Tham Thiền

Tham Thiền
Tr�ch "Ph�p Ngữ Của Thiền Sư Hư V�n"
Tỳ kheo Th�ch Hằng Đạt dịch

�

Tham thiền c�ng niệm Phật

Người niệm Phật, ai ai cũng hủy b�ng tham thiền. Người tham thiền, ai ai cũng hủy b�ng niệm Phật. V� như khi đối đầu với c�i chết, ch�ng ta lại muốn đối phương sớm chết theo m�nh. Đ�y l� hiện tướng xấu xa trong nh� Phật, thật rất đau l�ng ! Thế tục c� c�u: "Gia đ�nh h�a hợp th� mu�n sự đều hưng thịnh. Gia đ�nh ai o�n th� miệng chẳng ngon."

Huynh đệ chửi mắng lẫn nhau, chẳng lẽ kh�ng bị người đời cười ch� c�ng khinh khi hay sao ! Tham thiền, niệm Phật c�ng c�c ph�p m�n kh�c đều do kim khẩu của Phật Th�ch Ca thuyết ra. Đạo vốn kh�ng hai, chỉ do căn kh� nghiệp duy�n của ch�ng sanh kh�ng đồng, n�n Phật t�y theo bịnh m� cho thuốc. V� phương tiện n�n đức Phật thuyết ra nhiều ph�p m�n để nhiếp thọ gi�o h�a quần sanh. Sau n�y, chư đại đức y theo gi�o l� m� ph�n t�ng ph�i; bất qu� chỉ do t�y căn cơ m� thuyết ph�p. Nếu người muốn tu tr� để trở về tự t�nh th� chỉ cần bước v�o một cửa l� c� thể nhập đạo diệu m�n, v� bổn gốc vốn kh�ng ph�n biệt cao thấp. C�c ph�p xưa nay vốn hỗ tương lẫn nhau v� vi�n dung kh�ng ngại. Nếu như niệm Phật đến nhất t�m bất loạn, th� c� kh�c g� với tham thiền ! Tham thiền đến độ cả hai năng v� sở đều mất th� c� kh�c g� với thật tướng niệm Phật ! Thiền tức l� Thiền trong Tịnh Độ. Tịnh Độ tức l� Tịnh trong Thiền. Thiền v� Tịnh Độ vốn tương trợ lẫn nhau. Sao người đời khởi t�m chấp trước một b�n, thấy cửa n�y nh� nọ, tự t�n th�n m� hủy b�ng kẻ kh�c, giống như nước với lửa chẳng bao giờ tương dung, khiến phản lại th�m � ph�n t�ng kh�c gi�o của Phật Tổ ! Lại nữa, c� thể v� � phạm trọng tội hủy b�ng Phật ph�p. Thật c� đ�ng thương lắm kh�ng ! Hy vọng qu� vị đồng nh�n, kh�ng luận tu tr� ph�p m�n n�o, đều phải thể hội th�m s�u yếu chỉ v� tranh của Phật Tổ, chớ m�a gậy đ�nh nhau trong nh�. Mọi người phải hợp lực đồng t�m, cứu độ con thuyền B�t Nh� tr�n s�ng ba đ�o.

Những điều kiện ti�n quyết khi tham thiền

Mục đ�ch của tham thiền l� minh t�m kiến t�nh, tức qu�t trừ tự t�m � nhiễm, để ch�n thật thấy r� bổn lai diện mục của tự t�nh. � nhiễm tức l� vọng tưởng chấp trước. Tự t�nh tức l� tr� huệ đức tướng của Như Lai. Đối với đức tướng tr� huệ của Như Lai, Phật v� ch�ng sanh đều đồng c� đầy đủ, kh�ng hai kh�ng kh�c. Nếu xa rời được vọng tưởng chấp trước th� tự m�nh sẽ đắc được tr� huệ đức tướng của Như Lai, tức l� Phật. Ngược lại th� l�m ch�ng sanh. Chỉ v� ch�ng ta từ v� lượng kiếp cho đến nay, m� mờ lưu lạc trong v�ng sanh tử v� bị nhiễm � đ� l�u, n�n kh�ng thể tho�t khỏi được vọng tưởng chấp trước mau ch�ng được. Muốn thấy r� bổn t�nh ch�n thật, phải n�n tham thiền. V� thế, điều kiện ti�n quyết nhất khi tham thiền l� phải dẹp trừ vọng tưởng. L�m sao dẹp trừ vọng tưởng ? Phật Th�ch Ca thuyết ph�p rất nhiều, nhưng đơn giản kh�ng ngo�i chữ "ngưng". "Ngưng tức Bồ Đề".

Thiền t�ng do Đạt Ma Tổ Sư từ b�n Ấn Độ truyền qua Đ�ng Độ; đến đời Lục Tổ th� gi� thiền lan rộng khắp nơi, chấn động chiếu s�ng cổ kim. Những điều tối quan trọng m� Đạt Ma Tổ Sư c�ng Lục Tổ thường dạy l� "dẹp hết mu�n duy�n, chẳng sanh một niệm".

Dẹp hết mu�n duy�n, tức l� xả bỏ hết c�c duy�n. Đ�y l� điều kiện ti�n quyết cho việc tham thiền. Nếu chưa h�nh được hai c�u n�y th� chẳng những tham thiền kh�ng thể th�nh c�ng m� nhập v�o c�c m�n kh�c cũng kh�ng thể được. Mu�n duy�n vẫn c�n r�ng buộc v� niệm niệm vẫn c�n sanh diệt th� đ�m luận đến việc tham thiền được sao !

"Xả bỏ mu�n duy�n, chẳng sanh một niệm" l� điều kiện ti�n quyết của việc tham thiền. Ch�ng ta phải n�n biết r�. L�m thế n�o để h�nh được ? Tr�n đ� n�i r� l� một niệm nếu ngưng, th� đạt thẳng đến v� sanh, chứng ngay đạo Bồ Đề, kh�ng c�n vương vấn tơ h�o g� hết. Kế đến d�ng l� m� dẹp trừ sự, tức biết r� tự t�nh bổn gốc vốn thanh tịnh, th� phiền n�o v� Bồ Đề, sanh tử c�ng Niết B�n đều l� giả danh, chẳng can hệ g� với tự t�nh của ch�ng ta.

Sự sự vật vật đều như mộng huyễn bong b�ng nước. Sắc th�n bốn đại của ch�ng ta c�ng n�i s�ng đất đ�, đều nằm sẵn trong tự t�nh. Ch�ng giống như bọt nước trong biển, l�c khởi l�c diệt, kh�ng ngăn ngại bổn thể. Chớ n�n chạy theo tất cả sự huyễn h�a của sanh trụ dị diệt m� khởi t�m vui th�ch, nh�m ch�n, thủ xả. Ph�ng xả được th�n n�y như người đ� chết th� tự nhi�n căn, trần, thức liền tan biến, v� tham s�n si d�m �i đều ti�u diệt. Tất cả nỗi thống khổ của th�n như khổ vui, cơ h�n, đ�i kh�t, vinh nhục, sanh tử, phước họa, may rủi, khen ch�, được mất, b�nh an, hiểm nạn đều l� b�n ngo�i, phải n�n xả bỏ. Xả bỏ được một, th� sẽ xả bỏ được tất cả; m�i m�i xả bỏ, đ� gọi l� xả bỏ mu�n duy�n. Xả bỏ mu�n duy�n được th� vọng tưởng tự ti�u mất. Nếu kh�ng khởi t�m ph�n biệt th� xa rời chấp trước. Một niệm chẳng sanh th� tự t�nh chiếu s�ng v� to�n thể t�nh đều được hiển lộ. Khi những điều kiện tu thiền đ� đầy đủ, lại phải tiếp tục dụng c�ng ch�n thật tham cứu, th� việc minh t�m kiến t�nh chắc sẽ c� phần.

Ng�y ng�y thường c� thiền sinh đến thưa hỏi. Tuy nhi�n, ph�p vốn thật kh�ng phải l� ph�p. Nếu lạc v�o ng�n từ, tức l� kh�ng phải nghĩa ch�n thật. Hiểu r� t�m n�y th� biết bổn t�m của ch�ng sanh vốn l� Phật. Xả bỏ hết để được v� sự th� cảnh giới th�nh sẽ hiển hiện. N�i tu n�i chứng đều l� lời ma. Tổ Đạt Ma đến Đ�ng Độ để "Trực chỉ ch�n t�m, kiến t�nh th�nh Phật". Ng�i chỉ thật r� rằng tất cả ch�ng sanh tr�n c�i đất đều sẽ th�nh Phật. Phải nhận r� tự t�nh thanh tịnh; n� t�y thuận thế t�nh, nhưng kh�ng � nhiễm. Trong mười hai thời, đi đứng nằm ngồi, m� t�m b�nh thản kh�ng loạn động, tức l� hiện tại l�m Phật, chứ kh�ng cần dụng t�m dụng sức, hay kh�ng cần d�ng ch�t tơ h�o lời n�i, suy tư, hoặc l�m việc n�y việc nọ. Thế n�n, bảo rằng th�nh Phật l� việc rất dễ d�ng v� rất tự tại, v� Phật t�nh vốn đ� nằm sẵn trong t�m m�nh, kh�ng cần chạy ra ngo�i t�m cầu. Tất cả ch�ng sanh tr�n c�i đất, nếu kh�ng thể kham nổi bao kiếp lu�n hồi, tr�i lăn trong bốn lo�i s�u đường, trầm lu�n trong biển khổ, m� nguyện ước th�nh Phật để đạt đến cảnh giới thường lạc ng� tịnh, th� phải tin chắc thật lời dạy dỗ răn nhắc của Phật Tổ, tức xả bỏ tất cả. Chẳng nghĩ thiện hay �c th� lập tức th�nh Phật. Chư Phật Bồ T�t c�ng lịch đại Tổ Sư ph�t nguyện độ hết tất cả ch�ng sanh đều c� chứng cứ, chứ chẳng ph�t đại nguyện trống kh�ng, hay giảng lời rỗng tuếch.

B�n tr�n đ� n�i rằng ph�p l� như thế. Lời của c�c ng�i xiển minh kinh điển Phật Tổ r� r�ng. Ch�n ngữ thật ngữ chẳng c� ch�t hư dối. Ch�ng sanh tr�n c�i đất từ v� lượng kiếp đến nay lu�n bị trầm lu�n trong biển khổ sanh tử, đầu xuất đầu mất, lu�n chuyển kh�ng ngừng, m� hoặc đi�n đảo, bỏ t�nh gi�c m� hiệp với trần lao. V� như v�ng r�ng bị rớt xuống hầm phẩn kh�ng thể d�ng được, nhưng chẳng hề bị nhiễm �. Do t�m đại từ đại bi, bất đắc dĩ Phật phải thuyết t�m mươi bốn ng�n ph�p m�n để đối trị tham s�n si �i v.v... tức t�m mươi bốn ng�n tập kh�, bệnh tật của mu�n loại ch�ng sanh. V� như tuy v�ng r�ng bị nhơ nhuốc m� nay chư Phật dạy qu� vị d�ng nạo, b�n chải, nước, vải, v.v... để tẩy rửa m�i giũa. Ph�p Phật thuyết ra, lời lời đều l� diệu ph�p, c� khả năng cắt đứt d�ng sanh tử, v� mau ch�ng đạt th�nh tựu Phật đạo, chỉ c� vấn đề l� hợp căn cơ hay kh�ng hợp căn cơ. Thế n�n, chớ cưỡng �p ph�n biệt ph�p m�n cao thấp. Năm ph�p m�n rất phổ th�ng thịnh h�nh ở nước T�u l� Thiền-t�ng, Gi�o-t�ng, Luật-t�ng, Tịnh-độ-t�ng, Mật-t�ng. T�y theo � th�ch v� căn t�nh của mỗi người, c� thể tự chọn lựa một ph�p m�n ứng hợp. N�i chung, phải th�m nhập v�o một ph�p m�n trường kỳ kh�ng đổi th� mới mong th�nh tựu.

Thiền-t�ng ch� trọng tham thiền. Tham thiền để "minh t�m kiến t�nh", tức l� tham thấu bản lai diện mục của m�nh. V� thế bảo rằng ngộ r� tự t�m, thấy suốt bổn t�nh. Ph�p m�n n�y bắt đầu từ khi Phật đưa c�nh hoa l�n, cho đến sau khi Đạt Ma Tổ Sư truyền thừa sang Đ�ng Độ; người hạ thủ c�ng phu thường lu�n uyển chuyển. Chư thiền đức trong đời Đường (618-907) v� Tống (960-1279), phần nhiều đều do nghe một lời hay nửa c�u th� liền ngộ đạo. Thầy tr� truyền thừa bẩm thọ, d�ng t�m ấn t�m, nhưng thật ra kh�ng c� một ph�p n�o l� ch�n thật. Ng�y thường tham vấn đối đ�p, bất qu� chỉ t�y phương tiện m� giải kiết phược, hay do bệnh m� cho thuốc. Sau đời Tống, căn kh� con người ng�y c�ng chậm lụt; giảng được m� kh�ng h�nh được. V� như c�u: "Xả bỏ tất cả" hay "Chớ nghĩ thiện �c" đều kh�ng thể h�nh được. N�i kh�ng suy nghĩ việc thiện, lại đi suy nghĩ việc �c. V� thế, chư Tổ Sư bất đắc dĩ mới chọn lựa biện ph�p, d�ng độc trị độc, bằng c�ch dạy người tu học tham kh�n c�ng �n. Bắt đầu l� qu�n thoại đầu. Thậm ch� phải nắm chặt c�u thoại đầu trong từng s�t na, m�i m�i kh�ng rời cho đến chết chẳng bỏ mất. Như chuột gặm quan t�i, chỉ chuy�n ch� gặm một chỗ, kh�ng th�ng kh�ng ngừng. Mục đ�ch l� d�ng một niệm để chế phục mu�n niệm. Thật ra đ�y chỉ l� biện ph�p bất đắc dĩ; như th�n bị mụn độc, nếu kh�ng d�ng dao mỗ xẻ chữa trị th� kh� m� sống nổi.

C�ng �n của người xưa rất nhiều. Kẻ sau chuy�n giảng xem kh�n thoại đầu, như "qu�n th�y chết n�y l� ai" hay "trước khi cha mẹ sanh ra mặt mũi ch�n thật của m�nh l� g�". Từ từ c�c nơi xa gần thường d�ng c�u thoại đầu "niệm Phật l� ai".

Thật ra, tất cả c�u thoại đầu đều đồng một dạng, v� đều rất b�nh thường, chẳng c� chi l� kỳ lạ. V� như khi n�i c�u qu�n xem người tụng kinh l� ai, niệm ch� l� ai, lễ Phật l� ai, ăn cơm l� ai, mặc y �o l� ai, đi đứng l� ai, ngủ nghỉ l� ai, v.v... � nghĩa của tất cả c�u tr�n đều như nhau. Giải đ�p được chữ "ai", tức l� thấy t�m. Lời n�i từ t�m khởi. T�m dẫn đầu c�u thoại đầu. Niệm từ t�m khởi. T�m dẫn đầu � niệm. Mu�n ph�p từ t�m sanh. T�m l� đầu nguồn của mu�n ph�p. Thật vậy, thoại đầu tức l� niệm đầu. Niệm đầu ti�n tức l� t�m. L�c một niệm chưa sanh th� đ� l� thoại đầu. Do đ�, ch�ng ta phải biết r� rằng qu�n thoại đầu tức l� qu�n t�m. Khi cha mẹ chưa sanh, bản lai diện mục của ch�ng ta tức l� t�m. L�c qu�n xem bản lai diện mục của ch�ng ta, trước khi cha mẹ sanh ra, vốn l� g�, th� đ� l� qu�n t�m. T�nh tức l� t�m. "Phản văn văn tự kỶ" tức l� nghe lại tự t�nh của m�nh, hay qu�n lại tự t�m. "Vi�n chiếu thanh tịnh gi�c tướng" tức l� tướng gi�c ngộ thanh tịnh chiếu s�ng tr�n đầy. Thể tướng gi�c ngộ thanh tịnh tức l� ch�n t�m. Chiếu tức l� qu�n. T�m tức l� Phật. Niệm Phật tức l� qu�n Phật. Qu�n Phật tức l� qu�n t�m. V� vậy, "qu�n thoại đầu" hay bảo "qu�n người niệm Phật l� ai" tức l� qu�n t�m, cũng l� qu�n chiếu thể gi�c thanh tịnh của t�m m�nh, nghĩa l� qu�n chiếu tự t�nh Phật t�nh. T�m tức l� t�nh, l� gi�c, l� Phật, v� vốn kh�ng c� h�nh tướng hay phương hướng nhất định, n�n kh�ng thể nắm bắt. T�nh chất của t�m vốn thanh tịnh, biến khắp ph�p giới, kh�ng v�o kh�ng ra, kh�ng đến kh�ng đi, tức l� ph�p th�n thanh tịnh xưa nay của chư Phật.

H�nh giả phải nhiếp giữ v� hộ tr� s�u căn; nơi một niệm vừa sanh khởi, phải qu�n s�t v� chiếu cố c�u thoại đầu. Khởi t�m qu�n s�t cho đến l�c tự t�m thanh tịnh rời niệm. Lại phải thầm lặng li�n tục, điềm điềm đạm đạm, tịch tĩnh m� qu�n chiếu, để nh�n thấu năm uẩn đều kh�ng, th� mới liễu ngộ th�n t�m tr�n đầy tịch tĩnh, kh�ng c�n một vật. Ng�y đ�m s�u thời, đi đứng nằm ngồi đều như như bất động; l�u ng�y c�ng phu th�m hậu th� c� khả năng thấy t�nh th�nh Phật, tức l� trừ hết mọi khổ đau nguy hiểm.

Khi xưa, tổ sư Cao Phong bảo:

- H�nh giả thường xem kh�n c�u thoại đầu như việc lượm đ� ở dưới đ�y hồ s�u trăm thuớc. Nếu trong bảy ng�y m� kh�ng khai ngộ th� h�y chặt đầu l�o tăng.

Qu� vị đồng tham học ! Đ�y l� lời của người xưa, vốn l� ch�n ngữ thật ngữ, chứ kh�ng dối lừa gạt gẫm ai !

Tại sao trong đời nay, người qu�n thoại đầu th� nhiều, nhưng người ngộ đạo th� chẳng được bao nhi�u ? Đ�y l� do căn kh� của người đời nay kh�ng thể s�nh bằng người xưa. Lại nữa, do người tu thiền chưa hiểu r� nghĩa l� của việc kh�n thoại đầu. C� người do th�n t�m rối loạn n�n tham đ�ng tầm t�y, v�o nam ra bắc, đưa đến kết quả l� cứ lo l�m việc ồn �o huy�n n�o cho đến gi�; đối với một c�u thoại đầu cũng kh�ng biết g� cả. Kh�ng biết r� thoại đầu th� l�m sao tu thiền kh�n thoại đầu. Cả đời chỉ lo chấp trước v�o văn tự danh tướng, n�n chỉ biết dụng t�m qu�n thoại đu�i.

"Ai đang niệm Phật" ! "Chiếu cố thoại đầu" ! Kh�n tới kh�n lui, tham đi tham lại, v�c c�u thoại đầu đi khắp đ�ng t�y c� l� n�o ngộ được bản nhi�n v� vi của đại đạo ? Khi n�o mới đạt đến địa vị ph�p vương, kh�ng đắm chấp tất cả mu�n vật ? Mạt v�ng rơi v�o mắt, khiến bị m� l�a, l�m sao thấy v�ng tỏa �nh h�o quang được ! Thật đ�ng thương lắm thay ! Như c� một nữ nhi, l�c rời nh� học đạo với ch� nguyện phi thường, nhưng kết quả chẳng đạt g� hết, thật uổng ph� c�ng lao. Thật tiếc thay !

Cổ nh�n bảo:

- Th� ng�n năm kh�ng ngộ đạo, c�n hơn một ng�y đi lạc đường.

Việc tu h�nh để ngộ đạo, tuy dễ m� kh� v� tuy kh� m� dễ. V� như mở đ�n điện, nếu biết c�ch, chỉ d�ng một ng�n tay, th� �nh s�ng đ�n sẽ chiếu s�ng, khiến ng�n năm u minh tăm tối liền mất. Nếu kh�ng biết c�ch th� sẽ l�m hư hoại d�y điện b�ng đ�n, rồi phiền n�o ng�y c�ng tăng trưởng. V� như c� v�i người tham thiền qu�n thoại đầu, khi gặp ma cảnh th� ph�t đi�n ph�t cuồng, ho ra m�u, bị bệnh tật, khiến lửa v� minh c�ng ch�y s�ng, sự trước chấp về m�nh v� người ng�y c�ng nặng nề; c� phải rằng những điều n�y do sự chấp trước kh�ng ? V� thế, người dụng c�ng tham thiền cần phải điều h�a th�n t�m, khiến t�m b�nh kh� h�a, kh�ng ngăn kh�ng ngại, kh�ng c�n thấy m�nh v� người, th� khi đi đứng nằm ngồi, đều ph� hợp với huyền cơ vi diệu.

Khi tham thiền, kh�ng thể khởi t�m ph�n biệt. B�n về chi tiết, l�c khởi c�ng phu tu đạo, người sơ cơ gặp những sự kh� v� dễ ri�ng. Người tu l�u năm cũng c� sự kh� dễ ri�ng.

Những điểm kh� khăn của người mới bắt đầu tham thiền ở nơi n�o ? Kh� khăn ngay nơi th�n t�m chưa thuần thục; chưa th�ng hay chưa r� về c�ch thức tu h�nh; do c�ng phu kh�ng tiến triển được, n�n trong t�m dần dần sanh giải đ�i, chỉ ngồi thiền ngủ ngh� cho qua ng�y th�ng. Kết quả: "Năm đầu tham thiền. Năm thứ hai l� l�o tham thiền. Năm thứ ba chẳng c�n tham thiền".

Ngược lại, c�i dễ của người sơ cơ ở chỗ n�o ? Chỉ cần thiết c� t�n t�m đầy đủ, c� t�m l�u d�i, v� dụng v� t�m, th� tu h�nh rất dễ. T�n t�m c� hai phần. Thứ nhất, tin t�m m�nh vốn l� Phật; t�m đ� c�ng ba đời chư Như Lai đều kh�ng kh�c biệt. Thứ hai, tin c�c ph�p m�n m� Phật Th�ch Ca thuyết giảng, mỗi mỗi đều c� thể cắt đứt d�ng sanh tử, th�nh tựu quả vị Phật. B�n về t�m l�u d�i, khi đ� chọn một ph�p m�n th� phải h�nh tr� suốt cả đời, cho đến suốt đời vị lai cũng phải tu tr�. Muốn tham thiền th� phải tham kh�n c�ch như thế. Muốn niệm Phật hoặc tr� ch� th� cũng phải h�nh tr� như vậy. Người muốn học gi�o l� th� phải h�nh tr� theo thứ tự: Văn, tư, tu. Dầu tu ph�p m�n n�o đi nữa, điều quan trọng căn bản l� phải giữ giới. Nếu l�m được như thế th� tương lai sao kh�ng thể th�nh tựu đạo nghiệp được !

Ng�i Quy Sơn bảo:

- Nếu ai c� thể tu h�nh ph�p n�y suốt ba đời m� kh�ng thối chuyển th� quả vị Phật quyết định sẽ c� kỳ.

Ng�i Vĩnh Gia cũng n�i:

- Nếu d�ng lời vọng ngữ dối gạt ch�ng sanh th� m�i m�i sẽ bị đọa lạc v�o địa ngục cắt lưỡi hằng sa kiếp.

Gọi v� t�m, tức l� xả bỏ hết tất cả, giống như người đ� chết. Cả ng�y t�y theo nh�n duy�n m� l�m việc, v� kh�ng khởi một niệm ph�n biệt chấp trước th� mới trở th�nh v� t�m đạo nh�n.

Người sơ học nếu đ� đủ ba t�m (t�m d�i l�u, t�m ki�n cố, v� v� t�m), khi tham kh�n c�u thoại đầu "Ai đang niệm Phật", tức tự m�nh niệm thầm c�u "A Di Đ� Phật", rồi kh�n xem người niệm Phật đ� l� ai, v� niệm khởi từ đ�u ? Từ đ�u khởi l�n một niệm ? N�n biết một niệm chẳng khởi từ miệng của m�nh, cũng kh�ng phải khởi l�n từ nhục th�n n�y. Nếu t�m niệm khởi từ th�n hay miệng th� khi chết đi, th�n miệng vẫn c�n đ�, sao lại kh�ng niệm được ? N�n biết rằng niệm khởi từ t�m, tức từ t�m m� c� niệm khởi. Nh�n thẳng chăm chăm v�o, như m�o r�nh chuột; tập trung tất cả sức lực tinh thần, chẳng sanh hai niệm. Chớ gấp g�p muốn mau th�nh tựu, v� sẽ dễ d�ng ph�t sanh sự chướng ngại của bịnh tật. Đi đứng nằm ngồi đều phải như thế. C�ng phu l�u ng�y nếu th�m s�u, như quả ch�n sắp rụng, th� khi nh�n duy�n đến, đụng tới quả liền rụng, tức đột nhi�n đại ngộ. L�c ấy như người uống nước, tự biết n�ng lạnh, liền đạt đến nơi v� ngại, như tại ng� ba đường, gặp được cha m�nh, n�n được an lạc v� ngần.

Người tham thiền l�u năm gặp những việc kh� dễ n�o ? Gọi l�o tham thiền tức l� người đ� từng th�n cận, gần gũi thiện tri thức, hay dụng c�ng nhiều năm, v� đ� từng trải qua một thời gian r�n luyện, n�n th�n t�m thuần thục, biết r� đường tu, tự tại dụng c�ng, kh�ng sợ khổ nhọc. Việc kh� của c�c vị tham thiền l�u năm hay thượng tọa l� trong cảnh giới tự tại, s�ng sủa r� r�ng, lại ngừng tu để hưởng thụ, như dừng ch�n tại 'H�a-th�nh', kh�ng muốn đến 'Bảo-sở'. Do thường th�ch lắng t�m tịch tĩnh chớ kh�ng thường th�ch để t�m dao động, n�n kh�ng thể đắc được thọ dụng ch�n thật. Thậm ch� l�c gặp cảnh th� t�nh sanh, rồi cố chấp thủ v� xả. T�m khởi niệm th�ch th� hay ch�n chường r� rệt, n�n cứ bị vọng tưởng th� v� tế b� buộc. Lại nữa, nếu dụng c�ng phu như băng gi� đ�ng đ� gạch th� kh�ng thể khởi t�c dụng. Kế đến, dần dần sẽ sanh bệnh giải đ�i, rồi cuối c�ng kh�ng thể đắc quả khởi dụng. Qu� vị tham thiền l�u năm v� chư thượng tọa nếu biết r� điều kh� khăn n�y th� phải n�n lập tức đề khởi c�u thoại đầu, phấn chấn tinh thần; nơi c�y tre trăm thước phải tấn th�m bước nữa, hay phải lặn s�u dưới đ�y biển để đạt đến quả vị cao, để rồi mặc t�nh thỏng tay tung ho�nh, đi đ� đ�y, lễ b�i tương kiến Phật Tổ.

Thoại đầu tức l� nhất t�m. Một t�m niệm của ch�ng ta kh�ng ở trung gian trong ngo�i, m� cũng tr� tại ch�nh giữa, trong, ngo�i, giống như hư kh�ng chẳng động m� biến khắp mọi nơi. Thế n�n, kh�ng cần đề c�u thoại đầu l�n cao hay cũng chẳng cần đề c�u thoại đầu qu� thấp. Đề khởi thoại đầu l�n cao qu� th� sẽ bị trạo cử. Đề khởi thấp qu� th� sẽ bị lạc v�o h�n trầm, tr�i ngược t�m t�nh, chẳng phải trung đạo. Mọi người đều sợ vọng tưởng, n�n việc h�ng phục ch�ng rất kh�. T�i xin thưa với qu� vị rằng chớ sợ vọng tưởng, cũng chẳng cần ph� c�ng sức h�ng phục ch�ng. Qu� vị chỉ việc nhận r� vọng tưởng, chứ kh�ng n�n chấp trước v�o ch�ng, kh�ng chạy theo ch�ng, lại cũng chẳng cần đuổi dẹp ch�ng; chỉ việc ngưng t�m niệm khởi li�n tục, th� tự rời vọng tưởng. V� vậy bảo rằng biết vọng khởi, tức l� gi�c ngộ; nghĩa l� rời xa vọng tưởng.

Phải n�n lợi dụng vọng tưởng m� hạ thủ c�ng phu, như xem kh�n coi ch�ng xuất ph�t từ chỗ n�o. Nếu nhận ra vọng tưởng vốn v� t�nh, bản thể vốn kh�ng th� liền trở về t�m t�nh bổn kh�ng của ch�ng ta. Tự t�nh ph�p th�n thanh tịnh của chư Phật ngay nơi đ� liền hiện ra trước mắt.

B�n về l� rốt r�o, ch�n v� vọng vốn đồng một thể; ch�ng sanh v� chư Phật kh�ng hai; sanh tử v� Niết B�n, Bồ Đề v� phiền n�o, ch�ng đều l� bổn t�m bổn t�nh, m� kh�ng n�n khởi t�m ph�n biệt như đắm chấp hay nh�m ch�n hoặc thủ hay xả. T�m thanh tịnh n�y, gốc vốn l� Phật, chẳng cần d�ng một ph�p. L� n�y thật nhiều lời. H�y tham kh�n!

Khai thị tại thiền đường

Qu� vị thường đến cầu thỉnh khai thị, khiến t�i cảm thấy rất xấu hổ. Qu� vị ng�y ng�y khổ nhọc, bửa cũi cuốc đất, san bằng đất đai, v�c ng�i mang gạch. Tuy bận rộn từ s�ng đến tối, nhưng kh�ng qu�n mất t�m niệm tu h�nh, m� lu�n tinh tấn ch� trọng v�o đạo, thật khiến cho người kh�c phải cảm động. Hư V�n t�i rất xấu hổ v� chẳng c� đạo, chẳng c� đức, chẳng c� thể n�i lời khai thị cao vọng, chỉ lập lại lời dư thừa của người xưa, để đối đ�p c�ng qu� vị.

1/ Phương ph�p dụng c�ng nhập đạo.

Phương ph�p dụng c�ng tu đạo rất nhiều. Hiện tại b�n thảo t�m lược.

A/ Điều kiện ti�n quyết của việc tu đạo.

a/ Tin s�u l� nh�n quả.

Người muốn dụng c�ng tu đạo, việc đầu ti�n l� phải tin s�u l� nh�n quả. Nếu kh�ng tin nh�n quả, th� l�m những việc h�m hồ. Chẳng những việc tu đạo kh� th�nh c�ng m� ba đường �c cũng kh�ng thể thiếu m�nh. Phật dạy:

- Muốn biết nh�n đời trước, phải nh�n đời n�y m�nh thọ quả b�o g�. Muốn biết quả đời tương lai, phải xem đời n�y m�nh đang gieo nh�n g�.

Phật lại bảo:

- Giả sử nghiệp tội đ� tạo trong trăm ng�n kiếp chưa tan, khi nh�n duy�n đến, quả b�o phải tự thọ.

Kinh Lăng Nghi�m thuyết: "Nh�n địa bất ch�n ch�nh th� phải chi�u quả b�o cong vạy".

Trồng nh�n thiện th� kết quả l�nh. Trồng nh�n �c th� kết quả xấu. Trồng dưa được dưa, hay trồng đậu th� được đậu. Đ�y l� đạo l� tự nhi�n. Đ�m luận về l� nh�n quả, t�i sẽ đơn cử hai c�u chuyện xưa để chứng minh.

Chuyện thứ nhất l� việc vua Lưu Ly diệt chủng tộc họ Th�ch. Trước thời Phật Th�ch Ca, trong th�nh Ca Tỳ La Vệ c� một th�n x�m chuy�n m�n đ�nh c�. Trong th�n x�m c� một hồ lớn. Khi ấy, thời tiết hạn h�n, nước kh� cạn. Tất cả c� lớn nhỏ đều bị d�n l�ng bắt ăn hết, duy chỉ c�n một con c� lớn nhất, gần bị nắng thi�u chết. Trong l�ng c� một đồng tử xưa nay chưa từng ăn thịt c�, nhưng trong ng�y ấy lại giỡn chơi, lấy c�y c�n đập tr�n đầu c� ba lần. Sau n�y, trong thời Phật Th�ch Ca ra đời, c� vua Ba Tư Nặc rất tin tưởng s�ng phụng Phật Ph�p. �ng ta lấy b� ho�ng hậu vốn thuộc d�ng n� tỳ của họ Th�ch Ca. B� ta hạ sanh được một th�i tử, t�n l� Lưu Ly. L�c nhỏ, vua Lưu Ly thường ở th�nh Ca Tỳ La Vệ học h�nh. Ng�y nọ, v� giỡn chơi, th�i tử Lưu Ly leo l�n t�a ngồi của Phật, n�n bị người thuộc d�ng d�i Th�ch Ca mắng chửi đuổi xuống. Do đ�, �ng ta o�n hận trong t�m. Đến khi l�n ng�i vua, �ng ta liền thống l�nh đại binh đ�nh chiếm th�nh Ca Tỳ La Vệ, t�n s�t hết d�n ch�ng trong th�nh. Khi đ�, Phật bị nhức đầu dữ dội trong ba ng�y liền. C�c đại đệ tử đều thỉnh Phật t�m c�ch giải cứu d�ng họ Th�ch Ca, nhưng Ng�i bảo rằng định nghiệp kh� m� chuyển nổi. T�n giả Mục Kiền Li�n d�ng thần th�ng, bỏ năm trăm th�n tộc d�ng họ Th�ch Ca v�o b�nh b�t rồi bay l�n hư kh�ng để giải cứu họ. Sau khi đến nơi kh�c, định bỏ họ xuống, nhưng khi T�n Giả nh�n lại trong b�nh b�t th� chỉ thấy to�n l� m�u. Chư đại đệ tử thỉnh hỏi Phật về nh�n duy�n của việc n�y. Đức Phật liền kể lại c�u chuyện d�n l�ng trong th�nh Ca Tỳ La Vệ ăn thịt c� thuở xưa m� vua Lưu Ly l� tiền th�n của con c� lớn nhất. Qu�n sĩ binh l�nh của �ng ta vốn l� những c� trong hồ thuở kiếp xưa. D�n ch�ng thuộc d�ng họ Th�ch Ca bị vua Lưu Ly giết, vốn l� d�n l�ng ăn thịt c� v�o l�c ấy. Tiền th�n của đức Phật l� đồng tử. V� giỡn chơi, đ�nh tr�n đầu con c� lớn nhất n�n bị quả b�o bệnh nhức đầu ba ng�y. Định nghiệp thật kh� trốn chạy. Năm trăm th�n tộc họ Th�ch Ca, tuy được t�n giả Mục Kiền Li�n cứu tho�t, nhưng t�nh mạng vẫn ti�u tan, kh�ng thể lẩn trốn. Sau n�y vua Lưu Ly bị đọa địa ngục. Oan oan tương b�o, chẳng hẹn ng�y giờ. Nh�n quả thật đ�ng sợ.

Chuyện thứ hai l� việc tổ B� Trượng cứu độ con hồ ly. Ng�y nọ, sau khi tổ B� Trượng giảng kinh xong, mọi người đều giải t�n, nhưng chỉ c�n lại một �ng l�o chưa chịu ra về. Tổ B� Trượng thấy vậy liền hỏi nguy�n do. �ng l�o liền đ�p:

- Con chẳng phải l� người, m� vốn l� hồ ly tinh. Đời trước đ� từng tu h�nh ở nơi đ�y. Ng�y nọ, c� người hỏi con rằng bậc đại tu h�nh (liễu ngộ) c�n bị lạc v�o nh�n quả hay kh�ng ? Khi ấy con đ�p l� kh�ng lạc v�o nh�n quả. Nh�n v� c�u trả lời đ� m� bị đọa lạc l�m th�n hồ ly tinh trải qua năm trăm năm, kh�ng c�ch n�o giải tho�t được. Nay thỉnh H�a Thượng từ bi khai thị chỉ dạy.

Tổ B� Trượng bảo:

- Nay �ng h�y hỏi lại ta c�u đ� đi.

- Thỉnh vấn H�a Thượng. Người tu h�nh l�u năm c� bị lạc v�o nh�n quả hay kh�ng ?

- Kh�ng lầm nh�n quả.

Nghe lời n�y �ng l�o liền đại ngộ, b�n lễ b�i cảm tạ:

- Nhờ lời dạy của H�a Thượng, nay con đ� tho�t được th�n hồ ly tinh. Con vốn ở trong hang đ� sau n�i. Xin thỉnh H�a Thượng ng�y mai l�m lễ theo c�ch thức an t�ng một vị tăng.

Qua h�m sau, tổ B� Trượng ra hang sau n�i, thấy x�c chết của một con hồ ly tinh, n�n liền l�m lễ an t�ng giống như một vị tăng.

Ch�ng ta nghe đến hai c�u chuyện n�y, biết r� nh�n quả thật đ�ng sợ. Tuy đ� th�nh Phật rồi nhưng kh�ng thể miễn quả b�o đau đầu. B�o ứng chẳng sai chạy ch�t n�o. Định nghiệp thật kh� trốn tho�t. V� vậy, trong mọi thời ch�ng ta phải n�n cẩn trọng, chớ tạo nh�n xấu.

b/ Nghi�m tr� giới luật.

Đối với c�ng phu tu đạo, việc đầu ti�n l� phải tr� giới. Giới l� gốc của đạo Bồ Đề v� thượng. Do giới m� sanh định. Do định m� ph�t huệ. Nếu kh�ng tr� giới m� muốn tu h�nh th� kh�ng thể được. Kinh Lăng Nghi�m n�i đến việc đức Phật răn nhắc ch�ng ta về bốn hạnh thanh tịnh. Chẳng tr� giới m� muốn tu ch�nh định th� kh�ng thể n�o tho�t khỏi trần lao. Lại nữa, dầu hiện tại c� ph�t sanh tr� huệ hay thiền định, nhưng vẫn bị lạc v�o t� ma ngoại đạo. V� vậy, biết r� việc tr� giới rất quan trọng. Người tr� giới lu�n được chư long thần ủng hộ, t� ma ngoại đạo k�nh phục nể sợ. Người ph� giới th� quỶ gọi l� kẻ cướp, n�n ch�ng thường đi theo x�a dấu ch�n họ.

Xưa kia, nơi cạnh vương th�nh của nước Kế T�n, c� một ng�i gi� lam. Gần đ� c� một con rồng độc, thường hiện ra hại người địa phương. Thế n�n, năm trăm vị A La H�n trong ch�a đ� hợp lại nhau, d�ng lực thiền định để đuổi con rồng độc n�y đi, nhưng kh�ng thể được. Sau n�y, c� một vị tăng chưa từng biết đến thiền định, m� chỉ n�i với con rồng độc c�u:

- Nầy Hiền Thiện ! Xin h�y rời khỏi chỗ n�y.

Nghe thế, rồng độc liền bay đi nơi kh�c. Ch�ng tăng A La H�n hỏi vị tăng kia rằng d�ng thần th�ng g� m� đuổi được rồng độc. Vị tăng kia đ�p:

- T�i kh�ng biết d�ng thần lực thiền định, nhưng chỉ ch�n ch�nh tr� giới cẩn mật. Hộ tr� giới khinh cũng như giới trọng.

Ch�ng ta h�y suy nghĩ xem, lực thiền định của năm trăm vị A La H�n, kh�ng thể s�nh bằng một vị tăng nghi�m thủ giới luật.

C� người bảo rằng Lục Tổ thường dạy:

- T�m b�nh th� nhọc g� tr� giới. T�m hạnh chất trực th� cần g� tham thiền ?

T�i xin hỏi rằng qu� vị đ� đạt đến t�m b�nh v� chất trực chưa ? Nếu c� một c� hằng nga th�n hồng l�a thể �m chầm lấy m�nh, qu� vị c� động t�m kh�ng ? Nếu c� người v� cớ nhục mạ đ�nh đập, qu� vị c� sanh t�m s�n hận kh�ng ? Qu� vị c� thể kh�ng sanh t�m ph�n biệt o�n th�n thương gh�t, thị phi m�nh người kh�ng ? Thuần thục l�m được như thế th� mới n�n to tiếng. Bằng ngược lại, chớ n�i lời trống rỗng.

c/ T�n t�m ki�n cố.

Muốn dụng c�ng tu đạo, đầu ti�n phải c� t�n t�m ki�n cố. Niềm tin l� mẹ của tất cả c�ng đức. Dẫu l� việc g�, nếu kh�ng c� t�n t�m th� l�m kh�ng thể xong. Ch�ng ta nếu muốn tho�t khỏi sanh tử, th� phải cần c� t�n t�m ki�n cố. Phật bảo rằng ch�ng sanh tr�n c�i đất đều c� đức tướng tr� huệ của Như Lai. Chỉ v� vọng tưởng chấp trước, n�n kh�ng thể chứng đắc. V� thế, Phật mới thuyết bao ph�p m�n sai biệt, để đối trị t�m bệnh của ch�ng sanh. Ch�ng ta phải tin tưởng rằng lời Phật dạy kh�ng bao giờ l� hư ngữ rỗng tuếch. Phải tin rằng ch�ng sanh đều c� thể th�nh Phật. Tại sao ch�ng ta chưa c� thể th�nh Phật ? Do v� ch�ng ta kh�ng y theo ph�p m� quyết ch� hạ thủ c�ng phu. V� như tuy biết rằng hạt đậu n�nh c� thể l�m ra đậu hủ, nhưng nếu chẳng l�m th� hạt đậu n�nh kh�ng thể biến th�nh đậu hủ. Thế n�n, phải l�m phải tạo. Nếu bỏ thạch cao kh�ng đ�ng lượng th� kh�ng thể th�nh đậu hủ. Nếu đ�ng như ph�p m� nấu ch�n, lọc cặn bả, rồi bỏ thạch cao đ�ng ph�n lượng, th� quyết định sẽ th�nh đậu hủ. Tu đạo cũng như thế. Nếu chẳng dụng c�ng phu ki�n cố hay đ�ng ph�p th� kh�ng thể th�nh Phật. Nếu tu h�nh đ�ng như gi�o ph�p m� kh�ng thối thất v� kh�ng hối hận, th� quyết định sẽ th�nh Phật. V� vậy, phải n�n tin tưởng th�m s�u rằng ch�ng ta sẽ th�nh Phật, rồi y theo gi�o ph�p của Phật dạy m� tu h�nh, th� quyết định sẽ th�nh Phật.

Thiền sư Vĩnh Gia bảo:

- Chứng thật tướng, kh�ng nh�n ph�p. Trong khoảng s�t na, liền diệt nghiệp A Tỳ. Nếu d�ng lời vọng ngữ dối ch�ng sanh, th� tự chi�u nghiệp cắt lưỡi hằng sa kiếp.

Thiền Sư v� l�ng từ bi, muốn kẻ hậu lai c� t�n t�m ki�n cố, n�n ph�t thệ nguyện rộng lớn như thế.

d/ Quyết định h�nh tr� một ph�p m�n.

C� t�n t�m đầy đủ rồi, th� phải chọn lựa ra một ph�p m�n để tu tr�. Kh�ng thể s�ng qua nước Tần, tối lại đến nước Sở. Niệm Phật cũng được. Tr� ch� cũng hay. Tham thiền cũng tốt. N�i chung, điều quan trọng l� phải quyết chọn một ph�p m�n, rồi vận dụng hết t�i năng m� tu tập, m�i m�i kh�ng thối thất hay hối hận. H�m nay chưa th�nh c�ng, nhưng ng�y mai sẽ được. Năm nay chưa th�nh c�ng, nhưng năm sau sẽ th�nh. Đời nay chưa th�nh tựu, nhưng đời sau sẽ th�nh. Ng�i Quy Sơn bảo:

- Đời đời nếu kh�ng thối chuyển th� quả vị Phật chắc chắn sẽ c� kỳ.

C� nhiều người kh�ng ch� � điều n�y. H�m nay nghe thiện tri thức n�y bảo niệm Phật rất hay, liền đi niệm Phật hai ng�y liền. Kế đến, nghe vị thiện tri thức kh�c bảo tham thiền rất tốt, th� liền ngồi thiền th�m hai ng�y nữa. Đ�a giỡn b�n đ�ng, lại giỡn cợt b�n t�y. Đ�a giỡn cả đời cho đến chết. M�i giỡn chơi khinh nhờn, c� uổng đời tu lắm kh�ng !

e/ Phương ph�p tham thiền.

Ph�p m�n dụng c�ng tuy nhiều, nhưng chư Phật Tổ đều d�ng ph�p m�n vi diệu v� thượng n�y. Trong ph�p hội Lăng Nghi�m, Phật bảo Bồ T�t Văn Th� chọn lựa ph�p m�n vi�n th�ng. Đại sĩ Văn Th� liền chọn ph�p m�n Nhĩ Căn Vi�n Th�ng của Bồ T�t Qu�n �m l�m bậc nhất.

Ch�ng ta nghe lại tự t�nh của m�nh. Đ� ch�nh l� tham thiền. Trong thiền đường, nay t�i phải giảng về ph�p m�n tham thiền.

Người ngồi thiền phải biết.

Khi l�m mọi c�ng việc hằng ng�y, phải lu�n hướng t�m v�o đạo. Nếu được như thế, th� nơi n�o lại kh�ng phải l� đạo tr�ng ? L�c dụng c�ng, kh�ng n�n chấp trước thiền đường n�y nọ. Chẳng phải ngồi mới gọi l� thiền. Gọi thiền đường hay tọa thiền, bất qu� chỉ lập ra v� chướng s�u tr� huệ cạn của ch�ng ta trong đời mạt ph�p.

Ngồi thiền phải biết c�ch điều dưỡng th�n t�m cho hay. L�c kh�ng biết c�ch điều dưỡng, nếu �t th� sẽ bị bệnh tật, c�n nếu nhiều th� bị gặp ma chướng. Thật tiếc lắm thay ! Trong thiền đường, l�c tọa hương (ngồi thiền) hay h�nh hương (đi h�nh thiền) phải dụng � nơi việc điều dưỡng th�m t�m. Phương ph�p điều dưỡng th�m t�m c� rất nhiều. Nay đơn lược b�n luận.

L�c xếp bằng, phải ngồi thẳng người một c�ch tự nhi�n. Kh�ng n�n khởi t�m t�c �, đưa đẩy eo lưng nghi�ng về ph�a trước. Nếu l�m như thế, th� sẽ khiến kh� hỏa bốc l�n. Kết quả, sau khi ngồi thiền, nước mắt chảy tr�n trề, mũi miệng thở kh�, ăn uống mất m�i vị, thậm ch� c� thể bị �i mửa ra m�u. Lại nữa, kh�ng n�n đẩy eo lưng nghi�ng về ph�a sau, hoặc rụt vai r�t đầu, v� sẽ dễ d�ng bị lạc v�o h�n trầm. L�c bị h�n trầm, phải mở mắt to ra, k�o thẳng eo lưng lại, nới rộng d�y lưng, lung lay động đậy th�n nh� nhẹ th� h�n trầm sẽ tự biến mất.

Nếu dụng c�ng qu� gấp g�p, th�n t�m sẽ cảm gi�c phiền muộn kh� khan. Khi đ� phải xả bỏ mu�n duy�n, ngay cả c�ng phu cũng xả bỏ. Nghĩ ngơi chừng nửa c�y nhang, rồi vừa cảm thấy thoải m�i dễ chịu, liền tiếp tục đề khởi c�ng phu. Ngược lại th� ng�y th�ng t�ch lũy, khiến t�nh biến th�nh cộc cằn dễ giận, thậm ch� gặp ma cảnh liền ph�t đi�n cuồng.

Ngồi thiền đến l�c được đ�i ch�t thọ dụng, th� cảnh giới hiện ra rất nhiều, kể kh�ng thể hết. Điều cần thiết l� qu� vị chớ chấp truớc v�o ch�ng, th� ch�ng kh�ng thể tạo chướng ngại cho m�nh. Người thế tục c� c�u: "Thấy qu�i vật nhưng kh�ng cho l� kỳ qu�i, th� qu�i vật tự ti�u t�n".

Tuy thấy y�u ma quỶ qu�i đến quấy nhiễu chọc ph�, nhưng qu� vị chớ m�ng để � đến ch�ng, hoặc chớ sợ h�i. Ngay cả thấy Phật Th�ch Ca đến d�ng tay xoa đầu thọ k�, qu� vị cũng chớ để � đến, hay khởi t�m vui mừng.

Kinh Lăng Nghi�m n�i: "Nếu kh�ng khởi t�m th�nh, tức gọi l� cảnh giới l�nh. Nếu khởi t�m th�nh giải, tức lạc v�o lo�i t� kiến".

B/ Hạ thủ c�ng phu.

a/ Phải nhận r� chủ kh�ch.

Hạ thủ c�ng phu như thế n�o ? Trong ph�p hội Lăng Nghi�m, t�n giả Kiều Trần Như c� n�i đến hai chữ "Kh�ch Trần", đ� ch�nh l� nơi sơ t�m hạ thủ dụng c�ng của ch�ng ta. T�n Giả n�i:

- V� như h�nh kh�ch nương ở lữ qu�n, hoặc ngủ hoặc ăn uống. Ăn uống ngủ nghỉ xong liền thu xếp h�nh l�, tiếp tục cất bước, kh�ng nh�n rỗi ở lại. Nếu thật l� chủ nh�n th� tự kh�ng đến đi. Suy nghĩ như thế, kh�ng trụ l� kh�ch, trụ lại gọi l� chủ nh�n. Lại nữa, v� như sau cơn mưa mặt trời mọc l�n, �nh s�ng chiếu soi khắp hư kh�ng, thấy r� tướng của bụi bặm. Bụi bặm t�nh vốn dao động. Hư kh�ng t�nh vốn tịch tĩnh an nhi�n. Lắng đọng tịch tĩnh gọi l� hư kh�ng. Dao động gọi l� bụi bặm, kh�ch trần.

Kh�ch trần tức l� bụi bặm, dụ cho vọng tưởng. Hư kh�ng tức l� chủ, dụ cho tự t�nh. Thường trụ ch�nh l� chủ nh�n, vốn kh�ng như lữ kh�ch l�c đến l�c đi. Chủ nh�n dụ cho tự t�nh thường trụ, vốn kh�ng t�y theo vọng tưởng m� chợt sanh chợt diệt. V� vậy bảo rằng nếu v� t�m nơi mu�n vật, th� sợ g� mu�n vật quấy nhiễu l�m trở ngại m�nh.

Chất trần, tức bụi bặm tự dao động, vốn l�m chướng ngại hư kh�ng tịch tĩnh v� trước. V� như vọng tưởng, vốn tự sanh diệt nhưng kh�ng ngăn ngại tự t�nh v� trước, như như bất động. Thế n�n bảo rằng một niệm kh�ng sanh, mu�n ph�p chẳng lỗi.

Trong đ�y chữ "Kh�ch" l� nghĩa th�, c�n chữ "Trần" l� nghĩa vi tế. Người sơ ph�t t�m tu đạo, đầu ti�n phải cần nhận thức hai chữ "Chủ" v� "Kh�ch" th� kh�ng c�n bị vọng tưởng tr�i buộc l�i k�o. Tiến th�m một bước nữa l� phải hiểu r� hai chữ "Kh�ng" v� "Trần" th� vọng tưởng kh�ng thể l�m trở ngại. V� thế bảo rằng nhận r� th� kh�ng c�n l� o�n th�. Nếu l�nh hội r� r�ng được như thế th� c�ng phu tu đạo đ� đi qu� nữa đường rồi.

Thoại đầu c�ng nghi t�nh.

Lịch đại Tổ Sư lu�n chỉ thẳng v�o t�m, để thấy t�nh th�nh Phật. Như ph�p "An T�m" của Đạt Ma Tổ Sư hay "Luận Kiến T�nh" của Lục Tổ; điều trọng yếu l� phải thừa nhận l�nh hội, m� kh�ng cần kh�n thoại đầu. T�m người hiện đời kh�ng giống như t�m người xưa, kh�ng thể quyết t�m đạp đất, chỉ đ�a giỡn khinh lờn; ai ai cũng lo đếm ch�u b�u cho kẻ kh�c, rồi lại cho rằng những ch�u b�u đ� l� của m�nh. V� thế chư Tổ sư, mỗi vị đều xuất thủ nh�n, lập ra t�ng m�n ph�p thức, như ph�p kh�n thoại đầu, để khiến người học đạo biết c�ch tu h�nh.

Thoại đầu c� rất nhiều, như "Mu�n ph�p quy về một. Một quy về nơi n�o ?" "Bản lai diện mục của ch�ng ta trước khi được cha mẹ sanh như thế n�o ?", v.v... Tuy nhi�n, c�u "niệm Phật l� ai" l� phổ th�ng nhất.

Tại sao gọi thoại đầu ? Thoại l� lời n�i. "Đầu" l� đầu ti�n; tức l� t�m niệm thanh tịnh sẵn c�, trước khi khởi vọng niệm rồi ph�t ra lời n�i. T�m niệm trước khi khởi c�u "A Di Đ� Phật", được gọi l� thoại đầu. Một niệm chưa sanh, gọi l� thoại đầu. Niệm đ� sanh rồi th� gọi l� thoại đu�i. Niệm chưa sanh gọi l� kh�ng sanh, kh�ng trạo cử, kh�ng h�n trầm, kh�ng đắm trước v�o cảnh tịnh, kh�ng lạc v�o trầm kh�ng, hay cũng gọi l� kh�ng diệt. Thời thời khắc khắc, lu�n lu�n nhất niệm, xoay lại phản chiếu v�o c�i "kh�ng sanh kh�ng diệt", n�n được gọi l� kh�n thoại đầu, hay chiếu cố thoại đầu.

Đối với việc kh�n thoại đầu, đầu ti�n phải ph�t khởi nghi t�nh. Nghi t�nh l� c�y t�ch trượng của qu�n thoại đầu. Sao gọi l� nghi t�nh ? Như hỏi "Niệm Phật l� ai", th� ai ai cũng biết người niệm ch�nh l� m�nh. Tuy nhi�n, ch�ng ta d�ng miệng niệm hay d�ng t�m niệm ? Nếu d�ng miệng niệm th� khi ngủ, miệng vẫn c�n đ�, sao lại kh�ng niệm ? Nếu d�ng t�m niệm, th� t�m n�y h�nh dạng như thế n�o ? Kh�ng thể nắm bắt sờ m� t�m n�y được. V� kh�ng hiểu r� như thế, n�n ngay chữ "Ai" ph�t khởi niệm nghi ngờ nh� nhẹ. Tuy nhi�n, chớ đề khởi qu� th�. Phải đề khởi c�ng vi tế chừng n�o th� c�ng hay chừng đ�. T�y thời t�y nơi, m�i m�i chiếu cố v�o nghi niệm n�y, giống như nước suối chảy m�i kh�ng ngừng, m� chẳng sanh hai niệm. Nếu đ� khởi nghi niệm l�n, chớ động đến. Nghi niệm chưa c�, phải n�n nh� nhẹ đề khởi. Người sơ ph�t t�m, tu h�nh trong tịnh dễ đắc thọ dụng hơn trong động, nhưng điều thiết yếu l� chớ sanh khởi t�m ph�n biệt. Kh�ng để � c� định lực hay kh�ng định lực, v� m�nh đang ở trong tịnh hay trong động, m� chỉ nhất t�m nhất � hạ thủ c�ng phu l� đủ rồi.

Trong bốn chữ: "Niệm Phật l� ai", th� chữ "Ai" l� quan trọng nhất. Ba chữ kia, bất qu� chỉ l� ng�n từ m� th�i, như tự hỏi ăn cơm mặc �o l� ai ? Đi đại tiểu tiện l� ai ? Khởi v� minh phiền n�o l� ai ? Thường biết thường gi�c l� ai ? L�c đi đứng nằm ngồi, phải lu�n đề khởi chữ "Ai" th� mới ph�t khởi được nghi niệm dễ d�ng. Chớ suy lường x�t đo�n khởi � c� hoặc kh�ng. Chữ "Ai" của c�u thoại đầu thật l� diệu ph�p của việc tham thiền, nhưng chớ niệm chữ "Ai" hay bốn chữ "niệm Phật l� ai" như niệm danh hiệu Phật, hoặc chớ suy lường x�t đo�n, xem coi ai l� người niệm Phật, rồi gọi đ� l� nghi t�nh. Nếu đem bốn chữ "Niệm Phật l� ai" m� d�ng miệng niệm m�i kh�ng ngừng th� kh�ng thể n�o bằng c�ng đức niệm một c�u "A Di Đ� Phật" .

C� người h�m hồ suy nghĩ loạn động, t�m đ�ng kiếm t�y, rồi cho đ� l� nghi t�nh. Phải n�n biết, c�ng suy tưởng th� vọng niệm c�ng khởi l�n nhiều. Muốn thăng nhưng ngược lại bị đọa. Điều n�y người tu h�nh phải n�n biết đến.

Người sơ cơ ph�t khởi nghi t�nh rất th� thiển. L�c đứt đoạn, l�c li�n tục, l�c thuần, l�c kh�ng thuần, th� chưa được t�nh l� khởi được nghi t�nh, m� chỉ gọi l� khởi vọng tưởng. Tuy nhi�n, tu c�ng l�u th� t�m cuồng loạn từ từ sẽ được điều phục, v� niệm đầu cũng c� nơi trụ được đ�i ch�t. L�c ấy mới gọi l� tham thiền. C�ng phu từ từ thuần thục; kh�ng khởi nghi t�nh m� vẫn tự nghi, lại cũng kh�ng biết ngồi nơi n�o, v� cũng kh�ng biết đến th�n, t�m, thế giới. Niệm nghi đơn độc sẽ từ từ hiển hiện, kh�ng gi�n đoạn; đ� gọi l� khởi nghi t�nh. Thật t�nh m� n�i, l�c đầu dụng c�ng chỉ to�n l� vọng tưởng nổi l�n. Đến khi nghi t�nh ch�n thật hiện ra th� l�c đ� mới ch�n thật l� dụng c�ng. Khi ấy, dễ d�ng vượt qua cửa ải lớn để rẽ v�o ch�nh lộ.

Thứ nhất, sẽ đạt đến cảnh giới thanh tịnh khinh an v� hạn. Nếu bỏ mất c�ng phu gi�c chiếu, liền nhập v�o trạng th�i h�n trầm nh� nhẹ. Nếu c� vị minh nh�n thiện tri thức ở kế b�n, biết được cảnh giới n�y của m�nh, d�ng c�y hương bản đập cho một h�o, th� m�y m� che đầy trời đất liền tản m�c. Ngay nơi đ�, rất c� nhiều cơ hội ngộ đạo.

Thứ hai, l�c thanh tịnh, kh�ng kh�ng đỗng đỗng, nếu nghi t�nh mất đi, th� đ� l� v� k�, tức ngồi tr�n c�y kh� đ� cứng, hoặc gọi l� "băng đ�ng quanh tảng đ�". Đến l�c đ� phải đề khởi nghi t�nh. Đề khởi nghi t�nh tức l� gi�c chiếu. Gi�c tức l� kh�ng m� muội, v� l� tr� huệ. Chiếu tức l� kh�ng loạn động, v� l� định. Đơn độc trụ nơi một niệm; trầm nhi�n m� tịch chiếu, như như bất động, linh linh bất muội, liễu liễu thường tri, như kh�i n�ng x�ng l�n, như xoay một cuồn tơ m�i kh�ng dừng. Dụng c�ng đến đ�y, phải c� đầy đủ mắt thanh tịnh kim cang, m� kh�ng cần đề khởi nghi t�nh nữa. Nếu đề khởi tức l� đem đầu m� đặt l�n đầu. Xưa kia c� vị tăng hỏi l�o nh�n Triệu Ch�u:

- Kh�ng thể đem một vật đến th� l�m sao ?

Triệu Ch�u đ�p:

- Xả bỏ n�.

- Một vật c�n kh�ng thể đem đến, th� xả bỏ c�i g� ?

- Xả bỏ kh�ng được, th� đuổi n� đi.

N�i đến việc n�y, như gi� trong �nh s�ng, như người uống nước tự biết lạnh n�ng, kh�ng thể d�ng lời n�i m� đạt được. Người đạt đến đ�, tự nhi�n hiểu r�. Chưa đạt đến th� n�i chi cũng v� �ch. V� vậy bảo:

- Tr�n đường gặp kiếm kh�ch liền tr�nh kiếm. Chẳng phải thi nh�n chẳng tr�nh thi.

C/ Chiếu cố thoại đầu c�ng phản văn văn tự t�nh.

Hoặc hỏi:

- Ph�p m�n phản văn văn tự t�nh (nghe lại t�nh nghe của m�nh) của Bồ T�t Qu�n �m c� phải được xem l� ph�p m�n tham thiền kh�ng ?

B�n về việc chiếu cố thoại đầu, tức l� bảo qu� vị thời thời khắc khắc, đơn độc trụ nơi một niệm, hồi quang phản chiếu v�o c�i "kh�ng sanh kh�ng diệt (thoại đầu)". Phản văn văn tự t�nh (nghe lại tự t�nh của m�nh), tức l� bảo qu� vị thời thời khắc khắc trụ nơi một niệm để nghe lại tự t�nh của m�nh. "Hồi" tức l� xem ngược lại. "Kh�ng sanh kh�ng diệt" tức l� tự t�nh. C�i "Nghe" kh�c với c�i "chiếu" tức l� khi thuận d�ng th� nghe �m thanh, thấy sắc tướng. Tuy nhi�n, nghe m� kh�ng vượt ngo�i �m thanh. Thấy m� kh�ng vượt khỏi sắc tướng, hiển nhi�n ph�n biệt r� r�ng. L�c đi nghịch d�ng th� nghe lại tự t�nh của m�nh, kh�ng chịu chạy theo �m thanh sắc tướng, để trở về nguồn nhất thể tinh minh (một thể s�ng soi). Khi đ�, c�i "nghe" v� c�i "chiếu" kh�ng c�n l� hai.

Ch�ng ta n�n biết rằng gọi chiếu cố thoại đầu, hoặc gọi nghe lại tự t�nh của m�nh, tuyệt đối kh�ng d�ng mắt để thấy, lại cũng kh�ng d�ng tai để nghe. Nếu d�ng mắt để thấy, hoặc d�ng tai để nghe, đ� l� chạy theo �m thanh sắc tướng, tức bị vật chuyển, n�n gọi l� thuận d�ng. Nếu đơn độc trụ nơi một niệm "kh�ng sanh kh�ng diệt" m� chẳng chạy theo �m thanh sắc tướng, th� gọi đ� l� nghịch d�ng, v� l� chiếu cố thoại đầu, hay nghe lại tự t�nh của m�nh.

D/ T�m thiết tha v� việc sanh tử, c�ng ph�t t�m l�u d�i.

Đối với việc tham thiền, điều quan trọng l� cần c� t�m thiết tha v� sanh tử, c�ng ph�t t�m tu h�nh d�i l�u. Nếu kh�ng c� t�m thiết tha v� sự sanh tử th� nghi t�nh kh�ng thể khởi, v� c�ng phu kh�ng thể tăng tiến. Nếu kh�ng ph�t t�m tu h�nh d�i l�u, m� một n�ng mười lạnh, th� c�ng phu kh�ng thể th�nh phiến. Chỉ trọng yếu c� t�m d�i l�u th� nghi t�nh mới c� thể đề khởi. L�c nghi t�nh ch�n thật đề khởi được th� phiền n�o trần lao kh�ng ngừng cũng tự ngừng. L�c đ�, tự nhi�n nước chảy đến đ�u th� th�nh ng�i rạch đến đ�. Nay t�i sẽ kể c�u chuyện mắt thấy tai nghe.

Đời Thanh, v�o năm 1900, li�n qu�n t�m quốc gia tiến v�o kinh đ�. Khi ấy t�i c�ng đi theo đo�n qu�n hộ gi� vua Quang Tự v� th�i hậu Từ Hi. Đo�n hộ gi� phải chạy bộ về hướng tỉnh Xiểm T�y. Mỗi ng�y chạy h�ng chục dặm. Đ�i khi kh�ng c� thức ăn nước uống. Tr�n đường d�n ch�ng d�ng rau dại khoai rừng cho vua ăn. Vua ăn xong rồi lại hỏi những thứ rau đ� l� g� m� sao ngon qu� vậy ! Qu� vị xem coi, ho�ng đế ng�y thường mặc �o long b�o, oai phong lẫm liệt. �ng ta c� từng chạy bộ tr�n đường lộ, bị đ�i l�p bụng, ăn rau dại khoai rừng kh�ng ? Tuy nhi�n, khi chạy l�nh nạn, long b�o kh�ng d�m đắp, kh�ng c�n tỏ vẻ oai phong lẫm liệt, chỉ lăng xăng chạy tr�n đường lộ, đ�i kh�t phải ăn rau dại khoai rừng. Tại sao xả bỏ được hết ? V� li�n qu�n muốn bắt nh� vua, n�n �ng phải ch� t�m chạy trốn l�nh nạn để bảo to�n sanh mạng. Sau khi nghị h�a, nh� vua xa gi� hồi kinh, lại đắp long b�o, lại tỏ vẻ oai phong lẫm lẫm, kh�ng thể chạy lăng xăng tr�n đường lộ, kh�ng c�n đ�i kh�t. Nếu kh�ng phải l� những m�n cao lương mỸ vị, th� kh�ng thể nuốt khỏi cổ. Tại sao khi đ� kh�ng thể xả bỏ được ? V� li�n qu�n kh�ng c�n tầm nả nh� vua. �ng cũng chẳng c� t�m chạy trốn nữa. Nếu nh� vua d�ng t�m trạng chạy l�nh nạn m� tu đạo th� lo g� kh�ng ngộ đạo. Tuy nhi�n, tiếc thay nh� vua kh�ng c� t�m d�i l�u. Gặp cảnh thuận th� t�nh xưa liền nổi lại.

Qu� vị đồng tham học ! QuỶ v� thường lu�n chờ chực sanh mạng của ch�ng ta. N� kh�ng thể "H�a Nghị" với ch�ng ta được. V� vậy, phải mau quyết ch� ph�t t�m d�i l�u để chặt đứt d�ng sanh tử !

Tổ Cao Phong bảo:

- Nếu muốn tham thiền c� kỳ khắc th�nh tựu, th� phải xả bỏ tất cả như bị t� xuống giếng s�u ng�n thước. Từ s�ng đến tối, từ tối đến s�ng, gom ng�n tư tưởng, mu�n tư tưởng về một t�m cầu ra khỏi d�ng sanh tử, m� rốt r�o quyết kh�ng khởi hai niệm. Dụng c�ng khẩn th�nh như thế, hoặc ba ng�y, hoặc năm ng�y, hoặc bảy ng�y, nếu kh�ng triệt ngộ, Cao Phong t�i h�m nay bị phạm tội đại vọng ngữ, m�i m�i đọa địa ngục cắt lưỡi.

Tổ Cao Phong t�m niệm thiết tha, l�ng tr�n đầy từ bi, sợ ch�ng ta kh�ng ph�t t�m d�i l�u, n�n mới ph�t thệ nguyện quan trọng như thế.

E/ Việc kh� v� dễ trong khi tu đạo của người mới dụng c�ng v� người tu h�nh l�u năm.

a/ Việc kh� v� dễ của người mới dụng c�ng.

*/ Việc kh� của người sơ ph�t t�m tu đạo l� t�m vọng kh�ng dứt.

Bịnh nặng của người sơ cơ l� xả bỏ vọng tưởng v� tập kh� kh�ng nổi. V� minh, cống cao ng� mạn, ghen gh�t, chướng ngại, tham lam, s�n hận, t�nh �i, giải đ�i, l� những m�n ăn ngon. Thị phi nh�n ng� chứa đầy cả bụng, th� l�m sao tương ưng với đạo ? C� c�c vị xuất gia, do xuất th�n từ h�ng c�ng tử tiểu thơ đ�i c�c n�n kh� l�ng bỏ tập kh� ki�u căng tự thị. Bị oan ức đ�i ch�t, kh�ng thể nhẫn nổi, th� n�i g� đến việc dụng c�ng tu đạo ? Họ chẳng biết rằng Phật Th�ch Ca M�u Ni vốn l� th�i tử, nhưng xả bỏ tất cả để xuất gia tu đạo. Hoặc c� v�i người biết đ�i ch�t văn tự chữ nghĩa, nghi�n tầm văn chương, tr�ch luận kệ c�, giải th�ch luận b�n thi c� cổ kim. Tuy tự ch�nh m�nh kh�ng thể n�o viết l�ch hay liễu giải được, nhưng lại sanh t�m cống cao ng� mạn. Khi bị bệnh nặng, k�u khổ thấu trời. Hoặc nhằm v�o ng�y ba mươi th�ng chạp, tay run ch�n loạn; tri giải thường ng�y, chẳng d�ng được ch�t n�o, hối hận sao kịp !

Người c� ch�t t�m đạo, nhưng chẳng biết chỗ hạ thủ c�ng phu. Lại c� người, rất sợ vọng tưởng; họ cố dẹp trừ m�i m� chẳng được, n�n phiền n�o cả ng�y, rồi tự o�n than l� nghiệp chướng nặng nề, khiến thối t�m tu đạo.

Hoặc c� người muốn c�ng vọng tưởng th�ch đấu bỏ mạng, v� quyết định tử chiến với ch�ng, m� h�ng hổ cung tay nộ kh�, ưỡn ngực trợn mắt, như gần bị giết. Tuy nhi�n, kh�ng thể n�o th� mạng với vọng tưởng được, n�n tức giận lồng lộng, hộc m�u ph�t đi�n cuồng.

Hoặc c� người sợ lạc v�o kh�ng, tức phải n�n biết tự ch�nh m�nh đ� ph�t sanh "con quỶ" chấp kh�ng. Muốn kh�ng m� kh�ng chẳng được. Muốn ngộ m� ngộ cũng chẳng xong.

Hoặc c� người mang t�m cầu gi�c ngộ, nhưng họ n�o biết đ�u, nếu đem t�m cầu đạo, nghĩ tưởng th�nh Phật, th� đ� l� đại vọng tưởng. C�t kh�ng thể nấu th�nh cơm; dẫu cầu đến năm con lừa quyết chẳng ngộ đạo được.

Hoặc c� người ngồi được một hai c�y hương, rồi sanh t�m vui mừng, giống như r�a m�, ngẫu nhi�n m� vớt được bọng c�y kh� tr�n biển, chứ chẳng phải l� c�ng phu ch�n thật, n�n khiến ma vui mừng che lấp t�m t�nh.

Hoặc c� người v� trong cảnh giới tịch tĩnh, cảm gi�c rất thanh tịnh, n�n kh�ng muốn tu l�c ở trong động. V� vậy, chỉ th�ch lẫn trốn nơi tịch tĩnh m� tu, nhưng n�o biết đ� l�m quyến thuộc của hai con ma vương chấp động tĩnh.

Những bệnh tật khi tu thiền c� rất nhiều loại. N�i chung, người sơ cơ khi chưa đến đầu đường th� thật l� kh�; như c� huệ gi�c m� kh�ng c� chiếu soi, th� dễ sanh t�n loạn, khiến t�m kh�ng thể b�nh lặng được. Hoặc c� chiếu soi m� kh�ng c� gi�c, tức l� khi ngồi thiền bị nước chết của v� minh x�m nhập giết hại.

*/ Việc dễ của người sơ cơ l� c� thể xả bỏ hết tất cả, chỉ c�n một niệm.

Tuy bảo rằng dụng c�ng l� kh�, nhưng khi đến đầu đường rồi th� rất dễ. Tại sao sơ t�m dụng c�ng dễ d�ng ? V� chưa đạt được cảnh giới thiền định chi hết, n�n xả bỏ mu�n sự rất dễ. Xả bỏ c�i g� ? Tức l� xả bỏ hết v� minh phiền n�o. L�m thế n�o để xả bỏ ? Như l�c chư tăng l�m lễ cầu v�ng sanh cho người qu� cố, nếu qu� vị chửi mắng v�i c�u th� tử thi chẳng hề động đậy, nổi kh� giận hờn. Hoặc đ�nh v�i gậy, người đ� chẳng d�ng tay chống cự. L�c sống, thường khởi v� minh, nhưng ng�y nay kh�ng c�n khởi được nữa. B�nh thường th�ch danh mến lợi, m� nay kh�ng c�n muốn. B�nh thường c� bao loại tập kh� � nhiễm, nhưng nay lại kh�ng c�n. Lại nữa, người đ� kh�ng c�n ph�n biệt g� cả. Việc g� cũng xả bỏ được hết. Qu� vị đồng tham học ! Tr�t hơi thở cuối c�ng, th�n liền trở th�nh x�c chết. Sở dĩ ch�ng ta xả bỏ mọi việc kh�ng được l� v� coi trọng x�c th�n n�y, n�n sanh thị phi m�nh người, thương gh�t thủ xả. Nếu xem r� x�c th�n n�y như th�y chết, kh�ng qu� mến n�, kh�ng cho n� l� m�nh, th� việc g� lại kh�ng thể xả bỏ được ! Chỉ cần xả bỏ được th�n x�c n�y, th� trong mười hai thời, cho dầu đi đứng nằm ngồi, trong những l�c động tịnh bận rộn rảnh rỗi, trong ngo�i th�n chỉ c� một niệm nghi. B�nh b�nh h�a h�a nghi t�nh kh�ng gi�n đoạn, v� kh�ng xen lẫn tạp niệm kh�c lạ. Khi đ�, d�ng c�u thoại đầu, như cầm kiếm thi�n trường, ma đến ch�m ma, Phật đến ch�m Phật; kh�ng sợ vọng tưởng g� cả th� ai l�m trở ngại, ai ph�n biệt động tĩnh, ai chấp c� chấp kh�ng ? Nếu sợ vọng tưởng th� lại khiến gia tăng th�m một tầng vọng tưởng. Biết thanh tịnh, tức đ� kh�ng thanh tịnh. Sợ lạc v�o kh�ng, tức lạc nơi c�. Muốn th�nh Phật th� bị nhập v�o đường ma. V� thế bảo rằng g�nh nước chặt củi, kh�ng chi l� đạo vi diệu. Cuốc đất trồng rau đều l� thiền cơ. Kh�ng phải xếp bằng ngồi thiền cả ng�y m� t�nh l� dụng c�ng tu đạo.

b/ Việc kh� v� dễ của người tu h�nh l�u năm.

*/ Việc kh� của người tu h�nh l�u năm l� tr�n đầu c�y tre trăm thước kh�ng thể tiến th�m một bước.

Tại sao lại kh� ? Người tu h�nh l�u năm, dụng t�m đến l�c nghi t�nh ch�n thật hiện ra, phải c� gi�c c� chiếu mới vượt qua sanh tử. Kh�ng gi�c kh�ng chiếu tức l� lạc v�o kh�ng vọng. Đạt đến cảnh giới đ� thật rất kh�. Tuy nhi�n, nhiều người đạt đến đ� lại hoảng hốt v� sợ kh�ng thể giải tho�t, v� đứng tr�n ngọn tre trăm thước m� kh�ng thể tiến th�m một bước. C� nhiều người khi đạt đến cảnh giới n�y th� ngay trong định ph�t được ch�t �t tr� huệ, khiến am hiểu thấu đ�o v�i c�ng �n của người xưa, liền xả bỏ nghi t�nh rồi tự cho l� đ� đại triệt đại ngộ, n�n l�m thơ viết kệ, nh�y mắt giương m�y, xưng l� thiện tri thức, nhưng chẳng biết ch�nh m�nh l� quyến thuộc ma vương.

Lại nữa, c� người hiểu sai lầm � nghĩa c�c c�u kệ của Đạt Ma Tổ Sư "Ngo�i ngưng c�c duy�n, trong chẳng cấp b�ch, t�m như tường v�ch, mới c� thể nhập đạo" c�ng lời dạy của Lục Tổ "Kh�ng nghĩ thiện, kh�ng nghĩ �c. L�c đ�, bổn lai diện mục của thượng tọa Minh l� g� ?"

L�c ấy, thật như ngồi tr�n c�y kh� đ� cuội, người n�y nhận h�a th�nh l�m bảo sở v� lầm nhận đất lạ l� qu� m�nh. B� gi� đốt am chỉ v� muốn chửi những kẻ tử H�n chấp trước.

*/ Việc dễ của người dụng c�ng l�u năm l� c�ng phu thầm lặng li�n tục.

Sao gọi l� dễ d�ng dụng c�ng ? Bấy giờ, chớ n�n tự m�n v� chớ dừng lại nửa đường, m� phải li�n tục thầm thầm lặng lặng tu h�nh. Trong li�n tục thầm lặng lại tăng th�m sự li�n tục thầm lặng. Trong vi tế lại th�m vi tế. Khi thời điểm đến th� th�ng gỗ tự nhi�n sẽ bị lủng. Nếu kh�ng, phải nhờ đến thiện tri thức nhổ đinh th�o chốt.

Đại sư H�m Sơn viết kệ:

"Tr�n đảnh n�i cao v�t
Bốn bề rộng v� bi�n
Tĩnh tọa kh�ng người biết
�nh trăng chiếu suối ng�n
Trong suối chẳng c� trăng
Trăng treo tr�n trời xanh
Ng�m nga b�i ca n�y
Ca ng�m chẳng l� thiền."

Hai c�u đầu n�i về t�m gi�c ngộ t�nh đơn độc ch�n thường của vạn vật m� kh�ng đắm chấp v�o ch�ng; t�m đ� chiếu s�ng ngời khắp đại địa. Bốn c�u kế b�n về ch�n như diệu thể m� ph�m phu kh�ng thể hiểu được. Ba đời chư Phật cũng kh�ng thể t�m cầu nơi chốn của c�i ng�, n�n bảo l� 'Kh�ng người biết'. C�u "Trăng đơn chiếu suối ng�n", ng�i H�m Sơn tự d�ng th� dụ l�m phương tiện để diễn đạt cảnh giới của m�nh. Hai c�u cuối, v� sợ người lầm ng�n tay l� mặt trăng n�n đặc biệt cảnh tỉnh ch�ng ta. Một khi c�n lời n�i th� chẳng phải l� thiền.

2/ Kết Luận.

Những điều t�i vừa n�i, chỉ để gỡ bụi c�y d�nh ch�m, dẹp bỏ rắc rối. Nếu c�n lời n�i th� kh�ng phải nghĩa ch�n thật. C�c bậc cổ đức tiếp người bằng c�ch kh�ng đ�nh th� cũng mắng; nghĩa l� khai ngộ cho họ bằng những cử chỉ h�nh động rất b�nh dị. Người tu h�nh hiện nay kh�ng thể b� được với sự tu h�nh của người xưa. Chớ n�n nhận lầm ng�n tay l� mặt trăng. Qu� vị đồng tham thiền ! H�y xem coi ng�n tay ấy ch�nh l� ai ? Mặt trăng l� ai ? H�y tham kh�n !

�

Tham thiền cảnh ngữ
(lời răn nhắc người tu thiền)

T�m tức l� Phật. Phật tức l� gi�c. Ch�ng sanh v� Phật đồng c� t�nh gi�c b�nh đẳng n�y m� kh�ng kh�c biệt. T�m n�y tuy trụ nơi hư kh�ng tịch tĩnh m� kh�ng chấp một vật, kh�ng thọ một ph�p, kh�ng thể tu chứng. T�nh gi�c linh minh s�ng suốt, đầy đủ mu�n đức, diệu dụng hằng sa, kh�ng thể giả lập tu chứng. Ch�ng sanh do m� muội n�n trầm lu�n trong sanh tử. Trải qua bao kiếp d�i l�u, c� bao tham s�n si, t�nh �i, vọng tưởng chấp trước, nhiễm � th�m trọng, n�n bất đắc dĩ mới n�i tu n�i chứng. Người xưa bảo rằng chẳng in tuồng như một vật nhưng bất đắc dĩ phải dụng c�ng, để sống với t�m đ�.

Hiện tại đả Thiền thất đ� ba ng�y, tức qua nửa tuần rồi. Ba ng�y kế trong nửa tuần, th�n t�m dần dần thuần thục, th� dụng c�ng cũng dễ hơn l�c trước nhiều. Qu� vị chớ lầm nh�n duy�n. Trong ba ng�y kế phải h�nh đến độ nước chảy đ� lồi, ph�t minh t�m địa, th� mới kh�ng c� phụ cơ duy�n kh� được n�y.

Trong hơn hai mươi ng�y tới, mỗi ng�y từ s�ng đến tối, khi vừa thức dậy, qu� vị phải nỗ lực dụng c�ng. Tuy nhi�n, c� bốn loại cảnh giới rất kh� vượt qua.

Thứ nhất, việc chọn lựa lộ tr�nh tu học vẫn chưa r�, v� thoại đầu tham kh�n đề cử l�n kh�ng nổi, chỉ mơ mơ m�ng m�ng; tuy theo đại ch�ng, nhưng ngủ gật g�, kh�ng thể đuổi được vọng tưởng, đ� l� h�n trầm dao động.

Thứ hai, đề khởi được thoại đầu, n�n đạt được ch�t �t thọ dụng, nhưng lại chấp chặt v�o miếng ng�i của th�nh qu�n địch, tức chỉ lo niệm c�u thoại đầu "Ai đang niệm Phật", n�n trở th�nh niệm thoại đầu, rồi d�ng c�ch n�y m� đề khởi nghi t�nh, mong muốn khai ngộ. N�o biết đ�u, đ� l� dụng t�m niệm thoại đu�i, tức vẫn l� ph�p sanh diệt, n�n chẳng bao giờ đạt đến nơi nhất niệm v� sanh. L�c ấy, tạm thời dụng c�ng th� c�n được, nhưng nếu chấp trước rằng đ� l� ph�p m�n cứu c�nh ch�n thật, th� đến khi n�o mới được ngộ đạo ? Gần đ�y, sở dĩ trong Thiền t�ng �t xuất hiện nh�n t�i v� đa số người tu thiền lầm dụng t�m nơi thoại đu�i.

Thứ ba, nếu đ� biết c�ch tham kh�n thoại đầu th� n�n chiếu cố, bằng c�ch nh�n v�o nơi một niệm chưa sanh; hoặc biết niệm Phật ch�nh l� t�m, tức niệm n�y khởi từ t�m; nh�n suốt thẳng đến t�m tướng v� niệm, rồi từ từ sẽ đạt được cảnh giới tịch tĩnh th� những vọng tưởng th� đều dừng, đắc được cảnh giới khinh an nhẹ nh�ng, v� cũng thấy bao cảnh giới kh�c xuất hiện. Khi ấy, tuy chẳng biết th�n x�c trụ nơi n�o nhưng th�n t�m cảm gi�c rất nhẹ nh�ng thơ thới. Nếu thấy người v� vật khả �i m� sanh t�m vui th�ch, hoặc thấy cảnh giới đ�ng sợ m� sanh t�m sợ h�i, hoặc thấy những cảnh giới d�m dục c�ng bao loại cảnh giới kh�ng chơn ch�nh, th� biết đ� đều l� cảnh giới ma. Nếu b�m chấp v�o ch�ng th� sẽ sanh bệnh.

Thứ tư, nếu nghiệp chướng nhẹ, lộ tr�nh tu đạo thấy r� r�ng, dụng c�ng đều đặn hợp với căn cơ, đ� l� đi tr�n quỸ đạo ch�n ch�nh. Nếu vọng tưởng ngưng th� th�n t�m sảng kho�i s�ng suốt tự tại, chẳng c�n gặp cảnh giới n�o cả. Đạt đến nơi đ�, phải phấn chấn tinh thần, dụng c�ng tiến bước. Chỉ c�n một việc phải n�n ch� � l� c� thể đang ngồi tr�n đ� cuội, ph�n v�n nơi đường lộ ph�a trước. Ngay nơi đ�, v� bị ch�t �t h�n trầm m� dừng lại, hay đắc được v�i điểm huệ giải, rồi l�m thơ viết kệ, tự cho l� đủ, th� liền khởi t�m cống cao ng� mạn.

Bốn cảnh giới tr�n đều l� thiền bệnh. Nay t�i sẽ chỉ dẫn c�ch thức d�ng thuốc để trị ch�ng.

Thứ nhất, nếu chưa tham kh�n được thoại đầu, vọng tưởng h�n trầm đầy dẫy th� qu� vị phải tham kh�n một chữ "Ai" trong c�u thoại đầu "Ai đang niệm Phật". Tham kh�n được c�ng l�u th� h�n trầm sẽ c�ng giảm bớt. Nếu đạt đến l�c chẳng qu�n chữ "Ai", th� tham kh�n đến nơi một niệm vừa khởi l�n. Đến khi một niệm kh�ng c�n khởi, tức l� đạt đến nơi v� sanh. Nếu tham kh�n được đến nơi một niệm chưa sanh th� mới ch�n ch�nh gọi l� tham kh�n thoại đầu.

Thứ hai, đối với người mắc bệnh dụng t�m tham kh�n thoại đu�i, chấp trước v�o c�u "Ai đang niệm Phật", tức lầm chấp ph�p sanh diệt, th� l�c ấy phải mau chiếu thẳng v�o t�m tưởng, hướng v�o nơi khởi niệm m� tham kh�n đến chỗ một niệm chưa sanh.

Thứ ba, khi qu�n được v� niệm, đạt khinh an tịch tĩnh, rồi gặp những cảnh giới kỳ lạ th� phải chiếu cố nh�n lại c�u thoại đầu của m�nh, chẳng sanh một niệm. Phật đến ch�m Phật. Ma đến ch�m ma. Chẳng m�ng đến những cảnh giới đ� th� tự nhi�n v� sự, kh�ng lạc v�o t� ma ngoại đạo.

Thứ tư, khi vọng niệm dừng, tinh thần sảng kho�i s�ng suốt, th�n t�m tự tại, phải ứng theo lời cổ nh�n: "Vạn ph�p quy về một, nhưng một quy về đ�u ?"

Tiến bước hướng đến nơi c�ng cực, thẳng l�n đảnh n�i cao ngất, hay h�nh th�ng suốt tận đ�y biển, tức l� phải vung tay rộng th�m nữa.

Như tr�n đ� n�i, đ�y chỉ l� những phương ph�p d�nh cho người độn căn trong đời mạt ph�p. Thật ra, t�ng m�n l� tối thượng bậc nhất. Bổn sư Th�ch Ca M�u Ni Phật đưa c�nh hoa l�n tại ph�p hội nơi n�i Linh Sơn, đ� l� truyền ngo�i gi�o l�. Chư Tổ Sư trải qua bao đời chỉ truyền một t�m ph�p, tức chỉ thẳng nh�n t�m, thấy t�nh th�nh Phật, kh�ng lạc v�o giai cấp, chẳng cần giả tu chứng; nơi một c�u nửa c� liền hiểu, kh�ng một ph�p c� thể đắc, v� kh�ng một ph�p c� thể tu; xả bỏ liền được như thế. Kh�ng khởi vọng duy�n, tức đồng như Phật. Đối với l� n�y, chắc qu� vị đ� nghe nhiều lần rồi.

�