KINH TRUNG A H�M P18

212. KINH NHẤT THIẾT TR� [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Phật du h�a tại nước Uất-đầu-t�y-nh�, trong rừng Phổ cức th�ch.�[2]

Bấy giờ vua nước C�u-t�t-la l� Ba-tư-nặc�[3] nghe Sa-m�n C�-đ�m du h�a tại Uất-đầu-t�y-nh�, trong rừng Phổ cức th�ch. Sau khi nghe như vậy, vua nước C�u-t�t-la, Ba-tư-nặc, bảo một người rằng: �Ngươi đi đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m, thay mặt ta m� thăm hỏi rằng, �Th�nh thể c� khương cường, an lạc kh�ng tật bệnh, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường chăng?� Rồi n�i như vầy, �Vua nước C�u-t�t-la l� Ba-tư-nặc, k�nh lời thăm hỏi rằng �Th�nh thể được khang cường, an lạc kh�ng tật bệnh đi đứng thoải m�i, kh� lực như thường chăng?� Ngươi lại n�i th�m rằng, �Vua nước C�u-t�t-la l� Ba-tư-nặc muốn đến gặp�." Người ấy l�nh gi�o đến chỗ Phật, c�ng Ng�i ch�o hỏi rồi lui ngồi một b�n m� thưa rằng:

"Bạch C�-đ�m, vua nước C�u-t�t-la l� Ba-tư-nặc k�nh lời thăm hỏi Th�nh thể được khang cường, an lạc kh�ng tật bệnh, đi đứng thoải m�i khi lực như thường chăng? Vua nước C�u-t�t-la l� Ba-tư-nặc muốn đến gặp.�

Đức Thế T�n đ�p rằng:

"Mong vua nước C�u-t�t-la l� Ba-tư-nặc được an ổn kho�i lạc. Mong cho Trời, Người, A-tu-la, Kiền-th�p-h�a, La-s�t v� mọi lo�i kh�c cũng được an ổn kho�i lạc. Vua nước C�u-t�t-la l� Ba-tư-nặc muốn đến xin cứ tự tiện t�y �."

L�c đ� sứ giả nghe Phật n�i, ghi nhớ kỹ, rồi từ chỗ ngồi đứng dậy nhiễu ba v�ng rồi lui về.

Bấy giờ T�n giả A-nan đứng sau lưng Đức Thế T�n, quạt hầu Phật. Sau khi người sứ giả đi rồi, Đức Thế T�n quay lại bảo rằng:

"N�y A-nan, �ng c�ng Ta sang ng�i nh� lớn hướng ph�a Đ�ng, mở cửa sổ ra v� đ�ng cửa lớn lại, v�o trong chỗ k�n đ�o ấy. H�m nay Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la, nhất t�m, kh�ng loạn động, muốn nghe v� thọ l�nh Ch�nh ph�p."

Khi ấy T�n giả A-nan bạch Phật rằng:

"K�nh v�ng."

Rồi Đức Thế T�n dẫn A-nan sang ng�i nh� lớn hướng ph�a Đ�ng kia, mở cửa sổ ra v� đ�ng cửa lớn lại, dọn chỗ ngồi ở chỗ k�n đ�o, trải ni-sư-đ�n v� kiết gi� m� ngồi.

L�c đ� sứ giả trở về chỗ Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la thưa:

"T�u Thi�n vương, t�i đ� th�ng b�o cho Sa-m�n C�-đ�m v� Sa-m�n C�-đ�m đang chờ Thi�n vương. C�i xin Thi�n vương n�n biết đ�ng thời.�

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la bảo người đ�nh xe rằng:

"Ngươi h�y sửa soạn xa gi�. H�m nay Ta muốn đến thăm Sa-m�n C�-đ�m."

Người đ�nh xe l�nh gi�o, tức th� sửa soạn xa gi�.

Bấy giờ chị em Hiền v� Nguyệt�[4] đang ngồi ăn với Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe n�i h�m nay Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la sẽ đến thăm Phật, liền t�u rằng:

"T�u Thi�n vương, nếu h�m nay ng�i đến thăm Đức Thế T�n, xin thay ch�ng t�i c�i đầu thăm hỏi Đức Thế T�n Th�nh thể Ng�i khỏe mạnh, an lạc, kh�ng bệnh tật, đi đứng thoải m�i, kh� lực như thường chăng? Đại vương n�i như vầy, �Chị em Hiền v� Nguyệt c�i đầu thăm hỏi Thế T�n, Th�nh thể Ng�i khỏe mạnh, an lạc, kh�ng tật bệnh, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường chăng?��

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la im lặng nhận lời chị em Hiền v� Nguyệt.

L�c đ� người đ�nh xe sửa soạn xa gi� đ� xong, đến t�u rằng:

"T�u Thi�n vương, xa gi� trang nghi�m đ� xong, xin v�ng � Thi�n vương."

Vua nghe xong, l�n xe rời khỏi Uất-đầu-t�y-nh�, đi đến rừng Phổ cức th�ch.

L�c đ� ngo�i cửa rừng Phổ cức th�ch, một số đ�ng c�c Tỳ-kheo đi kinh h�nh tr�n khoảng đất trống. Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la đến hỏi c�c Tỳ-kheo rằng:

"Bạch chư Hiền, Sa-m�n C�-đ�m h�m nay ở đ�u? T�i muốn đến thăm.�

Chư Tỳ-kheo đ�p rằng:

�Nơi ph�a Đ�ng kia, t�u Đại vương, tại ng�i nh� lớn hướng ph�a Đ�ng, c� cửa sổ mở v� cửa lớn đ�ng, Đức Thế T�n đang ở trong đ�. Đại vương muốn thăm th� đến nh� ấy, đứng ngo�i m� tằng hắng v� g� cửa, Đức Thế T�n sẽ mở cửa."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la liền xuống xe, với đ�m t�y t�ng v�y quanh, đi bộ về ng�i nh� lớn hướng ph�a Đ�ng ấy. Đến nơi vua đứng ph�a ngo�i tằng hắng v� g� cửa. Đức Thế T�n nghe, liền ra mở cửa. Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la v�o trong ng�i nh� ấy, đến trước bạch rằng:

"Bạch C�-đ�m, chị em Hiền v� Nguyệt c�i đầu thăm hỏi Thế T�n rằng, �Th�nh thể Ng�i khỏe mạnh, an lạc, kh�ng bệnh tật, đi đứng thoải m�i, kh� lực như thường chăng?��

Thế T�n hỏi rằng:

"Chị em Hiền v� Nguyệt kh�ng c� người sai sao?"

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la bạch rằng:

"Bạch C�-đ�m, mong Ng�i biết cho, h�m nay chị em Hiền v� Nguyệt c�ng ngồi ăn với con, nghe con muốn đến thăm Phật, b�n thưa rằng, �Đại vương, nếu ng�i đến thăm Phật, xin thay ch�ng t�i c�i đầu thăm hỏi Đức Thế T�n, Th�nh thể Ng�i khỏe mạnh, an lạc, kh�ng bệnh tật, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường chăng?� N�n con bạch lại như vậy c�ng Thế T�n rằng, chị em Hiền v� Nguyệt c�i đầu thăm hỏi Thế T�n �Th�nh thể Ng�i khỏe mạnh an lạc, kh�ng tật bệnh đi đứng thoải m�i, kh� lực như thường chăng?� Bạch C�-đ�m, chị em Hiền v� Nguyệt c�i đầu thăm hỏi Đức Thế T�n, Th�nh thể Ng�i khỏe mạnh, an lạc, kh�ng tật bệnh, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường chăng?�

Thế T�n đ�p:

"N�y Đại vương, mong cho chị em Hiền v� Nguyệt an ổn, kho�i lạc, mong cho Trời, Người, A-tu-la, Kiền-đ�p-h�a, La-s�t c�ng mọi lo�i kh�c an ổn kho�i lạc."

Bấy giờ Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la n�i lời thăm hỏi Phật rồi lui ngồi một b�n bạch rằng:

"Bạch C�-đ�m, con c� điều muốn hỏi mong Ng�i nghe chuyện con mới d�m tr�nh b�y."

Thế T�n đ�p rằng:

"N�y Đại vương, c� điều g� muốn hỏi cứ tự � m� hỏi."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la hỏi rằng:

"Bạch C�-đ�m, con nghe Sa-m�n C�-đ�m n�i như vầy, �Trong qu� khứ kh�ng c�, trong tương lai kh�ng, v� hiện tại cũng kh�ng c�, kh�ng c� Sa-m�n Phạm ch� n�o l� bậc nhất thiết tr�, nhất thiết kiến�. Bạch C�-đ�m, Ng�i đ� nhớ l� đ� n�i như vậy chăng?

Thế T�n đ�p rằng:

"N�y Đại vương, Ta kh�ng nhớ l� đ� n�i như vậy, �Trong qu� khứ kh�ng c�, trong tương lai kh�ng c�, v� hiện tại kh�ng c�, kh�ng c� Sa-m�n Phạm ch� n�o l� bậc nhất thiết tr�, nhất thiết kiến�."

L�c đ� Đại tướng Bệ-lưu-la�[5]đứng sau lưng Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la, cầm phất trần hầu vua. Rồi Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la quay lại n�i với Đại tướng Bệ-lưu-la rằng:

�H�m trước Ta ngồi với đại ch�ng, ai l� người đầu ti�n n�i rằng, �Sa-m�n C�-đ�m n�i như vầy, �Trong qu� khứ kh�ng c�, trong tương lai kh�ng c� v� trong hiện tại cũng kh�ng c�, kh�ng c� Sa-m�n Phạm ch� n�o l� bậc nhất thiết tr�, nhất thiết kiến�?"

Đại tướng Bệ-lưu-la đ�p rằng:

"T�u Thi�n vương, c� Tưởng Ni�n Thiếu C�t Tường Tử�[6] l� người đầu ti�n n�i như vậy."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe xong, bảo một người rằng: �Ngươi đến chỗ Tưởng Ni�n Thiếu C�t Tường Tử n�i như vầy, �Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la cho gọi �ng�."

Người ấy l�nh gi�o, đi đến chỗ Tưởng Ni�n Thiếu C�t Tường Tử bảo như vầy:

"N�y Ni�n Thiếu, Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la cho gọi �ng."

Sau khi người ấy đi, Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la bạch Thế T�n:

"Bạch Sa-m�n C�-đ�m, c� thể c� những lời n�i kh�c, nhưng được ghi nhớ kh�c. Bạch C�-đ�m, ng�i c� nhớ đ� n�i những g� chăng?"

Thế T�n đ�p rằng:

"N�y Đại vương, Ta nhớ đ� từng n�i như vầy, �Trong qu� khứ kh�ng c�, trong tương lai kh�ng c�, trong hiện tại cũng kh�ng c�, kh�ng c� Sa-m�n Phạm ch� n�o trong một thời�[7] biết tất cả, trong một thời thấy tất cả�. N�y Đại vương, Ta nhớ đ� n�i như vậy."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe xong t�n th�n rằng:

"Những lời Sa-m�n C�-đ�m n�i như Sư�[8] . Những lời Sa-m�n C�-đ�m n�i như Thiện sư. Lại c� những điều muốn hỏi, mong Ng�i cho ph�p con hỏi."

Thế T�n đ�p rằng:

�Đại vương, nếu c� điều muốn hỏi cứ t�y � hỏi."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la hỏi rằng:

"Bạch C�-đ�m! Ở đ�y c� bốn chủng tộc, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ, C�ng sư. Bốn chủng tộc n�y c� sự hơn k�m n�o kh�ng? V� c� sự sai biệt n�o?"

Thế T�n đ�p rằng:

"Bốn chủng tộc n�y, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ, C�ng sư c� hơn k�m v� sai biệt. Hạng S�t-lợi, v� Phạm ch� ở trong nh�n gian được coi l� tối thượng. Hạng Cư sĩ v� hạng C�ng sư ở trong nh�n gian được coi l� hạ liệt. Trong bốn hạng n�y, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ v� C�ng sư đ� l� sự hơn k�m v� đ� l� sự sai biệt."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe xong khen rằng:

Những g� Sa-m�n C�-đ�m n�i như Sư. Những g� Sa-m�n C�-đ�m n�i như Thiện sư."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại bạch:

"Bạch C�-đ�m, con kh�ng hỏi những vấn đề trong hiện tại, m� con muốn hỏi cả những vấn đề đời sau nữa, mong Ng�i nghe con hỏi chăng?"

Thế T�n đ�p:

�Đại vương, nếu c� điều muốn hỏi, cứ t�y � hỏi."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la hỏi:

"Bạch C�-đ�m, ở đ�y c� bốn chủng tộc, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ v� C�ng sư, c� sự hơn k�m n�o, c� sự sai biệt n�o ở đời sau chăng?�

Thế T�n đ�p rằng:

"Bốn hạng n�y, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ, v� C�ng sư, c� sự hơn k�m, c� sự sai biệt cả trong đời sau nữa. Bốn hạng n�y, S�t-lợi, Phạm ch�, C�ng sư v� Cư sĩ nếu th�nh tựu được năm đoạn chi n�y�[9], chắc chắn sẽ gặp được bậc Thiện sư, l� Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, chắc chắn được vừa �, kh�ng c� điều g� kh�ng vừa �, v� cũng lu�n lu�n được thiện lợi v� hữu �ch, an ổn kho�i lạc. Những g� l� năm chi? Đa văn Th�nh đệ tử đối với Như Lai đ� gieo trồng t�n căn, đ� quyết định vững bền, kh�ng ai c� thể tước đoạt, d� l� Sa-m�n, Phạm ch�, Thi�n, Ma, Phạm v� c�c lo�i thế gian kh�c. Đ� gọi l� đoạn chi thứ nhất.

"Lại nữa, Đại vương, Đa văn Th�nh đệ tử, �t bệnh, kh�ng bệnh, th�nh tựu sự điều h�a thực đạo[10] , kh�ng qu� lạnh, kh�ng qu� n�ng, dễ chịu, kh�ng bị bực dọc. Nghĩa l� sự ăn uống được ti�u h�a dễ d�ng an ổn. Đ� gọi l� đoạn chi thứ hai.

"Lại nữa, n�y Đại vương, Đa văn Th�nh đệ tử kh�ng siểm mị, kh�ng dối gạt, chất trực, tự bộc lộ sự ch�n thật đối với Thế T�n v� c�c vị phạm hạnh. Đ� gọi l� đoạn chi thứ ba.

"Lại nữa, Đại vương, Đa văn Th�nh đệ tử thường th�nh tựu hạnh tinh tấn, đoạn trừ �c v� bất thiện ph�p, si�ng tu c�c thiện ph�p, lu�n lu�n tự s�ch tấn�[11], chuy�n nhất ki�n cố, đối với gốc rễ c�c thiện ph�p, kh�ng hề từ bỏ phương tiện. Đ� gọi l� đoạn chi thứ bốn.

"Lại nữa, Đại vương, Đa văn Th�nh đệ tử tu h�nh tr� tuệ, qu�n ph�p hưng suy v� chứng đắc tr� tuệ như vậy, th�nh tuệ minh đạt ph�n biệt thấu triệt, do đ� m� chơn ch�nh diệt tận. Đ� gọi l� đoạn chi thứ năm.

"C� bốn chủng tộc, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ v� C�ng sư. Bốn hạng n�y nếu th�nh tựu được năm đoạn chi n�y, nhất định được gặp bậc Thiện sư, l� Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, ắt được vừa �, kh�ng c� điều g� kh�ng vừa �, lu�n lu�n được thiện lợi v� hữu �ch, an ổn kho�i lạc.

"C� bốn chủng tộc n�y, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ v� C�ng sư. Đ� l� hơn k�m, đ� l� sự sai biệt ở đời sau vậy."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe xong t�n th�n rằng:

"Những lời Sa-m�n C�-đ�m n�i như Sư. Những lời Sa-m�n C�-đ�m n�i như Thiện sư. Con lại c� điều muốn hỏi, mong Ng�i nghe con hỏi chăng?"

Đức Thế T�n đ�p:

�Đại vương, nếu c� điều g� muốn hỏi, cứ t�y � hỏi."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la hỏi:

"Bạch C�-đ�m, c� bốn chủng tộc, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ v� C�ng sư; bốn hạng n�y c� sự hơn k�m v� sự sai biệt n�o đối với đoạn h�nh�[12] chăng?�

Đức Thế T�n đ�p:

"C� bốn chủng tộc n�y, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ v� C�ng sư. Bốn hạng n�y c� sự sai biệt v� hơn k�m đối với đoạn h�nh. N�y Đại vương, Đại vương nghĩ sao? Những g� được đoạn bởi t�n, v� ch�ng được đoạn bởi bất t�n trường hợp đ� ho�n to�n kh�ng thể c�. Những g� được đoạn bởi �t bệnh, m� ch�ng cũng được đoạn bởi nhiều bệnh, trường hợp đ� ho�n to�n kh�ng thể c�. Những g� được đoạn bởi sự kh�ng siểm nịnh, kh�ng lừa dối�[13] , m� ch�ng cũng được đoạn bởi siểm nịnh, lừa dối, trường hợp n�y kh�ng thể c�. Nếu được đoạn bởi tinh cần m� cũng được đoạn bởi giải đ�i; trường hợp n�y kh�ng thể c�. Nếu đoạn bởi tr� tuệ, m� cũng được đoạn trừ bởi �c tuệ, trường hợp n�y kh�ng thể c�.

"Cũng như chế ngự bốn thứ�[14] l� chế ngự voi, chế ngự ngựa, chế ngự b� v� chế ngự người. Trong đ� c� hai trường hợp cần chế ngự m� kh�ng thể chế ngự v� hai trường hợp cần chế ngự m� c� thể chế ngự. Đại vương, � �ng thế n�o? Hai trường hợp cần chế ngự m� kh�ng thể chế ngự, con vật kh�ng thể chế ngự ấy m� lại đi đến chỗ được điều phục, đi đến được chỗ chế ngự[15], thọ nhận c�ng việc của sự điều ngự[16], th� việc n�y c� thể vậy.

"Cũng vậy, n�y Đại vương, Đại vương nghĩ sao? Nếu những g� được đoạn bởi t�n m� cũng được đoạn bởi bất t�n chăng? Việc n�y kh�ng thể c�. Nếu được đoạn bởi �t bệnh m� cũng được đoạn bởi nhiều bệnh chăng? Việc n�y kh�ng thể c�. Nếu được đoạn bởi sự kh�ng siểm nịnh kh�ng dối tr� m� cũng được đoạn bởi siểm nịnh, dối tr� chăng? Việc n�y kh�ng thể c�. Nếu được đoạn bởi tinh cần m� cũng đoạn bởi giải đ�i chăng? Việc n�y kh�ng thể c�. Nếu do tr� tuệ m� đoạn cũng do �c tuệ m� đoạn chăng? Việc n�y kh�ng thể c�. Như vậy, bốn hạng n�y, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ, v� C�ng sư, đ� l� sự hơn k�m, sự sai biệt về đoạn h�nh."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe xong khen rằng:

"Bạch C�-đ�m, những điều Ng�i n�i như Sư, những điều Ng�i n�i như Thiện sư. Con lại c� điều muốn hỏi, mong Ng�i nghe con hỏi chăng?"

Đức Thế T�n đ�p:

�Đại vương, nếu c� điều muốn hỏi t�y � hỏi."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la hỏi:

"Bạch Sa-m�n C�-đ�m, c� bốn chủng tộc n�y, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ v� C�ng sư, bốn hạng n�y c� sự hơn k�m, c� sự sai biệt đối với đoạn[17] chăng?�

Đức Thế T�n đ�p rằng:

"C� bốn chủng tộc n�y, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ v� C�ng sư, ch�ng b�nh đẳng đối với đoạn, kh�ng hơn k�m, kh�ng sai biệt đối với đoạn vậy�[18].

"Cũng như một đứa nhỏ d�ng S�t-lợi từ phương Đ�ng đến lấy Sa-la kh� l�m mồi lửa v� cọ x�t cho bốc lửa. Một đứa d�ng Phạm ch� từ phương Nam đến n� lấy c�y Sa-la kh� l�m mồi lửa v� cọ x�t cho bốc lửa. Một đứa d�ng Cư sĩ từ phương T�y đến, n� lấy chi�n-đ�n l�m mồi v� cọ x�t cho bốc lửa. Một đứa b� d�ng c�ng sư từ phương Bắc đến, n� lấy c�y B�t-đầu-ma�[19] kh� l�m mồi lửa v� cọ x�t cho bốc lửa. N�y Đại vương, � ng�i nghĩ sao? Những người kh�c chủng tộc kia mang c�c loại c�y kh�c nhau l�m mồi lửa, n� cọ x�t cho bốc lửa; rồi trong số đ�, c� người ch�m v�o c�y kh� l�m cho bốc kh�i, bốc lửa ngọn v� ph�t sanh m�u lửa. N�y Đại vương, giữa kh�i với kh�i, giữa ngọn lửa với ngọn lửa. Giữa sắc lửa với sắc lửa, c� những sai biệt n�o chăng?"

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la đ�p rằng:

"Bạch C�-đ�m, những người kh�c chủng tộc đ� lấy c�c thứ c�y kh�c nhau đ� l�m mồi lửa v� cọ x�t cho bốc lửa, rồi trong số đ� c� người ch�m lửa v�o c�y kh� l�m bốc kh�i, bốc lửa ngọn v� ph�t sanh m�u lửa. Bạch C�-đ�m, con kh�ng n�i rằng giữa kh�i v� kh�i, giữa ngọn lửa v� ngọn lửa, giữa sắc lửa v� sắc lửa c� sự sai biệt."

"Cũng vậy, n�y Đại vương, bốn chủng tộc n�y, S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ v� C�ng sư, ch�ng ho�n to�n b�nh đẳng đối với đoạn, kh�ng c� hơn k�m, kh�ng c� sai biệt đối với đoạn.�

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe xong khen rằng:

"Bạch C�-đ�m, những điều Ng�i n�i như Sư. Bạch Sa-m�n C�-đ�m, những điều Ng�i n�i như Thiện sư. Con lại c� điều muốn hỏi, mong Ng�i nghe cho con hỏi chăng?"

Thế T�n đ�p:

�Nếu c� điều muốn hỏi, cứ t�y � hỏi."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la hỏi rằng:

"Bạch C�-đ�m, c� chư Thi�n chăng?"

Đức Thế T�n hỏi lại:

�Đại vương, ng�i hỏi c� chư Thi�n kh�ng với � g�?"

Vua Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la đ�p:

"Bạch C�-đ�m, chư Thi�n n�o c� tranh�[20] , ưa tranh th� chư Thi�n ấy phải sanh lại thế gian n�y. Nếu chư Thi�n n�o kh�ng c� n�o hại th� sẽ kh�ng sanh lại thế gian n�y�[21]."

Bấy giờ Đại tướng Bệ-lưu-la đứng sau lưng Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la, cầm phất trần hầu vua. Đại tướng Bệ-lưu-la bạch:

"Bạch C�-đ�m, chư Thi�n n�o kh�ng c� tranh, kh�ng ưa tranh kh�ng đến thế gian n�y, h�y g�c lại chư Thi�n đ�. Giả như chư Thi�n n�o c� tranh, ưa tranh, th� đến thế gian n�y, Sa-m�n C�-đ�m tất phải n�i rằng chư Thi�n đ� c� phước hơn, c� phạm hạnh hơn. V� chư Thi�n n�y được tự tại n�n đẩy lui chư Thi�n kia, đuổi chư Thi�n kia đi vậy."

L�c đ� T�n giả A-nan đứng hầu sau Đức Thế T�n, cầm phất trần hầu Phật. T�n giả A-nan nghĩ rằng, �Đại tướng Bệ-lưu-la n�y l� con của Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la, c�n ta l� con của Đức Thế T�n. B�y giờ ch�nh l� l�c con v� con thảo luận. Rồi T�n giả A-nan n�i với Đại tướng Bệ-lưu-la rằng:

"T�i muốn hỏi ng�i, xin t�y theo sự hiểu biết m� trả lời.

"Thưa Đại tướng, ng�i nghĩ thế n�o? Trong phần ranh giới thuộc về Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la m� gi�o lệnh c� thể truyền đến, Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la được tự do đuổi đi những vị c� phước đức hơn, c� phạm hạnh hơn chăng?�

Đại tướng Bệ-lưu-la đ�p:

"N�y Sa-m�n, trong phần ranh giới thuộc về Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la m� gi�o lệnh c� thể truyền đến th� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la được quyền đuổi đi tự do những vị c� phước đức hơn, c� phạm hạnh hơn.�

"N�y Đại tướng, ng�i nghĩ sao? Nếu kh�ng phải trong ranh giới của Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la, gi�o lệnh kh�ng thể truyền đến, th� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la c� được tự � đuổi những vị c� phước đức hơn, c� phạm hạnh hơn chăng?�

Đại tướng Bệ-lưu-la d�p rằng:

"N�y Sa-m�n, nếu kh�ng phải ranh giới thuộc về Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la, gi�o lệnh kh�ng thể truyền đến th� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la kh�ng được tự do xua đuổi những vị c� phước hơn, c� phạm hạnh hơn đi khỏi vậy.�

T�n giả A-nan lại hỏi rằng:

"N�y Đại tướng, ng�i c� nghe n�i đến chư Thi�n ở Tam thập tam thi�n chăng?"

Đại tướng Bệ-lưu-la đ�p rằng:

"Khi t�i c�ng Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la dạo chơi, c� nghe n�i chư Thi�n tr�n Tam thập tam thi�n."

"N�y Đại tướng, ng�i nghĩ thế n�o? Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la c� được quyền tự do xua đuổi chư Thi�n c� phước hơn, c� phạm hạnh hơn ở Tam thập tam thi�n khỏi chỗ ấy chăng?"

Đại tướng Bệ-lưu-la đ�p rằng:

"N�y Sa-m�n, Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la c�n kh�ng thể thấy được chư Thi�n ở Tam thập tam thi�n, huống g� lại đuổi họ ra khỏi chỗ đ�? Đuổi chư Thi�n ở Tam thập tam thi�n, việc ấy chắc chắn kh�ng thể c� vậy."

"Cũng vậy, n�y Đại tướng, nếu c� chư Thi�n n�o kh�ng tranh, kh�ng ưa tranh, kh�ng đến thế gian n�y. Chư Thi�n ấy c� phước đức hơn v� c� phạm hạnh hơn. Nếu c� chư Thi�n n�o c� tranh, ưa tranh, sanh đến thế gian n�y th� chư Thi�n n�y đối với chư Thi�n kia c�n kh�ng thể thấy được huống g� đ�nh đuổi ư? Việc đ�nh đuổi chư Thi�n, chắc chắn kh�ng thể c�."

L�c đ� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la hỏi rằng:

"Bạch C�-đ�m, Sa-m�n n�y t�n g�?"

Đức Thế T�n đ�p rằng:

"N�y Đại vương, Tỳ-kheo n�y t�n l� A-nan, đ� l� thị giả của Ta."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe xong khen rằng:

"Những điều A-nan n�i như Sư. Những điều A-nan như Thiện sư. Con lại c� điều muốn hỏi, mong Ng�i nghe cho con hỏi chăng?�

Đức Thế T�n bảo rằng:

"N�y Đại vương, nếu c� điều muốn hỏi, cứ t�y � hỏi."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la hỏi rằng:

"Bạch C�-đ�m, c� Phạm thi�n chăng?"

Đức Thế T�n hỏi lại rằng:

"N�y Đại vương, Đại vương hỏi c� Phạm thi�n kh�ng với � g�? N�y Đại vương, nếu Ta chủ trương c� Phạm thi�n th� đ� l� Phạm thanh tịnh."

Trong l�c Đức Thế T�n c�ng Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la đang luận việc n�y nửa chừng th� người sứ giả dẫn Tưởng Ni�n Thiếu C�t Tường Tử trở lại đến chỗ Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la t�u:

"T�u Thi�n vương, Tưởng Ni�n Thiếu C�t Tường Tử đ� đến đ�y.�

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe n�i liền hỏi Tưởng Ni�n Thiếu C�t Tường Tử rằng:

"H�m trước ta c�ng đại ch�ng đang hội tọa ai l� người trước ti�n n�i rằng, �Sa-m�n C�-đ�m n�i như vầy: Trong qu� khứ kh�ng c�, trong tương lai kh�ng c�, v� trong hiện tại cũng kh�ng c�. Kh�ng c� Sa-m�n Phạm ch� n�o l� bậc nhất thiết tr�, nhất thiết kiến�?"

Tưởng Ni�n Thiếu C�t Tường Tử đ�p:

"T�u Thi�n vương, ch�nh Đại tướng Bệ-lưu-la l� người đ� n�i trước ti�n."

Đại tướng Bệ-lưu-la nghe xong thưa:

"T�u Thi�n vương, ch�nh Tưởng Ni�n Thiếu C�t Tường Tử l� người n�i trước."

Cứ như vậy hai người đ� c�i nhau về vấn đề n�y. Ngay trong l�c đ�, người đ�nh xe liền sửa soạn xa gi�, đến chỗ Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la t�u rằng:

"T�u Thi�n vương, nghi�m gi� đ� đến, t�u Thi�n vương, mong ng�i biết đ� đến thời."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe xong, bạch với Phật rằng:

"Con hỏi C�-đ�m về Nhất thiết tr�, Sa-m�n C�-đ�m đ� trả lời con về Nhất thiết tr�. Con hỏi Sa-m�n C�-đ�m về bốn chủng t�nh thanh tịnh; Sa-m�n C�-đ�m đ� trả lời con về bốn chủng t�nh thanh tịnh. Con hỏi Sa-m�n C�-đ�m về sở đắc, Sa-m�n C�-đ�m đ� trả lời con về sở đắc. Con hỏi Sa-m�n C�-đ�m c� Phạm thi�n hay kh�ng, Sa-m�n C�-đ�m đ� trả lời cho con c� Phạm thi�n. Nếu con c�n hỏi Sa-m�n C�-đ�m c�c vấn đề kh�c chắc Sa-m�n C�-đ�m cũng sẽ trả lời con c�c vấn đề ấy.

"Bạch C�-đ�m, h�m nay con c� nhiều việc phải trở về, xin kiếu từ."

Đức Thế T�n đ�p rằng:

�Đại vương, ng�i h�y l�m những g� ng�i nghĩ l� đ�ng thời."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la sau khi nghe những g� Thế T�n n�i, ghi nhớ kỹ rồi, từ chỗ ngồi đứng dậy, đi quanh Thế T�n ba v�ng rồi ra về.

Phật n�i như vậy. Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la, T�n giả A-nan v� tất cả đại ch�ng nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

1. Tương đương Pāli, M.90. Kaṇṇakatthala-suttaṃ.

2. Uất-đầu-t�y-nh� 鬱頭隨若. Pāli: Uju��ā, một quận lỵ tại xứ Kosala. Phổ cức th�ch 普棘刺; Pāli: Kaṇṇakatthala, l� vườn Nai trong quận n�y.

3. C�u-t�t-la vương Ba-tư-nặc 拘薩羅王波斯匿. Pāli: Kosala-rājan Pasenadi.

4. Hiền, Nguyệt 賢月. Pāli: Sakulā v� Soma�. Cả hai chị em đều l� vợ của vua Pasenadi (Ba-tư-nặc), cũng l� hai vị đệ tử nhiệt th�nh của Phật.

5. Bệ-lưu-la 鞞留羅 hay T�-lưu-li. Pāli: Viḍūḍabha, con trai của Pasenadi, m� mẹ nguy�n l� một nữ tỳ trong d�ng họ Th�ch. Sau n�y Viḍūḍabha, v� một mối th� sĩ diện đối với họ Th�ch n�n đ� đem qu�n t�n s�t cả họ.

6. Tưởng Ni�n Thiếu C�t Tường Tử 想年少吉祥子, Pāli: Sa�jaya-Ākāsagotta, t�n một người B�-la-m�n, Đại thần của vua Ba-tư-nặc.

7. Nhất thời 一時; Pāli: sakideva, trong một thời, một l�c, hay một lần; ngay trong một s�t-na.

8. Sở thuyết như sư 所說如師, kh�ng r� c�ch n�i n�y. Tham khảo Pāli: heturūpaṃ bhante bhagavā āha, saheturūpaṃ... āha, Thế T�n n�i c� nguy�n nh�n, li�n hệ đến nguy�n nh�n. Kh�ng hiểu do li�n hệ �m vận như thế n�o, bản H�n hiểu heturūpaṃ l� "như sư". Nếu dịch s�t, c� thể "như nh�n" nghĩa l�, c� h�nh thức luận l�.

9. Ngũ đoạn chi 五斷支 hay ngũ thắng chi, xem Tập Dị 13 (No.1536, Đại 26 tr.422-3). Pāli: pa�ca padhāniyanngāni. Bản H�n hiểu l� pahāna, đoạn trừ, thay v� l� padhāna, tinh cần. Xem D. 33. Saṅgītisuttanta.

10. Đẳng thực đạo 等食道. Pāli: sama-vepākiniyā.

11. H�n: hằng tự khởi � 恆自起意. C� lẽ Pāli: thāmavant, ki�n tr� nỗ lực.

12. Đoạn h�nh 斷行. Pāli: padhāna, sự tinh cần hay chuy�n cần.

13. Cuống, siểm. Pāli: saṭha, māyāvin, giảo hoạt v� lừa dối hay.

14. Bốn điều ngự, hay bốn trường hợp huấn luyện, xem kinh 198 tr�n. Một �t chi tiết trong kinh trước v� kinh n�y kh�ng thống nhất trong bản H�n.

15. Điều địa, ngự địa 調地御地. Pāli: dantabhūmi, địa vị (của con vật) đ� được huấn luyện.

16. Thọ ngự sự 受御事. Pāli: dantākaraṇaṃ gaccheyyuṃ, c� thể l�m c�ng việc (của con vật) đ� được huấn luyện.

17. Đoạn 斷; Pāli: sammappadhāna, ch�nh cần, hay ch�n ch�nh tinh cần.

18. Trong bản Pāli: na ki�ci nānākaraṇaṃ vādāmi yadidṃ vimuttiyā vimuttiṃ, Ta n�i kh�ng c� h�nh tướng sai biệt n�o, tức l� giải tho�t n�y đối với giải tho�t kia.

19. B�t-đầu-ma 鈢頭摩, thường Pāli tương đương l� paduma (hoa sen đỏ), nhưng ở đ�y, trong bản Pāli: udumbarakaṭṭha, cũi bằng gỗ c�y udumbaraka, tức c�y sung.

20. Hữu tr�nh 有諍, c� tranh c�i hay tranh chấp. Pāli: savyāpajjhā, c� n�o hại, s�n hận.

21. Trong bản Pāli, đ�y l� c�u trả lời của Phật.

___________________________________________

213. KINH PH�P TRANG NGHI�M [1]

T�i nghe như vầy.

Một thời Phật du h�a giữa những người họ Th�ch, tr� trong một đ� ấp của Th�ch gia t�n l� Di-lũ-ly�[2].

Bấy giờ Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la v� Trường T�c�[3] v� c� những việc cần l�m n�n c�ng đi đến một thị trấn t�n gọi l� Th�nh�[4] . Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la, đến một khu vườn nơi ấy, nh�n thấy những gốc c�y vắng vẻ, kh�ng tiếng động, xa l�nh, kh�ng c� sự dữ, kh�ng c� b�ng người, th�ch hợp cho sự tĩnh tọa. Sau khi nh�n thấy như vậy, nghĩ nhớ Đức Thế T�n, Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la n�i rằng:

"N�y Trường T�c, ở đ�y, những gốc c�y n�y vắng vẻ, kh�ng c� tiếng động, xa l�nh, kh�ng c� sự dữ, kh�ng c� b�ng người, th�ch hợp cho sự tĩnh tọa. Tại chỗ n�y ta đ� nhiều lần đến thăm viếng Đức Thế T�n. N�y Trường T�c, Đức Thế T�n hiện giờ đang ở đ�u? Ta muốn đến thăm.�

Trường T�c trả lời:

"T�i nghe n�i Đức Th�ch T�n đang du h�a giữa những người họ Th�ch, tr� trong một đ� ấp của Th�ch gia, t�n gọi l� Di-lũ-ly."

Ba-tư-nặc nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"N�y Trường T�c, Di-lũ-ly, đ� ấp của Th�ch gia c�ch đ�y bao xa?�

"Trường T�c đ�p:

"T�u Thi�n vương, c�ch đ�y ba cu-l�-x�[5]."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la n�i:

"N�y Trường T�c, ngươi h�y ra lệnh cho sửa soạn xa gi�. Ta muốn đến chỗ Thế T�n."

Trường T�c v�ng lời cho sửa soạn xa gi�, rồi t�u rằng:

"T�u Thi�n vương, xa gi� đ� sửa soạn xong, xin v�ng � Thi�n vương."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la b�n l�n xe, dong khỏi th�nh ngo�i đi đến Di-lũ-ly, đ� ấp của Th�ch gia.

Bấy giờ, ngo�i cổng Di-lũ-ly, một số đ�ng c�c Tỳ-kheo đang đi kinh h�nh tr�n một khoảng đất trống. Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la đến nơi c�c Tỳ-kheo hỏi rằng:

"Thưa c�c T�n giả, Đức Thế T�n hiện đang nghỉ m�t ban ng�y ở đ�u?�

C�c Tỳ-kheo trả lời rằng:

"Đại vương, ng�i nh� lớn hướng Đ�ng kia, với cửa sổ mở v� cửa lớn đ�ng ấy, Đức Thế T�n hiện đang nghỉ m�t ban ng�y tại đ�. Đại vương nếu muốn đến thăm, c� thể đi đến nơi đ�, đến nơi h�y đứng b�n ngo�i, rồi tằng hắng v� g� cửa. Đức Thế T�n nghe tất sẽ mở cửa."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la b�n xuống xe.

Khi một vị S�t-lợi Đảnh Sanh xuất hiện để cai trị nh�n d�n, v� ban h�nh gi�o lệnh cho c�i đất, th� c� năm nghi trượng. Đ� l� kiếm, lọng, tr�ng hoa, phất c�n ngọc v� gi�y th�u. Vua cởi bỏ tất cả trao cho Trường T�c. Trường T�c nghĩ rằng:

"Thi�n vương nay tất chỉ đi v�o một m�nh. Ch�ng ta n�n đứng ở đ�y m� đợi vậy.�

Rồi Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la với đ�m t�y t�ng v�y quanh bước tới ng�i nh� hướng Đ�ng kia. Đến nơi, vua đứng ngo�i tằng hắng v� g� cửa. Đức Thế T�n nghe rồi, b�n ra mở cửa. Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la đi v�o trong nh� đến trước Đức Phật c�i đầu lễ s�t ch�n, rồi ba lần tự xưng t�n họ.

"Con l� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la, con l� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la!"

Đức Thế T�n đ�p:

�Như vậy, Đại vương, ng�i l� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la. Ng�i l� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la!"

Sau ba lần tự xưng t�n họ, vua Ba-tư-nặc đảnh lễ dưới ch�n Phật v� lui ngồi một b�n. Đức Thế T�n hỏi:

"Đại vương, Đại vương thấy Ta c� những nghĩa lợi n�o m� tự hạ m�nh đảnh lễ dưới ch�n v� c�ng dường cung k�nh như vậy?"

Vua Ba-tư-nặc thưa:

"Bạch Thế T�n, con c� sự loại suy về ph�p[6] đối với Thế T�n. Do đ� con nghĩ rằng, �Ph�p được Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c giảng dạy thật l� to�n thiện. Ch�ng đệ tử của Thế T�n thật kh�o th� hướng�[7].�

"Bạch Thế T�n, khi con ngồi tr�n đ� tọa�[8], con nh�n thấy mẹ tranh chấp với con, con tranh chấp với mẹ; cha tranh chấp với con, con tranh chấp với cha; cho đến anh em, chị em, th�n bằng quyến thuộc tranh chấp lẫn nhau. Trong khi tranh chấp, mẹ n�i con xấu, con n�i mẹ xấu, cha con, anh em, chị em, th�n bằng quyến thuộc n�i xấu lẫn nhau. Người th�n th�ch trong nh� c�n như thế, huống nữa l� người ngo�i. C�n ở đ�y, con thấy ch�ng Tỳ-kheo, đệ tử của Thế T�n theo Thế T�n tu h�nh phạm hạnh. Hoặc nếu c� Tỳ-kheo n�o g�y ra �t nhiều tranh chấp, xả giới bỏ đạo cũng kh�ng n�i xấu Phật, kh�ng n�i xấu ph�p, kh�ng n�i xấu ch�ng Tăng, m� chỉ tự ch� tr�ch rằng, �T�i xấu xa, thiếu đức hạnh. Tại sao như vậy? V� t�i kh�ng thể theo Thế T�n trọn đời tu h�nh phạm hạnh�. Đ� l� sự loại suy về ph�p của con đối với Thế T�n. Do đ� con nghĩ rằng, �Ph�p được Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c giảng dạy thật l� to�n thiện. Ch�ng đệ tử của Thế T�n thật l� kh�o th� hướng�.

"Bạch Thế T�n, lại nữa, con thấy một Sa-m�n Phạm ch� kh�c đ� �t nhiều học h�nh phạm hạnh, hoặc ch�n th�ng, hoặc mười th�ng, nhưng lại xả bỏ để theo sắc phục trước kia, rồi lại bị nhiễm � bởi dục vọng, nhiễm dục, d�nh trước dục, bị dục tr�i chặt, ki�u ngạo, chấp thủ, th�m nhập, sống hoan lạc trong sự h�nh dục m� kh�ng thấy tai họa, kh�ng thấy xuất yếu. Bạch Thế T�n, con thấy ở đ�y ch�ng Tỳ-kheo đệ tử của Thế T�n tự nguyện trọn đời tu tập phạm hạnh, cho đến ức số. Ngo�i đ�y ra con kh�ng thấy ở đ�u c� phạm hạnh thanh tịnh như vậy, như m�i nh� của Thế T�n. Đ� l� sự loại suy về ph�p của con đối với Thế T�n. Do đ� con nghĩ rằng, �Ph�p của Đức Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c giảng dạy thật l� to�n thiện. Ch�ng đệ tử của Thế T�n thật l� kh�o th� hướng�.

"Lại nữa, bạch Thế T�n, con thấy một Sa-m�n Phạm ch� th�n thể gầy c�m tiều tụy, tướng mạo xấu x�, th�n nổi vẩy trắng�[9]� kh�ng ai muốn nh�n. Con tự nghĩ rằng, �C�c T�n giả n�y v� sao th�n thể lại gầy c�m, tiều tụy, tướng mạo xấu x�, th�n nổi vẩy trắng, kh�ng ai muốn nh�n. C�c T�n giả n�y ắt kh�ng tu phạm hạnh, hoặc v� bệnh hoạn hay l�n l�t l�m việc xấu xa, cho n�n c�c T�n giả n�y th�n h�nh gầy c�m, tiều tụy, h�nh sắc xấu xa, m�nh nổi vẩy trắng kh�ng ai muốn nh�n�. Con đến hỏi họ, �C�c T�n giả v� sao th�n h�nh tiều tụy gầy c�m, tướng mạo xấu x�, m�nh nổi vẩy trắng, kh�ng ai muốn nh�n? C� phải c�c T�n giả kh�ng th�ch tu h�nh phạm hạnh chăng? Hoặc v� bệnh hoạn hay l�n l�t l�m việc xấu xa, cho n�n c�c T�n giả th�n thể gầy c�m tiều tụy?� Những vị ấy đ�p, �Đại vương, đ�y l� bệnh trắng! Đại vương, đ�y l� bệnh trắng�[10]�.

"Bạch Thế T�n, con thấy ch�ng Tỳ-kheo đệ tử của Thế T�n, sống h�n hoan đoan ch�nh, sắc mặt vui tươi, h�nh thể tịnh khiết, v� vi v� cầu�[11] sống đời tịnh hạnh, ăn uống như lo�i nai rừng�[12], tự m�nh trọn đời tu h�nh phạm hạnh. Thấy vậy, con nghĩ rằng, �C�c T�n giả n�y v� sao được h�n hoan, đoan ch�nh, sắc mặt vui tươi h�nh thể tịnh, khiết, v� vi, v� cầu, sống đời tịnh hạnh, ăn uống như lo�i nai rừng? Tự m�nh trọn đời tu h�nh phạm hạnh? C�c T�n giả hoặc đ� đạt đến ly dục, hoặc chứng đắc tăng thượng t�m, đối với hiện ph�p lạc trụ[13] chứng đạt dễ d�ng kh�ng kh�. Cho n�n c�c T�n giả n�y mới được h�n hoan, đoan ch�nh, sắc mặt vui tươi, h�nh thể tịnh, khiết, v� vi, v� cầu, sống đời tịnh hạnh, ăn uống như lo�i nai rằng, tự m�nh trọn đời tu h�nh phạm hạnh. Nếu sống trong dục lạc m� được h�n hoan, đoan ch�nh, th� ch�nh ta phải được đời sống h�n hoan đoan ch�nh ấy. V� sao? V� ta hưởng thụ năm thứ diệu dục, một c�ch dễ d�ng kh�ng kh�. Nhưng c�c T�n giả n�y đạt đến sự ly dục, chứng đắc tăng thượng t�m, đối với hiện ph�p lạc tr� th�nh tựu dễ d�ng kh�ng kh�. V� vậy cho n�n c�c T�n giả n�y sống h�n hoan, đoan ch�nh, sắc mặt vui tươi, h�nh thể tịnh khiết, v� vi v� cầu, sống đời tịnh hạnh, ăn uống như lo�i nai rừng, tự m�nh trọn đời tu h�nh phạm hạnh. Đ� l� sự loại suy về ph�p của con đối với Thế T�n, do đ� con nghĩ rằng, �Ph�p được Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c giảng dạy thật l� to�n thiện. Ch�ng đệ tử của Thế T�n thật l� kh�o th� hướng�.

"Lại nữa, bạch Thế T�n, con thấy một Sa-m�n Phạm ch� th�ng minh tr� tuệ, tự xưng m�nh th�ng minh tr� tuệ, b�c văn quyết định, thuộc l�u c�c kinh, chế phục cường dịch, đ�m luận th�ng suốt, danh tiếng đồn khắp, mọi người ai cũng đều nghe biết, đi đến nơi n�o thảy đều đả ph� t�ng chủ của người m� tự lập luận điểm của m�nh, v� n�i rằng, �Ch�ng ta h�y đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m, m� hỏi �ng những điều như vầy, như vầy. Nếu �ng trả lời được như thế n�y, th� ta vặn hỏi thế kia. Nếu �ng kh�ng trả lời được th� ta cũng vặn hỏi rồi bỏ đi�. Họ nghe Thế T�n du h�a tại l�ng nọ, vị n�y liền t�m đến, nhưng khi gặp Phật th� lại chẳng d�m hỏi lời n�o huống nữa l� vấn nạn. Đ� l� sự loại suy về ph�p của con đối với Thế T�n. Do đ� con nghĩ rằng, �Ph�p được Như Lai Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c giảng dạy thật l� to�n thiện. Ch�ng đệ tử của Thế T�n thật l� kh�o th� hướng�.

"Lại nữa, bạch Thế T�n, con thấy một Sa-m�n Phạm ch�, th�ng minh tr� tuệ, tự xưng l� th�ng minh tr� tuệ, b�c văn quyết định, thuộc l�u c�c kinh, chế phục cường địch, đ�m luận th�ng suốt, danh tiếng đồn khắp, mọi người đều nghe biết, đi đến chỗ n�o thảy đều đả ph� t�ng chỉ người kh�c m� tự lập luận điểm của m�nh. V� n�i rằng, �Ch�ng ta h�y đi đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m để hỏi �ng những điều như vầy như vầy. Nếu �ng trả lời được thế n�y, ta lại vặn hỏi �ng c�ch kia. Nếu �ng trả lời kh�ng được, ta cũng vặn hỏi rồi bỏ đi�. Họ nghe Thế T�n du h�a tại l�ng nọ, vị n�y liền đến t�m hỏi, được Thế T�n trả lời r� r�ng. Nghe xong Sa-m�n Phạm ch� n�y vui mừng hớn hở, c�i đầu lễ s�t ch�n Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi lui. Đ� l� sự loại suy về ph�p của con đối với Thế T�n. Do đ�, con nghĩ rằng, �Ph�p được Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c giảng dạy thật l� to�n thiện. Ch�ng đệ tử của Thế T�n thật l� kh�o th� hướng�.

"Lại nữa, bạch Thế T�n, con thấy một Sa-m�n Phạm ch� kh�c, th�ng minh tr� tuệ, tự xưng l� th�ng minh tr� tuệ, b�c văn quyết định, thuộc l�u c�c kinh, chế phục cường địch, đ�m luận th�ng suốt, danh tiếng đồn khắp, mọi người đều nghe biết, đi đến nơi n�o thảy đều đả ph� chủ trương t�ng chỉ của người m� tự lập luận điểm của m�nh v� n�i rằng, �Ch�ng ta h�y đi đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m để hỏi �ng những điều như vầy, như vầy. Nếu �ng trả lời được như thế n�y, ta lại vặn hỏi �ng c�ch kh�c. Nếu �ng kh�ng trả lời được, ta cũng vặn hỏi �ng rồi bỏ đi�. Họ nghe Thế T�n du h�a tại l�ng nọ, vị n�y liền đến hỏi, được Thế T�n trả lời r� r�ng. Nghe xong, Sa-m�n Phạm ch� n�y liền vui mừng phấn khởi, liền tự quy y Phật, Ph�p v� Ch�ng Tỳ-kheo; được Thế T�n thọ nhận l�m Ưu-b�-tắc; trọn đời quy y cho đến tận mạng. Đ� l� sự loại suy về ph�p của con đối với Thế T�n. Do đ�, con nghĩ rằng, �Ph�p được Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c giảng dạy thật l� to�n thiện; ch�ng đệ tử của Thế T�n thật l� kh�o th� hướng�.

"Lại nữa, bạch Thế T�n, con thấy một Sa-m�n Phạm ch� kh�c th�ng minh tr� tuệ, tự xưng l� th�ng minh tr� tuệ, b�c văn quyết định, thuộc l�u c�c kinh, chế phục được cường địch, đ�m luận th�ng suốt, danh tiếng đồn khắp mọi người đều nghe biết, đi đến nơi n�o thảy đều đả ph� chủ trương t�ng chỉ của người m� lập luận điểm của m�nh m� n�i rằng, "Ch�ng ta h�y đi đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m để hỏi �ng những điều như vầy, như vầy. Nếu �ng trả lời được như thế n�y, ta lại vặn hỏi �ng c�ch kia. Nếu �ng trả lời kh�ng được, ta cũng vặn hỏi �ng rồi bỏ đi�. Họ nghe Thế T�n du h�a tại l�ng nọ, vị n�y liền t�m đến hỏi, được Thế T�n trả lời r� r�ng. Nghe xong, Sa-m�n Phạm ch� n�y vui mừng phấn khởi b�n theo Thế T�n cầu xin xuất gia thọ giới Cụ t�c, đắc ph�p Tỳ-kheo. Thế T�n b�n độ cho v� truyền trao giới Cụ t�c, đắc ph�p Tỳ-kheo. Khi c�c T�n giả ấy xuất gia học đạo, thọ giới Cụ t�c, đắc ph�p Tỳ-kheo rồi, sống c� độc một nơi xa vắng, t�m kh�ng bu�ng lung, tinh cần tu tập. Vị ấy sau khi sống c� độc tại một nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tinh cần tu tập, đạt đến mục đ�ch m� một thiện nam tử cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n, l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, xuất gia học đạo, l� duy chỉ để th�nh tựu v� thượng phạm hạnh, ngay trong đời hiện tại m� tự tri, tự gi�c, tự th�n chứng ngộ an tr�, biết một c�ch như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, điều cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. Khi c�c T�n giả ấy biết ph�p rồi, cho đến chứng đắc A-la-h�n; chứng đắc A-la-h�n rồi, b�n n�i rằng, �N�y chư Hiền, trước kia t�i gần bị suy vong gần bị hủy diệt. V� sao vậy? Trước kia t�i kh�ng phải l� Sa-m�n tự xưng l� Sa-m�n; kh�ng phải phạm hạnh tự xưng phạm hạnh, kh�ng phải A-la-h�n tự xưng A-la-h�n. Bấy giờ ch�ng ta mới thực sự l� Sa-m�n, thực sự l� phạm hạnh, thực sự l� A-la-h�n�. Đ� l� sự loại suy về ph�p của con đối với Thế T�n. Do đ�, con nghĩ rằng, �Ph�p được Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c giảng dạy thật l� to�n thiện. Ch�ng đệ tử của Thế T�n thật l� kh�o th� hướng�.

"Lại nữa, bạch Thế T�n, con tự do trong quốc thổ của m�nh, muốn giết kẻ kh�ng lỗi lầm th� ra lệnh giết, muốn giết kẻ c� lỗi lầm ra lệnh giết; nhưng khi con ngồi tr�n đ� tọa, con vẫn kh�ng được tự do m� n�i như vầy, �C�c khanh h�y giữ im. Kh�ng ai hỏi việc nơi c�c khanh, m� ch�nh l� hỏi việc nơi ta. C�c khanh kh�ng thể quyết đo�n việc n�y, chỉ c� ta mới c� thể quyết đo�n việc n�y�. Nhưng ở trong đ� vẫn c� người b�n c�i việc kh�c, kh�ng đợi người trước n�i xong. Con đ� nhiều lần thấy Thế T�n thuyết ph�p với đại ch�ng v�y quanh. Bấy giờ c� một người ngủ gật m� ng�y, thấy g�y tiếng động, một người kh�c b�n n�i rằng, �Ng�i chớ c� ng�y g�y tiếng động. Ng�i kh�ng muốn nghe ph�p được Thế T�n n�i như cam lồ chăng?� Người ấy nghe rồi tức th� im lặng. Con nghĩ rằng, �Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, l� Bậc Điều Ngự đại ch�ng. Thật kỳ diệu thay! Thật hy hữu thay! V� sao vậy? V� Ng�i kh�ng cần d�ng dao, d�ng gậy, nhưng tất cả đều đ�ng như ph�p m� được an ổn kho�i lạc�. Đ� l� sự loại suy về ph�p của con đối với Thế T�n. Do đ� con nghĩ rằng, �Ph�p được Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, giảng dạy thật l� to�n thiện. Ch�ng đệ tử của Thế T�n thật l� kh�o th� hướng�.

"Lại nữa, bạch Thế T�n, hai vi�n thần t� Ti�n Dư v� T�c Cựu�[14]� được con ban ph�t tiền t�i, v� con thường khen ngợi họ; đời sống họ do nơi con. Nhưng con kh�ng thể khiến cho hai vị thần t� n�y hạ � cung k�nh, c�ng dường, phụng sự con như họ hạ � cung k�nh t�n trọng c�ng dường phụng sự Thế T�n. Đ� l� sự loại suy về ph�p của con đối với Thế T�n. Do đ� con nghĩ rằng, �Ph�p được Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c giảng dạy thật l� to�n thiện. Ch�ng đệ tử của Thế T�n thật l� kh�o th� hướng.�

"Lại nữa, bạch Thế T�n, thuở xưa trong l�c xuất chinh, ngủ đ�m trong một ng�i nh� nhỏ, con muốn thử hai vi�n thần t� Ti�n Dư v� T�c Cựu khi ngủ quay đầu về ph�a n�o, quay về ph�a con hay quay về ph�a Thế T�n ở. Rồi hai vị thần t� Ti�n Dư v� T�c Cựu, v�o l�c đầu h�m, ngồi kiết gi� im lặng tĩnh tọa. Đến nửa h�m nọ nằm ngủ, đầu hướng về ph�a m� họ biết Thế T�n đang ở, c�n ch�n th� quay về ph�a con. Thấy thế con suy nghĩ, �Hai vi�n thần t� Ti�n Dư v� T�c Cựu n�y kh�ng quan t�m đến sự th� thắng trước mắt, cho n�n họ kh�ng hạ � cung k�nh t�n trọng c�ng dường phụng sự ta như hạ � cung k�nh t�n trọng, c�ng dường phụng sự Thế T�n�. Đ� l� sự loại suy về ph�p của con đối với Thế T�n. Do đ� con nghĩ rằng, �Ph�p được Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, giảng dạy thật l� to�n thiện. Ch�ng đệ tử của Thế T�n thật l� kh�o th� hướng.�

"Lại nữa, bạch Thế T�n, con l� quốc vương, Thế T�n cũng l� Ph�p vương. Con thuộc d�ng S�t-lợi, Thế T�n cũng thuộc d�ng S�t-lợi. Con l� người nước C�u-t�t-la, Thế T�n cũng người nước C�u-t�t-la. Con đ� t�m mươi tuổi, Thế T�n cũng t�m mươi tuổi. Con c� thể trọn đời hạ � cung k�nh, t�n trọng, c�ng dường phụng sự Thế T�n.

"Bạch Thế T�n, h�m nay c� nhiều c�ng việc, con xin ph�p lui về."

Đức Thế T�n bảo:

�Đại vương, mong Đại vương tự biết đ�ng thời.�

Rồi th� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la, sau khi nghe những lời Phật dạy, kh�o l�o ghi nhớ, b�n từ chỗ ngồi đứng dậy, c�i đầu đảnh lễ dưới ch�n Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi lui ra về.

L�c đ� ng�i A-nan cầm quạt đứng hầu sau Phật. Thế T�n bảo:

"A-nan, nếu c� Tỳ-kheo n�o đang sống ở rừng Di-lũ-ly n�y, h�y tập họp tất cả về giảng đường."

Rồi th�, T�n giả A-nan sau khi v�ng lời Phật dạy, tập họp tất cả Tỳ-kheo đang sống trong rừng Di-lũ-ly tất cả c�ng v�o giảng đường. Rồi trở lại bạch Phật:

"Bạch Thế T�n, những Tỳ-kheo tại rừng Di-lũ-ly n�y, tất cả đều đ� tụ tập tại giảng đường n�y rồi, mong Thế T�n tự biết thời."

Bấy giờ Thế T�n c�ng T�n giả A-nan đi đến giảng đường. Đến nơi Ng�i trải chỗ ngồi trước đại ch�ng v� n�i:

"N�y c�c Tỳ-kheo, h�m nay Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la đ� đứng trước Ta n�i kinh �Ph�p Trang Nghi�m�[15] xong, liền đứng dậy c�i đầu đảnh lễ dưới ch�n Ta, nhiễu quanh ba v�ng rồi lui về. N�y c�c Tỳ-kheo, c�c ngươi n�n thọ tr� kinh Ph�p Trang Nghi�m đ�, h�y kh�o l�o tụng đọc. V� sao vậy? N�y c�c Tỳ-kheo, v� kinh Ph�p Trang Nghi�m n�y l� như ph�p, l� như nghĩa, l� căn bản của phạm hạnh, dẫn đến tr� tuệ, dẫn đến gi�c ngộ, dẫn đến Niết-b�n. Nếu một thiện nam tử đ� ch� t�n l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, xuất gia học đạo, h�y n�n thọ tr�, h�y kh�o l�o tụng tập kinh Ph�p Trang Nghi�m n�y."

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

1. Tương đương Pāli, M.89. Dhammacetiya-suttaṃ.

2. Di-lũ-ly 彌婁離. Pāli: Medaḷumpa.

3. Trường T�c 長作. Pāli: Dīghakāryāṇa, vi�n đại tướng tổng chỉ huy của vua Pasenadi.

4. Ấp danh th�nh 邑名成. Pāli: Naṅgaraka.

5. C�u-lũ-x� 拘婁舍, hay c�u-l�-x�, số đo d�i năm trăm cung, hay khoảng c�ch tiếng rống của một con b�. Bản Pāli: ba yojana, do-tuần.

6. Ph�p tĩnh 法靖 (bản Tống: 靜); Pāli: Dhammanvaya, tổng tướng của ph�p, loại c� của ph�p, mục đ�ch thứ tự của ph�p. Đ�y chỉ sự suy diễn dựa tr�n những chứng nghiệm thực tế.

7. Pāli: svākkhato bhagavato dhammo suppaṭipanno sāvakasaṅgho, Ph�p được Thế T�n kh�o thuyết, Tăng đệ tử của Thế T�n kh�o thực h�nh.

8.� Đ� tọa 都坐. Pāli: atthakaraṇa, c�ng đường, ph�p đ�nh, chỗ xử kiện.

9 .Bạch ph�o 白皰.

10.� Bạch bệnh 白病. Pāli: bandhukarogo, bệnh truyền nhiễm, (bệnh ho�ng đản hay ho�ng đậu?).

11. V� vi v� cầu 無為無求. Pāli: appossukka pannaloma, thoải m�i v� tư.

12. Hộ tha thế, thực như lộc: paradavutte migabhūtena (...) sống do sự hỗ trợ của người kh�c, (...) như lo�i nai.

13.� Tăng thượng t�m, hiện ph�p lạc trụ: chỉ cho sự chứng đắc bốn tĩnh lự.

14. Ti�n Dư, T�c Cựu 仙餘宿舊. Pāli: Isidatta, Purāṇa.

15.� Ph�p trang nghi�m 法莊嚴. Pāli: dhammacetiya, linh miếu Ph�p, th�p thờ phụng Ch�nh ph�p.

___________________________________________

214. KINH BỆ-HA-ĐỀ [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ T�n giả A-nan tr� tại X�-vệ, c� ch�t việc tại Đ�ng vi�n Lộc mẫu giảng đường. L�c đ� T�n giả A-nan dẫn một thầy Tỳ-kheo ra khỏi X�-vệ�[2]� , đến Đ�ng vi�n Lộc mẫu giảng đường. C�ng việc xong, T�n giả dẫn thầy Tỳ-kheo trở về vườn Cấp c� độc, trong rừng Thắng.

Khi ấy Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la cỡi tr�n con voi Nhất-b�n-đ�-lị�[3] c�ng với Đại thần Thi-lị-a-tr�[4] từ th�nh X�-vệ đi ra. T�n giả A-nan khi ấy nh�n thấy Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la từ xa đi đến, b�n hỏi vị Tỳ-kheo đồng h�nh rằng:

"C� phải l� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la ấy kh�ng?"

Vị Tỳ-kheo đ�p:

"Đ�ng vậy.�

T�n giả A-nan liền tẻ xuống đường, l�nh v�o một gốc c�y. Vua Ba-tư-nặc từ xa nh�n thấy T�n giả A-nan nơi gốc c�y b�n hỏi:

"N�y Thi-lị-a-tr�, c� phải l� Sa-m�n A-nan ấy kh�ng?"

Thi-lị-a-tr� đ�p:

"Đ�ng vậy.�

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la bảo Đại thần Thi-lị-a-tr�:

"Khanh h�y giục voi đến chỗ Sa-m�n A-nan."

Thi-lị-a-tr� v�ng lệnh b�n giục voi đến chỗ A-nan.

Rồi Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la vui mừng hỏi:

"A-nan, từ đ�u đến đ�y v� muốn đi đ�u b�y giờ?�

"T�n giả A-nan trả lời:

"Đại vương, t�i từ Đ�ng vi�n Lộc mẫu giảng đường đến v� muốn trở về vườn Cấp c� độc, trong rừng Thắng.�

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la n�i:

"A-nan, nếu tại Thắng l�m kh�ng c� việc g� gấp, xin Ng�i từ mẫn đi c�ng t�i đến s�ng A-di-la-b�-đề�[5].

T�n giả A-nan nhận lời Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la. Nh� vua để T�n giả A-nan đi trước, rồi c�ng đến s�ng A-di-la-b�-đề. Đến nơi, vua bước xuống, lấy y�n voi gấp l�m tư, trải l�n đất v� mời T�n giả A-nan:

"Xin mời ngồi tr�n chỗ n�y!"

T�n giả A-nan đ�p:

�Th�i được rồi, Đại vương, trong l�ng thỏa m�n l� đủ."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại ba lần mời T�n giả A-nan:

"A-nan, xin mời ngồi l�n chỗ n�y."

T�n giả A-nan cũng đ�p lại ba lần:

�Th�i được rồi, Đại vương, trong l�ng thỏa m�n l� đủ. T�i đ� c� sẵn tọa cụ. T�i sẽ ngồi nơi đ�y.�

N�i xong T�n giả A-nan trải tọa cụ v� ngồi kiết gi�.

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la ch�o hỏi A-nan rồi ngồi xuống một b�n m� n�i rằng:

"A-nan, t�i c� điều muốn hỏi mong ng�i cho ph�p."

T�n giả A-nan trả lời.

"Đại vương, ng�i c� điều g� cứ hỏi; t�i nghe sẽ suy nghĩ."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la hỏi:

"A-nan, Đức Thế T�n c� h�nh những th�n h�nh như vậy chăng? Tức l� th�n h�nh m� c�c Sa-m�n, Phạm ch� gh� tởm chăng?"

T�n giả A-nan đ�p:

�Đại vương, Như Lai kh�ng c� những th�n h�nh như vậy tức l� th�n h�nh m� c�c Sa-m�n Phạm ch�, những người th�ng minh tr� tuệ v� h�ng thế gian kh�c gh� tởm."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe xong khen rằng:

"L�nh thay! L�nh thay! A-nan, điều m� t�i kh�ng đủ khả năng để n�i, kể cả những người th�ng minh tr� tuệ, v� những h�ng thế gian kh�c, th� A-nan đủ khả năng. N�y A-nan, nếu ai kh�ng nhận định kỹ m� đ� ch� bai hay khen ngợi th� t�i kh�ng coi đ� l� chơn thật. N�y A-nan, Đức Thế T�n c� những th�n h�nh như vầy, những th�n h�nh m� c�c Sa-m�n Phạm ch� những người th�ng minh tr� tuệ v� những h�ng thế gian kh�c gh� tởm chăng?"

T�n giả A-nan trả lời:

"Đại vương, Như Lai kh�ng bao giờ h�nh những th�n h�nh như vậy, tức những th�n h�nh m� c�c Sa-m�n Phạm ch� những người th�ng minh tr� tuệ v� những h�ng thế gian kh�c gh� tởm."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"A-nan, thế n�o l� th�n h�nh?"�[6]

A-nan đ�p:

�Đại vương, đ� l� những th�n h�nh bất thiện."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi.

"Thế n�o l� th�n h�nh bất thiện?"

A-nan đ�p:

�Đ� l� những th�n h�nh c� tội."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"A-nan, thế n�o l� th�n h�nh c� tội?"

T�n giả A-nan đ�p:

�Đại vương, đ� l� những th�n h�nh bị người tr� gh� tởm�[7]."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"A-nan, thế n�o l� th�n h�nh bị người tr� gh� tởm?"

T�n giả A-nan đ�p:

�Đại vương, đ� l� những th�n h�nh hại m�nh, hại người, hại cả hai, diệt tr� tuệ, hỗ trợ sự �c, kh�ng chứng đắc Niết-b�n, kh�ng dẫn đến tr�, kh�ng dẫn đến gi�c, kh�ng dẫn đến Niết-b�n. Người ấy đối với ph�p n�n h�nh, kh�ng biết như thật, đối với ph�p kh�ng n�n h�nh cũng kh�ng biết như thật. Khi đối với ph�p n�n h�nh kh�ng biết như thật, v� ph�p kh�ng n�n h�nh cũng kh�ng biết như thật rồi, đối với ph�p n�n chấp thủ kh�ng biết như thật, v� đối với ph�p kh�ng n�n chấp thủ cũng kh�ng biết như thật. Sau khi đối với ph�p n�n thủ đ� kh�ng biết như thật, v� đối với ph�p kh�ng n�n thủ cũng kh�ng biết như thật rồi, đối với ph�p n�n đoạn trừ kh�ng biết như thật, v� đối với ph�p kh�ng n�n đoạn trừ cũng kh�ng biết như thật. Sau khi đối với ph�p n�n đoạn trừ đ� kh�ng biết như thật, v� đối với ph�p kh�ng n�n đoạn trừ cũng kh�ng biết như thật; th� đối với ph�p n�n th�nh tựu kh�ng biết như thật v� đối với ph�p kh�ng n�n th�nh tựu cũng kh�ng biết như thật. Sau khi đối với ph�p n�n th�nh tựu đ� kh�ng biết như thật v� ph�p kh�ng n�n th�nh tựu cũng kh�ng biết như thật rồi, do đ�, ph�p n�n h�nh tr� th� kh�ng h�nh, ph�p kh�ng n�n h�nh tr� lại h�nh. Sau khi ph�p n�n h�nh tr� th� kh�ng h�nh, ph�p kh�ng n�n h�nh tr� lại h�nh rồi, đối với ph�p n�n thủ th� kh�ng thủ v� ph�p kh�ng n�n thủ lại thủ. Sau khi đối với ph�p n�n thủ th� kh�ng thủ, đối với ph�p kh�ng n�n thủ lại thủ rồi, đối với ph�p n�n đoạn trừ th� kh�ng đoạn trừ, đối với ph�p kh�ng n�n đoạn trừ lại đoạn trừ. Sau khi đối với ph�p n�n đoạn trừ th� kh�ng đoạn trừ, v� đối với ph�p kh�ng n�n đoạn trừ lại đoạn trừ rồi, đối với ph�p n�n th�nh tựu th� kh�ng th�nh tựu, v� đối với ph�p kh�ng n�n th�nh tựu lại th�nh tựu. Sau khi ph�p n�n th�nh tựu th� kh�ng th�nh tựu, v� ph�p kh�ng n�n th�nh tựu lại th�nh tựu rồi th� ph�p bất thiện c�ng tăng v� ph�p thiện c�ng giảm. V� vậy, Như Lai kh�ng bao giờ h�nh những ph�p ấy."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"A-nan, tại sao Như Lai kh�ng bao giờ h�nh những ph�p ấy?"

T�n giả A-nan đ�p:

�Đại vương, ly dục v� dục đ� diệt tận, ly nhuế v� nhuế đ� diệt tận, ly si v� si đ� diệt tận, Như Lai đoạn trừ tất cả ph�p bất thiện, th�nh tựu tất cả ph�p thiện. Đ�y l� Bậc Thầy khuyến gi�o, Bậc Thầy vi diệu, Bậc Thầy kh�o t�y thuận, l� Vị dẫn dắt điều ngự, t�y thuận điều ngự, l� Vị n�i năng to�n thiện, n�i năng vi diệu, n�i năng kh�o t�y thuận. Cho n�n Như Lai trọn kh�ng bao giờ h�nh những ph�p bất thiện ấy."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la khen rằng:

"L�nh thay! L�nh thay! A-nan, Như Lai kh�ng bao giờ h�nh những ph�p kh�ng n�n h�nh. V� sao vậy? V� Như Lai l� Bậc V� Sở Trước, Ch�nh Đẳng Gi�c. A-nan, ng�i l� đệ tử của vị Đạo sư ấy, học đạo để chứng đắc Niết-b�n an ổn v� thượng, m� c�n kh�ng h�nh ph�p ấy, huống nữa Đức Như Lai lại h�nh c�c ph�p ấy sao?"

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"A-nan, Như Lai c� h�nh những th�n h�nh như vầy, tức l� th�n h�nh m� c�c Sa-m�n Phạm ch�, những người th�ng tr� tuệ v� c�c h�ng thế gian kh�c kh�ng gh� tởm chăng?"

T�n giả A-nan đ�p:

�Đại vương, Như Lai tất nhi�n h�nh những th�n h�nh như vậy, tức th�n h�nh c�c Sa-m�n Phạm ch�, những người th�ng minh tr� tuệ v� c�c h�ng thế gian kh�c kh�ng gh� tởm."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"A-nan, th�n h�nh đ� l� như thế n�o?"

T�n giả A-nan đ�p:

�Đại vương, đ� l� những th�n h�nh thiện."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"A-nan, thế n�o l� th�n h�nh thiện?"

T�n giả A-nan trả lời:

"Đại vương, đ� l� th�n h�nh kh�ng c� tội."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"A-nan, thế n�o l� th�n h�nh kh�ng c� tội?"

T�n giả A-nan trả lời:

"Đại vương, đ� l� th�n h�nh m� kẻ tr� kh�ng gh� tởm."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"A-nan, thế n�o l� th�n h�nh m� kẻ tr� kh�ng gh� tởm?"

T�n giả A-nan trả lời:

"Đại vương, đ� l� những th�n h�nh kh�ng hại m�nh, kh�ng hại người, kh�ng hại cả hai, c� gi�c, c� tuệ, kh�ng hỗ trợ bởi sự �c, chứng đắc Niết-b�n, đưa đến tr�, đưa đến gi�c ngộ, đưa đến Niết-b�n. Đối với ph�p n�n h�nh th� biết như thật, đối với ph�p kh�ng n�n h�nh cũng biết như thật. Sau khi đối với ph�p n�n h�nh đ� biết như thật, đối với ph�p kh�ng n�n h�nh cũng biết như thật rồi, đối với ph�p n�n thủ biết như thật, đối với ph�p kh�ng n�n thủ cũng biết như thật. Sau khi đối với ph�p n�n thủ đ� biết như thật, v� đối với ph�p kh�ng n�n thủ cũng biết như thật rồi, đối với ph�p n�n đoạn trừ biết như thật, v� ph�p kh�ng n�n đoạn trừ biết như thật. Sau khi đối với ph�p đ� biết như thật v� ph�p kh�ng n�n đoạn trừ đ� biết như thật rồi, đối với ph�p n�n th�nh tựu biết như thật v� ph�p kh�ng n�n th�nh tựu cũng biết như thật. Sau khi đối với ph�p n�n th�nh tựu đ� biết như thật v� ph�p kh�ng n�n th�nh tựu cũng biết như thật rồi, đối với ph�p n�n h�nh th� h�nh, đối với ph�p kh�ng n�n h�nh th� kh�ng h�nh. Sau khi đối với ph�p n�n h�nh th� h�nh, đối với ph�p kh�ng n�n h�nh th� kh�ng h�nh rồi, đối với ph�p n�n thủ th� thủ, đối với ph�p kh�ng n�n thủ th� kh�ng thủ. Sau khi đối với ph�p n�n thủ th� thủ, đối với ph�p kh�ng n�n thủ th� kh�ng thủ rồi, đối với ph�p n�n đoạn trừ th� đoạn trừ đối với ph�p n�n đoạn trừ th� kh�ng đoạn trừ. Sau khi biết ph�p n�n đoạn trừ th� đoạn trừ, v� ph�p kh�ng n�n đoạn trừ th� kh�ng đoạn trừ rồi, đối với ph�p n�n th�nh tựu th� th�nh tựu v� đối với ph�p kh�ng n�n th�nh tựu th� kh�ng th�nh tựu. Sau khi đối với ph�p n�n th�nh tựu th� th�nh tựu, ph�p kh�ng n�n th�nh tựu th� kh�ng th�nh tựu rồi, ph�p bất thiện c�ng giảm, ph�p thiện c�ng tăng trưởng. Cho n�n Như Lai tất nhi�n h�nh những ph�p ấy."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại hỏi:

"A-nan, tại sao Như Lai tất nhi�n h�nh những ph�p ấy?"

T�n giả A-nan trả lời:

"Đại vương, ly dục v� dục đ� diệt tận, ly nhuế v� nhuế đ� diệt tận, ly si v� si đ� diệt tận, Như Lai đ� th�nh tựu tất cả ph�p thiện, v� đoạn trừ tất cả ph�p bất thiện. Ng�i l� Bậc Thầy khuyến gi�o, Bậc Thầy vi diệu, Bậc Thầy kh�o t�y thuận, l� Vị hướng dẫn điều ngự v� t�y thuận điều ngự, l� Vị n�i năng to�n thiện, n�i năng vi diệu, n�i năng kh�o t�y thuận, cho n�n Như Lai tất nhi�n h�nh những ph�p ấy."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la khen ngợi:

"Hay thay, hay thay, A-nan, Như Lai tất nhi�n h�nh những ph�p n�n h�nh. V� sao vậy? V� Như Lai l� Bậc V� Sở Trước, l� Bậc Đẳng Ch�nh Gi�c. N�y A-nan, Ng�i l� bậc đệ tử của Đức Đạo Sư ấy, học đạo để chứng đắc Niết-b�n an ổn v� thường, m� c�n phải h�nh những ph�p ấy, huống nữa Như Lai lại kh�ng h�nh những ph�p ấy sao? A-nan n�i thật kh�o l�o khiến t�i hoan hỷ. Nếu A-nan được ph�p th�u nhận thuế t� trong l�ng, t�i sẽ v� ph�p m� bố th� thuế t� đ�. Nếu A-nan được ph�p t�y thuận nhận voi, ngựa, tr�u, d�, t�i sẽ v� ph�p m� bố th� voi, ngựa, tr�u, d� đ�. Nếu A-nan được ph�p th�u nhận đ�n b� con g�i, t�i sẽ v� ph�p m� bố th� vợ, đ�n b�, con g�i. Nếu A-nan được ph�p th�u nhận v�ng bạc ch�u b�u�[8], t�i sẽ v� ph�p m� bố th� v�ng bạc v� ch�u b�u. Nhưng A-nan kh�ng được ph�p th�u nhận v�ng bạc v� ch�u b�u như thế. Vương gia C�u-t�t-la của t�i c� một chiếc �o t�n l� bệ-ha-đề�[9] rất tốt, t�i đặt n� trong ống c�n d�, được gởi đến để l�m tin�[10]. Trong c�c loại �o kiếp-bối�[11] của vương gia C�u-t�t-la, �o n�y l� bậc nhất trong tất cả. V� sao vậy? �o bệ-ha-đề d�i mười s�u khủy tay. T�i nay v� Ph�p đem chiếc �o n�y bố th� A-nan. A-nan sẽ d�ng n� m� may th�nh ba y để vương gia C�u-t�t-la ấy được m�i m�i tăng �ch phước l�nh."

T�n giả A-nan đ�p:

�Th�i đủ rồi Đại vương? Trong t�m thỏa m�n l� đủ. T�i đ� c� đủ ba y rồi."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại thưa:

"A-nan, xin nghe t�i n�i một v� dụ, người c� tr� tuệ nghe v� dụ sẽ thấu r� � nghĩa. V� như sau trận mưa lớn, nước đầy cả s�ng A-di-la-b�-đề n�y, ngập cả hai b�n bờ v� chảy tr�n ra cả ngo�i. A-nan c� thấy vậy kh�ng?"

T�n giả A-nan đ�p: Đại vương, t�i c� thấy.

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la lại thưa rằng:

"Cũng thế, n�y A-nan, nếu c� ba y th� h�y đem cho c�c Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, c�c vị tiệm học, x�-la, x�-la-ma-ni-ly�[12]. C�n A-nan đem bệ-ha-đề n�y l�m th�nh ba y để vương gia C�u-t�t-la được tăng �ch phước l�nh."

T�n giả A-nan im lặng nhận lời. Khi biết A-nan nhận rồi, Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la sau khi theo ph�p bố th� chiếc y bệ-ha-đề cho T�n giả A-nan rồi, liền từ chỗ đứng dậy nhiễu quanh ba v�ng rồi lui về. Sau khi vua đi kh�ng bao l�u, T�n giả A-nan b�n đem chiếc y bệ-ha-đề đến trước Phật, c�i đầu đảnh lễ dưới ch�n, rồi lui đứng một b�n m� thưa rằng:

"Bạch Thế T�n, h�m nay Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la v� ph�p m� bố th� chiếc y bệ-ha-đề n�y, vậy con xin Thế T�n đặt ch�n l�n tr�n chiếc y n�y để vương gia nước C�u-t�t-la được tăng �ch phước l�nh."

Khi ấy Đức Thế T�n b�n dẫm hai ch�n l�n y bệ-ha-đề rồi bảo:

"A-nan, nếu �ng đ� b�n luận những g� c�ng Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la h�y kể lại cho Ta nghe."

Khi ấy T�n giả A-nan b�n kể lại hết những điều đ� luận b�n c�ng vua nước C�u-t�t-la cho Thế T�n nghe rồi chắp tay thưa:

"Con n�i như vậy kh�ng xuy�n tạc Thế T�n chăng? Con n�i đ�ng sự thật, n�i đ�ng như ph�p, n�i đ�ng ph�p như ph�p, đối với ph�p như ph�p kh�ng c� điều g� sai lầm chăng?�

Đức Thế T�n bảo:

"�ng n�i như vậy l� kh�ng xuy�n tạc Ta, l� n�i sự thật, l� n�i đ�ng ph�p, n�i đ�ng như ph�p, đối với ph�p như ph�p, kh�ng c� điều g� sai lầm. N�y A-nan, nếu Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la hỏi Ta bằng nghĩa n�y, với c�u n�y, với văn n�y, Ta cũng trả lời bằng nghĩa n�y, với c�u n�y, với văn n�y m� trả lời cho nh� vua."

"A-nan, nghĩa ấy đ�ng như lời �ng đ� n�i, �ng n�n theo đ�ng như vậy m� thọ tr�. V� sao vậy? V� n�i như vậy ch�nh l� nghĩa như vậy."

Phật thuyết như vậy. T�n giả A-nan v� c�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

1. Tương đương Pāli, M.88. Bāhitika-suttaṃ.

2. T�ng X�-vệ xuất. N�i l� ra khỏi, v� Đ�ng vi�n (Pubbārāma) ở n�n ngo�i cửa đ�ng của th�nh X�-vệ.

3. Nhất-b�n-đ�-lị 一奔陀利. Pāli: Ekapuṇdarīka, (Nhất bạch Li�n hoa), được gọi như vậy, v� hai b�n h�ng n� c� những đốm trắng h�nh hoa sen trắng.

4. Thi-lị-a-tr� 尸利阿茶. Pāli: Sirivaddha.

5. A-di-la-b�-đề (Pāli: aciravatī), từ tr�n lầu của vua Pasenadi c� thể nh�n thấy con s�ng n�y.

6. Th�n h�nh: kāyasamācāra, h�nh vi của th�n. Bản P�li, c�u hỏi n�i: "Th�n h�nh đ�ng bị khiển tr�ch ấy l� g�?"

7. Bản Pāli: những th�n h�nh c� hại (savyāpajjha).

8. H�n: sanh sắc bảo 生色寶. Pāli: jātarūpa.

9. Bệ-ha-đề 鞞訶提; "dịch l� chủng chủng th�, cũng n�i l� lụa". (Phi�n Phạn Ngữ 10, No.2130, Đại 54 tr.1051b). Pāli: bāhitikā, �o cho�ng, �o kho�c ngo�i.

10. Bản Pāli n�i, cuộn vải do vua Ajātasattu gởi tặng. Văn bản H�n c� thể s�t, v� c�u n�i kh�ng đủ nghĩa.

11.Kiếp-bối, xem cth.15, kinh 61.

12. Tiệm học, x�-la, x�-la-ma-ni-ly 漸學, 舍羅, 舍羅摩尼離, c� lẽ phổ th�ng n�i l� Thức-xoa-ma-na, Sa-di v� Sa-di-ni. Bản Pāli n�i: sabrahmacārīhi saṃbhajissati, được ph�n chia cho c�c vị đồng phạm hạnh.

___________________________________________

215. KINH ĐỆ NHẤT ĐẮC [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo rằng:

"Trong cảnh giới n�o gi�o lệnh của Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la c� thể ban h�nh đến, trong đ� Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la l� đệ nhất. Tuy vậy, Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la cũng lệ thuộc sự biến dịch, thay đổi. Đa văn Th�nh đệ tử qu�n s�t như vậy ắt phải sanh ra nh�m tởm c�i đệ nhất ấy. Nh�m tởm rồi, đối với c�i đệ nhất c�n kh�ng ham muốn, huống nữa l� c�i hạ tiện.

"Những cảnh giới m� �nh s�ng của mặt trời, mặt trăng chiếu đến, những phương được chiếu đến, tức Thế giới ng�n�[2]� . Trong Thế giới ng�n n�y, c� một ng�n mặt trời, một ng�n mặt trăng, một ng�n ch�u Phất-vu-đ�i�[3]�� , một ng�n ch�u Di�m-ph��[4]� , một ng�n ch�u C�u-đ�-ni�[5]� , một ng�n ch�u Uất-đơn-việt��[6] , một ng�n Tu di sơn��[7], một ng�n Tứ đại vương thi�n�[8] , một ng�n Tứ thi�n vương tử��[9]� , một ng�n Tam thập tam thi�n�[10]� , một ng�n Th�ch Thi�n Nh�n-đ�-la�[11]� , một ng�n Diệm-ma thi�n�[12]� , một ng�n Tu-diệm-ma thi�n tử�[13] , một ng�n Đ�u-suất-đ� thi�n�[14] , một ng�n Đ�u-suất-đ� thi�n tử, một ng�n H�a lạc thi�n�[15]� , một ng�n Thiện h�a lạc thi�n tử�[16]� , một ng�n Tha h�a lạc thi�n� [17]� , một ng�n Tự tại thi�n tử�[18], một ng�n Phạm thế giới�[19]�� , v� một ng�n Biệt phạm. Trong đ� c� Phạm Đại Phạm, l� đấng Ph� hựu, l� Tạo h�a t�n, l� tổ phụ c�c lo�i ch�ng sanh, đ� sanh v� sẽ sanh�[20]� . Nhưng Đại Phạm ấy cũng l� lệ thuộc biến dịch, lệ thuộc sự thay đổi. Đa văn Th�nh đệ tử qu�n s�t như vậy, ắt phải nh�m tởm c�i đệ nhất ấy. Nh�m tởm rồi, đối với c�i đệ nhất kh�ng ham muốn huống l� c�i hạ tiện.

"Một thời gian sau, khi thế giới n�y hủy diệt. Khi thế giới n�y hủy diệt, ch�ng sanh l�n c�i trời Hoảng dục� [21] . Trong ấy chỉ c� sắc nương theo � m� sanh�[22 ]� , c�c chi thể đầy đủ kh�ng thiếu, c�c căn kh�ng bị hư hoại, nu�i sống bằng hỷ thực[23]� , h�nh sắc thanh tịnh, th�n chiếu s�ng, phi h�nh trong hư kh�ng, sống ở đ� một thời gian l�u d�i. Nhưng c�i trời Hoảng dục cũng lệ thuộc biến dịch, lệ thuộc sự thay đổi. Đa văn Th�nh đệ tử qu�n s�t như vậy, ắt phải sanh ra nh�m tởm sự ấy. Nh�m tởm rồi, đối với c�i đệ nhất c�n kh�ng muốn, huống nữa l� c�i hạ tiện.

"Lại nữa, c� bốn sự tưởng�[24]� . Tỳ-kheo suy tưởng về tưởng nhỏ, tưởng lớn, về tưởng v� lượng v� tưởng v� sở hữu. Ch�ng sanh đ� thắng � nơi lạc tưởng như vậy� [25]� cũng lệ thuộc v�o sự biến dịch, lệ thuộc v�o thay đổi. Đa văn Th�nh đệ tử qu�n s�t như đệ nhất c�n kh�ng muốn, huống nữa l� c�i hạ tiện.

"Lại c� t�m trừ xứ�[26] . Thế n�o l� t�m? Tỳ-kheo b�n trong c� sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n sắc lượng nhỏ hoặc sắc đẹp, hoặc sắc xấu, đối với c�c sắc ấy đ� thắng tri, đ� thắng kiến�[27] , tưởng như vậy được gọi l� đệ nhất thắng xứ.

"Lại nữa, Tỳ-kheo b�n trong c� sắc tưởng, b�n ngo�i c� qu�n sắc v� lượng, hoặc sắc đẹp, hoặc sắc xấu, đối với c�c sắc ấy đ� thắng tri, đ� thắng kiến. Tưởng như vậy được gọi l� đệ nhị thắng xứ.

"Lại nữa, Tỳ-kheo b�n trong kh�ng c� sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n sắc lượng nhỏ, hoặc sắc đẹp hoặc sắc xấu. Đối với c�c sắc ấy đ� thắng tri, đ� thắng kiến. Tưởng như vậy được gọi l� đệ tam thắng xứ.

"Lại nữa, Tỳ-kheo b�n trong kh�ng sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n sắc v� lượng, hoặc sắc đẹp, hoặc sắc xấu. Đối với c�c sắc ấy đ� thắng tri, đ� thắng kiến. Tưởng như vậy được gọi l� đệ tứ thắng xứ.

"Lại nữa, Tỳ-kheo b�n trong kh�ng sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n sắc hoặc xanh, m�u xanh, �nh s�ng xanh. Cũng như hoa thanh thủy� [28]� xanh, m�u xanh, �nh s�ng xanh. Cũng như �o bằng lụa Ba-la-nại được giặt, được vỗ, được nhồi, được v� kỹ cho đến sạch tinh, sắc s�ng tươi m�t, hoặc xanh, m�u xanh, �nh s�ng xanh. Cũng vậy, Tỳ-kheo b�n trong kh�ng sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n c�c sắc hoặc xanh, m�u xanh, �nh s�ng xanh. V� lượng, v� lượng tịnh �, nhuận �, �i lạc, kh�ng gh� tởm. Đối với c�c sắc ấy đ� thắng tri, đ� thắng kiến. Tưởng như vậy được gọi l� đệ ngũ thắng xứ.

"Lại nữa, Tỳ-kheo b�n trong kh�ng sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n c�c sắc, hoặc v�ng, m�u v�ng, �nh s�ng v�ng. Cũng như hoa tần-đầu-ca-la�[29] v�ng, m�u v�ng, �nh s�ng. Cũng như chiếc �o bằng thứ lụa Ba-la-nại được giặt, được vỗ, được nhồi, được v� kỹ cho đến sạch tinh, sắc s�ng tươi mắt, v�ng, m�u v�ng, �nh s�ng v�ng. Cũng vậy, Tỳ-kheo b�n trong kh�ng sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n c�c sắc, hoặc v�ng, m�u v�ng, �nh s�ng v�ng; v� lượng, v� lượng tịnh �, nhuận �, �i lạc, kh�ng gh� tởm. Đối với c�c sắc ấy đ� thắng tri đ� thắng kiến. Tưởng như vậy được gọi l� đệ lục thắng xứ.

"Lại nữa, Tỳ-kheo b�n trong kh�ng sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n c�c sắc hoặc đỏ, m�u đỏ, �nh s�ng đỏ. Cũng như hoa Ca-ni-ca-la (28) m�u đỏ, đỏ hiển, đỏ hiện, đỏ quang. Cũng như chiếc �o bằng thứ lụa Ba-la-nại được giặt, được vỗ, được nhồi, được v� kỹ cho đến sạch tinh, sắc s�ng tươi m�t, đỏ, m�u đỏ, �nh s�ng đỏ. Cũng vậy, Tỳ-kheo b�n trong kh�ng sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n c�c sắc, hoặc đỏ, m�u đỏ, �nh s�ng đỏ, v� lượng, v� lượng tịnh �, nhuận �, �i lạc, kh�ng gh� tởm. Đối với c�c sắc ấy đ� thắng tri, đ� thắng kiến. Tưởng như vậy được gọi l� đệ thất thắng xứ.

"Lại nữa, Tỳ-kheo b�n trong kh�ng sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n c�c sắc, hoặc trắng, m�u trắng, �nh s�ng trắng. Cũng như sao Th�i bạch m�u trắng, m�u trắng, �nh s�ng trắng. Cũng như chiếc �o bằng lụa Ba-la-nại, được giặt, được vỗ, được nhồi, được v� kỹ cho đến sạch tinh, sắc s�ng tươi m�t, trắng, m�u trắng, �nh s�ng trắng. Cũng vậy Tỳ-kheo b�n trong kh�ng sắc tưởng, b�n ngo�i qu�n c�c sắc, trắng, m�u trắng, �nh s�ng trắng, v� lượng, v� lượng tịnh �, nhuận �, �i lạc kh�ng gh� tởm. Đối với c�c sắc ấy đ� thắng tri, đ� thắng kiến, tưởng như vậy được gọi l� đệ b�t thắng xứ.

"Ch�ng sanh c� thắng � nơi lạc thắng xứ như vậy, cũng lệ thuộc v�o sự biến dịch. Đa văn Th�nh đệ tử qu�n s�t như vậy ắt sanh nh�m tởm sự ấy. Nh�m tởm rồi, đối với c�i đệ nhất c�n kh�ng muốn, huống nữa l� c�i hạ tiện.

"Lại nữa, c� Mười biến xứ�[30]� . Thế n�o l� mười? C�c Tỳ-kheo tu tập nơi một biến xứ đất, tư duy tr�n, dưới, c�c phương l� kh�ng hai, v� lượng. Tu tập nơi một biến xứ nước, một biến xứ lửa, một biến xứ gi�, một biến xứ xanh, một biến xứ v�ng, một biến xứ đỏ, một biến xứ trắng, một biến xứ hư kh�ng, một biến xứ thức l� thứ mười. Tu tập một biến xứ, tư duy tr�n, dưới, c�c phương l� kh�ng hai, v� lượng. Nhưng c�c ch�ng sanh c� thắng � nơi biến xứ lạc n�y cũng lệ thuộc v�o sự biến dịch, lệ thuộc sự thay đổi. Đa văn Th�nh đệ tử qu�n tưởng như vậy ắt sanh ra nh�m tởm sự ấy. Nh�m tởm rồi, đối với c�i đệ nhất c�n kh�ng muốn, huống nữa l� c�i hạ tiện.

"V� đ�y l� thuyết thanh tịnh đệ nhất, l� sự thi thiết tối đệ nhất, tức l� �Ta kh�ng c�, ta kh�ng hiện hữu�[31]� � v� để chứng đắc điều n�y m� thiết lập nơi đạo.

"V� đ�y l� đệ nhất ngoại y kiến xứ, tối � kiến xứ�[32] , tức l� vượt qua tất cả sắc tưởng, cho đến chứng phi hữu tưởng, phi v� tưởng, th�nh tựu an trụ�[33] .

"V� đ�y l� đệ nhất th� hướng, Niết-b�n ng�y trong hiện tại, l� thi thiết tối thượng về Niết-b�n ngay trong hiện tại�[34] tức l� s�u x�c xứ�[35] với sự khởi tập, hoại diệt, vị ngọt, tai hoạn v� xuất ly được thất như thật bằng tuệ.

"Lại nữa, c� bốn đoạn[36] . Thế n�o l� bốn? C� sự đoạn m� lạc chậm�[37] , c� sự đoạn m� lạc nhanh, c� sự đoạn m� khổ chậm, c� sự đoạn m� khổ nhanh. Trong đ� sự đoạn m� lạc chậm l� lạc đưa đến đoạn trừ chạ�m chạp[38] cho n�n n�i l� lạc k�m. Trong đ�, sự đoạn m� lạc nhanh, l� lạc đưa đến đoạn trừ một c�ch mau ch�ng[39] . Cho n�n đoạn n�y cũng được n�i l� thấp k�m.

"Trong đ�, sự đoạn m� khổ chậm�[40] l� khổ đưa đến đoạn trừ một c�ch chậm chạp, cho n�n đoạn n�y cũng được n�i l� thấp k�m.

"Trong đ�, sự đoạn m� khổ nhanh, l� khổ đưa đến đoạn trừ một c�ch mau ch�ng. Cho n�n đoạn n�y kh�ng phải l� sự tiến triển, kh�ng được lưu bố. Cho đến chư Thi�n v� Nh�n loại cũng kh�ng t�n th�n v� ph�t triển.

"Sự đoạn[41] của ta được ph�t triển, được lưu bố cho đến chư Thi�n v� Nh�n loại cũng t�n th�n v� ph�t triển.

"Thế n�o l� sự đoạn của Ta được ph�t triển, được lưu bố cho đến chư Thi�n v� Nh�n loại cũng t�n th�n, lưu bố? Đ� l� Th�nh đạo t�m chi, ch�nh kiến cho đến ch�nh định l� t�m.

"Ta như vậy�[42] . Nhưng c�c Sa-m�n, Phạm ch�, hư ngụy, n�i l�o, bất thiện, kh�ng ch�n thật, xuy�n tạc, v� hủy b�ng Ta rằng, �Quả thật c� ch�ng sanh, nhưng lại chủ trương sự đoạn hoại. Sa-m�n C�-đ�m chủ trương hư v��[43] �. Quả thật c� ch�ng sanh m� chủ trương sự đoạn hoại, nếu kh�ng, Ta sẽ kh�ng thuyết giảng như vậy. Như Lai ngay trong đời hiện tại đ� vĩnh viễn đoạn trừ tất cả m� chứng đắc Niết-b�n tịch tịnh, diệt tận�[44] ."

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

1. Tương đương Pāli. A.10.29 Kosala.

2. Thi�n thế giới 千世界. Pāli: sahassadhā-loka = sahassīlokadhātu.

3. Phất-vu-đ�i 弗于逮, hay ch�u Đ�ng thắng th�n. Pāli: Pubbavideha.

4. Di�m-ph� ch�u 閻浮洲. Pāli: Jambudīpa.

5. C�u-đ�-ni ch�u 拘陀尼洲. Pāli: Godānīya. Hoặc n�i: Aparagoyāna.

6. Uất-đan-việt ch�u 鬱單越洲. Pāli: Uttarkuru.

7. Tu di sơn 須彌山. Pāli: Sinerupabbata.

8. Thi�n tứ Đại vương thi�n 千四大王天. C� lẽ bản H�n ch�p nhầm, thay v� l� Tứ thi�n Đại vương, tức bốn ng�n vua cai trị bốn ng�n nước lớn trong lo�i người. Pāli: cattāri mahārājasahassāni, bốn ng�n vị Đại vương.

9. Tứ thi�n vương tử 四天王子. Pāli: Cātummahārājikā.

10. Tam thập tam thi�n 三十三天 hay Đao-lợi thi�n. Pāli: Tāvatiṃsa.

11. Th�ch Thi�n Nh�n-đ�-la 釋天因陀羅, tức Thi�n Đế Th�ch. Pāli: Sakka devanam inda.

12. Diệm-ma thi�n 焰摩天. Pāli: Yāma.

13. Bản Th�nh kh�ng c�. Bản Pāli cũng kh�ng c�.

14. Đ�u-suất-đa 兜率哆天. Pāli: Tusita.

15. H�a lạc thi�n 化樂天. Pāli: Nimmānaratā.

16. Thiện h�a lạc thi�n tử. Bản Pāli kh�ng kể.

17. Tha h�a lạc thi�n 他化樂天. Pāli: Paranimmitavasavattī.

18. Tự tại thi�n tử 自在天子. Bản Pāli kh�ng kể.

19. Phạm thế giới 梵世界. Pāli: Brahmaloka.

20. Bản Pāli chỉ n�i gọn: Mahābrahmā tattha aggam akkhāyati, ở đ�y Đại Phạm thi�n được coi l� cao nhất.

21. Hoảng dục thi�n hay Quang �m thi�n, xem cth.13, kinh 8 tr�n.

22. � sanh 意生. Pāli: manomayā.

23. Hỷ thực 喜食. Pāli: pīti-bhakkhā.

24. Tứ tưởng 四想. Xem Tập Dị 6. (No.1536, Đại 16 tr.392a-b).

25. Chỉ c�c ch�ng sanh tr�n c�i V� sở hữu xứ.

26. B�t trừ xứ 八除處; nhưng thường n�i B�t thắng xứ 八勝處, Pāli, aṭṭha abhibhāyatanāni (xem Tập Dị 19, No. 1536, Đại 26 tr.445b v� tt).

27. Nguy�n H�n: trừ dĩ tri, trừ dĩ kiến 除已知除已見. Trong Tập Dị sđd., nt n�i thắng tri thắng kiến (thấy si�u việt v� biết si�u việt), v� giải th�ch: đ� đoạn trừ v� si�u việt lục tham m� c� thắng tri thắng kiến.

28. Thanh thủy hoa 青水華. Tập Dị (sđd., nt): O-mạt-ca hoa, Umāpuppham (?).

29. Tần-đầu-ca-la 頻頭歌羅. Pāli: bandhujīvaka-puppha, loại hồng t�u. Bản H�n n�y c� lẽ nhầm, v� loại hoa n�y m�u đỏ, Tập Dị v� bản Pāli đều n�i hoa n�y trong thắng xứ m�u đỏ.

30. Thập nhất thiết xứ 十一切處 hay biến xứ. Pāli: dasa kasiṇāyatanāni.

31. Ng� v�, ng� bất hữu 我無我不有, trong bản Pāli, trường hợp n�y được gọi l�: Ngoại y kiến xứ�, l� thi thiết thanh tịnh đệ nhất nghĩa (paramatthavisuddhiṃ pa��āpenti).

32.� Đệ nhất ngoại y kiến xứ, tối � kiến xứ; tối thượng ngoại kiến xứ, hay n�i r� hơn: �Đ�y l� tối thượng đối với quan điểm ngoại đạo� v� kiến xứ� cao nhất ở đ�y được coi như l� đạt đến hữu ng�.

33. Trong bản H�n n�y, kiến xứ, hay quan điểm, cao nhất của ngoại đạo l� đạt đến Bốn v� sắc xứ, kh�c với Pāli coi bốn v� sắc xứ n�y l� thi thiết thanh tịnh đệ nhất nghĩa.

34. Ư hiện ph�p trung, tối thi thiết Niết-b�n 於現法中最施設涅槃. Pāli: aggam paramadiṭṭhadhammanibbānam pa��āpentānaṃ.

35. Nguy�n H�n: lục c�nh lạc xứ 六更樂處.

36 . H�n: đoạn 斷, hoặc n�i l� th�ng h�nh. Pāli: catasso paṭipadā.

37. Tập Dị, Ph�p Uẩn: lạc tr� th�ng h�nh.

38. Đặc t�nh của bốn tĩnh lự l� hiện ph�p lạc tr�, v� do đ�y m� tiến đến chứng đắc bốn Th�nh quả, hoặc nhanh hoặc chậm. (Xem giải th�ch Ph�t Uẩn 3, No.1537, Đại 26 tr.465).

39. Từ đ�y trở xuống dịch theo phần hiệu đ�nh cuối kinh, trong nguy�n văn để bản kh�ng c�, nhưng đ� c� giải th�ch �sự đoạn m� lạc chậm" hay lạc tr� th�ng h�nh, th� ba th�ng h�nh kia tất nhi�n cũng được giải th�ch. Bản Pāli chỉ n�u danh số, kh�ng c� giải th�ch.

40. Tức khổ tr� th�ng h�nh theo Tập Dị M�n Luận. Giải th�ch của Ph�p Uẩn (đd): coi ngũ uẩn như l� sự lăng nhục, thương tổn, bức thiết như g�nh nặng, căn cứ tr�n đ� m� qu�n s�t nh�m tởm. Như vậy gọi l� Khổ (...) th�ng h�nh (lược tr�ch).

41. Đoạn, n�i l� th�ng h�nh, hay n�i l� đạo v� đạo t�ch đều c�ng một nghĩa v� c�ng một nguồn gốc, c�ng tương đương Pāli: paṭipadā.

42. N�n hiểu l�: "Ta n�i như vậy, giảng dạy như vậy".

43. Bản Pāli n�i: �Sa-m�n C�-đ�m kh�ng giảng giải sự thấu hiểu về dục, (...) về sắc, (...) về thọ".

44. Đoạn kết luận tr�n đ�y gần với bản P�li, với một �t kh�c biệt (xem cth.43 tr�n), nhưng ho�n to�n kh�c nguy�n văn trong để bản. Nguy�n văn đ� như vầy: (xem đoạn Lạc tr� th�ng h�nh, v� một c�u lỡ dỡ về lạc tốc th�ng h�nh): "Nếu c� người đoạn lạc dục. Hoặc c� người tập ph�p n�y kh�ng bao giờ thấy ch�n. Hoặc c� người tập uống rượu kh�ng bao giờ thấy ch�n. Hoặc c� người tập sự ngủ nghỉ kh�ng bao giờ thấy ch�n. N�y Tỳ-kheo, đ� l� n�i hoặc c� người tập ba ph�p n�y kh�ng bao giờ thấy ch�n, v� cũng kh�ng thể đi đến chỗ diệt tận. Cho n�n, c�c Tỳ-kheo hay thường xả ly ba ph�p n�y, kh�ng th�n cận ch�ng. Như vậy, c�c Tỳ-kheo h�y học như vậy.

___________________________________________

216. KINH �I SANH [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ c� một người Phạm ch�, độc nhất chỉ c� một đứa con, trong l�ng hết sức �i niệm, t�m � khắng kh�t, chiều chuộng, nh�n ho�i kh�ng ch�n. Bỗng nhi�n đứa con mạng chung. Sau khi đứa con mạng chung, người Phạm ch� ấy ưu sầu, kh�ng thể ăn uống được, kh�ng mặc �o xi�m, cũng kh�ng b�i hương; chỉ biết đi ra b�i tha ma m� kh�c nhớ tưởng chỗ con nằm.

Rồi Phạm ch� lang thang khắp nơi, đi đến chỗ Phật, ch�o hỏi xong, ngồi xuống một b�n. Thế T�n hỏi:

"�ng nay v� sao, c�c căn kh�ng trụ nơi t�m m�nh?"

Phạm ch� đ�p rằng:

"T�i l�m sao c�c căn c� thể an trụ nơi t�m m�nh được? V� sao vậy? Chỉ c� một đứa con độc nhất, trong l�ng hết sức �i niệm, t�m � khắng kh�t, ch�u chuộng, nh�n ho�i kh�ng ch�n. Bỗng nhi�n n� mạng chung. Sau khi n� mạng chung, t�i ưu sầu kh�ng thể ăn uống được, kh�ng mặc �o xi�m, cũng kh�ng b�i hương; chỉ biết đi ra b�i tha ma m� kh�c nhớ tưởng chỗ con nằm.

Thế T�n n�i:

"Thật vậy, Phạm ch�! Thật vậy, Phạm ch�! Nếu khi �i sanh th� ph�t sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o."

Phạm ch� n�i:

"C�-đ�m, sao lại n�i khi �i sanh, th� cũng ph�t sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o? C�-đ�m n�n biết, khi �i sanh th� hỷ cũng sanh, t�m hoan lạc."

Thế T�n đến ba lần n�i như vậy:

"Thật vậy, Phạm ch�! Thật vậy, Phạm ch�! Khi �i sanh th� cũng ph�t sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o."

Phạm ch� cũng ba lần hỏi rằng:

"C�-đ�m, sao lại n�i khi �i sanh th� cũng ph�t sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o? C�-đ�m n�n biết, khi �i sanh th� hỷ cũng sanh, t�m hoan lạc."

L�c bấy giờ Phạm ch� nghe những lời Phật n�i, kh�ng cho l� phải, m� chỉ b�c bỏ, rồi rời chỗ ngồi đứng dậy, lắc đầu bỏ đi.

Bấy giờ ở trước cổng Thắng l�m, c� một số thị d�n�[2] đang đ�nh bạc. Phạm ch� từ xa tr�ng thấy, b�n nghĩ rằng, �Trong đời nếu c� những người th�ng minh tr� tuệ, cũng kh�ng thể hơn được những kẻ đ�nh bạc. Ta h�y đến đ�. Những g� vừa được thảo luận với C�-đ�m ta sẽ kể lại hết cho họ nghe�. Rồi Phạm ch� đi đến số đ�ng những người đ�nh bạc ấy, v� đem những g� vừa được thảo luận với Thế T�n kể lại cho họ nghe. Những thị d�n đang đ�nh bạc n�y nghe xong n�i rằng:

N�y Phạm ch�, sao lại n�i khi �i sanh th� cũng ph�t sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o? Phạm ch� n�n biết khi �i sanh, th� hỷ cũng sanh, t�m hoan lạc."

Phạm ch� nghe xong, b�n nghĩ rằng, "Điều m� con bạc n�i thật hết sức ph� hợp với ta." Rồi gật đầu m� đi.

Rồi th� vấn đề n�y lần lượt truyền rộng ra, cho đến lọt v�o Vương cung. Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la nghe đồn Sa-m�n C�-đ�m n�i như vậy, "Nếu khi �i sanh, th� cũng ph�t sanh những sầu bi kh�c than, ưu khổ, phiền muộn ảo n�o." Vua b�n n�i với ho�ng hậu Mạt-lỵ�[3] rằng:

"T�i nghe đồn Sa-m�n C�-đ�m n�i như vầy, "Nếu khi �i sanh th� cũng ph�t sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o."

Ho�ng hậu nghe xong, thưa rằng:

"Thật vậy, Đại vương! Thật vậy, Đại vương! Nếu khi �i sanh th� cũng ph�t sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la n�i với ho�ng hậu Mạt-lỵ rằng:

"Nghe t�n sư n�i g� th� đệ tử nhất định đồng �. Sa-m�n C�-đ�m l� t�n sư của b� cho n�n b� n�i như vậy. B� l� đệ tử của Ng�i cho n�n b� n�i như vậy, �Nếu khi �i sanh th� cũng ph�t sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o�."

Ho�ng hậu Mạt-lỵ thưa rằng:

"Đại vương, nếu kh�ng tin, h�y đ�ch th�n đến m� hỏi, hay h�y sai sứ đi."

Rồi Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la b�n gọi Phạm ch� Na-lị-ương-gi�[4] đến bảo rằng:

�Ngươi đi đến chỗ Sa-m�n C�-đ�m, thay ta m� hỏi Sa-m�n C�-đ�m Th�nh thể, khỏe mạnh, b�nh an, kh�ng bệnh, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường chăng? Rồi n�i như vầy, �Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la c� lời thăm hỏi Th�nh thể khỏe mạnh, b�nh an, kh�ng bệnh, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường chăng? Sa-m�n C�-đ�m c� thật sự n�i rằng, �Nếu khi �i sanh th� cũng sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o� chăng?� N�y Na-lị-ương-gi�, nếu Sa-m�n C�-đ�m c� n�i những g�, ngươi h�y kh�o ghi nhớ v� thuộc kỹ. V� sao? V� những người như vậy kh�ng bao giờ n�i dối."

Phạm ch� Na-lị-ương-gi� v�ng lời vua, đi đến chỗ Phật, ch�o hỏi xong, ngồi sang một b�n, bạch rằng:

"Bạch C�-đ�m, Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la c� lời hỏi thăm th�nh thể mạnh khỏe, b�nh an, kh�ng bệnh, đi đứng thoải m�i, kh� lực b�nh thường chăng? Sa-m�n C�-đ�m c� thật sự n�i như vầy, �Nếu khi �i sanh, th� cũng sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o chăng?�."

Thế T�n n�i rằng:

"N�y Na-lị-ương-gi�, Ta nay hỏi ngươi, h�y t�y theo sự hiểu biết m� trả lời. Na-lị-ương-gi�, � ngươi nghĩ sao? Giả sử c� một người đ�n b� đ� chết. Người ấy ph�t cuồng, loạn tr�, cởi �o cởi quần, trần truồng m� chạy rong khắp c�c ng� đường, n�i như vầy, �N�y c�c người, c� thấy mẹ t�i chăng? N�y c�c người c� thấy mẹ t�i chăng?� N�y Na-lị-ương-gi�, do sự kiện n�y m� biết rằng, �Nếu khi �i sanh, th� cũng sanh sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o�.

"Cũng vậy, nếu cha chết, anh, chị, em chết, con c�i chết, vợ chết, người ấy ph�t sanh cuồng, loạn tr�, cởi �o cởi quần, trần truồng chạy rong khắp cả ng� đường, n�i rằng, �N�y c�c ng�i, c� thấy vợ t�i chăng? N�y c�c ng�i, c� thấy vợ t�i chăng?� N�y Na-lị-ương-gi�, do sự kiện n�y m� biết rằng, �Nếu �i sanh th� cũng sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o�.

"N�y Na-lị-ương-gi�, thuở xưa c� một người đ�n b� về thăm gia đ�nh, c�c th�n tộc của người n�y muốn cưỡng bức cải gi�. Người đ�n b� ấy tức tốc trở về nh� chồng, n�i với chồng rằng, �N�y �ng, h�y biết cho, th�n tộc của t�i muốn cướp vợ của �ng để gả cho người kh�c. �ng c� mưu kế g� chăng?� Người ấy b�n nắm c�nh tay của b� vợ dẫn v�o trong nh�, n�i rằng, �Chết chung, sang đời kh�c với nhau! Chết chung, sang đời kh�c với nhau!� Rồi lấy con dao b�n ch�m chết vợ v� m�nh cũng tự s�t lu�n. N�y Na-lị-ương-gi�, do sự kiện n�y m� biết rằng, �Nếu �i sanh th� cũng sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o�."

Phạm ch� Na-lị-ương-gi� sau khi nghe những điều Phật n�i, kh�o ghi nhớ v� thuộc kỹ, rồi từ chỗ ngồi đứng dậy, đi quanh ba v�ng, rồi trở về.

Về đến Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la t�u rằng:

"T�u Thi�n vương, Sa-m�n C�-đ�m quả thực c� n�i rằng, �Nếu khi �i sanh, th� cũng sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o�."

Ho�ng hậu Mạt-lỵ t�u rằng:

"Đại vương, t�i hỏi Đại vương, h�y t�y theo sự hiểu biết m� trả lời. � Đại vương nghĩ sao? Đại vương c� thương y�u đại tướng Bệ-lưu-la�[5]� chăng?�

Vua đ�p:

"Thật sự c� y�u thương."

Mạt-lỵ lại hỏi:

"Nếu đại tướng Bệ-lưu-la bị biến dịch, đổi kh�c, Đại vương sẽ như thế n�o?"

Vua đ�p:

�Mạt-lỵ, nếu đại tướng Bệ-lưu-la bị biến dịch, đổi kh�c, t�i tất sanh sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o."

Mạt-lỵ t�u rằng:

"Do sự kiện n�y m� biết rằng, �Nếu khi �i sanh th� cũng sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o�."

Mạt-lỵ lại hỏi:

"Vương c� y�u Đại thần Thi-lị-a-đ�[6] , y�u con voi Nhất-b�n-đ�-lị�[7]� , y�u đồng nữ B�-di-lị�[8] , y�u Vũ Nhật C�i�[9], y�u nước Ca-thi v� y�u C�u-t�t-la chăng?"

Vua đ�p:

"Thật sự c� y�u thương."

Mạt-lỵ lại hỏi:

"Nước Ca-thi v� C�u-t�t-la bị biến dịch, đổi kh�c, Vương sẽ ra sao?"

Vua đ�p:

�Mạt-lỵ, t�i được hưởng thụ� thỏa m�n năm thứ c�ng đức của dục l� do ở hai nước n�y. Nếu Ca-thi v� C�u-t�t-la m� bị biến dịch, đổi kh�c, mạng sống của t�i cũng kh�ng, n�i g� đến những sầu bi, kh�c than ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o?"

Mạt-lỵ t�u rằng:

"Do sự kiện n�y m� biết rằng, �Nếu khi �i sanh, th� cũng sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o�."

Mạt-lỵ lại hỏi:

"� Đại vương nghĩ sao? C� y�u thương t�i chăng?�

Vua đ�p:

"Thật sự t�i y�u thương b�."

Mạt-lỵ lại hỏi:

"Nếu một khi t�i bị biến dịch, đổi kh�c, Vương sẽ ra sao?�

Vua đ�p:

"Mạt-lỵ, nếu một khi b� bị biến dịch, đổi kh�c, t�i tất sanh sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o."

Mạt-lỵ t�u rằng:

"Do sự kiện n�y m� biết rằng, �Nếu khi �i sanh th� cũng sanh những sầu bi, kh�c than, ưu khổ, phiền muộn, ảo n�o�."

Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la n�i rằng:

"N�y Mạt-lỵ, kể từ h�m nay, Sa-m�n C�-đ�m, do sự kiện n�y l� Thầy của t�i, t�i l� đệ tử của Ng�i. N�y Mạt-lỵ, t�i nay tự quy y Phật, Ph�p v� Tỳ-kheo Tăng. C�i mong Đức Thế T�n nhận con l�m Ưu-b�-tắc, kể từ h�m nay trọn đời tự quy cho đến tận mạng.�

Phật thuyết như vậy, Ba-tư-nặc vua nước C�u-t�t-la v� ho�ng hậu Mạt-lỵ sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

__________________________________________

Ch� th�ch

1. Bản H�n, quyển 60. Tương đương Pāli, M. 87. Piyajātika-suttaṃ. H�n, biệt dịch, No.91; No.125 (13.3).

2. Nguy�n H�n: thị qu�ch nhi 市郭兒. Bản Pāli: sambahulā akkhadhuta, một số đ�ng những tay cờ bạc.

3. Mạt-lỵ 未利. Pāli: Mallikā, vợ ch�nh cung của vua Pasenadi; b� l� một nữ tại gia nhiệt th�nh v� cũng l� một phụ nữ gương mẫu. B� thường thảo luận Phật ph�p với vua Pasenadi, v� thường thường nh� vua thua.

4. Na-lị-ương-gi� 那利鴦伽. Nālijaṅgha theo bản Pāli, kh�ng phải Ba-tư-nặc đ�ch th�n sai đi, m� ch�nh Mạt-lỵ (h�nh như l�n?) sai đi, để được hiểu r� vấn đề.

5. Bệ-lưu-la, Pāli: Viḍūḍabha. Xem kinh 212 tr�n.

6. Thi-lị-a-tr� 尸利阿茶; Pāli: Sirivaḍḍha. Xem kinh 212 tr�n.

7. Nhất-b�n-đ�-lị, Pāli: Ekapundirika. Xem kinh 214 tr�n.

8. B�-di-lị đồng nữ 婆夷利童女. Pāli: Vajīrī-kunāri, c�ng ch�a, con g�i độc nhất của Ba-tư-nặc v� Mạt-lỵ, sau được gả cho vua A-x�-thế.

9. Vũ Nhật C�i 雨日蓋. Pāli: Vāsabhā (Khattiyā), một nữ tỳ d�ng họ Th�ch, được giả l�m con g�i của Ma-ha-nam v� được gả cho Pasenadi, về sau sinh Tỳ-lưu-ly (Viḍūḍabha).

___________________________________________

217. KINH B�T TH�NH [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời sau khi Phật nhập Niết-b�n kh�ng l�u, một số lớn c�c Tỳ-kheo danh đức, thượng t�n đến th�nh Ba-lị Tử, tr� tại K� vi�n�[2]� .

Bấy giờ Cư sĩ Đệ Thập, người ở B�t th�nh�[3]� mang nhiều h�ng h�a qu� đến th�nh Ba-lị Tử để bu�n b�n đổi ch�c. Số h�ng h�a đ� b�n hết rất mau; được lời kh� to, Cư sĩ Đệ Thập, người B�t th�nh, hết sức vui mừng, b�n rời Ba-lị Tử đến K� vi�n, t�m đến c�c Tỳ-kheo Thượng t�n danh đức, c�i đầu lễ s�t ch�n rồi ngồi sang một b�n. C�c Tỳ-kheo Thượng t�n danh đức thuyết ph�p cho Cư sĩ nghe, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ. Sau khi đ� d�ng v� lượng phương tiện thuyết ph�p cho Cư sĩ, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ, c�c Ng�i ngồi im lặng. Rồi th� Cư sĩ Đệ Thập, người B�t Th�nh bạch:

"Bạch Thượng t�n, T�n giả A-nan hiện giờ ở đ�u? Con muốn được gặp.�

C�c Tỳ-kheo Thượng t�n đ�p:

�Cư sĩ, T�n giả A-nan đang ở tại th�nh Bệ-x�-li, b�n bờ s�ng Di hầu, trong cao l�u đ�i qu�n�[4]� . Nếu muốn thăm th� c� thể đi đến đ�.�

Bấy giờ Cư sĩ Đệ Thập, người B�t Th�nh, từ chỗ ngồi đứng dậy, c�i đầu lễ s�t ch�n c�c Tỳ-kheo Thượng t�n, nhiễu quanh chiều mặt ba v�ng rồi đi.

Cư sĩ t�m đến chỗ T�n giả A-nan, c�i đầu lễ s�t ch�n rồi ngồi xuống một b�n v� bạch rằng:

"Bạch T�n giả A-nan, con c� điều muốn hỏi, Ng�i c� cho ph�p chăng?�

"Cư sĩ cứ hỏi. T�i nghe rồi sẽ suy x�t."

Cư sĩ hỏi:

"Bạch T�n giả, Đức Thế T�n, Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Bậc đ� th�nh tựu tuệ nh�n, thấy đệ nhất nghĩa, Ng�i c� dạy một ph�p n�o m� Th�nh đệ tử nếu an tr� v�o đ� sẽ đoạn trừ c�c lậu, t�m giải tho�t chăng?�

T�n giả A-nan đ�p:

�Đ�ng vậy, Đức Thế T�n c� dạy ph�p ấy.�

Cư sĩ hỏi:

"Đức Thế T�n, Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Bậc đ� th�nh tựu tuệ nh�n, đ� thấy đệ nhất nghĩa, Ng�i dạy như thế n�o về một ph�p ấy, m� Th�nh đệ tử nếu an tr� v�o đ� sẽ dứt sạch c�c lậu, t�m giải tho�t? Ph�p ấy như thế n�o?"

T�n giả A-nan đ�p:

"N�y Cư sĩ, Đa văn Th�nh đệ tử ly dục, ly �c bất thiện ph�p, cho đến chứng đắc đệ Tứ thiền, th�nh tựu an tr�. Vị ấy y cứ nơi đ�y m� qu�n ph�p như ph�p. Hoặc c� thể y cứ nơi đ�y m� qu�n ph�p như ph�p, vị ấy an tr� v�o đ� m� dứt sạch c�c lậu. Nhưng an tr� v�o đ� m� kh�ng dứt sạch c�c lậu, th� nhờ nơi ph�p n�y, do c� muốn ph�p, y�u ph�p, th�ch ph�p, tin tưởng ph�p, �i lạc hoan hỷ[5] , vị ấy đoạn trừ năm hạ phần kết, h�a sanh nơi kia m� nhập Niết-b�n, được ph�p bất thối, vĩnh viễn kh�ng c�n trở lại đời n�y.

"Lại nữa, Cư sĩ, Đa văn Th�nh đệ tử, t�m c�ng đi đối với từ biến m�n một phương, th�nh trụ v� an tr�. Cũng vậy, hai, ba, bốn phương, bốn phương b�ng, phương tr�n v� phương dưới khắp cả mọi nơi t�m c�ng đi đối với từ, kh�ng kết, kh�ng o�n, kh�ng nhuế, kh�ng tranh, quảng đại, v� bi�n, v� lượng, kh�o tu tập, vi�n m�n tất cả thế gian, th�nh tựu v� an trụ. Cũng vậy, t�m đi đối với bi, hỷ v� xả, kh�ng kết, kh�ng o�n, kh�ng nhuế, kh�ng tranh, quảng đại, v� lượng, v� bi�n kh�o tu tập, biến m�n tất cả thế gian, th�nh tựu v� an trụ. Vị ấy cứ y nơi đ�y m� qu�n ph�p như ph�p. Vị ấy hoặc c� thể y cứ v�o đ� m� dứt sạch c�c dục. Nhưng nếu chưa dứt sạch được c�c lậu, nhờ ph�p n�y, do y�u ph�p, th�ch ph�p, tin tưởng ph�p, �i lạc hoan hỷ, vị ấy đoạn trừ ngũ hạ phần kiết, h�a sanh v�o c�i kia m� nhập Niết-b�n, được ph�p bất thối, vĩnh viễn kh�ng c�n t�i sanh lại đời n�y nữa. Đ�y l� ph�p m� Đức Thế T�n, Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Bậc th�nh tựu tuệ nh�n, đ� thấy đệ nhất nghĩa, n�i rằng, �C� một ph�p m� nếu đa văn Th�nh đệ tử an tr� v�o đ� sẽ dứt sạch c�c lậu, t�m được giải tho�t.

"Lại nữa, Cư sĩ, Đa văn Th�nh đệ tử vượt qua tất cả sắc tưởng cho đến phi phi tưởng xứ, th�nh tựu v� an tr�, vị ấy ở nơi đ�y m� qu�n ph�p như ph�p, vị ấy hoặc c� thể an tr� v�o đ� m� dứt sạch c�c lậu. Nhưng nếu kh�ng dứt sạch c�c lậu, th� nhờ ph�p n�y, do y�u ph�p, th�ch ph�p, tin tưởng ph�p, �i lạc, hoan hỷ, vị ấy đoạn trừ ngũ hạ phần kết, h�a sanh nơi kia m� nhập Niết-b�n, được ph�p bất thối, vĩnh viễn kh�ng c�n trở lại đời n�y nữa. Đ�y l� ph�p m� Đức Thế T�n, Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Bậc đ� th�nh tựu, đ� thấy đệ nhất nghĩa, n�i rằng, c� một ph�p m� nếu Đa văn Th�nh đệ tử an trụ v�o đ� sẽ dứt sạch c�c lậu t�m được giải tho�t.�

Bấy giờ Cư sĩ Đệ Thập, người ở B�t th�nh, liền từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch vai �o b�n hữu chấp tay bạch rằng:

"Kỳ diệu thay! Hy hữu thay! T�n giả A-nan, con chỉ hỏi một c�nh cửa cam lồ, nhưng T�n giả đ� n�i cho con nghe một lần đến mười hai ph�p m�n cam lồ�[6]. Dựa theo ph�p m�n n�o trong mười hai ph�p m�n ấy tu tập cũng đều được giải tho�t an lạc.

"Bạch T�n giả A-nan, cũng như c�ch l�ng kh�ng xa, c� một ng�i nh� lớn, được mở ra với mười hai c�nh cửa. Một người c� việc cần n�n đ� v�o trong nh� ấy. Lại c� một người kh�c đứng đ�, nhưng kh�ng muốn đem lại sự lợi �ch v� phước lạc, kh�ng muốn sự an ổn cho người ấy, n�n nổi lửa m� đốt nh�. Bạch T�n giả A-nan, người ấy c� thể do theo một trong mười hai cửa m� ra khỏi ng�i nh� ch�y một c�ch an to�n�[7] . Cũng vậy, bạch T�n giả, con chỉ hỏi một cửa cam lồ m� Ng�i n�i cho con nghe một lần đến mười hai cửa ph�p cam lồ. Y theo một trong mười hai cửa ph�p cam lồ n�y th� c� thể được an ổn giải tho�t. Bạch T�n giả A-nan, trong ph�p luật của Phạm ch� n�i về ph�p luật bất thiện m� c�n c� sự c�ng dường thầy của họ, huống sao con lại kh�ng c�ng dường bậc Đại sư T�n giả A-nan."

Rồi ngay trong đ�m ấy, Cư sĩ Đệ Thập, người ở B�t th�nh b�y dọn c�c m�n ăn thơm ngon, tinh khiết, đầy đủ c�c loại nhai v� nuốt; sau khi b�y biện thức ăn xong, v�o l�c s�ng sớm, trải dọn chỗ ngồi Cư sĩ cung thỉnh ch�ng Tăng ở K� vi�n v� th�nh Bệ-x�-li hợp lại, rồi tự tay m�nh d�ng nước rửa, d�ng c�c thức ăn thơm ngon tinh khiết, đầy đủ c�c loại nhai v� nuốt; tự tay mời mọc cho đến khi ch�ng Tăng no đủ, ph�n chia c�c thức ăn đầy đủ cho ch�ng Tăng. Sau khi ch�ng Tăng thọ thực, th�u b�t, rửa tay, Cư sĩ đem năm trăm vật phẩm mua một ng�i nh� c�ng ri�ng cho T�n giả A-nan. T�n giả A-nan nhận l�nh, sau đ� c�ng cho Chi�u đề tăng[8] .

T�n giả A-nan thuyết như vậy. Cư sĩ Đệ Thập người ở B�t th�nh sau khi nghe những g� T�n giả A-nan thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

__________________________________________

Ch� th�ch

1. Tương đương Pāli, M. 52. Aṭṭhakanāgara-suttam. H�n, biệt dịch, No.92.

2. Ba-la-lị Tử th�nh K� vi�n 波羅利子城雞園; No.92: Ba-la-l�-phất-đ�-l�, K� vi�n. So Pāli: Pāṭaliputta, về sau l� thủ đ� của Magadha; Kukktārama, khu vườn c� lẽ ở Đ�ng nam của Pāṭaliputta. Một tinh x� c�ng t�n ở tại Kosambī.

3. Đệ thập Cư sĩ B�t th�nh 第十居士八城; Pāli: Dasamo gahapati Aṭṭhaka-nāgaro, gia chủ Dasama, người thị trấn Aṭṭhaka.

4.� Di hầu giang bi�n, cao lầu đ�i qu�n 獮猴江邊高樓臺觀; c� lẽ một ng�i nh� s�n ở trong rừng Mahāvana gần Vesāli, được gọi l� Kūṭāgarasālā. V� s�ng Di hầu kh�ng r� tương đương Pāli, nhưng Sanskrit gọi l� Markatā.

5. Dục ph�p �i ph�p lạc ph�p tĩnh ph�p �i lạc hoan hỷ 欲法愛法樂法靜法愛樂歡喜. Pāli: teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā, do sự đam m� đối với ph�p, do sự vui say đối với ph�p.

6. Tức Bốn sắc giới thiền, Bốn v� lượng t�m v� Bốn v� sắc định.

7. Cả hai bản H�n đều th� dụ bằng ng�i nh� ch�y. Bản Pāli th� dụ một người đi t�m kho t�ng.

8.� Chi�u đề tăng 招提僧; dịch nghĩa l� Thập phương tăng. Bản Pāli kh�ng c� chi tiết n�y, nhưng tiếng Pāli tương đương l� Catuddisāsaṅgha.

___________________________________________

218. KINH A-NA-LUẬT-Đ� (I) [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ c�c Tỳ-kheo v�o l�c xế trưa từ tĩnh tọa dậy, đi đến chỗ T�n giả A-na-luật-đ�[2] , c�i đầu đảnh lễ s�t ch�n, rồi ngồi sang một b�n, bạch rằng:

"Ch�ng t�i c� điều muốn hỏi, mong Ng�i nghe cho mới d�m tr�nh b�y."

T�n giả A-na-luật-đ� n�i:

"Chư Hiền, muốn hỏi xin cứ hỏi. T�i nghe xong sẽ suy nghĩ."

Khi ấy c�c Tỳ-kheo b�n bạch rằng:

"L�m thế n�o một Tỳ-kheo chết an l�nh, mạng chung an l�nh?"

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

"Chư Hiền, nếu Tỳ-kheo ly dục, ly �c bất thiện ph�p, cho đến chứng đắc Tứ thiền; đ� gọi l� Tỳ-kheo chết an l�nh, mạng chung an l�nh."

C�c Tỳ-kheo lại hỏi:

"Tỳ-kheo c�ng đ�ch như vậy l� chết an l�nh, mạng chung an l�nh chăng?"

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

"Chư Hiền, Tỳ-kheo kh�ng phải chỉ c�ng đ�ch như vậy l� chết an l�nh mạng chung an l�nh. Lại nữa, n�y chư Hiền, nếu Tỳ-kheo chứng đắc như � t�c về thi�n nhĩ, tha t�m tr�, t�c mạng tr�, sanh tử tr�, lậu tận tr�, lậu tận, chứng đắc v� lậu, t�m giải tho�t, tuệ giải tho�t, ngay trong đời n�y m� tự tri, tự gi�c, tự t�c chứng, th�nh tựu an trụ, biết như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. Đ� l� Tỳ-kheo chết an l�nh, mạng chung an l�nh."

C�c Tỳ-kheo lại hỏi:

"Tỳ-kheo c�ng đ�ch như vậy l� chết an l�nh, mạng chung an l�nh chăng?"

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

"Chư Hiền, Tỳ-kheo c�ng đ�ch như vậy l� chết được an l�nh, mạng chung được an l�nh."

L�c bấy giờ c�c Tỳ-kheo nghe những điều T�n giả A-na-luật-đ� n�i kh�o ghi nhớ v� thuộc kỹ xong, rời chỗ ngồi đứng dậy, c�i đầu lạy s�t ch�n T�n giả A-na-luật-đ�, đi quanh ba v�ng rồi lui ra.

T�n giả A-na-luật-đ� thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe T�n giả A-na-luật-đ� thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

1. Kh�ng c� Pāli tương đương.

2. Xem kinh 184, 185 tr�n, v� nhiều kinh kh�c.

___________________________________________

219. KINH A-NA-LUẬT-Đ� (II)

T�i nghe như vầy.

Một thời Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ c�c Tỳ-kheo, v�o l�c xế, từ thiền tọa dậy, đi đến chỗ T�n giả A-na-luật-đ�[1]� , c�i đầu đảnh lễ s�t ch�n, rồi ngồi xuống một b�n bạch rằng:

"Ch�ng t�i c� điều muốn hỏi, mong Ng�i nghe cho mới d�m tr�nh b�y."

T�n giả A-na-luật-đ� n�i:

"Chư Hiền, muốn hỏi xin cứ hỏi. T�i nghe xong sẽ suy nghĩ."

Khi ấy c�c Tỳ-kheo hỏi rằng:

"L�m thế n�o m� một Tỳ-kheo chết kh�ng bức rức, mạng chung kh�ng bức rức?"

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

"Nếu Tỳ-kheo c� tri kiến chất trực v� đạt đến Th�nh �i giới�[2]� , đ� l� Tỳ-kheo chết kh�ng bức rức, mạng chung kh�ng bức rức."

C�c Tỳ-kheo lại hỏi:

"Tỳ-kheo c�ng đ�ch như vậy l� chết kh�ng bức rức, mạng chung kh�ng bức rức chăng?"

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

"Tỳ-kheo kh�ng chỉ c�ng đ�ch như vậy l� chết kh�ng phiền nhiệt, mạng chung kh�ng phiền nhiệt. Lại nữa, n�y chư Hiền, nếu Tỳ-kheo qu�n nội th�n như th�n, cho đến qu�n thọ, t�m, ph�p như ph�p, đ� l� Tỳ-kheo chết kh�ng bức rức, mạng chung kh�ng bức rức."

C�c Tỳ-kheo lại hỏi:

"Tỳ-kheo c�ng đ�ch như vậy l� chết kh�ng bức rức, mạng chung kh�ng bức rức chăng?"

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

"Chư Hiền, Tỳ-kheo kh�ng chỉ c�ng đ�ch như vậy l� chết kh�ng phiền nhiệt, mạng chung kh�ng phiền nhiệt. Lại nữa, n�y chư Hiền, Tỳ-kheo t�m tương ưng với từ, biến m�n một phương, th�nh tựu an trụ; hai, ba, bốn phương, bốn duy, tr�n, dưới, bao tr�m tất cả, t�m tương ưng với từ, kh�ng kết, kh�ng o�n, kh�ng nhuế, kh�ng tranh, rất rộng, rất lớn, v� lượng, kh�o tu tập, biến m�n tất cả thế gian, th�nh tựu an trụ. Cũng vậy, bi v� hỷ. T�m tương ưng với xả, kh�ng kết, kh�ng o�n, kh�ng nhuế, kh�ng tranh, rất rộng, rất lớn, v� lượng, kh�o tu tập, biến m�n tất cả thế gian, th�nh tựu an trụ. Đ� gọi l� Tỳ-kheo chết kh�ng bức rức, mạng chung kh�ng bức rức."

C�c Tỳ-kheo lại hỏi:

"Tỳ-kheo chỉ c�ng đ�ch như vậy l� chết kh�ng phiền nhiệt, mạng chung kh�ng phiền nhiệt chăng?"

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

"Chư Hiền, Tỳ-kheo kh�ng chỉ c�ng đ�ch như vậy, l� chết kh�ng phiền nhiệt, mạng chung kh�ng phiền nhiệt. Lại nữa, n�y chư Hiền, nếu Tỳ-kheo vượt qua tất cả sắc tưởng, cho đến chứng phi hữu tưởng phi v� tưởng xứ, th�nh tựu an trụ. Đ� l� Tỳ-kheo chết kh�ng bức rức, mạng chung kh�ng bức rức."

C�c Tỳ-kheo lại hỏi:

�Tỳ-kheo chỉ c�ng đ�ch như vậy l� chết kh�ng phiền nhiệt, mạng chung kh�ng phiền nhiệt chăng?�

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

"Chư Hiền, kh�ng chỉ c�ng đ�ch như vậy l� chết kh�ng phiền nhiệt, mạng chung kh�ng phiền nhiệt. Lại nữa, n�y chư Hiền, nếu Tỳ-kheo vượt qua tất cả phi hữu tưởng, phi v� tưởng xứ, tưởng thọ diệt th�n chứng th�nh tựu an trụ, v� do tuệ qu�n m� c�c lậu diệt tận, đ� l� Tỳ-kheo chết kh�ng phiền nhiệt, mạng chung kh�ng phiền nhiệt."

C�c Tỳ-kheo lại hỏi:

"Tỳ-kheo chỉ c�ng đ�ch như vậy l� chết kh�ng bức rức, mạng chung kh�ng bức rức chăng?"

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

"Chư Hiền, Tỳ-kheo c�ng đ�ch như vậy l� chết kh�ng bức rức, mạng chung kh�ng bức rức."

Bấy giờ c�c Tỳ-kheo sau khi nghe những điều T�n giả A-na-luật-đ� n�i, kh�o ghi nhớ v� thuộc kỹ xong, từ chỗ ngồi đứng dậy, c�i đầu đảnh lễ s�t ch�n T�n giả A-na-luật-đ�, đi quanh ba v�ng rồi lui ra.

T�n giả A-na-luật-đ� thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe T�n giả A-na-luật-đ� thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

1. Xem kinh 184, v� nhiều kinh kh�c.�

2. Th�nh �i giới, hay Th�nh sở �i giới, giới được c�c Th�nh Hiền h�m mộ.

___________________________________________

220. KINH KIẾN [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời sau khi Phật Niết-b�n kh�ng l�u, T�n giả A-nan tr� tại th�nh Vương x�, trong rừng Tr�c, vườn Ca-lan-đa. L�c bấy giờ c� một Phạm ch� dị học, vốn l� bạn của T�n giả A-nan trước khi xuất gia, sau giữa trưa, thong dong tản bộ đi đến chỗ T�n giả A-nan, ch�o hỏi xong, ngồi xuống một b�n n�i với T�n giả A-nan rằng:

"A-nan, t�i c� điều muốn hỏi, mong nghe cho chăng?�

T�n giả A-nan đ�p:

"Phạm ch�, muốn hỏi cứ hỏi, T�i nghe xong sẽ suy nghĩ."

Dị học Phạm ch� b�n hỏi:

"Sự kiện như vầy. Những quan điểm[2] n�y bị g�c lại��[3]� , bị loại bỏ, kh�ng được giải th�ch tường tận, đ� l�, �Thế giới hữu thường hay v� thường; thế giới hữu bi�n hay v� bi�n[4] ; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt�[5] ; Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt; hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt, cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt duyệt?� Sa-m�n C�-đ�m c� biết r� c�c quan điểm n�y đ�ng như l� ưng phải biết chăng?�

T�n giả A-nan đ�p:

�Phạm ch�, sự kiện như vầy. Đối với những quan điểm n�y, Thế T�n l� Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, g�c qua một b�n, loại bỏ, kh�ng giải th�ch tường tận; đ� l�, �Thế giới hữu thường, hay v� thường; thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt; hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt, cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Thế T�n l� Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, biết c�c quan điểm n�y đ�ng như l� ưng phải biết.�

Phạm ch� dị học lại hỏi:

"Sự kiện như vầy. Những quan điểm n�y Sa-m�n C�-đ�m g�c qua một b�n, loại bỏ, kh�ng giải th�ch tường tận, đ� l�, �Thế giới hữu thường, hay thế giới v� thường; thế giới hữu bi�n hay thế giới v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Sa-m�n C�-đ�m biết r� c�c quan điểm n�y đ�ng như l� ưng phải biết như thế n�o?"

T�n giả A-nan đ�p:

"Phạm ch�, sự kiện như vầy. Những quan điểm n�y được Đức Thế T�n, Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, g�c qua một b�n, loại bỏ, kh�ng giải th�ch tường tận; đ� l�, �Thế giới hữu thường hay thế giới v� thường; thế giới hữu bi�n hay thế giới v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� N�y Dị học Phạm ch�, kiến như vậy, thủ như vậy, sanh như vậy, đến đời sau như vậy, những vấn đề như vậy l� điều m� Thế T�n, Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, g�c qua một b�n, loại bỏ, kh�ng giải th�ch tường tận, đ� l�, �Thế giới hữu bi�n hay thế giới v� bi�n, thế giới hữu thường hay thế giới v� thường; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt; hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt, cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Những quan điểm ấy được biết như vậy. C�c quan điểm ấy phải được biết như vậy.�

Dị học Phạm ch� bạch rằng:

"A-nan, nay t�i tự quy A-nan."

T�n giả A-nan đ�p:

�Phạm ch�, �ng đừng tự quy nơi t�i. Cũng như t�i tự quy y nơi Phật �ng cũng n�n tự quy như vậy."

Dị học Phạm ch� n�i:

"A-nan, nay t�i tự quy Phật, Ph�p, v� Tỳ-kheo Tăng. �C�i mong Thế T�n nhận con l�m Ưu-b�-tắc, kể từ h�m nay, trọn đời tự quy cho đến tận mạng�.�

T�n giả A-nan thuyết như vậy. Dị học Phạm ch� nghe T�n giả A-nan thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

1. Tương đương Pāli, A.7.51. Avyākata. H�n, biệt dịch, No.93.�

2. Kiến 見. Pāli: diṭṭhigata, thường được dịch l� kiến th�, xu hướng của kiến chấp.�

3. Xả tr� 捨置, chỉ những vấn đề thuộc bất khả thuyết. Xem � nghĩa, kinh 222 ở sau. Pāli avyākāta, v� k�.�

4. Nguy�n H�n: thế hữu để, thế v� để 世有底世無底, dịch s�t: �thế gian c� đ�y hay kh�ng c� đ�y�.�

5. Nguy�n H�n: Như Lai chung, bất chung 如來終不終.

___________________________________________

221. KINH TIỄN DỤ [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ T�n giả Man Đồng tử[2], sống c� độc tại một nơi y�n tĩnh, thiền tọa tư duy, trong t�m khởi l�n � niệm, "Sự kiện như vầy. Những quan điểm n�y bị Đức Thế T�n g�c lại[3] , loại bỏ, kh�ng giải th�ch tường tận; đ� l�, �Thế giới hữu thường hay v� thường, thế giới hữu bi�n hay v� bi�n�[4] ; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt, hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt�[5]� , hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Ta kh�ng h�i l�ng với điều n�y, ta kh�ng nhẫn khả với điều n�y. Nếu Đức Như Lai x�c quyết�[6]� n�i cho ta biết rằng: �Thế giới hữu thường� ta sẽ theo Ng�i học phạm hạnh, c�n nếu Đức Thế T�n kh�ng x�c quyết n�i cho ta biết rằng �Thế giới hữu thường� ta sẽ cật vấn Ng�i rồi bỏ Ng�i m� đi. Cũng vậy, �Thế giới v� thường; thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt, cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Nếu Đức Thế T�n x�c quyết n�i cho ta biết rằng, �Điều n�y chơn thật, ngo�i ra l� hư vọng� ta sẽ theo Ng�i tu học phạm hạnh; c�n nếu Đức Thế T�n kh�ng x�c quyết n�i cho ta biết rằng, �Điều n�y l� chơn thật ngo�i ra l� hư vọng� th� ta sẽ cật vấn Ng�i rồi bỏ Ng�i m� đi."

Rồi T�n giả Man Đồng tử v�o l�c xế trưa, từ tĩnh tọa dậy, đi đến chỗ Phật, c�i đầu đảnh lễ, ngồi qua một b�n m� bạch rằng:

"Bạch Đức Thế T�n, h�m nay con sống c� độc tại một nơi y�n tĩnh, thiền tọa tư duy, trong t�m khởi l�n � niệm, �Sự kiện như vầy. Những quan điểm n�y bị Đức Thế T�n g�c lại, loại bỏ, kh�ng giải th�ch tường tận; đ� l�, �Thế giới hữu thường hay v� thường, thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt, cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Ta kh�ng h�i l�ng với điều n�y, ta kh�ng nhẫn khả với điều n�y. Nếu Thế T�n x�c quyết r� r�ng, �Thế giới hữu thường�, Bạch Thế T�n, mong Ng�i h�y n�i cho con biết. C�n nếu Thế T�n kh�ng x�c quyết r� r�ng �Thế giới hữu thường� th� Ng�i h�y n�i thẳng l� kh�ng biết. Cũng vậy, �Thế giới v� thường; thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Nếu Thế T�n x�c quyết r� r�ng �Điều n�y chơn thật, ngo�i ra l� hư vọng�, Bạch Thế T�n, mong Ng�i h�y n�i cho con biết. C�n nếu Thế T�n kh�ng x�c quyết r� r�ng �Điều n�y l� chơn thật, ngo�i ra l� hư vọng�, th� Ng�i h�y n�i thẳng l� kh�ng biết�."

Đức Thế T�n hỏi:

"N�y Man Đồng tử, trước kia Ta c� n�i như vầy với ngươi rằng, �H�y đến đ�y! H�y theo Ta tu học Phạm hạnh rồi Ta sẽ n�i cho nghe, �Thế giới hữu thường�chăng�?�

Man Đồng tử đ�p:

"Bạch Thế T�n, kh�ng."

"Cũng vậy, �Thế giới v� thường, thế giới hữu bi�n, hay v� bi�n sinh mạng tức th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� chăng?�

Man Đồng tử đ�p:

"Bạch Thế T�n, kh�ng."

Đức Thế T�n n�i:

"N�y Man Đồng tử, trước kia ngươi c� n�i với Ta rằng, �Nếu Thế T�n x�c quyết n�i cho con biết rằng �Thế giới hữu thường� th� con sẽ theo Thế T�n học phạm hạnh� chăng?"

Man Đồng tử đ�p:

"Bạch Thế T�n, kh�ng."

Đức Thế T�n n�i:

"N�y Man Đồng tử, trước kia Ta kh�ng n�i với ngươi v� ngươi cũng kh�ng n�i với Ta; ngươi quả l� kẻ ngu si, v� sao lại hư vọng xuy�n tạc Ta?"

L�c bấy giờ, T�n giả Man Đồng tử bị Đức Thế T�n khiển tr�ch ngay mặt, trong l�ng rầu rĩ, c�i đầu im lặng, kh�ng c�n lời biện bạch, suy nghĩ m�ng lung.

Đức Thế T�n sau khi khiển tr�ch ngay mặt Man Đồng tử, rồi n�i với c�c Tỳ-kheo rằng:

�Nếu c� người ngu si nghĩ như vầy, �Nếu Đức Thế T�n kh�ng x�c quyết n�i cho Ta biết rằng �Thế giới hữu thường� th� Ta kh�ng theo Đức Thế T�n tu h�nh phạm hạnh�. Những người ngu si ấy, chưa biết được g� th� nửa chừng mạng chung.

"Cũng vậy, �Thế giới v� thường; thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Nếu c� người ngu si nghĩ như �Nếu Đức Thế T�n kh�ng x�c quyết n�i cho Ta biết rằng: �Điều n�y l� chơn thật, ngo�i ra l� hư vọng� th� ta sẽ kh�ng theo Đức Thế T�n tu học phạm hạnh�. Những người ngu si ấy chưa biết được g� th� nửa chừng đ� mạng chung.

"V� như một người bị tr�ng t�n độc; do bị tr�ng t�n độc n�n đau đớn c�ng cực. Người ấy được c�c th�n thuộc đồng t�nh thương x�t, mong muốn cho được lợi �ch v� phước l�nh, được an ổn kho�i lạc n�n t�m cầu y sĩ nhổ t�n. Nhưng n� lại n�i rằng, �Khoan h�y nhổ t�n! Trước ti�n h�y cho t�i biết người bắn t�i đ�, họ g�, t�n g�, sanh ở đ�u, cao hay thấp, mập hay gầy, da đen hay trắng, hay da kh�ng đen kh�ng trắng, thuộc d�ng S�t-lợi, Phạm ch�, Cư sĩ hay C�ng sư, l� người ở phương Đ�ng, phương T�y, phương Nam hay phương Bắc? Khoan h�y nhổ t�n! Trước ti�n h�y cho t�i biết c�y cung ấy l�m bằng gỗ ch�[7]� , bằng gỗ d�u, bằng gỗ quỳ, hay bằng sừng? Khoan h�y nhổ t�n! Trước ti�n h�y cho t�i biết, cần cung l�m bằng g�n b�, bằng g�n hươu, nai hay bằng tơ? Khoan h�y nhổ t�n! Trước ti�n h�y cho t�i biết, c�y cung đ� m�u đen, m�u trắng, m�u đỏ hay m�u vằng? Khoan h�y nhổ t�n! Trước ti�n h�y cho t�i biết d�y cung đ� l�m bằng g�n, bằng tơ, bằng sợi gai hay bằng v� gai? Khoan h�y nhổ t�n! Trước ti�n h�y cho t�i biết c�n t�n n�y l�m bằng gỗ hay bằng tre? Khoan h�y nhổ t�n! Trước ti�n h�y cho t�i biết t�n được quấn bằng g�n b�, g�n hươu nai, hay bằng tơ? Khoan h�y nhổ t�n! Trước ti�n h�y cho t�i biết đu�i t�n n�y kết bằng l�ng phi�u lằng[8] , l�ng k�n k�n, l�ng g� trống, hay l�ng hạc? Khoan h�y nhổ t�n! Trước ti�n h�y cho t�i biết mũi t�n n�y thuộc loại mũi răng cưa, mũi nhọn, hay mũi b�nh phi đao? Khoan h�y nhổ t�n! Trước ti�n h�y cho t�i biết người thợ v�t t�n n�y họ g�, t�n g�, sanh ở đ�u, cao hay thấp, mập hay gầy, da đen hay trắng, hay da kh�ng đen kh�ng trắng, ở phương Đ�ng, phương Nam, phương T�y hay phương Bắc?� Nhưng n� chưa biết được g� th� nửa chừng đ� mạng chung.

"Cũng vậy, nếu c� người ngu si nghĩ như vầy, �Nếu Đức Thế T�n kh�ng x�c quyết n�i cho ta biết rằng �Thế giới hữu thường� th� ta sẽ kh�ng theo Đức Thế T�n tu học phạm hạnh�. Nhưng người ngu si ấy chưa biết được g� th� nửa chừng đ� mạng chung.

"Cũng vậy, �Thế giới v� thường, thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, Như Lai vừa tuyệt diệt hay Như Lai vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Nếu c� người ngu si nghĩ như vầy �Nếu Đức Thế T�n kh�ng x�c quyết n�i cho Ta biết rằng: �Điều n�y l� chơn thật, ngo�i ra l� hư vọng th� ta sẽ kh�ng theo Đức Thế T�n tu học phạm hạnh�.� Nhưng người ấy chưa biết được g� th� nửa chừng đ� mạng chung.

"�Thế giới hữu thường�, nh�n nơi quan điểm n�y m� theo ta tu học phạm hạnh, sự kiện kh�ng phải l� như vậy. Cũng vậy, �Thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c, Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt; hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, nay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Nh�n nơi những quan điểm n�y m� theo Ta tu học phạm hạnh, sự kiện n�y kh�ng phải l� như vậy.

"�Thế giới hữu thường�, v� c� quan điểm n�y m� theo Ta tu học phạm hạnh, sự kiện n�y kh�ng phải l� như vậy. Cũng vậy, �Thế giới v� thường, thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c, Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� V� c� quan điểm n�y m� kh�ng theo Ta tu học phạm hạnh, sự kiện n�y kh�ng phải l� như vậy.

"�Thế giới hữu thường�, v� c� quan điểm n�y m� theo Ta tu học phạm hạnh, sự kiện n�y kh�ng phải l� như vậy. �Thế giới v� thường; thế giới hữu bi�n; thế giới v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� V� c� quan điểm n�y m� theo Ta tu học phạm hạnh, sự kiện n�y kh�ng phải l� như vậy.

"�Thế giới hữu thường�, v� kh�ng c� quan điểm n�y m� kh�ng theo Ta tu học phạm hạnh, sự kiện kh�ng phải l� như vậy. Cũng vậy, �Thế giới v� thường, thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� V� kh�ng c� những quan điểm n�y m� kh�ng theo Ta tu học phạm hạnh, sự kiện kh�ng phải l� như vậy.

"D� �Thế giới hữu thường�, th� vẫn c� sanh, c� gi�, c� bệnh, c� chết, sầu bi, kh�c than, ưu khổ, ảo n�o, như vậy to�n vẹn khối lớn khổ đau n�y ph�t sanh. Cũng vậy, d� �Thế giới v� thường; thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt, cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� th� vẫn c� sanh, c� gi�, c� bệnh, c� chết, sầu bi, kh�c l�c, ưu khổ, ảo n�o; như vậy, to�n vẹn khối lớn khổ đau n�y ph�t sanh.

"�Thế giới hữu thường�, Ta kh�ng x�c quyết điều n�y. V� điều n�y kh�ng tương ưng với cứu c�nh, kh�ng tương ưng với ph�p, kh�ng phải căn bản phạm hạnh, kh�ng đưa đến tr�, kh�ng đưa đến gi�c, kh�ng dẫn đến Niết-b�n. Cho n�n Ta kh�ng x�c quyết điều n�y. Cũng vậy, �Thế giới v� thường, thế giới hữu bi�n hay v� bi�n; sinh mạng tức l� th�n hay sinh mạng kh�c th�n kh�c; Như Lai tuyệt diệt hay Như Lai kh�ng tuyệt diệt, hay Như Lai vừa tuyệt diệt vừa kh�ng tuyệt diệt hay Như Lai cũng kh�ng phải tuyệt diệt cũng kh�ng phải kh�ng tuyệt diệt?� Ta kh�ng x�c quyết điều n�y. V� l� do g� m� Ta kh�ng x�c quyết những điều n�y? V� những điều n�y kh�ng tương ưng với cứu c�nh, kh�ng tương ưng với ph�p, kh�ng phải l� căn bản phạm hạnh, kh�ng đưa đến tr�, kh�ng đưa đến gi�c, kh�ng dẫn đến Niết-b�n. Cho n�n Ta kh�ng x�c quyết những điều n�y.

"Những ph�p n�o được Ta x�c quyết n�i đến? �Đ�y l� khổ�, Ta x�c quyết n�i �Đ�y l� khổ�, �Khổ tập, Khổ diệt, Khổ diệt đạo t�ch� Ta x�c quyết n�i. V� những l� do g� m� Ta x�c quyết n�i những điều n�y? V� những điều n�y tương ưng với cứu c�nh, tương ưng với ph�p, l� căn bản phạm hạnh, đưa đến tr�, đưa đến gi�c, dẫn đến Niết-b�n, cho n�n Ta x�c quyết n�i những điều n�y.

"Đ� l�, những g� thể n�i th� Ta kh�ng n�i, những g� c� thể n�i th� Ta n�i�[9]�� , h�y thọ tr� như vậy. H�y học tập như vậy."

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

1. Tương đương Pāli: M.63. Cūḷa-Māluṅkyaputta-suttam. H�n, biệt dịch: No.94.�

2. Xem cht.3, kinh 205 tr�n.�

3. Xem cht.3, kinh 220 tr�n.�

4. Nguy�n H�n: thế hữu để v� để 世有底世無底. Pāli: antavā loko �ti pi anantavā loko �ti pi.�

5. Nguy�n H�n: Như Lai chung... bất chung 如來終不終. Pāli: hoti tathāgato paraṃ maraṇnā, Như Lai tồn tại hay kh�ng sau khi chết?�

6. H�n: nhất hướng thuyết 一向說.�

7. Ch� 柘, một loại c�y giống c�y d�u, l� tằm ăn được.�

8. Trong bản n�i phi�u phương 飄 [防+鳥] c�c bản kh�c n�i phi�u lăng, một loại chim?�

9. Bất khả thuyết 不可說. Pāli: abyakāta (v� k�), c� mười bốn vấn đề bất khả thuyết, như trong kinh n�y đ� kể.

___________________________________________

222. KINH LỆ

T�i nghe như vầy:

Một thời Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ Đức Thế T�n n�i với c�c Tỳ-kheo:

"Nếu muốn đoạn trừ v� minh, n�n tu Bốn niệm xứ.

"Thế n�o gọi l� muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Bốn niệm xứ? Nếu khi Đức Như Lai xuất thế, l� V� Sở Trước, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Đẳng Ch�nh Gi�c, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu. Vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, qu�n nội th�n như th�n, cho đến qu�n thọ, t�m, ph�p như ph�p. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ v� minh, n�n tu Bốn niệm xứ. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri�[1]� .

"Nếu muốn biệt tri v� minh, n�n tu Bốn niệm xứ. Thế n�o l� muốn biệt tri v� minh n�n tu Bốn niệm xứ? Nếu khi Như Lai xuất thế, l� V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, qu�n nội th�n như th�n, cho đến qu�n thọ t�m, ph�p như ph�p. Đ� l� muốn biệt tri v� minh n�n tu Bốn niệm xứ.

"Nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Bốn ch�nh đoạn. Thế n�o l� muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Bốn ch�nh đoạn? Nếu khi Đức Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m � uế, tuệ yếu k�m; đối với ph�p �c bất thiện đ� sanh, v� muốn đoạn trừ cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn�[2] . Đối với ph�p �c bất thiện chưa sanh, v� muốn kh�ng sanh cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đối với ph�p thiện chưa sanh, v� muốn sanh khởi, cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đối với ph�p thiện đ� sanh, v� muốn ki�n cố, kh�ng qu�n mất, kh�ng suy tho�i, tăng trưởng, quảng đại, tu tập vi�n m�n, cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đ� l�, nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Bốn ch�nh đoạn. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri�[3] .

"Nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Bốn ch�nh đoạn. Thế n�o gọi l� muốn biệt tri v� minh n�n tu Bốn ch�nh đoạn? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, đối với ph�p �c bất thiện đ� sanh, v� muốn đoạn trừ cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ, v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đối với ph�p �c bất thiện chưa sanh, v� muốn kh�ng sanh, cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đối với ph�p thiện chưa sanh, v� muốn sanh khởi, cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đối với ph�p thiện đ� sanh, v� muốn ki�n cố, kh�ng vong thất, kh�ng suy thối, tăng trưởng, quảng đại, tu tập vi�n m�n, cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cầu kh�ch lệ, v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đ� l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Bốn ch�nh đoạn.

"Nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Bốn như � t�c. Thế n�o gọi l� muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Bốn như � t�c? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu dục định như � t�c, th�nh tựu đoạn h�nh[4] , y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n dục tận, th� hướng phi phẩm�[5]. Cũng vậy tu tinh tấn định, t�m định, tư duy định � t�c, th�nh tựu đoạn h�nh, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận th� hướng phi phẩm. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ v� minh, n�n tu Bốn như � t�c. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri. Nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Bốn như � t�c.

"Thế n�o gọi l� muốn biệt tri v� minh n�n tu Bốn như � t�c? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m � uế, tuệ yếu k�m, tu dục định như � t�c, th�nh tựu đoạn h�nh, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm. Cũng vậy, tu tinh tấn định, t�m định, tư duy định như � t�c, th�nh tựu đoạn h�nh, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm. Đ� l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Bốn như � t�c.

"Nếu muốn đoạn trừ v� minh, n�n tu Tứ thiền. Thế n�o gọi l� muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Tứ thiền? Nếu khi Như Lai, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ, cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, ly dục, ly �c bất thiện, cho đến chứng đắc đệ Tứ thiền, th�nh tựu an trụ. Đ� l�, nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Tứ thiền. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Tứ thiền. Thế n�o l� muốn biệt tri v� minh n�n tu Tứ thiền? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m cho t�m � uế, tuệ yếu k�m, ly dục, ly ph�p �c bất thiện, cho đến chứng đắc đệ Tứ thiền, th�nh tựu an trụ. Đ� l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Tứ thiền.

"Nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Năm căn. Thế n�o gọi l� muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Năm căn? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu t�n, tinh tấn, niệm, định, tuệ căn. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Năm căn. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Năm căn. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Năm căn? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m � uế, tuệ yếu k�m, tu t�n, tinh tấn, niệm, định, tuệ căn. Đ� l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Năm căn.

�Nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Năm lực. Thế n�o gọi l� muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Năm lực? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m � uế, tuệ yếu k�m, tu t�n, tinh tấn, niệm, định, tuệ lực. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Năm lực. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Năm lực. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Năm lực? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu t�n, tinh tấn, niệm, định, tuệ lực. Đ� l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Năm lực.

"Nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Bảy gi�c chi. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Bảy gi�c chi? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu. Vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu niệm gi�c chi, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm. Cũng vậy, tu ph�p, tinh tấn, hỷ, khinh an, định, tu xả gi�c chi, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Bảy gi�c chi. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Bảy gi�c chi. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Bảy gi�c chi? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu niệm gi�c chi, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm. Cũng vậy, tu ph�p, tinh tấn, khinh an, hỷ, định. Tu xả gi�c chi, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm. Đ� l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Bảy gi�c chi.

"Nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Th�nh đạo t�m chi. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Th�nh đạo t�m chi? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i những thứ l�m � uế, tuệ yếu k�m, tu ch�nh kiến cho đến ch�nh định. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Th�nh đạo t�m chi. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Th�nh đạo t�m chi. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Th�nh đạo t�m chi? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu ch�nh kiến, cho đến tu ch�nh định. Đ� l� nếu muốn biệt tri v� minh, n�n tu Th�nh đạo t�m chi.

"Nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Mười biến xứ. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Mười biến xứ? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu thứ nhất địa biến xứ, bốn duy, tr�n dưới l� kh�ng hai, l� v� lượng; tu thủy biến xứ, hỏa biến xứ, phong biến xứ, thanh biến xứ, ho�ng biến xứ, x�ch biến xứ, bạch biến xứ, v� lượng kh�ng xứ biến xứ, tu thứ mười v� lượng thức biến xứ, bốn duy, tr�n dưới l� kh�ng hai, l� v� lượng. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ v� minh, n�n tu Mười biến xứ. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Mười biến xứ. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Mười biến xứ? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; tu thứ nhất, địa biến xứ, bốn duy, tr�n dưới l� kh�ng hai, l� v� lượng. Cũng vậy tu thủy biến xứ, hỏa biến xứ, phong biến xứ, thanh biến xứ, ho�ng biến xứ, x�ch biến xứ, bạch biến xứ, v� lượng kh�ng biến xứ; tu thứ mười v� lượng thức xứ biến xứ, bốn duy tr�n dưới, l� kh�ng hai, l� v� lượng. Đ� l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Mười biến xứ.

"Muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Mười ph�p v� học. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Mười ph�p v� học? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; tu v� học ch�nh kiến cho đến tu v� học ch�nh tr�. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Mười ph�p v� học. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Mười ph�p v� học.

"Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Mười ph�p v� học? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh Tựu, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; tu v� học ch�nh kiến cho đến tu v� học ch�nh tr�. Đ� l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Mười ph�p v� học.

"Như v� minh, h�nh cũng vậy. Như h�nh, thức cũng vậy. Như thức, danh sắc cũng vậy. Như danh sắc, s�u xứ cũng như vậy. Như s�u xứ, x�c cũng như vậy. Như x�c, thọ cũng như vậy. Như thọ, �i cũng như vậy. Như �i, thủ cũng như vậy. Như thủ, hữu cũng như vậy. Như hữu, sanh cũng như vậy.

"Nếu đoạn trừ l�o tử, n�n tu Bốn niệm xứ. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Bốn niệm xứ? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; qu�n nội th�n như th�n, cho đến qu�n thọ, t�m, ph�p như ph�p. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ v� minh n�n tu Bốn niệm xứ. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri. "Nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bốn niệm xứ. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt trừ l�o tử n�n tu Bốn niệm xứ? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; qu�n nội th�n như th�n, cho đến qu�n thọ, t�m, ph�p như ph�p. Đ� l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bốn niệm xứ.

"Nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Bốn ch�nh đoạn. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Bốn ch�nh đoạn? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; đối với ph�p �c bất thiện đ� sanh, v� muốn đoạn trừ cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ, v� ki�n tr� t�m ch�nh đoạn. Đối với ph�p �c bất thiện chưa sanh, v� muốn kh�ng sanh cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ, v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đối với ph�p thiện chưa sanh, v� muốn sanh khởi, cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đối với ph�p thiện đ� sanh, v� muốn ki�n cố, kh�ng vong thất, kh�ng suy thối, tăng trưởng, quảng đại, tu tập vi�n m�n, cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần kh�ch lệ, v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đ� l� nếu đoạn trừ l�o tử n�n tu Bốn ch�nh đoạn. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bốn ch�nh đoạn. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bốn ch�nh đoạn? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, đối với ph�p �c bất thiện đ� sanh, v� muốn đoạn trừ cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đối với ph�p �c bất thiện chưa sanh, v� muốn kh�ng sanh, cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đối với ph�p thiện chưa sanh, v� muốn sanh khởi, cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đối với ph�p thiện đ� sanh, v� muốn ki�n cố, kh�ng vong thất, kh�ng suy thối, tăng trưởng, quảng đại, tu tập vi�n m�n, cho n�n ph�t khởi dục t�m, t�m cầu phương tiện, tinh cần, kh�ch lệ v� ki�n tr� t�m, ch�nh đoạn. Đ� l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bốn ch�nh đoạn.

"Nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Bốn như � t�c. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Bốn như � t�c? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; tu học dục định như � t�c, th�nh tựu đoạn h�nh, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận th� hướng phi phẩm. Cũng vậy, tu tinh tấn định, t�m định, tư duy định như � t�c th�nh tựu đoạn h�nh, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Bốn như � t�c. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bốn như � t�c. Thế n�o gọi l� muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bốn như � t�c? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu dục định như � t�c, th�nh tựu đoạn h�nh, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm; cũng vậy, tu tinh tấn định, t�m định, tu tư duy định, như � t�c, th�nh tựu đoạn h�nh, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm. Đ� l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bốn như � t�c.

"Nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Tứ thiền. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Tứ thiền? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, ly dục, ly bất thiện ph�p cho đến chứng đắc đệ Tứ thiền, th�nh tựu an trụ. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Tứ thiền. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Tứ thiền? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, ly dục, ly ph�p �c bất thiện, cho đến chứng đắc đệ Tứ thiền, th�nh tựu an trụ. Đ� l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Tứ thiền.

"Nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Năm căn. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Năm căn? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu t�n, tinh tấn, niệm, định, tuệ căn. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Năm căn.

"Nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Năm căn? Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Năm căn? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu t�n, tinh tấn, niệm, định, tuệ căn. Đ� l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Năm căn.

�Nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Năm lực. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Năm lực? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu t�n lực, tinh tấn, niệm, định, tuệ lực. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Năm lực. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Năm lực? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; tu t�n, tinh tấn, niệm, định, tuệ lực. Đ� l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Năm lực.

"Nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Bảy gi�c chi. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Bảy gi�c chi? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu niệm gi�c chi, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử, n�n tu Bảy gi�c chi. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bảy gi�c chi. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bảy gi�c chi? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu niệm gi�c chi, y tr�n viễn ly, y tr�n v� dục, y tr�n diệt tận, th� hướng phi phẩm. Cũng vậy, tu ph�p, tinh tấn, hỷ, khinh an, định. Tu xả gi�c chi, y tr�n viễn ly, y tr�n diệt tận, y tr�n v� dục, th� hướng phi phẩm. Đ� l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Bảy gi�c chi.

"Nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Th�nh đạo t�m chi. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Th�nh đạo t�m chi? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; tu ch�nh kiến, cho đến ch�nh định. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Th�nh đạo t�m chi. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Th�nh đạo t�m chi. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Th�nh đạo t�m chi? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; tu ch�nh kiến cho đến ch�nh định. Đ� l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Th�nh đạo t�m chi.

"Nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Mười biến xứ. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Mười biến xứ? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; tu thứ nhất, địa biến xứ, bốn duy, tr�n dưới l� kh�ng hai, l� v� lượng. Tu thủy biến xứ, hỏa biến xứ, phong biến xứ, thanh biến xứ, ho�ng biến xứ, x�ch biến xứ, bạch biến xứ, v� lượng kh�ng xứ biến xứ, tu thứ mười, v� lượng thức xứ biến xứ, bốn duy tr�n dưới, l� kh�ng hai, l� v� lượng. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Mười biến xứ. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Mười biến xứ? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; tu thứ nhất, địa biến xứ, bốn duy, tr�n dưới l� kh�ng hai, l� v� lượng. Cũng vậy, tu thủy biến xứ, hỏa biến xứ, phong biến xứ, thanh biến xứ, ho�ng biến xứ, x�ch biến xứ, bạch biến xứ, v� lượng kh�ng xứ biến xứ, tu thứ mười, v� lượng thức xứ biến xứ, bốn duy, tr�n dưới, l� kh�ng hai, l� v� lượng. Đ� l� nếu muốn biệt tri v� minh n�n tu Mười biến xứ.

"Nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Mười ph�p v� học. Thế n�o gọi l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Mười ph�p v� học? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m, tu v� học ch�nh kiến cho đến tu v� học ch�nh tr�. Đ� l� nếu muốn đoạn trừ l�o tử n�n tu Mười ph�p v� học. Như vậy, số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ, tổng tri v� biệt tri.

"Nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Mười ph�p v� học. Thế n�o gọi l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Mười ph�p v� học? Nếu khi Như Lai xuất thế, Bậc V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c, Minh Hạnh Th�nh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, V� Thượng Sĩ, Đạo Ph�p Ngự, Thi�n Nh�n Sư, hiệu l� Phật, Ch�ng Hựu; vị ấy đoạn trừ cho đến năm triền c�i, những thứ l�m t�m � uế, tuệ yếu k�m; tu v� học ch�nh kiến cho đến tu v� học ch�nh tr�. Đ� l� nếu muốn biệt tri l�o tử n�n tu Mười ph�p v� học."

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

1. C�c giai đoạn tu tập tuần tự: số đoạn, giải tho�t, qu� độ, bạt tuyệt, diệt, chỉ tổng tri v� biệt tri: chuy�n cần, quyết �, vượt qua, nhổ sạch, ho�n to�n tĩnh chỉ.

2. Tham chiếu Ph�p Uẩn T�c Luận 3 (Đại 26 tr.467c): khởi dục, ph�t cần, tinh tấn, s�ch t�m, tr� t�m.

3. Bốn niệm xứ, Bốn ch�nh cần� đều được tu tập theo thứ tự từ tinh cần...

4. Xem kinh 86 tr�n.

5. Phi phẩm, nơi kh�c, cũng trong bản H�n n�y n�i l� _Th� hướng xuất yếu (?).

Hết Phẩm 18

�

KINH TRUNG A H�M

H�n Dịch: Phật �� Da X� & Tr�c Phật Niệm,Việt Dịch & Hiệu Ch�: Th�ch Tuệ Sỹ

H�n Dịch: Phật �� Da X� & Tr�c Phật Niệm,
Việt Dịch & Hiệu Ch�: Th�ch Tuệ Sỹ