Ti được nghe như vầy:
Một thời Phật cng chưTỳ-kheo tr ở vườn Trc tại khu lm vin Kỳ-đ Cấp c độc thuộc nước X-vệ. Cc vị Tỳ-kheo mỗi sng thường mặc ca-sa, m bnh bt đi vo thnh khất thực, xong về thọ trai rồi mỗi vị lửa tay xếp y, cất bt. Hm ấy chư vị cng tụ họp tại giảng đường bn về nhn duyn trong qu khứ.
Bấy giờ, Đức Thế Tn bằng thin nhĩ thanh tịnh siu thế nghe được lời luận bn của cc Tỳ-kheo, liền rời khỏi chỗ ngồi đến giảng đường, ngồi vo giữa đại chng rồi ln tiếng hỏi cc Tỳ-kheo:
-Cc ng họp nhau ở đy muốn ni php g?
Khi ấy cc Tỳ-kheo liền thưa với Phật:
-Bạch Đức Thế Tn, chng con sau khi ăn xong, rửa tay chn rồi tập họp ở đy, ai cũng muốn nghe ni về nhn duyn qu khứ.
Khi ấy Đức Thế Tn bảo cc vị Tỳ-kheo:
-Cc ng thch nghe những việc nhn duyn trong qu khứ th nn chăm ch lắng nghe v suy nghĩ thật kỹ. Nay Ta sẽ v cc ng m giảng ni.
Cc Tỳ-kheo thưa:
-Thưa vng. Bạch Đức Thế Tn, chng con xin vui thch lắng nghe.
Phật dạy:
-Ny cc Tỳ-kheo, trong qu khứ v số a-tăng-kỳ kiếp c vị Tin nhn tn l Thiện Tuệ chuyn tu phạm hạnh để cầu được Nhất thiết chủng tr, v muốn thnh tựu đại tr ny nn vui sướng ở trong ci sinh tử dạo quanh năm đường, hễ thn ny mất th thn khc sinh tử v lượng, giả sử c người chặt hết cy cỏ trong thin hạ để tnh số thn m vị Tin ny đ trải qua cũng khng hết được. Cứ một lần trời đất trải qua một chu kỳ thnh hoại l tnh một kiếp, nhưng vị Tin ấy đ trải qua khng biết bao nhiu kiếp như thế, do v thương chng sinh đắm chm trong i dục, tri lăn trong biển khổ nn người pht tm từ bi muốn cứu vớt tất cả. Người thường nghĩ: "Chng sinh chm trong sinh tử khng thể tự giải thot được đều do tham dục, giận dữ v ngu si, chm đắm trong sắc, thinh, hương, vị, xc, php. Ta nguyện dứt trừ căn bệnh ấy d phải sinh vo cc đường vẫn khng qun tm niệm ny". Bằng tm bnh đẳng xem on thn như nhau, vị Tin nhn dng hạnh bố th cứu kẻ bần cng, dng tr giới gio ha kẻ ph giới, dng nhẫn nhục thu phục kẻ hay giận dữ, dng tinh tấn khch lệ kẻ biếng lười, dng thiền định gio ha kẻ tm tr tn loạn, dng tr tuệ khơi mở cho kẻ ngu si... Trong đm di sinh tử, Ngi đ lm lợi ch cho chng sinh như thế, khiến cho tất cả đều quay về nương vo cc Đấng Như Lai, cung knh cng dường, ưa thch nghe php v thường ni php cho người khc nghe. Đối với chư Tăng th thường cng đủ cc thứ nhu cầu, đố với Phật php th tn trọng giữ gn... Những hạnh như vậy khng biết bao nhiu m kể.
Lc bấy giờ c vị vua tn l Đăng Chiếu, thnh của vua tn l Đề-b-b-để, nhn dn trong nước ấy thọ tm vạn tuổi, cuộc sống v cng an ổn v thịnh vượng, muốn g cũng toại chẳng khc g chư Thin. Quốc vương nước ấy dng chnh php để cai trị, khng quấy nhiễu, h khắc người dn, khng c những hnh phạt như chm giết, đnh đập, lun xem dn như con một. Khi ấy vua Đăng Chiếu sinh được một Thi tử c hnh tướng đoan nghim khng ai snh bằng, uy đức đầy đủ với ba mươi hai tướng tốt, tm mươi vẻ đẹp. Ngy Thi tử ra đời bỗng hiện ra nh sng rực rỡ khắp nơi t cả nh mặt trời, mặt trăng v những đn lửa khc. Nh vua thấy thế bn họp quần thần bảo:
-Thi tử lc mới sinh đ c những điềm lạ như vậy, nn đặt tn cho Thi tử l g?
Quần thần đp:
-Nn đặt tn cho Thi tử l Phổ Quang.
Vua cn mời thầy tướng vo đon tương lai cho Thi tử. Được mời đến hỏi, vị tướng sư đp:
Thần nay xem Thi tử nếu sau ny ở tại gia sẽ ln ngi Chuyển lun thnh vương thống trị bốn chu thin hạ, cn nếu xuất gia sẽ được trời người cung knh v thnh Bậc Nhất Thiết Tr.
Vua cng phu nhn v cc cung tần mỹ nữ nghe thầy tướng ni thế cng sinh lng yu knh Thi tử hơn nữa, lại được cả Thin, Long A-tu-la, Ca-lu-la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la-gi, Nhn v Phi nhn cung knh cng dường, ngợi khen.
Khi cn ở chốn hậu cung, Thi tử đ ni cc php cho phu nhn v cc thể nữ nghe. Khi được hai vạn chn ngn tuổi, Thi tử liền bỏ ngi Lun vương, xin cha mẹ đi xuất gia, nhưng khng được php. Thi tử xin đến ba lần cũng khng được chấp nhận. Thi tử l người giu lng từ bi, lại l người con ch hiếu nn th chịu sự sai tri nhỏ để thnh tựu được việc lớn. Ngi liền vo rừng su, dưới một cội cy cạo bỏ ru tc, mặc php phục, tu hnh khổ hạnh trải qua su ngn năm th chứng quả V thượng Chnh đẳng Chnh gic rồi v trời người v tm bộ chng vận chuyển bnh xe php, thuyết php su xa mầu nhiệm m tất cả thế gian, trời, người, ma quỷ đều khng thể chuyển được. Phật dng php Tam thừa ha độ chng sinh lm cho được lợi ch khng sao kể xiết.
Khi vua v phu nhn cng cc cung tần thể nữ biết được Thi tử Phổ Quang đ đắc đạo quả V thượng Chnh đẳng Chnh gic th rất vui mừng. Cc quan trong triều, dn chng v cc vị B-la-mn nghe tin Thi tử đắc đạo, mỗi người đều tự nghĩ: "Thi tử Phổ Quang đ bỏ ngi vị vua Chuyển lun, cạo bỏ ru tc, vận php phục, xuất gia tu đạo nay đ thnh Bậc Chnh Gic. Chng ta cũng nn xuất gia". Suy nghĩ xong, tất cả đều đến chỗ Phật Phổ Quang.
Đức Phổ Quang Như Lai lc ấy biết căn duyn của họ đ thnh thục nn ty duyn m thuyết php ha độ khiến cho bốn ngn người đắc quả A-la-hn. Nhn dn trong nước v của cc nước khc ở bốn phương cũng đến trong hội để nghe php, c đến tm vạn người đạt V trước php nhẫn.
Bấy giờ Đức Như Lai Phổ Quang cng tm vạn bốn ngn vị La-hn đến cc nước để gio ha. Vua cha nghe tin rất vui mừng liền ra lệnh cho nhn dn sửa sang đường s, rưới nước thơm trn đường, lại treo cờ, lọng, bu bằng gấm lụa, tung rải cc loại hoa qu dọc hai bn đường rất trang nghim suốt mười hai do-tuần, lại cho đnh trống ku gọi mọi người trong nước khng được bn hoa m nn đem đến cho vua cng dường Phật, vua cũng ra lệnh cho dn chng khng được cng dường Phật trước vua, lại cho một vị đại thần cng cc nhạc cng tấu nhạc, đốt hương, tn hoa rồi đến thỉnh Phật.
Tin nhn Thiện Tuệ lc ấy đang ở trong ni ngủ mơ thấy năm giấc mộng đặc biệt: một l thấy thn nằm trn biển cả, hai l thấy thn nằm gố đầu ln ni Tu-di, ba l thấy chng sinh trong biển cả chui vo thn, bốn l thấy tay cầm mặt trời, năm l thấy tay nắm mặt trăng. Những giấc mơ ấy lm cho Tin nhn kinh ngạc tỉnh giấc, trong lng suy nghĩ: "Giấc mộng hm nay của ta khng phải chuyện bnh thường nhưng giờ biết hỏi ai? Ta nn vo kinh thnh hỏi những bậc Thức giả". Nghĩ xong Tin nhn liền khoc o da nai, tay cầm bnh nước, gậy, d che đi vo thnh. Trn đường đi, ngang qua chỗ ở của năm trăm vị thượng thủ ngoại đạo, Thiện Tuệ nghĩ: "Ta nn đem giấc mộng hỏi những người ny, đồng thời xem họ tu hnh thế no". Nghĩ rồi liền vo cng những người ngoại đạo ấy giảng luận đạo l, ph bỏ những kiến khc lạ lm cho năm trăm người chịu khuất phục xin lm đệ tử v rất tn knh Tin nhn, mỗi người dng cng một đồng bạc, lại c năm trăm vị ngoại đạo khc thấy Thiện Tuệ biện ti thng minh nn sinh tm vui theo. Trong lc tr chuyện, họ cho hay nay c Đức Như Lai Phổ Quang ra đời. Tin nhn Thiện Tuệ nghe được lời đ ton thn giật bắn, lng dựng đứng, lng v cng vui mừng vội chia tay với chng ngoại đạo. Cc vị ngoại đạo hỏi:
-Thầy muốn đi đu?
Tin nhn đp:
-Ta nay muốn đến cng dường Đức Phật Phổ Quang.
Họ đều ni:
-Nếu Thầy đi, chng ti xin đi cng.
Thiện Tuệ ni:
-Nay ta c duyn sự cần phải đi trước.
Thiện Tuệ mang năm trăm đồng bạc vội ln đường ra đi, cc vị ngoại đạo buồn b, bịn rịn từ gi trở về.
Thiện Tuệ đến nơi thấy người của nh vua đang sửa sang đường đi, rưới nước thơm trn đất, treo trng phan bảo ci trang nghim, liền hỏi:
-V sao phải chuẩn bị trang nghim thế ny?
Người của nh vua đp:
-C Đức Phật ra đời hiệu l Phổ Quang, nay vua Đăng Chiếu thỉnh Phật vo thnh nn chng ti phải gấp rt chuẩn bị, qut dọn, trang hong đường phố thật trang nghim.
Thiện Tuệ lại hỏi:
-ng biết ở đu bn hoa đẹp khng?
Đp:
-Vua Đăng Chiếu đ cho đnh trống truyền lệnh cc loi hoa qu trong nước khng được bn m phải đem tất cả đến cho nh vua.
Thiện Tuệ nghe thế trong lng rất buồn, nhưng định mua hoa khng bỏ, vất vả đi hỏi khắp nơi tm chỗ bn hoa, tnh cờ gặp được một thể nữ trong cung v sợ lệnh vua nn dấu kn bảy cnh hoa sen trong bnh đi ngang qua. Do lng ch thnh của Thiện Tuệ những cnh hoa bỗng trồi ln, vượt ra ngoi bnh. Thiện Tuệ từ xa trng thấy liền chạy vội theo ku lớn:
-Xin chị dừng chn, hoa đ c bn khng?
Nng thể nữ nghe thế rất ngạc nhin nghĩ: "Ta giấu hoa rất kn, tại sao người ny thấy m hỏi mua?", nhưng khi nhn vo bnh thấy quả l hoa đ l ra ngoi, trong lng cảm thấy rất lạ, trả lời:
-Thưa anh, hoa sen xanh ny ti đem vo cung để cng Phật khng thể bn được.
Thiện Tuệ ni:
-C nhường lại cho ti năm cnh hoa với gi năm mươi đồng bạc được khng?
Nng thể nữ trong lng nghi hoặc, thầm nghĩ: "Hoa ny chỉ đng gi vi đồng thế m chng trai ny lại đi mua năm cnh với gi đến năm mươi đồng bạc". Nn liền hỏi:
-Anh dng hoa ny để lm g?
Thiện Tuệ đp:
-Nay c Đức Như Lai ra đời, vua Đăng Chiếu thỉnh Phật vo thnh nn ti cần mua hoa ny để cng dường Phật. Chị nn biết cc Đức Phật, Như Lai rất kh gặp, như hoa Ưu-đm lu lắm mới nở một lần.
C gi lại hỏi:
-Anh cng dường Như Lai để cầu điều g?
Thiện Tuệ đp:
-Ti cng dường Phật v muốn đạt được Nhất thiết chủng tr để độ thot v lượng chng sinh.
Lc ấy c gi nghe Thiện Tuệ ni xong liền suy nghĩ: "Chng trai ny dng mạo trang nghim, thanh nh, mặc o da nai, c lng thnh knh đến nỗi khng tiếc tiền bạc như thế". Liền ni với Thiện Tuệ:
-Nay ti xin tặng anh cc đa hoa ny v nguyện đời đời được snh duyn cầm sắc.
Thiện Tuệ đp:
-Ti tu Phạm hạnh, cầu đạo giải thot nn khng thể hứa nhận việc nhn duyn sinh tử.
Nng thể nữ ni:
-Nếu khng chấp nhận lời ti th anh khng c hoa.
Thiện Tuệ ni:
-Nếu c khăng khăng khng chịu bn hoa th ti nhận lời c, nhưng ti c lập nguyện lun bố th thuận theo muốn của người xin, nếu sau ny c người đến xin ti bố th đầu, mắt, xương, tủy, hoặc vợ con th c khng được tri với hạnh nguyện của ti.
C gi đp:
-Thật l tốt lnh! Xin tun theo lời. Nay ti l phụ nữ yếu ớt khng đi nhanh được, nếu anh đến trước, xin mang gim ti hai cnh hoa ny dng ln cng Phật, để Phật gia hộ ti đời đời khng qun lời nguyện, d đời sau anh c đẹp xấu vẫn khng rời xa, lun ghi khắc trong lng.
Bấy giờ vua Đăng Chiếu cng cc con, quan lại, B-la-mn... đem đầy đủ hương thơm hoa đẹp v nhiều thứ khc ra khỏi thnh nghinh tiếp Đức Phật Phổ Quang, nhiều người dn trong nước cũng đi theo. Lc đ năm trăm đệ tử của Tin nhn Thiện Tuệ cng bn với nhau:
-Hm nay đức vua, cc quan v dn chng đều đến chỗ Phật, thầy chng ta chắc cũng đi đến đ, vậy chng ta cũng nn đến đấy knh lễ Phật.
Bn xong họ liền khởi hnh, đi được một đoạn khng xa th gặp Tin nhn Thiện Tuệ. Thầy tr gặp nhau vui mừng v cng, liền cng nhau đến nơi Đức Phật Phổ Quang.
Đến nơi họ thấy vua Đăng Chiếu đ đến, đang lễ bi v dng cng dường Phật đầu tin, tiếp đến l những đại thần cũng đến lễ v dng cng dường Phật. Những hoa qu m vua Đăng Chiếu v cc quan dng cng khi rải ln đều rơi xuống đất cả. Lc ấy Thiện Tuệ v năm trăm đệ tử thấy mọi người cng dường Phật xong, chng chăm ch chim ngưỡng dung nhan v những tướng tốt của Như Lai, lại cng muốn cứu vớt tất cả nỗi khổ của chng sinh v cũng mong thnh tựu đầy đủ trọn vẹn Nhất thiết chủng tr. Do ước nguyện đ nn khi năm cnh hoa Thiện Tuệ rải ra liền trụ lại ở khng trung v biến thnh một đi hoa, hai cnh sen rải sau cũng trụ lại ở khng trung v chầu ở hai bn Đức Phật. Bấy giờ vua v quan, dn cũng như Thin, Long, Dạ-xoa, Cn-tbt-b, A-tu-la, Ca-lu-la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la-gi, Nhn v Phi nhn... thấy điều kỳ lạ ấy đều ngợi khen cho l điều chưa từng c. Lc ấy Đức Phổ Quang Như Lai dng tr tuệ v ngại khen ngợi Thiện Tuệ:
-Qu ha thay! Ny thiện nam tử, ng tu theo hạnh ny trải qua v lượng a-tăng-kỳ kiếp sau ny sẽ thnh Phật hiệu l Thch-ca Mu-ni Như Lai, Ứng Cng, Chnh Biến Tri, Minh Hạnh Tc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thin Nhn Sư, Phật, Thế Tn.
Khi Tin nhn Thiện Tuệ được Phật thọ k, c v lượng Thin, Long, A-tu-la, Ca-lu-la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la-gi, Nhn v Phi nhn... rải cc loi hoa qu đầy trong bầu trời rồi pht lời thệ nguyện: "Trong tương lai, khi Thiện Tuệ thnh Phật, chng ti đều nguyện lm quyến thuộc của người". Lc đ Đức Phổ Quang Như Lai liền thọ k cho họ đều sẽ được sinh ở quốc độ kia.
Sau khi Như Lai thọ k xong, thấy Thiện Tuệ để tc của một Tin nhn, thn mặc o da nai, Ngi muốn lm cho Thiện Tuệ bỏ cc y phục ấy liền biến vng đất thnh một vũng bn. Thiện Tuệ thấy Phật muốn đi ngang vũng đất bn dơ lấm, vội suy nghĩ: "Ta sao lại để cho bn chn c hng ngn đường vằn bnh xe của Như Lai phải bước đi trn vũng snh ny ?" Nghĩ thế nn chng liền cởi chiếc o da nai trải ln vũng lầy, nhưng khng phủ kn được hết, Tin nhn liền xỏa tc phủ kn chỗ đất bn cn lại, Đức Như Lai liền bước ln trn ấy đi qua, nhn đ lại thọ k:
-ng sau ny sẽ thnh Phật trong ci ngũ trược c thế nhưng việc ha độ trời người khng v thế m kh khăn, chắc chắn sẽ được như Ta vậy.
Khi ấy Thiện Tuệ nghe Phật thọ k như thế rất vui vẻ phấn chấn, mừng vui v hạn, lập tức liễu ngộ php Khng, thnh bậc V sinh nhẫn, thn vọt ln cao hơn bảy lần cy Đa-la, ni kệ ngợi khen Đức Phật:
Nhờ c bậc đạo sư
Khiến con được tuệ nhn
Dạy con php thanh tịnh
Xa la mọi chấp trước
Gặp đấng Thin nhn Tn
Nn chứng v sinh nhẫn
Nguyện sau ny thnh đạo
Được như Đấng Lưỡng Tc
Thiện Tuệ ni kệ ngợi ca Đức Phật xong, từ khng trung hạ xuống đến trước Phật năm vc ci st đất cung knh đảnh lễ v thưa:
-Knh xin Đức Thế Tn thương xt chp thuận cho con được xuất gia.
Lc ấy Đức Phổ Quang Như Lai bảo:
-Qu ha thay! Lnh thay Tỳ-kheo!
Ru tc của Thiện Tuệ tự rụng, c-sa mặc ln thn m thnh Sa-mn. Lc ấy c hai ng lo ngho, mỗi người ny đều c một trăm người thn đi theo dự hội. Hai ng lo thấy Phật tướng tốt, oai đức nghim trang, tự thấy khổ tm v qu ngho khng c g để cng dường Phật. Đức Phật từ bi biết được tấm lng ch thnh của họ nn biến vng đất pha trước trở nn đầy cỏ rc dơ bẩn. Hai ng lo nhn thấy rất vui mừng pht tm dọn qut, rưới nước sạch sẽ. Đức Như Lai Phổ Quang liền thọ k cho họ:
-Trong v lượng kiếp về sau, khi Đức Phật Thch-ca Mu-ni xuất hiện tại thế gian, hai vị sẽ l bậc Thanh văn đệ nhất trong hng đệ tử của Đức Phật ấy".
Phật thọ k cho hai ng lo ngho xong liền cng với tm vạn bốn ngn Tỳ-kheo v vua Đăng Chiếu cng tất cả dn chng đi vo thnh Đề-b-b-để. Vo thnh xong vua Đăng Chiếu cng quyến thuộc phụng sự cng dường Phật v tm vạn bốn ngn vị Tỳ-kheo đủ cc nhu cầu cần thiết.
Đến năm bốn vạn tuổi, nh vua nhường ngi cho con rồi cng quyến thuộc của vua v phu nhn gồm tm vạn bốn ngn người cng đến xin Phật xuất gia tu đạo v đều đạt được cc Tam-muội, Đ-la-ni.
Tỳ-kheo Thiện Tuệ cũng đi theo Phật nhận sự cng dường của nh vua cho đến bốn vạn năm đố với cc php đều đạt được Tam-muội su xa, ha độ v số chng sinh. Một hm Thiện Tuệ thưa với Đức Phật:
-Bạch Thế Tn, trước đy, khi con cn tu trong ni đ thấy năm giấc mộng, xin Đức Thế Tn giải thch cho con hiểu.
Tỳ-kheo Thiện Tuệ liền kể r năm giấc mộng. Phật dạy:
-Lnh thay! Nếu ng muốn hiểu nghĩa của cc điềm mộng đ, ta sẽ ni r cho ng. Thấy nằm trong biển cả tức l ng sẽ ở trong biển lớn sinh tử. Thấy nằm gối ln ni Tu-di l điềm bo rằng ng sẽ ở trong sinh tử đạt Niết-bn. Thấy chng sinh trong biển lớn chui hết vo thn ng tức l nhờ ng m chng sinh trong bể sinh tử sẽ được quy y đạo php. Thấy tay cầm mặt trời tức l ng sẽ đạt tr tuệ, ho quang chiếu khắp thế giới. Cn thấy tay cầm mặt trăng tức l ng sẽ đi vo ci sinh tử dng cc php phương tiện mt dịu ha độ chng sinh, khiến chng sinh thot khỏi khổ no. Cc giấc mộng ấy đều bo trước tương lai ng sẽ thnh Phật.
Tỳ-kheo Thiện Tuệ nghe Phật dạy xong, lng vui thch v cng liền cung knh đảnh lễ Phật rồi lui ra. Sau đ một thời gian ngắn, Đức Phổ Quang Như Lai nhập Niết-bn, Tỳ-kheo Thiện Tuệ giữ gn chnh php trong suốt hai vạn năm, dng gio l tam thừa ha độ, đem lại lợi ch cho chng sinh nhiều khng kể xiết. Sau khi mạng chung, Tỳ-kheo Thiện Tuệ sinh ln ci trời lm một trong bốn vị Thin vương, cũng dng php tam thừa ha độ Thin chng. Hết thọ mạng ở ci trời th sinh xuống nhn gian lm Chuyển lun thnh vương trị bốn chu thin hạ, c đủ by thứ bu: một l bnh xe bu bằng vng, hai lvoi trắng, ba l ngựa bu lng xanh, bốn l vin minh chu bu, năm l ngọc nữ bu, su l vị thần cai quản cc kho bu ở thế gian, bảy l vị thần tướng thống lnh thần binh. Vua c một ngn người con đều rất mạnh mẽ oai hng, c thể hng phục mọi đon qun th địch. Vua cai trị bằng chnh php, khiến nhn dn khng ai phải lo buồn, thường đem mười điều thiện gio ha nhn dn. Sau khi vua qua đời được sinh ln ci trời Đao-lợi lm vị Thin chủ nơi ny. Khi hết thọ mạng trở lại lm Chuyển lun thnh vương, sau đ lại sinh ln ci trời Phạm thin thứ bảy. Cứ thế, c lc sinh ln trời lm Thin vương, khi lại sinh ở thế gian lm vua Thnh, trải qua ba mươi su lần như thế, rồi c lc lm tin, c lc lm ngoại đạo lục sư, c lc sinh vo dng B-la-mn, c lc lm vị vua nước nhỏ, cứ thế lun chuyển khng thể kể xiết.
Khi đầy đủ cng hạnh đạt quả vị Thập địa, l Bồ-tt Nhất sinh bổ xứ, gần đắc Nhất thiết chủng tr, Bồ-tt Thiện Tuệ sinh sang cung trời Đu-sut, c tn l Thnh Thiện Bạch. Bồ-tt giảng ni chnh php ha độ cc vị Thin chủ v chư Thin khiến họ biết được hạnh nguyện của vị Bồ-tt Nhất sinh bổ xứ. Bồ-tt cũng hiện v số thn ở cc quốc độ mười phương ty duyn thuyết php độ sinh. Đến khi sắp hạ sinh để tu tập thnh tựu Phật quả, Bồ-tt đ xem xt năm điều: một l xem chng sinh căn tnh đ thnh thục chưa, hai l đ đến lc ging sinh chưa, ba l xem quốc thổ no ph hợp, bốn l xem cc dng họ no cao qu, năm l xem nhn duyn trong qu khứ ai thật xứng đng l cha mẹ mnh. Xem xt năm điều ấy rồi, Bồ-tt suy nghĩ: "Những chng sinh hm nay chnh l những chng sinh m khi Ta mới pht tm đ nguyện độ, nay căn tnh họ đ thnh thục c thể thấu hiểu v tu theo php vi diệu thanh tịnh. Trong Tam thin đại thin thế giới chỉ c vương thnh Ca-tỳ-la ở ci Dim-ph-đề l trung tm, trong cc dng họ th họ Thch-ca l dng họ đứng đầu trong dng di của Thnh vương Cam Gi ngy xưa". Lại xt cc đời qu khứ của vua Bạch Tịnh v phu nhn đều rất đoan chnh, thật xứng đng lm cha mẹ của Ngi. Bồ-tt lại xem xt về thọ mạng di hay ngắn của Ma-da phu nhn th thấy phu nhn mang thai Thi tử đủ mười thng, sau khi sinh Thi tử, bảy ngy sau qua đời. Bồ-tt lại nghĩ: "Nếu Ta ging sinh ngay bấy giờ th chư Thin sẽ khng được nhiều lợi ch", nn liền hiện năm tướng để chư Thin biết đ đến lc Bồ-tt sắp hạ sinh tu hnh thnh Phật: một l mắt Bồ-tt my động, hai l hoa trn đầu ho đi, ba l o dnh bụi, bốn l dưới nch mồ hi xuất ra, năm l vui thch rời ta của mnh. Bấy giờ, chư Thin thấy Bồ-tt hiện ra những tướng lạ nn lng rất kinh sợ, cc lỗ chn lng trn người xuất huyết như mưa cng ni với nhau chắc khng bao lu nữa Bồ-tt sẽ xa chng ta. Bồ-tt lại hiện ra năm điềm lnh: một l phng ho quang lớn chiếu khắp Tam thin đại thin thế giới; hai l địa cầu hiện ra mười tm tướng chấn động, ni Tu-di, nước biển, cc cung điện của chư Thin đều rung động; ba l cung điện, nh cửa của chng Ma vương đều biến mất; bốn l mặt trời, mặt trăng cng cc v sao khng sng được; năm l tm bộ chng trời, rồng... thn thể đều rung động khng tự kiềm chế được.
Lc ấy chư Thin ở cung Đu-suất thấy Bồ-tt hiện năm tướng lạ, rồi nhn ra bn ngoi lại thấy năm điều lnh hy hữu nn cng nhau đến trước Bồ-tt đảnh lễ, thưa:
-Thưa Tn giả, hm nay chng ti thấy những điều lạ, thn thể rung động khng tự chủ được, xin Bồ-tt giảng giải cho biết điều g đ xảy ra.
Bồ-tt đp:
-Ny cc thiện nam tử, mọi vật ở đời đều v thường. Ta khng bao lu nữa sẽ rời khỏi cung trời ging sinh ở ci Dim-ph-đề.
Chư Thin nghe thế buồn b khc lc, lng rất lo phiền, ton thn ửng đỏ như hoa Ba-la-x. C vị khng cn ưa thch chỗ ngồi của mnh nữa, c vị bỏ hết tất cả đồ trang sức, c người lảo đảo ng ra đất m man, c người than thở cho nỗi khổ v thường. Lc đ c một Thin tử ni kệ:
Bồ-tt ở nơi đy
Cho chng ti php nhn.
Nay sắp đi xa rồi
Chng ti như m mắt
Cũng như muốn qua sng
Bỗng dưng mất cầu thuyền
Chẳng khc no trẻ thơ
Bỗng mất đi mẹ hiền
Chng ti cũng như vậy
Khng cn nơi tựa nương
Tri dạt theo sinh tử
Mi khng được xuất ly
Chng ti trong đm tối
Chm đắm trong ngu si
Mất Bậc Đại Y Sư
Chng ti, ai sẽ cứu
Nằm trn giường v minh
Mi trầm trong biển i
Hết nghe được gio ngn
Biết bao giờ giải thot.
Bồ-tt thấy chư Thin buồn thảm ảo no, lại nghe bi kệ by tỏ lng lưu luyến như thế, nn dng giọng Từ bi vỗ về chư Thin:
-Ny cc thiện nam, con người c sinh phải c chết; yu thương, hội họp phải c ngy xa cch. Từ ci trời sắc cứu cnh đến địa ngục V gin, tất cả chng sinh đều bị lửa v thường thiu đốt, do vậy cc vị khng nn chỉ v Ta m sinh quyến luyến thảm sầu. Nay Ta v cc vị chưa thot khỏi l lửa sinh tử, mọi người d giu ngho, sang hn cũng đều khng thot khỏi điều đ.
Bồ-tt liền ni kệ:
Cc hnh v thường
L php sinh diệt
Hết sinh diệt rồi
Tịch diệt l vui.
Bồ-tt bảo với chư Thin:
-Bi kệ ny chnh l lời của tất cả chư Phật trong qu khứ đ ni. Tnh tướng của cc hnh đều như vậy, cc vị chớ c buồn rầu. Ta đ ở trong ci sinh tử v lượng kiếp đến nay, chỉ cn một lần sinh tử nữa, khng lu Ta sẽ thot khỏi cc hnh. Cc vị nn biết nay l lc phải độ thot cho chng sinh nn Ta xuống nước Ca-tỳ-la nơi ci Dim-ph-đề, sinh vo dng họ Cam Gi thuộc họ Thch-ca của vua Bạch Tịnh, sau đ la xa cha mẹ, vợ con, bỏ ngi Chuyển lun vương xuất gia học đạo, sing năng tu tập khổ hạnh, hng phục ma qun, đạt Nhất thiết chủng tr, giảng ni diệu php m tất cả thế gian trời người, chư ma cũng khng thể giảng ni được. Lại theo cch thức chư Phật qu khứ đ lm để đem lại lợi ch cho tất cả trời, người, dựng ln ngọn cờ chnh php, bẻ gy cờ ma đạo, lm kh cạn biển phiền no, đưa chng sinh đi vo tm đường chnh, dng cc php ấy khai ngộ cho họ, lập đại php hội mời chư Thin nhn đến, lc ấy cc vị cũng sẽ c mặt trong php hội ấy, được ăn cơm php. Do nhn duyn ấy cc vị khng nn buồn rầu nữa.
Bồ-tt lại ni kệ:
Trong thời gian ngắn nữa
Ta xuống ci Dim-ph
Tại thnh Ca-tỳ-la
Nơi cung vua Bạch Tịnh
Xa song đường thn quyến
Bỏ ngi vị Lun vương
Xuất gia tm học đạo
Đạt Nhất thiết chủng tr
Cờ chnh php dựng cao
Biển phiền no sẽ cạn
Đng kn cửa c đạo
Mở rộng tm đường chnh
Lợi ch cả trời người
Nhiều khng sao kể xiết
V những nhn duyn ấy
Cc vị chớ sầu khổ.
Khuyn nhủ xong, Bồ-tt từ cc lỗ chn lng phng ra luồng ho quang rực rỡ. Chư Thin vừa nghe lời kệ lại thấy ho quang nn hết sức vui mừng, tiu tan mọi buồn khổ. Mọi người đều nghĩ khng lu Bồ-tt sẽ thnh Bậc Chnh Gic.
Bấy giờ Bồ-tt thấy thời điểm ging trần đ đến, liền cưỡi voi trắng su ng rời cung Đu-suất, c v lượng chư Thin tấu cc loại nhạc, thắp cc loại hương qu, rải cc thứ hoa đi theo Bồ-tt trn đầy hư khng, phng nh sng lớn chiếu khắp mười phương. Đng ngy tm thng tư, khi sao mai vừa mọc, Bồ-tt liền ging thần nơi thai mẹ.
Lc ấy Ma-da phu nhn trong giấc điệp, mộng thấy Bồ-tt cưỡi voi trắng su ng từ khng trung đến nhập vo hng bn phải, thn hiện ra như ngọc lưu ly, thn thể phu nhn an ổn khoan khoi như uống nước cam lộ, nhn lại thn mnh thấy sng rực rỡ như c mặt trời mặt trăng chiếu rọi, trong lng v cng vui mừng. Thấy điềm mộng xong phu nhn giật mnh tỉnh giấc cho l giấc mộng hiếm c, liền đến cung vua Bạch Tịnh thưa với nh vua:
-Thiếp vừa nằm mộng thấy một giấc mơ thật lạ lng.
Vua ni:
-Ta cũng mơ thấy c một luồng nh sng lớn, lại thấy phu nhn dung mạo khc hẳn ngy thường. Phu nhn hy ni về giấc mộng của mnh xem sao.
Phu nhn dng lời kệ ni về giấc mộng của mnh cho vua nghe:
Thấy người cưỡi voi trắng
Trong sng như trời trăng
Đế Thch v Phạm thin
Đều cầm những cờ bu
Thắp hương rải hoa trời
Lại tấu cc Thin nhạc
Đầy rẫy khắp khng trung
Quy quần m ging trần
Đi vo hng phải thiếp
Giống như ngọc lưu ly
Nay trnh với đại vương
Điềm g xin by tỏ.
Nghe phu nhn kể về cc điềm tướng tốt đẹp trong giấc mộng, vua Bạch Tịnh vui vẻ v cng, liền truyền sai người mời một vị B-la-mn giỏi thuật tướng số đến cng dường hương hoa, trai thực. Sau khi cng dường xong, vua v phu nhn thuật lại cc điềm lnh đ thấy trong giấc mộng của hong hậu. Vua ni với vị B-la-mn:
-Xin ngi giải thch xem giấc mộng đ c g lạ thường?
Vị B-la-mn nghe qua gic mộng liền thưa:
-Hong hậu đang mang thai một Thi tử c cc tướng tốt khng thể ni hết. Nay chỉ ni sơ lược cho Đại vương r. Đại vương nn biết vị Thi tử m phu nhn đang mang thai trong bụng kia chắc chắn sẽ lm vẻ vang cho dng họ Thch của ngi. Khi nhập thai c nh sng rực rỡ; lại c Đế Thch, Phạm thin quy quần-đưa tiễn, đ l điềm lnh của Bậc Chnh Gic. Nếu khng xuất gia, Thi tử sẽ l một vị Chuyển lun thnh vương cai trị bốn chu thin hạ, bảy thứ bu tự đến, c đủ một ngn người con.
Vua nghe lời đon của thầy tướng tự cảm thấy mnh thật l may mắn, hạnh phc vui vẻ cng cực, liền dng vng bạc, chu bu, voi ngựa, xe cộ cng dường v ban một thn ấp cho vị thầy tướng B-la-mn. Ma-da phu nhn cũng ban cho vị ấy cc thể nữ v đồ chu bu của mnh.
Từ khi Bồ-tt ging thai, Ma-da phu nhn thường ngy tu tập su php Ba-la-mật. B chỉ dng những mn ăn, nước uống của chư Thin đem đến nn khng cn ưa thch vị ngon của cc mn ăn uống ở thế gian. Bấy giờ Tam thin đại thin thế giới đều sng rực lun. Những nơi mặt trời, mặt trăng chưa rọi tới th lc đ cũng rực sng khiến chng sinh trong những ci tối tăm bỗng được nhn thấy nhau, họ bn luận: "Sao ở đy bỗng nhin lại c chng sinh?". Cũng vo lc ấy khắp Tam thin đại thin thế giới rung chuyển theo mười tm cch, gi mt lnh v hương thơm thổi đến từ bốn hướng, người bệnh tật được lnh, kẻ nhiều tham, sn, si cũng đều dừng bớt.
Bấy giờ ở cung trời Đu-suất c vị Thin tử suy nghĩ: "Nay Bồ-tt ging sinh vo cung vua Bạch Tịnh, vậy ta cũng hạ sinh nhn gian để khi Bồ-tt thnh Phật ta sẽ l người đầu tin lm quyến thuộc của người, cng dường v nghe Phật thuyết php". Nghĩ rồi vị Thin tử ấy liền hạ sinh vo gia tộc Minh Nguyệt ở thnh Vương x. C nhiều vị Thin tử cũng pht nguyện hạ sinh v cc tầng lớp từ Chin-đ-la đến hng vương gia vọng tộc. C vị Thin tử sinh vo nh vương tộc ở nước X-vệ, c vị sinh vo nh vương tộc ở nước Thu-la-quyết-xoa, c vị sinh vo nh vương tộc ở nước Độc tử, c vị sinh ở nh vương tộc nước Bạt-la, c vị sinh vo gia đnh vương tước ở nước Lola, c vị sinh vo nh vương tước ở nước Xoa-thi-la, hoặc c vị sinh vo nh vương tộc ở nước Cu-la-b, c vị Thin tử sinh ở gia đnh B-la-mn, c những vị sinh vo nh cc tầng lớp Trưởng giả, Cư sĩ, Tỳ-x, Thủ-đ-la; lại c năm trăm vị Thin tử sinh vo dng họ Thch. Tổng cộng c chn mươi chn ức vị Thin tử sinh xuống nhn gian. Lại c chư Thin ở ci trời Tha ha tự tại cho đến ci Tứ Thin vương cũng sinh xuống trần gian, số lượng khng sao kể xiết. Cc vị Thin vương ở ci sắc giới v quyến thuộc cũng sinh xuống nhn gian lm Tin nhn.
Ngay khi cn trong thai, Bồ-tt vẫn đi đứng nằm ngồi khng chướng ngại v cũng khng lm cho mẹ đau đớn. Bồ-tt ở trong thai mẹ buổi sng thuyết php cho chư Thin ở ci sắc giới, buổi trưa thuyết php cho chư Thin ở Dục giới, buổi chiều thuyết giảng cho cc loi quỷ thần, ban đm cũng thế... Bồ-tt đ lm lợi ch cho v số chng sinh.
Lc Bồ-tt cn trong thai, nếu c vị phu nhn hay thể nữ no đến lễ bi cng dường m cầu chc Thi tử sau ny thnh vị Chuyển lun thnh vương th lng Bồ-tt khng vui, cn người no cầu chc sau ny thnh Bậc Nhất Thiết Chủng Tr th Bồ-tt rất vui mừng. Bồ-tt ở trong thai đến thng thứ mười th thn thể hon bị, cc tướng tốt hiện đủ v cũng khiến cho Thnh mẫu cc căn an tịnh, thch ở nơi vắng vẻ, khng thch ở chốn no nhiệt, ồn o.
Khi ấy vua Bạch Tịnh suy nghĩ: "Phu nhn mang thai đ đủ ngy thng rồi nhưng sao khng c dấu hiệu g bo sự sinh nở cả". Vua vừa nghĩ thế th phu nhn cho người đến thưa vua l người muốn đến vườn hoa ngoạn cảnh. Vua nghe thế trong lng rất vui mừng, lập tức truyền cho quan qun dọn dẹp sạch sẽ vườn hoa Lm-tỳ-ni, lại cho cắt tỉa, sửa sang v thm nhiều hoa đẹp trong vườn. Cc dng suối, ao tắm đều lm cho trong sạch. Cc bao lơn tầng cấp đều được trang hong bằng bảy thứ bu. Trong vườn c những giống chim qu như Phỉ thy, Oan ương, Loan phụng, Phượng hong v những giống loại chim lạ khc.
Lại treo cờ phướn, dựng lọng t l, rải hoa đốt hương, tấu nhạc, lm cho khu vườn thật giống như vườn Hoan hỷ của trời Đế Thch. Vua cn truyền lm sạch sẽ nghim trang những lối đi trong vườn, sửa soạn trang sức mười vạn cỗ xe thất bảo, mỗi xe được chạm khắc, trang tr ton những hnh ảnh trang nghim đẹp đẽ. Bn ngoi vườn c bốn đội binh l tượng binh, m binh, xa binh v bộ binh. Lại tuyển trong cung những thể nữ c dung nhan đoan chnh, khng gi, khng trẻ, tm tnh hiền ha, thng minh sng suốt, số lượng ước tnh c tm vạn bốn ngn người để hầu hạ Ma-da phu nhn. Lại truyền tm vạn bốn ngn đồng nữ thanh t đeo chuỗi qu đẹp v cầm hương hoa đến trước chờ nơi vườn Lm-tỳ-ni. Lại truyền cho phu nhn của cc quan trong triều cũng đi theo hầu. Lc Ma-da phu nhn ln xe, tất cả đại thần v thể nữ chỉnh tề vy quanh cng đi theo đến vườn Lm-tỳ-ni. Tm bộ chng trời, rồng... khi ấy cũng đi theo đầy trn khng trung. Khi phu nhn vo vườn, cc căn của người đều thanh tịnh, lại đng mười thng mang thai.
Lc đ l ngy mồng tm thng tư, khi mặt trời vừa ln, phu nhn thấy cy đại thọ V ưu trong vườn đang nở hoa đẹp đẽ, tỏa hương thơm ngất, cnh l sum su, v cng xanh tốt bn đưa tay phải ln muốn vịn cnh để hi hoa, Bồ-tt liền rời khỏi thai từ hng phải của mẹ. Dưới cội cy V ưu lc đ xuất hiện bảy đa hoa sen lớn bằng bnh xe, Bồ-tt liền tự đi bảy bước trn những đa sen, đưa tay phải ln, ni tiếng ni như tiếng Sư tử oai vệ:
-Từ trn trời đến ci nhn gian, Ta l tối tn tối thắng. V lượng kiếp tri lăn trong sinh tử đến đy đ dứt, Ta sinh ra đời để đem lại lợi ch cho tất cả trời người.
Khi Thi tử ni những lời ấy xong, bốn vị Thin vương lập tức dng tấm lụa trời đỡ thn Thi tử đặt ln ghế bu, c Thch Đề-hon Nhn cầm lọng bu, Đại phạm Thin vương cầm bạch phất đứng hầu hai bn. Cc vị Long vương như Nan-đ Long vương, Ưu-ba-nan-đ Long vương từ trn khng tun xuống hai dng nước thanh tịnh, một dng ấm p, một dng mt mẻ để tắm cho Thi tử. Lc ấy thn Thi tử nh ln mu vng rng, đủ ba mươi hai tướng, phng nh ho quang lớn soi thấu ba ngn đại thin thế giới. Trời rồng cng tm bộ chng cũng ở trn khng trung tấu nhạc, ca ht, ngợi khen, đốt hương rải hoa, tung Thin y v chuỗi anh lạc rơi xuống đầy ngập, nhiều khng thể đếm hết.
Ma-da phu nhn từ khi sinh Thi tử, thn tm an vui, khng c cc nỗi khổ, vui mừng phấn chấn. Dưới cội cy V ưu, nơi Phu nhn hạ sinh Thi tử lần lượt tự nhin hiện ra bốn ci giếng, nước trong giếng thơm ngt v trong sạch, đủ tm cng đức. Bấy giờ Ma-da phu nhn cng cc quyến thuộc ty theo nhu cầu m sử dụng nước ấy để tẩy tịnh thn thể. Lại c cc thần Dạ-xoa bảo vệ Phu nhn v Thi tử.
Ngay lc đ từ loi người trong ci Dim-ph-đề đến chư Thin ở ci trời Sắc cứu cnh, tuy đ xa la mọi cảm thọ hỷ lạc nhưng đều vui vẻ ngợi khen Bậc Nhất Thiết Chủng Tr nay đ xuất hiện ở đời lm lợi ch cho v số chng sinh v mong Thi tử sớm thnh đạo Chnh gic, chuyển bnh xe Php độ khắp chng sinh. Chỉ c Ma vương l rầu rĩ ngồi khng yn. Cũng trong lc ấy trời đất bỗng sinh ba mươi bốn điềm lnh: một l mười phương thế giới đều sng rực; hai l ba ngn đại thin thế giới rung chuyển theo mười tm cch, g đồi trở nn bằng phẳng; ba l tất cả những cy kh đều xanh tươi, sum su trở lại, trong vương quốc bỗng sinh ra những loi cy lạ; bốn l trong vườn sinh tri ngọt lạ; năm l trn đất bỗng sinh hoa sen bu lớn bằng bnh xe; su l những kho bu trong đất đều tự nhin hiện ra, bảy l những kho bu bỗng pht ra nh sng lớn; tm l những y phục tốt đẹp của chư Thin bỗng rơi xuống; chn l cc dng sng bỗng trở nn m đềm trong mt; mười l gi ngừng thổi, trời khng my, bầu trời trong xanh, tươi sng; mười một l mi hương thơm ngt từ bốn phương bay lại, mưa nhỏ rơi xuống thấm nhuần, lm sạch ct bụi; mười hai l những người bệnh tật trong nước bỗng nhin khỏe mạnh; mười ba l những đền đi trong nước khng chỗ no khng sng sủa, nh sng của đn đuốc đều bị lu mờ; mười bốn l mặt trời, mặt trăng, sao trời đứng yn khng di chuyển; mười lăm l sao Tỳ-x-khư hiện ra trong nhn gian để hầu Thi tử khi sinh ra; mười su l cc vua trời ci Phạm thin cầm lọng qu che trn cung vua; mười bảy l cc bậc thầy của chư Tin trong tm phương đem những thứ qu bu đến để dng cng; mười tm l những thức ăn trăm vị của chư Thin tự hiện ra trước mặt; mười chn l bỗng hiện rất nhiều bnh qu chứa đầy nước cam lộ; hai mươi l xe qu của chư Thin chở nhiều vật qu bu đến; hai mươi mốt l rất nhiều voi trắng trn đầu ci hoa sen đến đứng trước điện; hai mươi hai l đon ngựa bo lng xanh tự nhin đến; hai mươi ba l c năm trăm con Sư tử trắng từ Tuyết sơn xuất hiện nhưng đ dứt hết tnh c, hiền lnh sấp thnh hng trước thnh; hai mươi bốn l cc Thin nữ ở ci trời tấu nhạc giữa hư khng; hai mươi lăm l những ngọc nữ ở ci trời đều cầm những phất trần Khổng tước hiện ra trn tường của cung điện; hai mươi su l những ngọc nữ ở ci trời tay cầm bnh vng chứa đầy nước thơm đứng khắp trn khng trung; hai mươi bảy l chư Thin khen ngợi cng đức của Thi tử; hai mươi tm l địa ngục dừng nghỉ, khng hiện ra cc cảnh đau khổ c độc; hai mươi-chn l cc loại độc trng đều biến mất, những loi chim dữ trở nn hiền lnh; ba mươi l những c nghi thức, luật lệ c độc đồng thời đổi thnh yu thương, hiểu biết; ba mươi mốt l phụ nữ đang mang thai trong nước đều sinh con trai, c bao nhiu bệnh đều lnh; ba mươi hai l tất cả thọ thần đều hiện thnh hnh người đến hầu hạ lễ bi; ba mươi ba l cc quốc vương khc đều mang cng phẩm qu bu đến thần phục; ba mươi bốn l tất cả trời người khng ni những g khng hợp lc.
Khi ấy cc thể nữ thấy những điềm lnh ấy đều v cng mừng vui, ni với nhau:
-Thi tử sinh ra c những điềm tốt đẹp như thế, mong rằng người sẽ sống lu, khng tật bệnh đau khổ để chng ta khỏi phải buồn rầu. Ni xong, họ lấy khăn bng mềm đỡ bồng Thi tử đến chỗ phu nhn, c Tứ Thin vương trn hư khng cung knh đi theo, trời Đế Thch cầm lọng che, ở trn c hai mươi tm vị đại quỷ thần vương ở bốn gc vườn để bảo vệ.
Lc ấy c một nng cung nữ thng minh, lanh lợi từ vườn Lm-tỳ-ni chạy về cung đến chỗ vua Bạch Tịnh trnh tu:
-Đại vương c uy đức nay lại cng tăng thm v phu nhn vừa sinh Thi tử dung mạo đoan chnh, đủ ba mươi hai tướng tốt v tm mươi vẻ đẹp. Lc sinh ra người đi bảy bước trn những đa sen, tay phải chỉ ln trời thốt ra những lời như tiếng Sư tử: "Trn trời cho đến ci người, Ta l tối tn, tối thắng. V số kiếp sinh tử đến đy đ chấm dứt, Ta sinh ra đời để đem lại lợi ch cho tất cả trời người", v cn bao nhiu điềm lnh khng thể kể hết.
Vua nghe tin ấy v cng sung sướng, khng thể kềm chế được liền cởi ngay xu chuỗi ngọc đang đeo nơi thn thưởng cho nng cung nữ. Ngay lập tức vua truyền lệnh chuẩn bị bốn đội binh cng với vương quyến trong cung v mười vạn người trong họ Thch thẳng đến vườn Lm-tỳ-ni. Khi tới nơi thấy c đầy đủ Thin long bt bộ chng trong vườn, đến chỗ phu nhn lại thấy thn tướng Thi tử tốt đẹp lạ thường, vua v cng vui mừng phấn chấn, giống như sng lớn trn sng, biển, m lng sợ sệt lo mạng mnh sống ngắn ngủi, v như ni cha Tu-di vốn khng thể rung động, nhưng khi đại địa rung chuyển th ni ấy mới rung động. Vua Bạch Tịnh tnh vốn trầm tĩnh, nhưng nay thấy Thi tử th lại nửa mừng nửa sợ, Ma-da phu nhn tnh tnh vốn nhu ha nay sinh Thi tử thấy c những điềm lnh lạ nn cng hiền dịu hơn nữa. Lc đ vua Bạch Tịnh chắp tay lễ cc Thin thần rồi tiếp đến bồng Thi tử đặt ln xe voi bảy bu rồi cng cc quan, thể nữ trong hậu cung, c chư Thin tấu nhạc trn khng trung theo hộ vệ cng đi vo thnh. Vua v những người họ Thch chưa biết Tam bảo nn đem Thi tử đến đền thờ chư Thin. Thi tử vừa đến đền th tượng Phạm thin liền rời khỏi chỗ ngồi xuống lễ dưới chn Thi tử v ni với nh vua:
-Đại vương nn biết nay Thi tử l Bậc Tn Knh trong ci trời người, cc vị Thin thần trong hư khng đều knh lễ, đại vương khng thấy sao m đưa Thi tử đến đy lễ chng ti?
Vua v cc quan cng những người họ Thch trong ngoi đều nghe thấy thế cng ngạc nhin cho l điều chưa từng c, liền đưa Thi tử rời khỏi đền chư Thin trở về cung.
Vo dịp ny trong dng họ Thch c năm trăm người con trai được sinh ra cũng cng một ngy với Thi tử. Cng lc trong chuồng những con voi của nh vua cũng sinh ra voi trắng, ngựa sinh ngựa trắng, tru d sinh ra những con lng c năm mu... như thế c đến năm trăm loi. Cc cung nữ trong hong gia cũng hạ sinh năm trăm người con trai. Năm trăm kho bu ẩn trong đất cũng tự nhin hiện ra, mỗi kho lại c bảy kho khc quy quần chung quanh. Thương gia từ cc nước lớn đem đến kinh thnh dng ln nh vua những bảo vật lấy từ biển. Nh vua hỏi cc thương nhn:
-Cc người xuống biển lấy những chu bu ny chắc chỉ gặp thuận lợi, khng gặp kh khăn phải khng? Mọi người đều được đầy đủ, an ổn trở về chứ?
Cc thương nhn thưa:
-Tu đại vương, trn đường đi rất yn ổn.
Vua nghe tu rất vui mừng liền cho mời cc vị B-la-mn đến để cng dường nhiều loại, no voi, ngựa, chu bu, ruộng vườn, ti tớ. Sau khi cng dường, vua liền đưa Thi tử đến nhờ họ đặt tn.
Cc vị B-la-mn bn với nhau rồi tu vua:
-Lc Thi tử sinh, tất cả kho bu đều hiện ra, tất cả những điều hiện ra đều l điềm lnh, do vậy nn đặt tn cho Thi tử l Tt-b Tất-đạt.
Cc vị B-la-mn vừa ni xong th từ hư khng chư Thin đnh trống, đốt hương, rưới hoa v cng h lớn:
-Lnh thay! Tt-b Tất-đạt!
Lc ấy c tm vị vua cũng như vua Bạch Tịnh trong ngy ấy sinh được Thi tử, cc quốc vương ấy ai cũng vui mừng cho rằng nay ta sinh con c những điềm kỳ lạ m khng biết đ l điềm lnh của Thi tử Tt-b Tất-đạt vậy. Họ đều mời cc vị B-la-mn đến để đặt tn cho cc thi tử ấy, chẳng hạn thi tử ở thnh Vương x c tn l Tần-tỳ-sa-la, thi tử ở nước X-vệ c tn l Ba-tư-nặc, thi tử ở nước Thu-la-cu-tra tn l Cu-yết-b, thi tử nước Độc Tử tn l Ưu-đ-din, thi tử của nước Lư-la tn l Tật Quang, thi tử nước Đức-xoa-thi-la tn l Phất-ca-la, thi tử của nước Ta-la-cu-la-b tn l Cu-la-b.
Bấy giờ vua Bạch Tịnh ra lệnh cc quan đi khắp nơi tm mời những bậc thng minh, giu kiến thức, nhiều tr tuệ, biết xem tướng giỏi, l bậc c tri thức nhất trong đời. Cc quan được lệnh liền đi khắp nơi để tm kiếm. Vua lại cho xy một ta điện lớn nơi vườn sau với cửa sổ, bao lơn, tầng cấp đều được trang hong đẹp đẽ bằng bảy thứ bu. Cc quan lc bấy giờ mời được năm trăm vị B-la-mn thng minh, xem tướng giỏi, đon được điềm lnh lạ. Họ vội tu ln vua l cc đạo sĩ đ đến, vua vui mừng liền cho mời vo điện chuẩn bị cng dường. Những đạo sĩ ấy tu với vua:
-Chng ti nghe Bệ hạ vừa sinh Thi tử c đủ tướng tốt v những điềm lnh, vậy xin cho php chng ti được gặp Thi tử.
Vua liền sai bồng Thi tử đến, cc đạo sĩ trng thấy những tướng tốt oai nghim của Thi tử cho l điều chưa từng c. Vua hỏi họ xem tướng Thi tử thế no, cc đạo sĩ thưa:
-Tất cả chng sinh đều muốn c con tốt, nay đại vương sinh Thi tử l điều qu lạ trn đời, chớ sinh lo sợ. Tu đại vương, việc đại vương hạ sinh Thi tử, chng ti chỉ c một lời: Thi tử chnh l con mắt của cả thế gian v ci trời.
Vua hỏi v sao m biết, họ đp:
-Chng ti xem tướng của Thi tử thấy sắc thn của Thi tử như vng rng, lại c những tướng tốt rất l trong sng, sau ny nếu xuất gia chắc sẽ thnh Bậc Nhất Thiết Chủng Tr, cn ở tại gia sẽ thnh vị Chuyển lun thnh vương cai trị bốn chu thin hạ. V như trong cc dng nước th biển l lớn nhất, giữa cc rặng ni th Tu-di l ni cao to nhất, trong cc ngi sao th mặt trời l sng hơn hết, những g sng m trong mt th mặt trăng l hơn hết. Trong thế gian v cả ci trời Thi tử l tn qu nhất.
Vua nghe những lời ấy v cng sung sướng, khng cn lo ngại. C vị B-la-mn tu với vua:
-Trn ngọn Hương sơn hiện nay c vị Tin A-tư-đ đủ năm loại thần thng. Vị ấy c thể lm dứt hẳn những mối nghi hoặc cho đức vua.
Cc vị B-la-mn ấy ni xong liền từ biệt ra về. Vua Bạch Tịnh lc ấy suy nghĩ: "Tin A-tư-đ ở tận Hương sơn, đường xa m hiểm trở kh đến được, phải lm cch no mới mời được vị Tin ấy đến đy?". Tin A-tư-đ biết được nghĩ của nh vua; đồng thời trước đ đ thấy những điềm lnh, biết r Bồ-tt v muốn dứt trừ sinh tử nn đản sinh. ng liền dng thần thng lướt trn khng đến thẳng kinh thnh. Người giữ cổng thnh thấy vị Tin đến liền vo tu ln tin A-tư-đ từ khng trung đến, đang đứng ngoi cửa thnh. Vua nghe tu rất vui mừng liền tự thn ra đn vị Tin; đến nơi, vua cung knh đảnh lễ rồi hỏi:
-Nay Tn giả đến sao khng vo ngay, phải chăng v người giữ cửa khng cho vo?
Tin nhn đp:
-V đến bất ngờ khng tiện vo nn phải bo trước.
Vua liền thỉnh vo cung rồi mời vị Tin ngồi v hỏi:
-Thưa Tn giả, ngi vẫn mạnh khỏe chứ?
Vị tin đp:
-Nhờ n đại vương nn vẫn bnh yn.
Vua thưa:
-Tn giả hm nay đến đy lm cho dng họ chng ti được rạng rỡ, từ nay trở đi ngy no cũng gặp việc tốt đẹp. Phải chăng v những việc đ qua nn ngi đến đy?
Tin nhn đp:
-Ti ở Hương sơn thấy nguồn sng lớn v những điềm lạ hiện ra, lại biết đại vương c mong được gặp, nn ti đến đy. Trong khi dng thần lực lướt khng trung đến đy, ti nghe chư Thin trn khng trung bảo rằng Thi tử tương lai sẽ thnh Bậc Nhất Thiết Chủng Tr cứu thot trời người. Thi tử sinh ra từ hng bn phải của phu nhn, bước trn những bng sen bu, đưa tay ln, tiếng như Sư tử tuyn bố: "Ta l tối tn, tối thắng trong ci trời người, v lượng kiếp sinh tử đến đy đ dứt, lần đản sinh ny đem lại lợi ch cho cả trời người", lại c chư Thin quy quần cung knh. Nghe những điều kỳ lạ ấy thật sung sướng thay. Thưa đại vương giờ đy ti c thể gặp Thi tử được chăng?
Nh vua liền đưa Tin nhn tới chỗ Thi tử. Đến nơi vua bảo phu nhn bồng Thi tử đến v bảo lm lễ Tin nhn, vị Tin ngăn lại, ni:
-Thi tử l Đấng tối qu trong ba ci, sao lại để Thi tử lễ ti?
Ni rồi liền chắp tay sụp xuống lễ Thi tử. Vua v phu nhn thưa:
-Xin Tin nhn đon tướng Thi tử xem thế no.
Tin A-tư-đ quan st kỹ cc tướng của Thi tử rồi bỗng nhin khng dằn lng được, buồn b rơi lệ. Nh vua v phu nhn thấy thế ton thn giật bắn, lng hoang mang kinh sợ như chiếc thuyền nhỏ bị sng lớn dồi, hoảng hốt hỏi:
-Lc mới sinh Thi tử c nhiều điềm lnh, chẳng hay c điều g khng hay m Tin nhn buồn khc như vậy?
Tin nhn rưng rưng đp:
-Tu đại vương, Thi tử c đủ những tướng tốt, khng c g xấu.
Vua lại hỏi:
-Chẳng hay Thi tử thọ mạng như thế no? C thể ln ngi Chuyển lun cai trị bốn chu thin hạ khng? Ti tuổi đ cao muốn giao ph việc trị nước cho Thi tử rồi vo ni tu hnh. Đ chnh l ch nguyện của ti. Xin Tn giả xem kỹ cho.
Khi ấy tin A-tư-đ thưa với vua:
-Tu đại vương, Thi tử c đủ ba mươi hai tướng tốt, đ l:
1. Dưới bn chn bằng phẳng.
2. Dưới chn c đủ một ngn đường vằn như vng bnh xe.
3. Cc ngn tay, ngn chn đều di hơn người thường.
4. Tay chn đều rất mềm mại.
5. Gt chn rộng, đầy đặn.
6. Cc kẽ ngn chn ngn tay c mng như lưới, người bnh thường khng thể c được.
7. Mu bn chn đầy đặn, cao bằng gt chn.
8. Bắp chn như chn Lộc vương.
9. Hai tay bung xuống di qu gối.
10. Nam căn ẩn kn như M vương, Tượng vương.
11. Thn hnh cao lớn cn đối như cy Ni-cu-lư.
12. Ở mỗi chn lng c sợi lng mu xanh mềm mại v đều xoay về bn phải.
13. Lng trn người sắc xanh, mềm mại v đều rạp nghing về bn phải.
14. C tướng sắc thn mu hong kim vi diệu, đẹp hơn vng Dim-ph-đn.
15. nh sng quanh thn chiếu xa một trượng.
16. Ln da mỏng v mịn, bụi khng thể bm, muỗi mng khng chch được.
17. Hai lng bn tay, bn chn, hai vai v đảnh đầu cả bảy nơi ấy đều đầy đặn.
18. Dưới hai nch đầy đặn như ngọc Ma-ni.
19. Thn như Sư tử.
20. Thn thể ngay ngắn, cn đối.
21. Hai vai trn trịa.
22. Miệng c bốn mươi ci răng.
23. Răng trắng đều kht, chn răng su chắc chắn.
24. Bốn răng cửa lớn v trắng.
25. Hai m đầy đặn như Sư tử.
26. Nước bọt tiết ra hai bn miệng c mi thơm.
27. Lưỡi mềm v mỏng, rộng di, phủ cả mặt đến m tc.
28. Tiếng ni c m thanh v cng vi diệu như tiếng chim Ca-lăng-tần-gi.
29. Mu mắt xanh biếc.
30. Lng mi như Ngưu vương.
31. Giữa hai hng lng my c chm lng trắng như gấm Đu-la c thể phng ho quang.
32. Trn đảnh đầu c thịt nổi cao như hnh bi tc.
Thi tử c đủ ba mươi hai tướng tốt như thế, nếu ở tại gia th năm hai mươi chn tuổi sẽ ln ngi Chuyển lun thnh vương, nếu xuất gia sẽ thnh Bậc Nhất Thiết Chủng Tr, rộng độ trời người. Nhưng Thi tử chắc nhất định tu học v đắc đạo thnh Bậc V Thượng Chnh Đẳng Chnh Gic, Sau đ khng lu Ngi sẽ chuyển php lun thanh tịnh lm lợi ch trời người v độ thot cho chng sinh. Ti nay đ một trăm hai mươi tuổi, khng lu nữa sẽ chết v sinh ln ci trời V tưởng, khng gặp được Phật, khng nghe được php nn buồn tủi m khc.
Vua lại hỏi Tin nhn:
-Tn giả bảo c hai đường: một sẽ lm Chuyển lun vương, hai sẽ l thnh Bậc Chnh Gic, nhưng sao lại quyết chắc l Thi tử sẽ thnh Bậc Chnh Gic.
Tin nhn đp:
-Trong php xem tướng của ti, nếu người no c đủ ba mươi hai tướng nhưng khng ở đng chỗ, khng r rng th sẽ thnh Chuyển lun vương, cn nếu ở đng chỗ lại r rng th chắc chắn sẽ thnh Bậc Nhất Thiết Chủng Tr. Nay ti xem thấy Thi tử c đủ ba mươi hai tướng, mỗi tướng lại ở đng vị tr v rất r rng nn ti quyết chắc Thi tử sẽ thnh Bậc Nhất Thiết Chủng Tr.
Vị tin ni xong liền từ biệt ra đi. Vua Bạch Tịnh nghe những lời đ, trong lng rất lo buồn v sợ Thi tử sẽ xuất gia nn chọn năm trăm cung nữ thng minh, tr tuệ để chăm sc, phục vụ Thi tử. Trong số đ người th cho b, người th bồng ấm, người th tắm rửa, giặt giũ... Vua lại xy dựng ring cho Thi tử ba ta cung điện ba ma hợp với kh hậu ma lạnh, ma nng v ma ấm. Cc cung điện ấy được trang hong t điểm bằng bảy mn bu, o quần cũng mặc theo ma. Vua lại sợ sau ny Thi tử bỏ cung-đi xuất gia nn ra lệnh bố tr cc cổng thnh sao cho mỗi khi đng mở sẽ c tiếng động lớn vang xa đến bốn mươi dặm. Vua lại chọn năm trăm cung nữ hnh dung đoan chnh, khng gầy khng bo, khng cao khng thấp, khng trắng khng đen lại giỏi nhiều kỷ xảo, đều trang điểm bằng nhiều vật trang sức qu bu, mỗi phin một trăm vị, thay nhau chăm sc Thi tử. Trước cc cung điện ấy, vua cho trồng đầy cc loại cy c quả ngọt, cnh l sum su, hoa nở tươi thắm; lại c ao tắm trong mt, bờ ao mọc lớp cỏ thơm dy, trong ao c hoa sen đủ mu v nhiều v số kỳ hoa dị thảo khc, lại c hng ngn giống chim lạ trong vườn để lm đẹp mắt, vui tai cho Thi tử.
Sau khi sinh Thi tử được bảy ngy, Ma-da phu nhn qua đời v do cng đức cưu mang Thi tử nn được sinh ln cung trời Đao-lợi. Người d l phu nhn Ma-ha Ba-x-ba-đề nui nấng Thi tử khng khc g mẹ hiền. Vua cha cn cho lm mũ bảy bu, chuỗi anh lạc cho Thi tử. Thi tử cng lớn th vua cho lm cc loại xe như xe voi, xe ngựa, xe d, xe tru, v đầy đủ tất cả cc loại đồ chơi, khng thứ g khng c. Lc ấy nhn dn cả nước đều sống an vui, ma mng sung tc, thời tiết điều ha, khng c trộm cướp... v cng an ổn, thi bnh, đều l nhờ phước đức của Thi tử. Vua lại truyền Xa-nặc, một trong năm trăm người con trai, con của cc thị nữ đến để hầu Thi tử.
Năm Thi tử ln bảy tuổi, vua nghĩ Thi tử đ lớn nn lo việc học tập cho Ngi. Vua cho tm khắp trong nước những vị B-la-mn thng tuệ, am tường cc loại sch qu, mời đến để dạy Thi tử học. Lc ấy c vị B-la-mn tn Bạt-đ-la-ni cng với năm trăm vị thn hữu B-la-mn khc đều nhận lời mời của vua cng đến. Vua hỏi cc vị B-la-mn:
-Thưa cc Tn giả, chư vị đều muốn lm thầy của Thi tử, nay cc vị sẽ dạy thế no?
Họ ni:
-Những g chng ti biết sẽ trao truyền hết cho Thi tử.
Vua liền cho xy một trường học lớn, dng cc thứ bu để trang tr; bn ghế v tất cả học cụ đều đầy đủ v đẹp đẽ, rồi chọn ngy lnh đưa Thi tử đến để cc vị B-la-mn dạy học.
Khi ấy cc vị thầy B-la-mn đưa ra bốn mươi chn loại sch để dạy Thi tử đọc. Thi tử thấy như thế liền hỏi cc thầy dạy:
-Đy l những sch g? Trong ci Dim-ph-đề c bao nhiu loại sch?
Cc thầy B-la-mn đều im lặng khng trả lời được. Thi tử lại hỏi ring chữ A c bao nhiu nghĩa. Cc vị thầy dạy cũng khng đp được, tự thấy xấu hổ, đứng dậy lễ Thi tử m khen ngợi:
-Lc mới sinh Thi tử đi bảy bước v tự ni rằng trong ci trời người, Thi tử l tn qu nhất. Lời ấy quả thật khng sai. Xin Thi tử cho biết trong ci Dim-ph-đề c bao nhiu loại sch.
Thi tử ni:
-Trong ci Dim-ph-đề c sch Phạm ngữ, c sch Khư-lu, c sch Lin hoa... c tất cả su mươi bốn loại. Chữ A l m tiếng Phạm, nghĩa của chữ ny l khng thể hư hoại, cũng l đạo l chn chnh v thượng. Những nghĩa như thế rất nhiều, v lượng v bin.
Khi đ, cc vị thầy B-la-mn trong lng cảm thấy v cng xấu hổ nn đến tu vua:
-Tu đại vương, Thi tử l vị thầy bậc nhất trong ci trời người, chng ti lm thế no dạy được.
Vua nghe cc vị ấy ni thế lại cng vui mừng cho l việc chưa từng c, liền ty theo sở thch của cc thầy B-la-mn m cng dường. Tất cả cc mn học thuật sch vở, l luận, thin văn, địa l, ton số đến cc mn kỹ nghệ như bắn cung, cưỡi ngựa, Thi tử đều tự mnh thng tỏ.