Trang Chủ      Hình ảnh      Kinh điển      Thần Chú      Liên lạc ÐẠI PHƯƠNG QUẢNG PHẬT HOA NGHIÊM KINH Hán Dịch: Ðại Sư Thật Xoa Nan Ðà Việt Dịch: Hòa Thượng Thích Trí Tịnh

Phẩm Bồ Tát Vấn Minh Thứ mười    Lúc bấy giờ, Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát hỏi Giác-Thủ Bồ-Tát : 'Phật-tử ! Tâm-tánh vốn là một, sao lại thấy có các thứ sai khác ? Những là : Ðến đường lành nẻo dữ, căn thân có đủ có thiếu, thọ sanh đồng và khác, đẹp-đẽ cùng xấu-xí, nào vui nào khổ, nghiệp không biết tâm, mà tâm cũng chẳng biết nghiệp, thọ không rõ báo mà báo cũng chẳng rõ thọ, tâm chẳng biết thọ mà thọ cũng không biết tâm, nhơn không biết duyên mà duyên cũng chẳng biết nhơn, trí chẳng biết cảnh mà cảnh cũng chẳng biết trí. Giác-Thủ Bồ-Tát nói kệ để đáp : Nay ngài hỏi nghĩa này Vì Liễu-ngộ quần-mông Cứ tánh kia, tôi đáp Xin ngài lóng nghe cho. Các pháp không tác dụng Cũng không có thể tánh Vì thế nên các pháp Ðều chẳng biết được nhau. Ví như nước trong sông Các dòng đua nhau chảy Chúng đều chẳng biết nhau Các pháp cũng như vậy. Lại cũng như đống lửa Ðồng thời phát ngọn to Chúng đều chẳng biết nhau Các pháp cũng như vậy. Lại như gió lớn thổi Xao động các cảnh vật Chúng đều chẳng biết nhau Các pháp cũng như vậy. Lại như các địa-giới Xây vần nương tựa nhau Các pháp cũng như vậy. Nhãn, nhĩ, tỉ, thiệt, thân Tâm-ý sáu tình-căn Do dây thường lưu-chuyển Nhưng vẫn không năng-chuyển. Pháp-tánh vốn vô-sanh Trong đây không năng hiện Cũng không vật sở-hiện. Nhãn, nhĩ, tỉ, thiệt, thân Tâm-ý sáu tình-căn Tất cả rỗng vô-tánh Vọng phân-biệt mà có. Cứ đúng lý quan-sát Tất cả đều vô-tánh Pháp-nhãn bất-tư-nghì Ðây là thấy chơn thật. Hoặc vọng hay chẳng vọng Hoặc thiệt hoặc chẳng thiệt Thế-gian cùng xuất-thế Chỉ là giả ngôn-thuyết. Lúc đó, Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát hỏi Tài-Thủ Bồ-Tát : 'Phật-tử ! Ðức Như-Lai tùy thờI-gian như thế-nào, cũng như tùy mạng-sống, tùy thân-thể, tùy hành-vi, tùy hiểu-biết, tùy ngôn-luận, tùy sở-thích, tùy phương-tiện, tùy tư-duy, tùy quan-sát của chúng-sanh như thế nào, mà hiện thân Phật để giáo-hóa điều-phục các chúng-sanh ấy ? Tài-Thủ Bồ-Tát nói kệ đáp rằng : Ðây là cảnh của bực Ða-Văn thích tịch-diệt, Nay tôi vì ngài đáp Xin ngài chú ý nghe. Phân biệt quán nội-thân Trong đây gì là ta ? Nếu hiểu được như vậy Thời biết ta không. Thân này là giả tạo Chỗ trụ không nơi chỗ Người thiệt-biết thân này Trong đây không chấp trước. Nơi thân khéo quan-sát Tất cả đều thấy rõ Biết pháp đều hư-vọng Chẳng khởi tâm phân-biệt. Mạng sống nhơn gì có Rồi nhơn gì tan mất Khác nào vòng lửa xây Ðầu đuôi chẳng biết được. người trí hay quan-sát Có tướng đều vô-thường Các pháp, không, vô-ngã Lìa hẳn tất cả tướng. Các báo, tùy nghiệp sanh Giả dối như giấc mơ Luôn luôn thường diệt hoại Như trước, sau cũng vậy. Những pháp thấy ở đời Chỉ do tâm làm chủ, Tùy hiểu chấp lấy tướng Ðiên-đảo chẳng đúng thật. Những ngôn-luận trong đời Ðều do phân biệt cả Chưa từng có một pháp Ðược vào nơi pháp-tánh. Sức năng-duyên, sở-duyên Sanh ra những pháp-tướng Chóng diệt, chẳng tạm dừng Niệm niệm đều như vậy. Lúc đó, Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát hỏi Bửu-Thủ Bồ-Tát : 'Phật-tử ! Tất cả chúng-sanh đồng có tứ-đại, không ngã, không ngã-sở, tại sao lại có những sự khác biệt, như khổ vui, tốt xấu, ưa trong chuộng ngoài, thọ ít hưởng nhiều, hoặc hiện báo, hoặc hậu báo. Nhưng trong pháp-giới vẫn không tốt xấu ? Bửu-Thủ Bồ-Tát nói kệ đáp rằng : Cứ theo nghiệp đã tạo Sanh quả báu như vậy Ðều không có tác-giả Ðây là lời chư Phật. Như mặt gương sáng sạch Tùy theo cảnh đối tượng Hiện bóng sai khác nhau Nghiệp tánh cũng như vậy. Cũng như ruộng gieo giống Chúng đều chẳng biết nhau Tự nhiên mọc lên cây Nghiệp tánh cũng như vậy. Như nhà ảo thuật giỏi Ở tại ngã tư đường Hiện ra những sắc-tướng Nghiệp-tánh cũng như vậy. Như người gỗ máy móc Hay vang ra các tiếng Nó không ngã ngã-sở Nghiệp-tánh cũng như vậy. Cũng như giống chim bay Từ trứng nở sanh ra Tiếng kêu không đồng nhau Nghiệp-tánh cũng như vậy. Ví như trong thai-tạng Căn thân đều thành-tựu Thể-tướng không từ đâu Nghiệp-tánh cũng như vậy. Lại như ở địa-ngục Bao nhiêu là sự khổ Kia đều không từ đâu Nghiệp-tánh cũng như vậy. Như vua Chuyển-luân-vương Có đủ bảy thứ bảo Chỗ đến không từ đâu Nghiệp-tánh cũng như vậy. Lại như các thế-giới Lúc đại-hỏa cháy tan Lửa này không từ đâu Nghiệp-tánh cũng như vậy Lúc đó Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát hỏi Ðức-Thủ Bồ-Tát : 'Phật-tử ! Chỗ giác-ngộ của Ðức Như-Lai chỉ là một pháp duy-nhứt, sao lại bảo là vô-lượng-pháp, hiện vô-lượng cõi, hóa vô-lượng-chúng, diễn vô-lượng âm, thị vô-lượng thân, biết vô-lượng tâm, hiện vô-lượng thần-thông, có thể chấn động khắp vô-lượng thế-giới, thị-hiện vô-lượng sự thù-thắng trang-nghiêm, hiển-thị vô-biên nhiều loại cảnh-giới. Nhưng trong pháp-tánh các tướng sai-biệt này đều bất-khả-đắc. Ðức-Thủ Bồ-Tát nói kệ đáp rằng : Nghĩa của Phật-tử hỏi Rất sâu khó rõ được Người trí biết nghĩa này Thường chứa công-đức Phật. Như đất chỉ một tánh Mọi loài ở riêng chỗ Ðất không nghĩ đồng khác Pháp chư Phật như vậy. Cũng như một đại-hải Ngàn vạn lượng sóng trào Nước biển vẫn duy nhứt Pháp chư Phật như vậy. Cũng như gió một tánh Thổi động tất cả vật Gió không nghĩ đồng khác Pháp chư Phật như vậy. Cũng như mây sấm lớn Mưa khắp cả mọi nơi Nước mưa vẫn không khác Pháp chư Phật như vậy. Cũng như mặt đất kia Mọc lên nhiều mầm mộng Mặt đất chỉ là một Pháp chư Phật như vậy. Mặt nhựt không mây mờ Chiếu sáng khắp mười phương Quang-minh không sai khác Pháp chư Phật như vậy. Như mặt nguyệt trên cao Mọi nơi đều nhìn thấy Mặt nguyệt vẫn một chỗ Pháp chư Phật như vậy. Ví như Ðại-Phạm-Vương Ứng hiện khắp đại-thiên Thân ngài vẫn không khác Pháp chư Phật như vậy. Lúc đó Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát hỏi Mục-Thủ Bồ-Tát : 'Phật-tử ! Như-Lai phước-điền đồng một không sai khác, sao lại thấy chúng-sanh bố-thí được của quả-báo chẳng đồng? Những là : Nhiều loại sắc, nhiều loại thân, nhiều loại căn, nhiều loại nhà, nhiều loại chủ, nhiều loại quyến thuộc, nhiều loại quan-chức, nhiều loại công-đức, nhiều loại trí-huệ. Nhưng đức Phật đối với họ, tâm Phật thường bình-đẳng, không có quan-niệm riêng khác ? Mục-Thủ Bồ-Tát nói kệ đáp rằng : Như tất cả vẫn là một Theo giống mọc mầm khác Ðất không ý thân sơ Phật phước-điền cũng vậy. Lại như nước một vị Nhơn đồ đựng có khác Phật phước-điền vẫn một Do tâm người thành khác. Như nhà ảo thuật khéo Làm mọi người hoan-hỉ Phật phước-điền cũng vậy Khiến chúng-sanh kính vui. Như vua có tài trí Hay khiến nhơn-dân mừng Phật phước-điền cũng vậy Khiến chúng đều an-vui. Như mặt gương sáng sạch Theo hình mà hiện bóng Phật phước-điền cũng vậy Tùy tâm được báo khác. Như thuốc A-gìa-đà Trị được tất cả độc Phật phước-điền cũng vậy Dứt các hoạ phiền não. Như lúc mặt trời mọc Chiếu sáng khắp thế-gian Phật phước-điền cũng vậy Phá trừ những tối tăm. Như mặt nguyệt tròn sáng Chiếu khắp cõi đại-địa Phật phước-điền cũng vậy Bình-đẳng với tất cả. Ví như gió tỳ-lam Chấn-động khắp đại địa Phật phước-điền cũng vậy Ðộng chúng-sanh ba cõi. Như đại hỏa nổi lên Ðốt cháy tất cả vật Phật phước-điền cũng vậy Ðốt tất cả hữu-vi. Lúc đó Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát hỏi Cần-Thủ Bồ-Tát : 'Phật-tử ! Phật-giáo là một, chúng-sanh được thấy biết, cớ sao không liền đều dứt trừ tất cả phiền-não hệ-phược mà được xuất-ly ? Nhưng nơi chúng-sanh, sắc, thọ, tưởng, hành và thức, năm uẩn, dục, sắc, vô-sắc, ba cõi, vô-minh, tham-ái đều không sai khác. Như thế thời Phật-giáo, đối với chúng-sanh, hoặc có lợi ích, hoặc không có lợi ích ? Cần-Thủ Bồ-Tát nói kệ đáp rằng : Phật-tử khéo lóng nghe Nay tôi cứ thiệt đáp Hoặc có mau giải-thoát Hoặc có khó xuất-ly. Nếu muốn cầu dứt trừ Vô-lượng những lỗi ác Nên ở trong Phật-pháp Dũng-mãnh thường tinh-tấn. Ví như chút ít lửa Ðốt ướt thời chóng tắt Ở nơi trong Phật-pháp Người giải-đãi cũng vậy. Như cọ cây lấy lửa Chưa cháy mà nghỉ luôn Thế lửa liền tắt nguội Người giải-đãi cũng vậy. Như người cầm nhựt châu Chẳng dùng vật tiếp bóng Trọn không thể được lửa Người giải-đãi cũng vậy Như ánh nắng quá chói Trẻ nít nhắm đôi mắt Tự nói sao không thấy Người giải-đãi cũng vậy Như người không tay chân Muốn dùng cỏ làm tên Bắn phá cả đại-địa Người giải-đãi cũng vậy Như lấy một đầu lông Muốn chấm khô đại hải Người giải-đãi cũng vậy Không thể dứt hoặc nghiệp. Lại như kiếp-hỏa nổi Muốn tắt với ít nước Ở nơi trong Phật-pháp Người giải-đãi cũng vậy. Như người ngó hư-không Ngồi yên không giao-động Nói mình bay đi khắp Người giải-đãi cũng vậy. Lúc đó Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát hỏi Pháp-Thủ Bồ-Tát : 'Phật-tử ! Như lời đức Phật dạy : Nếu có chúng-sanh thọ-trì Chánh-pháp thời đều có thể dứt trừ tất cả phiền-não ? Nhưng cớ sao có người thọ-trì chánh-pháp lại tùy thế-lực của tham, sân, si, mạn, tùy thế-lực của phú, phẩn, hận, tật, xan, cuống, siểm ... xoay chuyển không rời nơi tâm. Người hay thọ-trì pháp, cớ sao lại ở trong tâm hành khởi các phiền-não ? Pháp-Thủ Bồ-Tát nói kệ đáp rằng : Phật-tử khéo lóng nghe Thật nghĩa ngài đã hỏi Vì chẳng phải đa-văn Mà vào được Phật-pháp. Như người trôi giữa dòng Sợ chìm mà chết khát Nơi pháp chẳng tu-hành Ða-văn cũng như vậy. Như trần-thiết vật thực Chẳng ăn phải đói Nơi pháp chẳng tu-hành Ða-văn cũng như vậy. Như người giỏi dược-phương Chẳng cứu được bịnh mình Nơi pháp chẳng tu-hành Ða-văn cũng như vậy. Như người đếm châu báu Tự mình vẫn nghèo nàn Nơi pháp chẳng tu-hành Ða-văn cũng như vậy. Như người ở vương-cung Mà tự chịu đói rét Nơi pháp chẳng tu-hành Ða-văn cũng như vậy. Như điếc tấu âm-nhạc Người nghe mình chẳng nghe Nơi pháp chẳng tu-hành Ða-văn cũng như vậy. Như mù họa hình tượng Người thấy mình chẳng thấy Nơi pháp chẳng tu-hành Ða-văn cũng như vậy. Ví như nhà hàng-hải Mà tự chết trong biển Nơi pháp chẳng tu-hành Ða-văn cũng như vậy. Như ở ngã tư đường Giảng nói những điều tốt Mà tự không thật-đức Chẳng tu cũng như vậy. Lúc đó, Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát hỏi Trí-Thủ Bồ-Tát : 'Phật-tử ! Trong phật-pháp, trí-huệ là trên tất cả. Cớ sao với các chúng-sanh, đức Phật hoặc ca ngợi sự bố-thí, sự trì-giới, hoặc ca ngợi sự nhẫn-nhục, sự tinh-tấn, thiền-định, trí-huệ, từ-bi, hỉ xả ... , mà chẳng chỉ dùng một pháp để được giải-thoát, thành vô-lượng chánh-đẳng chánh-giác ? Trí-Thủ Bồ-Tát nói kệ đáp rằng : Phật-tử rất hi-hữu Biết rõ tâm chúng-sanh Xin lóng nghe tôi đáp Những nghĩa ngài đã hỏi. Chư Phật thuở quá-khứ Hiện-tại và vị-lai Không có nói một pháp Mà chứng được đạo-quả. Phật biết tâm chúng-sanh Tánh phận đều chẳng đồng Tùy chỗ họ đáng thọ Theo đó mà thuyết pháp. Vì kẻ tham, khuyên thí Vì người lỗi, khen giới Nhiều sân, thời khuyên nhẫn Giải-đãi, thời khuyên siêng. Loạn tâm phải tu-định Ngu-si trau trí-huệ Bất-nhơn phải từ-mẫn Giận-hại khuyên rèn bi. Lo rầu thời ngợi hỉ Chấp trước lời khen xả Tuần tự tu như vậy Lần đủ các phật-pháp. Như trước xây nền móng Rồi sau tạo nhà cửa Thí và giới cũng vậy Là gốc hạnh Bồ-Tát. Ví như dựng thành quách Ðể bảo hộ dân chúng Nhẫn và tấn cũng vậy Phòng hộ chư Bồ-Tát. Ví như Ðại-Lực-Vương Cả nước đều ngưỡng vọng Ðịnh huệ cũng như vậy Chỗ tựa của Bồ-Tát. Cũng như vua chuyển-luân Ban vui cho nhân-loại Từ bi và hỉ xả Làm Bồ-Tát an vui. Lúc đó Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát hỏi Hiền-Thủ Bồ-Tát rằng : 'Phật-tử ! Chư Phật chỉ do một đạo mà được giải-thoát. Cớ sao hiện nay thấy tất cả phật-độ lại có nhiều sự không đồng, những là : Thế-giới, chúng-sanh-giới, thuyết-pháp, điều-phục, thọ-lượng, quang-minh, thần-thông, chúng-hội, giáo-nghĩa, pháp-trụ v.v... đều sai khác nhau. Không có vị nào chẳng đủ tất cả phật-pháp mà được thành vô-thượng bồ-đề ? Hiền-Thủ Bồ-Tát nói kệ đáp rằng : Thưa ngài ! Pháp thường vậy Pháp-Vương pháp duy-nhất Tất cả chư Như-Lai Một đạo mà giải-thoát. Thân của tất cả Phật chỉ là một pháp-thân Nhứt-tâ, nhứt trí-huệ Lực vô-úy cũng vậy. Như trước đến bồ-đề Bao nhiêu tâm hồi hướng Ðược cõi nước như vậy Chúng-hội và thuyết-pháp. Tất cả các cõi Phật Trang-nghiêm đều viên-mãn Tùy chúng-sanh hạnh khác Thấy chẳng đồng như vậy Cõi Phật cùng thân Phật Chúng hội và ngôn thuyết Các phật-pháp như vậy Chúng-sanh chẳng thấy được. Tâm ý đã thanh-tịnh Hạnh-nguyện đều đầy đủ Người sáng suốt như vậy Mới được thấy nơi đây. Tùy chúng-sanh tâm thích Và cùng sức nghiệp-quả Thấy sai khác như vậy Do oai thần của Phật. Cõi Phật vô-sai-biệt Không ghét cũng không thương Chỉ tùy tâm chúng-sanh Thấy có khác như vậy. Do đây nơi thế-giới Chỗ thấy đều sai khác Chẳng phải chư Như-Lai Bực Ðại-Tiên có lỗi. Tất cả các thế-giới Người đáng được giáo-hóa Thường được thấy Thế-Tôn Pháp chư Phật như vậy. Lúc đó chư Bồ-Tát nói với Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát : 'Phật-tử ! Chúng tôi đã tự nói chỗ hiểu biết của mình rồi. Xin ngài dùng diệu-biện-tài diễn sướng những cảnh-giới của Như-Lai: Những gì là cảnh-giới của Phật ? Những gì là nhơn của cảnh-giới Phật ? Những gì là sự nhập vào của cảnh-giới Phật ? Những gì là trí của cảnh-giới Phật ? Những gì là pháp của cảnh-giới Phật ? Những gì là ngôn-thuyết của cảnh-giới Phật ? những gì là sự hiểu biết của cảnh-giới Phật ? Những gì là sự chứng của cảnh-giới Phật ? Những gì là sự hiện ở của cảnh-giới Phật ? Những gì là sự rộng lớn của cảnh-giới Phật ? Văn-Thù-Sư-Lợi Bồ-Tát nói kệ đáp rằng : Như-Lai cảnh-giới sâu Lượng đó khắp hư-không Tất cả chúng-sanh vào Mà thật không chỗ nhập. Như-Lai cảnh-giới sâu Bao nhiêu nhơn thắng diệu Ức kiếp thường tuyên nói Cũng lại chẳng thể hết. Tùy tâm trí huệ mình Khuyến tấn đều khiến lợi Ðộ chúng-sanh như vậy Là cảnh-giới chư Phật. Những cõi nước thế-gian Tất cả đều theo vào Trí thân không có sắc Chẳng phải kia thấy được. Chư Phật trí tự-tại Tam-thế không chướng ngại Cảnh-giới huệ như vậy Bình-đẳng như hư-không. Pháp-giới chúng-sanh-giới Rốt ráo không sai khác Tất cả đều rõ biết Ðây là cảnh-giới Phật. Trong tất cả thế-giới Bao nhiêu những âm-thinh Phật-trí đều tùy rõ Cũng không có phân-biệt. Chẳng phải thức biết được Chẳng phải tâm cảnh-giới Tánh đó vốn thanh-tịnh Khai-thị các quần-sanh. Chẳng nghiệp chẳng phiền-não Không vật không trụ-xứ Không chiếu không sở-hành Bình-đẳng đi thế-gian. Tất cả tâm chúng-sanh Khắp ở trong ba thời Như-Lai nơi một niệm Tất cả đều rõ thấu. Lúc bấy giờ trong cõi Ta-Bà này, tất cả chúng-sanh, bao nhiêu pháp sai-biệt, nghiệp sai-biệt, thế-gian sai-biệt, thân sai-biệt, căn sai-biệt, thọ sanh sai-biệt, trì-giới quả sai-biệt, phạm-giới quả sai-biệt, quốc-độ quả sai-biệt, do thần-lực của Phật thảy đều hiện rõ. Phương đông, trăm ngàn ức na-do-tha vô-số, vô-lượng, vô-biên, vô-đẳng, bất-khả-số, bất-khả-xưng, bất-khả-tư, bất-khả-lượng, bất-khả-thuyết, tận pháp-giới hư-không-giới, trong tất cả thế-giới, bao nhiêu chúng-sanh pháp sai-biệt, đều do thần-lực của Phật mà hiển hiện rõ ràng. Những phương Nam, Tây, Bắc, Ðông-Bắc, Ðông-Nam, Tây-Nam, Tây-Bắc, thượng, hạ, cũng đều như vậy. *****

MỤC LỤC          PHẨM KẾ     Trang Chủ      Hình ảnh      Kinh điển      Thần Chú      Liên lạc