VT0670 LĂNG GIA A BẠT ĐA LA BỬU KINH q1

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

�TRANG CHỦ*--KINH ĐI�̉N*--ĐẠI TẠNG KINH*--TH�̀N CHÚ*--HÌNH ẢNH*--中文*--ENGLISH

�VT0670-2

QUYỂN MỘT � � QUYỂN HAI � � QUYỂN BA � � QUYỂN B�́N

LĂNG GIA A BẠT ĐA LA BỬU KINH

H�n Dịch: Đời Nh� Tống Ph�p Sư Tam Tạng Ấn Độ Cầu Na Bạt Đ� La

Việt Dịch: H�a Thượng Th�ch Duy Lực

Lời Dịch Giả

Kinh Lăng Gi� c� ba bản dịch từ Phạn sang H�n: Tống dịch, Ngụy dịch, v� Đường dịch. Hiện đang phổ biến lưu th�ng l� bản Tống dịch, dịch giả bản n�y l� người Ấn Độ, đối với H�n văn chưa được th�ng thạo lắm, n�n lời văn đảo qua lộn lại, c� chỗ th� tr�ng lắm qu� dư thừa, dẫu cho nh� Nho tinh th�ng tiếng H�n cũng cảm thấy kh� hiểu .

Ch�ng t�i dịch Kinh n�y phải tham khảo th�m hai bản dịch đời Ngụy v� đời Đường, đồng thời dựa theo quyển Lăng G�a T�ng Th�ng của Ng�i Tăng Phụng Nghi (Cư sĩ kiến t�nh đời Minh), xếp lời văn cho xu�i v� tăng bổ từ ngữ để s�ng tỏ nghĩa Kinh, cũng c� lược bỏ v�i chỗ qu� dư thừa . Đối với những danh từ tiếng H�n hay tiếng Phạn kh�ng thể dịch sang tiếng Việt th� ch�ng t�i ghi ch�, c�n những c�u nghĩa l� qu� th�m s�u th� ch�ng t�i lược giải th�m.

Yếu chỉ của Kinh n�y l� d�ng nghĩa Duy Thức để ph� kiến chấp của ngoại đạo, v� danh từ v� nghĩa l� của ngoại đạo cũng tựa như lời Phật, xem th� ngoại đạo với Phật hai � kh�c hẳn, ngoại đạo c� Sở trụ m� Phật th� V� sở trụ, nếu độc giả xem x�t kỹ sẽ tự thấy r�.

N�i t�m lại, ch�ng t�i dịch Kinh n�y rất cố gắng giữ nguy�n � trong bản dịch của Ng�i Cầu Na Bạ �� La, từng chữ, từng c�u m� s�ng tỏ nghĩa kinh, mong gi�p cho người đọc xem thấy dễ hiểu hơn. Nhưng ch�ng t�i cũng chưa được h�i l�ng, e vẫn c�n c� nhiều chỗ sơ s�t, k�nh xin c�c bậc tiền bối v� độc giả từ bi chỉ gi�o cho .

Th�ch Duy Lực

LĂNG GIA A BẠT ĐA LA BỬU KINH

H�n Dịch: Đời Nh� Tống Ph�p Sư Tam Tạng Ấn Độ Cầu Na Bạt Đ� La

Việt Dịch: H�a Thượng Th�ch Duy Lực

Quyển Thứ Nhất

Phẩm Nhất Thiết Phật Ngữ T�m (Phần 1)

Ta nghe như vầy, một h�m Phật ở tr�n đảnh n�i Lăng Gi� tại bờ biển Nam, c� đủ c�c thứ hoa b�u trang nghi�m, khi ấy c�c Đại Tỳ Kheo Tăng v� ch�ng Đại Bồ T�t từ c�c c�i Phật đến, những Đại Bồ T�t ấy đều đủ sức tự tại, v� lượng ch�nh định, du h� thần th�ng.

Bồ T�t Đại Huệ l� bậc thượng thủ (đại diện đương cơ của Kinh n�y), được tất cả chư Phật đ�ch th�n l�m ph�p qu�n đảnh, cảnh giới tự t�m hiện lượng của Ng�i đối với mọi ch�ng sanh, mọi t�m v� sắc, v� lượng ph�p m�n, cho đến năm ph�p của tự t�nh v� hai thứ V� ng� đều được từng loại phổ hiện, kh�o giải nghĩa l�, th�ng đạt cứu c�nh.

Khi ấy, Bồ T�t Đại Huệ c�ng Bồ T�t Ma Đế dạo khắp tất cả c�i Phật, v� thừa oai thần của Phật từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch vai �o tay phải, chắp tay quỳ gối, cung k�nh d�ng kệ t�n th�n rằng:

Thế gian l�a sanh diệt

Như hoa đốm tr�n kh�ng.

Tr� chẳng trụ hữu, v�,

M� khởi t�m đại bi.

Tất cả ph�p như huyễn,

Xa l�a nơi t�m thức.

Tr� chẳng trụ hữu, v�,

M� khởi t�m đại bi.

Xa l�a chấp đoạn thường,

Ph�p thế gian như mộng.

Tr� chẳng trụ hữu, v�,

M� khởi t�m đại bi.

Biết nhơn ph�p V� ng�

Phiền n�o v� nhĩ diệm (1)

Thường trong sạch v� tướng,

M� khởi t�m đại bi.

(1) NHĨ DIỆM : Theo Thật Dụng Phật Học Tự điển giải th�ch th� gồm c� bốn nghĩa: Sở tri, cảnh giới, tr� mẫu, tr� cảnh. Bốn từ ngữ n�y cũng c� tương tự cũng c� hơi kh�c, như nghĩa SỞ TRI v� CẢNH GIỚI th� th�ng cả tr� v� ngu, c�n TR� CẢNH v� TR� M"U th� ri�ng cho bậc tr�, lại gồm cả năng sở: Mẹ của tr� l� năng sanh, cảnh của tr� l� sở sanh, v� bao gồm nhiều nghĩa như thế, n�n người dịch chỉ dịch nguy�n �m, ch�ng t�i cũng chỉ dịch nguy�n �m m� t�y theo trường hợp ghi ch�.

Niết b�n chẳng thể lập,

Chẳng c� Niết B�n Phật,

Chẳng c� Phật Niết B�n,

L�a năng gi�c, sở gi�c.

Hoặc c� hoặc kh�ng c�,

Cả hai thảy đều l�a.

Ph�p thiền qu�n tịch tịnh,

Vốn l�a sự sanh khởi.

Chẳng đời n�y đời sau,

Gọi l� chẳng thủ xả.

Khi ấy, Đại Huệ Bồ T�t n�i kệ t�n th�n xong, tự xưng t�n họ rằng:

Con t�n l� Đại Huệ,

Th�ng đạt ph�p Đại Thừạ

Một trăm lẻ t�m c�u,

D�ng kệ hỏi Thế T�n.

Đức Phật nghe kệ rồi,

Qu�n s�t tất cả ch�ng.

Bảo c�c Phật tử rằng,

Nay cho mặc t�nh hỏi.

T�i sẽ v� c�c ngươi,

Thuyết cảnh giới tự gi�c.

Khi ấy, Đại Huệ Bồ T�t k�nh v�ng lời Phật, đảnh lễ ch�n Phật, chắp tay cung k�nh, d�ng kệ hỏi rằng:

Thế n�o niệm trong sạch?

Thế n�o niệm tăng trưởng?

Tại sao thấy m� hoặc?

M� hoặc sao tăng trưởng?

C�ch gi�o h�a c�i Phật,

Ch�ng sanh v� ngoại đạo?

Thế n�o thọ, v� thọ?

Tại sao gọi v� thọ?

Phật tử l� nghĩa g�?

Giải tho�t đến mức n�o?

Ai tr�i ai giải tho�t?

Cảnh giới thiền ra sao?

Tại sao c� Tam thừa?

Mong Phật giải th�ch cho.

Duy�n khởi từ đ�u sanh?

Sao n�i t�c, sở t�c?

Sao c� ph�p đồng dị,

Giảm bớt v� tăng trưởng?

Sao gọi V� Sắc Định,

V� gọi Ch�nh Định diệt?

Thế n�o l� tưởng diệt?

V� sao c� xuất định?

Tại sao sanh sở t�c,

Tinh tấn v� tr� th�n

Thế n�o hiện ph�n biệt?

Chư Địa từ đ�u sanh?

Ph� tam giới l� ai?

Th�n n�y l� th�n g�?

V�ng sanh đến nơi n�o?

Bồ T�t Tối Thắng Tử,

Nh�n g� đắc thần th�ng,

V� tự tại Tam Muội?

Sao gọi Tam Muội T�m?

C�i xin v� con n�i.

Chữ "Tạng" l� nghĩa g�?

Sao gọi � v� thức?

Sanh diệt l� thế n�o?

Sở kiến trả về được,

Năng kiến trả về đ�u?

Thế n�o l� t�m lượng,

Chủng t�nh phi chủng t�nh?

L�m sao kiến lập tướng,

Nghĩa ng� v� phi ng�?

Sao n�i chẳng ch�ng sanh?

Sao gọi thuyết thế tục?

C�ch n�o chẳng sanh khởi,

Đoạn kiến v� thường kiến?

Chư Phật v� ngoại đạo,

Tại sao chẳng tr�i nhau?

Phật t�nh vốn bất nhị,

Tại sao đời vị lai,

Nhiều bộ ph�i kh�c nhau?

Nh�n g� lập nghĩa kh�ng?

Sao n�i s�t na hoại?

Thai tạng sanh l� g�?

Thế ph�p sao chẳng động?

Nh�n g� như mộng huyễn,

Như th�nh C�n Th�t B�,

Như b�ng trăng trong nước?

Thế gian như dương diệm,

Sao lại n�i Gi�c Chi,

V� Thất Bồ Đề phần?

Quốc độ sao hỗn loạn?

Tại sao chấp hữu kiến?

Thế n�o chẳng sanh diệt,

Thế ph�p như hoa đốm?

C�ch n�o gi�c thế gian,

Thuyết ph�p l�a văn tự?

L�a vọng tưởng l� ai?

Sao dụ như hư kh�ng?

Mấy thứ ph�p như thật?

Mấy t�m Ba La Mật?

Nh�n g� độ chư Địa,

Đến nơi V� Sở Thọ,

V� hai thứ V� Ng�?

L�m sao cảnh tr� sạch?

Tr� huệ c� mấy thứ?

Giới t�nh c� bao nhi�u?

Hạt chơn ch�u Ma Ni,

Thật t�nh từ đ�u sanh?

Ai lập ra ngữ ng�n,

V� chủng t�nh ch�ng sanh?

S�ng sủa v� kỹ thuật,

Do đ�u m� hiển b�y?

Kệ tụng c� mấy thứ,

Tụng d�i v� tụng ngắn,

Tất cả c� mấy thứ?

Thế n�o gọi l� Luận?

Sao c� sự ăn uống,

V� sanh những �i dục?

Tại sao gọi l� vua,

Chuyển Lu�n v� Tiểu Vương?

C�i trời c� mấy thứ?

Hộ vệ quốc độ n�o?

Thế n�o gọi l� Địa,

Tinh t� v� nhựt nguyệt?

Người tu h�nh giải tho�t,

Mỗi m�n c� mấy thứ?

Đệ tử c� mấy loại?

Sao gọi A X� L�?

Phật c� bao nhi�u thứ?

Sự sanh c� mấy loại?

Ma v� c�c ngoại đạo,

Mỗi mỗi c� mấy thứ?

Tự t�nh v� bản t�m,

C� mấy thứ ri�ng biệt?

Những số lượng thi thiết?

Niệm th�ng minh l� g�?

C�i xin Phật khai thị.

Hư kh�ng v� gi� m�y,

C�y cỏ v� rừng rậm,

Tất cả l� thế n�o?

Tại sao lại bắt lấy,

Những lo�i voi, ngựa, nai?

Thế n�o l� thấp h�n?

Nh�n g� m� thấp h�n?

L�m sao dứt lục căn?

Sao gọi Nhất Xiển Đề?

Nam nữ, phi nam nữ?

Từ đ�u m� sanh khởi?

Thế n�o ph�t t�m tu?

Sao lại tu lui sụt?

Thiền sư d�ng ph�p g�?

Dạy cho những người n�o?

Ch�ng sanh v�o c�c c�i,

Tướng n�o thuộc loại n�o?

Thế n�o l� gi�u sang?

Nh�n g� được gi�u sang?

Thế n�o l� Th�ch Chủng?

Nh�n g� được Th�ch Chủng?

Thế n�o d�ng Cam Gi� (1)?

Xin Thế T�n giải thuyết.

Những Ti�n nhơn khổ hạnh,

Truyền thọ như thế n�o?

Sao th�n Phật hiển hiện,

Khắp thời gian kh�ng gian,

C� đủ loại ch�ng sanh,

V� Bồ T�t nhiễu quanh?

Tại sao chẳng ăn thịt?

Tại sao cấm ăn thịt?

Những loại n�o ăn thịt?

Nh�n g� phải ăn thịt?

Sao h�nh th�nh nhựt nguyệt,

Tu Di v� Li�n Hoa.

C�i nước rất th� thắng,

Tr�m khắp cả thế giới?

Như lưới b�u Đế Th�ch,

(1) D�NG CAM GI� : D�ng họ Th�ch Ca, l� con của vua Cam Gi�, n�n gọi l� d�ng Cam Gi�.

Tất cả những tr�n bửu.

C�y đ�n d�ng trống cơm,

V� đủ loại hương hoa,

S�ng ch�i l�a nhựt nguyệt,

Mỗi mỗi đều v� lượng?

Thế n�o l� H�a Phật?

Thế n�o B�o Th�n Phật?

Thế n�o Như Như Phật?

Thế n�o Tr� Huệ Phật?

Tại sao nơi Dục giới,

Chẳng th�nh Đẳng Ch�nh Gi�c?

Sao c�i Sắc Cứu C�nh,

L�a dục đắc Bồ Đề?

Chư Phật nhập Niết B�n,

Ai duy tr� ch�nh ph�p?

Như Lai v� ch�nh ph�p,

Được trụ thế bao l�u?

Th�nh tựu v� kiến chấp,

Mỗi loại bao nhi�u thứ?

Từ giới luật Tỳ Kheo,

Thanh Văn v� Duy�n Gi�c,

Cho đến bậc Bồ T�t,

Nh�n duy�n g� kiến lập?

Nh�n g� nhiều biến đổi?

Tại sao V� Sở Thọ?

Thế Tục Th�ng l� g�?

Tại sao xuất thế gian?

Thế n�o l� Thất Địa?

C�i xin Phật diễn thuyết.

Tăng Gi� c� mấy loại?

Thế n�o ph� hoại Tăng?

Y Phương Luận l� g�?

Bởi do nh�n duy�n g�,

Sao lại Phật Thế T�n,

Thuyết những lời như thế :

"Ca Diếp (Phật), C�u Lưu T�n (Phật),

C�u Na H�m (Phật) l� Ta? ".

Cớ sao n�i đoạn thường?

C� ng� v� V� Ng�?

Sao kh�ng tất cả thời,

Đều diễn chơn thật nghĩa?

M� lại v� ch�ng sanh,

Ph�n biệt thuyết T�m lượng?

Tại sao c�i Ta B�,

N�i Kim Cang, Thiết Vi,

Tất cả đều sung m�n,

Như tr�i Y�m Ma La?

Phật nghe b�i kệ hỏi,

Về độ m�n Đại Thừa.

V� diệu t�m Chư Phật;

L�nh thay những c�u hỏi.

Đại Huệ h�y lắng nghe,

Nay Ta v� c�c ngươi,

Theo thứ lớp giải đ�p :

Ph�p sanh v� bất sanh,

C�c loại đến Niết B�n,

S�t na chẳng tự t�nh.

Từ Phật tử, ngoại đạo,

Thanh Văn v� Duy�n Gi�c,

Bồ T�t Ba La Mật,

V� hạnh c�i V� Sắc.

Mỗi mỗi việc như thế,

N�i Tu Di, biển cả,

C�c bộ ch�u, quốc độ,

Tinh t� v� nhựt nguyệt,

C�i trời A Tu La,

Sức thiền Tam Ma Đề,

Giải tho�t được tự tại.

Gi�c Chi, Như � T�c,

V� c�c phẩm trợ đạo;

Từ những th�n ngũ ấm,

Cho đến Diệt Tận Định,

Gồm v� lượng thiền định.

Phật từ Tam muội khởi,

Thuyết ph�p độ ch�ng sanh.

T�m (thức thứ t�m), � (thức thứ bảy), v� � thức (thức thứ s�u),

Năm ph�p v� V� ng�,

Năng tưởng v� sở tưởng,

Tự t�nh hiện nhị kiến.

C�c thừa v� chủng t�nh,

V�ng bạc, ch�u Ma Ni,

Cho đến Nhất Xiển Đề,

Nhiều loại với nhất Phật,

Tr� Nhĩ Diệm chứng đắc.

Ch�ng sanh hữu hay v�,

Những cầm th� voi, ngựa,

Tại sao bị bắt lấy,

Do nh�n duy�n th�nh tựụ

Năng t�c v� sở t�c,

T�ng l�m c�ng m� hoặc,

T�m lượng chẳng hiện hữu,

Chư Địa chẳng đến nhau.

Biến hiện thọ, V� thọ,

Y phương v� c�ng xảo,

Nội ngoại trong Ngũ Minh,

Đại địa, n�i Tu Di,

Biển cả, nhựt, nguyệt, tinh,

Ch�ng sanh thượng, trung, hạ,

Quốc độ v� sắc th�n,

Mỗi mỗi bao vi trần.

Thước tấc v� số dặm,

Số ngắn đến số d�i.

N�i chung những c�u hỏi,

Danh từ c�c số lượng,

Diễn tả sự hiện hữu,

Kh�ng gian v� thời gian,

N�n hỏi những việc n�y,

Đ�u cần hỏi việc kh�c.

Thanh Văn v� Duy�n Gi�c,

Bồ T�t cho đến Phật,

Mỗi th�n bao nhi�u trần,

Số lượng của tứ đại,

Th�n ngũ uẩn con người,

Vua ch�a tr�n thế gian,

Cho đến Chuyển Lu�n Vương,

Đều ham giữ của cải,

L�m sao được giải tho�t?

Nghĩa hẹp v� nghĩa rộng,

Như chỗ hỏi của ngươi,

Việc Phật tử n�n hỏi.

Muốn mỗi mỗi tương ưng,

Phải xa l�a kiến chấp.

Th�nh tựu l�a ng�n thuyết.

Nay ta sẽ khai thị,

Kỹ c�ng từng lớp một,

Phật tử h�y lắng nghe.

Trăm lẻ t�m c�u n�y,

Như chư Phật sở thuyết.

C� sanh c� bất sanh, c� thường c� v� thường, c� trụ dị phi trụ dị, c� s�t na c� phi s�t na, c� tự t�nh c� phi tự t�nh, c� kh�ng c� bất kh�ng, c� đoạn c� bất đoạn, c� bi�n c� phi bi�n, c� trung c� phi trung, c� duy�n c� phi duy�n, c� nh�n c� phi nh�n, c� phiền n�o c� phi phiền n�o, c� �i c� phi �i, c� phương tiện c� phi phương tiện, c� xảo c� phi xảo, c� tịnh c� phi tịnh, c� th�nh c� phi th�nh, c� v� dụ c� phi v� dụ, c� đệ tử c� phi đệ tử, c� sư c� phi sư, c� chủng t�nh c� phi chủng t�nh, c� tam thừa, c� phi tam thừa, c� sở hữu c� phi sở hữu, c� nguyện c� phi nguyện, c� tam lu�n c� phi tam lu�n, c� hữu phẩm c� phi hữu phẩm, c� c�u c� phi c�u, c� duy�n tự Th�nh tr� hiện ph�p lạc c� phi hiện ph�p lạc, c� s�t độ c� phi s�t độ, c� thủy c� phi thủy, c� cung c� phi cung, c� thật c� phi thật, c� số c� phi số, c� minh c� phi minh, c� hư kh�ng c� phi hư kh�ng, c� v�n c� phi v�n, c� c�ng xảo kỹ thuật minh xứ, c� phi c�ng xảo kỹ thuật minh xứ, c� phong c� phi phong, c� địa c� phi địa, c� t�m c� phi t�m, c� thi thiết c� phi thi thiết, c� ấm c� phi ấm, c� ch�ng sanh c� phi ch�ng sanh, c� huệ c� phi huệ, c� Niết B�n c� phi Niết B�n, c� nhĩ diệm c� phi nhĩ diệm, c� ngoại đạo c� phi ngoại đạo, c� hoang loạn c� phi hoang loạn, c� huyễn c� phi huyễn, c� mộng c� phi mộng, c� diệm c� phi diệm, c� tượng c� phi tượng, c� lu�n c� phi lu�n, c� C�n Th�t B� c� phi C�n Th�t B�, c� thi�n c� phi thi�n, c� ẩm thực c� phi ẩm thực, c� d�m dục c� phi d�m dục, c� kiến c� phi kiến, c� Ba La Mật c� phi Ba La Mật, c� giới c� phi giới, c� nhựt nguyệt tinh t� c� phi nhựt nguyệt tinh t�, c� đế c� phi đế, c� quả c� phi quả, c� khởi diệt c� phi khởi diệt, c� trị c� phi trị, c� chi c� phi chi, c� thiền c� phi thiền, c� m� c� phi m�, c� hiện c� phi hiện, c� hộ c� phi hộ, c� tục c� phi tục, c� ti�n c� phi ti�n, c� vương c� phi vương, c� nhiếp thọ c� phi nhiếp thọ, c� bảo c� phi bảo, c� k� c� phi k�, c� Nhất Xiển Đề c� phi Nhất Xiển Đề, c� nữ nam bất nam c� phi nữ nam bất nam, c� vị c� phi vị, c� sự c� phi sự, c� th�n c� phi th�n, c� gi�c c� phi gi�c, c� động c� phi động, c� căn c� phi căn, c� hữu vi c� phi hữu vi, c� v� vi c� phi v� vi, c� nh�n quả c� phi nh�n quả, c� sắc cứu c�nh c� phi sắc cứu c�nh, c� thiết c� phi thiết, c� t�ng thọ c�t đằng c� phi t�ng thọ c�t đằng, c� tạp c� phi tạp, c� thuyết c� phi thuyết, c� Tỳ Ni c� phi Tỳ Ni, c� Tỳ Kheo c� phi Tỳ Kheo, c� xứ c� phi xứ, c� tự c� phi tự.

Lược giải :

Từ C� SANH C� BẤT SANH cho đến C� TỰ C� PHI TỰ, ch�ng t�i lược giải chung như sau : Tất cả ph�p thế gian, cho đến xuất thế gian, lời n�i diễn tả được đều nằm trong tương đối; như sanh, trụ, dị, diệt, s�ng, tối v� sắc, kh�ng v.v... mỗi mỗi gồm c� tứ c�, thật ra chẳng thể kể xiết. Như tứ c� của chữ SANH : C� thứ nhất l� SANH, c� thứ nh� BẤT SANH, c� thứ ba CHẲNG SANH, CHẲNG BẤT SANH, c� thứ tư CŨNG SANH, CŨNG BẤT SANH. Chữ THỪƠNG cũng vậy : C� thứ nhất THỪƠNG, c� thứ nh� V� THỪƠNG, c� thứ ba CHẲNG THỪƠNG, CHẲNG V� THỪƠNG, c� thứ tư CŨNG THỪƠNG, CŨNG V� THỪƠNG... Những chữ kh�c cũng đều như thế cả.

Lược giải hết

CH�NH VĂN

Phật bảo Đại Huệ rằng :

- Đ� l� 108 c�u Phật xưa đ� n�i, người v� c�c Đại Bồ T�t cần n�n tu học.

Khi ấy, Đại Huệ Bồ T�t lại bạch Phật rằng :

- Thế T�n! C�c thức c� mấy thứ sanh, trụ, diệt?

Phật bảo Đại Huệ :

- C�c thức c� hai thứ sanh, trụ, diệt, chẳng phải suy nghĩ biết được. Hai thứ sanh gọi l� lưu ch� sanh v� tướng sanh; hai thứ trụ gọi l� lưu ch� trụ v� tướng trụ; hai thứ diệt gọi l� lưu ch� diệt v� tướng diệt.

- Đại Huệ! C�c thức c� ba thứ tướng, gọi l� chuyển tướng, nghiệp tướng v� chơn tướng. N�i t�m tắt c� ba thứ thức, n�i rộng c� t�m thứ tướng. Ba thứ thức ấy l� : Chơn thức, hiện thức v� ph�n biệt sự thức. Đại Huệ! V� như gương s�ng hiện những sắc tướng, chỗ hiện của hiện thức cũng như thế.

- Đại Huệ! Hiện thức v� ph�n biệt sự thức, hai thức n�y tướng hoại v� chẳng hoại l�m nh�n với nhau. Đại Huệ! Sự hu�n tập bất tư ngh� v� sự chuyển biến bất tư ngh� l� c�i nh�n của hiện thức. Nhận lấy c�c cảnh trần v� hu�n tập vọng tưởng từ v� thỉ l� c�i nh�n của ph�n biệt sự thức.

- Đại Huệ! Nếu mỗi mỗi sự hư vọng chẳng thật che khuất chơn thức đều ti�u diệt th� tất cả căn thức đều diệt, ấy gọi l� tướng diệt.

- Đại Huệ! Sao n�i TƯƠNG TUC DIỆT? Bởi c�i nh�n của tương tục đ� diệt th� tương tục phải diệt; sở nh�n diệt th� sở duy�n cũng diệt. Sở nh�n v� sở duy�n đều diệt th� tương tục phải diệt. Tại sao? V� c� sở nương tựa. N�i "Nương tựa", l� vọng tưởng hu�n tập từ v� thỉ; n�i "Duy�n", l� tự t�m hiện những cảnh vọng tưởng của thức.

- Đại Huệ! V� như cục đất với vi trần c� kh�c, cũng kh�ng c� kh�c, d�ng v�ng r�ng l�m ra những đồ trang sức cũng vậy. Đaị Huệ! Nếu cục đất với vi trần c� kh�c th� cục đất chẳng do vi trần họp th�nh, m� thật th� do vi trần họp th�nh, n�n n�i chẳng kh�c. Nếu chấp thật chẳng kh�c th� cục đất với vi trần chẳng c� ph�n biệt.

- Như thế, Đại Huệ! Chơn tướng của chuyển thức với Tạng thức nếu l� kh�c th� Tạng thức chẳng phải c�i nh�n của chuyển thức; nếu l� chẳng kh�c th� chuyển thức diệt, Tạng thức cũng phải diệt, m� chơn tướng của n� thật chẳng diệt. Cho n�n Đại Huệ! Chẳng phải tự thức của chơn tướng diệt, chỉ l� nghiệp tướng diệt. Nếu tự thức của chơn tướng diệt th� tạng thức cũng phải diệt. Đại Huệ! Nếu Tạng thức diệt th� chẳng kh�c g� đoạn kiến của ngoại đạo.

- Đại Huệ! C�c ph�i ngoại đạo lập luận như thế n�y : "Cảnh giới nhiếp thọ diệt th� sự lưu ch� của thức cũng diệt". Nếu sự lưu ch� của thức diệt th� sự lưu ch� từ v� thỉ phải đoạn dứt. Đại Huệ! Ngoại đạo n�i c�i nh�n sanh khởi của lưu ch�, chẳng do nh�n thức, sắc kh�ng v� s�ng tối ho� hợp m� sanh, ngo�i ra c�n c� c�c nh�n kh�c. Đại Huệ! C�i nh�n của họ n�i như thắng diệu, như sĩ phu (1), như tự tại, như thời gian, như vi trần v.v...

(1) SĨ PHU : nghĩa H�n l� bậc tr� thức, ở đ�y �m chỉ Năng t�c hoặc Sở t�c.

- Lại nữa Đại Huệ! C� bảy thứ chủng t�nh của tự t�nh, gọi l� : Ho� hợp tự t�nh, t�nh tự t�nh, tướng tự t�nh, đại chủng tự t�nh, nh�n tự t�nh, duy�n tự t�nh v� th�nh tựu tự t�nh.

- Lại nữa Đại Huệ! C� bảy thứ Đệ Nhất Nghĩa, gọi l� : Cảnh giới T�m, cảnh giới Huệ, cảnh giới Tr�, cảnh giới Kiến, cảnh giới Si�u nhị kiến, cảnh giới Si�u tử địa (si�u việt phiền n�o), v� cảnh giới Như Lai tự tại. Đại Huệ! Đ�y l� Đệ Nhất Nghĩa t�m của tự t�nh, cũng l� qu� khứ, hiện tại, vị lai chư Phật Ứng C�ng Đẳng Ch�nh Gi�c th�nh tựu ph�p thế gian v� xuất thế gian, cho đến xuất thế gian thượng thượng ph�p, do huệ nh�n của bậc Th�nh soi v�o tự cộng tướng m� kiến lập, kiến lập n�y chẳng đồng với lập luận �c kiến của ngoại đạo.

- Đại Huệ! Thế n�o l� lập luận �c kiến của ngoại đạo? Ấy l� cảnh giới vọng tưởng của tự kiến chấp, chẳng biết do chấp tự t�m sở hiện, v� chẳng th�ng đạt ngằn m� (tự t�nh c�ng khắp kh�ng gian thời gian, vốn chẳng c� ngằn m�, v� khởi t�m chấp thật th�nh c� ngằn m�). Đại Huệ! V� t�nh ngu si của ph�m phu, ở nơi bất nhị của tự t�nh v� t�nh (Đệ Nhất Nghĩa) lập ra nhị kiến luận (ph�p tương đối).

- Lại nữa, Đại Huệ! C�i nh�n vọng tưởng khổ của tam giới diệt th� c�c duy�n của v� minh, �i nghiệp liền diệt. Nay ta sẽ thuyết những cảnh huyễn h�a t�y theo kiến chấp của tự t�m sở hiện.

- Đại Huệ! Nếu c� Sa M�n, B� La M�n muốn khiến nh�n quả của sự hữu chủng, v� chủng, v� sự vật thời gian c� sở trụ... v� những c�i do chấp ấm, giới, nhập (1) nơi sanh v� trụ biến hiện (hoặc n�i sanh rồi th� diệt), như sự vật hoặc sanh hoặc hữu, hoặc Niết B�n, hoặc đạo, hoặc nghiệp, hoặc quả, hoặc ch�n l�, hoặc thường trụ, đều l� đoạn diệt luận. Tại sao? V� những sự việc kể tr�n vốn l� v� thỉ (chẳng c� sự bắt đầu), n�n hiện tiền đều bất khả đắc.

- Đại Huệ! V� như c�i b�nh bể chẳng d�ng được, như hạt giống ch�y chẳng thể nảy mầm. Như thế, Đại Huệ! Nếu t�nh ấm, giới, nhập đ� diệt, nay diệt, sẽ diệt điều do kiến chấp vọng tưởng của tự t�m v� nh�n m� c�, th� sự sanh khởi chẳng c� thứ lớp.

- Đại Huệ! Nếu lại n�i c�i thức V� Chủng, Hữu chủng do ba duy�n kiến, tướng, thức h�a hợp sanh khởi, th� con r�a n�n mọc l�ng, �p c�t phải ra dầu, t�ng họ ắt phải tự hoại, v� tr�i với nghĩa quyết định. C�i thuyết hữu chủng, v� chủng c� lỗi như thế, nếu theo đ�

kiến lập sự nghiệp đều hư dối v� nghĩa.

(1) ẤM, NHẬP, GIỚI : Ấm l� ngũ ấm, tức sắc, thọ tưởng, h�nh, thức. Nhập l� lục nhập, tức lục căn nhiếp thọ lục trần, c� sự cảm thọ, gọi l� lục nhập. Giới l� thập b�t giới, tức lục căn tiếp x�c lục trần sinh ra lục thức, gọi l� thập b�t giới.

- Đại Huệ! C�i thuyết ba duy�n hợp sanh của ngoại đạo, lập ra phương tiện nh�n quả tự tướng nơi qu� khứ, hiện tại, vị lai, tưởng hữu chủng, v� chủng từ xưa đến nay đ� th�nh sự thật, gi�c tưởng xoay chuyển, thừa kế với nhau, l� do lỗi tập kh� tự sanh kiến chấp m� thuyết như thế.

- Đại Huệ! Ph�m phu ngu si, say m� t� tưởng, tr� huệ bị �c kiến nuốt mất, đem c�i thuyết v� tr� lại vọng xưng l� Nhất Thiết Tr�.

- Đại Huệ! Nếu c�c Sa M�n, B� La M�n l�a kiến chấp tự t�nh, biết trong ngo�i t�m hiện như m�y nổi, như v�ng lửa, như th�nh C�n Th�t B�, như dương diệm, như b�ng trăng trong nước, như mộng huyễn, những vọng tưởng hư dối từ v� thỉ chẳng l�a tự t�m. Nếu nh�n duy�n vọng tưởng diệt hết, l�a năng thuyết sở thuyết, năng qu�n sở qu�n của vọng tưởng, kiến lập th�n của Tạng thức, nơi cảnh giới thức c� thọ dụng, nhiếp thọ v� kẻ nhiếp thọ v.v... Đối với những việc kể tr�n đều chẳng tương ưng, chẳng c� tất cả cảnh giới ấy, l�a sanh trụ diệt, l�a tự t�m khởi, l�a t�y chỗ nhập m� ph�n biệt, Bồ T�t n�y được như thế th� chẳng bao l�u sẽ chứng đắc sanh tử v� Niết B�n b�nh đẳng, được đại bi phương tiện kh�o l�o m� chẳng thấy c� sự mở mang phương tiện.

- Đại Huệ! Nơi tất cả ch�ng sanh thảy đều như huyễn, chẳng do nh�n duy�n, xa l�a cảnh giới trong ngo�i, ngo�i t�m chẳng thấy ph�p kh�c, lần lượt nhập chỗ v� tưởng, từ cảnh giới Tam muội của Địa n�y đến Địa kia, ph�n biệt qu�n x�t, thấu r� tam giới như huyễn, sẽ chứng đắc như huyễn Tam muội, si�u việt tự t�m hiện, trụ nơi B�t Nh� Ba La Mật, l�a bỏ phương tiện, l�a Kim Cang Dụ v� Tam Ma Đề, liền v�o th�n Như Lai, liền v�o thần th�ng biến h�a tự tại, từ bi phương tiện, đầy đủ trang nghi�m; v�o tất cả c�i Phật v� chỗ ngoại đạo, b�nh đẳng như như, l�a t�m, �, � thức, ấy l� sự lần lượt chuyển th�n của Bồ T�t, cho đến chứng đắc Ph�p th�n Như Lai, cuối c�ng qui về V� Sở Đắc.

- Đại Huệ! Cho n�n muốn đắc v�o Ph�p th�n Như Lai, phải xa l�a ấm, giới, nhập v� nh�n duy�n l�m phương tiện của t�m, duy t�m thẳng qu�n x�t lỗi vọng tưởng tập kh� hư dối từ v� thỉ, sanh, trụ, diệt l� vọng tưởng hư dối, Phật Địa v� sanh, tư duy tam giới chẳng thật c�, đến Tự gi�c Th�nh tr�, tự t�m tự tại, đến chỗ h�nh v� sở h�nh, như hạt ch�u Ma Ni t�y sắc (hạt ch�u tự chẳng c� m�u sắc, m� t�y m�u sắc của người xem hiện ra m�u sắc), nghĩa l� t�y t�m lượng vi tế của ch�ng sanh m� biến h�a th�n h�nh, n�n chư Địa lần lượt được tương tục kiến lập. Cho n�n, n�y Đại Huệ! Việc tự th�nh tựu ph�p thiện phải si�ng tu học.

Khi ấy Đại Huệ Bồ T�t lại bạch Phật rằng :

- Thế T�n n�i t�m, �, � thức, tướng năm ph�p tự t�nh l� tất cả chư Phật, Bồ T�t sở h�nh, cảnh giới sở duy�n chẳng phải h�a hợp, hiển b�y tất cả ph�p do tự t�m hiện, th�nh tướng chơn thật. NHẤT THIẾT PHẬT NGỮ T�M l� Phật thuyết cảnh giới Tạng thức của ph�p th�n, ở nơi trụ xứ của chư Đại Bồ T�t tại n�i Ma La Da trong biển thuộc nước Lăng Gi�.

Khi ấy, Thế T�n bảo Đại Huệ Bồ T�t rằng :

- Do bốn nh�n duy�n m� nh�n thức chuyển. Thế n�o l� bốn? 1.- Tự t�m bất gi�c hiện ra nhiếp thọ. 2.- Lỗi tập kh� hư ngụy từ v� thỉ. 3.- Chấp trước tự t�nh của t�nh thức. 4.- Muốn thấy đủ thứ sắc tướng. Ấy gọi l� bốn thứ nh�n duy�n từ d�ng suối chảy của Tạng thức, sanh ra l�n s�ng của chuyển thức.

- Như nh�n thức chuyển th� tất cả vi trần, lỗ ch�n l�ng của tất cả c�c căn đều sanh, c�c cảnh giới kh�c theo đ� sanh khởi cũng như thế. V� như gương s�ng hiện c�c sắc tướng, v� như gi� lớn thổi nước biển th� gi� cảnh giới b�n ngo�i thổi biển của t�m, nổi l�n s�ng thức cũng vậy. Bởi v� tướng sở t�c kh�c hay chẳng kh�c, do nghiệp duy�n h�a hợp sanh tướng, lại chấp trước s�u v�o, chẳng thể liễu tri tự t�nh của c�c sắc, n�n c�i th�n năm thức theo đ� m� chuyển.

- Đại Huệ! C�i th�n năm thứ thức kia đều do c�i biết của tướng phần đoạn sai biệt m� c�, n�n biết đ� l� c�i th�n của � thức. C�i th�n chuyển kia chẳng tự cho l� tướng của Ta chuyển, v� tự t�m hiện vọng tưởng chấp trước m� chuyển, n�n mỗi mỗi tướng hư vọng c�ng chuyển; do phần đoạn sai biệt, ph�n biệt cảnh giới gọi l� chuyển. Như người tu h�nh v�o thiền ch�nh định, chuyển tập kh� vi tế m� chẳng tự biết, lại cho l� thức diệt rồi mới nhập thiền định, thật th� thức chẳng diệt m� nhập ch�nh định.V� chủng tử tập kh� chẳng diệt n�n cảnh giới chuyển m� thức chẳng diệt, chẳng v� kh�ng nhiếp thọ m� diệt vậy.

- Đại Huệ! Bờ bến cứu c�nh của Tạng thức vi tế như thế, ngo�i chư Phật v� Trụ Địa Bồ T�t ra, c�c Thanh Văn, Duy�n Gi�c, ngoại đạo tu h�nh sở đắc, d� c� sức tr� huệ của Tam muội, tất cả chẳng thể đo lường liễu tri được.

- Ngo�i tướng tr� huệ kh�o l�o ph�n biệt, ph�n đo�n nghĩa c�, thắng tiến v� bi�n, thiện căn thuần thục, l�a vọng tưởng hư dối của tự t�m hiện, tĩnh tọa trong n�i rừng, tu h�nh trải qua c�c bậc hạ, trung, thượng, được thấy vọng tưởng lưu ch� của tự t�m, được v� lượng quốc độ chư Phật qu�n đảnh, được sức tự tại thần th�ng Tam muội, được biết c�c Thiện tri thức, quyến thuộc Phật tử, những t�m, �, � thức kia, ch�ng sanh nghiệp �i v� tri v�o biển sanh tử, cảnh giới tư tưởng hư vọng ấy v.v... đều do tự t�m sở hiện. Đến đ�y, c�c thứ nh�n duy�n kể tr�n thảy đều đ� si�u tho�t. Cho n�n Đại Huệ! Những người tu h�nh n�n gần gũi bậc Tri thức tối thắng.

Khi ấy, Thế T�n muốn lặp lại nghĩa n�y m� thuyết kệ rằng :

V� như s�ng biển cả,

L� do gi� thổi mạnh.

S�ng to vỗ biển rộng,

Chẳng c� l�c ngừng nghỉ.

Biển Tạng thức thường trụ,

Gi� cảnh giới lay động.

Mỗi mỗi s�ng của Thức,

A� ạt m� nổi dậ�

C�c thứ m�u sắc đẹp,

C�c thứ đồ ăn ngon,

C�c thứ hoa quả tốt,

�nh s�ng của nhựt nguyệt,

Hoặc kh�c hoặc chẳng kh�c,

Như biển nổi l�n s�ng.

Bảy thức cũng như thế,

T�m cảnh h�a hợp sanh.

Như nước biển biến chuyển,

Nổi đủ thứ l�n s�ng.

Bảy thức cũng như thế,

T�m cảnh h�a hợp sanh.

N�i chỗ Tạng thức kia,

Mỗi mỗi c�c thức chuyển.

L� do � thức kia,

Suy nghĩ nghĩa c�c tướng.

C� t�m tướng chẳng hoại,

V� tướng vốn v� tướng.

V� như l�n s�ng biển,

Nước biển chẳng sai biệt.

Thức t�m cũng như thế,

Chẳng thể c� kh�c biệt.

T�m gọi T�ch tập nghiệp,

� gọi rộng T�ch tập.

Thức do thức nhận biết,

Hiện cảnh n�i c� năm (1).

(1) HIỆN CẢNH N�I C� NĂM : Tiền ngũ thức nh�n, nhĩ, tỹ, thiệt, th�n, hiện cảnh tiền trần l� sắc, thanh, hương, vị, x�c.

Đại Huệ Bồ T�t d�ng kệ hỏi Phật :

Những sắc tướng xanh đỏ,

Do c�c thức sanh khởi.

Nổi ph�p như l�n s�ng,

Nghĩa ấy xin Phật thuyết.

Thế T�n d�ng kệ đ�p rằng :

Những sắc tướng xanh đỏ,

L�n s�ng vốn chẳng c�.

Đều do t�m t�ch tập,

Ph�m phu nếu khai ngộ,

Nghiệp kia vốn chẳng c�,

Do tự t�m nghiếp thọ.

L�a năng nhiếp, sở nhiếp,

Đồng như l�n s�ng kia,

Kiến lập th�n thọ dụng,

L� hiện thức ch�ng sanh.

Nơi c�c nghiệp hiện kia,

Đều như l�n s�ng nước.

Đại Huệ Bồ T�t lại d�ng kệ n�i rằng :

T�nh l�n s�ng biển cả,

A� ạt vẫn biết được.

Tạng c�ng nghiệp cũng vậy,

Tại sao chẳng hiểu biết?

Thế T�n d�ng kệ đ�p :

Ph�m phu chẳng tr� huệ,

Tạng thức như biển cả.

Nghiệp tướng như l�n s�ng,

Theo đ� dụ cho hiểu.

Đại Huệ Bồ T�t lại d�ng kệ hỏi :

Mặt trời s�ng soi khắp,

Ch�ng sanh thượng, trung, hạ.

Như lai soi thế gian,

Khai thị lời chơn thật.

Tại sao chia nhiều thừa,

Thuyết ph�p n�i chẳng thật?

Khi ấy, Thế T�n d�ng kệ đ�p rằng :

Nếu n�i lời chơn thật,

T�m họ chẳng chơn thật.

V� như l�n s�ng biển,

Như b�ng gương, mộng huyễn.

Tất cả c�ng l�c hiện,

Cảnh giới t�m cũng thế.

( Bản thể của t�m c�ng khắp kh�ng gian,

thời gian, n�n c�ng l�c hiện, chẳng c� trước sau)

Nay cảnh giới chẳng đủ,

L� do nghiệp chuyển sanh,

Thức do thức nhận biết,

� do � cho vậy.

Năm thức t�y cảnh hiện,

Chẳng thứ lớp nhất định.

V� như thợ vẽ kh�o,

V� học tr� thợ vẽ.

B�t m�u vẽ h�nh tướng,

Thuyết ta cũng như thế.

M�u sắc vốn v� nghĩa,

Chẳng phải b�t hay lụa.

V� thỏa l�ng ch�ng sanh,

Vẽ đủ thứ h�nh tướng.

D�ng lơ� n�i khai thị,

Thật nghĩa l�a văn tự.

Ph�n biệt tiếp sơ cơ,

Tu h�nh đến chơn thật.

Chỗ chơn thật tự ngộ,

L�a năng gi�c, sở gi�c.

Đ�y v� Phật tử n�i,

Kẻ ngu vọng ph�n biệt.

Thế gian đều như huyễn,

D� hiện chẳng chơn thật.

Thuyết ph�p cũng như thế,

T�y sự lập phương tiện.

Lương y trị bệnh nh�n,

T�y bệnh m� cho thuốc.

Thuyết ph�p chẳng ứng cơ,

Nơi họ th�nh phi thuyết.

T�y t�m lượng ch�ng sanh,

Như Lai ứng cơ thuyết.

Phi cảnh giới vọng tưởng,

Thanh văn chẳng c� phần.

V� thương x�t kẻ m�,

Thuyết cảnh giới tự gi�c.

- Lại nữa Đại Huệ! Nếu Đại Bồ T�t muốn biết hiện lượng của tự t�m, nhiếp thọ v� kẻ nhiếp thọ đối với cảnh giới vọng tưởng, phải l�a phong tục tập qu�n thế gian. Ng�y đ�m s�u thời thường tự cảnh tỉnh, phương tiện tu h�nh, phải l�a ng�n luận của người �c kiến v� c�c tướng thừa Thanh Văn, Duy�n Gi�c, th�ng đạt tướng vọng tưởng của tự t�m hiện.

- Lại nữa Đại Huệ! Đại Bồ T�t kiến lập tr� huệ, nơi ba tướng của Th�nh tr� n�n si�ng tu học.

- Thế n�o l� ba tướng của Th�nh tr�? Ấy l� tướng V� Sở Hữu, tướng Nhất Thiết chư Phật tự nguyện xứ, tướng cứu c�nh Tự Gi�c Th�nh tr�. Tu h�nh được đến đ�y rồi, phải xả bỏ tướng bệnh của tr� huệ t�m, được l�n Bồ T�t đệ B�t Địa, ấy l� do qu� tr�nh tu tập ba tướng kể tr�n m� sanh khởi.

- Đại Huệ! N�i TƯỚNG V� SỞ HỮU, l� theo c�ch tu tập những tướng Thanh Văn, Duy�n Gi�c v� ngoại đạo m� sanh khởi. N�i TƯỚNG TỰ NGUYỆN XỨ, l� n�i chỗ chư Phật xưa tự nguyện tu m� sanh khởi. N�i TƯỚNG CỨU C�NH TỰ GI�C TH�NH TR�, l� đối với tất cả ph�p tướng chẳng chấp trước, được tiến h�nh đến đắc Tam muội th�n như huyễn của chư Phật m� sanh khởi. Đ�y gọi l� ba tướng Th�nh tr�. Nếu người th�nh tựu ba tướng Th�nh tr� n�y, th� được đến cảnh giới cứu c�nh của Tự Gi�c Th�nh tr�. Cho n�n Đại Huệ! Ba tướng Th�nh tr� n�n si�ng tu học.

Khi ấy, Đại Huệ Bồ T�t biết t�m niệm của ch�ng Đại Bồ T�t đang nghĩ t�n Kinh Th�nh Tr� Ph�n Biệt Tự T�nh, n�n thừa sức oai thần của tất cả Phật, bạch rằng :

- Thế T�n! C�i xin Phật thuyết kinh Th�nh Tr� Ph�n Biệt Tự T�nh, y theo Như Lai Ứng C�ng Đẳng Ch�nh Gi�c, ph�n biệt nghĩa một trăm lẻ t�m c�u, theo đ� thuyết Đại Bồ T�t v�o tự tướng v� cộng tướng của vọng tưởng tự t�nh. V� ph�n biệt thuyết tự t�nh vọng tưởng th� được kh�o quan s�t nhơn ph�p V� ng�, tẩy sạch vọng tưởng, soi s�ng chư Địa, si�u việt tất cả Thanh Văn, Duy�n Gi�c v� thiền định của ngoại đạo, biết khắp cảnh giới sở h�nh bất khả tư ngh� của Như Lai, l�a bỏ năm ph�p tự t�nh. D�ng ph�p th�n tr� huệ của chư Phật Như Lai kh�o tự trang nghi�m, khởi cảnh giới huyễn, l�n Đ�u Suất Thi�n Cung, Sắc Cứu C�nh Thi�n Cung trong tất cả c�i Phật, cho đến được Ph�p th�n thường trụ của Như Lai (như Phật Th�ch Ca từ Đ�u Suất Thi�n Cung gi�ng sinh th�nh Phật).

Phật bảo Đại Huệ :

- C� một thứ ngoại đạo, khởi vọng tưởng chấp trước đoạn diệt, x�a hết c�i nh�n gi�c tri, cho tất cả hư v� như thỏ kh�ng sừng, cho tất cả ph�p cũng như thế. Ngo�i ra c�n c� ngoại đạo căn cứ theo chỗ vi tế của Đ� La Phiếu (chơn l�), vọng chấp c�c ph�p mỗi mỗi sai biệt, sanh kiến chấp ấy, cho l� kh�ng c� sừng thỏ, th� lại nghĩ tưởng phải c� sừng tr�u. Đại Huệ! Họ rơi v�o nhị kiến HỮU v� V�, chẳng r� cảnh giới t�m lượng của tự t�m, vọng tự th�m bớt, kiến lập th�n thọ dụng, vọng tưởng c� căn cứ số lượng. Đại Huệ! Tất cả ph�p t�nh cũng như thế, l�a hữu l�a v�, chẳng n�n suy tưởng cho l� thật c� hay thật kh�ng.

- Đại Huệ! Nếu l�a hữu, v� m� cho thỏ kh�ng sừng l� tưởng thật kh�ng, cho tr�u c� sừng l� tưởng thật c�, đều gọi l� t� tưởng. Đại Huệ! Theo cảnh giới Th�nh tr�, n�n l�a nhị kiến đối đ�i.

Khi ấy, Đại Huệ Bồ T�t bạch Phật rằng :

- Thế T�n! Người chẳng vọng tưởng thấy tướng v� sanh rồi, theo đ� suy nghĩ qu�n x�t, chẳng sanh vọng tưởng, n�i l� V� ư?

Phật bảo Đại Huệ :

- Chẳng phải qu�n x�t chẳng sanh vọng tưởng m� n�i V�. Tại sao? V� vọng tưởng do chấp thật m� sanh; như theo chấp thật c� v� kh�ng sừng m� sanh ra vọng tưởng. Nếu chẳng chấp thật th� l�a hai tướng tương đối. Do qu�n HỮU n�n n�i thỏ kh�ng sừng, do qu�n V� n�n n�i tr�u c� sừng. Đại Huệ! V� ph�p tương đối chẳng phải ch�nh nh�n, n�n n�i hữu n�i v�, cả hai đều chẳng th�nh. N�i TH�NH l� do chấp ph�p tương đối m� th�nh.

- Đại Huệ! Lại c�n c� ngoại đạo chấp trước việc sắc kh�ng sanh khởi kiến chấp, chẳng biết thực tế của hư kh�ng, n�i l�a sắc l�a hư kh�ng, sanh khởi kiến chấp ngằn m� của vọng tưởng.

- Đại Huệ! Hư kh�ng l� sắc, thuộc về sắc chủng. Sắc l� hư kh�ng, do năng tr�, sở tr� m� kiến lập, ph�n biệt t�nh sắc t�nh kh�ng. Đại Huệ! Phải biết tứ đại chủng sanh khởi, tự tướng ri�ng biệt, chẳng trụ hư kh�ng, nhưng kh�ng phải chẳng c� hư kh�ng.

- Như thế Đại Huệ! V� chấp ph�p tương đối, qu�n tr�u c� sừng n�n n�i thỏ kh�ng sừng. Nếu đem sừng tr�u ph�n t�ch th�nh vi trần, lại ph�n t�ch vi trần cho đến cực vi th� s�t na chẳng c� sở trụ. Họ qu�n theo như thế n�o m� n�i l� V� ư! Nếu qu�n vật kh�c th� ph�p cũng như vậy.

Khi ấy, Thế T�n bảo Đại Huệ Bồ T�t rằng :

- N�n l�a sừng thỏ, sừng tr�u, sắc tướng hư kh�ng, kiến chấp vọng tưởng. C�c Đại Bồ T�t n�n suy x�t vọng tưởng do tự t�m hiện, Bồ T�t v�o tất cả quốc độ, d�ng phương tiện của tự t�m dạy bảo ch�ng sanh.

Khi ấy, Thế T�n muốn lặp lại nghĩa n�y m� thuyết kệ rằng :

Tất cả sắc v� t�m,

Sanh khởi từ nơi kh�ng.

Th�n thọ dụng kiến lập,

Tạng thức hiện ch�ng sanh.

T�m, � v� � thức,

Ph�p tự t�nh c� năm (1).

V� ng� c� hai thứ (2),

Do Như Lai rộng thuyết.

D�i, ngắn, v� c�, kh�ng,

Lần lượt sanh lẫn nhau.

V� KH�NG lập nghĩa C�;

V� C� lập nghĩa KH�NG.

Nếu ph�n biệt vi trần,

Vọng sắc chẳng thể sanh.

Chỗ an lập t�m lượng,

Kh�ng n�n c� �c kiến

Phi cảnh giới gi�c tưởng,

Tưởng Thanh Văn cũng thế,

Cảnh giới của tự gi�c,

Cứu thế phương tiện thuyết.

(1) NĂM PH�P CỦA TỰ T�NH : Tướng, danh, ph�n biệt, ch�nh tr� v� như như.

(2) HAI THỨ V� NG� : 1.- Nh�n (người) v� ng� 2.- Ph�p v� ng�.

Khi ấy, Đại Huệ Bồ T�t v� trừ sạch d�ng suối � thức do tự t�m hiện, lại hỏi Như Lai rằng :

- Bạch Thế T�n! L�m sao trừ sạch d�ng suối � thức do tự t�m hiện của tất cả ch�ng sanh? Ấy l� ph�p đốn hay tiệm ư?

Phật bảo Đại Huệ :

- Phi tiệm phi đốn, cũng tiệm cũng đốn. N�i TIệM, v� như tr�i Y�m Ma La tiệm ch�n m�i; như đại địa tiệm sanh vạn vật, Như Lại trừ sạch d�ng suối � thức do tự t�m hiện của tất cả ch�ng sanh cũng như thế, n�i ĐỐN, v� như gương s�ng đốn hiện tất cả sắc tướng v� tướng; như �nh s�ng mặt trời đốn soi tất cả sắc tướng, Như Lai trừ sạch d�ng suối � thức do tự t�m hiện của tất cả ch�ng sanh cũng như thế.

- Đại Huệ! Ph�p Y PHậT thuyết tất cả ph�p v�o tự tướng v� cộng tướng l� tập kh� do tự t�m hiện, vọng tưởng tương tục do tự t�m so s�nh chấp trước, mỗi mỗi kh�ng thật như huyễn. Thật ra, mỗi mỗi so s�nh chấp trước đều bất khả đắc.

- Lại nữa, Đại Huệ! V� so s�nh chấp trước duy�n khởi tự t�nh, sanh ra tướng vọng tưởng của tự t�nh. Đại Huệ! Như nh� ảo thuật, nương cỏ c�y, ng�i đ� l�m ra đủ thứ cảnh vật huyễn h�a, do đ� sanh khởi bao nhi�u h�nh sắc, sanh khởi đủ thứ vọng tưởng, những vọng tưởng kia vốn chẳng chơn thật.

- Như thế, Đại Huệ! Y theo t�nh duy�n khởi sanh khởi vọng tưởng, y mỗi mỗi vọng tưởng h�nh th�nh mỗi mỗi sự vật hiện h�nh, ấy gọi l� Y PHậT thuyết ph�p.

- Đại Huệ! N�i H�A PHậT l� bố th�, tr� giới, nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định v� tr� huệ, l�a ấm, giới, nhập, giải tho�t, thức tướng ph�n biệt, l� do qu�n x�t kiến lập, si�u việt kiến chấp ngoại đạo v� kiến chấp c�i V� Sắc.

- Đại Huệ! N�i PH�P PHậT, l� l�a phan duy�n, l�a tất cả sở t�c, tướng căn v� số lượng đều diệt, chẳng phải tướng ng� chấp v� cảnh giới sở chấp của ph�m phu, Thanh Văn, Duy�n Gi�c v� ngoại đạo. Ấy l� do tướng cứu c�nh sai biệt của Tự Gi�c Th�nh Tr� kiến lập. Cho n�n, Đại Huệ! Tướng cứu c�nh sai biệt của Tự Gi�c Th�nh tr� n�n si�ng tu học, v� kiến chấp do tự t�m hiện cần phải diệt trừ.

- Lại nữa, Đại Huệ! C� hai thứ tướng ph�n biệt th�ng với thừa Thanh Văn, ấy l� : Chấp tướng Đắc Tự Gi�c Th�nh Sai Biệt v� tướng so s�nh chấp trước t�nh vọng tưởng của tự t�nh.

- Thế n�o l� t�nh "Đắc Tự Gi�c Th�nh Sai Biệt" của Thanh Văn? Ấy l� cảnh giới Chơn Đế, v� thường, khổ, kh�ng, v� ng�, l�a dục tịch diệt, dứt ấm, giới, nhập, tự cộng tướng, ngo�i bất hoại tướng, như thật biết t�m được tịch lặng. T�m tịch lặng xong, được Thiền định giải tho�t Tam muội đạo quả. Nhưng ch�nh thọ giải tho�t ấy chẳng l�a tập kh� biến dịch sanh tử bất tư ngh�, đắc tự gi�c Th�nh, ham trụ thừa Thanh Văn, ấy gọi l� tướng Đắc Tự Gi�c Th�nh Sai Biệt của Thanh Văn.

- Đại Huệ! Ham trụ Đắc Tự Gi�c Th�nh Sai Biệt của Đại Bồ T�t, chẳng phải ham ph�p m�n diệt v� ham ch�nh định, chỉ v� thương x�t ch�ng sanh, v� theo đ�ng bản nguyện m� kh�ng thủ chứng. Đại Huệ! Đại Bồ T�t đối với c�c tướng Đắc Tự Gi�c Th�nh Sai Biệt của thừa Thanh Văn ham th�ch, chẳng n�n tu học.

- Đại Huệ! Thế n�o l� so s�nh chấp trước t�nh vọng tưởng tự t�nh của thừa Thanh Văn? Ấy l� đại chủng xanh, v�ng, đỏ, trắng, địa, thủy, hỏa, phong, chẳng do tạo t�c m� sanh tự tướng, cộng tướng, chỉ l� c�i phương tiện của Phật thuyết. Người Thanh Văn do đ� khởi tự t�nh vọng tưởng, Đại Bồ T�t đối với ph�p ấy n�n biết n�n xả, liền nhập ph�p V� Ng� tướng v� diệt nhơn V� Ng� tướng, lần lượt tiến đến chư Địa, ấy gọi l� tướng so s�nh chấp trước t�nh vọng tưởng tự t�nh của thừa Thanh Văn.

Khi ấy, Đại Huệ Bồ T�t bạch Phật rằng :

- Thế T�n! Thế T�n sở thuyết cảnh giới thường bất tư ngh� của Đệ Nhất Th�nh Tr� v� cảnh giới Đệ Nhất Nghĩa, chẳng phải những ngoại đạo sở thuyết nh�n duy�n thường bất tư ngh� ư?

Phật bảo Đại Huệ :

- Chẳng phải nh�n duy�n đắc thường bất tư ngh� của ngoại đạo. Tại sao? Thường bất tư ngh� của những ngoại đạo, chẳng do tự tướng th�nh. Nếu thường bất tư ngh� chẳng do tự tướng th�nh th� cớ sao được hiển hiện thường bất tư ngh�? Lại nữa, Đại Huệ! Bất tư ngh� nếu do tự tướng th�nh th� ắt phải l� ph�p thường, nếu do người l�m ra th� chẳng thể th�nh thường bất tư ngh�, v� do l�m mới c�, chẳng phải thường c� vậy.

- Đại Huệ! Ta n�i Đệ Nhất Nghĩa thường bất tư ngh�, tướng nh�n th�nh Đệ Nhất Nghĩa l� l�a t�nh phi t�nh, n�n đắc tướng tự gi�c m� v� tướng. C�i nh�n của Đệ Nhất Nghĩa Tr�, v� c� c�i nh�n l�a t�nh phi t�nh, v� như hư kh�ng v� t�c, Niết B�n tận diệt, n�n ch�nh ph�p ấy tự thường, chẳng do tạo t�c th�nh thường. Như thế, chẳng đồng với định luận thường bất tư ngh� của ngoại đạo.

- Đại Huệ! Thường bất tư ngh� n�y do chư Như Lai Tự Gi�c Th�nh Tr� chứng đắc, n�n thường bất tư ngh� của Tự Gi�c Th�nh Tr�, cần phải tu học.

- Lại nữa, Đại Huệ! Ph�p thường bất tư ngh� của ngoại đạo chẳng c� t�nh thường, v� c� c�i nh�n của tướng kh�c, chẳng phải c�i nh�n của sức tướng tự th�nh. Lại nữa, Đại Huệ! Ph�p thường bất tư ngh� của ngoại đạo c� sở t�c, t�nh phi t�nh v� thường, theo kiến chấp suy tư tự cho l� thường.

- Đại Huệ! Ph�p ta cũng d�ng nh�n duy�n như thế, v� t�nh phi t�nh, chẳng lập sở t�c, chẳng c� thường kiến, nơi cảnh giới Tự Gi�c Th�nh Tr�, n�i c�i thường ấy tự v� nh�n ( chẳng c� sự bắt đầu ). Đại Huệ! Nếu c�c ngoại đạo lập c�i nh�n tướng th�nh thường bất tư ngh�, lập c�i nh�n của tự tướng, n�i t�nh phi t�nh, th� đồng như sừng thỏ, v� ph�p thường bất tư ngh� của họ chỉ c� ng�n thuyết vọng tưởng. Bọn ngoại đạo c� c�i lỗi như thế. Tại sao? V� chỉ c� ng�n thuyết vọng tưởng, đồng như sừng thỏ, chẳng phải do tự tướng vốn sa�n đầy đủ.

- Đại Huệ! Ph�p thường bất tư ngh� của Ta do tướng tự gi�c chứng đắc, l�a sở t�c, t�nh phi t�nh, n�n tự vốn l� thường, chẳng phải ngo�i t�nh phi t�nh, suy nghĩ ph�p v� thường cho l� thường. Đại Huệ! Nếu ngo�i t�nh phi t�nh, ph�p v� thường suy nghĩ cho l� thường, l� c�i thuyết thường bất tư ngh� của ngoại đạo. V� họ chẳng biết c�i tướng của tự nh�n thường bất tư ngh� vốn sa�n đầy đủ, n�n xa c�ch với tướng cảnh giới đắc Tự Gi�c Th�nh Tr�, họ chẳng n�n thuyết.

- Lại nữa, Đại Huệ! C�c Thanh Văn sợ c�i khổ của vọng tưởng sanh tử m� cầu Niết B�n, chẳng biết tất cả t�nh sai biệt của sanh tử Niết B�n l� vọng tưởng phi t�nh, do cảnh giới c�c căn th�i nghĩ, cho l� Niết B�n, chẳng phải chuyển Tạng thức th�nh Tự Gi�c Th�nh Tr� vậy.

- Thế n�n, Phật đối với ph�m phu n�i c� Tam thừa, n�i những t�m lượng vốn chẳng thật c�, họ chẳng biết cảnh giới tự t�m hiện của chư Như Lai nơi qu� khứ, hiện tại, vị lai, m� so s�nh chấp trước cảnh giới ngo�i t�m hiện, n�n thường lưu chuyển trong v�ng sanh tử.

- Lại nữa, Đại Huệ! Tất cả ph�p vốn v� sanh, ấy l� qu� khứ, hiện tại, vị lai chư Phật sở thuyết. Tại sao? N�i Tự T�M HIỆN, l� t�nh phi t�nh, l�a hữu phi hữu m� sanh. Đại Huệ! Tất cả t�nh v� sanh th� tất cả ph�p như sừng thỏ, m� ph�m phu ngu si, v� tự t�nh vọng tưởng chấp cho l� thật.

- Đại Huệ! Tất cả ph�p V� Sanh, l� cảnh giới của Tự Gi�c Th�nh Tr�, tất cả tướng tự t�nh của tất cả t�nh vốn v� sanh, chẳng phải hai thứ cảnh giới vọng tưởng nhị kiến của ph�m phu, kiến lập tướng tự t�nh của sắc th�n v� t�i ( sở hữu của th�n ). Đại Huệ! Chuyển c�i tướng năng nhiếp, sở nhiếp của Tạng thức m� ph�m phu đọa v�o nhị kiến của sanh, trụ, diệt, hy vọng tất cả t�nh c� sanh, sanh những vọng tưởng hữu v� phi hữu, chẳng phải Th�nh Hiền vậy.

- Lại nữa, Đại Huệ! C� năm thứ chủng t�nh V� gi�n. Thế n�o l� năm? Ấy l� : Thanh Văn thừa V� gi�n chủng t�nh, Duy�n Gi�c thừa V� gi�n chủng t�nh, Như Lai thừa V� gi�n chủng t�nh, Bất định chủng t�nh v� C�c biệt chủng t�nh ( ngoại đạo chủng t�nh ).

- Thế n�o l� THANH VĂN THỪA V� GI�N CHỦNG T�NH? Nếu c� người nghe n�i đến ấm, giới, nhập, tự cộng tướng, l�c ấy lỗ ch�n l�ng to�n th�n cảm thấy nhẹ nh�ng y�n vui v� ham tu tr� tướng, chẳng tu tướng duy�n khởi ph�t ngộ, khởi t�m đoạn dứt tập kh� phiền n�o, nhưng chẳng đoạn, chẳng độ bất tư ngh� biến dịch sanh tử, chỉ độ phần đoạn sanh tử, cho l� sanh tử của ta đ� hết, phạm hạnh đ� lập, sau n�y chẳng thọ sanh nữa, như thật biết tu tập nh�n v� ng�, cho đến chứng đắc Niết B�n của Thanh Văn, ấy gọi l� Thanh Văn Thừa V� Gi�n Chủng T�nh.

- Đại Huệ! Thế n�o l� DUY�N GI�C THỪA V� GI�N CHỦNG T�NH? Nếu c� người nghe n�i những kh�c biệt của nh�n duy�n V� Gi�n, to�n th�n l�ng dựng l�n, rơi lệ dầm dề, đối với những tướng chẳng phải mười hai nh�n duy�n th� cảm thấy kh�ng th�ch, mỗi mỗi tự th�n mỗi mỗi thần th�ng, hoặc l�a hoặc hợp, đủ thứ biến h�a, l�c nghe thuyết n�y, t�m liền ngộ nhập. Nếu biết họ thuộc về Duy�n Gi�c Thừa V� Gi�n chủng t�nh rồi, t�y thuận căn t�nh của họ m� v� họ thuyết ph�p Duy�n Gi�c Thừa, ấy gọi l� tướng Duy�n Gi�c Thừa V� Gi�n Chủng T�nh.

- Đại Huệ! NHƯ LAI THỪA V� GI�N CHỦNG T�NH c� bốn thứ : 1.- Tự t�nh ph�p V� Gi�n chủng t�nh. 2.- L�a tự t�nh ph�p V� Gi�n chủng t�nh. 3.- Đắc tự gi�c Th�nh V� Gi�n chủng t�nh. 4.- Ngo�i s�t th� thắng ( ngo�i quốc độ th� thắng, c� nghĩa l� V� sở trụ ) V� Gi�n chủng t�nh. Đại Huệ! Nếu người nghe thuyết bốn việc n�y, v� l�c nghe thuyết cảnh giới bất tư ngh� th�n t�i ( ng� v� ng� sở ) kiến lập do tự t�m hiện, t�m chẳng kinh sợ, ấy gọi l� tướng Như Lai Thừa V� Gi�n Chủng T�nh.

- Đại Huệ! BẤT ĐịNH CHỦNG T�NH l� : Khi người nghe thuyết ba thứ chủng t�nh kể tr�n, t�y theo l�c nghe chủng t�nh n�o th� ngộ nhập chủng t�nh ấy, theo đ� tu tập m� th�nh tựu. Như nghe thuyết thừa Thanh Văn th� th�nh chủng t�nh Thanh Văn, nghe thuyết thừa Duy�n Gi�c th� th�nh chủng t�nh Duy�n Gi�c, nghe thuyết thừa Như Lai th� th�nh chủng t�nh Như La, ấy gọi l� Bất Định Chủng T�nh.

- Đại Huệ! C�C BIệT V� GI�N l� : Những ch�ng sanh c�n chấp thật kiến gi�c như ng�, nhơn, ch�ng sanh, thọ mạng, tăng trưởng thiện căn, sĩ phu v.v... m� cầu chứng Niết B�n. Lại nghe lời thuyết ph�p của ngoại đạo, cho tất cả t�nh đều c� kẻ t�c, n�i đ� l� Niết B�n, cho như thế l� gi�c ngộ, đối với ph�p V� Ng� chẳng c� phần, n�n họ kh�ng thể giải tho�t. Ấy l� những người tu Thanh Văn thừa m� thuộc về ngoại đạo V� Gi�n chủng t�nh, chẳng xuất lu�n hồi m� cho l� xuất, ấy gọi l� C�c Biệt V� Gi�n Chủng T�nh.

- Đại Huệ! Người sơ Trị Địa (1) n�i kiến lập chủng t�nh l� v� muốn si�u nhập V� Sở Hữu Địa, n�n c� sự kiến lập n�y. Người tự tu tự gi�c, phải dứt sạch tập kh� phiền n�o, thấy ph�p V� Ng�, từ đắc Tam muội của Thanh Văn, cho đến năm thứ chủng t�nh kia, cuối c�ng đều sẽ chứng đắc Ph�p Th�n Tối Thắng của Như Lai.

Khi ấy, Thế T�n muốn lặp lại nghĩa n�y m� thuyết kệ rằng :

Tu Đ� Ho�n Nhập Lưu,

Tư Đ� H�m V�ng Lai.

A Na H�m Bất Ho�n,

Đến quả A La H�n.

Gọi l� thừa Thanh Văn.

Tam thừa v� Nhất Thừa,

Phi thừa đ�ng ta thuyết.

Ph�m phu k�m tr� huệ.

Chư Th�nh xa l�a tịch.

Ph�p m�n Đệ Nhất Nghĩa,

Xa l�a gi�o Nhị thừa,

Trụ nơi V� sở hữu.

Sao lại lập Tam thừa.

Chư thiền ph�p v� lượng,

V� Sắc Tam Ma Đề,

Thọ tưởng thảy tịch diệt.

Cũng chẳng c� t�m lượng.

(1) TRI ĐIA : Trị t�m địa như khai th�c đất hoang.

Lược Giải :

Bốn c�u trước l� tứ quả của Thanh Văn, PHI THỪA tức l� Tối Thượng Thừa, chẳng thuộc tam thừa v� Nhất thừa, n�n n�i Phi Thừa. TịCH đối với động, c�n nằm trong tương đ�i, chư Th�nh chẳng trụ nơi tịch, n�n n�i XA L�A TịCH. Trụ Nơi V� Sở Hữu l� trụ nơi v� sở trụ, chứ chẳng phải chấp kh�ng. LẬP TAM THỪA l� tạm thiết lập phương tiện để độ ch�ng sanh. Ph�p Thiền V� Lượng, chẳng thể kể xiết, như ph�m phu thiền, ngoại đạo thiền, Tiểu thừa thiền, Đại thừa thiền, mỗi mỗi đều c� nhiều thứ. Nay n�i V� SẮC, l� gồm c� bốn thứ thiền qu�n của V� Sắc Giới. TAM MA ĐỀ l� thay cho ba thứ thiền qu�n của gi�o m�n. N�i chung tất cả thiền đều muốn đối trị c�c bệnh chấp ngũ uẩn. Hai thứ Thọ Tưởng l� thay cho ngũ uẩn ( Sắc, thọ, tưởng, h�nh, thức), n�n n�i Thọ Tưởng Thảy Đều Diệt. T�m Lượng l� chỉ số lượng của t�m, v� bản thể của t�m c�ng khắp kh�ng gian v� thời gian, chẳng c� số lượng, n�n n�i Chẳng C� T�m Lượng.

Lược Giải hết

CH�NH VĂN :

- Đại Huệ! N�i NHẤT XIỂN ĐỀ thật chẳng phải Nhất Xiển Đề. Nếu Nhất Xiển Đề l� thật, th� ai chuyển được ai? Vậy thế gian l�m sao giải tho�t? Đại Huệ! C� hai thứ Nhất Xiển Đề :

1.- Xả bỏ tất cả thiện căn v� xả bỏ ph�t nguyện ch�ng sanh từ v� thỉ. Sao n�i xả bỏ tất cả thiện căn? Ấy l� v� phỉ b�ng Bồ T�t Tạng v� n�i lời �c rằng : "Chẳng phải t�y thuận kinh luật m� được giải tho�t". V� xả bỏ tất cả thiện căn n�n chẳng thể chứng nhập Niết B�n.

2.- Bồ T�t v� độ tất cả ch�ng sanh được chứng Niết B�n m� c� bản nguyện phương tiện tự chẳng thủ chứng Niết B�n. Đại Huệ! Ph�p Niết B�n kia, gọi l� Ph�p Tướng chẳng Niết B�n. Đ�y cũng thuộc về loại Nhất Xiển Đề.

Đại Huệ bạch Phật rằng :

- Thế T�n! Tại sao nhất định chẳng thủ chứng Niết B�n?

Phật bảo Đại Huệ :

- Bồ T�t Nhất Xiển Đề, biết tất cả ph�p vốn đ� l� Niết B�n, chẳng cầu thủ chứng Niết B�n nữa, m� chẳng phải xả bỏ tất cả thiện căn, th�nh Nhất Xiển Đề kia vậy.

- Đại Huệ! Người Nhất Xiển Đề xả bỏ tất cả thiện căn, lại nhờ thần lực Như Lai, cũng c� thể t�i ph�t thiện căn. Tại sao? V� Như Lai chẳng xả bỏ tất cả ch�ng sanh. Do đ�, n�n n�i Bồ T�t Nhất Xiển Đề chẳng thủ chứng Niết B�n.

- Lại nữa, Đại Huệ! Đại Bồ T�t phải thấu hiểu ba thứ tự t�nh. Thế n�o l� ba thứ tự t�nh (1)? Ấy l� : Vọng tưởng tự t�nh ( Biến kế sở chấp ), nh�n duy�n tự t�nh ( Y tha khởi ) v� th�nh tựu tự t�nh ( Vi�n th�nh thật ). Vọng tưởng tự t�nh do chấp trước tướng sanh.

(1) BA THỨ TỰ T�NH : C� hai thứ : A. L� ba t�nh : Thiện, �c, v� k� (thuộc về danh số). B. L� ba t�nh : Biến kế sở chấp, Y tha khởi v� Vi�n th�nh thật (thuộc về thuật ngữ).

GHI CH� :

A. T�nh THIệN, �C, V� K� :

1.- T�nh THIệN : L� l�m những việc c� lợi �ch cho bản th�n v� người kh�c nơi đời hiện tại v� vị lai, tin tưởng t�m thiện l� do chủng tử thiện căn sở tạo tất cả việc thiện, cũng gọi l� thiện nghiệp.

2.- T�nh �C : Do �c t�m tham dục sanh khởi, tạo tất cả nghiệp, v� phạm tổn hại đến m�nh hoặc người kh�c nơi đời hiện tại v� vị lai, thuộc về t�nh �c, cũng gọi l� �c nghiệp.

3.- T�nh V� K� : L� ph�p phi thiện phi �c, chẳng c� ch�t niệm n�o d�nh mắc sự lợi �ch hay tổn hại, chẳng thể ghi ra để ph�n biệt. Trong Duy Thức c� hai thứ V� K� : V� K� c� che lấp v� V� k� chẳng che lấp. N�i "V� K� c� che lấp" l� c� t�c dụng rất yếu của m� vọng, d� chẳng c� sức để lợi �ch hay tổn hại m�nh v� người, nhưng c� c�i thể m� vọng che lấp Th�nh đạo, những sự vật đồng như chướng n�y đều thuộc V� K� c� che lấp, như thức thứ bảy. N�i "V� K� chẳng che lấp" l� bản thể chẳng phải m� vọng, tự t�nh rất yếu, chẳng c� ch�t sức để lợi �ch hay tổn hại cho m�nh v� người, gọi l� V� K� chẳng che lấp, như thức thứ t�m v� nội căn ngoại kh� v.v... Đồng như t�nh n�y đều thuộc V� K� chẳng che lấp. Gọi chung l� t�nh V� K�.

B. T�nh BIẾN, Y, VI�N :

1.- T�nh BIẾN KẾ SỞ CHẤP : Do tập kh� vọng tưởng của ph�m phu c� t�nh chấp thật, so s�nh chấp trước tất cả ph�p gọi l� BIẾN KẾ. V� vọng tưởng biến kế m� chấp, chấp tất cả t�nh thật c� hay thật kh�ng, như thấy sợi d�y lầm tưởng cho l� con rắn, nhưng thật th� chẳng c� bản thể của rắn, chỉ l� vọng t�nh m� chấp cho l� rắn th�i, ấy gọi l� Biến Kế Sở Chấp.

2.- T�nh Y THA KHỞI : L� y theo nh�n duy�n m� sanh khởi tất cả vạn ph�p. Chữ THA thay cho nh�n duy�n, do chủng tử của thức thứ t�m l�m đệ nhất nh�n, đồng thời nhờ mỗi mỗi trợ duy�n kh�c m� sanh khởi c�c tướng, l�a vọng tưởng m� tự tồn tại, cũng như sợi d�y do bố gai, c�ng cụ, nh�n c�ng l�m nh�n duy�n m� sanh khởi, gọi l� t�nh Y Tha Khởi.

3.- T�nh VI�N TH�NH THậT : Nghĩa l� vi�n m�n th�nh tựu t�nh chơn thật, cũng gọi l� ph�p t�nh, cũng gọi l� như như, tức l� thể t�nh của tất cả ph�p V� Vi. Ph�p t�nh ở đ�y c� hai nghĩa : N�i "Ph�p T�nh t�y duy�n" l� t�nh Y Tha Khởi, thuộc nghĩa thật của Đại thữa; hoặc n�i "Ph�p t�nh l� Sở Y" do t�nh Y tha m� kiến lập, thuộc nghĩa quyền của Đại thừa ( phương tiện sở lập ).

Nhưng trong ba thứ t�nh nầy, t�nh Biến Kế Sở Chấp l� vọng hữu, t�nh Y Tha Khởi l� giả hữu, t�nh Vi�n Th�nh Thật l� thật hữu. C�n n�i ngược lại, t�nh Biến Kế Sở Chấp l� thật v�, t�nh Y Tha Khởi l� tương tự hữu, t�nh Vi�n Th�nh Thật l� chơn hữu, ba t�nh n�y đầy đủ trong mọi sự vật. Như ph�p qu� khứ, vị lai, l�ng r�a sừng thỏ, cho l� thật th� thuộc t�nh Biến Kế Sở Chấp v.v... N�i t�m lại, ph�p V� Vi thuộc t�nh Vi�n Th�nh Thật, v� như b�ng hoa, do vọng tưởng m� chấp cho l� c� tướng hoa thật, l� t�nh Biến Kế Sở Chấp, biết l� từ nh�n duy�n sanh khởi, giả hiện tướng hoa, l� t�nh Y Tha Khởi, ngộ được thật tế của hoa, ngo�i t�nh v� phi t�nh, l� t�nh Vi�n Th�nh Thật vậy.

Ghi ch� hết

Đại Huệ Bồ T�t bạch Phật rằng :

- Sao n�i vọng tưởng tự t�nh từ tướng sanh?

Phật bảo Đại Huệ :

- Sự tướng của duy�n khởi tự t�nh, do tướng h�nh hiển b�y tướng sự, đối với tướng so đo chấp trước, th�nh c� hai tướng vọng tưởng tự t�nh, do Như Lai Ứng C�ng Đẳng Ch�nh Gi�c phương tiện kiến lập, gọi l� danh tướng chấp trước tướng v� sự tướng chấp trước tướng. N�i DANH TƯỚNG CHẤP TRƯỚC TƯỚNG l� chấp trước c�c ph�p trong ngo�i; Sự TƯỚNG CHẤP TRƯỚC TƯỚNG l� theo việc trong ngo�i của tự tướng cộng tướng sanh khởi chấp trước như thế. Ấy gọi l� tướng của hai thứ vọng tưởng tự t�nh, v� nương theo nh�n duy�n m� sanh n�n gọi l� duy�n khởi tự t�nh.

- Thế n�o l� TH�NH TựU Tự T�NH? Ấy l� l�a vọng tưởng của hai thứ danh tướng v� sự tướng, tức l� cảnh giới sở h�nh của Tự Gi�c Th�nh Tr� do Th�nh Tr� sở chứng đắc, ấy gọi l� Th�nh Tựu Tự T�nh, cũng gọi l� T�m Như Lai Tạng.

Khi ấy, Thế T�n muốn lặp lại nghĩa n�y m� thuyết kệ rằng:

Danh tướng v� ph�n biệt,

Với hai thứ tự t�nh.

Ch�nh tr� v� Như như,

Th�nh tựu năm ph�p tướng.

- Đại Huệ! Ấy gọi l� Qu�n S�t Ngũ Ph�p Tự T�nh Tướng Kinh. Cảnh giới sở h�nh của Kinh n�y l� � th� Tự Gi�c Th�nh Tr�, ch�ng Đại Bồ T�t cần phải tu học.

- Lại nữa, Đại Huệ! Đại Bồ T�t kh�o qu�n hai thứ tướng V� ng�. Thế n�o l� hai thứ tướng V� ng�? Ấy l� Nhơn V� ng� v� Ph�p V� Ng�.

- Thế n�o NHƠN V� NG� TR�? L� l�a ng� v� ng� sở, l�a tụ duy�n của Ấm, Giới, Nhập, l�a sự sanh khởi v� minh nghiệp �i, lục căn nhiếp thọ lục trần sanh ra lục thức, những chấp trước ấy đều phải l�a. V� tất cả căn, th�n ( Ch�nh b�o ), kh� giới ( Y b�o ) đều do tự t�m hiện, l� tướng của tự vọng tưởng, như d�ng nước, như chủng tử, như đ�n, như gi�, như m�y, s�t na lần lượt hoại. Th� động như khỉ vượn, ưa chỗ bất tịnh như con ruồi, kh�ng biết đủ như gi� thổi lửa, nh�n tập kh� hư ngụy từ v� thỉ như b�nh xe đạp nước, đủ thứ th�n sắc, sanh tử lu�n hồi trong lục đạo như huyễn thuật v� thần ch� m� t�y cơ ph�t khởi tr� huệ, kh�o biết tất cả tướng kia đều chẳng thật th� ph� được nhơn ng� chấp, ấy gọi l� Nhơn V� Ng� Tr�.

- Thế n�o l� PH�P V� NG� TR�? Biết ấm, giới, nhập l� vọng tưởng, tướng tự t�nh, l�a ng�, ng� sở, những ấm, giới, nhập t�ch tụ, do d�y tr�i của nghiệp �i lần lượt duy�n nhau sanh khởi, thật tướng vốn chẳng lay động, c�c ph�p cũng thế. L�a tướng vọng tưởng tự cộng tướng chẳng thật, do sức vọng tưởng của ph�m phu sanh ra, chẳng phải Th�nh Hiền, v� tự t�nh l�a t�m, �, � thức v� năm ph�p. Đại Huệ! Đại Bồ T�t kh�o qu�n tất cả ph�p V� Ng�, kh�o tu ph�p V� Ng�, th� Đại Bồ T�t chẳng bao l�u sẽ chứng đắc Sơ Địa, qu�n tướng Địa V� Sở Hữu, qu�n s�t mở mang gi�c huệ, đến Hoan Hỷ Địa, lần lượt tiến l�n, si�u việt tướng cửu địa, chứng Ph�p V�n Địa, ngay đ� biến lập v� lượng bửu trang nghi�m, ngồi Đại Bửu Li�n Hoa trong Đại Bửu cung điện, đồng một loại như tướng vua, c� những quyến thuộc Bồ T�t từ tất cả c�i Phật đến v�y quanh, được tay Phật qu�n đảnh, giống như sự qu�n đảnh của Th�i Tử Chuyển Lu�n Th�nh Vương. Từ ph�m phu tu tập, sanh khởi cảnh giới huyễn của tự t�nh, tới điạ vị si�u Phật tử, cho đến ph�p Tự Gi�c Th�nh Tr�, sẽ được Ph�p th�n tự tận của Như Lai, hiện ph�p V� Ng�, ấy gọi l� Ph�p V� Ng� tướng. Ch�ng Đại Bồ T�t cần n�n tu học.

Khi ấy, Đại Huệ Bồ T�t lại bạch Phật rằng :

- Thế T�n! C�i xin Phật thuyết ph�p kiến lập v� phủ định, khiến con v� chư Đại Bồ T�t l�a kiến lập v� phủ định của �c kiến nhị bi�n, ch�ng được V� Thượng Ch�nh Đẳng Ch�nh Gi�c.

Thế T�n hứa khả sự thỉnh cầu của Đại Huệ Bồ T�t m� thuyết kệ rằng :

Kiến lập v� phủ định,

Vốn chẳng c� t�m lượng.

Th�n thọ dụng kiến lập,

T�m ph�m chẳng thể biết.

Ngu si chẳng tr� huệ,

Chấp kiến lập phủ định.

Khi ấy, Thế T�n muốn hiển b�y đại nghĩa n�y m� bảo Đại Huệ rằng :

- C� bốn thứ phi hữu m� lại c� kiến lập. Thế n�o l� bốn?

1. Phi hữu tướng kiến lập.

2. Phi hữu kiến kiến lập.

3. Phi hữu nh�n kiến lập.

4. Phi hữu t�nh kiến lập.

Ấy gọi l� bốn thứ kiến lập. C�n n�i PHỦ ĐịNH nghĩa l� : Ở nơi sở lập kia vốn v� sở đắc, v� qu�n s�t sai lầm m� khởi t�m phủ định, ấy gọi l� Tướng Kiến Lập Phủ Định.

- Lại nữa, Đại Huệ! Thế n�o l� PHI HỮ�U TƯỚNG KIẾN LậP TƯỚNG? Ấy l� : Tự cộng tướng của ấm giới nhập vốn phi hữu m� khởi t�m chấp trước, cho l� thế n�y thế kia, gọi l� Phi Hữu Tướng Kiến Lập Tướng. Phi hữu tướng kiến lập tướng n�y, l� lỗi vọng tưởng hư ngụy từ v� thỉ, do đủ thứ tập kh� kiến chấp m� sanh khởi.

- Đại Huệ! PHI HỮ�U KIẾN KIẾN LậP TƯỚNG l� kiến chấp ấm, giới, nhập, ng�, nhơn, ch�ng sanh, thọ mạng, nu�i dưỡng thiện căn ( kẻ l�m ), sĩ phu ( kẻ thọ nhận ), v.v... như thế gọi l� Phi Hữu Kiến Kiến Lập Tướng.

- PHI HỮ�U NH�N KIẾN LẬ�P TƯỚNG l� khi � thức sơ khởi chẳng từ nh�n sanh, l�c trước vốn chẳng sanh, l�c sau mới như huyễn m� sanh, vốn chẳng c� vật l�m nh�n. Như nh�n thức do vọng tưởng sắc, kh�ng, s�ng tối m� sanh thức, thức sanh rồi liền diệt, ấy gọi l� Phi Hữu Nh�n Kiến Lập Tướng.

- Đại Huệ! PHI HỮ�U T�NH KIẾN LậP TƯỚNG l� tự t�nh của ba ph�p v� vi : Hư kh�ng, Niết B�n v� trạch diệt ( do sức tr� huệ m� chứng đắc ph�p diệt ) vốn chẳng c� tự t�nh, như l�ng r�a sừng thỏ, l�a c� v� kh�ng m� hiện, ấy gọi l� Phi Hữu T�nh Kiến Lập Tướng.

- Kiến lập v� phủ định l� do vọng tưởng của ph�m phu chẳng kh�o qu�n s�t tự t�m hiện lượng, chẳng phải chỗ thấy của Th�nh Hiền. Bậc Đại Bồ T�t n�n si�ng tu học, l�a hai thứ �c kiến kiến lập v� phủ định.

- Lại nữa, Đại Huệ! Đại Bồ T�t phải kh�o biết t�m, �, � thức, năm ph�p của tự t�nh v� hai thứ tướng V� Ng�; v� sự y�n ổn của ch�ng sanh, n�n tiến đến cứu c�nh. Như hạt ch�u như � hiện ra đủ thứ sắc tướng, l� do nh�n duy�n vọng tưởng ph�n biệt m� sanh khởi, đại ch�ng nơi tất cả ph�p hội của Như Lai, nghe Phật thuyết ph�p như mộng huyễn, như �nh s�ng, như b�ng trăng trong nước, ph�p ấy l�a sanh diệt đoạn thường v� l�a Thanh Văn, Duy�n Gi�c, được trăm ng�n Tam muội, cho đến trăm ng�n ức na do tha Tam muội. Đắc Tam muội xong, dạo khắp c�c c�i Phật, c�ng dường chư Phật, l�n c�c Thi�n cung hoằng dương Tam Bảo, thị hiện th�n Phật, c� ch�ng Thanh Văn, Bồ T�t v�y quanh. D�ng tự t�m hiện lượng để độ tho�t ch�ng sanh, ph�n biệt diễn thuyết ngo�i t�nh v� t�nh, khiến thảy đều xa l�a kiến chấp c� v� kh�ng v. v...

Khi ấy, Thế T�n muốn lập lại nghĩa n�y m� thuyết kệ rằng :

Phật tử kh�o qu�n s�t,

Thế ph�p do t�m tạo.

Thị hiện đủ thứ th�n,

Sức thần th�ng tự tại.

Tất cả đều th�nh tựu,

Sở t�c v� chướng ngại.

Khi ấy, Đại Huệ Bồ T�t bạch Phật rằng : C�i xin Thế T�n v� ch�ng con thuyết tất cả ph�p t�nh kh�ng, l�a tướng tự t�nh vốn V� Sanh bất nhị, khiến ch�ng con v� chư Bồ T�t gi�c ngộ, l�a hai thứ vọng tưởng C� v� Kh�ng, V� Sanh, bất nhị v� l�a tướng tự t�nh.

- Đại Huệ! N�i sơ lược c� bảy thứ kh�ng l� : Tướng kh�ng, tự t�nh kh�ng, h�nh kh�ng, v� h�nh kh�ng, tất cả ph�p l�a ng�n thuyết kh�ng, Đệ Nhất Nghĩa Th�nh Tr� Đại kh�ng v� Bỉ bỉ kh�ng.

- Thế n�o l� TƯỚNG KH�NG? ấy l� tự tướng cộng tướng của tất cả ph�p kh�ng, v� tướng tự tha v� cộng đều chẳng thể sanh, do vọng tưởng ph�n biệt đối đ�i với nhau t�ch tụ mới c�. Nếu qu�n s�t ph�n t�ch th� cứu c�nh l� v� t�nh. V� v� t�nh n�n t�nh chẳng trụ, n�n n�i tất cả t�nh tướng kh�ng, gọi l� Tướng Kh�ng.

- Thế n�o l� T�NH TỰ T�NH KH�NG? Ấy l� tự t�nh của ch�nh m�nh vốn V� Sanh, tức l� tự t�nh của tất cả ph�p kh�ng, n�n n�i T�nh của Tự T�nh Kh�ng.

- Thế n�o l� HA�NH KH�NG? Ấy l� h�nh ấm l�a ng�, Ng� sở, do t�c nghiệp sở th�nh, nghĩa l� từ nh�n duy�n h�a hợp m� sanh, ấy gọi l� H�nh Kh�ng.

- Thế n�o l� V� H�NH KH�NG? Duy�n nhau sanh khởi theo H�nh Kh�ng như thế n�y, tự t�nh vốn v� t�nh, ấy gọi l� V� H�nh Kh�ng.

- Thế n�o l� TẤT CẢ PH�P L�A NG�N THUYẾT KH�NG? V� vọng tưởng tự t�nh chẳng c� ng�n thuyết, n�n tất cả ph�p l�a ng�n thuyết, ấy gọi l� Tất Cả Ph�p L�a Ng�n Thuyết Kh�ng.

- Thế n�o l� TẤT CẢ PH�P ĐỆ NHẤT NGHĨA TH�NH TR� ĐẠI KH�NG? V� người đắc Tự Gi�c Th�nh Tr� th� tất cả kiến chấp tập kh� đều kh�ng, ấy gọi l� Tất Cả Ph�p Đệ Nhất Nghĩa Th�nh Tr� Đại Kh�ng.

- Thế n�o Bỉ Bỉ KH�NG? Nghĩa l� ở nơi kia chẳng c� c�i kh�ng kia, gọi l� Bỉ Bỉ Kh�ng. Đại Huệ! V� như người mẹ của Lộc Tử l� nữ cư sĩ Tỳ X�, v� x�y dựng Tịnh x� cho Tỳ Kheo ở, chẳng nu�i voi, ngựa, tr�u, d� v.v... Nay n�i Bỉ Kh�ng, chẳng phải nơi kia kh�ng c� ch�ng Tỳ Kheo, cũng chẳng phải Tịnh x� trống rỗng kh�ng, cũng chẳng phải Tỳ Kheo t�nh kh�ng, cũng chẳng phải chỗ kh�c kh�ng c� voi, ngựa, nghĩa l� tự tướng của tất cả ph�p, c�i kia, ở nơi kia chẳng c� c�i kia, ấy gọi l� Bỉ Bỉ Kh�ng. n�i chung trong bảy thứ Kh�ng, Bỉ Bỉ Kh�ng l� c�i kh�ng rất th�, ngươi n�n xa l�a.

- Đại Huệ! N�i CHẲNG TỰ SANH chẳng phải V� Sanh, ngo�i trụ ch�nh định ra, gọi l� V� sanh, nghĩa l� l�a tự t�nh tức l� V� Sanh. Sự lưu ch� tương tục từng s�t na vốn l�a tự t�nh v� t�nh dị thục ( l�c sau ch�n m�i ) hiện ra tất cả t�nh đều l�a tự t�nh, cho n�n n�i tất cả t�nh l�a lự t�nh.

- Sao n�i BẤT NHI. ? V� tất cả ph�p như �m, dương, d�i, ngắn, trắng, đen v.v... đều l� nhị, v� c�c tướng l�m nh�n với nhau mới c�, chẳng phải ngo�i Niết B�n c� sanh tử, chẳng phải ngo�i sanh tử c� Niết B�n, sanh tử Niết B�n chẳng c� tướng tr�i nhau : tất cả ph�p cũng như thế, n�n gọi l� Bất Nhị. Cho n�n ph�p Kh�ng, ph�p V� Sanh, ph�p Bất Nhị, ph�p l�a tướng tự t�nh cần n�n tu học.

Khi ấy, Thế T�n muốn lặp lại nghĩa n�y m� thuyết kệ rằng :

Ta thường n�i ph�p Kh�ng,

Xa l�a nơi đoạn thường.

Sanh tử như mộng huyễn,

M� nghiệp t�nh chẳng hoại.

Hư kh�ng v� Niết B�n,

Tịch diệt cũng như thế.

Ph�m phu chấp vọng tưởng,

Bậc Th�nh l�a hữu v�.

Khi ấy, Thế T�n lại bảo Đại Huệ rằng :

- Đại Huệ! ph�p Kh�ng, ph�p V� Sanh, ph�p Bất Nhị, ph�p l�a tự t�nhv.v... đều c� ghi v�o kinh gi�o của Phật, tất cả kinh điển đều thuyết nghĩa n�y. V� t�y thuận t�m hy vọng của ch�ng sanh m� phương tiện ph�n biệt thuyết để hiển b�y nghĩa l� chẳng phải ở nơi ng�n thuyết c� sự chơn thật. Như bầy nai kh�t nước, m� hoặc đuổi theo dương diệm ( �nh nắng mặt trời phản chiếu ) cho l� nước, nhưng dương diệm chẳng phải nước thật. C�c ph�p sở thuyết của Phật ghi trong kinh điển cũng như thế. V� muốn khiến ph�m phu ph�t t�m hoan hỷ, tinh tấn tu h�nh, chẳng phải c� Th�nh Tr� thật ở nơi ng�n thuyết. Cho n�n phải nương theo nghĩa, chớ chấp ng�n thuyết.

LĂNG GIA A BẠT ĐA LA BỬU KINH

QUYỂN MỘT � � QUYỂN HAI � � QUYỂN BA � � QUYỂN B�́N

TRANG CHỦ*--KINH ĐI�̉N*--ĐẠI TẠNG KINH*--TH�̀N CHÚ*--HÌNH ẢNH*--中文*--ENGLISH

�Updated on 2021-06-10

�