Kinh B�ch Dụ

�Kinh B�ch Dụ

�

�Ns.Th�ch Nữ Như Huyền, Phật Học Viện Quốc Tế Xuất Bản 1996, Bộ kinh B�ch Dụ gồm 98 b�i th� dụ của Phật n�i do Ng�i Ph�p Sư Tăng Gia Tư Na sao lục trong kinh tạng. Hai th� dụ rốt sau: "Thuốc hay h�a trong đường ph�n", "D�ng l� g�i thuốc A D� ��" l� của Ph�p Sư tự soạn, để tổng dụ cho diệu l� đủ trong những th� dụ tr�n.�

�

Lời n�i đầu

�Bộ kinh B�ch Dụ gồm 98 b�i th� dụ của Phật n�i do Ng�i Ph�p Sư Tăng Gia Tư Na sao lục trong kinh tạng. Hai th� dụ rốt sau: "Thuốc hay h�a trong đường ph�n", "D�ng l� g�i thuốc A D� ��" l� của Ph�p Sư tự soạn, để tổng dụ cho diệu l� đủ trong những th� dụ tr�n.

�Một đời thuyết gi�o trong bốn mươi ch�n năm, t�y theo căn cơ ch�ng sanh sai kh�c, �ức Phật n�i ra v� lượng Ph�p m�n kh�ng đồng. Khi n�i thấp, khi n�i cao, từ dễ lần đến kh�, đem gần tỉ dụ xa. Chung qui chỉ hướng về một mục đ�ch duy nhất l� l�m cho ch�ng sanh tự gi�c ngộ bản t�nh s�ng suốt của m�nh.

�Trong kinh B�ch Dụ, Phật đ� d�ng những chuyện xưa để th� dụ cụ thể sự dại dột m� lầm chung của ch�ng ta.�

�Nếu ch�ng ta biết trừ bỏ m� lầm ở đ�u th� Niết B�n sẽ thực hiện ở đ�.

�Ch�ng t�i nhận thấy những mẩu chuyện th� dụ đ�y, c� thể th�ng dụng trong c�c tầng lớp quần ch�ng, ai cũng c� thể hiểu một c�ch dễ d�ng, v� chuyện rất vui, c� kỹ thuật hấp dẫn, rất hữu �ch cho mọi người, n�n t�i kh�ng nệ t�i h�n, đức bạc phi�n dịch ra tiếng Việt để cống hiến đọc giả một t�c phẩm của Phật Gi�o c� gi� trị gi�o dục cho tăng đồ v� cho cư sĩ.�

Nếu c� chỗ n�o khuyết điểm, c�i mong qu� Ng�i từ bi chỉ gi�o, ch�ng t�i xin mu�n phần cảm tạ.�

Th�ch nữ Như Huyền�

�

Tựa

�Kh�ng may được thừa sự thọ ph�p nhưng mộ đạo sẳn l�ng, t�i hằng chuy�n t�m xem kinh nghe giảng, thường lui tới tịnh đường. Thiện ch� thuận duy�n khiến một h�m t�i được thầy Thiện Ho� giới thiệu một bộ kinh c� t�c dụng phổ th�ng Phật ph�p bằng phương ph�p tỷ dụ, ch�nh l� kinh B�ch Dụ.

�Thầy Thiện Ho� ngỏ � muốn kinh nầy được phi�n dịch, v� tin tưởng chắc chắn l� sẽ c� �ch lợi nhiều cho người tu học, dầu l� cư sĩ hay người xuất gia, cũng như cho người c� xa lạ đối với Phật Gi�o.�

Ri�ng t�i, t�i trộm thấy kinh B�ch Dụ đối với Phật Gi�o c� t�nh c�ch v� c�ng dụng cũng như s�ch Cổ Học Tinh Hoa của �n Như Nguyễn Van Ngọc, đối với Nho Gi�o.�

Kinh B�ch Dụ gồm một trăm c�u chuyện ngu ng�n ngố nghỉnh, c� kh�i h�i, c� bi thảm, khi cạn thấp, khi cao s�u, do �ức Phật kể ra, đầy vẻ gi�o l� v� gi�o ph�p cho tăng đồ v� hội ch�ng.�

Ngoại trừ gi� trị hiển nhi�n về Phật Gi�o, những chuyện ngu ng�n ấy c�n c� t�c dụng gi�o dục n�i chung, c� thể gi�p cho người đọc, bất luận ở t�n gi�o n�o, thuộc cấp bực n�o, với học lực n�o, dể bề tu trau dồi đức t�nh, theo ch�nh bỏ t�, l�m l�nh l�nh dử, thương vật, y�u đời.�

T�i chưa hết tiếc v� thiếu t�i đức để phổ biến bộ kinh qu� gi� ấy, bổng may gặp sư c� Như Huyền sẵn thiện ch� th�nh t�m, g�nh lấy c�ng việc phiện dịch. T�i lấy l�m vui mừng, thấy sư c� gia t�m tr� ch�, phi�n dịch từ cốt chuyện đến lời b�n một c�ch trung th�nh.�

Vậy t�i d�m mong quyển kinh B�ch Dụ nầy đạt được mục đ�ch gi�o l� v� lu�n l� của �ức Phật khuyến dụ từ xưa.�

Thuần Phong�

Saigon, 24 th�ng 12 năm 1957

�

1. Người ngu ăn muối

�Thuở xưa c� một người ngu đến nh� bạn thăm, chủ nh� mời ở lại d�ng bữa cơm đạm bạc. Ch�ng ch� canh lạt kh�ng ngon. Chủ nh� b�n th�m một ch�t muối, ch�ng ăn cảm thấy ngon l�nh.

�Ch�ng tự nghĩ:

�- Canh ngon l� nhờ muối th�m v�o, d�ng �t c�n vậy, nếu d�ng nhiều chắc chắn ngon đặc biệt.

�Thế rồi, ch�ng xin chủ nh� một ch�n muối bỏ trong miệng nuốt hết! V� chất muối mặn kinh hồn, ch�ng cảm thấy gần như sắp chết, b�n vội v�ng m�c họng cho mữa muối ra.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ph�m người tu h�nh phải tiết chế sự ăn uống cho vừa phải, biết đủ muốn vừa, th� đối với th�n thể v� sự tu h�nh đều c� �ch lợi. Nhưng c� bọn ngoại đạo sai lạc tuy�n truyền, uốn cong th�nh ngay qu� mức, để xướng l�n thuyết kh�ng cần ăn uống, nhận cho l� phương ph�p c� thể đắc đạo. Do dậy c� người đoạn thực bẩy ng�y, mười lăm ng�y, kết quả l� ảnh hưởng đến th�n thể đ�i kh�t m� chết, v� đối với c�ng hạnh kh�ng c� một điểm lợi �ch; đ� chỉ l� h�nh động sai lầm.

�Người h�nh ph�p như thế c�ng người ăn muối kia đều l� cử động ngu xuẩn đ�ng ch� cười cả.

�

�2. �ể d�nh sữa�

Thuở xưa c� một người dự định th�ng sau đ�i kh�ch, cần c� số nhiều sữa b�, do đ� phải dự tr� trước đến l�c ấy mới khỏi thiếu hụt.

�Người kia tự nghĩ:

�- Mỗi ng�y m�nh nặn sữa để d�nh, cần phải c� c�i th�ng c�y rất lớn; x�t kỹ ra sữa để trong th�ng c�y l�u ng�y đễ hư hoại, chi bằng để trong v� b�, đến ng�y đ�i kh�ch h�y nặn ra một thể, đ� �t tốn c�ng lại được sữa mới, chẳng phải đ� l� phương ph�p tuyệt ư?�

Thế rồi ch�ng dắt b� mẹ nhốt ri�ng, b� ngh� nhốt ri�ng chổ kh�c, v� kh�ng nặn sửa mỗi ng�y.�

Qua th�ng sau đến ng�y đải kh�ch, ch�ng dắt b� mẹ ra nặn lấy sữa tươi đ�i kh�ch, nhưng d�ng hết sức nặn m� một giọt cũng kh�ng c�, l�m cho kh�ch dự tiệc kh�ng thể n�n cười.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người muốn l�m h�nh bố th� m� đợi đến khi nhiều tiền mới l�m việc cứu gi�p kẽ khốn c�ng. Nghĩ thế rất lầm. Ch�ng ta phải n�n tranh thủ thời gian kịp thời l�m hạnh bố th�, chẳng vậy th� c�ng với người ngu để d�nh sữa trong v� b� kh�ng kh�c

�

3. Khoanh tay chịu đ�n

�Thuở xưa c� một anh ngốc s�i đầu; ng�y n� c� người thấy đầu anh kh�ng c� t�c b�n d�ng tr�i l� đ�nh l�n, đầu anh bị đ�nh nhiều lần, m�u ra l�n l�ng.

�Tuy bị đ�nh, anh ngốc vẫn đứng im lặng chịu đ�n, kh�ng kh�ng cự, kh�ng trốn tr�nh.

�B�y giờ c� người thấy thế trong l�ng bất nhẫn liền bảo anh rằng:

�- V� sao danh cứ đứng trơ ra m� chịu đ�nh? Nếu kh�ng đ�nh lại, th� n�n tr�nh đi mới phải. K�a xem, đầu anh đầy cả m�u kh�ng sợ đau �?

�Anh ngốc đ�p rằng:

�- �i! Người ngu nầy rất xấc l�o, n� kh�ng hiểu g� cả. V� thấy đầu ta kh�ng t�c, n� tưởng l� vi�n đ� xinh xắn mới t�y tiện d�ng tr�i l� đ�nh l�n, kh�ng biết đ� l� đầu ta. N� đ�nh ta đến nổi m�u ra l�nh l�ng. �ng ơi! �ối với hạng người v� tr� thức ấy, ta chẳng biết t�nh l�m sao được.

�Người kia nghe rồi rất giận, liền mắng tr�ch anh ngốc rằng:

�- Anh thật l� đ�ng thương, người ta đ�nh đến nổi đầu bị thương, m�u ra dường ấy, m� vẫn đứng chưn kh�ng lay động, như thế chẳng phải ngu si chứ l� g�?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một số �t c�c vị Ty kheo, kh�ng thể ch�n thật giữ giới, tu định, học huệ, chỉ g� �p oai nghi b�n ngo�i để mong được người c�ng dường cung k�nh. Kết quả tự m�nh chịu khổ v� c�ng.

�Bậc tu h�nh thế nầy v� người ngốc kia đều l� hạng ngu si cả.

�

4. Giả chết dối chồng

�Thuở xưa c� anh ch�ng cưới người vợ rất đẹp, nhưng t�nh t�nh kh�ng được đứng đắn, ch�ng thương y�u vợ v� c�ng; nhưng tr�i lại n�ng chẳng y�u ch�ng, v� thế m� n�ng c� t�nh nh�n kh�c, thường c� � muốn bỏ chồng để kết duy�n với người n�ng th�ch.

�Thừa dịp chồng đi vắng, n�ng t�m một b� gi� rồi k�n đ�o dặn rằng:

�- Sau khi t�i đi khỏi nh�, xin b� t�m thay một c� g�i kh�c để v�o đ�y, chồng t�i c� trở về, b� cho ch�ng biết l� t�i đ� chết.

�Ba gi� đ� l�m y như lời n�ng dặn.

�Khi trở về nh�, người chồng nghe thấy tin thật rất buồn rầu, đau đớn, kề b�n thi h�i kh�c l�c rất l�u, rồi mới đem thi h�i người con g�i ấy hỏa t�ng, đem tro xương đựng trong c�i đẩy, ng�y đ�m mang theo m�nh để kỹ niệm mảnh t�nh qu� khứ.

�C�n vợ ch�ng l�c ấy đ� kết duy�n cầm sắt với t�nh nh�n.

�Nhưng trải qua nhiều ng�y, biết được t�nh nh�n đ� nh�m ch�n, phụ rẫy n�ng, l�ng n�ng lại tưởng nhớ đến người chồng cũ, b�n vội v� trở về thưa với ch�ng rằng:

�- T�i l� vợ ch�ng, nay đ� trở về.

�Người chồng bảo:

�- Vợ t�i chết đ� l�u! C� l� ai đến đ�y n�i dối l� vợ t�i để l�m g�?

�Mặc d� n�ng biện bạch đ�i ba phen, y�u cầu ch�ng thừa nhận, nhưng ch�ng quyết tin chắc vợ ch�ng đ� chết, n�n kh�ng nhận n�ng l� vợ.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người đ� bị th�nh kiến l�m chủ rồi, th� rất kh� cải dối. Như bọn ngoại đạo nghe lời ngụy t�, t�m sanh m� hoặc, chấp trước cho l� ch�n thật, vĩnh viển kh�ng thể ho�n cải hồi t�m, d� nghe gi�o ph�p ch�n ch�nh cũng kh�ng chịu tin tưởng thọ tr�.

�

5. Kh�t kh�ng uống nước

�Thuở xưa c� một người đi đường rất kh�t nước, muốn t�m nước uống để giải kh�t. Xem thấy sương m� tận đằng xa, y tưởng l� nước. Sau lại kiếm đ�ng, t�m t�y, gặp được gi�ng s�ng nước, trong leo lẻo, chảy thao thao kh�ng ngừng, anh chỉ đứng xem kh�ng chịu uống.

�C� người thấy thế lấy l�m qu�i lạ, hỏi rằng:

�- Anh v� kh�t đi t�m nước để uống, hiện tại t�m được nước rồi, tại sao kh�ng uống?

�Anh trả lời phi thường qu�i lạ:

�- Nước nhiều như thế n�y, anh uống hết được kh�ng? Tự x�t thấy, uống hết được t�i mới uống. �� biết uống kh�ng sao hết được, n�n t�i kh�ng uống, c� thế th�i.

�Ai nấy nghe xong đều ch� cười anh.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một �t người l� luận bướng bỉnh, chấp chặt cho kiến giải của m�nh, kh�ng gần được ch�n l�, cho l� giới luật của Phật dạy rất rộng lớn, nghi�m ngặt một thời kh�ng thể to�n bộ thọ tr�, b�n bỏ kh�ng thọ. Do đấy, họ cứ y nhi�n tr�i lẳn trong v�ng sanh tử chịu khổ v� c�ng, trọn đời kh�ng c� hy vọng đắc đạo. H�nh động như vậy thật đ�ng ch� cười m� cũng đ�ng thương x�t.

�

6. Giết con th�nh g�nh

�Thuở xưa, c� người nu�i bảy đứa con, trong số ấy c� một đứa chết, anh để thi h�i trong nh� rồi tự m�nh v� cả gia đ�nh bỏ nh� đi nơi kh�c.

�Người l�ng giềng thấy thế hỏi rằng:

�- Sao anh kh�ng đem đức con đ� chết của anh ra ngo�i mai t�ng, lại bỏ nh� đem nhau đi ra ngo�i? H�nh vi như thế rất l� dại dột.

�Anh nghe xong, trả lời:

�- Người chết phải đem ra ngo�i mai t�ng, đ�ng hay sai chẳng cần, vậy c� thể bảo cho t�i biết phải l�m c�ch n�o kh�ng? Than �i! Chỉ c� c�ch l� giết th�m một đứa nữa, mới c� thể th�nh g�nh, g�nh đi ch�n.

�Kết quả anh giết một đứa con nữa để c�ng đứa con đ� chết, rồi chất th�nh một g�nh, g�nh l�n ch�n tr�n n�i cao.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Tỳ kheo phạm một điều giới luật, kh�ng chịu s�m hối, ăn năn, trở lại muốn t�m c�ch che giấu sự thật, l�m bộ như người tr� giới th�nh tịnh tranh nghi�m.

�Người kh�c thấy thế, vạch b�y chỉ tr�ch:

�- Người xuất gia giữ giới phải như giữ g�n ngọc minh ch�u, tại sao đ� t�i phạm m� kh�ng chịu s�m hối?

�- Tỳ kheo ấy cứ ngang nhi�n l�m nhiều việc �c, ph� giới để rồi s�m hối một l�c cho tiện lu�n. Tỳ kheo ph� giới như thế c�ng với người giết con th�nh g�nh như kia đều l� hạng ngu xuẩn v� tr� cả.

�

7. Nhận người l�m anh

�Thuở xưa, c� người nh� rất gi�u, cử chỉ đứng đắn lại th�ng minh, v� thế kẻ xa người gần đều th�n phục, �i mộ. Bấy giờ c� một người đến nhận l�m anh m�nh, thường thuờng qua lại th�n th�ch phi thường. Ch�ng nẩy nhận người nh� gi�u l�m anh để chi thể? Mục đ�ch chỉ v� muốn lợi dụng tiền bạc.

�Sau đ�, người nh� gi�u kia sa s�t khống c�ng, vỡ nợ, ch�ng ta trở mặt l�nh đạm v� n�i thẳng với người nh� gi�u kia rằng:

�- Ngươi kh�ng phải l� anh ta.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� bọn ngoại đạo lợi dụng v� trộm cấp một bộ phận ngụ ng�n, phương ph�p v� nghi thức của Phật ph�p, đem l�m gi�o ph�p cũa bọn họ thường d�ng. Nhưng ho�n to�n kh�ng c� thật t�m tinh tưởng, phụng tr�, chỉ muốn ngăn che �m mưu tội �c của bọn họ, tuy thể gi�o ph�p của Phật kh�ng bao giờ bị bọn lừa đảo, lợi dụng.

�

8. Trộm �o nh� vua

�Thuở xưa, c� người nh� qu�, lẻn v�o kho �o của vua lấy trộm một bộ y phục, rồi l�n chạy đến một phương xa.

�Sau khi vụ mất trộm bị ph�t gi�c, nh� vua b�n ph�i nhiều binh l�nh đến c�c nơi tra t�m, cuối c�ng bắt được t�n ăn trộm đưa về t�a �n. Khi bị thẩm vấn, y kh�ng thừa nhận y phục nầy l� đ� lấy trộm của vua, c�n n�i l� di sản của tổ phụ lưu truyền lại. Vua mới bảo y lấy y phục ấy mặc thử.

�Y kh�ng biết c�ch mặc, đem m�n đang mặc tr�n c�nh tay m� mặc dưới ch�n, đem m�n đang mặc ngang lưng bụng m� mặc l�n tr�n đầu.

�Vua thấy thế ph�n rằng:

�- Ngươi mặc lộn như vậy, chứng tỏ y phục đấy chẳng phải của tổ phụ ngươi lưu truyền. Huống nữa y phục nầy l� của vua v� c�c quan mặc, tổ phụ ngươi l�m g� c� thứ nầy?

�T�n ăn trộm cứng họng, kh�ng thể trả lời được, đ�nh phải c�i đầu thừa nhận.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ngoại đạo ăn trộm gi�o nghĩa của Phật ph�p l�m của m�nh; nhưng v� kh�ng hiểu r� ch�nh nghĩa Phật ph�p; ăn trộm rồi để đ� chứ kh�ng d�ng được chuyện g�, chỉ được c�i đi�n đảo tạp nhạp kh�ng thứ tự, lớp lang. Kết quả kh�ng khỏi bộc lộ bản chất của bọn họ.

�

9. Kẻ ngốc khen cha

�Thuở xưa c� một người hay khen ngợi đức hạnh của cha m�nh trước mặt nhiều người kh�c: N�o l� cha anh l�ng rất nh�n từ, kh�ng bao giờ l�m tổn hại ai cả, n�o l� cha anh kh�ng bao giờ cướp giựt, lừa gạt t�i vật của ai, n�o l� đối đải với mọi người rất c�ng b�nh ch�nh trực, kh�ng bao giờ n�i dối m� lại hay gi�p đỡ người trong khi nguy khốn v.v...

�L�c ấy c� một người ngu thấy thế tự nghĩ: "M�nh cũng n�n khen cha m�nh một phen".

�Nghĩ xong, anh b�n hỏi:

�- �ức hạnh của cha t�i c�n hơn đức hạnh phụ th�n �ng!

�Người chung quanh b�n hỏi:

�- �ức hạnh �ng th�n anh như thế n�o?

�Người ngu liền đ�p:

�- Cha t�i từ nhỏ tuyệt đường d�m dục, chẳng hề biết g� về việc ấy.

�Ai nấy nghe cũng đều bật cười m� n�i: Nếu quả thật cha anh từ nhỏ đoạn dục th� l�m sao sanh được anh?

�Nghe hỏi anh nọ đừ người ra chẳng biết phải trả lời l�m sao.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Khen chỗ tốt của người cần phải ph� hợp với thực tế. Nếu c� bịa lời khen giả dối, chẳng những kh�ng hiệu quả g�, m� lại l�m cho người khinh bỉ. Do đ� trong năm giới của Phật Gi�o cấm vọng ngữ l� một.

�

10. Ph� �ng cất lầu

�Thuở xưa c� một người nh� gi�u rất ngu si, kh�ng biết việc g� cả. Một h�m ch�ng đi đến nh� một phủ �ng kh�c, đ� l� một nh� lầu ba tầng, xinh đẹp kh�ng đ�u bằng, l�ng ch�ng rất ham th�ch v� tự nghĩ:

�- Tiền của ta �t hơn người nầy, nhưng lẽ n�o kh�ng cất được 1 trong 3 tầng ấy sao?

��oạn ch�ng về nh� liền cho mời một nh� kiến tr�c đến hỏi rằng:

�- �ng c� thể cất lầu ba tầng kh�ng?

�Nh� kiến tr�c đ�p:

�- �ược, t�i đ� l�m nhiều nơi rồi.

�Ch�ng n�i:

�- Tốt lắm, �ng n�n l�m ngay cho t�i một t�a lầu ba tầng, giống như của bạn t�i.

�Nh� kiến tr�c đem c�ng nh�n khởi sự ban đất, đắp nền, x�y đ�, l�n tường.

�C�ch �t h�m, anh ch�ng nh� gi�u đến xem x�t, kh�ng thấy tầng lầu thứ ba, b�n hỏi nh� kiến tr�c:

�- Hiện tại �ng đang l� g� đ�?

�Nh� kiến tr�c trả lời:

�- T�i l�m nh� lầu ba tầng cho �ng đ�y.

�Ch�ng lại hỏi:

�- Tại sao cất tầng lầu ba m� lo x�y tầng dưới, kh�ng chịu cất nơi tầng tr�n cho t�i?

�Nh� kiến tr�c trả lời:

�- Phải cất từ tầng l�n, kh�ng cất hai tầng dưới l�m sao c� thể cất được tầng thứ ba?

�Kh�ng suy nghĩ kỹ, lập tức ch�ng ngăn rằng:

�- Kh�ng, kh�ng, t�i kh�ng cần l�m hai tầng dưới, t�i chỉ muốn l�m nơi tầng thứ ba th�i, �ng n�n l�m cho t�i một tầng ch�t tr�n cho mau ch�ng.

�Nh� kiến tr�c nghe xong cười to, đ�i ba phen giảng r� cho ch�ng nghe, nhưng ch�ng qu� cố chấp, ki�n quyết y�u cầu nh� kiến tr�c chỉ l�m tầng thứ ba.

�Nh� kiến tr�c kh�ng c� c�ch g� l�m cho ch�ng hiểu r� được, đ�nh phải đ�nh c�ng việc cất nh�.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: �ệ tử của Phật kh�ng chịu cung k�nh thừa sự tam bảo, thiết thật tu: "giới, định, huệ" nền tảng tam học khởi tu, chỉ giải đải, biếng nh�c, tưởng lầm l� kh�ng cần phải trải qua tam quả: Sơ quả Tụ �� Ho�n, nhị quả Tu �� H�m, tam quả A Na H�m, m� muốn lập tức chứng quả thứ tư l� quả A La H�n, đệ tự ấy c�ng với phủ �ng muốn cất tầng thứ ba đều l� hạng ngu si kh�ng tướng!

�

11. B� La M�n giết con

�Thuở xưa, c� một ph�i ngoại đạo k�u l� B� La M�n, trong bọn họ c� một người tự xưng l� c� thể biết được qu� khứ vị lai, đối với c�c học vấn điều n�i tr�i chảy kh�ng sợ sệt. Ch�ng muốn phổ trương bản lảnh của m�nh, b�n đi đến địa phương kh�c, trước mặt mọi người �m con kh�c l�c thảm thiết.

�C� người hỏi:

�- Tại sao anh kh�c nhiều thế?

�Ch�ng trả lời:

�- Con t�i trong bảy ng�y nửa sẽ chết, v� thế n�n t�i rất đau buồn.

�Mọi người khuy�n ch�ng rằng:

�- Hiện nay con anh khỏe mạnh như thế, trong bảy ng�y nữa l�m sao chết được? C� lẽ anh t�nh lầm, h� chăng phải l� sự buồn khổ v� �ch sao?

�Ch�ng trả lời:

�- T�i t�nh rất ch�nh x�c, đối với mặt trời, mặt trăng, vũ trụ, vạn vật, từ xưa nay t�i kh�ng t�nh lầm bao giờ.

��ến hạn bảy ng�y đứa con của ch�ng kh�ng chết, nhưng v� ch�ng muốn bảo tồn danh dự, b�n giết đức con để chứng minh cho điều dự đo�n kh�ng lầm, khiến cho mọi người tin phục, mong cầu danh tiếng lợi dưỡng cho m�nh.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ngoại đạo tự xưng đắc đạo, xong kh�ng c� thật đức tu h�nh, v� muốn cho mọi người tin phục, m� kh�ng tiếc sử dụng những thủ đoạn độc, giả dối, hủ ngụy, dối thế, trộm danh, cũng như vị B� La M�n giết con để dối đời như tr�n kh�ng kh�c.

�

12. Quạt nước đường

�Thuở xưa, c� người chuy�n m�n nấu đường c�t, đang l�c nấu đường tại nh�, bỗng c� người nh� gi�u đến chơi. Muốn xu phụng người ấy, anh b�n mời người nh� gi�u uống một ch�n nước ch�.

�Anh bỏ một �t đường v� r�t th�m ch�t nước v�o nồi bắc l�n l� nấu.

�Chụm lửa rất nhiều n�n chẳng bao l�u, nước đường s�i l�n s�ng sục.

�Anh sợ nước đường n�ng, rồi người nh� gi�u phải chờ l�u mới uống được, liền t�nh l�m nguội bớt nước, b�n nỗ lực quạt nước đường trong nồi, xong anh l�nh qu�nh qu�n nhắc nồi ra khỏi lửa, v� thế tuy quạt rất l�u m� đường vẫn s�i m�i. Anh nọ l�c quạt mau, khiến mồ h�i chảy dầm dề tr�n tr�n.

�Mọi người chung quanh thấy thế, đều ch� cười anh ta v� bảo rằng:

�- Anh l�m thế chỉ ph� c�ng v� �ch, kh�ng tắt lửa dưới nồi m� chỉ quạt nước trong nồi l�m sao nước nguội được?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Nếu ch�ng ta kh�ng từ lửa dữ, tham, s�n, si phiền n�o căn bổn m� diệt trừ, th� kh�ng thể n�o đạt đến chỗ giải tho�t thanh tịnh. Mặc d� ch�ng ta đem hết sức b�nh sanh tu theo khổ hạnh v� �ch, cũng chỉ luống nhọc v� c�ng, kh�ng c� sự bổ �ch thực tế, tương lai y nhi�n tr�i lăn trong v�ng sanh tử chịu kh� v� c�ng.

�

13. Sự thật chứng minh

�C� một nh�m người ngồi trong nh� b�nh luận phạm hạnh của một người kh�c. Trong nh�m ấy, c� người n�i rằng:

�- Người đ� c�i g� cũng hay cả, chỉ c� hai điều kh�ng tốt: �iều thứ nhất l� hay nổi s�n, điều thứ hai l� chạm việc hay lỗ m�ng.

��ang l�c y n�i thế, bất ngờ người kia đi ngang qua cửa nghe lọt v�o tai, lập tức nổi giận đ�ng đ�ng, nhẩy bổ v�o nh� vừa đ�nh y vừa n�i:

�- Ta nổi s�n hồi n�o, ta lỗ m�ng với ai đ�u?

�B�y giờ mọi người đều n�i:

�- Cữ động của người hiện tại chẳng đủ chứng minh cho sự s�n hận v� lỗ m�ng của người sao?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một hạng người c� lỗi m� kh�ng tự nhận, người kh�c đưa � kiến giải b�y, chẳng những kh�ng hết l�ng tiếp nhận, trở lại xấu hổ nổi s�n, t�m c�ch b�o phục, l�m thế kh�ng chỉ trở ngại cho sự tiến bộ của tự m�nh, m� lại l�m bộc lộ v� ph�t triển tội �c xưa nay, chịu hậu quả bất lương nữa.

�

14. Giết kẻ dẫn đường

�Thuở xưa, c� một đo�n thương gia dự định đến phương xa để t�m kế sanh sống.

��ường đi phải trải qua một đồng rộng, cả đo�n đều kh�ng r�nh đường, mới b�n t�nh với nhau mời một người đi theo chỉ lối; rồi họ c�ng nhau khởi cuộc h�nh tr�nh.

��i được nữa đường, họ đến một c�nh đồng bao la b�t ng�t, gặp một ng�i miếu thần.

�Theo tập qu�n nơi đ�, đo�n phải giết một người tế miếu mới đi qua khỏi được.

��o�n thương gia c�ng nhau b�n luận ri�ng, ai cũng cho rằng: Trong bọn ch�ng ta đều l� b� con th�n th�ch v� đồng hương, chỉ c� người dẫn đường l� người ngo�i chi bằng giết người nầy để c�ng tế.

�B�n t�nh xong xu�i, họ b�n đem người dẫn đường ra giết.

�C�ng tế xong, họ l�n đường, nhưng v� kh�ng c� người dẫn lối, n�n cả bọn lạc l�ng, bơ vơ nơi c�nh đồng b�t ng�t.

�Sau c�ng cả bọn họ đều bị chết ở giữa đường d�i.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Muốn v�o biển Phật ph�p để lượm của b�u, phải n�n tu ph�p l�nh l�m vị ti�n đạo. C� một �t người xưa nay đi�n đảo tu h�nh, kh�ng chịu khảo nghiệm sự thật, lu�n lu�n n�o động kh�ng an, mạt s�t hạnh l�nh, vong tưởng, m� chấp, m� muốn thủ lấy ch�n bảo ph�p t�i. Kết quả chỉ hằng đọa nơi bến m�, biển khổ, trọn đời kh�ng c� nẻo tho�t ly.

�

15. Muốn con mau lớn

�Thuở xưa, c� một �ng vua sanh được n�ng C�ng ch�a, vua y�u qu� v� c�ng, mong muốn n�ng mau lớn, b�n mời vị lương y đến thương lượng:

�- Người c� thuốc g� để cho con g�i trẫm uống v�o mau lớn chăng?

�Lương y trả lời:

�- Hạ thần nhứt định sẽ t�m được thuốc hay nhưng phải đến phương xa mới c�. Hạ thần y�u cầu Bệ hạ một điều kiện l� trong thời gian hạ thần đi t�m thuốc, Bệ hạ kh�ng được đến thăm c�ng ch�a. Chừng n�o hạ thần đem thuốc về cho c�ng ch�a uống rồi, Bệ hạ h�y đến thăm.

�Vua trả lời ưng thuận.

�Vị lương y đi t�m thuốc phương xa kếđ� 12 năm chẳng mới đem thuốc trở về.

�Sau khi c�ng ch�a uống thuốc xong, lương y b�n đem c�ng ch�a yết kiến vua trong cung nội.

�Vua thấy c�ng ch�a đ� trưỏng th�nh, l�ng mừng kh�n xiết, n�i với lương y rằng:

�- Người thật l� vị lương y đại t�i, kh�ng người b� kịp; c�ng ch�a nhờ uống thuốc của người m� ch�ng lớn đến thế!

��oạn vua bảo quan tả hữu ban thưởng cho lương y rất nhiều t�i vật.

�Người đương thời đều cười vua l� người dại dột, kh�ng biết t�nh tuổi của con m�nh.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người tu tập Phật ph�p cần phải ch�n thật h�nh tr�, tự hiểu hể nước đến th� ao th�nh, d�ng trong th� trăng hiện, c�ng đức được vẹn to�n. Nếu kh�ng chịu h�nh tr� đ�ng theo Phật ph�p, cố gắng ch�n thật dụng c�ng, m� chỉ mong cầu cho mau c� kết quả, th� thật l� sai lầm. Hạng người h�nh động như thế c�ng �ng vua muốn con mau lớn như kia đều l� hạng ngu si đ�ng ch� cười cả.

�

16. Tưới m�a bằng nước m�a

�Thuở xưa c� hai người đều l�m nghề trồng m�a, họ thi đua với nhau, đưa ra đề nghị: Ai trồng l�n tốt th� được thưởng, c�n ai trồng xấu th� phải phạt.

�B�y giờ một trong hai người tự nghĩ rằng:

�- M�a xưa nay vốn ngọt nếu ta d�ng nước m�a tưới th�m l�n, th� m�a chắc chắn l� ngọt lắm.

�Người kia nghĩ như vậy xong, b�n d�ng rất nhiều m�a �p lấy nước, rồi đem nước ấy tưới l�n m�a mới trồng.

�Kết quả chẳng những hao tốn, m� lại bao nhi�u m�a mới trồng đều hư hoại hết.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một �t người kh�ng chịu noi theo đường ch�nh để tu học Phật ph�p, trở lại tư tưởng kh�c thường, lập dị, cầu kỳ, đui tu m� luyện, m� cho đ� l� phương ph�p giản dị, "Khắc kỳ thủ chứng". Kết quả chẳng những kh�ng đạt được mục đ�ch đ� dự kỳ, m� c�n l�ng ph� tinh thần v� thời gian nữa. chỉ luống nhọc v� c�ng cũng như người d�ng m�a tưới m�a kh�ng kh�c.

�

17. V� nhỏ mất lớn

�Thuở xưa c� một người cho người kh�c mượn năm đồng, rất l�u m� kh�ng trả lại, ch�ng b�n đi đến nh� đ�i.

��ường đi trải qua một con s�ng rộng, ch�ng phải đi đ� tốn ba đồng, đến nh� thời người kia đi vắng, khi trở về ch�ng lại phải tốn ba đồng nữa. �i đ� qua lại hết s�u đồng. L�m như thế chỉ luống nhọc c�ng m� kh�ng đi đến đ�u cả, số tổn thất bại nhiều hơn số tiền cho mượn.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Nếu v� tranh cầu ch�t lợi, kh�ng tiếc l�m bại hoại thanh cao của m�nh. Kết quả thường khi kh�ng b� lại được sự tổn thất. Thậm ch�, danh lợi đều mất kh�ng c�n. Hiện tại mang tiếng xấu. �ời sau mắc quả b�o chẳng l�nh. H�nh động như thế thật l� ngu si.

�

18. Tr�n lầu m�i dao

�Thuở xưa c� một người phục dịch cho vua rất khổ, trải qua một thời gian l�u, th�n thể mỏi mệt v� c�ng. Vua thấy thế thương hại b�n ban cho con lạc đ� chết.

�Sau khi ch�ng lảnh con lạc đ� rồi, b�n đem về nh� lột da. V� dao lụt cắt kh�ng đứt, ch�ng đi t�m một vi�n đ� để m�i dao, ch�ng t�m được một vi�n đ� ở tr�n lầu. Ch�ng l�n lầu m�i dao xong, rồi xuống lầu lột da lạc đ�. Cắt một l�t dao lụt, ch�ng lại đi l�n lầu m�i lại, rồi trở xuống lầu lột da. Vi l�n xuống nhiều lần, th�n thể mỏi mệt. Ch�ng b�n nghĩ ra một phương ph�p, đem con lạc đ� để tr�n lầu cho tiện, một b�n th� m�i dao, một b�n th� cắt. Ch�ng tự cho l�m thế l� rất th�ng minh. Thật ra ai cũng cười ch� ch�ng người ngu xuẩn.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một người thường thường hủy ph� giới cấm, rồi đem rất nhiều tiền của để tu phước bổ th�, mong đặng sanh thi�n. Giống như người m�i dao kia, cho dụng c�ng rất nhiều m� chỗ đặng rất �t.

�

19. Ghi dấu tr�n thuyền để t�m đồ rơi xuống bể

�Thuở xưa c� một người vượt thuyền qua bể, sơ � đ�nh rơi c�i ch�n bạc trong nước s�u, tức khắc ch�ng ghi tr�n be thuyền l�m dấu. �oạn rồi ch�o thuyền đi, trong t�m ch�ng tự nghĩ: M�nh đ� ghi kỹ chỗ c�i ch�n bạc rơi trong nước, sau nầy c� thể căn cứ nơi lần ghi ấy m� t�m.

�Hai th�ng sau, ng�y nọ ch�ng đến nước Sư tử l� một địa phương rất xa, thấy c� một gi�ng s�ng, ch�ng sực nhớ dấu đ� ghi tr�n thuyền, b�n lặn xuống nước t�m c�i ch�n bạc.

�C� người thấy thế hỏi rằng:

�- Anh lặn v�o trong nước để t�m c�i g�?

�Ch�ng trả lời:

�- T�i muốn t�m c�i ch�n bạc đ� đ�nh rơi.

�Người kia lại hỏi:

�- Ch�n của anh rơi chỗ n�o?

�Ch�ng trả lời:

�- T�i đ�nh rơi khi t�i mới v�o biển c�ch đ�y hai th�ng về trước.

�L�c ấy t�i c� ghi, tr�n be thuyền l�m dấu chắc chắn. Ng�y nay t�i cứ xem chỗ ghi tr�n be thuyền m� xuống nước t�m ch�n.

�Mọi người nghe xong, ha hả cưới lớn v� n�i rằng:

�- Nước tuy giống m� địa phương xa c�ch ng�n tr�ng, l�m sao mất một nơi rồi lặn một nơi kh�c t�m đặng?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ngoại đạo kh�ng tu ch�nh hạnh, ở trong ph�p l�ng tương trợ nhau, luống tu theo lối khổ hạnh v� �ch. Bọn họ đ�u biết sai một ly mất ng�n dậm. Ch�ng ta cần phải s�ng suốt y cứ theo nguy�n tắc m� tu học cho đ�ng ch�nh ph�p, đ� l� điều trọng yếu của ch�ng ta.

�

20. Trả thịt

�Ng�y xưa c� một �ng vua nghe đồn c� người b�nh phẩm m�nh l� rất bạo ngược, kh�ng hiểu ch�nh trị l� g�, vua tức lắm, tức khắc hạ lệnh bắt cho được con người phạm thượng kia. Những mật th�m điều tra kh�ng biết l� ai cả. Sau khi nghe lời vị hầu c�n, vua bắt một người d�n lương thiện ra hạch tội, rồi l�n �n l�c một trăm lượng thịt sau xương sống của y.

�Chẳng bao l�u c� người biện hộ rằng: Người lương d�n ấy kh�ng bao giờ d�m ch� bai, mạt s�t nh� vua. B�y giờ vua qu� hối hận, thấy rằng kh�ng n�n kết tội oan cho người hiền, phải mau đền trả tổn thất lại. Vua b�n hạ lệnh d�ng một ng�n lượng thịt đắp trả lại nơi xương sống của người hiền kia.

�Người kia tuy đ� được vua trả thịt, nhưng vẫn v� c�ng đau đớn, kh�c than r�n rỉ suốt đ�m. Vua nghe thế, kh�ng chịu suy x�t cho kỹ, b�n đến hỏi rằng:

�- Tại sao ngươi vẫn c�n kh�c l�c? Ta lấy của ngươi chỉ c� một trăm lượng m� hiện nay ta trả lại một ng�n lượng kh�ng đủ sao?

�Người lương d�n kh�ng c�n sức lực trả lời lại, kẻ chung quanh thấy thế n�i rằng:

�- Trời ơi! T�u đại Vương, giả sử c� ai chặt đầu �ại Vương rồi sau đền lại cho �ại Vương một ng�n c�i, vậy đầy �ại Vương c� thể d�nh lại được kh�ng?

�Vua nghe thế rồi lặng thinh kh�ng c�n đường đ�p lại.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ch�ng ta l�m việc chi cần phải c� t�m ki�n để cẩn thận; chớ kh�ng n�n l�m việc một c�ch qu� hung bạo, lổ m�ng. Khi lầm lỡ rồi, th� kh�ng sao bổ cứu lại được.

�

21. Cầu con

�Thuở xưa c� một người đ�n b� đ� sanh được đứa con, lại muốn c� th�m một đứa b�n hỏi những người đ�n b� kh�c rằng:

�- Ai c� phương ph�p g� l�m cho t�i sanh đứa con nữa kh�ng?

�B�y giờ c� b� l�o trả lời:

�- Ta c� phương ph�p gi�p ngươi sanh con nữa, nhưng ngươi phải giết con lấy m�u tế thi�n thần, rồi ngươi mới được như �.

�Người đ�n b� kia rất tin lời b� l�o v� định sẽ l�m theo lời b�. May c� người lối x�m hay được, cản ngăn v� quở tr�ch rằng:

�- Chị sao dại dột thế? Hy vọng sanh th�m một đứa nữa, m� lại đem đứa con hiện c� giết đi; thế l� đứa kia chưa sanh m� đứa nầy đ� chết, rốt cuộc kh�ng c� đứa n�o cả.

�H�nh động ấy đ�ng l�m hay kh�ng, chị cần n�n x�t lại.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� đa số người m� t�n, dị đoan, tin theo tả thuyết của ngoại đạo một c�ch m� qu�ng. Họ chủ trương rằng: Muốn tương lai được hạnh ph�c, th� phải tu theo lối khổ hạnh như l�: Nhẩy v�o hầm lửa, nằm tr�n gai, đứng một ch�n v.v... Họ tu theo c�c phương ph�p sai lạc như thế, chỉ luống nhọc v� c�ng, khổ th�n tự hại, chẳng những kh�ng mong g� được phước b�o sanh thi�n, m� lại rất tương phản với nguy�n l� Phật Gi�o.

�

22. B�n trầm hương

�Thuở xưa c� người lặn lội ra biển t�m trầm hương, trải qua nhiều năm th�ng mới được một xe đem về bầy ra chợ để b�n. V� gi� cao n�n b�n kh�ng được, ch�ng rất băn khoản trong t�m khổ sở v� c�ng.

�B�y giờ thấy nhiều người g�nh than ra chợ b�n, vừa g�nh ra l� c� người mua. Ch�ng tự nghỉ: "Ta đem trầm hương đốt th�nh than, đem b�n chắc đắt lắm". Thế rồi ch�ng đốt hết trầm hương th�nh than g�nh ra chợ b�n, quả nhi�n b�n chạy v� c�ng. Nhưng gi� tiền một xe trầm hương kh�ng gi� tiền của nửa xe than củi.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người tu h�nh mong cầu Phật quả kh�ng n�n sợ kh� m� thối t�m, hay cầu kỳ, lập dị, hoặc trở lại cầu quả tiểu thừa. Kết quả tự mất lợi lớn, cũng như người đốt trầm hương ra than để b�n cho mau. H�nh vi như vậy, thật đ�ng thương x�t v� c�ng.

�

23. Trộm mền

�Thuở xưa c� một kẻ trộm lấy của người nh� gi�u một mớ h�ng gấm đ�ng gi�, rồi ra ngo�i nh� vơ v�t một c�i mền r�ch v� một �t quần �o củ. Sau khi trộm xong, y mới đem h�ng gấm bao c�i mền r�ch v� mớ y phục cũ g�i th�nh một g�i mang đi c�ng khắp. Sau mọi người biết được đều che cười.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người đ� ph�t t�m ch�nh t�n tu học Phật ph�p, kh�ng n�n trở lại tham lam danh lợi ở thế gian, ph� giới luật thanh tịnh. N�n l�m việc đi�n đảo như vậy, th� kh�ng khỏi tổn thương đức hạnh của m�nh v� l�m tr� cười cho kẻ b�ng quan.

�

24. Gieo m�

�Thuở xưa c� người ăn m� sống thấy kh�ng ngon bằng m� rang ch�n. Người kia tự nghĩ: "M� rang ch�n ăn ngon như thế, ta n�n đem gieo hột m� đ� rang, sau c� hột chắc chắn sẽ ngon lắm". Y b�n rang m� rồi đem gieo, kết quả kh�ng mọc c�y n�o cả.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Hột giống đ� rang, th� kh�ng l�m sao sinh ra c�y, kết tr�i được. Cũng như nhiều kiếp h�nh đạo Bồ t�t khổ hạnh cần tu, mới mong trưởng th�nh chủng tử Phật quả, m� muốn để tu mau chứng, lại tu theo hạnh tiểu thừa, chung kết kh�ng thể th�nh Phật quả. Phật thường quở h�ng tiểu thừa l� thứ "giống rang mần hư" ch�nh l� � nghĩa đấy vậy.

�

25. Nước v� lửa

�Thuở xưa c� người đang ở trong nh� l�m việc, cần d�ng cả nước lạnh v� lửa, d�ng c�i ch�n s�nh đựng, lửa để trong ph�ng, lại d�ng c�i lọ thiếc d�ng nước để tr�n ch�n lửa. Người kia tự nghĩ: "Ta đ� dự bị lửa v� nước xong rồi"; v�i giờ sau người kia d�ng đến lửa, th� lửa đ� tắt; d�ng đến nước th� nước đ� n�ng. Cả hai đều kh�ng d�ng được.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một hạng người đ� xuất gia cầu học Phật ph�p, nhưng lại quyến luyến gia đ�nh, say m� th� dục lạc, niệm niệm kh�ng rồi; do đ� kh�ng thể tho�t ly biển �i, m� lại vụt tắc lửa c�ng đức của m�nh, mất nước tr� giới nữa. Chung kết c�ng đức tu h�nh v� sự nghiệp ở thế gian, cả hai đều mất.

�

26. Bắt chước vua

�Ng�y xưa c� một người muốn t�m m�nh cũng sung sướng vui vẻ như vua, b�n hỏi người quen rằng:

�- Ta l�m c�ch n�o được hạnh ph�c như vua?

�Người kia b�y:

�- Nếu anh muốn hoan lạc như ng�i vậy, th� n�n bắt chước điều bộ của ng�i.

�Ch�ng cho điếu ấy l� ch� l�, b�n đi đến trước mặt nh� vua xem từng cử động, chăm ch� bắt chước bộ điệu của vua. B�y giờ vua nh�y mắt kh�ng ngớt, ch�ng cũng nh�i giọng như in. Vua thấy thế rất lấy l�m qu�i lạ, hỏi rằng:

�- Mắt ngươi c� l�ng cặm, hay bị bụi rớt v�o?

�Ch�ng trả lời:

�- Kh�ng, mắt t�i kh�ng sao cả, chỉ v� t�i muốn hạnh ph�c như ng�i, n�n cố bắt chước điệu bộ của ng�i đ�y.

�Vua nghe xong, nổi giận l�i đ�nh:

�- Ngươi thật l� người hỗn sược!

�Rồi sai qu�n l�nh đem ra đ�nh một trận n�n th�n, đoạn đuổi ra khỏi nước.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một �t người được nghe Phật ph�p muốn gần gũi học tu, nhưng kh�ng hiểu nguy�n l� căn bản của Phật ph�p. �ức Như Lai l� bậc to�n tr�, to�n năng v� muốn cứu độ ch�ng sanh khỏi khổ, n�n t�m đủ mọi phương tiện dắt d�u. C� l�c n�i l� thuyết cạn cột để độ những hạng người tr�nh độ thấp k�m, hoặc cũng mạng th�n người cũng l�m mọi việc, hoặc đem th�n đến nợ trước như oan b�o: "bị gươm v�ng đ�m v� ăn l�a ngựa".

�Bọn họ lại chấp chặt, hoặc bắt chước theo, hoặc ch� cười hủy b�ng. Chung kết ở trong Phật ph�p hằng mất sự lợi �ch v� chứng ngộ, trở lại bị đọa lạc v�o ba đường dữ chịu đủ mọi khổ h�nh.

�

27. Trị vết thương

�Thuở xưa c� một �ng gi� bị vua đ�nh đập t�n nhẫn, bị thương s�u nặng v� c�ng. �ng b�n d�ng ph�n ngựa xoa v�o đấy, v�i h�m vết thương l�nh. Khi ấy c� một người ngu thấy thế, l�ng rất vui mừng, b�n hỏi:

�- May qu�! Ta vừa biết được một phương thuốc trị vết thương rất hay!

�Y lập tức về nh� n�i với con rằng:

�- Ta c� thuốc hay lắm, con bằng l�ng để cha đ�nh sau lưng cho bị thương rồi đem thoa thử, chắc chắn hiệu nghiệm v� c�ng.

�Người con v�ng lời cha dạy.

�Y đ�nh sau lưng con cho bị thương rồi d�ng ph�n ngựa thoa v�o. H�nh động như vậy m� tự xưng cho m�nh l� rất th�ng minh, thật đ�ng l�m tr� cười cho h�ng thức giả.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Như người chấp thuộc th�nh bịnh, ch�ng ta tu học Phật ph�p kh�ng chịu d�ng phương ph�p đối trị quen th�i lầm m�, trở lại để cho phiền n�o, s�n, si tự do ph�t khởi.

�Như nghe n�i "Bất tịnh qu�n" c� thể bỏ th�n ph�m, tho�t ly sanh tử, b�n c� � lăng lo�n, rồi qu�n "Bất tịnh". Chung kết chẳng những "Qu�n Bất Tịnh" kh�ng th�nh m� trở lại bị sắc dục lầm hoặc, kết th�m nghiệp b�o tr�i lăn trong v�ng sanh tử m�i kh�ng th�i!

�Kh�ng kh�o d�ng thuốc, th� thuốc trở lại th�nh bịnh; kh�ng kh�o tu ph�p l�nh, th� c�ng tăng th�m nghiệp luỵ. �� l� điều quan trọng, ch�ng ta cần xem đ�y để tự răng m�nh.

�

28. Xẻo mũi

�Thuở xưa c� một người s�nh duy�n với n�ng con g�i nhan sắc xinh đẹp, nhưng chỉ c� c�i mũi hơi kh� coi.

�Sau đ� người kia gặp c� g�i kh�c, chẳng những dung mạo đẹp đẽ lạ l�ng, m� c�i mũi rất ngay thẳng, khả �i. Người kia tự nghĩ: "Ước g� ta c� c�i mũi đẹp của c� ấy để thay v�o c�i mũi của vợ ta, c� phải vợ ta sẽ ho�n to�n xinh đẹp kh�ng?".

�Thế rồi y cắt mũi c� g�i đẹp, cầm chạy về nh� khoe với vợ rằng:

�- Em ơi! Nay anh sung sướng được ban cho em c�i mũi đẹp!

�Y b�n cắt mũi vợ quăng đi, rồi chắp c�i mũi kia lại. Rốt cuộc, kh�ng r�p được m� vợ y lại bị mất mũi c�ng th�m xấu x� v� c�ng. Y l�m hại cả hai h�ng con g�i đẹp.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người đời nghe biết c�c bậc Sa m�n, B� la m�n kỳ cựu c� đại oai đức, được mọi người c�ng k�nh c�ng dường, b�n nghĩ: Ta c�ng c�c vị kia c� kh�c g� nhau; rồi tự giả xưng vong n�i m�nh c� đức. L�m thếđ� bất lợi, lại c�n tổn thương phẩm hạnh của m�nh, c�ng người xẻo mũi vợ kia kh�ng kh�c.

�

29. �ốt �o

�Thuở xưa c� một người ngh�o, l�m thu� để d�nh tiền may được một c�i �o ngắn bằng vải to. Khi y mặc ra đường, c� người kh�c thấy hỏi rằng:

�- H�nh dung mặt mũi của anh xinh đẹp như vậy, chắc l� con nh�u gi�u sang, tại sao lại mặc �o vải? T�i nay c� biện ph�p gi�p anh c� quần �o tốt, nhưng nha phải tin t�i, t�i kh�ng bao giờ đ�i anh cả.

�Người ngh�o nghe xong rất vui mừng:

�- T�i nhứt định nghe theo lời anh.

�Người kia b�n đốt lửa b�n đường rồi bảo người ngh�o:

�- Anh h�y đem c�i �o vải xấu bỏ v�o lửa đốt đi, sau khi �o vải ch�y rồi, anh n�n đứng đợi một ch�t, tức khắc c� quần �o đẹp cho anh.

�Người ngh�o y lời đem �o xấu bỏ v�o lửa đốt. �ốt xong, đi qua đi lại đợi chờ m� vẫn kh�ng thấy �o quần đẹp hiện ra.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Y cứ lời Phật n�i rằng: Th�n người kh� được, ch�ng ta đ� được th�n người, phải n�n tấn tu đạo đức, vun bồi cội ph�c về sau, y theo ch�nh ph�p đ�ng như l� tu h�nh. Nhưng ngoại đạo vọng lập t� thuyết để dối người; Th�n nầy n�n hủy hoại nhẩy v�o hầm lửa, th� c� thể sanh l�n c�i trời v.v...

�Lời n�i v� l� đ�y kh�ng thể tin được. Nếu l�m theo như vậy, chẳng những đời nầy bị tổn hại m� lại m� hoặc cho đời sau; cũng như người ngh�o bị lừa dối kh�ng kh�c.

�

30. Nu�i d�

�Thuở xưa c� một người nu�i d�, nu�i rất đ�ng phương ph�p, n�n mỗi ng�y sanh sản rất nhiều, từ ng�n con đến vạn con. Nhưng người kia rất h� tiện, kh�ng d�m giết một con ăn thịt, hoặc l� đ�i kh�ch. Người kh�c năn nỉ xin hoặc mua bớt, n�i c�ch g� y cũng kh�ng chịu mất một con.

�B�y giờ c� người rất m�nh lời gian dối, thường qua lại l�m quen, d�ng lời ngon ngọt kết bạn th�n với y. Y tin l� người ch�n thật. Một h�m người kia n�i với y rằng:

�- T�i v� anh đ� th�nh bạn th�n với nhau, n�n c� điều chi t�i cũng muốn b�n với anh cả. Anh nay chưa vợ con, rất c� đơn hiu quạnh. T�i được nghe x�m nh� ở hướng đ�ng, c� một c� g�i rất đẹp, nếu anh cưới n�ng l�m vợ th� xứng đ�i vừa lứa v� c�ng. T�i xin l�m người giới thiệu th� chắc chắn th�nh c�ng.

�Người nu�i d� nghe thế mừng rỡ v� c�ng, b�n giao cho người kia rất nhiều d� v� một �t lễ vật l�m đồ s�nh lễ đầu ti�n.

�C�ch v�i h�m sau, người kia trở lại bảo anh rằng:

�- C� ấy đ� bằng l�ng s�nh duy�n c�ng anh, v� may qu�, vợ anh nay đ� sanh được một đứa con rất ngộ nghỉnh, t�i lại b�o tin mừng cho anh hay!

�Người nu�i d� chưa bao giờ thấy mặt vị h�n th�, nhưng nghe n�i vừa sanh một đứa con th� l�ng mừng kh�ng thể tả! Vội v�ng cấp cho người kia rất nhiều d�. Hai b�n từ biệt.

�C�ch v�i h�m sau nữa, người kia lại trở về n�i rằng:

�- Anh ơi! Th� thảm đau đớn qu�, con anh đ� chết rồi! T�i đến đ�y th�nh thực chia buồn c�ng anh, để tỏ t�nh bạn hữu.

�Người nu�i d� nghe xong, vật v� kh�c l�c thảm thiết, buồn khổ m�i kh�ng ngu�i.

�** Chuyện nầy tỉa dụ: Trong Phật gi�o c� những hạng người đa vạn, kh�ng mong t�m danh lợi, kh�ng ham m� sắc đẹp vị ngon, nhưng lại tham trước dục lạc thế gian, trở lại bị n� l�m m� hoặc, đ�nh quẳng t�i bảo ph�p l�nh c�ng đức, lơ l�ng sự tu h�nh. Kết quả, kh�ng những l�m hư hỏng ph�p l�nh, m� lại ti�u tan cả th�n mạng, t�i sản, thật đ�ng tủi nhục đau l�ng, ch�nh m�nh chuốc lấy sự đau khổ cho ch�nh m�nh một c�ch oan uổng.

�

31. Mua lừa

�Thuở xưa c� một số t�n đồ của đạo B� La M�n cử h�nh cuộc đại hội, họ cần d�ng nhiều ch�n bạc. Vị gi�o chủ của họ bảo đệ tử l�n chợ mời một người thợ đồ sứ về l�m. �ệ tử v�ng lệnh đi t�m thợ. �i giữa đường bọn họ gặp người thợ đang dắt một con lừa, tr�n lưng chở rất nhiều đồ sứ đem ra chợ b�n. Lừa sẩy chơn t� quỵ xuống, bao nhi�u đồ sứ tr�n lưng đều rớt xuống đất v� bể tan t�nh. Người thợ đồ sứ buồn rầu kh�c l�c m�i. Bọn họ thấy thế lấy l�m lạ hỏi rằng:

�- Tại sao anh kh�c buồn b� thế?

�Người thợ trả lời:

�- T�i n�o t�i kh�ng kh�c, bao nhi�u đồ sứ c�ng phu l�m trong một năm, nay định chở đem ra chợ b�n n�o ngờ con lừa bị sảy ch�n, trong khoảng khắc bể n�t cả, như thế kh�ng đ�ng rầu rĩ ư!

�Bọn họ nghe thế mừng thầm v� nghĩ rằng:

�- Con lừa nầy giỏi qu�, c�ng kh� người thợ l�m một năm, chỉ trong nh�y mắt n� c� thể l�m ti�u tan hết.

�B�y giờ bọn họ mới thương lượng với người thợ để mua con lừa. Người thợ đang tức giận muốn tống cổ n� đi, nghe c� người mua n�, vội v� b�n ngay.

�Bọn họ cưỡi lừa về ra mắt gi�o chủ, vị gi�o chủ hỏi rằng:

�- Tại sao kh�ng t�m thỉnh người thợ đồ sứ, m� lại mua lừa đem về?

�Bọn đệ tử trả lời:

�- Bản lảnh con lừa nầy, lớn hơn người thợ đồ sứ, v� người thợ l�m trong một năm mới th�nh một số đồ, m� chỉ trong gi�y ph�t một m�nh n�, n� ph� tan.

�Vị gi�o chủ lắc đầu lia lịa v� n�i rằng:

�- Sao c�c con dại dột thế? Con lừa nầy, trong khoảnh khắc c� thể l�m bề bao nhi�u đồ sứ, nhưng d� trải trăm năm, n� cũng kh�ng thể l�m ra được một c�i.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ở đời c� nhiều người thọ �n của người kh�c gi�p đỡ, chẳng những họ kh�ng th� đ�p lại, m� thường hay trả o�n. Hạng người vong �n bội nghĩa như thế, ch�ng ta kh�ng n�n gần gũi, v� chỉ c� hại chứ kh�ng �ch lợi g�.

�

32. Trộm v�ng

�Thuở xưa c� hai người thương gia c�ng ở một chỗ, một người bu�n v�ng, một người bu�n b�ng vải. C� người đến mua v�ng, để v�ng v�o lửa thử xem thiệt hay giả. Người bu�n b�ng vải kia l�n trộm một cục, sợ thấy, b�n đem giấu trong b�ng. V�ng đang ch�y n�ng đỏ l�m cho bao nhi�u b�ng vải ch�y sạch s�nh sanh, c�ng việc bại lộ. Người kia chẳng những kh�ng trộm v�ng được, m� c�n bị ch�y hết bao nhi�u l� b�ng vải.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ngoại đạo ăn cắp gi�o l� của đạo Phật đem l�m của m�nh, nhưng v� họ kh�ng r� nguy�n l�, kh�ng kh�o xử dụng, chẳng những kh�ng hiểu Phật ph�p, việc l�m kh�ng đi đến đ�u, m� lại l�m cho gi�o ph�p của họ bị pha trộn. Chung kết cơ mưu bị bại lộ, l�m tr� cười cho kẻ b�ng quan.

�

33. Chặt c�y t�m tr�i

�Thuở xưa trong vườn một �ng vua, c� trồng một thứ tr�i c�y rất tốt, t�ng nh�nh sum x�, sanh tr�i ngon ngọt lạ thường, kh�ng chỗ n�o c�.

�Ng�y nọ c� người kh�ch ngoại quốc đến chơi, vua đưa đi xem c�y ấy v� n�i rằng:

�- C�y nầy sanh một thứ tr�i ngon v� song, chẳng nơi n�o c� cả.

�Kh�ch hỏi:

�- Quả thật c� tr�i ngon, vậy cho t�i một tr�i ăn thử được kh�ng?

�Vua bằng l�ng, b�n gọi người đốn c�y ng� xuống để t�m tr�i, nhưng t�m kh�ng được tr�i n�o. Sau đ�, vua b�o người đem c�y đ� chặt trồng lại, rồi t�m đủ biện ph�p, cũng kh�ng thể n�o l�m cho n� đ�m chồi nẫy tược như xưa. C�y ấy chết tuyệt, kh�ng c�n sanh tr�i nữa.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: �ức Th�ch T�n đ� từng chỉ cho ch�ng ta c�ng đức tr� giới, giống như c�y đại thụ, c� thể sanh c�c thứ tr�i thần th�ng, tr� tuệ, từ bi, thiền định ngon l�nh. Ch�ng ta muốn c� những thứ tr�i c�y ấy, th� trước ti�n phải tr� giới tu h�nh, d�ng nhiều c�ng đức ph�p l�nh b�n tươi, mới mong kết quả tốt đẹp ho�n to�n. Nhưng c� một �t người kh�ng hiểu phương ph�p ấy, bu�ng lung hủy phạm giới luật oai nghi, m� c�n mong cầu thần th�ng, định, huệ, kh�c n�o người chặt c�y t�m tr�i như tr�n, chẳng những tr�i kh�ng t�m được, m� c�y qu� từ nay đ� chết kh�. Hạng người h�nh động như thế thật đ�ng thương x�t.

�

34. Th�u ngắn đuờng đi

�Thuở xưa c� một th�n c�ch kinh th�nh một trăm dặm, nơi ấy c� một c�i giếng nước rất trong v� ngon ngọt, lạ thường. Vua hạ lệnh cho d�n l�ng, mỗi ng�y phải chở nước về kinh th�nh cho vua uống.

�D�n l�ng ng�y ng�y tới lui mệt mỏi kh�ng chịu được, b�n rủ nhau trốn đến phương xa. Việc nầy th�n trưởng biết được, mới triệu tập một cuộc đại hội th�n d�n, vị th�n trưởng đứng ra tuy�n bố:

�- C�c anh em chớ đi đ�u hết, t�i sẽ y�u cầu nh� vua th�u ngắn con đường một trăm dặm th�nh s�u mươi dặm tức khắc. C�c anh em đi lại sẽ gần hơn, kh�ng nổi mệt mỏi như trước.

�Hội nghị bế mạc, vị th�n trưởng vội v� v�o kinh y�u cầu vua như thế. Vua ph� chuẩn lời thỉnh cầu, v� hạ lệnh cho sở lục lộ th�u ngắn con đường một trăm dặm c�n s�u mươi dặm. D�n l�ng được tin ấy đều vui mừng v� tự cảm thấy gần hơn trước. Từ đấy họ c�ng tin tưởng lời vua, họ đồng l�ng tỏ kh�ng dời đi đ�u cả.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người đời ph�t t�m tu học ch�nh ph�p mong cầu tho�t ly sanh tử, lu�n hồi, nhưng v� thời gian tu học d�i dăng dẳng, n�n c�ng thấy mỏi mệt, nửa đường thối t�m kh�ng muốn tiến tới.

��ức Như Lai c� đủ phương tiện, đem ph�p nhất thừa phương tiện n�i ba thừa, khiến cho h�ng căn t�nh k�m cỏi, tr� huệ cạn gần, nghe xong cho l� Phật ph�p dễ tu, dễ chứng, mới mạnh mẻ nổ lực tiến tu ph�p l�nh c�ng đ�c, hầu tho�t ly sanh tử lu�n hồi. Sau khi bọn họ chứng quả vị tiểu thừa xong, Phật trở lại chỉ tr�ch họ. Ng�i thuyết minh: Phật ph�p xưa nay chỉ c� nhứt thừa chớ kh�ng c� hai hay ba thừa, nghĩa l�: "Sự thật chỉ c� một, hể c� hai c�i tương đối th� kh�ng ph�i l� chơn". B�y giờ bọn họ c�ng tin tưởng lời Phật, c� thể hồi tiểu quả hướng đến đại thừa, tin thế kh�ng nghi, an nhi�n tiến tu đạo đại thừa Bồ T�t.

�

35. Thấy b�ng trong gương

�Thuở xưa c� một người rất ngh�o khổ, mắc nợ qu� nhiều, kh�ng c� biện ph�p để trả nợ, chỉ c�n c� c�ch l� đi trốn.

�Ng�y nọ, y đi đến c�nh đồng bao la b�t ng�t, chợt thấy một c�i rương, b�n mở ra xem thử, thấy đầy một rương ngọc ng�, ch�u b�u, c� đậy một miếng kiếng l�n tr�n. B�y giờ y vui mừng kh�ng xiết, b�n th� tay v�o lấy những của b�u ấy. Nhưng y thấy trong gương hiện ra một người (tức l� b�ng của y) c� vẻ dọa nạt y, y hoảng sợ dừng tay lại, trong t�m lo sợ kh�ng an, b�n n�i với người trong gương:

�- Ta cho l� trong c�i rương trong nầy, kh�ng c� phương hướng, tưởng đ�u l� kh�ng c� người, n�o d� thấy c� người trong đ�, qu�i lạ chưa?

�N�i xong y vội v�ng chạy đi nơi kh�c.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người đời thường bị v� lượng phiền n�o r�ng buộc, l�m cho khốn đốn, khổ n�o, kh�ng c� ph�c đức, duy�n l�nh, lại thường bị sống chết quay cuồng "ma vu�ng, tr�i chủ" �p bức khổ sở, n�n muốn cầu giải tho�t khỏi v�ng thống khổ, đau thương m� tu học Phật ph�p.

�Bọn họ c� c�ng vun bồi c�i ph�c giống l�nh, dụ như c�i rương đầy của b�u, rồi lại thường bị "th�n kiến ng� chấp" l�m mờ, cho n�n ở trong v� thường, v� ng� vọng chấp c� ng� thường c�n. "Th�n kiến", "ng� chấp" dụ như b�ng hiện trong gương, bọn họ lầm cho l� ch�n thật, do đ�y m� kh�ng thể tu h�nh thiền định, đạo phẩm, chứng th�nh c�ng đức v� lậu. H�nh vi của bọn họ c�ng với cử chỉ của người đ� đến rương b�u m� kh�ng lấy được vật g�, đồng nhau kh�ng kh�c.

�

36. Lầm m�c con mắt

�Thuở xưa c� một người tu tr�n n�i, học được ph�p thuật, c� thể kh�m ph� tất cả ngọc ng�, ch�u b�u ch�n dưới đất l�u năm. Chuyện nầy thấu đến tai vua, vua rất mừng rỡ, bảo quần thần rằng:

�- Ta muốn mời nh� nghệ thuật ấy ở lu�n trong nước để gi�p ta t�m của b�u đ� bị ch�n v�i, nước ch�ng ta sẽ trở n�n đại ph� cường tức khắc.

�B�y giờ c� vị đại thần lảnh sứ mạng đi t�m nh� nghệ thuật. Vị đại thần quả nhi�n t�m được người ấy, nhưng kh�ng chịu thỉnh về nước, m� lại m�c cặp mắt của người, đem về d�ng cho vua v� n�i:

�- Hạ thần đ� m�c mắt của nh� nghệ thuật rồi, họ sẽ kh�ng thể đi khỏi nước được.

�- Vua nghe xong lấy l�m bất m�n n�i rằng:

�- Ngươi thật l� dại dột, sở dĩ ta muốn thỉnh người l� v� người c� cặp mắt, c� thể kh�m ph� được của b�u bị mai t�ng. Nay ngươi hủy hoại cặp mắt của người rồi th� người ấy c�n d�ng v�o việc g� được nữa!

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Phật gi�o do nhận thấy c�c bậc đại đức cao tăng khắc khổ thanh tu trong rừng n�i, phi thường cung k�nh rước về nh� c�ng dường, kh�ng biết rằng l�m thể chỉ ngăn ngại sự tu khắc khổ thanh đạm của c�c ng�i, thậm ch� l�m cho c�c ng�i hủy ph� giới hạnh, lui sụt ph�p l�nh, kh�ng thể th�nh c�ng đắc quả.

�Phật tử tại gia thường hay mắc bệnh mủ qu�ng v� lầm lớn. Hộ ph�p kh�ng biết ph�p, c�ng dường kh�ng đ�ng ph�p hoặc đem t�nh đời l�m lem ố giới, định thanh cao của c�c bậc đại đức xuất gia, l�m thế m�nh v� người đều bị hại, g�y n�n tội lỗi kh�ng vừa.

�

37. Giết tr�u

�Xưa c� một người nu�i 250 con tr�u, thường thả ra đồng ăn cỏ.

�Một h�m, c� con cọp vồ lấy một con ăn thịt. Người kia thấy thế, tự nghĩ thầm: "Tr�u ta mất một con, kh�ng đụ số, ta c�n d�ng bầy tr�u đ�y l�m g�?" b�n đuổi cả bầy tr�u xu�ng hố, ch�ng chết tuyệt kh�ng c�n lấy một con.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Phật tử xuất gia thọ tr� "Giới cụ t�c" hai trăm năm mươi rất ho�n hảo. Sau đ� bất cẩn lỡ phạm một điều, đ� kh�ng biết xấu hổ, ăn năn, s�m hối cho trở lại thanh tịnh như xưa; m� lại lầm tưởng: "Ta đ� ph� một giới rồi, th� giới hạnh đ� k�m khuyết, d� c� ăn năn giữ kỹ c�c giới cũng chẳng �ch g�". Rồi từ đ�y ngang nhi�n phạm giới kh�ng biết ki�ng sợ, bỏ cả giới luật kh�ng h�nh tr�. Người tu h�nh như thế c�ng với người giết tr�u như kia đều l� hạng ngu si đ�ng thương cả.

�

38. Bảo nước đừng chảy

�Thuở xưa c� một người đi đường rất kh�t nước, xem thấy b�n đường c� c�i hang, gi�ng suối từ trong ấy chảy ra nước trong leo lẻo, kế b�n c� c�i th�ng hứng nước đầy tr�n. Người kia b�n k� miệng uống. Sau khi uống đở kh�t rồi, y chỉ c�i th�ng v� n�i:

�- Ta uống đở kh�t rồi, vậy nước ơi! �ừng chảy ra nữa.

�Nhưng nước vẫn y nhi�n chảy m�i kh�ng ngừng. Người kia tức m�nh qu�, đứng b�n c�i th�ng chữi rủa om s�m. Mọi người thấy thế cười v� tr�ch anh ta rằng:

�- Anh cần g� l�m thế, h�y l�nh đi nơi kh�c đi, h� tất phải bảo nước đừng chảy nữa.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người đời thường say đắm trong biển sanh tử tham �i, uống nước ngủ dục tanh h�i, đ�i khi cũng cảm thấy ch�n ch�, ước mong con ma ngủ dục lạc đừng đến quấy rầy, nhưng n�o được như �. Muốn thế ta cần phải đề ph�ng c�c gi�c quan, tự kiểm thảo lấy m�nh cho cẩn thận: Tạm đừng d�nh l�u duy�n trần, � đừng vọng tưởng sự thế. Chớ nếu chẳng dụng c�ng x� bỏ bợn nhợ nơi l�ng, m� chỉ mong muốn ngăn cảnh ngủ dục b�n ngo�i đừng đến quấy nhiểu, th� chẳng những kh�ng thể ng�n được miếng mồi ngủ dục (I), m� lại hằng bị n� l�i cuốn v�o đường trụy lạc đau thương, m�i quay cuồng trong hố s�u tội lỗi, chẳng hy vọng ng�y n�o giải tho�t được phiền n�o, m� lầm. H�nh động như thế chỉ luống c�ng v� �ch.

�(I) Ngủ dục: T�i, sắc, danh, ăn ,ngủ; hoặc l� sắc, hương, thinh, vị, x�c, cảnh giới đ�y thường thường l�m cho con người đi�n đảo, m� hoặc.

�

39. Sơn tường

�Thuở xưa c� một người, y đến chơi nh� người bạn, thầy v�ch tường nh� bạn sơn b�ng lo�ng, r�o kh�, sạch sẽ, mới hỏi rằng:

�- Anh d�nh thứ chi sơn qu�t v�ch tường đẹp thế?

�Người bạn trả lời:

�- T�i d�ng c�m trộn với b�n v� nước.

�Người kia l�m tường: D�ng c�m m� c�n tốt như vậy, nếu d�ng nguy�n l�a trộn với b�n m� sơn tường, th� chắc tốt hơn thế nữa.

�Y b�n trở về nh�, d�ng rất nhiều l�a trộn với b�n sơn l�n v�ch. Kết quả chẳng những hoang ph� một số l�a m� c�n l�m cho v�ch tường trở n�n chỗ lồi, chỗ l�m kh�ng bằng, nhiều nơi sứt mẻ.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Một số người hiều lầm Phật ph�p, hoặc tự cho m�nh l� th�ng minh, tu bướng theo ức kiến của m�nh, rồi xa ch�nh ph�p, thường thường mắc bệnh khổ c�ng tu h�nh m� chỉ tổn hại kh�ng �ch. Th� như ph�m phu nghe Th�nh nh�n thuyết ph�p rằng: Tu c�c ph�p l�nh, sau khi chết sẽ được sanh thi�n, hoặc được giải tho�t; rồi họ tự lầm lộn giết chết th�n m�nh mong được sanh thi�n hưởng phước b�o. Kết quả chỉ luống hủy th�n, đối với sự tu h�nh kh�ng được chi cả. Họ với người kia đều l� hạng ngu si.

�

40. Người s�i đầu t�m thuốc.

�Thuở xưa c� một người đầu s�i kh�ng c� một sợi t�c, về tuyết đ�ng lạnh v� c�ng, m�a hạ n�ng kh�ng thể tả, lại bị muỗi m�ng bu cắn rất l� đau đớn. Chẳng nghe đồn c� vị lương y c� thể trị hết bệnh s�i v� bất cứ bệnh g�, kh� trị c�ch mấy �ng cũng đều trị l�nh.

�Người b�n đến nơi thưa hỏi:

�- T�i c� bệnh s�i đầu rất đau đớn, nghe đồn ng�i c� thể trị l�nh bệnh t�i, c�i xin thương x�t chữa cho t�i khỏi bệnh.

�Lập tức vị lương y lột n�n của m�nh ra đưa đầu s�i cho xem v� n�i:

�- Thấy chăng, ta tự mắc bệnh ấy v� đau khổ v� c�ng. Giả sử ta c� thể trị được bệnh s�i, th� ta đ� tự chữa cho ta khỏi bệnh rồi.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người đời mắc chứng bệnh: Sanh, gi�, bệnh, chết rất khổ n�o; muốn cầu đạo trường sanh bất tử m� kh�ng chịu đến với Phật, Bồ t�t l� những bậc Th�nh nh�n si�u trần để cầu học đạo tho�t ly, m� trở lại tự m�nh m� qu�ng, đến bốn ngoại đạo thỉnh cầu, dầu biết bọn ngoại đạo tự m�nh vẫn bị tr�i lăn trong v�ng sanh tử, lu�n hồi, kh�ng c� ph�p giải tho�t, l�m sao cứu được người.

�

41. Hai con quỷ tranh vặt

�Thuở xưa c� hai con quỷ lượm được một c�i rương, một c�y gậy, một đ�i guốc, con n�o cũng đều cho l� ri�ng m�nh được, tranh chấp lẫn nhau m�i kh�ng th�i.

�B�y giờ c� người chạy đến thấy thế hỏi ch�ng n�:

�- Ba m�n nầy hữu dụng như thế n�o, m� ch�ng b�y gi�nh nhau như vậy?

�Hai con quỷ trả lời:

�- C�i rương c� thể hiện ra c�c thức ăn, �o mặc, m�ng mền v� tất cả t�i sản. C�i gậy anh chỉ cầm nơi tay th� tất cả th� địch đều quy phục nơi anh, kh�ng d�m chống cự. ��i guốc c�y nầy anh mang n� th� c� thể đằng v�n đến phương xa trong nh�y mắt.

�Người ấy nghe xong, bảo hai con quỷ:

�- Ch�ng b�y đi nơi kh�c độ v�i ph�t rồi trở về, ta sẽ ph�n xử c�ng b�nh cho.

�Hai con quỷ tin lời người kia chạy nơi kh�c. Người kia vội v� �m rương, cầm gậy, mang guốc bay l�n hư kh�ng, rồi từ tr�n hư kh�ng, n�i với ch�ng n�:

�- Hiện tại ch�ng b�y đ� được sự c�ng b�nh, v� kh�ng c�n chi để tranh d�nh nhau nữa.

�Hai con quỷ nghe xong, phi thường khổ n�o, đều b� tay chịu mất của, kh�ng biết l�m c�ch n�o nữa được.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Sự bố th� cũng như c�i rương b�u, tất cả tư t�i hưởng dụng ở c�i nh�n, thi�n đều từ trong nhơn l�nh bố th� m� c�. Thiền định v� như c�y gậy b�u, người tu định c� thể h�ng phục được o�n tặc, phiền n�o, tham, s�n, si. Tr� giới tỉ như đ�i guốc b�u, giới luật thanh tịnh được sanh thi�n, hoặc chứng Niết b�n tịch tịnh. Hai con quỷ cũng như c�c t� ma ngoại đạo, bọn ngoại đạo ở trong ngoại đạo, bọn ngoại đạo ở trong ph�p hữu lậu t�m cầu quả b�o an vui, chung kết đều kh�ng thể toại nguyện. Chỉ c� nhất t�m, nhất � tu c�c hạnh l�nh như: bố th�, tr� giới, thiền định v.v... V� chỉ c� những hạnh ấy mới c� thể tho�t ly khổ n�o chứng đạo Niết B�n an vui.

�

42. Che da lạc đ�

�Thuở xưa c� người thương gia c�ng hai đệ tự đắc con lạc đ� ra xứ ngo�i t�m kế sanh sống, đem theo một �t h�ng lụa qu� gi� v� song v� m�ng mền tốt đẹp tột bực; tất cả h�ng h�a đều chở tr�n lưng con lạc đ�. �i được nửa đường con lạc đ� chết, người thương gia b�n lột da lạc đ� để lại, rồi sữa soạn đi trước, bảo hai người đệ tử ở lại xem chừng. Khi chia tay, y căn dặn hai người đệ tử:

�- Ch�ng con h�y chăm nom ch�t vật nầy cho kỹ lưỡng, h�y căng da con lạc đ� ra đừng để n� ẩm ướt.

�Sau khi người thương gia đi rồi, kh�ng bao l�u th� trời mưa rất lớn, hai người đệ tử sợ da lạc đ� bị ướt, b�n đem h�ng lụa qu� gi� v� m�ng mền tốt đẹp đậy l�n. Nhưng h�ng qu� gi� đem so với gi� tiền da lạc đ�, đắt hơn gấp trăm ng�n lần ấy đều bị hư mục.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người học Phật ph�p, kh�ng chịu nghi�m tr� tịnh giới, tu định, khai huệ m� chỉ một bề lo tu bồi c�ng đức th� t�i như: x�y th�p, tạo ch�a, c�ng th� cho chung tăng v.v... H�nh động như thế chỉ l� bỏ gốc theo ngọn, kh�ng thể tho�t ly sanh tử chứng quả Niết b�n.

�V� lẽ đ�, Phật tử trước phải lo tinh nghi�m hộ tr� giới luật, rồi sau mới tu t�i th� v� c�c hạnh l�nh, như hai người đệ tử của gả thương gia, phải trước lo giữ g�n những h�ng h�a qu� b�u, rồi sau h�y g�n giữ da con lạc đ�, như thế mới l� hợp lẽ.

�

43. M�i đ�

�Thuở xưa c� một người mỗi ng�y chuy�n t�m m�i một vi�n đ� lớn, trải qua nhiều năm trở th�nh vi�n đ� nhỏ, kết quả chỉ c� thể đem l�m đồ chơi, kh�ng d�ng được việc g� cả. Người kia l�m một việc ph� nhiều th� giờ v� lao lực m� kết quả kh�ng c� chi đ�ng kể.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Nhiều người tinh cần lao khổ tu học phải n�n ch� cầu đạo quả cao si�u, tr�i lại, chỉ cầu ch�t danh lợi, chổ dụng c�ng rất nhiều m� thu hoạch rất �t, hoặc giả rủi ro lầm lạc, trở lại tăng th�m tội lỗi kh�ng c�ng.

�

44. Ăn b�nh

�Thuở xưa c� một người đương khi đ�i bụng, đến tiệm b�nh mua b�nh ăn, ăn một loạt s�u c�i m� vẫn kh�ng no; mua th�m c�i thứ bảy, vừa ăn được nửa c�i th� no. L�c bấy giờ y rất hối hận vừa vả miệng vừa n�i rằng:

�- Sao ta ngu ngốc kh�ng biết cần kiệm thế! Như quả sớm biết chỉ ăn nửa c�i sau no, th� n�n mua nổi nửa c�i b�nh sau; mua ăn l�m chi s�u c�i b�nh trước cho hao ph� thế?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người tu h�nh phải cần khổ tu học trải qua nhiều thời gian mới c� ng�y được qu�n th�ng chứng ngộ. C� một �t người kh�ng bền ch� cần tu, chỉ ước mong mau chứng ngộ, c�ng với người ăn b�ng kia để l� h�ng quan niệm sai lầm đ�ng thương.

�

45. Giữ của

�Thuở xưa c� một người c� việc cần đến phương xa, khi sắp đi, k�u người n� bộc dặn:

�- Con ở nh� phải coi chừng cửa nẻo cho cẩn thận v� xem lại gi�y buộc con lừa c� chắc chắn kh�ng, đừng để n� s�t gi�y chạy mất.

�Sau khi người chủ đi rồi, ng�y nọ, x�m gần c� đờn ca xướng h�t rất vui tai. Người n� bộc biết c� đ�m h�t vui như thế, trong l�ng rộn rực kh�ng y�n, muốn đi xem h�t. B�y giờ b�n gỡ cửa buộc l�n dưng lừa, dắt lừa đi xem h�t.

�Sau khi người n� bộc đi rồi, kẻ trộm v�o nh� vơ v�t hết đồ đạc, tiền của, kh�ng c�n một m�n.

�Khi người chủ trở về thấy trong nh� đồ đạc, tiền của bay đi đằng n�o sạch trơn, rất lấy l�m qu�i lạ, liền tra gạn người n� bọc rằng:

�- Tại sao c� việc lạ đời như thế?

�Người b� bộc trả lời:

�- �ng chủ bảo t�i giữ của, xem chừng gi�y buộc lừa v� con lừa, b�y giờ ba m�n ấy đều c�n đủ, kh�ng s�t một vật n�o. Ngo�i ra tất cả t�i đều kh�ng biết.

�Người chủ nghe n�i thế tức giận v� c�ng, nổi cơn thịnh nộ tr�ch mắng người n� bọc rằng:

�- Ngươi l� đồ ngu ngốc, bảo ngươi giữ của, ch�nh l� v� giữ những t�i vật trong nh�, b�y giờ t�i vật đ� mất hết, c�n lại những c�nh cửa d�ng v�o việc g�?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: �ức Như Lai dạy bảo ch�ng ta phải lu�n lu�n th�u nhiếp t�m niệm, giữ g�n s�u căn m�n, đừng để giặc s�u trần x�m nhập. C� một �t người kh�ng chịu nghe lời Phật dạy, trở lại tham cầu danh lợi, mơ tưởng ăn ngon mặc đẹp, của nhiều, giữ chắc con lừa v� minh v� sợi d�y tham �i, mở rộng cửa lớn s�u căn; kết quả bị bọn trộm cướp s�u trần phiền n�o x�m nhập; tất cả t�i bảo c�ng đức, đạo phẩm đều mất, hằng tr�i lăn trong biển sanh tử ngh�o c�ng.

�

46. Ăn trộm tr�u

�Thuở xưa c� một người c�ng l�ng, ăn trộm một con tr�u, đem giết ăn thịt. Người mất tr�u đi t�m đến l�ng ấy, thấy bọn họ mới hỏi rằng:

�- Tr�u ta c� trong l�ng người kh�ng?

�Bọn ăn trộm tr�u trả lời:

�- Ch�ng ta kh�ng c� l�ng.

�Trong l�ng của c�c người c� một c�i ao, c�c ngươi ở b�n bờ ao giết tr�u ta ăn thịt phải kh�ng?

�- Ch�ng ta kh�ng c� ao.

�- B�n ao c� một bụi c�y phải kh�ng?

�- Cũng kh�ng c� bụi c�y.

�- C�c ngươi ăn trộm tr�u ở ph�a đ�ng phải kh�ng?

�- Kh�ng c� ph�a đ�ng.

�- C�c ngươi ăn trộm tr�u v�o l�c ch�nh ngọ phải kh�ng?

�- Kh�ng c� ch�nh ngọ.

�- Cứ theo lời ngươi n�i: Kh�ng c� l�ng, kh�ng c� ao, kh�ng c� c�y, th�i cho được đi. Kh�ng lẻ trong vũ trụ kh�ng c� phương đ�ng, kh�ng c� ch�nh ngọ? Do đấy ta biết chắc lời c�c ngươi đều l� gian dối kh�ng thể tin. Tr�u của ta nhất định l� c�c ngươi bắt trộm ăn thịt rồi, kh�ng c�n chối cải g� nữa.

�Bọn d�n l�ng ấy kh�ng c�n đường chối cải đ�nh phải c�i đầu nhận tội ăn trộm tr�u.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người tu h�nh theo ph�p của Phật m� đi ph� giới phạm trai, thường thường che giấu tội �c, kh�ng chịu ph�t lỗi s�m hối, cải dữ l�m l�nh, trở lại lu�n lu�n mượn đủ l� lẻ, b�o chữa thuyết của m�nh, nhưng kết quả kh�ng thể n�o che dấu nổi tội �c d� tạo phải chịu đủ khổ n�o đau buồn. Chỉ c� những ai mạnh mẽ thừa nhận tội lỗi của m�nh đ� tr�t tạo, khẩn thiết ph�t lời s�m hối tội khi�n, mới c� thể bước l�n đường giải tho�t của chủ Phật.

�

47. Giả tiếng oan ương

�Thuở xưa c� một quốc gia đến ng�y lễ kh�nh tiết c�c h�ng phụ nữ d�ng thứ hoa qu� đẹp t�n l� ưu-b�t-la giắt tr�n đầu, l�m m�n đồ trang điểm tuyệt diệu.

�B�y giớ c� một người đ�n �ng ngh�o thương vợ v� c�ng; ng�y lễ kh�nh tiết gần đến, c�c phụ nữ đều đ� dự bị thứ hoa đẹp ấy để trang điểm, c�n vợ y kh�ng c�. Chị vợ biết chắc chắn mười phần mất thể diện, than với chồng rằng:

�- Anh l�m thế n�o c� hoa ưu-b�t cho em trang điểm, em mới m�i m�i l�m vợ anh, nếu kh�ng em xin ly dị.

�Anh chồng nghe thế hoảng hốt lo sợ v� c�ng, nhưng anh c� t�i giả tiếng chim oan u�ng, giống như hệt. B�y giờ mới nghĩ rằng: "Trong ao vua c� rất nhiều hoa ưu-b�t, ta t�m c�ch ăn trộm một �t c�nh giả sử rủi ro người giữ ao biết được th� ta giả k�u tiếng chim oan ương.

�Nghĩ thế rồi anh ta đi đến ao vua trộm hoa. �ương khi th� tay bẻ, l�m mặt nước trao động rung rinh, người giữ ao hay được hỏi rằng:

�- Ai trong ao đ�?

�Anh ta kinh hoảng bối rối qu�n giả k�u tiếng chim oan ương, b�n vụt miệng n�i:

�- Ta l� chim oan ương,

�Người giữ ao nghe tiếng biết tiếng người b�n đến ao bắt anh giải đến vua trị tội.

�Trong khi đi đường anh ta giả k�u tiếng oan-ương giọng in kh�ng kh�c một t�. Người giữ ao cười nhạt n�i rằng:

�-�Hồi nảy kh�ng giả k�u, b�y giờ mới giả k�u chẳng l� v� �ch?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ph�m muốn l�m việc chi phải l�m ngay cho kịp thời, kh�ng n�n chuyện đang l�m ng�y nay m� cứ dần d� để đến ng�y mai ng�y m�t; đến khi thời cơ thuận tiện qua rồi, hối hả l�m cũng kh�ng kịp. C� một số �t người trọn đời l�m �c, kh�ng bao giờ biết tự x�t lại m�nh, đến khi sắp chết mới tỉnh ngộ ăn năn l�m l�nh , l�nh dữ, nhưng than �i, c� kịp đ�u n�o! ��nh phải t�y thời nghiệp �c b�o.

�

48. Ch� v� c�y

�Thuở xưa c� một con ch� ngủ dưới gốc c�y, th�nh l�nh c� một trận gi� thổi đến, c�nh c�y g�y rớt tr�n lưng. N� hoảng kinh chạy lại một chỗ trống dừng lại nghĩ, mắt vẫn nhắm, kh�ng thấy nh�nh c�y do đ�y gẫy đập v�o lưng, cũng kh�ng trở lại xem bụi c�y nọ. �ến chiều n� vẫn c�n ở tại đ� nghỉ ngơi. Nhưng một l�c, sau n� mỡ mắt ra ng� tứ ph�a, thấy xa xa c� một trận gi� thổi qua c�c h�ng c�y, l�m cho nh�nh l� kh�ng ngưng chuyển động. N� tự n�i một m�nh: "C�y gọi ta trở về chỗ củ".

�Thế rồi n� bon bon chại về dưới gốc c�y xưa.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người tu học Phật ph�p, ch� nguyện phải ki�n quyết kh�ng dời đổi, kh�ng n�n v� sư trưởng la rầy quở tr�ch, liền muốn bỏ đi. Trong thời gian l�a thầy c�ch bạn gặp nhiều nghịch cảnh khổ t�m, rồi ăn năn muốn trở về th�n cận với sư trưởng.

��i đi lại lại luống ph� thời gian, thật l� h�nh động sai lầm đ�ng thương x�t.

�

49. Vị ti�n lầm lộn

�Thuở xưa c� hai đứa nhỏ chơi tại bờ s�ng, ch�ng n� vớt được một sợi l�ng tr�n mặt nước. B�y giờ ch�ng n� mới tranh luận: Một đứa n�i r�u của Ti�n, một đứa n�i l�ng cọp, mỗi đứa đều c� l� lẽ của m�nh l� đ�ng hơn, mỗi đứa đều c� do x�c đ�ng, kh�ng đứa n�o chịu nhường.

�B�y giờ c� một vị ti�n từ bờ s�ng đi lại, ch�ng n� b�n đến thỉnh cầu ph�n đo�n d�m. Vị ti�n kh�ng trả lời ngay c�u hỏi của ch�ng, m� th� tay trong đ�y m�nh lấy ra một nắm hột vừng v� gạo, bỏ v�o miệng nhai ngấu một hồi, nhổ ra tr�n b�n tay trắng n�n, đưa cho ch�ng n� xem v� n�i:

�- Nầy c�c em, vật g� trong tay ta thật giống ph�n con chim sẽ.

�Hai đứa n� chẳng hiểu g�.

�Vị ti�n đ�p kh�ng đ�ng lời ch�ng n� hỏi.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� người thuyết ph�p ưa n�i l� su�ng, viễn vong mơ hồ kh�ng r� rệt, c�n ch�nh l� th� kh�ng chịu thuyết tr�nh, đối với người đ� kh�ng lợi �ch, m� tự m�nh chỉ luống nhọc tinh thần. T�nh trạng tổn m�nh hại người ấy c�ng với vị ti�n đ�p kh�ng tr�ng đề, đều l� chuyện đ�ng ch� cười cả.

�

50. Sửa lưng g�

�Thuở xưa c� một ng�i lưng g�, mời lương y điều trị. Lương y b�n d�ng một �t sữa thoa tr�n lưng, rồi đ� người kia ở giữa hai tấm v�n, để nằm tr�n thềm nh� như người thương. Người ấy đau đớn kh�ng thể tưởng tượng v� hai tr�ng con mắt đều lọt ra ngo�i, rốt cuộc lưng g� vẫn kh�ng trị được.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� người muốn tu phước l�nh, l�m việc bố th�, lại d�ng những thủ đoạn phi ph�p gian tham, tranh đoạt một c�ch kh�o l�o, tranh thủ tiền t�i kh�ng ch�nh đ�ng, đem ra thọ d�ng: X�y th�p, cất ch�a, bố th�, c�ng Tăng v� l�n tượng Phật. Kẻ ấy cũng như vị lương y đem hai tấm v�n �p lưng g�, mong chữa trị cho ngay thẳng v� l�m thế cũng chỉ tạo th�m nghiệp �c trầm lu�n, tăng gia khổ n�o, kh�ng thể vi�n th�nh c�ng đức bố th� phần n�o.

�

51. Người tớ g�i

�Thuở xưa c� năm người chung tiền lại mướn một t�n tớ g�i. Một trong năm người bảo t�n tớ g�i rằng:

�- Con h�y giặc quần �o cho ch�.

�Bọn người kia cũng bảo giặc quần �o cho m�nh.

�Năm người đều bảo giặc một lượt, khiến t�n tớ g�i phi thường kh� khăn, kh�ng c� phương ph�p g� để đối ph�. C� ta thầm nghĩ rằng:

�- Ta chỉ c� thể trước giặc cho một người đ�, rồi sau mới giặc tiếp cho người thứ hai.

�B�y giờ c� ta đem quần �o của một người giặc trước, người thứ hai thấy thế nổi s�n đ�ng đ�ng:

�- Ch�ng ta đồng xuất tiền ra mướn m�y, tại sao m�y chỉ giặc ri�ng cho một m�nh người đ�?

�Y liền đ�nh t�n tớ g�i mười roi. T�n tớ g�i chỉ giặc trước cho một người chủ, m� bọn người chủ kia đều nổi cơn thịnh nộ đối với c� ta, v� đều đ�nh c� ta mười roi đ�ng đ�ch.

�Thương thay c� tớ g�i v� cớ chịu đ�n.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Y theo kinh Phật n�i: Th�y đ�y do nh�n duy�n phiền n�o hợp th�nh. V� thế th�n n�y kh�ng thể hằng chịu sanh, gi�, bệnh, chết �p bức, kh�ng thể tự tho�t ly; cũng như t�n tớ g�i bị năm người chủ đ�nh kh�ng kh�c.

�

52. Tr� vui giả dối

�Thuở xưa c� một nh� �m nhạc trứ danh, vua thỉnh v�o cung điện t�u, v� hứa trả một ng�n tiền v�ng.

�Chừng diễ tấu xong xả, vua kh�ng chịu trả tiền. Nh� �m nhạc theo đ�i m�i, m� vua quyết t�m kh�ng đưa, lại n�i;

�- Ngươi tấu nhạc cho ta nghe, chẳng qua khiến cho ta thưởng thức một tr� vui luống dối. Ta hứa trả tiền cũng chỉ l� muốn cho ngươi luống vui mừng m� th�i.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Những điều thế gian cho l� vui, kỳ thật đều l� giả dối. Ở trong cuộc đời v� thường huyễn h�a, sanh diệt biến thi�n, kh�ng c� một ph�t gi�y ngưng nghỉ, như trăng dưới nước, b�ng trong gương, l� sao t�m được sự an vui chơn thường vĩnh viễn.

�Nếu người kh�ng hiểu được đạo l� nầy, thỉ chỉ tự sanh phiền n�o.

�

53. L�o sư bị h�nh hạ

�Thuở xưa c� một l�o sư c� hai người đệ tự theo hầu, v� ch�n �ng c� bịnh kh�ng dũi ra được, thường thường ch�ng nạng đi, �ng nhờ hai người đệ tử ấy thường ng�y kh�ng h�a thuận với nhau. Người n�o cũng n�i:

�- Kh�ng phải ta ch�n gh�t ngươi, m� ch�nh l� người ch�n gh�t ta.

�Hai người coi nhau như oan gia nghiệp b�o.

�H�m nọ, một người c� việc đi nơi kh�c, người ở lại nh� b�n d�ng đ� đập g�y c�i ch�n l�o sư m� người đệ tử đi vắng thường ng�y xoa b�p. Khi người kia trở về, thấy vậy phi thường phẩn nộ, định t�m b�o th�, lập tức d�ng đ� đập g�y c�i ch�n l�o sư, m� người học tr� ở nh� thường đấm b�p.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người tu học Phật ph�p thường c� t�nh trạng nầy: Ph�i đại thừa b�i x�ch tiểu thừa, hoặc giả tiểu thừa ch� bai đại thừa, hoặc t�n gi�o nọ v� cơ phản đốn t�n gi�o kia. Phật tử tranh chấp như thế, ch�nh l� từ tay m�nh đem kinh gi�o của Phật hủy diệt.

�

54. �ầu rắn v� đu�i rắn tranh cải

�Một h�m nọ, đầu rắn v� đu�i rắn sanh ra tranh chấp lẩn nhau.

��u�i rắn n�i: - H�m nay để ta đi trước.

��ầu rắn trả lời: - Thường thường ta đi trước, tại sao nay ngươi đ�i đi ngược như vậy?

��ầu rắn v� đu�i rắn điều nhận thuyết của m�nh c� l� hơn, tranh chấp với nhau m�i. Rốt cuộc đầu rắn chuyển m�nh đi trước, đu�i rắn b�n quấn chặt v�o th�n c�y kh�ng nhả, đầu rắn đi kh�ng được, đ�nh phải nhường cho đu�i rắn đi trước m�nh. Nh�n v� đu�i rắn kh�ng c� mặt n�n chạy lui v�o hầm lửa b�n đường, l�m cho to�n th�n rắn đều bị ch�y thui trong lửa.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Thầy tr� phải k�nh mến lẩn nhau, c� một số người đệ tử ch� thầy gi� cả lẫn lộn, muốn d�nh quyền lảnh đạo của thầy, kh�ng t�n k�nh bực sư trưởng. Nhưng v� đệ tử tuổi c�n thơ, kh�ng c� kinh nghiệm, kh�ng t�n trọng kỷ luật, quy điều, ra l�m việc thường hay lầm lạc, thường bị thất bại nặng nề.

�Ch�nh m�nh phải chịu sự đại tốn thất.

�

55. Cạo r�u vua

�Thuở xưa c� một �ng vua c� người hầu cận th�n t�n người hầu cận ấy b�nh nhật rất trung th�nh. Vua phi thường t�n nhiệm. C� lần vua đem qu�n đi giao chiến nguy hiểm. Người hầu cận kh�ng đo�i đến th�n mạng m�nh, can đảm nhảy v�o giải v�y cứu tho�t, bảo vệ cho vua được an to�n, do đ� vua phi thường cảm phục. B�y giờ vua mới hỏi rằng:

�- Hiền khanh muốn c�i chi trẩm đều ban cho cả.

�Người hầu cận ấy trả lời;

�- Hạ thần kh�ng y�u cầu điều chi hết, chỉ xin cạo r�u vua.

�Vua cười trả lời;

�- Hiền khanh muốn vậy, trẩm rất bằng l�ng để hiền khanh m�n nguyện.

�Sau đ�, mọi người nghe được việc ấy, b�n chế cười anh ta l� đồ ngu si. Phải chi y�u cầu vua cho nửa giang sơn gấm v�c để cai trị, hoặc giả gi�p cho một cơ hội thuận tiện học h�nh, chắc chắn vua sẽ ưng, thuận. Tại sao lại kh�ng y�u cầu những điều cần thiết ấy, m� chỉ xin được cạo r�u vua, quả thật l� người đại ngu ngốc.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Sanh được th�n người rất kh�, được nghe Phật ph�p lại c�ng kh� hơn. Ch�ng ta diễm ph�c đ� được th�n người, lại được nghe Phật ph�p, đầy đủ hai nh�n nguy�n kh� được rồi. ��u n�n d�ng t�m tr� nhỏ hẹp, chỉ v�ng giữ ch�t �t giới luật, liền cho m�nh đ� đầy đủ ho�n to�n, kh�ng cầu tấn tới, kh�ng cầu diệu Ph�p Niết b�n. Vỉnh viển bị tr�i lăn trong v�ng sanh tử, trở lại cho l� được lợi �ch lớn lao, đến nỗi đời đời m�i si m� lầm lạc, c�ng với người hầu cận xin được cạo r�u vua đều l� hạng đ�ng ch� cười.

�

56. C�i kh�ng c�

�Thuở xưa c� hai người đi đường, thấy một người đẩy chiếc xe đầy c�y vừng sống, bị sa v�o vũng b�n kh�ng thể k�o ra. B�y giờ người k�o xe y�u cầu hai người kia rằng:

�- C�c bạn l�m ơn k�o hộ tới chiếc xe nầy l�n khỏi b�n.

�Hai người đồng hỏi:

�- Ch�ng t�i k�o hộ xe cho bạn, bạn sẽ đền ơn cho ch�ng t�i bằng thứ g�.

�Người đẩy xe trả lời:

�- Kh�ng c� vật g� đền ơn c�c bạn cả.

�B�y giờ hai người x�m x�t lại k�o hộ chiếc xe ra khỏi b�n. Bọn họ theo đ�i người đẩy xe đền ơn.

�- H�y đem c�i "kh�ng c�" cho ch�ng t�i đi.

�Người đẩy xe lại n�i:

�- Kh�ng c� g� hết.

�M�t trong hai người bướng bỉnh y�u cầu:

�- H�y đem c�i "kh�ng c�" cho ch�ng t�i. Tuy t�i kh�ng biết c�i "kh�ng c�" ra l�m sao cả, nhưng phải l� c�i "kh�ng c�".

�Người kia n�i thế rồi, ch�a tay ra m�i, để đợi cầm lấy c�i "kh�ng c�" kh�ng chịu co tay v�o. Người k�o xe bối rối kh�ng biết l�m thế n�o để giải quyết.

�Trong l�c ấy, một trong hai người hiểu ra lẻ thật, vừa cười vừa n�i với người bạn rằng:

�- Th�i ch�ng ta n�n đi, bất tất phải nhiều lời qua lại. Người đẩy xe n�i "kh�ng c� chi hết" ch�nh l� đ� ban cho ch�ng ta c�i "kh�ng c�" rồi.

�** Chuyện nầy hội � trong cảnh giời "kh�ng, v�" n�i kh�ng c� chi hết, trở lại chấp c�i "kh�ng c�". Tỷ như người thể hội l� "kh�ng v�" trở lại chấp c�i h�nh tướng "kh�ng v�" hiển hiện, b�n bị sa lạc v�o cảnh giới "v� sở hữu xứ thi�n".

�Một trong hai người nhận biết kh�ng c� c�i "kh�ng c�" v� như người đ� khế nhập l� được chơn kh�ng: "kh�ng", "v� tướng", "v� nguyện".

�

57. Bị đạp rụng răng

�Thuở xưa c� một ph� �ng, xung quanh c� rất nhiều người hầu hạ cung k�nh; trướt mắt, họ thường khen ngợi ca tụng �ng. Ph� �ng c� bệnh thường khạc đ�m, mỗi lần khạc ra, th� bao nhi�u l� người tranh nhau đạp l�n đ�m r�i ấy.

�Trong đ� c� một người thường đến sau, kh�ng đạp được l�n đ�m của ph� �ng đ� nhổ, trong t�m rất buồn rầu, tự nghĩ: "Gỉa sử đợi đ�m nhổ tr�n đất rồi mới đạp l�n, th� ta kh�ng đạp được. Chi bằng khi ph� �ng sắp nhổ đ�m ta đạp trước".

�Sau khi quyết t�m như vậy rồi, cho đến l�c ph� �ng vừa tằng hắng một tiếng, ch�nh l� sắp khạc đ�m y b�n vội v� x� mọi người, lẫn v�o đạp tr�n mặt ph� �ng một c�i đ�ch đ�ng. Y d�ng sức qu� mạnh đạp l�n, khiến cho ph� �ng bị rụng răng, sức m�i, m�o miệng.

�Ph� �ng qu� đau đớn, buồn rầu b�n hỏi:

�- Tại sao ngươi nở đạp sứt m�i ta?

�Người kia trả lời:

�- T�i mến �ng lắm, thường tưởng sẽ được đạp l�n đ�m của �ng, nhưng mỗi lần t�i muốn đạp, th� người kh�c lại tranh, x� t�i ra; v� thế h�m nay t�i đạp trước tr�n mặt �ng khi đ�m �ng sắp ra đến miệng.

�Ph� �ng nghe rồi vừa nổi giận vừa tức cười.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: V� luận l�m một việc g�, cần phải đợi thời cơ. Thời cơ chưa tới d� miễn cưỡng l�m, cũng chẵng th�nh c�ng, trở lại sanh nhiều khổ n�o. v� thết mỗi khi cần l�m việc chi cần phải suy nghĩ v� quan s�t cho kỹ c�ng, c� hợp thời hay kh�ng đ�, rồi h�y ra l�m th� chắc chắn mười phần th�nh c�ng rực rỡ.

�

58. Chia của

�Thuở xưa trong nước Mala c� một người gi�ng S�t-đế-lợi mắc bịnh hiếm ngh�o, biết m�nh sắp chết, b�n gọi hai đứa con lại trối trăng:

�- Sau khi cha chết, c�c con đem t�i sản của cha chia với nhau cho đồng đều.

�Chẳng bao l�u người cha chết. Hai đứa con y theo lời di ch�c của cha, đem t�i sản chi l�m hai phần đồng đẳng. Nhưng chia đi chia lại ho�i cũng kh�ng đều được. Người anh n�i phần của người em nhiều, người em n�i anh chia kh�ng đồng đẳng. Hai anh em tranh chấp m�i kh�ng th�i, mới đến một �ng l�o, nhờ giải ph�n; �ng l�o bảo hai anh em n�:

�- Ta c� một biện ph�p, khiến hai anh em được vừa l�ng: �em mỗi m�n đồ cắt ra l�m đ�i, mọi người một nửa, như thế h� kh�ng đồng đều ư?

�Hai anh em nghe rồi đều đồng �, b�n đem quần �o mỗi c�i cắt l�m hai, lại đem n�o nồi, b�nh, ch�n, b�t v� tất cả c�c đồ đạt như: B�n, ghế, chiếu, giường, bất luận thứ chi đều chia l�m hai phần cả, thậm ch� tiền bạc cũng chặt l�m đ�i. L�m cho tất cả đồ đạt, tiền của trong nh� trở th�nh đồ bỏ.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Nghĩa l� v� ph�p m�n tu h�nh trong Phật ph�p đều l� để cởi mở sự buộc r�ng. �ối cơ thuyết ph�p đều c� cơ nghi v� nguy�n tắc, c� m�n b�nh đẳng, c� m�n sai biệt, đều l� tuy nghi vận dụng cho hợp thời. Kh�ng phải như bọn ngoại đạo ngu si, cho chỗ ửc kiến của m�nh l� phải, chấp chặc một ph�p cho l� ho�n to�n. Kết quả, ch�nh ph�p rất ho�n h�o v�o tay bọn họ liền bị hủy hoại trộn pha trở th�nh t� ph�p v� �ch. Do đ� người tu h�nh kh�ng n�n tin theo ngoại đạo t� sư, hủy bỏ ch�nh hạnh, ch� bai ch�nh ph�p, m� phải đắc tội v� c�ng lớn lao.

�

59. Xem l�m b�nh

�Thuở xưa c� hai người đồng đi hội nghị, đi giữa đường thấy người thợ đồ sứ đang l�m b�nh s�nh, l�m rất kh�o, hai người b�n đứng lại xem. Sau đ� một trong hai người, biết m�nh xem đ� l�u lắm, lật đật đi đến hội nghị cho kịp giờ. Trong cuộc hội nghị c� đ�i một bữa tiệc trọng đại v� tặng phẩm vật qu� gi� v� c�ng.

�C�n người kia cứ đứng y�n xem l�m b�nh v� tự nghĩ "Ta xem l�m xong một c�i b�nh rồi h�y đi". Nhưng thợ đồ sứ l�m xong c�i nọ lại l�m tiếp c�i kia, người kia c� đứng xem từng c�i một cho đến chiều tối m� vẫn c�n ở đ� xem, kh�ng đi hội nghị được, bụng lại đ�i như c�o, rốt cuộc kh�ng được việc g� cả.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Thế nh�n thường bị việc đời r�ng buộc luống qua ng�y giờ qu� b�u của kiếp người. �ối với vấn đề giải tho�t sanh tử v� chứng ngộ Phật thừa, kh�ng chịu si�ng năng tấn tới l� hội tu học, c� dần d� qua ng�y, đ�nh chịu trầm lu�n nơi bế khổ! V� thế Phật tử cần phải gi�c ngộ cuộc đời l� v� thường, thời giờ qu� b�u, cố gắng tấn tu Phật ph�p cho kịp thời.

�

60. Thấy v�ng dưới nước

�Thuở xưa c� một người chạy đến bờ ao, xem thấy dưới đ�y ao c� miếng v�ng lấp l�nh, b�n lội xuống nước để t�m v�ng, m� t�m m�i kh�ng c� m� th�n thể m�i mệt v� c�ng. Y l�n bờ ngồi nghĩ. Một hồi nước đứng lặng trong, y d�m xuống nước lại thấy v�ng lấp l�nh. Y b�n lội xuống nước t�m lại, t�m m�i khắp ao m� vẫn kh�ng c� chi. B�y giờ ngồi trở lại, nh�n xuống ao với một vẻ th�m thuồng.

�Sau đ� ngườ cha đi t�m thấy y đang ngồi nơi đ�y, với vẻ mặt ngơ ng�t bơ phờ, �ng hỏi y đang l�m g� đ�. Y trả lời:

�- Con thấy c� v�ng dưới nước, con v�o t�m đ� hai lần nhưng kh�ng c�, chỉ to�n l� b�n. Giờ đ�y th�n con mỏi mệt qu� kh�ng thể chịu được.

�Người cha đến bờ ao d�m xuống nước xem thử, mới biết r� đ� l� c�i b�ng của miếng v�ng, c�n miếng v�ng nhất định phải ở tr�n c�y gần đ�y.

��ng bảo con:

�- Con leo l�n c�y t�m v�ng thử!

�Người con kh�ng hiểu hỏi cha rằng:

�- R� r�ng ở dưới nước, tại sao lại t�m tr�n c�y?

�Người cha n�i:

�- Trong nước chỉ c� c�i b�ng v�ng, c�n v�ng nhất định ở tr�n c�y mới phải. Con l�n c�y t�m đi, c� lẽ do chim ngậm lại để tr�n ấy.

�Y nghe lời cha leo l�n c�y t�m kiếm, quả nhi�n c� một miếng v�ng mắc tr�n đ�.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ch�ng ph�m phu đều ở trong thế ph�p hư vong nhưng vững bền, nhu h�a trong gương, trăng dưới nước, đem cho kiến thức sai lầm cho l� chơn thật. Vọng chấp c� ng� chơn thường c�n, kh�ng biết trở lại cầu nơi bản t�m m�nh t�nh, cứ m�i theo cảnh tr�i lăn, xoay vần trong biển khổ, bỏ gốc theo ngọn, luống nhọc tinh thần m� kh�ng �ch lợi chi cả.

�

61. Tạo h�nh người

�Gi�o đồ của đạo B�-la-m�n thường tuy�n truyền với mọi người rằng: �ai Phạm Thi�n Vương l� ch� tể tạo ra mu�n vật, tất cả mu�n vật đều từ kia tạo ra.

�Phạm Thi�n c� một đệ tử c� � tưởng muốn tạo người, ng�y nọ tự m�nh nắn một h�nh người kỳ dị: cổ th� nhỏ, đầu th� to, b�n tay rất lớn, m� c�nh tay lại nhỏ phi thường, b�n ch�n nhỏ t� m� g�t ch�n th� lớn kinh người. Y đem h�nh người ấy đến hỏi Phạm Thi�n:

�- Thầy xem con tạo h�nh người nầy n� giống thứ chi?

�Phạm Thi�n đ�p:

�- N� giống một con quỷ!

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ngoại đạo thường thường bắt chước l� v� ngại vi�n dung, hoạt b�t m� cụ thể Phật ph�p, nhưng v� bọn họ tu th�n kh�ng c� thức học ch�n tu, hiểu biết ch�t �t m� muốn ph� trương Phật ph�p. Thường thường h�nh như đ�ng với Phật ph�p m� kỳ thật l� sai, trọn th�nh t� ph�p, chấp trước, ngu si, trộm danh dối thể.

�Phạm Thi�n tạo người chỉ l� c�u chuyện ngụ ng�n, kỳ thật th�n ch�ng sanh đều do nh�n quả nghiệp lực của mọi lo�i g�y tạo, kh�ng phải do Phạm Thi�n.

�Phật ph�p kh�ng chấp trước "hai b�n" đ� kh�ng chấp, "đoạn diệt" cũng kh�ng chấp "thường trụ", m� thuyết minh c�c ch�ng sanh c�c ph�p đều từ nh�n duy�n sanh.

�

62. Ăn thịt g�

�Thuở xưa c� một người mắc bệnh trầm trọng, mời vị lương y danh tiếng đến xem mạch.

�Lương y bảo:

�- �ng n�n thường ăn thịt g� con, bệnh sẽ dần dần thuy�n giảm.

�Người bệnh nghe theo lời lương y, sai người ra mua một con g� con vềăn thịt, y ăn một con rồi kh�ng ăn nữa. Lương y đến xem mạch lại cho y, hỏi y sau khi ăn g� con luộc, bịnh t�nh như thế n�o?

�Y trả lời:

�- T�i kh�ng biết ra sao. T�i chỉ ăn c� một con g� nhỏ, theo t�i tưởng nếm một lần với ăn ho�i cũng vậy.

�Lương y n�i:

�- Tại sao �ng kh�ng ăn nữa? �ng phải ăn lu�n mới c� thể trị l�nh, chớ ăn một con l�m sao l�nh được?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người tu học Phật ph�p phải thường học rộng hỏi nhiều, tinh tấn thật tiến tu m�i m�i. Ph�m phu ngoại đạo, thường chỉ chấp một ph�p, hoặc t�m hiểu ch�t �t rồi th�i, kh�ng c� t�m bền bỉ, đương nhi�n kh�ng thể trị được bệnh độc phiền n�o ngu si.

�

63. Chạy trốn

�Thuở xưa tại nước C�n �� Vệ c� một đo�n ca kịch, nh�n v� trong nước ph�t sanh nạn đ�i hiểm ngh�o, bọn họ mới sữa soạn h�nh l� ra nước ngo�i ph� diễn. �ường đi phải trải qua h�n n�i B� La Tan, nghe đồn trong n�i c� con quỷ la s�t, n� thường ăn thịt người; nhưng đến n�i th� trời đ� tối, kh�ng thể l�n chợ được, đo�n h�t đ�nh phải ngủ lại đ� một đ�m.

�Tr�n n�i gi� nhiều c�ng l�c c�ng lạnh, bọn họ phải nh�m lửa để hơ, cả bọn đều nằm ngủ b�n đống lửa. Trong bọn c� một người ph�t bệnh n�ng lạnh kh�ng chịu được hơi lạnh b�n ngo�i, b�n lấy một bộ đồ diễn kịch mặc nhưng lại lấy nhầm bộ đồ diễn lớp quỷ la s�t mặc v�o, ngồi b�n đ�ng lửa hơ ấm.

�Sau đ�, một người trong bọn thức dậy, ngốc đầu d�m thấy b�n đống lửa c� người mặc đồ của quỷ l� s�t ngồi, sớn s�t kh�ng chịu xem kỹ lưỡng, tưỡng l� quỷ thật ngồi r�nh, lập tức ba ch�n bốn gi� cắm đầy chạy một mạch, cả bọn nghe ồn �o đều giật m�nh thức dậy, kh�ng r� đầu đu�i cũng cắm đầy chạy theo. B�y giờ người mặc bộ đồ quỷ la s�t thấy cả bọn đồng chạy rất nhanh, kh�ng hiểu ất gi�p g� cũng chạy theo sau lưng bọn họ. Khi bọn chạy trước vừa chạy vừa nh�n lại sau, thấy ph�a sau c� con quỷ la s�t rược theo rất gấp, kinh ho�ng phi thường b�n gắng sức chạy như đi�n, kh�ng quản chong gai đ� chẳng kể suối s�ng lạch nguồn, băng chạy trối chết, th�n thể cả bọn đều bị thương, tinh thần t�n loạn. Bọn họ chạy đến s�ng nh�n ngo�i lại xem kỹ người mặc đồ la s�t chạy theo sau kh�ng phải l� quỷ thật. Cả bọn ho�n hồn dừng ch�n lại.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ch�ng sanh thường ở trong v�ng phiễn n�o buộc r�ng, trong rừng "ng� kiến" m� muội. Do đấy ở trong bản t�m thanh tịnh vọng khởi v� minh, lưu chuyển sanh tử, hằng chịu sự khổ n� sợ sệt v� c�ng, kh�ng ph�t n�o được tự do giải tho�t. Nếu như co thể ph� trừ được "ng� kiến" m� lầm, ti�u hủy được tạp kh� phiền n�o, "t�m cuồng vọng nếu hết tức l� bồ đề", th� ngay nơi nhựt dụng hằng ng�y, t�m thể chơn như, thanh tịnh, vi�n minh, tịch chiếu xưa nay của ch�ng ta hiển hiện, lại c� g� đ�ng lo sợ hoảng kinh. Ch�nh nghĩa l�: "Trong trời đất vốn v� sự, người ngu tự quấy nhiểu m�nh".

�

64. Quỷ trong nh� cũ

�Thuở xưa c� một c�i nh� cũ, kh�ng c� người ở đ� l�u thi�n hạ đồn đ�i c� quỷ ở trong ấy, ai nấy kinh sợ phi thường kh�ng d�m v�o ngủ. B�y giờ c� người tự cho m�nh rất can đảm, tuy�n bố với mọi người rằng:

�- T�i kh�ng sợ g� cả, chiều nay t�i sẽ v�o đ� ngũ cho m� coi! �ến chiều quả thật người ấy đi v�o đ� ngủ. Người nầy đến nơi chạy v�o x� cữa. Người đến trước tưởng l� quỷ lại, b�n rinh tấm ph�n ngăn ngang cửa kh�ng cho người kia v�o; c�n người ph�a ngo�i x� cửa tưởng b�n trong nhất định l� quỷ, r�n sức x� c�nh cửa cho bật ra muốn v�o đ�nh nhau với quỷ. Sau đ� x� được sấn v�o, hai người đ�nh nhau dữ dội. ��nh nhau cho đến s�ng, hai người nh�n r� mặt nhau mới biết đều kh�ng phải l� quỷ, trận �c chiến mới dừng.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Tr�n đời thường c� hai đối phương tranh chấp lẫn nhau, ai cũng tự cho m�nh c� l�; kỳ thật cả hai đều l� người sai lầm.

�Biết kh�ng, tất cả sự vật tr�n thế gian đều do nh�n duy�n tạm thời h�a hợp sanh khởi; nhơn duy�n biệt ly ph�n t�n đều quy về nơi ti�u diệt, bại vong. Ph�n tẻ cho ch�n chắn, trong ấy kh�ng c� một c�i g� cố định, bất biến, c� thể tự l�m chủ tể (ng�) tạo th�nh? Nhưng người đời phần đ�ng chẳng hiểu đạo l� ấy, ở trong ph�p hư vong tụ t�n lăng xăng, đua nhau đấu tranh ki�n c�, dụ như hai người lầm nhau l� quỷ ẩu đả với nhau, đều l� hạng ngu si đ�ng thương cả.

�

65. Ăn b�nh độc

�Thuở xưa c� một người đ�n b� kh�ng y�u chồng m� lại c� �c cảm. Chị ta đ�i ly h�n, nhưng ph�p luật kh�ng cho ph�p, l�ng rất buồn rầu, trong từng giờ ph�t t�m phương ph�p để mưu hại chồng. Chị ta suy đi nghỉ lại, kh�ng c� cơ hội thuận tiện ra tay.

��ến h�m nọ, chồng chị sắp đi ngoại quốc, chị ta chụp ngay cơ hội may, b�n l�m năm trăm c�i b�nh, l�n trộn thuốc độc v�o trong, bảo chồng mang theo l�m thức ăn đỡ dạ tr�n bước đường thi�n l�. Chị ta n�i với chồng rằng:

�- Anh đi ngoại quốc, l�c n�o đ�i bụng lấy b�nh nầy m� ăn.

�Người chống kh�ng r� t�nh cảnh ra sao cả, rất cảm k�ch l�ng tốt của vợ m�nh, ngậm ng�i từ biệt vợ, sốn sang cất bước phương xa.

�Ng�y thứ nhất, người kia đi rất khỏe, qua ngọ m� đ� đến nước ngo�i; v� y kh�ng đ�i bụng, n�n kh�ng ăn đến một c�i b�nh mang theo. �ến tối ngủ trong rừng, y rất sợ d� th� n�n leo l�n c�y nằm ngủ cho y�n, bỏ qu�n năm trăm c�i b�nh dước gốc c�y ấy. Ngay trong đ�m ấy giữa rừng s�u, c� năm trăm t�n cường đạo, ăn cướp năm trăm con ngựa v� rất nhiều đồ qu� b�u của vua nước l�ng giềng. Bọn họ định đến dưới gốc c�y ngủ, v� chạy đường xa nhiều nẻo, n�n bụng đ�i như c�o, bỗng nhi�u thấy năm trăm c�i b�nh dưới gốc c�y, chia ra vừa vặn mỗi người một c�i kh�ng thiếu, kh�ng thừa. Cả bọn ăn những mẩu b�nh c� thuốc ấy, đều chết ngủm dước gốc c�y.

�Người kia ngủ tr�n c�y đến s�ng, sau khi thức dậy tr�ng thấy rất nhiều cường đạo chết nằm la liệt dưới gốc c�y. Y b�n cầm con dau b�n, đến mỗi t�n cường đạo chặt tr�n thi thể v�i dao, giả bộ như y giết chết bọn họ. Sau đ� y mới thu lượm bảo vật v� ngựa đem đến d�n cho vua nước l�ng giềng mong được lảnh thưởng.

�Vua đ� đ�ch th�n đem một đạo binh di truy tầm cường đạo; đi được nửa đường th� gặp người kia dắt ngựa mang bảo vật đến cho vua.

�Vua hỏi:

�- Ngươi l� ai? Bắt năm trăm con ngựa nầy ở đ�y vậy?

�Người kia trả lời:

�- T�i l� người ngoại quốc. Khi t�i đi đường gặp năm trăm t�n cường đạo, t�i c�ng bọn họ đối địch rất hung hăng, rốt cuộc bọn họ đều bị t�i giết chết, hiện thi thể của họ c�n nằm ngổn ngang dước gốc c�y. T�i vội v� dắt ngựa v� mang bảo vật đến ra mắt vua, xin vua ban thưởng. Nếu vua kh�ng tin th� h�y c�ng t�i đến gốc c�y xem cho tường tận.

�Vua lập tức ph�i người th�n t�n đến xem, trở về t�u lại qua y như lời người kia, vua nghe xong vui mừng khắp khởi, cho l� việc xưa nay chưa từng c�; b�n dắt người kia đồng về kinh th�nh, ban thưởng cho y rất nhiều qu� b�u, lại phong cho l�m quan tại một địa phương.

�Nhưng c� một số cựu thần trong nước, đối với y rất tật đố, căm hờn, b�n t�u với vua:

�- Người ấy l� người nước kh�c lại, bệ hạ kh�ng n�n qu� tin. Hiện tại bệ hạ qu� trọng thưởng v� ưu đ�i hơn tất cả cựu thần, điều ấy e chẳng khỏi c� chuyện kh�ng ổn đ�ng.

�Người kia nghe bọn họ đến trước vua d�m t�u như vậy, nổi giận đ�ng đ�ng, b�n lớn tiếng thị oai với bọn họ:

�- Như quả ai c� sức mạnh phi thường c� thể c�ng ta đấu v�, th� xin mời l�n v� đ�i giao chiến để thử xem bản l�nh.

�C�c cựu thần nghe xong lời h�m dọa kinh người, đều kh�ng d�m l�n tiếng. Nhưng qua ng�y thứ hai, bọn họ nghĩ ra một kế. Nh�n v� trong nước hiện thời, c� một cụm rừng hoang vu nguy hiểm, trong ấy c� một con sư tử hung �c phi thường, hay chạy lang ra đường vồ người ăn thịt, kh�ng ai c� thể ti�u trừ mối tai hại ấy, bọn họ b�n t�u với vua:

�- Người ngoại quốc ấy đ� l� người mạnh mẽ sức lực phi thường, kh�ng ai địch nổi, giờ đ�y xin bệ hạ ph�i y đi giết cho được con sư tử hung �c kia để trừ đại hại cho nước ch�ng ta.

�Vua chấp nhận � kiến ấy b�n cấp cho y một con đao v� một c�y c�n bảo y đi giết sư tử. Y đ� v�ng mệnh lệnh của vua, kh�ng thể kh�ng đi được, b�n can đảm liều lĩnh một phen v�o trong rừng rậm để t�m giết sư tử.

�Sư tử thấy y đến lập tức rống l�n một tiếng kinh hồn, nhảy bổ đến trước mặt, y hoảng hốt vội v� tr�o l�n c�y trốn. Sư tử hả lớn miệng như chậu huyết d�m l�n, rồi cất đầu ng� y rống ầm ỹ. Y ở tr�n c�y run sợ muốn ph�t đi�n: Con dao đang cầm trong tay rớt xuống dưới gốc c�y hồi n�o kh�ng biết, nhưng n� rớt kh�o lạ l�ng, rớt ngay v�o trong họng con sư tử. Con sư tử bị thương chết liền.

�Người kia vui mừng kh�ng thể tả, b�n đem th�y con sư tử về ra mắt vua. Vua b�n thưởng cho y nhiều gấp bội l�c trước, đa số quần thần đều k�nh phục y.

�** Trong chuyện nầy b�nh b� thuốc độc bỏ dưới gốc c�y, th� dụ bố th� kh�ng thanh tịnh; giết năm trăm cường đạo dụ như đoạn ngủ dục phiền n�o chứng được sơ quả Tu �� Ho�n. Sau gặp �ng vua nước l�ng giếng dụ như gặp hiền th�nh. Cựu thần tật đố mưu hại dụ như ngoại đạo hủy b�ng v� siểm hại hạnh l�nh. Giết sư tử dụ như chiết phục phiền n�o, ma o�n. �ược phong thường đại dụ đặng chứng đạo quả.

�Chỗ dụng � chủ yếu trong c�u chuyện nầy l� n�i ra tuy ban đầu kh�ng c� tịnh t�m, nhưng c� l�c nh�n bắt tịnh bố th� m� nhờ thiện tri thức gi�p đở, c� thể gặp được thắng duy�n tấn tu đạo quả. Bất tịnh bố th� c�n c� l�c cũng c� thể xuất sanh ra c�ng đức ph�p l�nh. Huống chi ta d�ng ch�nh kiến, thiện t�m, th�nh �, h�n hoan m� bố th�, th� xuất sanh c�ng đức lợi l�nh, đương nhi�n l� c�ng th� thắng lợi �ch gấp bội.

�

66. Chết ch�m

�Thuở xưa c� một người nh� gi�u, đem nhiều người xuống biển t�m của b�u. Người nh� gi�u ấy đ� đọc qua rất nhiều s�ch chỉ c�ch đi thuyền vượt bể khơi, y nhớ rất kỹ, khoe với mọi người rằng:

�- T�nh trạng trong biển t�i đều biết. Th� như n�i chạm phải đ� ngầm, hoặc giả nước biển chảy ngược, trong khi chắc chắn nguy hiểm mười phần, chỉ cần phải cầm c�i l�i thuyền cho chắc, xem chừng phương hướng cho kỹ c�ng, kịp thời xoay trở, trong l�ng phải lu�n lu�n b�nh tỉnh khoan thai, đừng hoảng sợ bối rối th� sẽ được bịnh y�n, kh�ng c� chuyện chi đ�nh lo ngại. Những phương ph�p ấy trong s�ch c� bi�n ch�p r� r�ng hiện tại t�i thu�c l�u l�u kh�ng qu�n một mảy.

�Mọi người nghe xong rất tin tưởng nơi y.

�Thuyền bọn họ nhổ neo ra giữa biển. Trong thuyền xưa nay vốn c� một anh thuyền thưởng chỉ huy, chẳng may ra giữa biển th�nh l�nh anh ta mắc bệnh rồi chết. B�y giờ �ng nh� gi�u kia mới đ�ch th�n điều khiển mội việc. Trong l�c thuyền l�nh đ�nh giữa mặt biển, bỗng gặp trận gi� to, ba đ�o chuyển động, khiến chiếc thuyền đảo lộn quay cuồng trong những lần s�ng dữ dội kh�ng thể tiến tới trước. Mọi người đều nghe �ng nh� gi�u n�i lầm thầm: "Phải nắm chặc m�i ch�o, phải đổi hướng, phải b�nh tỉnh". Nhưng tr�n thực tế y kh�ng hiểu ch�nh x�c phải l�m c�ch n�o, chẳng biết l�m sao đem thuyền ra khỏi cơn s�ng gi�. Kết quả, sau khi thuyền quay cuống vật lộn với s�ng gi� một hồi, rồi ch�m nhấm xuống đ�y biển l�m cho mổi người trong thuyền đều bị chết ch�m.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� người chỉ hiểu ch�t �t văn tự, danh tướng, nhưng đối với nghĩa l� v� thật ph�p kh�ng c� chổ nhận hiểu chắc chắn tinh tường; chỉ hiểu ch�t �t, rồi tự ỷ m�nh th�ng minh, cho m�nh l� người tr� thức s�u rộng, b�n đem văn tự tr�n s�ch bướng bỉnh dạy người một c�ch hỗn loạn. Kết quả chẳng những tự lầm m� đi hại cho mỗi người kh�ng �t. Cho n�n trong Phật ph�p cốt yếu phải từ nơi "Văn tự b�t nhả" m� khởi c�ng hạnh "qu�n chiếu b�t nhả" để thực h�nh. Mỗi chổ đều đem nghĩa l� văn tự của Phật ph�p, �p dụng với sự kinh nghiệm hiểu biết thật tế của m�nh, ti�u d�ng v� thể hội biến th�nh sự hiểu biết của ch�nh m�nh, rồi đem ra �p dụng tu h�nh một c�ch thiết thực, mới c� chỗ lợi �ch ch�n thật. Một số người học Phật c�ng với một số học giả hiện nay dung ch�t �t văn c� v� dụng mơ hồ, đều l� hạng quan niệm sai lầm kh�ng kh�c.�

�

67. ��nh cuộc

�Thuở xưa c� đ�i vợ chồng, ng�y nọ l�m ba c�i b�nh, mỗi người ăn một c�i rồi, c�n thừa một c�i, hai người đ�nh cuộc với nhau rằng: Ai muốn ăn c�i b�nh ấy th� phải kh�ng n�i một c�u; nếu ai n�i trước tức l� thua cuộc, kh�ng được ăn c�i b�nh c�n thừa. Thế rồi hai vợ chồng trọn ng�y n�n thinh kh�ng n�i một tiếng. Chợt c� t�n ăn trộm v�o nh� vơ v�t hết của tiền đồ đạc, sữa soạn chạy đi, hai vợ chồng v� sợ thua cuộc mất c�i b�nh, n�n cứ lấy con mắt ng� tr�n tr�n t�n ăn trộm đang vơ v�t đồ đạc trong nh� m� kh�ng ai n�i một tiếng. T�n ăn trộm thấy vậy c�ng dạn dĩ th�m l�n thậm ch� muốn x�m phạm đến tiết hạnh người vợ, m� người chồng vẫn đứng xem, kh�ng n�i một lời. Người vợ đang khi hoảng hốt k�u ầm ỹ:

�- Anh thật l� ngu, v� một c�i b�nh m� để cho qu�n ăn trộm l�m nhục t�i qu� đỗi, kh�ng mỡ miệng n�i một lời?

�Người chồng b�n vỗ tay cười lớn:

�- Ha, ha! Em đ� khai khẩu n�i trước, thế l� thua anh mất rồi, c�i b�nh về anh ăn. Th�ch qu�!

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người đời v� tham trước ch�t danh lợi ở thế gian, thường thường t�n mất sự lợi �ch rộng lớn của ph�p l�nh v� Phật ph�p. Người tr� thấy thế, cho l� hạng ngu si đ�ng thương, giống như người chồng ngu kia kh�ng kh�c.

�

68. Hại người th�nh hại m�nh

�Thuở xưa c� một người th� địch với một người kh�c, anh nghĩ kh�ng ra phương ph�p b�o th�, cứ uất ức trong l�ng m�i kh�ng l�c n�o vui. C� người hỏi:

�- Anh v� sao uất ức buồn rầu?

�Anh trả lời:

�- C� một ng�i thường hay n�i xấu t�i thậm tệ, t�i tức giận v� c�ng, t�i hằng nghĩ c�ch b�o phục mối th�m th� ấy, nhưng nghĩ m�i kh�ng ra, cho n�n t�i tức giận v� khổ buồn v� hạn.

�Người kia n�i:

�- Chỉ cần đọc một c�u ch� b� mật k�u l� Tỳ �� La c� thể giết người kia chết tức khắc. Nhưng tr� ch� nầy sẽ c� một triệu chứng nguy hiểm, nghĩa l� sau khi trị xong th� ch�nh th�n anh phải chết trước. T�i nhận thấy tốt hơn anh đứng tr�, th� khỏi bị thảm cảnh người th� chưa hại m� ch�nh th�n anh đ� bị hại rồi.

�Người kia nghe thế kh�ng cần t�nh to�n, suy nghĩ, vui vẻ phi thường:

�- Xin �ng l�m ơn dạy t�i c�u ch� ấy, t�m muốn b�o th� của t�i mảnh liệt v� c�ng, miển sao kẻ th� của t�i c� thể chết, d� th�n t�i c� chết trước t�i cũng vui l�ng.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: T�nh s�n giận kết o�n g�y th�, tai hại kh�ng �t, muốn hại người, thường thường chưa bị hại m� trước đ� hại m�nh; c� một �t người v� l�ng s�n hận sai khiến, hủy hoại th�n m�nh một c�ch đ�ng thương. Bọn họ bị l�ng s�n dẩn dắt, luống đưa m�nh v�o con đường hại m�nh hại người v� c�ng bi thảm, trầm lu�n vĩnh kiếp kh�ng th�i! Chỉ cần mau mau ph�n tỉnh d�ng ph�p từ bi thanh tịnh h�a b�nh để sửa đổi trị th�n t�m, khiến cho m�nh v� người đều được an lạc, mới ph� hợp với đạo giải tho�t, chơn thường.�

�

69. Tổ truyền ăn mau

�Thuở xưa c� một người ở ph�a nam Ấn độ, ch�nh gốc của anh từ bắc Ấn độ lại, v� ở l�u n�n cưới vợ miền Nam. Một h�m vợ anh dọn cơm tr�n b�n; kh�ng quản cơm canh n�i hổi, anh h� miệng lớn l�a h�p rất mau, giống như người gần chết đ�i được thức ăn kh�ng kh�c. Vợ anh th61y thế l�m lạ v� c�ng, b�n hỏi:

�- Kh�ng c� ai lại d�nh ăn với anh, cũng kh�ng c� chuyện g� gấp, tại sao anh kh�ng chậm r�i ăn, m� lại ăn mau thế?

�Anh trả lời:

�- B� mật lắm! Anh kh�ng n�i cho em biết đ�u.

�Chị vợ nghe thế rồi, cho l� nhất định c� l� do g� đặc biệt lắm, b�n �n cần năn nĩ anh n�i ra.

�Ban đầu anh kh�ng chịu n�i, chị vợ k� k�o ho�i anh mới chịu n�i:

�- Tổ ti�n của anh nhiều đời đều ăn như vậy, do đ� đến đời anh, anh cũng phải y như thế kh�ng d�m c�i đổi.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một �t người thủ cựu, thường thường kh�ng chịu biện biệt l�nh dử, lợi hại thế n�o, chỉ một bế chấp chặt th�i quen m� lầm, t� vạy; dương dương tự đắc kh�ng biết lỗi m�nh, kh�ng biết xấu hổ, lại c�ng kh�ng biết cải ch�nh xả t�. C� ai gi�p � kiến hay khuy�n lơn, họ đ� kh�ng nghe lời phải m� c�n trở lại n�i đ� l� sự truyền thống hay ho, phải n�n bảo thủ.

�

70. Nếm tr�i tần b�

�Thuở xưa c� người muốn ăn tr�i tần b�, b�n sai người l�m c�ng đến vườn mua cho được, v� dặn rằng:

�- Người xem c� ngọt th� mua, bằng kh�ng ngọt th� đừng mua nhe!

�Người l�m c�ng mang tiền đến trong vườn tr�i c�y mua.

�Người chủ vười n�i:

�- Tần b� của t�i tr�i n�o cũng ngọt, kh�ng c� tr�i n�o dở, xin �ng h�y nếm thử sẽ biết.

�Anh ta n�i:

�- T�i nếm thử một tr�i, l�m sao biết được c�c tr�i kia, t�i xin nếm từng tr�i, hể nếm tr�i n�o th� sẽ mua tr�i ấy, như thế chắc chắn hơn.

�N�i xong anh ta tự tay h�i tr�i tần b�, hể h�i một tr�i th� cắn nếm một miếng. Chủ vườn thấy thế kh�ng n�i g� cả. Quả thật tr�i n�o cũng ngọt kh�ng sai; anh ta mua đem về cho chủ. Người chủ thấy tr�i n�o cũng bị cắn dở, kh�ng những hết muốn ăn m� lại gớm v� c�ng, buồn n�n muốn mửa, do đ� kh�ng ăn được một tr�i, bao nhi�u tr�i tần b� đều quăng.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một người nghe n�i bố th�, tr� giới, sẽ được gi�u sang, t�m thường an ổn, kh�ng bị hoạn nạn tai ương; nhưng kh�ng chịu tin l� thật, muốn ch�nh m�nh chứng nghiệm cho r� r�ng. Kết quả tự m�nh mất cơ hội. N�n biết rằng mọi việc tr�n đời đều do nhơn đời qu� khứ cảm triệu h�nh th�nh quả. Bọn họ kh�ng chịu từ l� nh�n quả, khảo x�t cho r� r�ng, chạm việc đều th�ng suốt, đem một việc m� tỉ lệ nhiều, hiểu rỏ đạo l� nh�n qu�, tiến tới tu học Phật ph�p, t� bồi phước huệ căn l�nh. Trở lại cố chấp: "Cần yếu mỗi việc ch�nh m�nh phải th�n chứng, mới tin". Cứ ph� mặc thời gian tr�i qua, một mai gần chết, tất cả đều xe bỏ tan t�nh, sau ăn năn kh�ng kịp!

�

71. �ui mắt

�Thuở xưa co một người đ�n �ng cưới hai người vợ, ba vợ chồng nằm chung một giường. Nhưng thường khi anh chồng cảm thấy muốn gần gũi hai chị vợ hai b�n thật kh� khăn: Hễ anh gần gũi chị nầy th� chị kia nổi ghen đ�ng đ�ng kh�ng chịu được, do đấy anh khổ n�o v� c�ng. Sau đ� anh quyết định: Anh nằm chặn giữa hai người vợ hai b�n, quyết định nằm giữa m�i kh�ng xoay qua b�n n�o.

�Một h�m trời mưa, nh� th� dột n�t, nước v� b�n văng t�a xua, lọt v�o hai con mắt của anh. Anh vẫn giữ vững quyết định kh�ng thay đổi, kh�ng chịu nghi�ng đầu qua một b�n để tr�nh. Anh cứ nằm y�n kh�ng xoay trở b�n n�o cả, lại hy vọng hai chị vợ hai b�n che chở cho. Kết quả bất hạnh thay, anh đui cả hai mắt!

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� người th�n cận với bạn t�, bắt chước l�m việc phi ph�p. Phải bị sa đọa v�o chốn tam đồ, kh�ng thể tự cứu. Thường thường do nơi bạn t�, ph�p �c, m� t�n mất con mắt tr� huệ.�

�

72. Sưng m�i

�Thuở xưa c� một người c�ng với vợ đi về nh� nhạc phụ, nhằm ngay người nh� đang gi� gạo. Khi vợ anh v�o ra mắt cha mẹ n�ng, anh b�n l�n ăn cắp một bốc gạo lớn bỏ trong miệng, liền khi thấy chị vợ ra t�m anh để n�i chuyện cho vui. Miệng anh đầy những gạo, kh�ng thể trả lời, anh lại sợ vợ biết. Xấu hổ qu�! Anh ngậm cứng miệng lại kh�ng n�i một lời. Chị vợ lấy l�m qu�i lạ: Tại sao anh kh�ng n�i? Chị thắc mắc muốn hiểu l� do, b�n d�ng tay rờ hai b�n m� của chồng chị, nhận thấy miệng anh sưng đội l�n. Chị b�n đến thưa với cha chị:

�- Thưa cha, chồng con vừa đến nh�, đột nhi�n ph�t sanh một chứng bệnh sưng m�i, kh�ng thể n�i được.

�Cha chị nghe thế vội v� đi thỉnh một vị lương y. Vị lương y đến xem v� n�i:

�- Bệnh nầy nặng lắm, phải mổ mới c� thể trị l�nh.

�B�y giờ vị lương y cầm dao mổ tr�n m�, gạo ngậm trong miệng đổ ra ngo�i. Sự thế như vậy ai cũng đều biết.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: người c� lỗi cần phải nh�n nhận để cải đổi, mới c� thể gi�p đở người cải t�, qui ch�nh. Nếu sau khi phạm giới, l�m �c, m� cứ che giấu kh�ng chịu ra, kh�ng chịu ph�t lời s�m hối, th� tội kết mỗi ng�y nặng th�m, quyết phải đọa lạc. �ến khi mọi người x�t thấy, chỉ b�y ra, ăn năn kh�ng kịp. Huống chi v� luận sự b� mật g� trong đời, rồi cũng c� ng�y bại lộ. C�ch ng�n c� c�u: "Nếu muốn người kh�ng biết trừ khi phi m�nh chớ l�m". Ch�ng ta dại g� sợ ch�t xấu hổ, m� g�y th�nh tr� cười cho kẻ b�ng quan.�

�

73. Ngựa đen đu�i trắng

�Thuở xưa c� một người cưỡi con ngựa � dẩn đội binh đi truy tầm bọn ăn trộm. Nhưng anh rất nh�t gan, kh�ng d�m tiến tới trước để chiến đấu. Anh nghĩ ra một biện ph�p rất hay: Lấy m�u thoa l�n mặt rồi nằm trong đống tử thi giả đồ chết. Con ngựa của anh bị người trộm dắt đi. Cuộc đấu chiến kết th�c trước khi anh trở về nh�, anh b�n chặt một c�i đu�i của con ngựa chiến thắng đ� chết đem về. Thấy anh về người nh� hỏi:

�- Sao anh kh�ng cưỡi ngựa về?

�Anh đ�p:

�- Ngựa t�i đ� bị tử trận. Nay c�c ngươi xem! T�i c� mang đu�i n� về l�m kỹ niệm.

�Người nh� n�i:

�- Ngựa của anh da đen, tại sao c�i đu�i lại biến th�nh trắng?

�Anh biết sự giả dối của m�nh bị đưa ra �nh s�ng, một mực l�m thinh kh�ng n�i một lời.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: dối gạt người sẽ c� ng�y bị bại lộ. C� một số người trong t�m thường nghĩ những h�nh động hung �c, m� ngo�i mặt đối hiện tướng hiền l�nh; mục đ�ch của bọn họ dối người để khoe khoang tr� mưu của m�nh; sự thật bao giờ cũng thắng hơn t�i h�ng biện. Chung qui sự giả dối kh�ng sao khỏi bị bại lộ ho�n to�n.

�

74. Mang bồn tắm

�Thuở xưa c� một �ng vua quyết định ban h�nh một thứ ph�p luật: bắt buộc ph�i B� La M�n phải tắm rửa cho th�n thể được sạch sẽ, chẳng vậy th� sẽ bị phạt l�m c�ng việc khổ cực nặng nề. Sau khi ph�p luật ấy được chếđịnh, bọn B� La M�n đi đ�u cũng mang bồn tắm theo, khiến cho mọi người thấy thế, tưởng họ l� năng tắm rửa lu�n. Giả như c� người đổ v�o bồn tắm của họ một ch�t nước, th� bọn họ đến chổ vắng người l�n đổ đi. Sỡ dĩ bọn họ l�m như vậy l� v� bọn họ muốn mờ dối vua để tr�nh khỏi l�m c�ng việc cực nhọc, kỳ thật th�n thể của họ kh�ng nhờ mang bồn tắm theo m�nh lu�n m� được sạch sẽ.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: nếu chỉ c� ph� trương bề ngo�i m� kh�ng c� sự thật, kết quả tự dối m�nh, dối người, kh�ng c�n một ch�t tốt đẹp. Tăng ch�ng cạo đầu xuất gia ở trong Phật ph�p, nhưng quả chỉ c� h�nh tướng b�n ngo�i, trong kh�ng c� thật đức; giới, định, huệ kh�ng tu, th� cũng bọn B� La M�n mang bồn tắm tr�n đ�y kh�ng kh�c.

�

75. Giết lạc đ�

�Thuở xưa c� một người nu�i một con lạc đ�; ng�y nọ, anh đổ l�a trong gh� cho n� ăn, sau khi n� đ�t đầu v�o trong ghe l�a, tuy được ăn l�a no n�, nhưng kh�ng thể r�t đầu ra được. L�c ấy con lạc đ� hoảng sợ phi thường. Anh cũng rất buồn khổ! C� một cụ gi� thấy thế n�i rằng:

�- Th�i anh! �ừng buồn nữa, t�i c� một phương ph�p khiến n� r�t được đầu ra, nhưng cần yếu l� anh phải nghe lời t�i dặn.

�Anh hỏi:

�- Thưa cụ phương ph�p chi thế?

�Cụ gi� trả lời:

�- Người h�y nổ lực ch�m đầu con lạc đ�, chẳng phải l� r�t đầu con lạc đ� ra một c�ch dễ d�ng ư.

�Nghe xong, anh y lời cụ gi� chỉ bảo, quả nhi�n đầu con lạc đ� bị chặt ra, đồng thời v� con lạc đ� d�y dụa m� c�i gh� đựng l�a cũng bể lu�n. Kết quả đầu lạc đ� tuy r�t ra được, nhưng n� đ� chết rồi lại th�m bể mất một c�i gh� nửa, anh bị thiệt hại nặng nề.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: người tu Phật ph�p ch� cầu đạo bồ đề, cần phải hộ tr� tịnh giới, đ�u n�n đắm m� theo miếng mồi ngủ dục tanh h�i m� huỷ ph� tịnh giới; đến đỗi bẳn thế của tịnh giới c�ng đạo quả tam thừa cả hai đều mất, chỉ c�n tội chướng đọa lạc tổn hao!

�

76. N�ng phu mơ tưởng c�ng ch�a

�Thuở xưa c� một người n�ng phu trai trẻ đến độ th�nh dạo chơi, t�nh cờ thấy n�ng c�ng ch�a rất đẹp, c� thể n�i l� bậc tuyệt thế giai nh�n. Sau khi trở về, anh đ�m ng�y mơ tưởng, nghỉ kh�ng ra biện ph�p g� c� thể c�ng n�ng tr� chuyện. Ng�y qua ng�y, mặt mũi anh trở n�n bơ phờ, th�n thể tiều tuỵ, đau tương tư nằm m�i tr�n giường bệnh t�nh mỗi ng�y một trầm trọng. Cha mẹ v� bạn hữu của anh lo sợ v� c�ng, hỏi:

�- V� đ�u anh ph�t chứng bệnh hiểm ngh�o như thế?

�Anh trả lời:

�H�m nọ t�i gặp một n�ng c�ng ch�a xinh đẹp lạ thường, rất muốn c�ng n�ng tr� chuyện, nhưng kh�ng được toại l�ng, do đ� ng�y đ�m t�i m�i tưởng nhớ, lo bu�n m� th�nh bệnh. Nếu t�i kh�ng thể c�ng n�ng gặp gỡ chuyện tr� th� t�i kh�ng sống được.

�Bạn hữu th�n th�ch an ủi anh rằng:

�- Ch�ng t�i t�m hộ anh một phương ph�p, khiến anh được c�ng c�ng ch�a luận đ�m, anh h�y an t�m vui vẻ chớ c� buồn rầu l�m chi.

�Nghe n�i anh ta mừng rỡ bệnh cũng bớt lần. Qua hai ng�y sau anh được l�nh hẳn. B�y giờ bạn hữu, b� con th�n th�ch mới n�i dối với anh rằng:

�- Ch�ng t�i đ� thay thế anh nghĩ ra phương ph�p ấy, nhưng hiện tại c�ng ch�a chưa trả lời. Sau khi anh nghe thế cao hứng cười to n�i một m�nh rằng:

�- N�ng chắc chắn trả lời kh�ng mau th� chậm, ta gọi c� lẽ n�ng đến ngay.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Tr�n đời nầy c� rất nhiều người ngu, kh�ng biết r� sự tuần ho�n cho tuổi xu�n, hạ, thu, đ�ng ra sao cả; thời tiết biến thi�n cũng chẳng hiểu t� g�. Nhằm thởi gian kh�ng th�ch hợp để gieo giống, lại tự � gieo giống xuống đất ph� nhi�u, hy vọng gặt được l�a, nhưng kết quả ho�n to�n thất bại nặng nề. Người đời v� ngoại đạo tu theo hạnh kh�ng chơn ch�nh, m� mong cầu quả gi�c ngộ ho�n to�n; hoặc giả chỉ tu ch�t �t phước huệ, liền tự cho l� đầy đủ c� thể chứng bồ đề. Số người c� quan niệm như thế c�ng với người n�ng phu tưởng nhớ c�ng ch�a đều l� hạng sai lầm đ�ng thương.

�

77. T�m sữa

�Thuở xưa c� những người ở tại bi�n th�y, chưa hề biết con lừa ra sao cả, d� c� gặp tận mặt cũng kh�ng nhận ra. Nghe người ta đồn sữa lừa ngon tuyệt, nhưng bọn họ kh�ng ai biết lừa, cũng kh�ng biết phương ph�p n�o để t�m cho ra sữa. Sau đ� bọn họ chia nhau đi t�m, kết quả t�m được một con lừa đực. B�y giờ cả bọn tranh nhau, ai cũng muốn uống sữa trước: C� người cắn tr�n đầu lừa, c� người n�t tai, c� người n�t đu�i, c� người dở ch�n, tin rằng sữa sẽ từ những chổ ấy chảy ra. Nhưng bọn họ đều thất vọng, kh�ng uống được một t� sữa lừa.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Một bọn ngoại đạo nghe n�i hễ ai tu h�nh sẽ được chứng quả, liền tự m� qu�ng ở nơi địa phương sầm uất kh�ng phải chổ tu h�nh, tự ức kiến theo t� đạo: nhịn đ�i, nhẩy v�o lửa, l�a h�nh, tu theo c�c lối tu khổ hạnh v� �ch. Kết quả chỉ tự m�nh chuốc lấy sự khổ n�o cho ch�nh m�nh m� th�i.

�

78. �i kh�ng về rồi

�Thuở xưa c� một người bảo con trong đ�m tối:

�- Ng�y mai dậy thật sớm, cha con m�nh đ chợ mua đồ d�ng.

�Người con nghe thế ghi chắc v�o l�ng. �ến ng�y mai dậy thật sớm, kh�ng hỏi � cha, tự một m�nh anh ra chợ. Tới nơi anh kh�ng biết đến đ�y để l�m g�, lang thang qua lại, th�n thể mỏi mệt v� c�ng, trong m�nh lại kh�ng c� một đồng xu cắt bạc, bụng đ�i như c�o, m� kh�g c� tiền để mua thức ăn, nước uống; đ�nh phải trở về nh�. �ng cha vừa thấy mắng rằng:

�- Mầy thật l� đồ ngu si v� tr�, sao kh�ng chịu đợi tao c�ng đi? Tự � một m�nh đi kh�ng về rồi, kh�ng được việc chi cả, tự chuốc lấy sự khổ cực nhọc nhằn, tao c� đời n�o bảo mầy l�m thế.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người tu tr� Phật ph�p, nhất định phải nương gần thầy hay bạn l�nh, kh�ng n�n tự � m�nh th�ng minh, tr� thức, rồi tự m�nh m� qu�ng tu h�nh. Nếu kh�ng chịu gần thầy hay bạn tốt, th� c�ng với con người đi kh�ng về rồi tr�n đấy giống nhau.

�

79. G�nh ghế cho vua

�Thuở xưa c� một �ng vua ngồi trong cung cấm, tự cảm thấy buồn buồn, muốn đến vười v� ưu du ngoạn, b�n bảo vị quan hầu cận rằng:

�- Người hảy đem một chiếc ghếđể trong vườn, ta muốn v�o trong ấy, ngoạn nước thuởng hoa.

�Vị quan nghe bảo biết rằng m�nh sẽ v�c ghếđi, đ�y l� chuyện rất xấu hổ, b�n t�u với vua rằng:

�- T�i kh�ng thể v�c chỉ muốn g�nh.

�Vua nghe rồi liền k�u người đem 36 c�i ghế lại sắp th�nh một g�nh, để tr�n vai vị quan cho �ng g�nh ra vườn. B�y giờ �ng kh�ng g�nh nổi, m� cũng r�n hết sức g�nh đi. �ấy chỉ v� �ng sợ xấu hổ mất mặt một ch�t m� chuốc lấy sự khổ n�o sấp trăm lần.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người học Phật phải học theo hạnh nhẫn nhục, cố gắng cải đổi t�nh ng� mạn th�i quen cố chấp của m�nh. Giả sữ cứ m�i m� vẻ đẹp tr�n mặt, kh�ng chịu cạo đầu xuất gia, kết quả phải chịu nhiều khổ n�o.

�

80. Uống thuốc nước rửa ruột

�Thuở xưa c� một người bị đau ruột gi�, thầy thuốc kh�m bệnh rồi cho biết: Cần phải rửa ruột mới c� thể trị l�nh. Sau khi thầy thuốc h�a trộn thứ thuốc nước rửa ruột xong, �ng b�n đi lấy c�i thau đựng thuốc. Trong khi thầy thuốc chưa trở lại, người kia b�n uống thuốc nước ấy sạch trơn. Uống xong, y ph�t l�n đau bụng dử dội, vừa l�c thầy thuốc trở về, thấy thế lấy l�m qu�i lạ, mới hỏi anh rằng:

�- Anh l�m sao thế?

�Người kia b�n đem c�u chuyện uống thuốc nước rửa ruột thuật lại cho �ng nghe.

��ng sửng sốt:

�- �ng thật khờ khạo hết chổ n�i rồi, thuốc nước ấy chỉ để rửa chớ uống l�m sao được.

��oạn ộng vội v�ng lấy thuốc giải cứu cho người kia uống, khiến cho mửa hết nước rửa ruột vừa uống kia, người ấy mới khỏi nguy hiểm đến t�nh mạng.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Ph�m ra l�m việc chi kh�ng n�n l�m một c�ch lộn ngược; người tu Phật ph�p phải lựa ph�p m�n th�ch hợp để tu tr�, kh�ng n�n t�y � tu theo một c�ch lộn xộn: Như tu về thiền qu�n, nếu l� c�, tu theo ph�p bất tịnh qu�n, trước ti�n, th� phải tu bất tịnh qu�n nếu t�y tiện tu ph�p sổ tức hay ph�p qu�n n�o kh�c chẳng những kh�ng c� lợi �ch g�, m� trở lại th�m tổn hại. Kh�ng chịu thưa hỏi với thầy hay, tự m�nh đi�n đảo tu c�c ph�p thiền qu�n, th� kh�ng sao tr�nh khỏi điều nguy hiểm đ�ng thương.

�

81. Kh�ng n�n vu oan cho người hiền đức

�

Thuở xưa c� hai cha con nh� nọ c�ng đến nơi c�nh đồng m�nh m�ng, người con bỏ cha đứng đ�, một m�nh chạy thẳng v�o rừng rậm, bị cọp cắn, vết thương rất s�u, lại bị m�ng nhọn của n� c�o r�ch bấy cả m�nh mẩy. Anh vừa đau nhức vừa kinh sợ v� c�ng, vội v� băng rừng chạy về chổ cha anh đang đứng.

�Người cha thấy t�nh cảnh như v�y, hoảng hốt hỏi anh, vậy chớ bị con th� g� cắn m� th�n thể ra n�ng nổi.

�Người con nhăn nh� trả lời:

�- C� một con g� kh�ng biết, th�n đầy cả long, đến cắn con bị thương như thếđ�.

�Người cha giận hầm hầm x�ch cung t�n chạy thẳng v�o rừng rậm, thấy một nh� tu r�u t�c rất d�i, lại c� một ch�m r�u l�n ph�n, �ng cho rằng, đ� ch�nh l� con giả th� đ� cắn con �ng, lập tức �ng giương cung muốn bắn. C� người thấy thế vội can rằng:

�- Nh� tu h�nh n�y kh�ng c� con hại con �ng, �ng kh�ng n�n vu oan cho người hiền đức.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� người đối với sự vật kh�ng quan s�t cho kỷ, bằng v�o chủ quan tự cho l� phải, đ�i khi oan uổng cho một hạng người hiền lương. Ở đời c� nhiều người đối với trong h�ng tăng ch�ng, thấy một đ�i người kh�ng đạo hạnh xuất gia, h�nh vi bất m�n, hoặc c� một số nh� sư n�o đ� kh�ng đủ oai nghi, đối với mọi người c� những h�nh động ng�n ngữ kh�ng được đẹp đẽ, họ b�n kh�ng chịu quan s�t kỹ c�ng, cho rằng nh� sư n�o cũng như vậy cả. �ối với những nh� sư kh�c, họ lu�n lu�n sẵn s�ng khinh miệt ch� bai. Những người ấy với người trong chuyện nầy, đều l� hạng lỗ m�ng v� tr� thức.

�

82. Gieo l�a

�Thuở xưa c� một người ở đ� th�nh, muốn về l�ng qu� theo đ�i n�ng nghiệp, l�m kế sanh nhai. Ng�y nọ, anh đến đồng ruộng xem x�t, thấy một đồng rộng l�a tươi tốt phi thường, b�n hỏi n�ng d�n ở đ� d�ng c�ch n�o m� gieo l�a tốt như vậy.

�N�ng d�n trả lời:

�- Phương ph�p rất giản dị, chỉ phải c�y đất cho xốp v� bang cho bằng, bỏ ph�n tốt, th�o nước v�, th� l�a được tốt như thế.

�Anh nghe rồi, b�n y phương ph�p c�y ruộng, gieo giống ấy. Anh đ� cầy đất cho xốp, bang bằng, cho ph�n, nước v�o xong xu�i đ�u v�o đấy, chỉ c�n c� đem giống gieo l�n. Nhưng anh suy nghĩ, khi chưn bước xuống ruộng để gieo, sợ e chưn m�nh dẫn l�n tr�n đất, l�m cho đất giẽ đ, do đ� l�a kh�ng tốt được.

�Anh liền nghĩ ra một c�ch:

�- Ta n�n ngồi tr�n c�i giường bảo người khi�n xuống ruộng, m�nh ngồi tr�n giường gieo, c� thể tr�nh khỏi chưn dẫm giẽ đất.

�B�y giờ anh mướn bốn người, mỗi người bưng một c�i chưn giường, để khi�ng anh xuống ruộng gieo giống. Anh đi một m�nh th� c� hai chưn, b�y giờ biến th�nh t�m chưn đạp tr�n đất ruộng, lại th�m một trọng lượng tr�n giường, do đ� đất trong ruộng c�ng th�m giẽ cứng.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Trong Phật ph�p phải kh�o giữ g�n đồng ruộng tr� giới, khiến ph�t sanh mầm mộng ph�p l�nh. Nhưng c� đa số người tu h�nh, ban đầu giữ rất kỹ, một giới nhỏ cũng kh�ng phạm; nhưng lần lần về sau, giới th� trọng đều hủy phạm, kh�ng hề ki�ng sợ giữ g�n, mầm mộng Bồ đề l�m sao kh�ng ti�u hoại?

�

83. Khỉ bị đ�nh

�Thuở xưa c� một con khỉ, bị một người rất mạnh khỏe đ�nh đập t�n nhẩn, n� đau đớn v� c�ng đến chịu kh�ng nổi nửa. Sau đ� n� chạy ngang qua chỗ đ�ng, c� một em b� chạy ngang trước mặt n�, n� giận hầm hầm, chạy bổ tới t�m đứa nhỏ muốn đ�nh v� tuy�n bố với mọi người rằng: N� l�m như vậy rất l� ch�nh x�c.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Tất cả ph�p đều ở trong v�ng biến diệt, thuy�n lưu, qu� khứ đ� diệt tương tục sau sanh, chẳng giống như trước, đ� l� một định luật dĩ nhi�n, thế m� người đời thường thường kh�ng nhận định, vọng chấp sai lầm, cũng như con khỉ kia kh�ng kh�c.

�

84. Nguyệt thực

�Người xưa c� một truyền thuyết: Từ trước c� vị A tu la vương xem thấy mặt trăng s�ng qu�, b�n d�ng tay che, người nầy đồn đ�i biến th�nh thuyết "Nguyệt thực". Căn cứ theo truyền thuyết tr�n, th� nguyệt thực v� lo�i ch� ho�n to�n kh�ng quan hệ g� nhau. Nhưng kh�ng hiểu tại sao mỗi khi nguyệt thực, mỗi người đều cho l� mặt nguyệt bị ch� nuốt, rồi mỗi khi thấy ch� chạy ngang ai cũng muốn đ�nh n�.

��ối với th�n phận con ch� oan uổng v� c�ng.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người đời muốn biện minh căn nguy�n của sự phải tr�i, gian, ngay, khổ, vui th� kh�ng thể bằng cứ nơi phương diện chủ quan m� tường tượng ra những điều lầm lộn v� � nghĩa.

�

85. �au mắt

�Thuở xưa c� một n�ng con g�i bị bệnh đau mắt rất nguy hiểm, v� c�ng dau đớn, r�n rĩ suốt ng�y đ�m. C� một n�ng con g�i kh�c, thấy vậy lo sợ phi thường, tự n�i: Chị kia bệnh mắt rất đau đớn. Quả như bịnh ấy đến ta, nhất định ta phải nhận chịu! Tuy rằng hiện tiền mắt ta kh�ng hề chi, nhưng ng�y kia đ�u khỏi mang bệnh như chị nọ. Muốn ngăn ngừa cho khỏi bệnh sau n�y, chi bằng ta m�c tr�ng con mắt của ta trước đi th� hơn cả.

�C� người nghe n�ng n�i thế, b�n khuy�n can rằng:

�- C� c� tr�ng con mắt l� vật qu� nhất, sau nầy đau hay kh�ng đau, việc ấy chẳng nhất định. Nếu c� m�c tr�ng con mắt của c� đi rồi, th� sẽ kh�g tr�ng thấy g� nửa cả, phải chịu thống khổ suốt đời, c� c� biết kh�ng nhỉ?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người ăn cơm bị mắc ngẹn, rồi bỏ ăn, như thế rất v� l�. C� một số �t người cho rằng gi�u sang l� cội gốc của suy bại, v� thế m� kh�ng muốn cầu quả b�o an vui, n�n kh�ng thực h�nh hạnh bố th�. Nhưng người c� quan niệm sai lầm ấy, c�ng với n�ng con g�i v� sợ đau mắt, m� muốn m�c tr�ng con mắt quăng đi, đ� đều l� hạng m� lầm đ�ng thương cả. �

�

86. V� của giết con

�Thuở xưa c� hai cha con người nọ, nhơn c� c�ng chuyện c�ng nhau đến địa phương kia, đia giữ đường gặp bọn cướp, muốn giựt hết t�i vật của người. Người con c� đeo đ�i b�ng v�ng, người cha sợ bị ăn cướp giựt mất, y b�n x� tai người con để lấy đ�i b�ng v�ng đem giấu, nhưng v� qu� lật đật n�n x� rứt kh�ng ra. B�y giờ b�n d�ng dao chặt đầu người con.

�Sau đ� bọn cướp chạy mất, cơn khủng hoảng qua rồi y b�n x�ch c�i thủ cấp r�p v�o cổ người con xấu số. Nhưng than �i! R�p l�m sao được!

�** Chuyện nầy tỉ dụ: V� việc nhỏ m� bỏ việc lớn, đến đổi g�y th�nh sự tổn thất nặng nề, kh�ng thể cứu v�n. Cũng như tr�n thế gian c� một số người v� ch�t danh lợi m� vọng lập t� gi�o, t� thuyết để dối đời trộm danh, tạo th�nh tội �c cực đại, g�y ương lụy v� c�ng.

�

87. Bọn cướp chia của

�Thuở xưa c� một bọn ăn cướp, c�ng nhau cướp giựt rất nhiều của cải tiền bạc. Bọn họ chiếu theo bản lĩnh v�địa vị cao thấp của mỗi người m� chia đều đủ, mỗi người một phần. Trong ấy c� một phần l� y phục dệt bằng t�c rất nặng, v� c� một người k�m sắt đẹp hơn, cho n�n bọn họ mới chia một phần xấu tệ ấy, cấp cho t�n cướp ở địa vị thấp k�m kia. T�n cướp ấy rất buồn khổ, trong t�m qu� bất b�nh la lớn: - Phần của tao sao �t thế nầy!

�Sau đ� y cũng đ�nh cam chịu, rồi đem v�o trong th�nh b�n. C� một vị quan trường chịu mua bằng một gi� rất cao. Số tiền của y b�n được đem về so với số tiền của cả bọn cướp chia được, nhiều hơn gấp bội phần.

�B�y giờ y vui vẻ m�a nhảy v� n�i:

�- Ta l� người đắc thời.

�** Chuyện nầy thuyết minh: D� ch�ng ta gặp nhiều thất bại cũng kh�ng n�n thất vọng, thối t�m, chỉ n�n cố gắng gieo giống tốt sẽ c� ng�y gặt được bao nhi�u l� chuỗi hạt v�ng. T� dụ như người khi bố th�, m� kh�ng biết rằng bố th� sẽ c� quả b�o tốt g� hay kh�ng? �ến khi quả l�nh đem lại, th� rất vui mừng. Mới biết l�m l�nh bố th� l� h�nh vi rất cao đẹp, trở lại ăn năn việc l�nh của m�nh l�m sao m� �t qu�!

�

88. Khỉ mất đậu

�Thuở xưa c� một con khỉ cầm một nắm đậu, bỗng v� � đ�nh mất một hột. N� hoảng hốt buống cả nấm đậu trong tay, chạy đi t�m hột đậu đ� rớt, nhưng t�m m�i kh�ng ra. B�y giờ lật đật chạy về chỗ bu�ng nắm đậu khi n�y, th� �i th�i! �� bị chim ăn mất hết cả rồi!

�** Chuyền nầy tỉ dụ: Người tu theo Phật ph�p, ban đầu huỷ một giới m� kh�ng chịu ăn năn s�m hối cho tội được ti�u. Sau đ� lại c�n bu�ng lung hủy phạm nhiều cấm giới, l�m cho bao nhi�u c�ng đức ph�p l�nh đều huỷ bỏ kh�ng c�n. �

�

89. Chuột v�ng v� rắn độc

�Thuở xưa c� một người đi đường bắt được một con chuột v�ng, l�ng mừng khắp khởi, liền �m v�o l�ng, rồi tiếp tục đi. Khi đến một bờ s�ng người kia muốn cởi y phục để lội qua cho dễ, bỗng nhi�n con chuột v�ng �m trong l�ng liền th�nh con rắng độc. Ban đầu y sợ hải v� c�ng nhưng sau rồi tự nghĩ:

�- Ta th� để cho con rắn độc nầy cắn chết, chớ kh�ng chịu quăng n� đi.

�B�y giờ y b�n �m con rắn độc lội qua s�ng, chẳng hề sợ hải. Con rắn độc tho�t nhi�n qu� th�nh khối v�ng b�u to lớn phi thường.

�C� người kh�c xem thấy như vậy cho rằng rắn độc c� thể biến th�nh v�ng, liền bắt chước, bắt một con rắn độc �m trong l�ng, tức thời bị rắn độc cắn chết.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một hạng người đều chẳng phải chơn thật t�n ngưỡng Phật ph�p, xem thấy người kh�c chơn thật tu học được lợi �ch hiện tiền; họ v� muốn cầu lợi dưỡng, n�n phụ hoạ theo ch�nh ph�p. Nhưng kết quả chẳng những kh�ng tốt đẹp g� m� trở lại bị tổn hại.

�

90. Lượm đuợc tiền

�Thuở xưa, c� một người ngh�o đi đường bỗng nhi�n lượm được một t�i tiền v�ng, l�ng mừng v� hạn.

�Y b�n ngồi lại b�n đường, lấy tiền ra khỏi t�i để đếm, đếm chưa xong, người chủ của t�i tiền đ� đến, y phải trả t�i tiền lại cho chủ.

�Y rất buồn khổ, ăn năn kh�ng kịp. Y nghĩ rằng:

�- Nếu ta đếm mau mau v� đi cho sớm, th� chẳng l� khỏi bị người chủ của t�i tiền t�m đến, ta đ� được một số tiền kh� lớn kh�ng?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: �� gặp Tam bảo, liền phải kịp thời cần tu nghiệp l�nh để cầu sớm được giải tho�t. Giả sử cứ để việc đời l�i cuốn quẩn quanh, dần d� qua ng�y th�ng, luống phi b�ng quang �m. V� thường thoạt đến, sau ăn năn kh�ng kịp.

�

91. Người ngh�o

�Thuở xưa c� một người ngh�o l�m lụng vất vả, để d�nh được một �t tiền, xem thấy người gi�u kh�c trong t�m tưởng rằng:

�- Tiền của ta phải cho nhiều mới c�ng người nh� gi�u kia so s�nh được. Nếu phải đem ra so s�nh th� thật l� thua xa, do đ� y buồng bả thất vọng, muốn đem số tiền �t oi của m�nh đ� c� n�m xuống s�ng.

�Người chung quanh thấy thế can rằng:

�- Tiền của anh tuy rất �t, nhưng c� thể nu�i sống được anh bao nhi�u ng�y. Nếu anh quăng xuống nước hết, chẳng phải l� một xu cũng kh�ng c�n kh�ng?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Trong h�ng tăng ch�ng xuất gia, thấy c�c �ại đức, Thượng toạ được người c�ng dường nồng hậu, c�n m�nh th� được �t, lợi dưỡng kh�ng bằng c�c �ại đức kia, chẳng những tự m�nh kh�ng chịu gắng gổ tinh tấn tu học, m� lại nh�n t�i đức lợi dưỡng kh�ng bằng, rồi muốn bỏ đạo kh�ng tu, thật l� h�nh động tr�i ngược.

�

92. �ứa nhỏ đuợc đuờng

�Thuở xưa, c� một người đ�n b� bồng đứa con nhỏ đi đường rất mệt mỏi, b�n ngồi lại b�n lềđường nghỉ ch�n, mơ m�ng ngũ thiếp l�c n�o kh�ng biết.

�B�y giờ c� một người đi lại, tay cầm một cục đường đưa cho đứa nhỏ ăn.

��ứa nhỏ được đường, chỉ tham ăn đường ngọt, m� bao nhi�u kiềng v�ng, v�ng v�ng v� tất cả đồ trang sức qu� b�u, đều bị người kia lột hết mang đi.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Tăng ch�ng xuất gia, c� người tham ch�t lợi của thế tục, ưa ở chỗ ồn �o, bỏ phế sự tấn tu Phật ph�p. Kết quả t�i bảo c�ng đức tịnh giới, đều bị giặc phiền n�o cướp giựt mang đi.

�

93. B� gi� đ�nh cọp

�C� một b� gi� ngủ dưới gốc c�y, bỗng nhi�n c� một con cọp đến muốn ăn thịt b� ấy. B� lật đật lồm cồm ngồi dậy, chạy v�ng quanh gốc c�y, để tr�nh khỏi bị cọp vật. B� chạy quanh nhiều v�ng, con cọp d�ng nh�ều ch�n bấu gốc c�y, một ch�n nắm b� gi� nọ.

�B� hoảng hốt chạy bổ lại �m gốc c�y, nắm hai ch�n cọp gh� chặt trong c�y, ch�n cọp kh�ng thể lại động được. Nhưng b�y giờ b� gi� kh�ng thể bu�ng tay ra.

�Trong l�c nguy cấp, trước mắt lại c� một người, b� gi� bảo người kia rằng:

�- May qu�, mời anh lại đ�y, c�ng t�i giết con cọp nầy, ch�ng ta c�ng chia thịt.

�Người kia tin lời b� gi�, liền chạy lại đ�nh nhau với cọp.

�B� gi� bỏ cọp, cắm cổ chạy một mạch.

�Người kia mới rỏ biết �m mưu của b� gi� kia, nhưng ăn năn đ� muộn. Chỉ c�n c� c�ch l� r�n hết sức b�nh sanh c�ng cọp chiến đấu; cầm cự qu� l�u, sức lực kiệt dần kh�ng đường n�o tẩu tho�t, kh�ng bao l�u th� y bỏ mạng.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� hạng ph�m phu, kh�ng phải l� bực cao minh, m� lại ưa tạo luận, lập thuyết, văn từ v� � nghĩa của họ lập rất thường kh�ng c� chi hay ho đ�ng ch� �. Nhưng phần nhiều họ l�m chưa xong m� đ� hết. �ệ tử của họ, g�p nh�m những bản thảo bỏ dở, v� kh�ng hiểu bản � của người chết, chỉ tưởng tượng ức thuyết tiếp tục l�m th�nh, ch� giải th�m. Trước t�c nhiều chừng n�o, chỉ c�ng tạo th�nh những t�c phẩm sai lạc chừng ấy. ��

�

94. Hiểu lầm

�Thuở xưa c� một người c�ng vợ của người kh�c ngoại t�nh. ��m nọ y ở trong ph�ng c� t�nh nh�n, trong khi chồng c� đi vắng. Th�nh l�nh chồng c� trở về. Ph�t gi�c trong ph�ng vợ m�nh c� người đ�n �ng, người chồng giận dữ, ra đứng ngo�i cửa đợi g� t�nh địch ra đặng giết chết cho xong đời t�n d�m phu.

�Sau khi c� vợ biết thế, b�n nới với t�nh nh�n:

�- Chồng em đ� hay biết, vậy anh h�y chạy ra mau để tho�t th�n; nhưng phải từ "Ma ni" mới c� thể ra được.

�Nguy�n lai ở Ấn độ đối với hai chử "Ma ni" c� nhiều � nghĩa: 1) l� rạch nước, 2) l� ngọc bảo ch�u, c� bảo với t�nh nh�n ấy l� muốn bảo hảy n�i theo rạch nước m� ra.

�Nhưng sau khi nghe rồi, y lầm hiểu l� phải lấy được ngọc ch�u Ma ni rồi mới ra, cứ m�i chạy quanh trong v�ng v�y trăm ng�n khủng khiếp với một ước vọng t�m ra cho được ngọc Ma ni, v� cương quyết rằng:

�- Nếu kh�ng t�m được ngọc Ma ni, th� ta quyết định kh�ng ra khỏi.

�Than �i! Kh�ng đầy mười lăm ph�t, y đ� ng� gục dưới mủi dao căm hờn của t�nh địch.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Trong Phật ph�p thuyết minh: Y theo l� trung đạo l�a đoạn, thường hai b�n m� tu học, c� thể được giải tho�t đời đời.

�C� người lầm hiểu hai chử "hai b�n" l� "c� b�n" "Kh�ng b�n" của thế giới. Do sự hiểu lầm đ�y m� kh�ng thể qu�n thấy l� trung đạo, dần d� qua ng�y, liền bị tử ma v� thường giết hại. V� dụ nầy l� n�i nh�n lầm hiểu Phật ph�p m� kh�ng thể kiến tạo tu h�ng, chung cuộc liền bị sanh tử l�m hại. �

�

95. Hai con hạc

�C� hai con hạc trống, m�i ở chung tr�n một ổ tr�n c�y. �ến m�a thu c�c thứ tr�i c�y đều ch�nh đỏ, ch�ng n� đi lượm tr�i rất nhiều, chứa đầy trong ổ; v� khi trời hanh nực, sau đ� v�i ng�y, tr�i đều kh� teo lại, xẹp xuống c�n chừng nửa ổ. Con trống tr�ch con m�i rằng:

�- Ch�ng ta lượm tr�i c�y đều c�ng chuy�n cần lao nhọc, m� nay b� l�n ăn một m�nh. Nầy! B� xem tr�i c�y chỉ c�n c� ph�n nửa.

�Con hạc m�i trả lời:

�- T�i kh�ng hề l�n ăn ri�ng, tr�i c�y tự n� teo bớt đấy.

�Con hạc trống kh�ng tin, lập tức nổi giận đ�ng đ�ng qu�t th�o:

�- Nếu b� kh�ng l�n ăn, tại sao tr�i c�y giảm mất ph�n nửa?

�N�i xong hạc trống d�ng mỏ nhọn mổ con hạc m�i chết tức khắc.

�C�ch v�i ng�y sau, trời mưa lớn, tr�i c�y nhờ c� hơi nước v� kh� lạnh m� nở ra nhiều như trước.

�Hạc trống tr�ng thấy, mới biết trước kia m�nh hiểu lầm, ăn năn v� hạn. Rỏ ra l� hạc m�i kh�ng ăn tr�i n�o cả, m� m�nh lầm giết oan. Bấy giờ rất buồn khổ, k�u la thảm thiết, nức nở k�u hạc m�i:

�- Em ơi! Em đến chốn n�o? Em ở đ�u?

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� một �t người tham cầu danh lợi kh�ng ch�n, chẳng ph�n biệt trắng đen, � ch� kh�ng bền chắc, h�nh động n�ng nổi, bồn chồn, kết quả thường thất bại nặng nề, c� khi bị sa v�o v�ng tội lỗi, sau ăn năn kh�ng kịp.�

�

96. Giả m�

�Thuở xưa c� nhiều c�ng thợ bị vua bắt l�m c�ng dịch rất khổ cực, c�n đối đ�i với bọn họ ngược đ�i v� c�ng, bọn họ đau khổ kh�ng thể chịu được, c� người v� thế phải chết oan.

�Trong ấy c� một người nghĩ ra phương ph�p; Gi� m� cho khỏi bị c�ng dịch khổ sở của vua, quả nhi�n được khỏi, y trở về nh�. Nhưng c�ng thợ kh�c thay thế, đều muốn m�c mắt m�nh cho m�, để tr�nh c�ng dịch khổ sở.

��ương khi bọn họ toan m�c mắt, trong bọn c� người can:

�- Nầy c�c bạn! Nếu mắt m� kh�ng thấy, sẽ l�m cho ch�ng ta đau khổ suốt đời. Ch�ng ta thiếu g� c�ch lừa d�i vua để tr�nh khỏi khổ dịch, m� l�m chi c�i c�ng việc nguy hiểm như thế.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người đời thường thường v� ham ch�t danh lợi m� tha hồ gian dối l�o xược, đến nổi hủy phạm giới luật thanh tịnh, tạo th�nh nổi thống khổ mu�n đời.

�

97. Cướp �o l�ng d�

�C� hai người đi đường, trải qua một c�nh đồng m�nh m�ng b�t ng�t, gặp bọn cường đạo, một người rất lạnh lẹ chạy trốn dưới l�m c�y, bọn cường đạo kh�ng tr�ng thấy. C�n một người chạy trốn kh�ng kịp b�n bị t�n cường đạo giựt c�i �o l�ng d� đang mặc trong m�nh. Người bị ăn cướp, vốn c� một v�i đồng tiền v�ng giấu trong b�u �o l�ng, n�n y n�i với t�n cường đạo:

�- T�i muốn d�ng một đống tiền v�ng để đổi lấy c�i �o l�ng ấy lại.

�T�n cường đạo hỏi: - Tiền v�ng của mầy ở đ�u?

�Người kia liền lấy tiền để trong cổ �o ra đưa cho t�n cường đạo xem v� n�i:

�- Tiền nầy thật l� tiền v�ng, nếu �ng kh�ng tin lời t�i n�i, th� trong l�m c�y kia c� một người thợ kim ho�n, �ng h�y đến đ� hỏi.

�T�n cường đạo nghe n�i trong bụi c�y c� người, lập tức l�i người n�p trong bụi ra, lột lấy hết quần �o.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: Người tu h�nh l�m được ch�t �t c�ng đức, thường thường kh�ng địch nổi với cướp giặc tậc kh� phiền n�o, m� phải t�n mất ph�p l�nh v� hư hỏng cả c�ng đức thanh tịnh. �iều ấy chẳng những tổn thất lợi �ch của ch�nh m�nh, cũng khiến cho nhiều người lui sụt đạo t�m.�

�

98. �ứa nhỏ bắt r�a

�Thuở xưa c� một đứa nhỏ chạy chơi tr�n khoảng đất trống, bắt được một con r�a phi thường, n� muốn giết ngay, nhưng kh�ng biết c�ch n�o để giết. C� người b�y cho n� rằng:

�- Em n�n đem thả v�o trong nước, n� sẽ bị chết ch�m.

�Nghe xong, đứa nhỏ tin theo, b�n nắm con r�a bỏ v�o trong nước.

�R�a gặp nước tha hồ bợi lội ngao du.

�** Chuyện nầy tỉ dụ: C� người tu tr� theo Phật ph�p rất thuận th�nh, nhưng sau đ� nghe lời ngoại đạo dụ hoặc, trở lại để cho đời l�i cuốn, chung quy đ�nh hỏng mất căn l�nh.

��

Lời cuối quyển

�Của nh� bi�n dịch Ph�p Sư Tăng Gi� Tu Na

�T�i bi�n dịch bổn kinh nầy, d�ng những điều th� dụ để thuyết minh ch�nh ph�p.

�Xem qua dường như kh�ng được trang trọng lắm, nhưng ngẫm kỹ tất sẽ nhận thấy chơn l� chứa nơi trong.

�Như thuốc hay vị đắng trộn trong đường ph�n, ăn v�o, vừa ngon miệng vừa l�m l�nh bệnh.

�Lại như d�ng l� c�y g�i thuốc A D� ��, lấy thuốc giải độc xong, đem l� bỏ.

�Chuyện vui như l� g�i, thật nghĩa chứa trong ấy. Xem ngụ ng�n t�m � nghĩa, r�được l� mầu t�m bịnh liền trừ.

�Kiểm thảo trọn tập xong ng�y 7 th�ng 11 �m Lịch (1958)

�Thượng Toạ: Th�ch Tr� Tịnh

�