quốc vương c� một tr� thần d�ng binh giỏi. C� vua nước địch chống cự chẳng thuận hảo. Quốc vương sai tr� thần đem binh qua đ�nh, bắt vua nước nghịch mang về dưng cho quốc vương. Cũng vậy, tuổi gi� bắt được tr�ng kiện, sắc đẹp đem giao cho tử vương.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như trục xe đ� g�y, xe đ� kh�ng c�n d�ng được. Cũng vậy, gi� suy thời kh�ng c�n d�ng được v�o việc g�.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như nh� gi�u to c� nhiều của b�u : V�ng , bạc, lưu ly, san h�, hổ ph�ch, xa cừ, m� n�o. C� bọn cướp nếu v�o đặng nh� đ� thời c� thể cướp giựt hết cả. Cũng vậy, tuổi tr�ng kiện v� sắc đẹp thường bị giặc gi� suy cướp giựt.

Nầy thiện-nam-tử ! V� như người ngh�o tham thức ăn ngon, y phục mịn m�ng, dầu c� hy vọng nhưng kh�ng thể được. Cũng vậy, tuổi gi� suy� dầu c� t�m than, muốn hưởng thọ ngũ dục sung sướng m� chẳng thể đặng.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như con r�a ở tr�n đất cao l�ng n� thường nghĩ đến nước. Cũng vậy, người đời đ� gi� suy kh� h�o m� l�ng họ thường nhớ tưởng những kho�i lạc ngũ dục thuở tr�ng kiện.

Nầy thiện-nam-tử ! Như m�a thu ai cũng ưa ngắm hoa sen nở, đến khi hoa t�n h�o, mọi người đều kh�ng th�ch. Cũng vậy, sự tr�ng kiện, sắc đẹp mọi người đều ưa th�ch, đến khi gi� suy ai cũng nh�m gh�t.

Nầy thiện-nam-tử ! V� như c�y m�a, sau khi bị �p, b� x�c kh�ng c�n vị ngọt. Cũng vậy, tr�ng kiện sắc đẹp đ� bị gi� �p, thời kh�ng c� ba thứ vị : Một l� vị xuất gia, hai l� vị đọc tụng, ba l� vị tọa thiền.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như mặt trăng tr�n ban đ�m thời tỏ s�ng, ban ng�y thời kh�ng như vậy. Cũng vậy, tr�ng kiện thời h�nh mạo nở nang xinh đẹp, gi� thời suy yếu, th�n thể v� tinh thần k�m suy.

Nầy Thiện-nam-tử ! v� như c� nh� vua thường d�ng ch�nh ph�p cai trị nhơn d�n, chơn thật, kh�ng lừa dối, từ bi ưa bố th�. Thuở đ� nh� vua bị nước địch x�m lăng đ�nh bại, b�n lưu vong đến nước kh�c. Nhơn d�n trong nước kia thấy nh� vua đều cảm thương n�i rằng : Đại-vương ng�y trước d�ng ch�nh ph�p trị nước chẳng uổng lạm b� t�nh, thế sao nay lại lưu vong đến đ�y. Cũng vậy, lo�i người đ� bị gi� suy l�m bại hoại, thời thường t�n th�n sự nghiệp đ� l�m thuở tr�ng kiện.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như tim đ�n dầu nhờ mỡ dầu nhưng mỡ dầu sẽ hết, thế chẳng l�u d�i. Cũng vậy, th�n người dầu nhờ cậy sự tr�ng kiện, nhưng tr�ng kiện phải trải qua gi� suy, đ�u c�n được d�ng l�u.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như con s�ng cạn kh� kh�ng c� thể lợi �ch cho ngưới, cho phi nhơn, chim th�. Cũng vậy, th�n người bị gi� suy kh� h�o, kh�ng c�n l�m được việc g�, chẳng thể c� lợi �ch.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� như c�y cheo leo bờ s�ng, nếu gặp gi� to, ắt sẽ đổ ng�. Như vậy đến tuổi gi� ắt phải chết, thế chẳng thể c�n được.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như trục xe đ� g�y, kh�ng thể chở chuy�n. Cũng vậy, gi� suy kh�ng thể học hỏi tất cả ph�p l�nh.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như trẻ thơ bị người khinh khi. Cũng vậy, gi� suy thường bị người khinh hủy.

Nầy Thiện-nam-tử ! Do những điều dụ như vậy c�ng v� lượng th� dụ kh�c n�n biết sự gi� thiệt l� rất khổ.

Đ�y gọi l� Đại-Bồ-T�t tu h�nh kinh Đại-thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t gi� l� khổ.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-T�t trụ nơi kinh Đại-thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t bịnh khổ như thế n�o ?

V� như mưa đ� l�m hại mạ l�a. Cũng vậy, tật bệnh c� thể ph� hoại tất cả những sự an ổn vui vẻ.

Như người c� o�n th� , t�m thường lo rầu sợ sệt. Cũng vậy, tất cả ch�ng sanh thường bị bịnh khổ, lo rầu kh�ng y�n.

V� như c� người h�nh dung xinh đẹp, Vương-phi t�m dục y�u thương, sai sứ đ�i đến để c�ng giao th�ng. Vua bắt đặng, liền truyền lịnh kho�t một mắt,cắt một v�nh tai, chặt một tay, một ch�n, bấy giờ người đ� h�nh dung đổi kh�c bị người nhờm gớm khinh rẻ. Cũng vậy, th�n người trước thời dung mạo tươi tốt, tai mắt đầy đủ, đ� bị bịnh khổ h�nh hạ, thời xấu xa bị người nhờm gớm.

Như c�y chuối, c�y tre, c�y lau, c�y la, hễ c� con, c� tr�i th� chết. Cũng vậy, người c� bịnh thời chết.

Như vua Chuyển-Lu�n, đại thần, chủ binh thường l�m tiền đạo đi trước, nh� vua theo sau cũng như ch�a c�, ch�a kiến, ch�a ốc, ch�a tr�u, thương chủ, l�c ở trước ch�ng m� đi, thời to�n ch�ng� thảy đều đi theo kh�ng rời. Cũng vậy, sự chết thường theo s�t bịnh khổ kh�ng rời.

Nầy Thiện-nam-tử ! Nhơn duy�n của bịnh l�m cho khổ n�o, rầu lo, buồn than, th�n t�m kh�ng an ổn. Hoặc bị kẻ giặc cướp bức hại, tr�i nổi bể hư, ph� hoại cầu cống, đều cũng c� thể cướp giựt mạng sống. Bịnh lại c� thể ph� hoại sự tr�ng kiện, sắc đẹp, thế lực, an vui, mất l�ng t�m qu�, c� thể l�m cho th�n t�m x�t xa bức rức.

Do những điều dụ đ� v� v� lượng th� dụ kh�c, n�n biết bịnh rất l� khổ n�o.

Đ�y gọi l� Đại-Bồ-T�t tu h�nh kinh Đại-thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t bịnh khổ.

Nầy thiện-nam-tử ! Thế n�o l� Đại-Bồ-T�t tu h�nh kinh Đại-thừa Đại- Niết-B�n qu�n s�t tử khổ ? Sự chết c� thể đốt ch�y ti�u diệt. Như hỏa tai khởi l�n c� thể đốt ch�y tất cả, chỉ trừ c�i trời nhị thiền trở l�n, v� thế lực của hỏa tai chẳng đến được. Cũng vậy, sự chết c� thể ti�u diệt tất cả, chỉ trừ Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-b�n v� thế lực của sự chết kh�ng đến được.

Như l�c� thủy tai khởi l�n, tất cả đều tr�i, đều ngập, chỉ trừ c�i tam-thiền trở l�n, v� thế lực của thủy tai chẳng đến được. Cũng vậy, sự chết l�m ch�m mất tất cả, chỉ trừ Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n.

Như l�c phong tai khởi l�n, c� thể thổi tan tất cả, chỉ trừ c�i tứ thiền, v� thế lực của phong tai chẳng đến được. Cũng vậy, sự chết c� thể ti�u diệt tất cả, chỉ trừ Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n.

Ca-Diếp-Bồ-T�t bạch Phật : � Thế-T�n ! C�i Tứ-thiền kia do cớ g� m� gi� kh�ng thổi đến, nước chẳng ngập đến, lửa chẳng ch�y đến ?�

_ Nầy Thiện-nam-tử ! C�i Tứ-Thiền kia kh�ng c� tất cả qu� hoạn trong th�n v� ngoại cảnh.

C�i Sơ- Thiền c� qu� hoạn : Trong c� gi�c qu�n, ngo�i c� hỏa tai.

C�i Nhị-Thiền c� qu� hoạn : Trong c� vui mừng, ngo�i c� thủy tai.

C�i Tam-Thi�n c� qu� hoạn : Trong c� hơi thở, ngo�i c� phong tai.

C�i Tứ-Thiền trong ngo�i đều kh�ng qu� hoạn, n�n ba thứ tai họa lớn chẳng thể đến được.

Đại-Bồ-T�t cũng như vậy, an trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n, trong ngo�i đều kh�ng tất cả qu� hoạn, n�n sự chết chẳng đến được.

Lại nầy Thiện-nam-tử : Như Kim-S�y-Điểu c� thể nuốt, c� thể ti�u tất cả lo�i rồng, c� v� ch�u b�u, v�ng, bạc v�n v�n, chỉ trừ chất kim cương kh�ng ti�u được. Cũng vậy, sự chết c� thể nuốt, c� thể ti�u tất cả ch�ng sanh, chỉ kh�ng ti�u được Đại-Bồ-t�t trụ nơi Đại-Thừa Đại-Niết-B�n.

Lại nầy Thiện-nam-tử ! V� như những cỏ c�y ở bờ s�ng, nước lụt dưng l�n đều tr�i theo d�ng v�o biển lớn, chỉ trừ c�y dương liễu, v� thứ c�y nầy mềm dẽo. Cũng vậy, tất cả ch�ng sanh đều tr�i lăn v�o biển chết, chỉ trừ Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n.

Lại nầy Thiện-nam-tử ! Như thần Na-La-Di�n c� thể h�ng phục tất cả lực sĩ, chỉ trừ gi� to, v� gi� to v� ngại. Cũng vậy, sự chết c� thể h�ng phục tất cả ch�ng sanh, chỉ trừ Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n, v� bậc nầy v� ngại.

Lại nầy Thiện-nam-tử ! V� như c� người đối với kẻ th� giả l�m th�n thiện, theo s�t b�n như b�ng theo h�nh, chờ khi thuận tiện m� giết đ�, nếu ph�ng bị chặt chẽ, thời người kia kh�ng hại được. Cũng vậy, sự chết lu�n theo r�nh ch�ng sanh chờ dịp l�m hại, chỉ kh�ng thể hại được bậc Đại-Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại- niết-b�n, v� bậc Bồ-T�t nầy chẳng ph�ng dật.��

Lại nầy Thiện-nam-tử ! V� như trời bỗng mưa kim cương xối xuống tất cả cỏ c�y, n�i rừng, đất c�t, ng�i, đ�, v�ng, bạc, lưu ly, c�ng tất cả vật đều bị hư n�t, chỉ kim cương chơn bảo kh�ng bị hư. Cũng vậy, sự chết đều c� thể ph� hoại tất cả ch�ng sanh, chỉ trừ kim cương Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n.

Lại nầy Thiện-nam-tử ! Như Kim-s�y-điểu c� thể nuốt c�c lo�i rồng, chỉ kh�ng nuốt được rồng thọ Tam-quy-y. Cũng vậy, sự chết c� thể nuốt tất cả ch�ng sanh, chỉ trừ Bồ-T�t trụ ba m�n ch�nh định : Kh�ng, v� tướng v� nguyện.

Lại nầy Thiện-nam-tử ! Như độc rắn ma-la, khi rắn nầy cắn nhằm người, những ch� hay, thuốc tốt đều kh�ng cứu được, chỉ c� ch� A-Kiệt Đa-Tinh l� c� thể chữa l�nh. Cũng vậy, sự chết tất cả phương thuốc đều kh�ng cứu được, chỉ trừ Bồ- T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n.

Lại nầy Thiện-nam-tử ! Như c� người bị nh� vua giận, c� thể d�ng lời dịu d�ng kh�o l�o, d�ng của cải ch�u b�u m� đặng khỏi tội. Sự chết kh�ng như vậy, dầu d�ng lời n�i dịu d�ng, tiền của ch�u b�u để cống dưng cũng chẳng tho�t khỏi.

Nầy Thiện-nam-tử ! Luận về sự chết l� chỗ hiểm nạn, kh�ng g� gi�p đỡ, đi đường xa x�i m� kh�ng bạn b�, ng�y đ�m đi lu�n chẳng biết bờ m�, s�u thẳm tối tăm, kh�ng c� đ�n đuốc, n� v�o kh�ng c� cửa nẻo m� c� chỗ nơi, dầu kh�ng chỗ đau đớn nhưng chẳng thể chữa l�nh, n� qua kh�ng ai ngăn được, n� đến kh�ng thể tho�t được, kh�ng ph� ph�ch g� m� người thấy sầu khổ, n� kh�ng phải m�u sắc xấu xa m� l�m cho người kinh sợ. N� ở b�n th�n người m� chẳng hay biết được.

Nầy Ca-Diếp Bồ-T�t, do những điều dụ đ� c�ng v� lượng th� dụ kh�c, n�n biết sự chết thật l� rất khổ.

Đ�y gọi l� Đại-Bồ-T�t tu h�nh kinh Đại-thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t tử khổ.

NầyThiện-nam-tử ! Thế n�o l� Đại-Bồ-T�t trụ nơi kinh Đại-thừa Đại-Niết- B�n qu�n s�t �i-biệt-ly khổ ? �i biệt-ly nầy c� thể l�m cội gốc cho tất cả sự khổ. Như n�i b�i kệ rằng :

Nhơn �i sanh lo,� Nhơn �i sanh sợ,� Nếu l�a sự �i,� N�o lo n�o sợ.

V� �i n�n sanh sự lo khổ, v� lo khổ n�n l�m cho ch�ng sanh c� gi� suy. �i- biệt-ly khổ l� n�i sự chết. V� biệt-ly hay sanh những sự khổ vi-tế, nay sẽ v� �ng m� ph�n biệt r� r�ng.

Nầy Thiện-nam-tử ! Thuở qu� khứ người sống v� lượng tuổi, c� quốc vương t�n l� Thiện-Trụ nh� vua trị nước t�m mu�n bốn ng�n năm. Tr�n đỉnh đầu của vua mọc l�n một bứu thịt mềm nhuyễn như b�ng. Bứu ấy lần lần to lớn, kh�ng l�m đau nhức. M�n mười th�ng, bứu ấy nứt ra, sanh một đồng tử h�nh dung đẹp lạ. Nh� vua vui mừng đặt t�n l� Đ�nh-Sanh.

Thời gian sau vua Thiện-Trụ đem việc nước giao cho Th�i-tử Đảnh-Sanh, tồi rời bỏ cung điện quyến thuộc v�o n�i tu h�nh. Ng�y rằm Th�i-Tử Đảnh-Sanh l�n ng�i, đương ở tr�n lầu cao tắm gội trai giới, phương Đ�ng liền c� b�u kim- lu�n, b�nh xe v�ng đủ một ng�n c�y căm tự nhi�n bay đến. Vua Đảnh-Sanh nghĩ rằng : Từng nghe Ngũ-Th�ng ti�n nhơn n�i : Nếu d�ng vua S�t-Đế-Lợi ng�y rằm ở tr�n lầu cao tắm gội trai giới, c� b�u kim lu�n đủ ng�n c�y căm tự nhi�n bay đến, thời� nh� vua đ� sẽ đặng l�m Chuyển-Lu�n Th�nh-Vương. Nay ta n�n th� nghiệm. Nghĩ xong, vua Đảnh-Sanh tay tả bưng b�u kim-lu�n, tay hửu cầm lư hương, q�y gối b�n mặt m� ph�t thệ rằng : Nếu đ�y thiệt l� b�u kim-lu�n, thời n�n bay đi như vua Chuyển-Lu�n Th�nh-Vương thuở qu� khứ. Nh� vua ph�t thệ vừa xong, thời b�u kim-lu�n bay l�n hư kh�ng, bay khắp mười phương, rồi trở về dừng lại tr�n� tay tả vua Đảnh-Sanh. Nh� vua vui mừng biết chắc m�nh sẽ l� Chuyển-Lu�n Th�nh-Vương.

Sau đ� kh�ng bao l�u, c� tượng bảo xuất hiện, m�nh trắng như bạch li�n-hoa, xinh đẹp, mạnh mẽ đ�i ng� chấm đất. V� muốn th� nghiệm vua Đảnh-Sanh liền bưng lư hương qu� gối b�n hữu m� ph�t thệ rằng : Nếu thật l� b�u bạch tượng n�n bay đi như thuở vua Chuyển-Lu�n Th�nh-Vương qu� khứ. Ph�t thệ xong, bạch tượng liền từ s�ng đến chiều bay đi khắp t�m phương, tột đến m� biển, rồi trở về cung vua. Kế đ� lại c� M�-bửu xuất hiện, l�ng m�u xanh biếc mướt đẹp, l�ng đu�i c�ng g�y m�u v�ng r�ng. V� muốn th� nghiệm vua Đảnh-Sanh tay bưng lư hương qu� gối b�n hữu ph�t thệ rằng : Nếu thiệt l� M�-bảo thời phải như� của vua Chuyển-Lu�n T�nh-Vương thuở qu� khứ. Ph�t thệ xong, từ s�ng đến chiều, M�-bảo ấy đi khắp t�m phương, đến m� biển rồi trở về cung vua.

Kế đ� lại c� Nữ-bảo xuất hiện xinh đẹp đệ nhứt, chơn l�ng thoảng m�i chi�n đ�n, hơi miệng thơm sạch như hoa sen xanh, mắt s�ng nh�n xa một do tuần,� tai nghe, mũi ngữi cũng xa như mắt, lưỡi rộng lớn le ra c� thể tr�m cả mặt, da mịn l�ng như l� đồng đỏ, rất th�ng minh c� tr� huệ, lời n�i dịu d�ng đối với tất cả mọi người. Tay người ấy l�c chạm đến �o của vua, liền biết th�n vua khỏe mạnh hay bịnh hoạn, cũng biết những � nghĩ của vua.

Kế đ� trong cung vua tự nhi�n c� Ma-ni bảo ch�u lớn bằng bắp vế của người, m�u thuần xanh, trong suốt, trong chỗ tối c� thể chiếu s�ng một do tuần. Nếu trời mưa giọt lớn như trục xe, thế lực của bảo ch�u nầy c� thể che một do tuần, giọt mưa kh�ng rơi xuống được.

Sau đ�, lại c� Chủ- tạng thần hiện ra, cặp mắt c� thể thấy thấu những kho ch�u b�u ở trong l�ng đất, t�y � vua muốn đều c� thể dưng đủ. Vua Đảnh-Sanh muốn th� nghiệm b�n c�ng Chủ-tạng thần ngồi thuyền ra biển, vua bảo chủ-tạng thần : Nay ta muốn đặng ch�u b�u. Chủ-tạng thần liền lấy hai tay quậy nước biển, đầu mười ng�n tay liền hiện ra mười kho ch�u b�u lấy dưng cho vua t�u rằng : �T�y � nh� vua chọn d�ng, c�n thừa lại n�n n�m trả xuống biển.�

Kế đ� lại c� chủ-binh thần xuất hiện, thao lược đệ nhứt, điều khiển bốn binh chủng rất giỏi. L�c vua cần binh thời hiện qu�n l�nh ra để d�ng. L�c chẳng d�ng binh, thời qu�n l�nh ẩn mất. Xứ n�o chưa h�ng phục chủ binh thần nầy c� thể l�m cho h�ng phục. Xứ n�o đ� h�ng phục, thời đủ sức giữ g�n.

L�c đ� vua Đảnh-Sanh tự biết l� Chuyển-Lu�n -Vương, b�n bảo c�c quan :
� C�i Di�m-Ph�-Đề nầy an ổn gi�u vui, nay bảy b�u đ� đủ, cả ng�n vương tử cũng đủ, giờ đ�y n�n l�m việc g� ?�

C�c quan t�u : � Ch�u Phất-B�-Đề phương D�ng c�n chưa qui thuận, đại vương n�n đem binh qua chinh phục.�

Vua Đảnh-Sanh b�n c�ng thất-bảo bay qua ch�u Phất-B�-Đề, nhơn d�n trong� ch�u đ� đều vui mừng qui thuận.

C�c quan lại t�u n�n chinh phục ch�u C�-Đ�-Ni ở phương T�y.� Kế đ� lại đến chinh phục ch�u Uất-Đơn-Việt. Sau khi chinh phục ba ch�u xong. Vua Đảnh-Sanh bảo c�c quan : � Ch�u Nam-Di�m-Ph�-Đề n�y c�ng ba ch�u đều an on� gi�u vui, tất cả đều qui thuận ta, nay đ�y lại n�n l�m việc g� ?�

C�c quan t�u : � C�i trời Đao-Lợi tuổi thọ d�i l�u , an ổn, kho�i lạc, th�n chư Thi�n xinh đẹp hơn nhơn gian, cung điện nhẫn đến giường ghế to�n bằng bảy b�u, cậy phước trời chưa chịu� đến qui phục, nay n�n đem binh đ�nh dẹp.�

Vua Đảnh-Sanh lại c�ng thất bảo bay l�n c�i trời Đao-Lợi, tr�ng thấy một c�y m�u xanh đậm b�n hỏi đại thần : Đ� l� c�y g� ?

Đại-thần t�u : C�y ấy t�n l� Ba-Lợi-Chất-Đa-La, chư Thi�n c�i Đao-Lợi nầy đến ng�y m�a hạ thường tựu hợp vui chơi dưới c�y đ�.

Lại tr�ng thấy m�u trắng như bạch v�n, vua Đảnh-Sanh� hỏi đại thần chỗ đ� l� g� ? Đại-thần t�u đ� l� thiện-ph�p-đường, chư thi�n c�i Đao-Lợi thường nh�m nơi đ� để b�n luận những việc c�i trời c�i người.

Thi�n-Ch�a Th�ch-Đề-Ho�n-Nhơn biết vua Đảnh-Sanh đ� đến, liền ra tiếp rước, cầm tay v�o thiện-ph�p-đường l�n t�a m� ngồi. Hai vua h�nh dung tướng mạo giống nhau, chỉ c� đ�i mắt nh�n nh�y l� kh�c nhau.

L�c đ� vua Đảnh-Sanh nghĩ rằng : nay ta c� thể đuổi thi�n-ch�a nầy để ta ở đ�y l�m thi�n-vương.

Thi�n-Đế-Th�ch vốn thọ tr� đọc tụng kinh điển Đại-thừa, thường v� chư Thi�n giảng thuyết, chỉ chưa th�ng đạt hết th�m nghĩa của kinh. Do thọ tr� giảng thuyết Đại-thừa n�n Thi�n-Đế c� oai đức hơn.

Khi vua Đảnh-Sanh khởi �c t�m đối với Thi�n-Đế, tổn phước liền tự rớt xuống Di�m-Ph�-Đề, nhớ tiếc c�i trời l�ng rất khổ n�o. Kh�ng bao l�u� vua Đảnh-Sanh phải bịnh chết.

Nầy Thiện-nam-tử ! Thi�n-Đế thuở đ� ch�nh l� Phật Ca-Diếp, vua Đảnh-Sanh thời l� tiền th�n của ta.��

Nầy Thiện-nam-tử ! Phải biết �i-biệt-ly như vậy rất l� khổ n�o.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-T�t c�n nhớ những trường hợp �i-biệt-ly khổ thuở qu� khứ, huống l� Bồ-T�t trụ nơi kinh Đại-Thừa Đại-Niết-B�n m� n�n chẳng qu�n s�t sự �i-biệt-ly khổ trong đời hiện tại !

Nầy Thiện-nam-tử !� Thế n�o l� Đại Bồ-T�t tu h�nh kinh Đại-thừa Đại- Niết-B�n qu�n s�t o�n-tằng-hội khổ ?

Đại-Bồ-T�t nầy qu�n s�t địa ngục, s�c sanh, ngạ quỉ, lo�i người, tr�n trời đều c� sự o�n-tằng-hội-khổ như vậy.

V� như c� người qu�n s�t lao ngục giam nhốt, g�ng xiềng l� rất khổ. Cũng vậy, Đại-Bồ-T�t qu�n s�t năm lo�i ch�ng sanh đều l� o�n-tằng-hội-hiệp rất khổ sở.

V� như c� người thường sợ kẻ o�n th�, g�ng c�m, xiềng x�ch, n�n bỏ cha mẹ, vợ con, quyến thuộc, c�ng của b�u sản nghiệp m� trốn l�nh đi xa. Cũng vậy, Đại-Bồ-T�t sợ sanh tử, n�n tu h�nh s�u m�n Ba-La-Mật, chứng nhập Niết- B�n. Đ�y gọi l� Bồ-T�t tu h�nh Đại-thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t o�n-tằng-hội khổ.

Nầy Thiện-nam-tử ! Thế n�o l� Đại-Bồ-T�t tu h�nh Đại-thừa Đại-Niết- B�n qu�n s�t cầu-bất-đắc khổ ?

Cầu l� mong cầu tất cả , c� hai thứ : Một l� cầu ph�p l�nh, hai l� cầu ph�p chẳng l�nh. Cầu ph�p l�nh m� chưa đặng thời khổ, ph�p �c muốn rời m� chưa rời được thời khổ.

Đ�y l� lược n�i ngũ- ấm-thạnh khổ. Đ�y gọi l� khổ đế.

Ca-diếp Bồ-T�t bạch Phật : � Thế-T�n ! Như lời Phật n�i, ngũ ấm thạnh khổ nghĩa đ� chẳng phải. V� như ng�y trước Phật bảo Th�ch-Ma-Nam : Nếu sắc l� khổ, tất cả ch�ng sanh lẻ ra chẳng n�n cầu sắc, nếu c� người cầu thời chẳng gọi l� khổ. Lại như Phật bảo c�c Tỳ-kheo thọ c� ba thứ : Khổ thọ, lạc thọ, bất khổ bất lạc thọ. Lại như l�c trước đức Phật n�i với c�c Tỳ-kheo : Nếu người n�o c� thể tu h�nh ph�p l�nh thời đặng thọ lạc. Lại như đức Phật n�i : Ở trong đường l�nh s�u căn l�nh thọ s�u cảnh vui : Mắt thấy sắc đẹp l� vui, tai, mũi, lưỡi, th�n nhẫn đến � suy nghĩ ph�p l�nh cũng như vậy.

Như Phật từng n�i kệ :

Tr� giới thời l� vui,� Th�n chẳng thọ sự khổ.� Ngủ nghỉ đặng an ổn,� Thức dậy l�ng vui vẻ.� L�c nhận lấy y thực,� Đọc tụng v� kinh h�nh,� Ở ri�ng nơi n�i rừng,� Như vậy l� rất vui.� Nếu đối với ch�ng sanh,� Ng�y đ�m tu l�ng từ,� Nhơn đ�y được thường vui,� V� chẳng hại người kh�c. �t muốn biết đủ vui,� Học rộng biết nhiều vui,� A-La-H�n kh�ng chấp,� Cũng gọi l� thọ vui,� C�c vị Đại Bồ-T�t,� rốt r�o đến bờ kia.� Những việc l�m đ� xong,� Đ�y gọi l� rất vui.

Thế-T�n ! Trong c�c bộ kinh n�i về tướng vui � nghĩa như vậy. Thế n�o tương ứng với nghĩa của Phật n�i h�m nay ?

Phật bảo Ca-Diếp Bồ-T�t : � L�nh thay ! L�nh thay ! �ng� kh�o c� thề thưa hỏi đức Như-Lai những nghĩa như vậy.

Nầy Thiện-nam-tử ! Tất cả ch�ng sanh đối với sự khổ hạng hạ tưởng lầm l� vui. V� thế n�n nay ta n�i tướng khổ kh�ng kh�c với ng�y trước đ� n�i.

Ca-Diếp Bồ-T�t bạch Phật : � Như� lời Phật hỏi : Đối với sự khổ hạng hạ tưởng cho l� vui, thời sanh, l�o, bệnh, tử hạng hạ c�ng �i-biệt-ly, cầu-bất-đắc, o�n- tằng-hội, ngũ-ấm-thạnh hạng hạ, những sự khổ như vậy lẽ ra cũng n�n c� vui.�

Thế-T�n ! Sanh hạng hạ l� ba �c th�, sanh hạng trung l� lo�i người, sanh hạng thượng l� tr�n trời.

Nếu lại c� người hỏi rằng : Nếu ở nơi sự vui hạng hạ tưởng cho l� khổ, trong sự vui hạng trung tưởng cho l� kh�ng khổ kh�ng vui. Trong sự vui hạng thượng tưởng cho l� vui, thời phải trả lời thế n�o ?

Thế-T�n ! Nếu trong sự khổ hạng hạ tưởng cho l� vui, chưa thấy c� người n�o sẽ bị phạt đ�nh ng�n trượng, l�c mới đ�nh một trượng đầu m� đ� tưởng� l� vui. Nếu l�c đ�nh trượng đầu chẳng tưởng l� vui, thế sao n�i rằng : Nơi trong sự khổ hạng hạ m� tưởng cho l� vui ?�

Phật bảo Ca-Diếp Bồ-T�t : � Phải lắm ! Phải lắm ! Đ�ng như lời �ng n�i. Do nghĩa nầy n�n kh�ng c� tưởng l� vui, v� như người tội kia sẽ bị phạt đ�nh ng�n trượng, khi bị đ�nh một trượng rồi liền đặng tha. Người nầy b�n sanh l�ng vui. V� thế n�n biết rằng trong sự kh�ng vui lầm tưởng l� vui.�

Ca-Diếp Bồ-T�t bạch Phật : Thế-T�n ! Người đ� chẳng v� bị đ�nh một trượng m� sanh vui. Ch�nh v� đặng tha m� sanh� l�ng vui.

_ Nầy Thiện-nam-tử ! V� thế n�n ta ng�y trước n�i với Th�ch-Ma-Nam trong ngũ ấm c� vui, lời đ� l� đ�ng, thiệt chẳng phải m�u thuẩn vậy.

Nầy Thiện-nam-tử ! C� ba thọ v� ba khổ. Ba thọ l� : Lạc thọ, khổ thọ v� bất khổ bất lạc thọ. Ba khổ l� : Khổ-khổ, h�nh khổ, hoại khổ.

Nầy T.hiện-nam-tử ! Khổ thọ ch�nh l� cả ba m�n khổ : Khổ-khổ, h�nh khổ v� hoại khổ. Hai m�n thọ kia ch�nh l� h�nh khổ v� hoại khổ. Do đ�y n�n trong sanh tử thiệt c� lạc thọ. Đại-Bồ-T�t thấy t�nh khổ c�ng t�nh lạc chẳng rời l�a nhau n�n n�i rằng tất cả đều khổ.

Nầy Thiện-nam-tử ! Trong sanh tử thiệt kh�ng c� vui, v� chư� Phật Bồ-T�t t�y thuận thế gian n�n n�i l� c� vui.

Ca-Diếp Bồ-T�t bạch Phật : � Thế-T�n ! Chư Phật v� Bồ-T�t nếu t�y theo thế tục m� n�i, thời l� c� hư vọng chăng ? Như Phật thường n�i, người tu h�nh ph�p l�nh thời thọ quả b�o vui. Tr� giới an vui th�n chẳng thọ khổ, nhẫn đến việc l�m đ� xong đ�y l� rất vui. Lời n�i thọ vui trong c�c kinh như vậy, chừng c� hư vọng chăng . Nếu l� hư vọng, thời chư Phật Thế-t�n trong v� lượng trăm ng�n mu�n ức a-tăng-kỳ-kiếp tu h�nh đạo bồ-đề đ� l�a vọng ngữ. Nay Phật n�i như vậy � nghĩa thế n�o ?

_ Nầy Thiện-nam-tử ! Như b�i kệ n�i về những sự thọ lạc trước kia ch�nh l� cội gốc của đạo Bồ-Đề, cũng c� thể trưởng-dưỡng v� thượng bồ-đề. Do nghĩa đ� n�n trong những kinh trước n�i tướng vui như vậy.

V� như trong thế gian những đồ cần d�ng cho đời sống, c� thể l�m nhơn cho sự vui, n�n gọi l� vui. Như nữ sắc, rượu uống, đồ ăn ngon, l�c kh�t được nước, l�c lạnh được lửa, y phục, chuỗi ngọc, voi ngựa, xe cộ, t�i tớ, v�ng, bạc, lưu ly, san h�, chơn ch�u, kho đựng l�a gạo, những vật như vậy người đời cần d�ng c� thể l�m nhơn cho sự vui n�n gọi l� vui.

Nầy Thiện-nam-tử ! Những vật như vậy cũng c� thể sanh sự khổ. Nhơn nơi nữ sắc sanh sự khổ, lo, rầu, buồn, kh�c nhẫn đến phải chết cho người nam. Nhơn nơi rượu, đồ ăn ngon, nhẫn đến l�a gạo cũng c� thể l�m cho người phải lo khổ nhiều. Do� nghĩa đ� n�n tất cả đều khổ kh�ng c� tướng rốt r�o vui.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-T�t nơi t�m điều khổ nầy, hiểu rỏ l� khổ n�n kh�ng bị khổ.

Nầy Thiện-nam-tử ! Tất cả h�ng Thanh-Văn, Duy�n-Gi�c chẳng biết nhơn của sự vui, n�n Phật v� họ ở trong sự khổ hạng hạ n�i c� tướng vui. Chỉ c� Bồ- T�t trụ nơi Đại-Thừa Đại-Niết-B�n b�n c� thể biết nhơn của sự khổ sự vui nầy.

Nầy Thiện-nam-tử ! Thế n�o l� Đại-Bồ-T�t trụ nơi Đại-Thừa Đại-Niết- B�n qu�n s�t tập đế ? Đại-Bồ-T�t qu�n s�t tập đế l� nhơn duy�n ngũ ấm. Tập nghĩa l� trở lại �i-luyến nơi hữu. �i c� hai thứ : Một l� �i th�n m�nh, hai l� �i đồ cần d�ng. Lại c� hai thứ : Năm thứ dục lạc, l�c chưa đặng t�m lu�n t�m cầu, đ� t�m cầu đặng rồi lu�n đắm trước. Lại c� ba thứ : dục �i, sắc �i, v� sắc �i. Lại c� ba thứ : Nghiệp nhơn duy�n �i, phiền n�o nhơn duy�n �i, khổ nhơn duy�n �i. Người xuất gia c� bốn thứ �i : Y phục, đồ ăn uống, đồ nằm, thuốc thang. Lại c� năm thứ : Tham lam nơi ngũ ấm, t�y chỗ cần d�ng tất cả đều tham �i toan t�nh ph�n biệt v�-lượng v�-bi�n.

Nầy Thiện-nam-tử ! �i c� hai thứ : Một l� thiện �i, hai l� bất thiện �i. Chỉ người� ngu t�m cầu bất thiện �i. C�c vị Bồ-T�t cầu nơi thiện-�i. Thiện �i lại c� hai thứ : Bất thiện v� thiện. Cầu ph�p Nhị-thừa gọi l� bất thiện. Cầu ph�p Đại- thừa gọi l� thiện.

Nầy Thiện-nam-tử ! Kẻ ph�m phu tham �i gọi l� � tập� chẳng gọi l� �đế�. Sự �i của Bồ-T�t thời gọi l� thật đế chẳng gọi l� tập, v� Bồ-T�t muốn độ ch�ng sanh n�n thị hiện thọ sanh, chẳng phải v� tham �i m� thọ sanh.

Ca-Diếp Bồ-T�t bạch Phật : Thế-T�n ! Như trong c�c kinh kh�c đức Phật v� ch�ng sanh m� n�i nghiệp l�m nhơn duy�n, hoặc n�i ki�u mạn, hoặc n�i lục x�c, hoặc n�i v� minh l�m nhơn duy�n m� c� ngũ ấm x�-thạnh. H�m nay do nghĩa g� đức� Phật n�i bốn Th�nh-Đế ri�ng lấy �i l�m nhơn cho ngũ ấm.

Phật khen Ca-Diếp Bồ-T�t : � L�nh thay ! L�nh thay ! Đ�ng như lời �ng vừa n�i, c�c nhơn duy�n chẳng phải l�m cũng chẳng phải nhơn, chỉ v� năm ấm cần phải nhơn nơi �i.

V� như quốc vương l�c đi tuần du c�c quan quyến thuộc thảy đều theo hầu. Cũng vậy, �i đi đến chỗ n�o thời c�c kiết sử� cũng đi theo.

V� như y phục thấm mồ h�i, bụi bay đến liền b�m d�nh. Cũng vậy, chỗ n�o c� �i những nghiệp kiết cũng ở nơi đ�.

V� như đất ướt thời c� thể mọc mầm. Cũng vậy, �i c� thể sanh tất cả mầm nghiệp phiền n�o.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t kỹ �i nầy c� ch�n thứ : Một l� như thiếu nợ, hai l� như vợ La-S�t, ba l� như trong cọng hoa đẹp c� rắn độc vấn , bốn l� như vật thực độc m� cố ăn đ�, năm l� như d�m nữ, s�u l� như hột ma-l�u-ca, bảy l� như thịt th�i trong mụn nhọt, t�m l� như gi� b�o, ch�n l� như sao chổi.

Như thiếu nợ l� thế n�o ! V� như người ngh�o c�ng thiếu tiền của người kh�c, dầu đ� trả nợ m� vẫn c�n thiếu, n�n bị giam nhốt chưa ra khỏi ngục. H�ng Thanh-Văn Duy�n-Gi�c v� c�n tập kh� thừa của �i n�n chẳng chứng đặng v� thượng bồ-đề.

Như vợ La-S�t l� thế n�o ? V� như c� người lấy g�i La-S�t l�m vợ, g�i La- S�t nầy hễ sanh con liền ăn thịt, ăn thịt con đẻ hết lại ăn lu�n thịt chồng. �i cũng vậy, t�y người sanh thiện căn n� liền ăn, ăn hết thiện căn n� lại ăn lu�n cả người l�m cho phải đọa địa ngục, s�c sanh ng� quỉ. Chỉ trừ c�c vị Bồ-T�t.

Như cọng hoa đẹp c� rắn độc vấn l� thế n�o ? Như c� người th�ch hoa đẹp m� chẳng thấy cọng hoa c� rắn độc, liền đến ngắt hoa bị rắn cắn chết. Tất cả ph�m phu tham đắm ngũ dục m� chẳng thấy độc hại của �i, n�n bị �i l�m hại, sau khi chết đọa trong ba đường �c. Chỉ trừ c�c vị Bồ-T�t.

Vật thực độc m� cố ăn l� thế n�o ? Như c� người cố ăn vật thực độc, ăn xong đau bụng thổ tả m� chết. Ch�ng sanh trong ngũ đạo v� tham �i m� phải bị đọa trong ba đường �c. Chỉ trừ c�c vị Bồ-T�t.

Như d�m nữ l� thế n�o ? Ngư người ngu tư th�ng với d�m nữ, d�m nữ nầy thường dối phĩnh gạt đoạt hết tiền của rồi xua đuổi người ấy. Người ngu kh�ng c� tr� tuệ bị tham �i đoạt tất cả ph�p l�nh rồi xua đuổi v�o trong ba đường �c. Chỉ trừ c�c vị Bồ-T�t.

Như hột ma-l�u-ca l� thế n�o ? Nếu chim ăn hột ma-l�u-ca, phẩn chim do gi� thổi rớt dưới c�y liền mọc l�n đeo vấn c�y to l�m cho kh� chết, tham �i r�ng buộc ph�m phu l�m cho ph�p l�nh kh�ng tăng trưởng nhẫn đến kh� diệt, sau khi chết đọa v�o ba đường �c. Chỉ trừ c�c vị đại Bồ-T�t.

Thịt th�i trong mụn nhọt như thế n�o ? Như người bị ung nhọt, trong nhọt sanh thịt th�i, người bịnh nầy phải chuy�n t�m chạy chữa, nếu chểnh m�ng thời thịt th�i sanh tr�ng c� thể phải chết, ngũ ấm của ph�m phu cũng như vậy, �i sanh trong đ�, phải n�n si�ng năng điều trị tham �i, nếu kh�ng điều trị sẽ phải đọa trong ba đường �c. Chỉ trừ c�c vị Bồ-T�t.

Như gi� b�o l� thế n�o ? Gi� b�o c� thể l�m lở� n�i ng� c�y. Cũng vậy, tham �i sanh t�m �c đối với� cha mẹ, c� thể l�m ng� trốc cội c�y v� thượng Bồ- Đề của c�c �ng Đại-Tr� Xa-Lợi-Phất v�n v�n. Chỉ trừ c�c vị Bồ-T�t.

Như sao chổi l� thế n�o ? Như sao chổi mọc� thời trong thi�n hạ phải bịnh tật, đ�i k�m, họa tai khổ sở. Cũng vậy, �i c� thể dứt tất cả căn l�nh l�m cho ph�m phu cơ c�ng thiếu thốn sanh bịnh phiền n�o lưu chuyển trong sanh tử mang nhiều sự khổ. Chỉ trừ c�c vị Bồ-T�t.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại-Bồ-T�t Đại-Thừa trụ nơi Đại-Niết-B�n qu�n s�t tham �i c� ch�n thứ như vậy.

Do nghĩa tr�n đ�y, h�ng ph�m phu c� khổ, kh�ng đế. H�ng Thanh-Văn Duy�n- Gi�c c� khổ đế m� kh�ng chơn thật. C�c vị Bồ-T�t hiểu khổ kh�ng c� khổ m� c� chơn đế. H�ng ph�m phu c� tập kh�ng c� đế. H�ng Thanh-Văn Duy�n- Gi�c c� tập c� tập đế. C�c vị Bồ-T�t hiểu tập kh�ng c� tập m� c� chơn đế. H�ng Thanh- Văn Duy�n-Gi�c c� diệt m� chẳng phải chơn. Đại-Bồ-T�t c� diệt c� chơn đế. H�ng Thanh-Văn Duy�n-Gi�c c� đạo m� chẳng phải chơn. Đại Bồ-T�t c� đạo c� chơn đế.
�

Nầy Thiện-nam-tử ! Thế n�o l� Đại Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n thấy diệt c�ng thấy diệt-đế ? Ch�nh l� dứt trừ tất cả phiền n�o, nếu phiền n�o đ� dứt thời gọi l� thường. Dứt lữa phiền n�o thời gọi l� tịch diệt. V� phiền n�o diệt n�n đặng hưởng thọ chơn lạc. Chư Phật v� Bồ-T�t cho nguyện cầu n�n gọi l� tịnh, chẳng c�n thọ th�n trong hai mươi lăm c�i n�n gọi l� xuất thế. Do xuất thế n�n gọi l� ng�, l� thường. Đối với sắc, thinh, hương, vị x�c, nam, nữ, sanh, trụ, diệt, khổ, lạc, bất khổ, bất lạc, đều chẳng chấp lấy tướng mạo n�n gọi l� rốt r�o tịch diệt chơn đế. Đ�y l� Đại Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t diệt Th�nh-đế.

Thế n�o l� Đại-Bồ-T�t trụ nơi Đại-thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t đạo Th�nh-đế ?

V� như trong tối nhơn đ�n m� đặng thấy những vật lớn nhỏ. Cũng vậy, Đại- Bồ- T�t trụ nơi Đại-Thừa Đại-Niết-B�n nhơn b�t th�nh-đạo m� thấy tất cả ph�p : Thường, v� thường, hữu vi, v� vi, ch�ng sanh, phi ch�ng sanh, vật, phi vật, khổ, lạc, ng�, v� ng�, tịnh, bất tịnh, phiền n�o, phi phiền n�o, nghiệp, phi nghiệp, thật, phi thật, thừa, phi thừa, tri, bất tri, đ�-la-phi�n, phi-đ�-la-phi�n, cầu na, phi cầu na, kiến, phi kiến, sắc, phi sắc, đạo, phi đạo, giải, phi giải. Bồ-T�t trụ nơi Đạ�i- thừa Đại-Niết-B�n qu�n s�t đạo Th�nh-đế như vậy�.

Ca-Diếp Bồ-T�t bạch� Phật : � Thế-T�n ! Nếu t�m Th�nh-đạo l� đạo Th�nh-đế thời nghĩa chẳng tương ứng. Như đức Phật hoặc c� l�c n�i l�ng tin l� đạo c� thể tho�t khỏi c�c phiền n�o. Hoặc c� l�c n�i chẳng ph�ng dật l� đạo v� chư Phật chẳng ph�ng dật n�n đặng v� thượng Bồ-đề, v� cũng l� ph�p trợ đạo của Bồ- T�t. Hoặc c� l�c n�i tinh tấn l� đạo, như Phật bảo A-Nan nếu c� người si�ng tu tinh tấn thời đặng th�nh v� thượng Bồ-đề. Hoặc c� l�c n�i qu�n th�n niệm xứ, nếu chuy�n tu tập th�n niệm xứ nầy đặng th�nh v� thượng bồ-đề. Hoặc c� l�c n�i ch�nh định l� đạo. Như Phật bảo Ma-Ha-Ca-Diếp : Ch�nh định l� đạo chơn thật, nếu nhập ch�nh định b�n c� thể tư duy sự sanh diệt của ngũ ấm, chẳng nhập thời kh�ng thể tư duy. Hoặc c� l�c n�i một ph�p : Nếu người tu tập c�i thề thanh tịnh ch�ng sanh, dứt trừ tất cả ưu sầu khổ n�o chứng đặng ch�nh ph�p, tức l� niệm Phật tam muội. Hoặc Phật lại n�i rằng tu qu�n tưởng v� thường thời gọi l� đạo c� thể chứng đặng v� thượng Bồ-đề. Hoặc Phật n�i kh�ng tịch ở nơi A-Lan-Nh�, ngồi một m�nh tư duy c� thể mau chứng đặng v� thượng Bồ-đề. Hoặc c� l�c Phật n�i : V� người diễn thuyết thời gọi l� đạo, nếu người nghe ph�p dứt được lưới nghi thời chứng đặng v� thượng Bồ-đề. Hoặc c� l�c Phật n�i tr� giới l� đạo, nếu người tinh tấn tu tr� giới cấm, người nầy tho�t khỏi khổ sanh tử. Hoặc c� l�c Phật n�i gần gũi Thiện-hữu gọi l� đạo, như Phật bảo A-Nan : Người gần gũi thiện-tri-thức thời đầy đủ tịnh giới nếu c� ch�ng sanh n�o gần gũi nơi Phật thời đặng ph�t t�m v� thượng Bồ-đề. Hoặc c� l�c Phật n�i tu l�ng từ l� đạo, người tu học l�ng từ dứt c�c phiền n�o thời đặng bực bất động. Hoặc c� l�c Phật n�i tr� huệ l� đạo, như ng�y trước Phật v� Tỳ-kheo-ni Ba-X�-Ba-Đề m� n�i rằng : Nầy Tỳ-kheo-ni ! Như h�ng Thanh-Văn d�ng sức tr� huệ dứt được� c�c lậu phiền n�o. Hoặc c� l�c Phật n�i bố th� l� đạo, như ng�y trước Phật bảo vua Ba- Tư-Nặc : Nầy Đại-Vương ! Ng�y trước đức Phật l�m nhiều việc bố th� do đ� m� nay đặng th�nh v� thượng Bồ-đề.

Bạch Thế-T�n ! Nếu b�t th�nh đạo l� đạo đế, những kinh như vậy h� chẳng phải l� hư vọng. Nếu những kinh đ� chẳng phải hư vọng thời duy�n cớ g� trong những kinh đ� chẳng n�i b�t th�nh đạo l� đạo th�nh đế. Nếu những kinh đ� chẳng n�i, dễ thường ng�y trước đức Như-Lai c� lầm lộn. Nhưng t�i quyết định biết rằng chư Phật từ l�u đ� l�a lầm lộn.

Đức Phật khen Ca-Diếp-Bồ-T�t : � L�nh thay ! L�nh thay ! Nầy thiện-nam-tử ! Nay �ng muốn biết Kinh-diển Đại-thừa vi diệu c� những ph�p b� mật n�n hỏi như vậy. Những kinh ng�y trước như vậy đều v�o trong đạo th�nh đế.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như ta n�i l�ng tin l� đạo.� T�n căn nầy c� thể t� trợ đạo bồ- đề. V� thế n�n lời Phật n�i kh�ng c� lầm lộn. Đức Như-Lai kh�o biết v� lượng phương tiện v� muốn h�a độ ch�ng sanh n�n sự thuyết ph�p c� nhiều loại.

V� như lương y biết c�c căn bịnh của ch�ng sanh, t�y theo bịnh m� hiệp thuốc v� những thứ cấm kỵ đối với thuốc. Chỉ nước chẳng ở trong lệ cấm. Hoặc cho uống nước gừng, nước cam thảo, nước tế t�n, nước đường ph�n, nước tr�i a-ma- lặc, nước ni-ba-la, hoặc nước b�t-tr�-la, hoặc cho uống nước lạnh, nước n�ng, nước nho, nước thạch lựu.

Nầy Thiện-nam-tử ! Lương y ấy kh�o biết căn bịnh của ch�ng sanh. Dầu rằng thuốc c� nhiều sự cấm kỵ, nhưng chỉ c� nước l� kh�ng ở trong lệ cấm.

Cũng như vậy, đức Như-Lai kh�o biết phương tiện,� trong một ph�p tướng t�y theo c�c lo�i ch�ng sanh m� ph�n biệt diễn thuyết nhiều loại danh tướng. C�c lo�i ch�ng sanh kia t�y theo chỗ l�nh thọ của họ m� tu tập, dứt trừ phiền n�o. Như người bịnh kia theo lời dặn cũa lương y m� bịnh được l�nh.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như c� một người biết nhiều thứ tiếng ở chung trong đại ch�ng. Một h�m đại ch�ng kh�t nước đều k�u rằng : T�i muốn uống nước ! T�i muốn uống nước ! Người đ� liền đem nước m�t lạnh t�y theo từng người m� trao cho uống.� Hoặc n�i l� ba-ni, hoặc n�i l� uất-đặt, hoặc n�i l� xa-lỵ-lam, hoặc n�i l� ba-lỵ, hoặc n�i l� ba-da, hoặc n�i l� cam-lồ, hoặc n�i l� ngu-nhũ, d�ng v� lượng t�n nước như vậy để n�i với đại ch�ng. Cũng vậy, đức Như-Lai d�ng một th�nh đạo v� h�ng Thanh-Văn m� diễn thuyết nhiều c�ch : Từ T�n-căn v�n v�n đến� b�t th�nh-đạo.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như thợ kim ho�n d�ng một chất v�ng t�y � tạo l�m c�c thứ trang sức : D�y chuyền, v�ng, xuyến, xoa, khoen tai, m�o, ấn. Dầu l�m nhiều thứ chẳng đồng nhưng chẳng rời chất v�ng. Cũng vậy, đức Như-Lai d�ng một Phật đạo, t�y theo mọi lo�i ch�ng sanh m� ph�n biệt diễn thuyết. Hoặc n�i một thứ, như n�i chư Phật một đạo kh�ng hai. Hoặc n�i hai thứ l� định v� huệ. Hoặc n�i ba thứ l� kiến, tr� v� huệ. Hoặc n�i bốn thứ l� kiến-đạo, tu đạo, v� học đạo, v� Phật đạo. Hoặc n�i năm thứ l� t�n-h�nh-đạo, ph�p-h�nh-đạo, t�n-giải- tho�t-đạo, kiến-đ�o-đạo, th�n chứng đạo. Lại n�i s�u thứ l� Tu-Đ�-Ho�n-Đạo, Tư- Đ�- H�m-Đạo, A-Na-H�m-Đạo, A-La-H�n-Đạo, B�ch-Chi-Phật Đạo, v� Phật-Đạo. Lại n�i bảy thứ l� niệm-gi�c-phần, trạch-ph�p-gi�c-phần, tinh-tấn-gi�c-phần, hỷ- gi�c-phần, tr�-gi�c-phần, định-gi�c-phần v� xả-gi�c-phần. Lại n�i t�m thứ l� ch�nh-kiến, ch�nh-tư-duy, ch�nh-ngữ, ch�nh-nghiệp, ch�nh-mạng, ch�nh-tinh- tấn, ch�nh-niệm, v� ch�nh-định. Lại n�i ch�n thứ l� b�t-th�nh-đạo, v� t�n. Lại n�i mười thứ l� thập-lực.� Lại n�i mười một thứ l� thập-lực v� đại-từ. Lại n�i mười hai thứ l� thập-lực đại-từ v� đại-bi. Lại n�i mười ba thứ l� thập-lực đại- từ, đại-bi v� niệm Phật tam-muội. Lại n�i mười s�u thứ l� thập-lực, đại-từ, đại-bi, niệm- Phật tam-muội v� ba ch�nh-niệm. Lại n�i hai mươi đạo l� thập-lực, tứ-v�- sở- �y, đại-từ, đại-bi, niệm-Phật tam-muội v� ba ch�nh-niệm.

Đạo-chỉ l� một thể, ng�y trước đức Như-Lai v� ch�ng sanh m� ph�n biệt diễn n�i sai kh�c.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như một thứ lửa, nhơn nơi chỗ n� đốt ch�y m� c� nhiều t�n sai kh�c, như lửa c�y, lửa cỏ, lửa trấu, lửa ph�n b�, lửa ph�n ngựa. Cũng vậy, Phật đạo chỉ l� một kh�ng c� hai v� ch�ng sanh m� ph�n biệt sai kh�c.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như một thức ph�n biệt n�i c� s�u, nếu đến nơi nh�n căn, thời gọi l� nh�n thức, nhẫn đến nơi �-căn thời gọi l� �-thức. Đạo cũng như vậy, chỉ l� một kh�ng hai v� h�a độ ch�ng sanh m� ph�n biệt sai kh�c.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như một sắc ph�p, mắt thấy thời gọi l� sắc, tai nghe gọi l� tiếng, mũi ngửi thời gọi l� m�i, lưỡi nếm thời gọi l� vị, th�n cảm gi�c thời gọi l� x�c. Đạo cũng như vậy, l� một kh�ng c� hai, v� muốn h�a độ ch�ng sanh n�n đức Như-Lai ph�n biệt sai kh�c.

Do nghĩa nầy n�n b�t-th�nh-đạo gọi l� đạo th�nh-đế.

Nầy Thiện-nam-tử !Bốn th�nh đế nầy chư Phật theo thứ lớp m� giảng n�i. Do đ�y v� lượng ch�ng sanh đặng tho�t khỏi sanh tử.

Ca-Diếp Bồ-T�t bạch Phật : � Thế-T�n ! Ng�y trước c� một l�c Phật ở trong rừng Thi-Thủ tr�n� bờ s�ng Hằng, đức Như-Lai lấy l� c�y bảo c�c Tỳ-kheo : L� trong tay của ta đ�y l� nhiều hay tất cả l� tr�n mặt địa cầu l� nhiều ? C�c Tỳ- kheo bạch Phật tất cả l� tr�n địa cầu rất nhiều� kh�ng thể t�nh đếm, l� trong tay Phật cầm rất �t kh�ng đ�ng kể. Phật bảo c�c Tỳ-kheo : Những ph�p m� ta gi�c ngộ nhiều như những l� cỏ c�y tr�n địa cầu, c�n ph�p m� ta v� ch�ng sanh tuy�n n�i như mấy chiếc l� trong b�n tay.��

Bạch Thế-T�n ! Cứ theo lời của Phật, thời đức Như-Lai r� biết v� lượng ph�p- m�n, nếu v�o trong bốn th�nh-đế thời như đ� n�i, c�n nếu chẳng v�o nơi bốn th�nh-đế lẽ ra phải c� năm đế.

Phật khen Ca-Diếp Bồ-T�t : L�nh thay ! L�nh thay ! Lời hỏi của �ng c� thể lợi �ch an vui v� lượng ch�ng sanh.

Nầy Thiện-nam-tử ! Những ph�p m�n như vậy đều đ� nhiếp ở trong bốn th�nh- đế.

Ca-Diếp Bồ-T�t lại bạch Phật : Những ph�p như vậy ở trong bốn th�nh đế cớ sao đức Như-Lai xướng rằng chẳng n�i ?

_ Nầy Thiện-nam-tử ! Dầu l� nhiếp trong bốn th�nh đế nhưng c�n chẳng gọi l� đ� n�i, v� người r� biết bốn th�nh đế c� hai thứ tr� : Một l� tr� bực trung, hai l� tr� bực thượng. Bực trung l� tr� của Thanh-Văn Duy�n-Gi�c. Bực thượng l� tr� của chư Phật v� Bồ-T�t. Biết th�n ngũ ấm l� khổ thời gọi l� tr� bực trung, ph�n biệt c�c ấm c� v� lượng tướng thảy đều l� khổ thời chẳng phải h�ng Thanh- Văn Duy�n-Gi�c biết được, đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa như vậy nơi c�c kinh kh�c ta trọn chẳng n�i đến.

Nầy Thiện-nam-tử ! Biết c�c nhập gọi đ� l� m�n cũng gọi l� khổ, đ�y gọi l� tr� bực trung. Ph�n biệt c�c nhập c� v� lượng tướng thảy đều l� khổ thời chẳng phải h�ng Thanh-Văn Duy�n-Gi�c biết được, đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa như vậy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Biết c�c giới gọi đ� l� phần, cũng gọi l� t�nh, cũng gọi l� khổ, đ�y l� tr� bực trung,. Ph�n biệt c�c giới c� v� lượng tướng thảy đều l� khổ thời chẳng phải h�ng Thanh-Văn Duy�n-Gi�c� biết được đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa như vậy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Biết sắc l� tướng hư-hoại, đ�y l� tr� bực trung. Ph�n biệt c�c sắc c� v� lượng tướng hư hoại thảy đều l� khổ, thời chẳng phải h�ng Thanh- Văn Duy�n-Gi�c biết được đ�y lại gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa như vậy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Biết thọ l� tướng gi�c x�c đ�y gọi l� tr� bực trung. Ph�n biệt c�c thọ c� v� lượng tướng gi�c x�c thời chẳng phải h�ng Thinh-Văn Duy�n- Gi�c biết được, đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa như vậy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Biết tưởng l� chấp lấy tướng đ�y gọi l� tr� bực trung. Ph�n biệt nơi tưởng c� v� lượng tướng chấp lấy, thời chẳng phải h�ng Thinh- Văn Duy�n-Gi�c biết được, đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa như vậy nơi c�c kinh kh�c, ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Biết h�nh l� tướng tạo-t�c, đ�y gọi l� tr� bực trung. Ph�n biệt nơi h�nh c� v� lượng tướng tạo t�c thời chẳng phải h�ng Thinh-Văn Duy�n- Gi�c biết được, đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa như vậy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Biết thức l� tướng ph�n biệt, đ�y gọi l� tr� bực trung. Ph�n biệt nơi thức c� v� lượng tr� tướng, thời chẳng phải h�ng Thinh-Văn Duy�n- Gi�c biết được, đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa như vậy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Biết �i l�m nhơn duy�n c� thể sanh năm ấm đ�y gọi l� tr� bực trung. Một người sanh ra �i v� lượng v� bi�n, h�ng Thinh-Văn Duy�n- Gi�c kh�ng biết được. C� thể biết tất cả ch�ng sanh khởi l�n l�ng c� những �i như vậy đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa ấy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Biết dứt phiền n�o đ�y gọi l� tr� bực trung, ph�n biệt phiền n�o chẳng thể t�nh đếm, dứt diệt cũng chẳng thể t�nh đếm như vậy thời chẳng phải h�ng Thinh-Văn Duy�n-Gi�c biết được đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa như vậy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử !� Biết đạo c� thể l�a phiền n�o đ�y gọi l� tr� bực trung. Ph�n biệt đạo c� v� lượng v� bi�n tướng, l�a phiền n�o cũng v� lượng v� bi�n thời chẳng phải h�ng Thinh-Văn Duy�n-Gi�c biết được đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa ấy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Biết thế-đế gọi l� tr� bực trung. Ph�n biệt thế-đế v� lượng v� bi�n chẳng thể t�nh đếm thời chẳng phải h�ng Thinh-Văn Duy�n-Gi�c biết được đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa ấy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Tất cả hạnh v� thường, c�c ph�p v� ng�, Niết-b�n tịch diệt, đ�y l� đệ nhứt nghĩa, gọi l� tr� bực trung. Biết đệ nhứt nghĩa v� lượng v� bi�n chẳng thể t�nh đếm thời chẳng phải h�ng Thinh-Văn Duy�n-Gi�c biết được đ�y gọi l� tr� bực thượng. Những nghĩa như vậy nơi c�c kinh kh�c ta cũng chẳng n�i.

Văn-Th� Sư-Lợi Bồ-T�t bạch Phật : � Thế-T�n ! Đức Phật n�i thế-đế v� đệ nhứt nghĩa-đế � nghĩa thế n�o ? Bạch Thế-T�n trong đệ nhứt nghĩa-đế c� thế- đế chăng ? Trong thế-đế c� đệ-nhứt nghĩa-đế chăng ?� Nếu l� c� thời c� một đế. Nếu l� kh�ng, chừng c� phải đức Như-Lai hư vọng diễn thuyết chăng ?�

_ Nầy Thiện-nam-tử ! Thế-đế ch�nh l� đệ-nhứt nghĩa-đế.

_ Bạch Thế-T�n ! Nếu như vậy thời kh�ng c� hai đế.��

_ Nầy Thiện-nam-tử ! C� phương tiện kh�o t�y thuận ch�ng sanh diễn thuyết hai đế. Nếu cứ theo ng�n thuyết thời c� hai thứ : Một l� thế ph�p, hai l� xuất thế ph�p.

Như chỗ biết của người xuất thế. Thời gọi l� đệ nhứt nghĩa-đế. Chỗ biết của người đời thời gọi l� thế-đế.

Nầy Thiện-nam-tử ! Năm ấm h�a hiệp� gọi t�n mỗ gi�p. Ph�m phu ch�ng sanh t�y theo t�n gọi đ� l� thế đế. Hiểu biết năm ấm kh�ng c� t�n mỗ gi�p, rời ngũ ấm cũng kh�ng c� mỗ gi�p, người xuất thế đ�ng như t�nh tướng m� hiểu biết, gọi l� đệ nhứt nghĩa đế.

Nầy Thiện-nam-tử ! Hoặc c� ph�p c� t�n c� sự thiệt. Lại c� ph�p c� t�n kh�ng sự thiệt. C� t�n kh�ng sự thiệt ch�nh l� thế-đế. C� t�n c� sự thiệt l� đệ nhứt nghĩa-đế.

Như : Ng�, ch�ng sanh, thọ mạng, tri kiến, dưỡng dục, sĩ phu, t�c giả, thọ giả dương-diệm, th�nh C�n-Th�t-B�, l�ng r�a, sừng thỏ, v�ng lửa x�y, c�c ấm, giới, nhập� Đ�y gọi l� thế-đế. Khổ, tập, diệt, đạo, gọi l� đệ nhứt nghĩa- đế.

Thế-ph�p c� năm thứ : Một l� danh thế, hai l� c� thế, ba l� phược thế, bốn l� ph�p thế, năm l� chấp-trước-thế.

Nam, Nữ, B�nh, �o, Xe, Nh��� Những vật nầy gọi đ� l� danh-thế.

Bốn c�u th�nh một b�i kệ, những b�i kệ như vậy gọi l� c� thế.

Cuốn, hiệp, tr�i, cột, chắp, tay� đ�y gọi l� phược thế-đế.

Đ�nh kiền-ch�y nh�m tăng, chi�ng trống răn qu�n l�nh, thổi ốc để biết giờ� đ�y gọi l� ph�p thế.

Như tr�ng thấy đằng xa c� người mặc y hoại sắc tưởng l� Sa-M�n chẳng phải B�-La-M�n, thấy c� người g�t d�y đeo tr�n th�n b�n nghĩ rằng l� B�-La- M�n chẳng phải Sa-M�n, đ�y l� chấp-trước thế-đế.

Như tr�n đ�y gọi l� năm thứ thế-ph�p.

Nầy Thiện-nam-tử ! Nếu c� ch�ng sanh n�o đối với năm thứ thế ph�p như vậy t�m kh�ng đi�n đảo biết đ�ng như thật đ�y gọi l� đệ nhứt nghĩa-đế.

Lại như hoặc đốt, hoặc cắt, hoặc chết, hoặc hoại, đ�y gọi l� thế-đế.

Kh�ng đốt, kh�ng cắt, kh�ng chết, kh�ng hoại, đ�y gọi l� đệ-nhứt nghĩa- đế.

Lại c� t�m tướng khổ gọi l� thế đế, kh�ng sanh, kh�ng gi� v�n v�n, đ�y gọi l� đệ-nhứt nghĩa-đế.

V� như một người c� nhiều t�i : L�c họ chạy thời gọi l� người chạy, l�c gặt cắt lại gọi l� người gặt, l�c nấu nường thời gọi l� người l�m đồ ăn, l�c cưa đẽo c�y gỗ thời gọi l� thợ mộc, l�c nấu đập v�ng bạc thời gọi l� thợ bạc. Chỉ c� một người m� c� nhiều danh hiệu. Ph�p cũng như vậy , thiệt chỉ l� một m� c� nhiều t�n. Nhơn nơi cha mẹ h�a hiệp m� sanh gọi l� thế-đế. Mười hai nhơn duy�n h�a hiệp m� sanh gọi l� đệ-nhứt nghĩa-đế.

Văn-Th� Sư-Lợi Bồ-T�t bạch Phật : � Thế-T�n ! Thật đế của Phật n�i � nghĩa thế n�o ?�

_ Nầy Thiện-nam-tử ! Thật-đế l� ph�p chơn thật. Nếu ph�p chẳng phải chơn thời chẳng gọi l� thật-đế. Thật-đế l� kh�ng đi�n đảo. Thật-đế l� kh�ng hư vọng. Thật-đế gọi l� đại-thừa. Thật-đế l� lời của Phật n�i chẳng phải lời của ma. Thật-đế l� đạo duy nhứt thanh tịnh kh�ng c� hai, c� thường, c� lạc, c� ng�, c� tịnh, thời gọi l� nghĩa thật-đế.

Văn-Th� Sư-Lợi bạch Phật : � Thế-T�n ! Nếu cho chơn thật l� thật-đế thời ph�p chơn thật tức l� Như-Lai, hư kh�ng, Phật t�nh. Nếu như vậy thời Như-Lai, hư kh�ng v� Phật t�nh kh�ng c� sai kh�c.�

Phật bảo Văn-Th� Sư-Lợi : C� khổ, c� đế, c� thật. C� tập c� đế c� thật. C� diệt c� đế c� thật. C� đạo c� đế c� thật.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như-Lai chẳng phải khổ chẳng phải đế l� �thật�. Hư kh�ng chẳng phải khổ chẳng phải đế l� �thật�. Phật t�nh chẳng phải khổ chẳng phải đế l� �thật�.

Khổ l� tướng v� thường, l� tướng dứt được đ� l� thật đế. Như-Lai t�nh chẳng phải khổ chẳng phải v� thường chẳng phải tướng dứt được v� thế n�n l� thật. Hư kh�ng v� Phật t�nh cũng như vậy.

Tập l� c� thể l�m cho ngũ ấm h�a hiệp m� sanh, cũng gọi l� khổ cũng gọi l� v� thường, l� tướng dứt được, đ�y l� thật đế,. Như-Lai chẳng phải l� tập, chẳng phải nhơn của ngũ ấm, chẳng phải tướng dứt được v� thế n�n l� thật. Hư kh�ng v� Phật t�nh cũng như vậy.

Diệt l� n�i phiền n�o dứt diệt cũng l� thường, cũng l� v� thường, h�ng nhị thừa chứng đặng gọi l� v� thường, chư Phật chứng đặng thời gọi l� thường, cũng gọi l� ph�p chứng đặng, đ�y l� thật đế, Như-Lai t�nh chẳng gọi l� diệt, c� thể dứt diệt phiền n�o, chẳng phải thường chẳng phải v� thường, chẳng gọi l� chứng tri, thường trụ kh�ng biến đổi, v� thế n�n l� thật. Hư kh�ng v� Phật t�nh cũng như vậy.

Đạo l� c� thể dứt phiền n�o cũng l� thường cũng l� v� thường, l� ph�p c� thể tu tập, đ�y gọi l� thật đế. Như-Lai chẳng phải đạo c� thể dứt phiền n�o, chẳng phải l� thường chẳng phải v� thường, chẳng phải ph�p c� thể tu tập, thường trụ chẳng biến đổi, v� thế n�n l� thật. Hư kh�ng v� Phật t�nh cũng như vậy.

Nầy Thiện-nam-tử ! Chơn thật ch�nh l� Như-Lai. Như-Lai ch�nh l� chơn thật. Hư kh�ng v� Phật t�nh cũng như vậy.

Nầy Văn-Th� Sư-Lợi c� khổ, c� khổ nhơn, c� khổ tận, c� khổ đối. Như-Lai chẳng phải khổ nhẫn đến chẳng phải đối, v� thế n�n l� thật, chẳng gọi l� đế. Hư kh�ng v� Phật t�nh cũng như vậy.

Khổ l� hữu-vi hữu-lậu kh�ng an lạc. Như-Lai chẳng phải hữu-vi chẳng phải hữu- lậu, đứng lặng an vui, n�n l� thật chẳng phải đế.

Văn-Th� Sư-Lợi bạch Phật : Thế-T�n như lời Phật n�i chẳng đi�n đảo gọi l� thật đế, nếu như vậy trong tứ đế c� bốn thứ đi�n đảo chăng ? Nếu l� c�, sao lại n�i rằng kh�ng c� đi�n đảo gọi l� thật đế ! Tất cả đi�n đảo chẳng gọi l� thật.

_ Nầy Thiện-nam-tử ! Tất cả đi�n đảo đều v�o trong khổ-đế. Như ch�ng sanh c� t�m đi�n đảo thời gọi l� đi�n đảo. V� như c� người chẳng l�nh thọ lời dạy răn của cha mẹ t�n trưởng, hoặc dầu l�nh thọ m� kh�ng t�y thuận� thật h�nh, người nầy gọi l� đi�n đảo. Đi�n đảo như vậy chẳng phải kh�ng l� khổ m� ch�nh l� khổ.

Văn-Th� Sư-Lợi bạch Phật : � Như lời Phật n�i chẳnghư vọng ch�nh l� thật đế. Nếu như vậy thời biết rằng hư vọng chẳng phải thật đế�.

_ Nầy Thiện-nam-tử ! Tất cả hư vọng đều v�o trong khổ đế. Như c� ch�ng sanh khi dối người kh�c, do nhơn duy�n nầy đọa nơi địa ngục, s�c sanh, ngạ quỉ, đ�y gọi l� hư vọng, cũng ch�nh l� khổ. Những điều đ� h�ng Thinh-Văn Duy�n- Gi�c c�ng chư Phật đều xa l�a chẳng thật h�nh, v� thế n�n gọi l� hư vọng. Những điều hư vọng như vậy l� chỗ dứt trừ của nhị thừa v� chư Phật, n�n gọi l� thật đế.

Văn-Th� Sư-Lợi bạch Phật : � Như lời Phật n�i Đại-thừa l� thật đế. Do đ� biết rằng Thinh-Văn thừa v� B�ch-Chi Phật thừa thời l� chẳng thật.�

_ Nầy Thiện-nam-tử ! H�ng nhị thừa cũng l� thật cũng l� chẳng thật. Thinh-Văn Duy�n-Gi�c dứt c�c phiền n�o thời gọi l� thật. H�ng nhị thừa v� thường chẳng trụ l� ph�p biến đổi n�n gọi l� chẳng thật.

Văn-th� Sư-Lợi bạch Phật : � Như lời Phật n�i những ph�p của đức Phật n�i gọi l� thật.

Do đ� biết rằng lời n�i của ma thời chẳng phải thật. Bạch Thế-T�n ! Lời n�i của ma c� nhiếp trong th�nh-đế chăng ?�

Nầy Thiện-nam-tử ! Lời n�i của ma� nhiếp trong hai đế l� khổ v� tập. Ph�m tất cả những điều phi ph�p phi luật kh�ng thể l�m cho người được lợi �ch, dầu cả ng�y diễn n�i cũng kh�ng c� người n�o thấy được khổ, dứt được tập, chứng được diệt, tu được đạo, đ�y gọi l� hư vọng. Những điều hư vọng như vậy cũng đều l� lời n�i của ma.

Văn-Th� Sư-Lợi bạch Phật : � Như lời Phật n�i đạo duy nhứt thanh tịnh kh�ng c� hai. C�c ph�i ngoại đạo cũng n�i ta c� đạo duy nhứt thanh tịnh kh�ng hai. Nếu cho rằng đạo duy nhứt l� thật đế thời c�ng với ngoại đạo kia c� sai kh�c g�. Nếu kh�ng sai kh�c thời lẽ ra chẳng n�n n�i rằng đạo duy nhứt thanh tịnh.�

_Nầy Thiện-nam-tử ! C�c ph�i ngoại đạo c� khổ đế v� tập đế m� kh�ng diệt đế v� đạo đế. Ở trong chẳng phải diệt đế chẳng phải đạo đế, m� họ tưởng l� diệt l� đạo. Ở� trong chẳng phải quả chẳng phải nhơn, m� họ tưởng l� quả l� nhơn. Do nghĩa nầy n�n họ kh�ng c� đạo duy nhứt thanh tịnh kh�ng hai.

Văn-Th� Sư-Lợi bạch Phật : � Như lời Phật n�i c� : Thường, lạc, ng�, tịnh l� thật nghĩa, thời c�c ph�i ngoại đạo lẽ ra cũng c� thật-đế m� trong Phật ph�p thời kh�ng. V� c�c ph�i ngoại đạo n�i hạnh l� thường. Thế n�o l� thường ? V� khả �, bất khả �, c�c nghiệp b�o v�n v�n. Khi thọ rồi thời chẳng mất. Khả-� l� n�i mười b�o l�nh. Bất khả � l� n�i mười b�o chẳng l�nh. Nếu cho rằng c�c hạnh thảy đều v� thường, kẻ tạo nghiệp đ� chết mất thời ai ở nơi kia m� thọ quả b�o. Do nghĩa nầy n�n c�c hạnh l� thường. S�t sanh nhơn duy�n gọi l� thường. Nếu cho rằng v� thường thời kẻ giết c�ng bị giết đều v� thường cả, c�n ai ở nơi địa ngục m� thọ tội b�o. Nếu n�i quyết định c� địa ngục thọ b�o, thời c�c hạnh thiệt chẳng phải l� v� thường. Chuy�n t�m ghi nhớ cũng gọi l� thường, như chỗ nhớ biết trải qua mười năm nhẫn đến trăm năm cũng chẳng qu�n mất, v� thế n�n l� thường. Nếu l� v� thường thời những việc đ� thấy biết lấy g� để nhớ. Do cớ ấy n�n tất cả c�c hạnh chẳng phải l� v� thường. Tất cả sự tưởng nhớ cũng l� thường. Như c� người ng�y trước thấy tay chưn mặt m�y đầu cổ của người kh�c,� l�c sau gặp lại liền nhớ biết. Nếu l� v� thường thời những tướng thấy biết ng�y trước lẽ ra đ� diệt mất. Nghề nghiệp tạo t�c do tập học từ l�u, hoặc ba năm hoặc năm năm rồi sau mới giỏi, n�n gọi l� thường. Phương ph�p t�nh đếm từ một, hai, ba nhẫn đến trăm ng�n, nếu l� v� thường lẽ ra một phải diệt, nếu một đ� diệt thời lấy chi đến hai. Do một chẳng diệt n�n được đến hai, nhẫn đến trăm ng�n, v� thế n�n l� thường. Như phương ph�p đọc tụng : Đọc Nhứt-A-H�m rồi đến Nhị-A-H�m, nhẫn đến Tam tứ A-H�m. Nếu l� v� thường thời chỗ đọc tụng trọn chẳng đến bốn. Do sự đọc tụng c� tăng trưởng n�n gọi l� thường. B�nh, y, xe cộ, như người mang nợ, h�nh tướng, địa cầu, n�i, s�ng, c�y rừng, c�y cỏ, l� thuốc, ch�ng sanh trị bịnh tất cả đều l� thường cũng như vậy. C�c ph�i ngoại đạo đều n�i rằng c�c hạnh l� thường. Nếu l� thường thời l� thật đế.

Bạch Thế-T�n ! C�c ph�i ngoại đạo lại n�i lạc. Thế n�o biết rằng c� ? V� người thọ quyết định đặng b�o khả �. Ph�m người thọ lạc quyết định đặng đ�. Như Đại-Phạm-Thi�n-Vương, Đại-Tự-Tại-thi�n, Th�ch-Đề-H�an-Nhơn, v� chư Thi�n. Do nghĩa nầy n�n n�i rằng quyết định c� lạc. Lại v� ch�ng sanh mong cầu n�n ngoại đạo n�i rằng c� lạc. Như người đ�i cầu ăn, người kh�t cầu uống, người lạnh cầu ấm, người n�ng cầu m�t, người mệt nhọc cầu� ngơi nghỉ, người bịnh cầu l�nh. Nếu� kh�ng c� lạc thời những người kia duy�n cớ g� m� cầu. Do v� c� người cầu n�n biết rằng c� lạc.

C�c ph�i ngoại đạo lại cho rằng bố th� c� thể đặng lạc. Người đời ưa bố th� cho Sa-M�n B�-La-M�n v� kẻ ngh�o c�ng khốn khổ những y phục, vật thực, giường ghế, thuốc thang, voi ngựa, xe cộ, hương bột, hương thoa, nh� cửa, đ�n đuốc. Bố th� những thứ như vậy v� muốn đời sau t�i được thọ b�o khả �. V� thế n�n biết rằng quyết định c� lạc.

C� ph�i ngoại đạo n�i rằng người thọ lạc v� c� nhơn duy�n n�n c� lạc x�c. Nếu kh�ng lạc đ�u th�nh c� nhơn duy�n, như sừng thỏ kh�ng c�, thời kh�ng nhơn duy�n. V� c� nhơn duy�n lạc, n�n biết rằng c� lạc.

Ngoại đạo lại n�i lạc c� thượng trung v� hạ. Thọ lạc bực hạ như Th�ch-Đề- Ho�n-Nhơn. Thọ lạc bực trung như Đại-Phạm-thi�n-Vương. Thọ lạc bực thượng như Đại-Tự-Tại-Thi�n. V� thế n�n biết rằng c� lạc.

Ngoại đạo lại n�i rằng c� tịnh. Nếu kh�ng tịnh thời lẽ ra chẳng sanh l�ng mong muốn. V� c� mong muốn n�n biết l� c� tịnh. Như v�ng bạc, ch�u b�u, lưu ly, pha l�, xa cừ, m� n�o, san h�, ch�n ch�u, b�ch ngọc, kha bối, suối m�t, ao tắm, vật thực, y phục, hoa hương, đ�n đuốc, những vật như vậy đều l� tịnh. Họ lại n�i th�n ngũ ấm ch�nh l� tịnh kh� đựng những tịnh vật như th�n người, Trời, Ti�n, A- La-H�n, B�ch-Chi Phật, Bồ-T�t chư Phật. Do nghĩa nầy n�n gọi l� tịnh.

C� ph�i ngoại đạo lại n�i rằng c� ng� v� c� thấy biết v� c� thể tạo t�c. Như c� người v�o nh� thợ gốm, dầu chẵng thấy th�n người thợ nhưng v� thấy kh� cụ n�n biết quyết định nh� đ� l� nh� thợ gốm. Ng� cũng như vậy, do mắt thấy sắc biết chắc l� c� ng�. Nếu kh�ng c� ng� thời ai c� thể thấy sắc ? Nghe tiếng nhẫn đến gi�c x�c cũng như vậy. Họ lại n�i c� ng�. L�m sao biết rằng c� ? V� do nơi tướng m� biết : Thở, ng�y, ng�, nh�y, mạng sống, m�ng t�m, l�nh thọ sự khổ vui, tham cầu, giận hờn, đều l� tướng của ng�. V� thế n�n biết quyết định của ng�.

Ngoại đạo lại n�i rằng c� ng�, v� ph�n biệt được m�i vị :� Như c� người ăn tr�i c�y, thấy tr�i biết m�i vị. Do đ�y n�n biết quyết định c� ng�.

Ngoại đạo lại n�i v� c� chấp t�c l�m việc n�n biết l� c� ng� : Như cầm lưỡi liềm thời c� thể cắt gặt, cầm b�a thời c� thể chặt, cầm b�nh thời đựng nước, ngồi xe thời cầm cương, do đ� n�n biết quyết định c� ng�. Ngoại đạo lại n�i l�c mới sanh biết đ�i b� đ� l� do tập qu�n đời trước, n�n biết quyết định c� ng�.

Ngoại đạo lại n�i v� h�a hiệp lợi �ch ch�ng sanh kh�c n�n biết rằng c� ng�. Như b�nh, y, xe cộ, ruộng nh�, n�i rừng, c�y cối, voi ngựa, tr�u, d� những vật như vậy nếu h�a hiệp thời c� sự lợi �ch. Năm ấm trong th�n người cũng như vậy : Nh�n căn v�n v�n� v� c� h�a hiệp thời c� sự lợi �ch cho người, do đ� n�n biết quyết định c� ng�.

Ngoại đạo lại n�i c� ng� v� rằng c� sự vật ngăn ngại. Như c� vật thời c� ngăn ngại. Nếu kh�ng vật thời kh�ng ngăn ngại. V� c�� ngăn ngại n�n biết quyết định c� ng�.

Ngoại đạo lại n�i v� c� bạn c�ng chẳng phải bạn n�n biết l� c� ng�. Như th�n y�u c�ng chẳng phải th�n y�u thời chẳng phải l� bạn. Ch�nh ph�p với t� ph�p, tr� với chẳng tr�. Sa M�n c�ng chẳng phải Sa-M�n, B�-La-M�n với chẳng phải B�-La-M�n, con c�ng chẳng phải con, ng�y với chẳng phải ng�y, đ�m với chẳng phải đ�m, ng� với chẳng phải ng�, c�c ph�p như vậy l� bạn v� chẳng phải bạn, do đ� n�n biết quyết định c� ng�.

Bạch Thế-T�n ! C�c ph�i ngoại đạo nhiều c�ch n�i c� thường, lạc, ng�, tịnh, n�n biết quyết định c� thường, lạc, ng�, tịnh. Do nghĩa đ� n�n c�c ph�i ngoại đạo cũng n�i được rằng : Ta c� chơn-đế.�

Phật bảo Văn-Th� Sư-Lợi : � Nếu c� Sa-M�n hay B�-La-M�n m� c� thường, c� lạc, c� ng�, c� tịnh, thời người đ� chẳng phải l� Sa-M�n chẳng phải l� B�-La- M�n. V� họ m� nơi sanh tử xa l�a bực đại-đạo-sư nhứt thế-tr�. H�ng Sa-M�n v� B�-La-M�n như vậy thiếu k�m ph�p l�nh tham đắm c�c dục nhiễm. H�ng ngoại đạo nầy r�ng buộc trong ngục tham dục, s�n khuể, ngu si m� kham nhẫn thọlạc. C�c ngoại đạo nầy dầu biết nghiệp quả m�nh l�m m�nh chịu, nhưng c�n chẳng thể xa l�a ph�p �c. H�ng ngoại đạo nầy chẳng phải l� ch�nh ph�p, ch�nh mạng, để tự sống, v� họ kh�ng c� lửa tr� huệ n�n chẳng thể ti�u được vậy.

C�c ph�i ngoại đạo dầu tham đắm ngũ dục thượng diệu, tham nơi ph�p l�nh nhưng chẳng si�ng tu. Ngoại đạo nầy dầu muốn đến ch�nh giải tho�t, nhưng tr� cấm giới chẳng th�nh tựu. C�c ngoại đạo nầy dầu muốn cầu vui nhưng chẳng c� thể cầu nhơn duy�n của vui. C�c ngoại đạo nầy dầu bị bốn rắn độc lớn đeo vấn nhưng vẫn ph�ng dật chẳng cẩn thận. C�c ngoại đạo nầy bị v� minh che đậy, xa l�a phương ph�p l�nh, th�ch ở trong tam giới, lửa v� thường đốt ch�y m� chẳng thể ra được. C�c ngoại đạo nầy gặp những bệnh phiền n�o kh� l�nh m� họ chẳng cầu bực lương y đại tr�. C�c ngoại đạo nầy thuở vị lai sẽ đi tr�n đường xa hiểm v� bi�n, m� chẳng biết tu tập tư-lương ph�p l�nh để tự trang nghi�m. C�c ngoại đạo nầy thường bị tay độc d�m dục l�m hại m� trở lại �m ấp rương độc ngũ dục. C�c ngoại đạo nầy giận hờn hung dữ m� trở lại gần gũi bạn �c. C�c ngoại đạo nầy thường bị v� minh che đậy m� trở lại t�m cầu ph�p t� �c. C�c ngoại đạo nầy thường bị t� kiến m� lầm m� trở lại th�n thiện với t� kiến. C�c ngoại đạo nầy tr�ng mong ăn tr�i ngọt m� lại gieo giống đắng. C�c ngoại đạo nầy đ� ở trong nh� tối phiền n�o m� trở lại xa l�a đuốc s�ng đại tr�. C�c ngoại đạo nầy mang bịnh kh�t phiền n�o m� trở lại uống nước mặn dục nhiễm. C�c ngoại đạo nầy m� lầm đi�n đảo n�i c�c hạnh l� thường. Cho c�c hạnh l� thường thời kh�ng đ�ng.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đức Phật� qu�n s�t c�c hạnh thảy đều v� thường. Tại sao biết như vậy ? V� c�c hạnh đều do nhơn duy�n. Ph�m những ph�p do nhơn duy�n, m� sanh thời biết l� v� thường. C�c ngoại đạo nầy kh�ng c� một ph�p g� chẳng từ nhơn duy�n sanh.

Nầy Thiện-nam-tử ! Phật t�nh kh�ng sanh kh�ng diệt, kh�ng đi kh�ng đến, chẳng phải qu� khứ� vị� lai hiện tại, chẳng phải do nhơn l�m ra cũng chẳng phải kh�ng nhơn, chẳng phải tu t�c chẳng phải t�c giả chẳng phải tướng chẳng phải kh�ng tướng, chẳng phải c� danh chẳng phải kh�ng danh, chẳng phải danh sắc, chẳng phải d�i ngắn, chẳng phải nhiếp tr� trong ấm, giới, nhập. V� thế n�n Phật t�nh gọi l� thường.

Nầy Thiện-nam-tử !� Phật t�nh l� Như-Lai, Như-Lai l� ph�p, ph�p l� thường.

Nầy Thiện-nam-tử ! Thường l� Như-Lai, Như-Lai l� Tăng, Tăng l� thường.

Do nghĩa nầy n�n những ph�p từ nhơn duy�n m� sanh chẳng gọi l� thường. C�c ngoại đạo nầy kh�ng c� một ph�p g� chẳng từ nhơn duy�n m� sanh. C�c ngoại đạo nầy chẳng thấy Phật t�nh Như-Lai l� ph�p. V� thế n�n lời n�i của ngoại đạo đều l� vọng ngữ, kh�ng c� chơn đế.

Người ph�m phu l�c trước thấy b�nh, y, xe cộ, nh� cửa, th�nh qu�ch, nước s�ng, rừng n�i, nam nữ, voi ngựa, tr�u d�, l�c sau thấy tương tợ b�n n�i l� thường, phải biết những vật ấy thiệt chẳng phải l� thường.

Nầy Thiện-nam-tử ! Tất cả ph�p hữu vi đều l� v� thường. Ph�p v� vi l� thường. Hư kh�ng v� Phật t�nh l� v� vi n�n l� thường. Hư kh�ng tức l� Phật t�nh, Phật t�nh l� Như-Lai, Như-Lai l� v� vi, v�-vi l� thường. Thường l� ph�p, ph�p l� Tăng, Tăng l� v�-vi, v�-vi l� thường.

Nầy Thiện-nam-tử ! C� hai thứ ph�p hữu vi : Một l� sắc ph�p, hai l� phi sắc ph�p. Phi sắc ph�p l� t�m v� t�m sở. Sắc ph�p l� địa thủy hỏa phong.

Nầy Thiện-nam-tử ! T�m gọi l� v� thường v� t�nh n� phan-duy�n ph�n biệt. T�nh của nh�n thức kh�c, nhẫn đến t�nh của � thức kh�c, n�n l� v� thường. Cảnh giới sắc kh�c, nhẫn đến cảnh giới ph�p kh�c, n�n l� v� thường.

Nầy Thiện-nam-tử ! Nếu t�m l� thường thời nh�n thức lẽ ra một m�nh duy�n tất cả ph�p. Nếu nh�n thức kh�c, nhẫn đến � thức kh�c, thời biết l� v� thường. Bởi c�c ph�p tương tợ niệm niệm sanh diệt, người ph�m phu thấy đ� chấp cho l� thường.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� c�c tướng nhơn duy�n c� thể ph� hoại, n�n cũng gọi l� v� thường. Như nhơn nh�n căn, nhơn sắc, nhơn �nh s�ng, nhơn tư duy m� sanh nh�n thức. L�c nhĩ thức sanh ra nhơn duy�n đều kh�c chẳng phải l� nhơn duy�n của nh�n thức, nhẫn đến nhơn duy�n của � thức cũng kh�c như vậy.

Nầy Thiệ�n-nam-tử ! Nhơn duy�n ph� hoại c�c hạnh sai kh�c, n�n t�m gọi l� v� thường. Như t�m tu v� thường kh�c, t�m tu khổ, kh�ng, v� ng� kh�c. Nếu t�m l� thường lẽ ra thường tu v� thường. C�n chẳng đặng qu�n khổ, kh�ng, v� ng� huống lại qu�n thường, lạc, ng�, tịnh. Do nghĩa nầy n�n trong gi�o ph�p của ngoại đạo chẳng c� thể nhiếp lấy thường, lạc, ng�, tịnh, phải biết t�m ph�p quyết định l� v� thường.��
�����������
Nầy Thiện-nam-tử ! V� t�m t�nh sai kh�c n�n gọi l� v� thường. Như t�m t�nh Thanh-Văn kh�c, t�m t�nh Duy�n-Gi�c kh�c, t�m t�nh chư Phật kh�c.

Tất cả ngoại đạo c� ba thứ t�m : Một l� t�m xuất gia, hai l� t�m tại gia, ba l� t�m xa l�a tại gia. T�m tương-ưng với lạc kh�c, t�m tương ưng với khổ kh�c, t�m tương-ưng với bất khổ bất lạc kh�c, t�m tương-ưng với tham dục kh�c, t�m tương-ưng với s�n-khuể kh�c, t�m tương ưng với ngu si kh�c. T�m tướng của tất cả ngoại đạo cũng kh�c : C�c t�m tương-ưng với ngu si, nghi hoặc c�ng t� kiến đều kh�c, l�c đi đứng nằm ngồi t�m đ� cũng kh�c. Nếu t�m l� thường thời lẽ ra chẳng ph�n biệt được c�c sắc như xanh, v�ng, đỏ, trắng, t�a. Nếu t�m l� thường lẽ ra chẳng qu�n những việc đ� từng ghi nhớ. Nếu t�m l� thường thời sự đọc tụng lẽ ra chẳng tăng trưởng. Nếu t�m l� thường lẽ ra chẳng n�n n�i rằng : Đ� l�m, đương l�m, sẽ l�m. Nếu c� đ� l�m, đương l�m, sẽ l�m thời biết rằng t�m n�y quyết định l� v� thường. Nếu t�m l� thường thời kh�ng c� o�n th� th�n �i cũng chẳng o�n chẳng th�n. Nếu t�m l� thường thời chẳng n�n n�i rằng vật của t�i, vật của người hoặc sống hoặc chết. Nếu t�m l� thường thời dầu c� tạo t�c lẽ ra chẳng tăng trưởng. Do những nghĩa đ�, n�n biết t�m t�nh mỗi mỗi đều sai kh�c. V� sai kh�c n�n biết l� v� thường.

Nầy Thiện-nam-tử ! Nay đức Phật ở trong t�m ph�p nầy diễn n�i nghĩa v� thường, đ� r�, v� �ng m� n�i sắc l� v� thường. Sắc nầy v� thường vốn kh�ng c� sanh, v� sanh đ� diệt. L�c th�n ở thai b�o vốn kh�ng c� sanh, v� sanh đ� biến đổi. C�c mầm c�y vốn kh�ng c� sanh, v� sanh đ� biến đổi. Do đ� biết rằng, tất cả sắc ph�p thảy đều v� thường.

Nầy Thiện-nam-tử ! Sắc th�n t�y theo thời gian m� biến đổi : L�c tượng thai nhẫn đến l�c mới sanh đều đổi kh�c. L�c thơ b�, lớn kh�n nhẫn đến tuổi gi� lu�n lu�n đổi kh�c. L�c nẩy mầm, l�n c�y, mọc nh�nh sanh l�, trổ b�ng, kết tr�i đều đổi kh�c.

Nầy Thiện-nam-tử ! Chất vị ở trong cũng đổi kh�c, l�c tượng thai nhẫn đến l�c gi� lu�n lu�n biến đổi. Mầm c�y, nh�nh, l�, hoa, tr�i, chất vị cũng đều đổi kh�c. Sức lực l�c tượng thai nhẫn đến sức lực� l�c tuổi gi� đều đổi kh�c. Trạng mạo l�c tượng thai nhẫn đến trạng mạo l�c tuổi gi� đều đổi kh�c. Quả b�o l�c tượng thai nhẫn đến quả b�o l�c tuổi gi� cũng kh�c. Danh tự l�c tượng thai nhẫn đến danh tự l�c tuổi gi� cũng sai kh�c . Sắc th�n c� hoại c� hiệp n�n biết l� v� thường. C�y cối cũng c� hoại c� hiệp n�n biết l� v� thường. Thứ đệ sanh lần lần, như l�c tượng thai sanh lần lần đến tuổi gi�. L�c nầy mầm sanh lần lần đến khi kết tr�i. V� thế n�n biết l� v� thường v� những sắc ph�p c� thể hoại diệt, như l�c tượng thai họai diệt nhẫn đến l�c tuổi gi� hoại diệt đều sai kh�c, l�c nẩy mầm hoại diệt nhẫn đến l�c kết tr�i đều hoại diệt n�n biết l� v� thường. Người ph�m phu kh�ng hiểu biết thấy tương tợ sanh ra chấp cho l� thường. Do những nghĩa nầy n�n gọi l� v� thường. Đ� l� v� thường thời ch�nh l� khổ, đ� l� khổ thời ch�nh l� bất tịnh.

Nầy Thiện-nam-tử ! C�c hạnh đều kh�ng c� ng�. Tổng tất cả ph�p kh�ng ngo�i hai thứ : Sắc v� t�m. Sắc kh�ng phải ng�, v� sắc c� thể ph� c� thể hoại, c� thể vỡ c� thể đập, c� thể tăng trưởng. Ng� thời chẳng thể ph� hoại vỡ đập sanh trưởng. Do nghĩa nầy n�n biết sắc chẳng phải l� ng�.

T�m cũng chẳng phải ng� v� do nhơn duy�n m� sanh khởi. C�c ngoại đạo do chuy�n niệm m� biết l� c� ng�. T�nh chuy�n niệm thiệt ra chẳng phải ng�. Nếu cho chuy�n niệm l� ng�, những việc qu� khứ c� l�c qu�n mất, v� c� qu�n mất n�n quyết định biết l� kh�ng ng�. Nếu c�c ngoại đạo do ức tưởng m� biết l� c� ng�, v� c� l�c kh�ng ức tưởng n�n quyết định biết l� kh�ng ng�. Như n�i : Thấy người b�n tay c� s�u ng�n, b�n hỏi rằng ch�ng ta ng�y trước gặp nhau ở chỗ n�o. Nếu l� c� ng� thời chẳng n�n lại hỏi. V� hỏi nhau n�n quyết định biết l� kh�ng ng�.

Nếu c�c ngoại đạo cho rằng v� c� ngăn ngại m� biết l� c� ng�. X�t ra v� c� ngăn ngại n�n quyết định biết l� v� ng�, như n�i Điều-Đạt thời trọn chẳng n�i rằng kh�ng phải Điều-Đạt. Cũng vậy, nếu ng� quyết định l� ng� thời trọn chẳng ngăn ngại ng�. Nhưng v� cũng ngăn ngại ng� n�n quyết định biết l� v� ng�. Nếu v� ngăn ngại m� biết l� c� ng�, nay �ng chẳng ngăn ngại đ�ng lẽ l� kh�ng ng� !

Nầy Thiện-nam-tử ! Nếu c�c ngoại đạo cho rằng v� bạn c�ng chẳng phải bạn m� biết rằng c� ng�. Cứ nơi thuyết nầy m� suy, v� kh�ng bạn lẽ ra kh�ng c� ng�. C� những ph�p kh�ng bạn : Như-Lai, Hư-Kh�ng, Phật t�nh, Ng� cũng như vậy thiệt kh�ng c� bạn. Do v� nghĩa nầy n�n quyết định biết l� kh�ng ng�.

Nầy Thiện-nam-tử ! Nếu c� ngoại đạo cho rằng v� c� danh tự m� biết l� c� ng�. Trong ph�p kh�ng ng� cũng c� danh tự ng� : Như người ngh�o h�n m� t�n l� ph� qu�. Như n�i ta chết, nếu ta chết thời l� ta giết ta, nhưng ng� thiệt chẳng c� thể giết, giả danh l� giết ng�. Cũng như người l�n m� t�n l� Trưởng-giả. Do nghĩa nầy n�n quyết định biết kh�ng ng�.

Nầy Thiện-nam-tử ! Nếu c�c ngoại đạo cho rằng v� người mới sanh đ� biết đ�i b� n�n biết l� c� ng�. Nếu c� ng� thời tất cả trẻ thơ chẳng n�n bốc phẩn, đất, lửa, rắn, thuốc độc. Do nghĩa nầy n�n quyết địng biết kh�ng ng�.

Nầy Thiện-nam-tử ! Tất cả ch�ng sanh đối với ba ph�p : D�m dục, uống ăn, kinh sợ đều c� sự hiểu biết đồng nhau, v� thế n�n kh�ng c� ng�.

Nầy Thiện-nam-tử ! Nếu c�c ngoại đạo cho rằng v� c� tướng mạo m� biết l� c� ng�. V� c� tướng thời kh�ng c� ng�, kh�ng c� tướng cũng l� kh�ng ng�. Như l�c ngủ, người kh�ng thể đi đứng ngước c�i nh�n ng�, chẳng biết khổ biết vui, như thế thời đ�ng lẽ kh�ng c� ng�. Nếu cho rằng v� c� đi đứng c�i ngước m� biết l� c� ng�, thời người m�y lẽ ra cũng c� ng�.

Như-Lai chẳng đi, chẳng đứng, chẳng c�i, chẳng ngước, chẳng nh�n, chẳng ng�, chẳng khổ, chẳng vui, chẳng tham s�n si. Như-Lai như vậy m� c� ng� chơn thật.

Nầy Thiện-nam-tử ! Nếu c�c ngoại đạo v� thấy người kh�c ăn tr�i c�y, trong miệng m�nh sanh nước miếng, n�n biết l� c� ng�. Do v� nhớ tưởng thấy thời sanh nước miếng, nước miếng chẳng phải ng�, ng� cũng chẳng phải l� nước miếng, chẳng phải vui buồn, chẳng phải ng�p, chẳng phải cười, chẳng phải nằm, chẳng phải đứng, chẳng phải đ�i, chẳng phải no. Do nghĩa nầy n�n quyết định biết l� kh�ng ng�.
�
Nầy Thiện-nam-tử ! C�c ngoại đạo ấy ngu si như trẻ n�t kh�ng c� tr� huệ phương tiện chẳng hiểu thấu được thường c�ng v� thường, khổ, vui, tịnh, bất tịnh, ng�, v� ng�, thọ mạng, phi thọ mạng, ch�ng sanh, phi ch�ng sanh, thật, phi thật, hữu, phi hữu. Ở trong Phật ph�p họ lấy ch�t �t phần rồi vọng chấp l� c� thường, lạc, ng�, tịnh, như người sanh manh chẳng biết m�u sữa, b�n hỏi người kh�c rằng m�u sữa giống như thứ g� ? Người kh�c đ�p : M�u sữa trắng như vỏ ốc.

Người sanh manh lại hỏi : � Thế th� m�u sữa như tiếng thổi ốc ư ?

Đ�p : Kh�ng phải.

Người sanh manh lại hỏi m�u ốc giống thứ g� ?

_ M�u ốc trắng như bột gạo.

Người sanh manh nghe n�i cho rằng m�u sữa mịn nhuyễn như bột gạo. Khi biết kh�ng phải lại hỏi.

Người kh�c đ�p : M�u sữa trắng như tuyết.

Người sanh manh lại cho rằng m�u sữa lạnh lẽo như tuyết.

Người kh�c lại bảo m�u sữa trắng như l�ng chim bạch hạc.

Người sanh manh ấy dầu nghe cả bốn thứ th� dụ tỉ lệ, nhưng trọn chẳng biết được m�u sắc thiệt của sữa.

Cũng vậy, c�c ngoại đạo nầy trọn kh�ng thể biết được thường, lạc, ng�, tịnh. Do nghĩa nầy trong Phật ph�p của ta c� chơn-thật-đế, kh�ng phải h�ng ngoại đạo c� được.��

Văn-Th� Sư-Lợi Bồ-T�t bạch Phật : � Hi hữu thay : H�m nay đức Như-Lai sắp nhập Niết-B�n phương tiện chuyển ph�p lu�n v� thượng, b�n ph�n biệt chơn- thật-đế như vậy.�

Phật bảo Văn-Th� Sư-Lợi : : Nay �ng cớ sao ở nơi đức Như-Lai m� sanh quan niệm nhập Niết-B�n. Nầy Thiện-nam-tử ! Như-Lai thiệt l� thường trụ chẳng biến đổi chẳng nhập Niết-B�n.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đức Như-Lai trọn chẳng c� quan niệm ta l� Phật, ta th�nh v� thượng ch�nh gi�c, ta ch�nh l� ph�p, ph�p l� c�i c� của ta, ta l� đạo, đạo l� của ta c�, ta l� Thế-T�n, Thế-T�n l� của ta, ta l� Thanh-Văn, Thanh-Văn l� của ta, ta c� thể thuyết ph�p l�m cho người kh�c nghe v� thọ tr�, ta chuyển ph�p lu�n, người kh�c kh�ng chuyển được. Đức Như-Lai trọn kh�ng c� quan niệm như vậy n�n đức Như-Lai chẳng chuyển ph�p lu�n.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như-Lai kh�ng c� những quan niệm ta thấy biết, sự thấy biết l� của ta, tai nghe, mũi ngửi v.v� cũng như vậy, ta l� sắc, sắc l� của ta, thinh, hương, nhẫn đến ph�p cũng như vậy, ta l� địa đại, địa đại l� của ta, thủy hỏa phong đại cũng như vậy. Như-Lai cũng kh�ng c� những quan niệm ng� l� t�n l� đa-văn, t�n v� đa-văn l� của ta, ta l� đ�n-ba-la-mật, l� thi-ba-la-mật, nhẫn đến l� b�t-nh�-ba-la-mật, đ�n-ba-la-mật nhẫn đến l� b�t-nh�-ba-la-mật, đ�n-ba-la- mật nhẫn đến b�t-nh�-ba-la-mật l� của ta, ta l� tứ niệm xứ l� tứ ch�nh cần, nhẫn đến l� b�t-th�nh-đạo, tứ-niệm-xứ nhẫn đến b�t-th�nh-đạo l� của ta. Như- Lai trọn chẳng c� những quan niệm như vậy, n�n Như-Lai chẳng chuyển ph�p lu�n.

Nầy Thiện-nam-tử ! Nếu n�i thường trụ kh�ng biến đổi, sao lại n�i rằng Phật chuyển ph�p lu�n ! V� thế n�n �ng chẳng n�n n�i rằng đức Như-Lai phương tiện chuyển ph�p lu�n.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như nhơn nh�n căn, sắc trần, �nh s�ng v� tư duy ho� hiệp sanh ra nh�n thức. Nh�n căn chẳng nghĩ rằng ta sanh ra thức, sắc, �nh s�ng v� tư duy cũng chẳng nghĩ rằng ta sanh nh�n thức, nh�n thức cũng chẳng nghĩ rằng ta c� thể tự sanh. Những ph�p như vậy nhơn duy�n h�a hợp đặng gọi l� thấy. Cũng vậy, đức Như-Lai nhơn s�u ba-la-mật c�ng ba mươi bảy ph�p trợ đạo m� gi�c ngộ r� thấu c�c ph�p. Lại nhơn yết hầu, lưỡi răng, m�i miệng c� ra lời ra tiếng, v� c�c �ng Kiều-Trần-Như v.v� m� thuyết ph�p lần đầu ti�n, gọi đ� l� chuyển ph�p lu�n. Do nghĩa nầy n�n đức Như-Lai chẳng gọi l� chuyển ph�p lu�n.

Nầy Thiện-nam-tử ! Nếu chẳng chuyển thời gọi l� ph�p, ph�p l� Như-Lai. Như do b�i nh�i, do cọ x�t, do tay, do ph�n b� kh� m� c� lửa sanh ra. B�i nh�i v.v� đều chẳng nghĩ rằng ta sanh ra lửa. Lửa chũng chẳng n�i rằng ta c� thể tự sanh. Cũng vậy, đức Như-lai nhơn s�u ba-la-mật v.v� V� c�c �ng Kiều-Trần-Như thuyết ph�p gọi l� chuyển ph�p lu�n, đức Như-Lai trọn chẳng nghĩ rằng ta chuyển ph�p lu�n. Nếu chẳng nghĩ tưởng như vậy thời gọi đ� l� chuyển ch�nh ph�p lu�n. Chuyển ph�p lu�n như vậy b�n gọi l� Như-Lai.

Như do nơi chất lạc, nước khuấy, b�nh, gi�y, tay người m� c� chất t� sanh ra. Lạc v.v� chẳng nghĩ rằng ta sanh ra t�. T� cũng chẳng n�i rằng ta c� thể tự sanh ra. Do c�c duy�n h�a hiệp n�n sanh ra chất t�. Cũng vậy, đức Như-Lai trọn chẳng nghĩ rằng ta chuyển ph�p lu�n. Nếu chẳng nghĩ như vậy, thời gọi đ� l� chuyển ch�nh ph�p lu�n. Chuyển ph�p lu�n như vậy thời l� Như-Lai.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như do hột giống, đất, nước, ph�n, hơi n�ng, gi�, thời gian, c�ng t�c của người m� c� mầm mọc l�n . Hột giống v.v� chẳng nghĩ rằng ta sanh ra mầm. Mầm cũng chẳng n�i rằng ta c� thể tự sanh. Cũng vậy, đức Như- Lai trọn chẳng nghĩ rằng ta chuyển ph�p lu�n. Nếu chẳng nghĩ như vậy thời gọi đ� l� chuyển ch�nh ph�p lu�n. Chuyển ph�p lu�n như vậy thời l� Như-Lai.

Nầy Thiện-nam-tử ! Như do trống, khoảng kh�ng, do, d�i, người h�a hiệp nhau m� sanh ra tiếng trống v.v� chẳng nghĩ rằng ta sanh ra tiếng. Tiếng� cũng chẳng n�i rằng ta c� thể tự sanh.

Cũng vậy, đức Như-Lai trọn chẳng nghĩ rằng ta chuyển ph�p lu�n. Chẳng nghĩ như vậy thời gọi đ� l� chuyển ch�nh ph�p lu�n. Chuyển ph�p lu�n như vậy thời l� Như-Lai.

Nầy Thiện-nam-tử ! Chuyển ph�p lu�n l� cảnh giới của chư Phật Thế-T�n chẳng phải h�ng Thinh-Văn� Duy�n-Gi�c biết được.

Nầy Thiện-nam-tử ! Hư kh�ng chẳng phải sanh, chẳng phải xuất, chẳng phải tạo t�c chẳng phải ph�p hữu vi. Cũng vậy, Như-Lai chẳng phải sanh, xuất, tạo t�c chẳng phải ph�p hữu vi. Phật t�nh cũng như vậy.

Nầy Thiện-nam-tử ! Chư Phật Thế-T�n lời thuyết gi�o c� hai thứ :� Một l� thế ngữ hai l� xuất thế ngữ. Đức Như-Lai v� h�ng Thinh-Văn Duy�n-Gi�c d�ng thế ngữ để thuyết gi�o. V� c�c vị Bồ-T�t n�i xuất thế ngữ.

Nầy Thiện-nam-tử ! H�ng đại ch�ng nghe ph�p cũng c� hai hạng : Một l� hạng cầu tiểu thừa, hai l� hạng cầu đại thừa. Ng�y trứoc ở th�nh Ba-La-Nại ta chuyển ph�p lu�n cho h�ng Thinh-Văn. Nay ở th�nh C�u-Thi-Na nầy mới v� c�c vị Bồ- T�t chuyển đại ph�p lu�n.

Nầy Thiện-nam-tử ! Lại c� hai hạng người trung căn v� thượng căn. V� hạng trung căn ở th�nh Ba-La-Nại ta chuyển ph�p lu�n. V� hạng thượng văn như Ca- Diếp Bồ-T�t v.v� ở nơi th�nh C�u-Thi-Na nầy ta chuyển đại ph�p lu�n.

Nầy Thiện-nam-tử ! Hạng tột hạ-căn đức Như-Lai trọn chẳng chuyển ph�p lu�n cho họ. Hạng tột hạ-căn tức l� nhứt-xiển-đề.

Nầy Thiện-nam-tử ! Người cầu Phật đạo c� hai hạng : Một l� hạng trung tinh tấn, hai l� hạng thượng tinh tấn. Như-Lai ở th�nh Ba-La-Nại v� hạng trung tinh tấn m� chuyển ph�p lu�n. Nay ở th�nh C�u-Thi-Na nầy chuyển đại ph�p lu�n cho hạng thượng tinh tấn.

Nầy Thiện-nam-tử ! Ng�y trước Như-Lai ở th�nh Ba-La-Nại, chuyển ph�p- lu�n lần đầu ti�n, c� t�m mu�n thi�n nhơn chứng đặng quả Tu-Đ� ho�n. Nay trong hội thuyết ph�p tại th�nh C�u-Thi-Na nầy,� c� t�m mươi mu�n ức người chứng bực bất thối chuyển v� thượng Bồ-Đề.

Nầy Thiện-nam-tử ! Ng�y trước ở th�nh Ba-La-Nại, Đại-Phạm thi�n-Vương đảnh lễ thỉnh Phật chuyển ph�p lu�n.� Nay tại th�nh C�u-Thi-Na nầy, Ca- Diếp Bồ- T�t đảnh lễ thỉnh Phật chuyển đại ph�p lu�n.

Nầy Thiện-nam-tử ! Ng�y trước ở th�nh Ba-La-Nại l�c chuyển ph�p lu�n Phật giảng thuyết về v� thường, khổ, kh�ng v� v� ng�. Nay tại th�nh C�u-Thi- Na nầy Như-Lai giảng thuyết về thường, lạc, ng� v� tịnh.

Nầy Thiện-nam-tử ! Ng�y trước ở th�nh Ba-La-nại, l�c thuyết ph�p tiếng n�i của Phật nghe xa đến trời Phạm-Thi�n. Nay tại th�nh C�u-Thi-Na nầy, l�c chuyển ph�p lu�n tiếng của Phật khắp đến hai mươi hằng h� sa thế giới ở mười phương.

Nầy thiện-nam-tử ! Chư Phật Thế-T�n ph�m c� lời n�i ra đều gọi l� chuyển ph�p lu�n.

V� như Chuyển-Lu�n-Th�nh-Vương� c� Lu�n-bảo, kẻ chưa h�ng phục c� thể l�m cho h�ng phục, người đ� h�ng phục c� thể l�m cho an ổn. Chư Phật Thế-T�n ph�m c� thuyết ph�p cũng như vậy. V� lượng phiền n�o người chưa điều phục c� thể l�m cho điều phục, người đ� điều phục l�m cho sanh căn l�nh.

V� như Chuyển-Lu�n-Th�nh-Vương co �Lu�n-bảo c� thể ph� tan tất cả o�n tặc. Cũng vậy, đức Như-Lai thuyết ph�p c� thể l�m cho tất cả giặc phiền n�o thảy đều tịch tịnh.

V� như Chuyển-Lu�n-Th�nh-Vương c� Lu�n-bảo tr�n dưới xoay chuyển. Cũng vậy, Như-Lai thuyết ph�p c� thể l�m cho c�c ch�ng sanh ở �c th� sanh l�n c�i trời c�i người nhẫn đến th�nh Phật đạo.

Nầy Thiện-nam-tử ! V� thế n�n nay �ng chẳng n�n khen rằng đức Như-Lai ở nơi đ�y lại chuyển ph�p lu�n.

Văn-Th� Sư-Lợi bạch Phật rằng : � Thế-T�n ! Đối với nghĩa nầy chẳng phải l� t�i kh�ng biết. Hỏi Phật l� v� muốn lợi �ch cho những ch�ng sanh. Từ l�u t�i đ� biết chuyển ph�p lu�n thiệt l� cảnh giới của chư Phật Như-Lai, chẳng phải h�ng Thinh-Văn Duy�n-Gi�c biết được.

Phật bảo Ca-Diếp Bồ-T�t : � Nầy Thiện-nam-tử ! Đ�y gọi l� Bồ-T�t trụ nơi kinh Đại-Thừa Đại-Niết-B�n thật h�nh Th�nh-hạnh.

Ca-Diếp Bồ-T�t bạch Phật : Thế-T�n, do nghĩa g� gọi l� Th�nh-hạnh ?

_ Nầy Thiện-nam-tử ! Th�nh l� n�i chư Phật Thế-T�n. Do nghĩa nầy n�n gọi l� Th�nh-hạnh.

_ Bạch Thế-T�n ! Nếu l� chỗ thật h�nh của� chư Phật thời chẳng phải h�ng Thinh-Văn Duy�n-Gi�c, Bồ-t�t c� thể tu h�nh được.

_ Nầy Thiện-nam-tử ! Đ�y l� chư Phật Thế-T�n an trụ nơi Đại-Niết-B�n n�y m� ph�n biệt khai thị như vậy, do nghĩa nầy n�n gọi l� Th�nh-hạnh. H�ng Thinh- Văn, Duy�n-Gi�c, v� Bồ-T�t nghe như vậy rồi thời c� thể phụng h�nh n�n gọi l� Th�nh-hạnh. Đại-Bồ-T�t nầy đặng tu h�nh hạnh đ�y rồi thời đặngtrụ nơi bực v� sở �y. Chẳng c�n sợ tham, s�n, si, sanh, l�o, bịnh, tử. Cũng chẳng c�n sợ �c đạo, địa ngục, s�c sanh, ngạ quỷ.

Nầy Thiện-nam-tử ! Luận về sự �c c� hai hạng : Một l� A-Tu-La, hai l� trong lo�i người. Trong lo�i người c� ba hạng �c : Một l� nhứt-xiển-đề, hai l� hủy b�ng kinh điển Đại-Thừa Phương-Đẳng, ba l� phạm bốn tội trọng. Trụ trong v� sở �y nầy, h�ng Bồ-T�t trọn chẳng sợ đọa trong những hạng �c như vậy. Cũng chẳng c�n sợ Sa-M�n, B�-La-M�n, ngoại đạo t� kiến, Thi�n-Ma Ba-Tuần. Cũng chẳng c�n sợ thọ th�n trong hai mươi lăm c�i. V� thế n�n bực nầy gọi l� v� sở �y.

Nầy Thiện-nam-tử !� Đại-Bồ-T�t trụ bực v� sở �y chứng đặng hai mươi lăm m�n tam muội, ph� hoại hai mươi lăm c�i. Đặng v�-cấu tam-muội c� thể ph� hoại c�i địa ngục. Đặng bất-thối tam muội c� thể ph� hoại c�i s�c sanh. Đặng t�m- lạc tam muội c� thể ph� hoại c�i ngạ quỉ. Đặng hoan-hỷ tam muội c� thể ph� hoại c�i A-Tu-La. Đặng nhựt-quang tam muội c� thể dứt c�i Phất-B�-Đề. Đặng nguyệt-quang tam muội c� thể dứt c�i C�-Da-Ni. Đặng nhiệt-diện� tam muội c� thể dứt c�i Uất-Đơn-Việt. Đặng như-huyễn tam muội c� thể dứt c�i Di�m- Ph�- Đề. Đặng nhứt-thiết ph�p bất-động tam muội c� thể dứt c�i Tứ-Thi�n- Vương. Đặng tối-phục tam muội c� thể dứt c�i Đao-Lợi-Thi�n. Đặng Duyệt-� tam muội c� thể dứt c�i Diệm-Ma-Thi�n. Đặng Thanh-sắc tam muội c� thể dứt c�i Đ�u- Suất-Thi�n. Đặng Huỳnh-sắc tam muội c� thể dứt c�i Ho�-Lạc-Thi�n. Đặng x�ch- sắt tam muội c� thể dứt c�i Tha-Ho�-Tự-tại-Thi�n. Đặng Bạch-sắc tam muội c� thể dứt c�i Sơ-Thiền. Đặng chủng chủng tam muội c� thể dứt c�i Đại- Phạm- Vương. Đặng song tam muội c� thể dứt c�i Nhị-Thiền. Đặng l�i-�m tam muội c� thể dứt c�i tam-Thiền. Đặng ch�-v� tam muội c� thể dứt c�i Tứ-Thiền. Đặng như hư-kh�ng tam muội c� thể dứt c�i V�-Tưởng. Đặng chiếu-cảnh tam muội c� thể dứt c�i Tịnh-Cư A-Na-H�m. Đặng v�-ngại tam muội c� thể dứt c�i Kh�ng- Xứ- Thi�n. Đặng thường tam muội c� thể dứt c�i Thức-Xứ-Thi�n. Đặng lạc tam muội c� thể dứt c�i Bất-Dụng Xứ-Thi�n. Đặng ng� tam muội c� thể được c�i Phi- Tưởng-Phi-Phi-Tưởng-Xứ-Thi�n.

Đ�y gọi l� Bồ-T�t chứng đặng hai mươi lăm tam muội dứt hai mươi lăm c�i.

Nầy Thiện-nam-tử ! Hai mươi lăm m�n tam muội nầy gọi l� vua của c�c m�n tam-muội. Đại Bồ-T�t nhập trong những m�n tam muội vương nầy, nếu muốn thổi hoại n�i Tu-Di liền c� thể t�y �. Nều muốn biết t�m niệm của mọi lo�i ch�ng sanh trong c�i đại thi�n, cũng đều c� thể biết. Muốn đem mọi lo�i ch�ng sanh trong c�i đại thi�n để v�o trong một lỗ chơn l�ng nơi th�n của m�nh liền c� thể t�y �, cũng c� thể l�m cho những ch�ng sanh đ� kh�ng c quan niệm chật hẹp. Nếu muốn ho� l�m v� lượng ch�ng sanh đầy khắp trong c�i đại thi�n, cũng liền c� thể t�y �. Muốn chia một th�n l�m nhiều th�n, lại hiệp nhiều th�n l�m một th�n, dầu l�m những sự như vậy nhưng t�m kh�ng trụ trước, dường như hoa sen.

Nầy Thiện-nam-tử ! Đại Bồ-T�t nhập trong những m�n tam muội vương như vậy rồi, liền đặng trụ nơi bực tự tại. Bồ-T�t trụ bực tự tại nầy thời đặng sức tự tại, t�y � muốn sanh chỗ n�o liền đặng v�ng sanh.

V� như Chuyển-Lu�n-Th�nh-Vương thống l�nh bốn c�i thi�n hạ, t�y � qua lại kh�ng bị chướng ngại. Cũng vậy, tất cả chỗ muốn thọ sanh Bồ-T�t nầy c� thể t�y � v�ng sanh.

Bồ-T�t nầy nếu thấy tất cả ch�ng sanh nơi địa ngục, kẻ n�o c� thể l�m cho sanh căn l�nh, Bồ-T�t liền qua m� thọ sanh trong đ�, dầu sanh nhưng chẳng phải l� nghiệp quả, do sức tự tại m� thọ sanh trong đ�. Bồ-T�t nầy dầu ở nơi địa ngục nhưng chẳng bị những sự khổ đốt ch�y n�t th�n v.v�

Nầy Thiện-nam-tử ! Bồ-T�t nầy th�nh tựu v� lượng v� bi�n trăm ng�n mu�n ức c�ng đức như vậy, c�n kh�ng thể n�i hết, huống l� c�ng đức của Phật m� c� thể n�i được.�

Bấy giờ trong ch�ng hội, c� một vị Bồ-T�t t�n l� Trụ-V�-Cấu-Tạng- Vương, c� oai đức lớn th�nh tựu thần th�ng, đặng đại tổng tr� đầy đủ m�n tam muội, chứng bực v� sở �y, liền đứng dậy trịch y b�y vai b�n hữu q�y gối hữu, chắp tay bạch Phật rằng : �Thế-T�n ! Như� lời đức Phật n�i : Chư Phật Bồ-T�t th�nh tựu v� lượng v� bi�n trăm ng�n mu�n ức c�ng đức thiệt kh�ng thể n�i được. � t�i c�n cho rằng vẫn chẳng bằng kinh điển Đai-thừa nầy v� nhơn sức của kinh Đại- Thừa Phương-Đẳng nầy n�n c� thể xuất sanh chư Phật Thế-T�n v� thượng ch�nh gi�c�.

Phật khen rằng : L�nh thay ! L�nh thay ! Phải lắm đ�ng như lời �ng n�i. Những kinh Phương-Đẳng Đại-Thừa dầu th�nh tựu v� lượng c�ng đức, muốn so s�nh với kinh nầy thời kh�ng thể kịp được, trăm lần, ng�n lần, trăm ng�n mu�n ức lần, nhẫn đến to�n số th� dụ cũng chẳng kịp được.

V� như từ b� c� sữa, từ sữa sanh ra chất lạc, từ lạc sanh ra chất sanh t�, từ sanh t� sanh ra chất thục t�, từ thục t� sanh ra chất đề hồ. Chất đề hồ l� vị hơn hết, nếu c� người uống chất nầy c�c thứ bịnh đều ti�u trừ, bao nhi�u chất thuốc đều v�o trong đề hồ.

Cũng vậy, từ Phật c� ra mười hai loại kinh, từ mười hai loại kinh c� ra Tu-đa-la, từ Tu-đa-la c� ra kinh Phương-đẳng, từ kinh Phương-đẳng c� ra B�t-Nh� Ba-La- Mật, từ B�t-Nh� Ba-La-Mật c� ra Đại-Niết-B�n, như chất đề hồ. Chất đề hồ dụ cho Phật t�nh. Phật t�nh tức l� Như-Lai.

Nầy Thiện-nam-tử ! Do nghĩa nầy n�n n�i rằng Như-Lai c� v� lượng v� bi�n c�ng đức chẳng thể n�i được t�nh được.�

Ca-Diếp Bồ-T�t bạch Phật : � Thế-T�n ! Như lời Phật khen kinh Đại-Niết- B�n như chất đề hồ l� vị thượng diệu, nếu c� người uống đề hồ thời những chứng bịnh đều ti�u trừ, tất cả c�c vị thuốc đều v�o trong chất đề hồ. T�i nghe lời nầy trộm nghĩ rằng : Nếu c� người chẳng nghe chẳng l�nh thọ được kinh nầy, phải biết người đ� rất l� ngu si kh�ng c� t�m l�nh.

Bạch Thế-T�n ! Nay t�i thiệt c� thể kham chịu lột do l�m giấy , ch�ch m�u l�m mực, lấy tủy l�m nước, chẻ xương l�m viết, bi�n ch�p kinh Đại-Niết-B�n nầy. Bi�n ch�p đọc tụng th�ng thuộc, rồi v� người m� giảng rộng � nghĩa đ�.

Bạch Thế-T�n ! Nếu c� ch�ng sanh tham trước của cải, t�i sẽ bố th� của cải rồi sau đem kinh Đại-Niết-B�n nầy khuy�n họ đọc. Nếu c� người sang q�i, t�i trứơc d�ng �i ngữ� để được cảm t�nh, rồi sau lần lần sẽ đem kinh Đại-Thừa Đại- Niết- B�n nầy khuy�n họ đọc. Nếu l� kẻ thường d�n, t�i sẽ d�ng oai thế �p họ đọc tụng. Nếu với người ki�u mạn t�i sẽ l�m t�i tớ họ, t�y thuận � của họ cho họ vui l�ng, rồi sau sẽ đem kinh Đại-Niết-B�n nầy m� dẫn dắt họ. Nếu c� người hủy b�ng kinh Đại-Thừa t�i sẽ d�ng thế lực h�ng phục họ, rồi sau khuy�n họ đọc kinh Đại-Niết-B�n. Nếu c� người ưa th�ch kinh Đại-Thừa, t�i đ�ch th�n đến cung k�nh c�ng dường t�n trọng t�n th�n họ.

Phật khen Ca-Diếp Bồ-T�t : L�nh thay ! L�nh thay ! �ng thiệt đ�ng l� người ưa th�ch kinh điển Đại-Thừa, tham kinh Đại-Thừa, thọ kinh Đại-Thừa,� say kinh Đại- Thừa, k�nh tin t�n trọng c�ng dường kinh Đại-Thừa.�����

Nầy Thiện-nam-tử� ! Nay do t�m l�nh nầy, �ng sẽ si�u việt v� lượng v� bi�n hằng h� sa đại Bồ-T�t, đặng th�nh v� thượng ch�nh gi�c trước, chẳng bao l�u �ng cũng sẽ v� đại ch�ng diễn n�i tạng b� mật Đại-Niết-B�n, Như-Lai, Phật t�nh, như ta h�m nay.

Nầy Thiện-nam-tử ! Về thuở qu� khứ thời kỳ kh�ng c� Phật ra đời, l�c đ� ta l�m B�-La-M�n tu hạnh Bồ-T�t, c� thể th�ng đạt những kinh luận của tất cả ngoại đạo, tu hạnh tịch diệt, đầy đủ oai nghi, t�m ta thanh tịnh chẳng bị c�c dục nhiễm ở ngo�i ph� hoại, dứt lửa s�n hận, thọ tr� ph�p m�n thường, lạc, ng�, tịnh. Khắp nơi ta t�m cầu kinh điển Đại-Thừa, nhẫn đến vẫn chẳng được nghe danh tự kinh Phương-Đẳng. Bấy giờ ta ở n�i Tuyết, n�i nầy thanh tịnh c� suối chảy ao tắm, rừng rậm c�y thuốc, hoa thơm nở khắp n�i, chim th� kh�ng thể t�nh đếm, nhiều thứ tr�i ngon, lại c� v� lượng ng� sen, củ ngọt củ thơm. Ta ở một m�nh trong n�i chỉ ăn c�c thứ tr�i, ăn xong ngồi thiền chuy�n t�m qu�n tưởng. Ta tu khổ hạnh như vậy trải qua v� lượng năm, cũng chẳng được nghe c� Phật ra đời c�ng t�n kinh Đại-Thừa.

Th�ch-Đề-Ho�n-Nhơn v� chư Thi�n thấy ta bền tu khổ hạnh như vậy l�ng họ kinh sợ bảo nhau rằng :

Ch�ng ta n�n xem coi. Trong n�i Tuyết thanh tịnh, Người ly dục tịch tịnh. Vua c�ng đức trang nghi�m,� Đ� l�a tham s�n mạn. Dứt hẳn l�ng ngu si, Miệng chưa từng n�i ra,� Những lời th� �c thảy.

C� một vị Thi�n-tử t�n l� Hoan-Hỷ lại n�i kệ rằng :

Người ly dục như vậy, Thanh tịnh si�ng tinh tấn, Toan chẳng cầu Đế-Th�ch, V� l�m chư Thi�n ư� ! Nếu l� hạng ngoại đạo,� Họ tu h�nh khổ hạnh,� Phần nhiều đều mong cầu, T�a ngồi của Đế-Th�ch.

C� một vị Ti�n-thi�n-tử lại v� Đế-Th�ch m� n�i kệ rằng :

Thi�n-Ch�a Kiều-Thi-Ca, Chẳng n�n sanh l�ng lo,� Ngoại đạo tu khổ hạnh,� H� tất cầu Đế-Th�ch.

Thi�n-Tử nầy lại thưa với Đế-Th�ch : � Bực đại-sĩ� trong đời v� ch�ng sanh n�n chẳng tham luyến th�n m�nh m� tu v� lượng khổ hạnh để l�m lợi �ch cho ch�ng sanh. Hạng người như vậy thấy r� những lỗi lầm trong gi�ng sanh tử, dầu của b�u đầy cả mặt đất, đại sĩ nầy cũng chẳng tham muốn như thấy mũi d�i. Bực đại sĩ nầy rời bỏ của cải vợ con đầu mắt tủy n�o tay chơn da thịt, nh� cửa, voi ngựa, xe cộ, t�i tớ, cũng chẳng mong cầu sanh l�n c�i trời, chỉ mong muốn l�m cho tất cả ch�ng sanh được an vui. Như chỗ t�i hiểu bực đại-sĩ như vậy l�ng thanh tịnh kh�ng � nhiễm, đ� dứt hết phiền n�o chỉ muốn cầu quảv� thượng bồ-đề.

Th�ch-Đề-Ho�n-Nhơn bảo rằng : � Theo như lời �ng n�i thời người ấy v� nhiếp thủ tất cả ch�ng sanh trong đời. Nầy Đại-Ti�n ! Nếu trong đời nầy c� Phật dứt trừ được tất cả rắn độc phiền n�o của chư Thi�n, lo�i người v� A-Tu-La. Nếu c�c ch�ng sanh ở trong b�ng m�t của Phật thời tất cả những độc phiền n�o đều ti�u diệt. Nầy Đại-Ti�n ! Bực Đại-sĩ nầy nếu trong đời vị lai sẽ th�nh Phật, thời ch�ng ta sẽ được dứt trừ v� lượng phiền n�o. Việc nầy thiệt l� kh� tin, v� v� lượng ch�ng sanh ph�t t�m v� thượng bồ-đề, bị ch�t �t duy�n liền thối thất Bồ- đề t�m, như b�ng trăng trong nước, nước� động thời trăng động. Lại như họa tượng, kh� th�nh m� dễ hư . Cũng vậy, t�m Bồ-đề kh� ph�t m� dễ thối thất.

Nầy Đại-Ti�n ! Như c� nhiều người mặc gi�p cầm gậy muốn đi dẹp giặc, l�c ra đến chiến trận l�ng sợ sệt thời b�n chay lui. Cũng vậy v� lượng ch�ng sanh ph�t t�m Bồ-đề tự trang nghi�m bền chắc, l�c thấy lỗi sanh tử l�ng sợ sệt b�n thối thất. Nầy Đại-Ti�n ! Ta từng thấy v� lượng ch�ng sanh sau khi ph�t t�m Bồ- Đề đều bị thối chuyển. V� thế n�n nay dầu thấy người nầy tu khổ hạnh tịch tịnh kh�ng phiền n�o nhưng ta chưa tin được. Nay ta sẽ đến thử xem coi người nầy thiệt c� thể g�nh v�c nổi v� thượng Bồ-Đề chăng ? Nầy Đại-Ti�n ! Như xe c� hai b�nh thời c� c�ng dụng chở chuy�n, như chim c� hai c�nh mới c� thể bay đi. Người tu khổ hạnh nầy, dầu thấy l� giữ g�n giới cấm, nhưng chưa biết c� tr� s�u chăng. Nếu c� s�u thời c� thể g�nh nổi v� thượng Bồ-Đề. Nầy Đại-Ti�n ! Như c� mẹ đẻ ra bầy c� con, nhưng số c� được lớn kh�n rất �t. Như c�y am-la nhiều b�ng m� �t tr�i. Ch�ng sanh ph�t t�m Bồ-Đề đ�ng v� lượng nhưng �t người được th�nh tựu. Nầy Đại-Ti�n ! �ng n�n c�ng ta đồng qua thử đ�. Như v�ng r�ng sau khi thử đủ ba c�ch mới biết l� v�ng thiệt, l� đốt, đập v� m�i. Nay ch�ng ta cũng thử người tu khổ hạnh nầy.

L�c đ� Th�ch-Đề-Ho�n-Nhơn tự biến th�n m�nh l�m quỉ La-s�t dung mạo đ�ng sợ, bay xuống n�i Tuyết đến gần người tu khổ hạnh, cất tiếng thanh nh� tuy�n n�i nửa b�i kệ của Phật qu� khứ :

C�c hạnh v� thường,� L� ph�p sanh diệt.

Quỉ La-s�t n�i nửa kệ xong liếc mắt t�m ng� bốn ph�a. Người tu khổ hạnh nghe hai c�u kệ ấy l�ng rất vui mừng, như� người kh�ch bu�n ban đ�m đến đường hiểm lạc mất đồng bạn, kinh sợ t�m kiếm bỗng gặo được đồng bạn, l�ng rất vui mừng. Cũng như người bịnh l�u chưa gặp được lương y, về sau bỗng gặp được. Như người tr�i nổi ngo�i biển khơi bỗng gặp được thuyền b�. Như người qu� kh�t gặp được nước m�t trong. Như người bị o�n-địch rượt m� chạy tho�tđược. Như người bi tr�i nhốt đ� l�u bỗng đặng thả. Cũng như nh� n�ng trời nắng hạn m� gặp mưa. Như người đi xa trở về đến nh�, cả nh� đều vui mừng.

Nầy Thiện-nam-tử ! L�c nghe được nửa b�i kệ ấy, l�ng người khổ hạnh vui mừng cũng như vậy. Liền đứng dậy lấy tay đỡ t�c l�n ng� t�m bốn ph�a n�i rằng : � Chẳng biết ai vừa n�i hai c�u kệ ? Ng� m�i kh�ng thấy người n�o kh�c chỉ thấy quỉ La-S�t b�n n�i rằng : � Ai khai m�n giải tho�t như vậy ? Ai c� thể thuật lời của Phật như
vậy ? Ai c� thể ở trontg giấc ngủ sanh tử m� c� thể ri�ng được gi�c ngộ xướng l�n lời đ� vậy ? Ai c� thể� ở chốn nầy đem đạo vị v� thượng chỉ dạy cho ch�ng sanh đang đ�i kh�t trong v�ng sanh tử ? Ai c� thể l�m thuyền lớn� cứu vớt v� lượng ch�ng sanh đang nổi ch�m trong biển sanh tử ? Những ch�ng sanh nầy thường mang bịnh nặng phiền n�o, ai c� thể l�m lương y n�i hai c�u kệ ấy khai ngộ t�m của t�i. Như mặt trăng nửa như hoa sen h� nở.

Người khổ hạnh l�c đ� kh�ng thấy c� ai kh�c chỉ thấy quỉ La-S�t nghĩ rằng c� lẽ quỉ nầy n�i hai c�u kệ ấy chăng ? Rồi lại nghĩ rằng quỉ nầy h�nh dung hung dữ đ�ng sợ, ph�m người đặng nghe những c�u kệ ấy thời tất cả sự sợ sệt xấu xa liền ti�u trừ, đ�u c� lẽ người h�nh mạo xấu xa nầy m� c� thể n�i lời kệ ấy. Như trong lửa mọc được hoa sen. Trong �nh nắng mặt trời chẳng sanh được nước m�t. Rồi lại tự tr�ch : Ta thật l� v� tr� hoặc quỉ nầy đặng gặp chư Phật qu� khứ, n�n được nghe nửa b�i kệ ấy, nay ta n�n hỏi � nghĩa của lời ấy. Suy nghĩ xong liền đến trước quỉ La-S�t n�i rằng : � L�nh thay l�nh thay ! Đại-Sĩ ! Ng�i ở đ�u m� học được nửa b�i kệ của Phật qu� khứ như vậy ?

Quỉ La-S�t liền đ�p rằng : � Nầy B�-La-M�n ! �ng chẳng n�n hỏi ta về việc ấy. V� ta đ� nhiều ng�y kh�ng được ăn đ�i kh�t khổ n�o t�m � m� loạn. Ta t�m cầu khắp nơi vẫn chẳng được thức ăn. V� thế n�n ta n�i những lời như vậy.�

Người khổ hạnh lại n�i với quỉ La-S�t : � Nếu Đại-Sĩ c� thể v� t�i n�i trọn b�i kệ, t�i sẽ trọn đời l�m đệ tử ng�i. Kệ của Đại-Sĩ vừa n�i lời chẳng đủ, nghĩa chẳng trọn, sao Đại-Sĩ chẳng n�i cho trọn ? Luận về t�i-th� thời c� cạn hết, c�n ph�p-th� thời chẳng thể c�ng tận, nhiều sự lợi �ch. T�i nghe nửa b�i kệ ấy sanh l�ng kinh nghi. Tr�ng mong ng�i v� t�i m� n�i cho trọn, t�i sẽ trọn đời l�m đệ tử ng�i.�

Qủi La-S�t n�i : � �ng tham th�i qu� chỉ biết tự thương th�n m�nh m� chẳng nghĩ đến người. Ta đương đ�i khổ thiệt kh�ng thể n�i đặng�.

Người khổ hạnh hỏi : � Thức ăn của ng�i l� vật g� ?

Quỉ n�i : � �ng đừng hỏi, nếu ta n�i ra thời mọi người phải kinh sợ�.
�
Người khổ hạnh n�i : � Giữa đ�y chỉ c� m�nh t�i kh�ng c� người n�o kh�c. T�i kh�ng sợ, ng�i cứ n�i.

Qủi n�i : � T�i chỉ ăn thịt người tươi n�ng, chỉ uống m�u n�ng của người. V� ta phước m�ng n�n chỉ ăn những thứ đ�. Ta t�m khắp c�c nơi m� chẳng đặng. Trong đời dầu c� người đ�ng nhiều, nhưng mỗi người đều c� phước đức, lại được chư Thi�n-Thần thủ hộ, ta kh�ng đủ sức bắt ăn được.�

Người khổ hạnh n�i : � Ng�i cứ n�i đủ b�i kệ ấy, t�i nghe kệ rồi sẽ đem th�n nầy d�ng cho ng�i d�ng. Thưa Đại-Sĩ nếu l�c t�i chết th�n nầy sẽkh�ng d�ng v�o việc g� được, sẽ bị cọp, s�i, chim hi�u, k�n k�n ăn mổ, kh�ng được một mảy phước đức. Nay t�i v� cầu V�-thượng Bồ-đề xả th� th�n v� thường chẳng bền nầy, để đổi lấy th�n thường trụ bền chắc�.

Quỉ n�i : � Ai tin được lời của �ng, chỉ v� c� t�m chữ m� th� bỏ th�n đ�ng mến đ�ng tiếc.�

Người khổ hạnh n�i : � Như c� người đem đồ s�nh bố th� cho người kh�c m� đặng đồ bằng thất bảo. Cũng vậy, t�i xả th� th�n v� thường nầy để đặng th�n kim cương. Ng�i n�i ai tin được lời t�i ?�

C�c vị Đại-Phạm-Thi�n-Vương, Th�ch-Đề-Ho�n-Nhơn v� Tứ-Thi�n-Vương c� thể chứng minh lời t�i. Lại c� c�c vị Bồ-T�t tu h�nh Đại-thừa đủ lục độ, lợi �ch v� lượng ch�ng sanh, c� thi�n nh�n cũng chứng biết được lời của t�i, Thập phương chư Phật cũng ch�ng biết cho t�i v� t�m chữ m� xả th� th�n mạng.

Quỉ n�i : �Nếu �ng c� thể xả th� th�n mạng như vậy, thời n�n l�ng nghe kỹ t�i sẽ v� �ng n�i nửa b�i kệ sau�.

Người khổ hạnh nghe quỉ hứa n�i vui mừng hớn hở, liền cởi tấm da nai đang mặc tr�n th�n trải t�a rồi mời quỉ : � Bạch H�a-Thượng xin thỉnh ng�i l�n t�a nầy�.

Quỉ ngồi xong người khổ hạnh q�y d�i, v�ng tay thưa rằng : � Mong H�a- Thượng v� t�i m� n�i nửa b�i kệ c�n lại cho được đầy đủ�.

Quỉ La-s�t liền tuy�n rằng :

Sanh-diệt diệt rồi,� Tịch diệt l� vui.

Quỉ La-S�t n�i hai c�u kệ rồi bảo rằng : � Nầy Đại Bồ-T�t nay �ng đ� nghe đủ cả nghĩa b�i kệ, l�ng mong muốn của �ng đ� đầy đủ, nếu �ng muốn lợi �ch ch�ng sanh giờ đ�y n�n th� th�n cho ta.

Người khổ hạnh suy nghĩ kỹ những nghĩa trong b�i kệ rồi bi�n ch�p l�n tr�n đ�, tr�n v�ch, tr�n c�y, b�n đường đi. Tự cột �o xi�m sợ sau khi chết th�n thể l�a lồ rồi leo l�n c�y cao.

Thọ-Thần bảo người khổ hạnh� : � L�nh thay ! Nay �ng muốn l�m việc g� ?

Người khổ hạnh đ�p : � T�i muốn th� xả th�n nầy để trả gi� b�i kệ�.

Thọ-Thần n�i : � B�i kệ như vậy c� những lợi �ch g� ?�

Người khổ hạnh đ�p : � Những c�u kệ ấy l� lời thuyết ph�p của Phật ba đời, trong ấy chỉ dạy đạo ph�p chơn kh�ng. T�i v� ph�p nầy muốn lợi �ch tất cả ch�ng sanh m� th� xả th�n nầy, chẳng phải v� lợi danh, chẳng cầu Chuyển- Lu�n- Th�nh-Vương, Tứ-Thi�n-Vương, Th�ch-Đề-Ho�n-Nhơn, Đại-Phạm-thi�n-Vương, chẳng cầu quả vui của người của trời.

L�c sắp sửa xả th�n, người khổ hạnh n�i rằng : � Nguyện cho tất cả người tham lam bỏn sẻn đều thấy t�i xả th�n. Những người bố th� ch�t �t sanh l�ng cống cao cũng đặng thấy t�i v� một b�i kệ m� xả th�n mạng.

N�i xong, người khổ hạnh bu�ng m�nh từ tr�n c�y rơi xuống. L�c th�n chưa tới đất. Trong hư kh�ng vang ra c�c thứ tiếng thấu đến c�i trời Sắc-Cứu-C�nh. Quỉ La-s�t huờn lại h�nh Thi�n-Đế hứng lấy th�n người khổ hạnh để nhẹ nh�ng xuống đất.

Bấy giờ Th�ch-Đề-Ho�n-Nhơn, Đại-Phạm-Thi�n-Vương c�ng chư Thi�n đảnh lễ người khổ hạnh m� khen rằng : � L�nh thay ! L�nh thay ! Thiệt l� Bồ-T�t c� thể lợi �ch nhiều cho v� lượng ch�ng sanh, muốn thắp đuốc ph�p l�n giữa đ�m tối v� minh. V� t�i mến tiếc ph�p lớn của Như-Lai n�n cố nhiễu n�o ng�i. Ngưỡng mong ng�i cho t�i s�m hối tội lỗi. Thuở vị lai ng�i quyết định th�nh V�- thượng Ch�nh-gi�c,. Khi được th�nh Phật, mong ng�i tế độ ch�ng t�i,

N�i xong, Th�ch-Đề-Ho�n-Nhơn v� chư Thi�n đảnh lễ người khổ hạnh, c�o từ, bỗng nhi�n ẩn mất.

Nầy Thiện-nam-tử ! Người khổ hạnh thuở xưa ch�nh l� tiền th�n của ta. Ng�y trước v� nửa b�i kệ m� ta xả th� th�n mạng. Do cớ đ� ta đặng vượt bực th�nh Phật trước Di-Lặc mười hai kiếp.

Nầy Thiện-nam-tử ! Ta đặng v� lượng c�ng đức như vậy đều do c�ng dường ch�nh ph�p củaNhư-Lai.

Nay �ng ph�t t�m V�- thượng Bồ-đề, thời �ng cũng đ� vượt hơn v� lượng v� bi�n hằng h� sa Bồ-T�t.

Nầy Thiện- nam-tử ! Đ�y� gọi l� Bồ-T�t trụ nơi Đại-Thừa Đại-B�t Niết-B�n tu h�nh th�nh hạnh.

�

�

[�HOME�|�中文主頁�|�經典�|�ENGLISH�|�SUTRA�|�CHỬ VI�̣T�|�KINH ĐI�̉N�|�GALLERY�|�CONTACTS�]

�