KINH TRUNG A H�M P07

72. KINH TRƯỜNG THỌ VƯƠNG BỔN KHỞI [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại C�u-x�-di[2], trong vườn C�-sư-la[3]. Bấy giờ c�c Tỳ-kheo ở C�u-x�-di đ� nhiều lần c�i v� nhau. Do đ� Đức Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo ở C�u-x�-di rằng:

�N�y c�c Tỳ-kheo, c�c ngươi chớ c�i v� nhau. V� sao?

Nếu lấy tranh dứt tranh[4],

Đời n�o dứt cho xong.

Nhẫn nhục dứt hận th�,

Đ� l� ph�p tối thượng[5].

�V� sao? N�y c�c Tỳ-kheo, thuở xưa c� vua nước C�u-sa-la, t�n l� Trường Thọ[6]. Lại c� vua nước Gia-x� t�n l� Phạm-ma-đạt-đa[7]. Hai vị quốc vương n�y đ� nhiều lần g�y chiến với nhau. Rồi quốc vương Phạm-ma-đạt-đa dấy qu�n với bốn loại qu�n l� tượng qu�n, m� qu�n, xa qu�n v� bộ qu�n. Sau khi dấy qu�n, vua Phạm-ma-đạt-đa đ�ch th�n k�o qu�n đi muốn g�y chiến với vua Trường Thọ, nước C�u-sa-la.

�Vua Trường Thọ nước C�u-sa-la nghe tin vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� vừa dấy qu�n với bốn loại qu�n l� tượng qu�n, m� qu�n, xa qu�n v� bộ qu�n. Sau khi bổ sung qu�n số cho bốn loại qu�n ấy, lại muốn giao chiến với m�nh, vua Trường Thọ nước C�u-sa-la nghe vậy cũng dấy qu�n với bốn loại qu�n l� tượng qu�n, m� qu�n, xa qu�n v� bộ qu�n. Sau khi dấy bốn loại qu�n, vua Trường Thọ nước C�u-sa-la đ�ch th�n xuất qu�n dẫn đến tận bi�n giới, d�n trận giao chiến, tức thời đ�nh tan qu�n đối phương. Bấy giờ vua Trường Thọ nước C�u-sa-la bắt trọn bốn loại qu�n của Phạm-ma-đạt-đa l� tượng qu�n, m� qu�n xa qu�n v� bộ qu�n, lại bắt sống vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x�. Bắt được liền ph�ng th�ch v� n�i với Phạm-ma-đạt-đa rằng:

�� ng l� nạn nh�n c�ng đường, nay ta tha cho, sau n�y chớ g�y chiến nữa�.

�Vua Phạm-ma-đạt-đa, nước Gia-x� lại ba lần dấy qu�n với bốn loại qu�n l� tượng qu�n, m� qu�n, xa qu�n v� bộ qu�n. Sau mỗi lần dấy qu�n với bốn loại qu�n, lại đ�ch th�n dẫn qu�n qua g�y chiến với vua Trường Thọ, nước C�u-sa-la.

�Vua Trường Thọ nước C�u-sa-la nghe tin vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� vừa dấy qu�n với bốn loại qu�n l� tượng qu�n, m� qu�n, xa qu�n v� bộ qu�n. Sau khi dấy qu�n, lại k�o đến g�y chiến với m�nh. vua Trường Thọ nghe tin như vậy liền nghĩ: �Ta đ�nh bại n�, cần g� đ�nh bại nữa. Ta đ� h�ng phục n�, n� đ�u đủ sức để h�ng phục ta. Ta đ� hại n�, cần g� phải hại nữa. Ta chỉ cần với một c�y cung kh�ng cũng đủ h�ng phục n�.

�Vua Trường Thọ, nước C�u-sa-la nghĩ như thế n�n an nhi�n kh�ng cần dấy qu�n với bốn loại qu�n l� tượng qu�n, m� qu�n, xa qu�n v� bộ qu�n, v� tự m�nh cũng kh�ng ra mặt trận.

�Bấy giờ, vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� tiến qu�n đ�nh ph�, bắt trọn bốn loại qu�n của vua Trường Thọ nước C�u-sa-la l� tượng qu�n, m� qu�n, xa qu�n v� bộ qu�n. Vua Trường Thọ nghe tin Phạm-ma-đạt-đa vua nước Gia-x� đ� tiến qu�n bắt trọn bốn loại qu�n của m�nh l� tượng qu�n, m� qu�n, xa qu�n v� bộ qu�n, lại nghĩ rằng: �Chiến tranh l� kỳ qu�i, chiến tranh l� t�n bạo. V� sao? V� chiến thắng sẽ bị chiến thắng; chế phục sẽ bị chế phục; t�n hại sẽ bị t�n hại. Vậy ta nay h�y đơn th�n dẫn một người vợ c�ng đi một cỗ xe, chạy đến Ba-la-nại�.

�Rồi vua Trường Thọ nước C�u-sa-la đơn th�n dẫn một người vợ c�ng đi tr�n một cỗ xe, chạy đến Ba-la-nại. Vua Trường Thọ lại nghĩ: �Ta nay c� lẽ n�n từ th�n n�y qua th�n kia, từ ấp n�y qua ấp nọ để cầu học rộng nghe nhiều�. Nghĩ vậy, vua Trường Thọ liền từ th�n n�y qua th�n kh�c, từ ấp n�y qua ấp nọ cầu học rộng nghe nhiều. V� học rộng nghe nhiều n�n vua đổi t�n l� Trường Thọ B�c sĩ.

�Trường Thọ B�c sĩ lại nghĩ: �Những g� đ�ng học ta đ� học rồi. Ta n�n v�o đ� ấp Ba-la-nại, đến ở đường n�y hẻm kia với vẻ mặt tươi cười, tấu l�n �m thanh vi diệu. Như vậy, c�c nh� h�o qu� ở Ba-la-nại nghe được sẽ v� c�ng hoan hỷ v� thấy vui th�ch�. Nghĩ xong, Trường Thọ B�c sĩ v�o đ� ấp Ba-la-nại, đứng ở đường n�y hẻm nọ với vẻ mặt tươi cười, tấu l�n �m thanh vi diệu n�n c�c nh� h�o qu� ở Ba-la-nại nghe được đều rất hoan hỷ v� lấy l�m thỏa th�ch.

�L�c ấy, c�c quyến thuộc của vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x�, từ quyến thuộc ngo�i xa đến quyến thuộc ở giữa, rồi đến quyến thuộc b�n trong v� đến Phạm ch� quốc sư, tất cả đều nghe. Khi được nghe, Phạm ch� quốc sư cho gọi Trường Thọ B�c sĩ đến diện kiến.

�Bấy giờ Trường Thọ B�c sĩ đi đến chỗ Phạm ch� quốc sư, đứng quay mặt về ph�a quốc sư, với vẻ mặt vui tươi, tấu l�n �m thanh vi diệu. Sau khi nghe, Phạm ch� quốc sư rất hoan hỷ v� lấy l�m thỏa th�ch. Phạm ch� quốc sư n�i với Trường Thọ B�c sĩ:

�� Từ nay �ng c� thể nương tựa v�o ta. Ta sẽ cung cấp cho đầy đủ.

�Trường Thọ B�c sĩ thưa rằng:

�� Thưa T�n giả, t�i c�n c� một người vợ, phải l�m thế n�o?

�Phạm ch� quốc sư n�i với B�c sĩ:

�� B�c sĩ, �ng c� thể đem đến ở nh� ta. Ta sẽ cung cấp cho đầy đủ.

�Thế rồi Trường Thọ B�c sĩ dẫn vợ m�nh đến tr� tại nh� Phạm ch� quốc sư. Phạm ch� quốc sư liền chu cấp đầy đủ.

�Một thời gian sau, vợ của Trường Thọ B�c sĩ trong l�ng rầu rĩ[8] nghĩ rằng: �Ước g� c� bốn loại qu�n trận với lớp lớp tấm thuẫn[9], tuốt gươm s�ng lo�ng, từ từ đi qua. Ta muốn xem khắp v� cũng muốn uống nước m�i gươm đao�.

�Vợ của Trường Thọ B�c sĩ nghĩ như vậy rồi, liền n�i với Trường Thọ B�c sĩ rằng:

�� T�i cảm thấy trong l�ng rầu rĩ, đang nghĩ thế n�y: �Ước g� c� bốn loại qu�n trận với lớp lớp tấm thuẫn, tuốt gươm s�ng lo�ng từ từ đi qua. Ta muốn xem c�ng khắp, lại cũng muốn uống nước m�i dao.�

�Trường Thọ B�c sĩ n�i với vợ rằng:

�� Khanh chớ nghĩ như vậy. V� sao? Ch�ng ta đ� bị vua Phạm-ma-đạt-đa đ�nh bại, khanh nhờ đ�u m� thấy được bốn loại qu�n trận với lớp lớp tấm thuẫn, tuốt gươm s�ng lo�ng từ từ đi qua để khanh xem c�ng khắp v� khanh lại được uống nước m�i dao?

�B� vợ lại n�i:

�� Thưa t�n qu�n, nếu được như thế th� t�i c�n hy vọng sống. Nếu kh�ng, chắc chắn phải chết chớ kh�ng c� g� nghi ngờ nữa[10].

�Trường Thọ B�c sĩ liền đến chỗ Phạm ch� quốc sư, đứng quay mặt về ph�a quốc sư, vẻ mặt sầu thảm, bằng tiếng n�i ai o�n m� tấu l�n c�c kh�c nhạc. Phạm ch� quốc sư nghe m� kh�ng được hoan hỷ. Bấy giờ Phạm ch� quốc sư hỏi rằng:

�� N�y B�c sĩ, trước kia, �ng đứng quay mặt về ph�a ta, với vẻ mặt vui tươi m� tấu l�n �m thanh vi diệu. Nghe xong ta rất hoan hỷ, lấy l�m vui th�ch. Nay �ng v� sao lại đứng quay về ph�a ta với vẻ mặt sầu thảm, bằng �m thanh ai o�n m� tấu l�n kh�c nhạc, ta nghe kh�ng được hoan hỷ. N�y Trường Thọ B�c sĩ, th�n �ng kh�ng bệnh hoạn, � �ng kh�ng sầu n�o chứ?

�Trường Thọ B�c sĩ thưa:

�� Thưa T�n giả, th�n t�i kh�ng bệnh hoạn nhưng � t�i sầu n�o. T�n giả, vợ t�i trong l�ng rầu rĩ, đ� nghĩ thế n�y: �Ta muốn bốn loại qu�n trận với lớp lớp tấm thuẫn, tuốt gươm s�ng lo�ng từ từ đi qua. Ta muốn xem c�ng khắp, lại cũng muốn uống nước m�i dao�. T�i liền bảo rằng: �Khanh chớ nghĩ như thế. V� sao? Ta nay thế n�y, khanh nhờ đ�u m� đượ�c bốn loại qu�n trận với lớp lớp tấm thuẫn, tuốt gươm s�ng lo�ng từ từ đi qua để khanh xem c�ng khắp v� lại cũng được uống nước m�i dao?� Vợ t�i lại n�i rằng: �Thưa t�n qu�n, nếu được như thế th� t�i c�n hy vọng sống. Nếu kh�ng th� chắc chắn sẽ chết, kh�ng nghi ngờ g� nữa�. Thưa T�n giả, nếu vợ t�i m� kh�ng to�n mạng th� sao nỡ!

�Phạm ch� quốc sư bảo rằng:

�� N�y B�c sĩ, vợ �ng, ta c� thể gặp được kh�ng?

�� Thưa T�n giả, c� thể được.

�Thế rồi Phạm ch� quốc sư c�ng với Trường Thọ B�c sĩ đi đến chỗ b� vợ của B�c sĩ. Bấy giờ vợ của Trường Thọ B�c sĩ mang thai đứa con c� đức. Phạm ch� quốc sư thấy vợ của Trường Thọ B�c sĩ mang thai đứa con c� đức n�n quỳ gối b�n phải xuống đất, chắp tay hướng về ph�a vợ của B�c sĩ khen ba lần rằng:

�� Sẽ sanh vua nước C�u-sa-la. Sẽ sanh vua nước C�u-sa-la.

�Rồi lại ra lệnh cho tả hữu kh�ng ai được ph�p tiết lộ cho người ngo�i biết.

�Phạm ch� quốc sư n�i tiếp:

�� N�y B�c sĩ, �ng chớ ưu sầu. Ta sẽ cho vợ �ng được thấy bốn loại qu�n trận với lớp lớp tấm thuẫn, tuốt gươm s�ng lo�ng từ từ đi qua v� cũng được uống nước m�i dao.

�Rồi Phạm ch� quốc sư đi đến chỗ Phạm-ma-đạt-đa, vua nước Gia-x�, thưa rằng:

�� T�u Thi�n vương, n�n biết cho rằng, c� v� sao hữu đức xuất hiện. Mong Thi�n vương cho d�n bốn loại qu�n trận với lớp lớp tấm thuẫn, tuốt gươm s�ng lo�ng từ từ diễn h�nh v� biểu dương qu�n uy bằng nước m�i dao. Mong Thi�n vương đ�ch th�n thị s�t. T�u Thi�n vương, nếu l�m được như vậy th� chắc chắn c� b�o ứng tốt.

�Vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� liền ra lệnh cho tướng qu�n:

�� C�c khanh n�n biết, c� v� sao hữu đức xuất hiện, c�c khanh h�y tức khắc d�n bốn loại qu�n trận với lớp lớp tấm thuẫn, tuốt gươm s�ng lo�ng từ từ diễn h�nh, biểu dương qu�n uy bằng nước m�i dao. Ta sẽ đ�ch th�n quan s�t. Nếu l�m được như vậy th� chắc chắc c� b�o ứng tốt.

�Bấy giờ tướng qu�n tu�n lệnh vua, d�n bốn loại qu�n trận với lớp lớp tấm thuẫn, tuốt gươm s�ng lo�ng từ từ diễn h�nh, biểu dương qu�n uy bằng nước m�i dao. Vua Phạm-ma-đạt-đa liền đ�ch th�n thị s�t. Nhờ đ�, vợ của Trường Thọ B�c sĩ thấy được bốn loại qu�n trận với lớp lớp tấm thuẫn, tuốt gươm s�ng lo�ng từ từ đi qua để biểu dương v� cũng được uống nước m�i dao. Sau khi uống nước m�i dao, l�ng sầu muộn liền ti�u, tiếp đến hạ sanh người con c� đức, đặt t�n tự l� Trường Sanh Đồng tử[11], gởi cho người kh�c b� mật nu�i nấng v� lần hồi lớn kh�n.

�Nếu c� c�c vị vua S�t-lợi Đảnh Sanh chỉnh trị thi�n hạ với một quốc độ lớn, c� đủ c�c t�i nghệ như cỡi voi, chế ngự, dong xe, chơi bắn cung, đ�nh bằng tay, n�m d�y, n�m m�c c�u, dong xe, ngồi kiệu, c�c thứ t�i nghệ tuyệt diệu như thế, Trường Sanh Đồng tử đều biết đầy đủ�. Với tất cả c�c loại xảo diệu n�o, nếu đụng đến l� vượt hẳn mọi người, dũng m�nh v� cương nghị hơn đời, th�ng minh xuất ch�ng. Bao nhi�u điều b� ẩn s�u xa, kh�ng c� điều g� l� kh�ng th�ng suốt tinh tường.

�L�c ấy, Phạm-ma-đạt-đa nghe tin Trường Thọ vua nước C�u-sa-la đổi t�n l� B�c sĩ v� đang ở tại Ba-la-nại liền ra lệnh cho tả hữu:

�� C�c khanh h�y cấp tốc đến bắt Trường Thọ, vua nước C�u-sa-la, tr�i th�c k� hai tay, bỏ l�n lừa chở đi, đ�nh trống lớn tiếng như tiếng lừa k�u, tuy�n bố cho khắp nơi biết rồi dẫn ra khỏi cửa th�nh hướng Nam, bắt ngồi dưới c�y n�u cao m� cật vấn.

�Cận thần tả hữu v�ng lệnh, liền đến bắt Trường Thọ, vua nước C�u-sa-la, tr�i hai tay ra đằng sau, bỏ l�n lừa chở đi, đ�nh trống lớn tiếng như lừa k�u, tuy�n bố cho khắp nơi biết rồi dẫn ra cửa th�nh ph�a Nam, bắt ngồi dưới c�y n�u cao rồi cật vấn. L�c ấy, Trường Sanh Đồng tử đi theo cha, l�c b�n tả, l�c b�n hữu, thưa với cha rằng:

�� Thi�n vương chớ sợ. Thi�n vương chớ sợ! Con ở đ�y, chắc chắn cứu được, chắc chắn cứu được.

�Trường Thọ vua nước C�u-sa-la bảo con:

�� Đồng tử n�n nhẫn, Đồng tử n�n nhẫn! Chớ khởi o�n kết m� phải thực h�nh nh�n từ.

�Mọi người nghe vua Trường Thọ n�i như vậy liền hỏi:

�� Như vậy nh� vua muốn n�i những g�?

�Nh� vua n�i:

�� Đồng tử n�y th�ng minh, chắc chắn hiểu lời ta n�i.

�Thế rồi Trường Sanh Đồng tử khuy�n những người h�o qu� trong th�nh Ba-la-nại rằng:

�� Chư vị, h�y bố th� tu phước m� ch� nguyện cho vua Trường Thọ nước C�u-sa-la. Đem phước th� ấy cầu nguyện cho vua Trường Thọ nước C�u-sa-la được an ổn, giải tho�t.

�Bấy giờ c�c nh� h�o qu� trong th�nh Ba-la-nại, theo lời khuyến kh�ch của Trường Sanh Đồng tử, bố th�, tu phước, ch� nguyện cho vua Trường Thọ nước C�u-sa-la, đem phước th� ấy cầu nguyện cho vua Trường Thọ an ổn giải tho�t.

�Vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� nghe c�c nh� h�o qu� trong th�nh Ba-la-nại n�y bố th�, tu phước, ch� nguyện cho vua Trường Thọ nước C�u-sa-la, đem phước th� ấy cầu nguyện cho vua Trường Thọ được an ổn, giải tho�t th� v� c�ng sợ h�i, t�c l�ng dựng đứng, nghĩ rằng: �Mong những nh� h�o qu� trong th�nh Ba-la-nại n�y kh�ng phản lại ta chăng? Nhưng h�y g�c lại việc kia, nay ta trước hết phải cấp tốc ti�u diệt sự việc n�y�.

�Rồi vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� hạ lệnh cho tả hữu:

�� C�c khanh h�y cấp tốc đi giết vua Trường Thọ nước C�u-sa-la, chặt ra l�m bảy đoạn.

�Cận thần tả hữu v�ng lệnh, liền đi giết vua Trường Thọ, chặt th�nh bảy đoạn. Bấy giờ Trường Sanh Đồng tử n�i với c�c nh� h�o qu� trong th�nh Ba-la-nại rằng:

�� C�c vị xem đấy, vua nước Gia-x� Phạm-ma-đạt-đa t�n �c v� đạo. N� chặt cha ta, vua Trường Thọ nước C�u-sa-la l� người v� tội. N� cướp đoạt kho t�ng, t�i sản của nước ta. V� th� hận cay độc m� giết người, chặt th�nh bảy đoạn một c�ch oan uổng. C�c vị n�n đến d�ng lụa mới, quấn nhiều lớp, bọc k�n thi h�i bảy đoạn, liệm cho cha ta; d�ng tất cả c�c c�y hương thơm chất đống để hỏa t�ng v� lập miếu đường để thờ. Phải v� cha ta m� gởi thơ cho Phạm-ma-đạt-đa, n�i rằng, Trường Sanh Đồng tử con vua nước C�u-sa-la b�o cho vua biết, ngươi kh�ng sợ sau n�y con ch�u gieo họa cho chăng?�

�Rồi th� những nh� h�o qu� ở th�nh Ba-la-nại theo lời khuy�n của Trường Sanh Đồng tử, d�ng lụa mới xếp nhiều lớp liệm lấy thi h�i bảy đoạn ấy, d�ng c�c loại hương thơm chất đống hỏa t�ng rồi lập miếu m� thờ, v� cũng viết thơ gởi cho Phạm-ma-đạt-đa, n�i rằng: �Trường Sanh Đồng tử, con vua nước C�u-sa-la bảo rằng, ngươi kh�ng sợ sau n�y bị con ch�u gieo họa cho chăng?�

�Bấy giờ vợ của vua Trường Thọ n�i với Trường Sanh Đồng tử:

�� Con n�n biết, vua nước Gia-x� l� Phạm-ma-đạt-đa, l� kẻ t�n bạo, v� đạo, bắt cha con l� vua Trường Thọ nước C�u-sa-la l� người v� tội, cướp đoạt kho t�ng, t�i sản của nước con, lại v� th� hận cay độc giết người, chặt ra bảy đoạn một c�ch oan uổng. N�y Đồng tử, con h�y đến đ�y c�ng ta, dong một chiếc xe chạy ra khỏi Ba-la-nại n�y. Nếu kh�ng đi th� tai họa sẽ đến với con.

�� Thế rồi vợ của Trường Thọ c�ng với Đồng tử c�ng dong một chiếc xe chạy ra khỏi Ba-la-nại. Bấy giờ Trường Sanh Đồng tử nghĩ rằng: �Ta n�n đến th�n n�y, qua th�n kia để cầu học rộng nghe nhiều�.

�Nghĩ xong, Trường Sanh Đồng tử liền đi từ th�n n�y qua th�n nọ để cầu học rộng nghe nhiều. V� học rộng nghe nhiều, n�n đổi t�n kh�c l� Trường Sanh B�c sĩ.

�Trường Sanh B�c sĩ lại nghĩ: �Điều cầu học ta đ� học xong, c� lẽ ta n�n v�o đ� ấp Ba-la-nại, đứng ở đường n�y hẻm nọ với vẻ mặt tươi cười, tấu l�n �m thanh vi diệu. Như vậy c�c nh� h�o qu� ở Ba-la-nại nghe được sẽ hoan hỷ v� cảm thấy vui th�ch�.

�Nghĩ vậy, Trường Sanh B�c sĩ liền v�o đ� ấp Ba-la-nại đứng ở đường n�y hẻm nọ với vẻ mặt vui tươi, tấu l�n �m thanh vi diệu. C�c nh� h�o qu� ở Ba-la-nại nghe được, hoan hỷ v� c�ng v� cảm thấy vui th�ch.

�Bấy giờ c�c quyến thuộc của vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x�, từ quyến thuộc ngo�i xa đến quyến thuộc khoảng giữa v� quyến thuộc b�n trong, Phạm ch� quốc sư, lần hồi thấu đến tai vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x�. Sau khi nghe đến, vua liền gọi v�o diện kiến.

�Thế rồi Trường Sanh B�c sĩ đi đến chỗ vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x�, đứng quay về ph�a nh� vua với vẻ mặt tươi cười, tấu l�n bằng �m thanh vi diệu. Vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� nghe như thế hoan hỷ v� c�ng, lấy l�m vui th�ch, rồi vua Phạm-ma-đạt-đa n�i với B�c sĩ rằng:

�� Khanh từ nay c� thể nương tựa v�o ta. Ta sẽ cung cấp cho đầy đủ.

�Khi ấy, Trường Sanh B�c sĩ nương tựa v�o nh� vua v� được cung cấp đầy đủ. Về sau nh� vua lại hết l�ng t�n nhiệm, giao ph� c�ng việc, đem kiếm hộ th�n trao cho Trường Sanh B�c sĩ.

�Bấy giờ vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� bảo người đ�nh xe:

�� Ngươi h�y sửa soạn xa gi�. Ta muốn đi săn bắn.

�Người đ�nh xe v�ng lời, sửa soạn xa gi� xong, trở lại t�u rằng:

�� Con đ� sửa soạn xa gi� xong, xin theo � Thi�n vương.

�Thế rồi vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� v� Trường Sanh B�c sĩ c�ng ngồi v�o cỗ xe ra đi. Trường Sanh B�c sĩ nghĩ rằng: �Phạm-ma-đạt-đa vua nước Gia-x� t�n bạo, v� đạo. N� bắt cha ta l� vua Trường Thọ nước C�u-sa-la l� người v� tội, lại cướp đoạt kho t�ng, t�i sản của ta, v� v� th� hận cay độc m� giết người, chặt ra bảy đoạn một c�ch oan uổng. Ta nay n�n đ�nh xe t�ch ra khỏi bốn loại qu�n, đi đến một nơi kh�c�.

�Bấy giờ vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� v� vất vả trải qua con đường lầy lội, gi� n�ng bức b�ch n�n cảm thấy kh�t nước, mệt nhọc qu� đổi, muốn nằm, liền xuống xe, gối v�o đầu gối của Trường Sanh B�c sĩ m� ngủ. Trường Sanh B�c sĩ nghĩ rằng: �Phạm-ma-đạt-đa vua nước Gia-x� n�y v� đạo, t�n bạo. N� bắt cha ta l� vua Trường Thọ nước C�u-sa-la l� người v� tội, lại cướp đoạt kho t�ng, t�i sản của nước ta v� v� th� hận cay độc m� giết người chặt ra bảy đoạn một c�ch oan uổng. Thế m� ng�y nay n� đ� nằm trong tay ta, ta phải b�o o�n�. Trường Sanh B�c sĩ nghĩ như vậy, liền tuốt gươm b�u, d� v�o cổ Phạm-ma-đạt-đa vua nước Gia-x� m� n�i rằng:

�� Nay ta giết ngươi! Nay ta giết ngươi!

�Trường Sanh B�c sĩ lại nghĩ: �Ta kh�ng l�m đ�ng. V� sao? Nhớ lại ng�y trước, ngồi dưới c�y n�u cao, v�o ph�t sắp l�m chung, cha ta đ� bảo ta rằng: �Đồng tử h�y nhẫn, Đồng tử h�y nhẫn. Chớ khởi o�n kết m� phải thực h�nh nh�n từ�.� Nhớ lại như vậy, B�c sĩ b�n thu gươm, tra v�o vỏ.

�Trong l�c đ�, vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� mộng thấy Trường Sanh Đồng tử, con vua Trường Thọ nước C�u-sa-la tay cầm gươm b�n d� v�o cổ m�nh m� n�i rằng: �Nay ta giết ngươi! Nay ta giết ngươi�. Thấy vậy, vua sợ h�i, t�c l�ng dựng đứng, liền kinh ho�ng chợt tỉnh, n�i với Trường Sanh B�c sĩ:

�� Ngươi nay n�n biết, ta ở trong mộng, thấy Trường Sanh Đồng tử, con vua Trường Thọ nước C�u-sa-la tay cầm kiếm b�n d� v�o cổ ta, n�i rằng: �Nay ta giết ngươi! Nay ta giết ngươi!� Nghe xong, Trường Sanh Đồng tử thưa rằng:

�� Thi�n vương chớ sợ. Thi�n vương chớ sợ. V� sao? Trường Sanh Đồng tử, con vua Trường Thọ nước C�u-sa-la ch�nh l� thần đ�y. Thi�n vương, thần nghĩ rằng: �Phạm-ma-đạt-đa, vua nước Gia-x� t�n bạo, v� đạo, bắt cha ta, một người v� tội, lại cướp đoạt kho t�ng, t�i sản của nước ta, v� v� th� hận cay độc m� giết cha ta, chặt người ra l�m bảy đoạn một c�ch oan uổng, m� nay ch�nh n� đ� nằm trong tay ta, ta nghĩ phải b�o o�n�. T�u Thi�n vương, thần liền r�t gươm d� v�o cổ Thi�n vương m� n�i rằng: �Nay ta giết ngươi! Nay ta giết ngươi!� Thi�n vương, thần lại nghĩ: �Ta l�m kh�ng đ�ng. V� sao? Nhớ ng�y trước, ngồi dưới c�y n�u cao, v�o ph�t sắp l�m chung, cha ta đ� bảo rằng: �Đồng tử h�y nhẫn, Đồng tử h�y nhẫn! Chớ khởi o�n kết m� phải thực h�nh nh�n từ�.� Nhớ lại như vậy n�n thần thu gươm tra v�o vỏ�.

�Vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� n�i rằng:

�� N�y Đồng tử, khanh n�i rằng: �Đồng tử h�y nhẫn, Đồng tử h�y nhẫn�, ta đ� r� nghĩa ấy. Nhưng Đồng tử lại n�i: �Chớ khởi o�n kết, m� phải thực h�nh nh�n từ�, l� nghĩa thế n�o?

�Trường Sanh Đồng tử đ�p:

�� T�u Thi�n vương, chớ khởi o�n kết m� phải thực h�nh nh�n từ, ch�nh l� việc l�m n�y vậy.

�Nghe xong, vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� n�i rằng:

�� N�y Đồng tử, từ ng�y h�m nay ta đem đất nước m� ta đang chỉnh l�nh trao hết cho khanh. V� sao? V� khanh đ� l�m một việc qu� kh� l� đ� ban �n huệ cho mạng sống của ta.

�Trường Sanh Đồng tử nghe vậy liền thưa:

�� Bổn quốc của Thi�n vương th� thuộc về Thi�n vương. Bổn quốc của th�n phụ hạ thần th� mới c� thể giao ho�n lại cho hạ thần.

�Bấy giờ, vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� c�ng với Trường Sanh Đồng tử l�n xe trở về, v�o th�nh Ba-la-nại, ngồi tr�n ch�nh điện, vua bảo c�c cận thần:

�� N�y c�c khanh, nếu bắt gặp Trường Sanh Đồng tử, con vua Trường Thọ nước C�u-sa-la th� c�c khanh sẽ xử sự như thế n�o?

�Cận thần nghe vậy, c� người t�u rằng:

�� T�u thi�n vương, nếu bắt gặp n� th� sẽ chặt tay.

�C� người lại t�u:

�� T�u Thi�n vương, nếu bắt gặp n� th� chặt ch�n.

�C� người t�u:

�� T�u Thi�n vương, nếu bắt gặp n� th� giết.

�Vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� n�i rằng:

�� C�c khanh, muốn gặp Trường Sanh Đồng tử, con vua Trường Thọ nước C�u-sa-la th� ở đ�y n�y. C�c khanh chớ khởi �c � với Đồng tử n�y. V� sao? V� Đồng tử đ� l�m một việc rất kh� l� đ� tha mạng sống cho ta.

�Thế rồi vua Phạm-ma-đạt-đa nước Gia-x� d�ng nước tắm của vua tắm gội cho Trường Sanh Đồng tử, cho thoa bằng bột hương của vua, cho mặc y phục của vua, mời ngồi l�n ngự s�ng bằng v�ng, đ�ch th�n vua Phạm-ma-đạt-đa v� vợ con trở về bổn quốc.

�N�y Tỳ-kheo, c�c quốc vương S�t-lợi Đảnh Sanh ấy l�m chủ đại quốc, chỉnh trị thi�n hạ m� tự thực h�nh hạnh nhẫn nhục; tự thực h�nh từ t�m, lại xưng t�n từ t�m; tự ban �n huệ, lại xưng t�n �n huệ. N�y chư Tỳ-kheo, c�c Tỳ-kheo cũng n�n l�m như vậy, ch� t�n, từ bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, xuất gia học đạo; n�n thực h�nh hạnh nhẫn nhục, lại xưng t�n nhẫn nhục; tự thực h�nh từ t�m, lại xưng t�n từ t�m; tự ban �n huệ, lại xưng t�n �n huệ�.

�Bấy giờ c�c Tỳ-kheo nghe Đức Phật thuyết như vậy, c� vị bạch rằng:

�Thế T�n l� Ph�p chủ. Nay mong Thế T�n cứ ở y�n vậy. Vị ấy n�i h�nh con, con l�m sao kh�ng n�i h�nh vị ấy được[12]�. L�c đ�, Đức Thế T�n kh�ng vui v� việc l�m của c�c Tỳ-kheo C�u-x�-di, với những oai nghi, lễ tiết m� họ đ� học, đ� tập. Ng�i từ chỗ ngồi đứng dậy, n�i b�i kệ tụng:

Với bao nhi�u lời n�i,
Ph� hoại ch�ng tối t�n.
Khi ph� hoại Th�nh Ch�ng,
Kh�ng ai can dứt nổi.
N�t th�n v� mất mạng,
Kẻ cướp đoạt ngựa tr�u,
T�i sản, v� quốc gia,
Họ c�n hay h�a thuận;
Huống ngươi v�i tiếng c�i
Sao kh�ng chịu thuận h�a?
Kh�ng suy ch�n nghĩa xa,
O�n kết l�m sao giải?
Mạ lỵ, tr�ch nhau m�i
M� biết chế, thuận h�a;
Nếu suy ch�n nghĩa xa
O�n kết tất giải được.
Th� hận dứt hận th�,
Đời n�o dứt cho xong.
Nhẫn nhục dứt hận th�,
Đ� l� ph�p tối thượng.
S�n với bậc thượng tr�,
N�i to�n lời v� lại,
Phỉ b�ng Th�nh M�u-ni,
Thấp h�n kh�ng ch�t tuệ.
Người kh�c kh�ng r� nghĩa,
Ri�ng ta biết m� th�i.
Người r� nghĩa l� ai?
Người n�y dứt s�n nhuế.
Ai đắc định l�m bạn,
Kẻ tr�, thiện c�ng tu;
Xả � chấp xưa kia
Hoan hỷ thường theo đến.
Kh�ng đắc định l�m bạn,
Kẻ tr� thiện ri�ng tu;
Như vua nghi�m trị nước;
Như voi lẻ rừng vắng.
Độc h�nh, chớ l�m �c,
Như voi lẻ rừng vắng.
Độc h�nh tr�n nẻo cao,
Đừng hội kẻ v� đức.
Học: �Kh�ng gặp bạn tốt,
Kh�ng c�ng ai ngang m�nh;
H�y c� độc chuy�n tinh
Đừng hội kẻ v� đức.�[13]

L�c Đức Thế T�n thuyết b�i tụng n�y xong, Ng�i d�ng như � t�c cỡi hư kh�ng m� đi đến th�n B�-la-l�u-la[14]. Ở th�n B�-la-l�u-la c� T�n giả B�-cửu Th�ch Gia Tử[15], ng�y đ�m kh�ng ngủ, tinh cần h�nh đạo, ch� th�nh thường định tĩnh, an tr� trong đạo phẩm. T�n giả Th�ch Gia Tử từ xa tr�ng thấy Đức Thế T�n đi đến, khi đ� tr�ng thấy liền nghinh tiếp, đỡ lấy y b�t của Ng�i, trải giường, m�c nước rửa ch�n. Đức Phật rửa ch�n xong, Ng�i l�n chỗ ngồi của Th�ch Gia Tử B�-cửu. Ngồi xong, Ng�i n�i:

�Tỳ-kheo B�-cửu, ngươi thường an ổn, kh�ng hề thiếu thốn chăng?�

T�n giả B�-cửu trả lời:

�Bạch Thế T�n, con thường an ổn, kh�ng c� thiếu thốn�.

Đức Thế T�n lại hỏi:

�Thế n�o l� an ổn, kh�ng c� thiếu thốn?�

T�n giả B�-cửu đ�p:

�Bạch Thế T�n, con ng�y đ�m kh�ng ngủ, tinh tấn h�nh đạo, ch� h�nh thường định tĩnh, an ổn v�o đạo phẩm. Bạch Thế T�n, như vậy con thường an ổn, kh�ng c� thiếu thốn�.

Đức Thế T�n lại nghĩ: �Thiện nam tử n�y sống cuộc đời an lạc. Ta n�n thuyết ph�p cho y�. Nghĩ vậy, Ng�i liền thuyết ph�p cho T�n giả B�-cửu, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ.

Sau khi bằng v� lượng phương tiện thuyết ph�p, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ cho vị ấy, Ng�i từ chỗ ngồi đứng dậy, đi đến rừng Hộ tự[16]. V�o rừng Hộ tự, đến dưới gốc c�y Ng�i trải Ni-sư-đ�n ngồi kiết gi�. L�c ấy, Đức Thế T�n lại nghĩ rằng: �Ta đ� tho�t được nh�m Tỳ-kheo ở C�u-x�-di, một nh�m lu�n lu�n tranh chấp nhau, ch�n �p nhau, th� nghịch nhau, giận hờn nhau, c�i v� nhau. Ta kh�ng hoan hỷ nghĩ đến phương ấy, nơi m� nh�m Tỳ-kheo C�u-x�-di đang tr��.

Ngay l�c đ� c� một con voi, ch�a của đ�n voi, t�ch rời đ�n, du h�nh một m�nh, cũng đến rừng Hộ tự. V�o rừng Hộ tự, đến đứng dưới c�y Hiền-sa-la[17]. Khi ấy, voi ch�a nghĩ rằng: �Ta đ� tho�t được bọn voi kia, voi cha, voi mẹ, voi con lớn nhỏ. Bọn voi ấy thường đi trước dẫm l�n cỏ v� l�m vấy bẩn nước. Ta bấy giờ ăn cỏ bị dẫm đạp ấy, uống nước vẫn đục kia. Ta nay ăn cỏ mới, uống nước trong�.

L�c ấy, Đức Thế T�n bằng tha t�m tr� biết � nghĩ trong l�ng voi lớn kia, liền n�i b�i tụng:

Một voi với đ�n voi,
Cũng v�c, ng�, ch�n đủ.
T�m n�y như t�m kia,
Rừng s�u vui độc tr�.

Khi ấy, Đức Thế T�n từ rừng Hộ tự mang y cầm b�t đi đến rừng Ban-na-mạn-x�-tự[18]. Bấy giờ c� ba thiện nam tử tr� trong rừng Ban-na-mạn-x�-tự, l�: T�n giả A-na-luật-đ�, T�n giả Nan-đề, T�n giả Kim-t�-la[19]. C�c T�n giả ấy sống như vầy: Nếu ai khất thực trở về trước, th� trải giường, m�c nước để rửa ch�n, để sẵn chậu, đặt sẵn đ�n rửa ch�n v� khăn lau ch�n, lu nước uống. Nếu những g� khất thực c� thể d�ng hết th� d�ng hết, nếu c�n dư th� đổ v�o hủ đậy k�n cất. Ăn xong, dọn b�t, cất, rửa tay ch�n, lấy Ni-sư-đ�n vắt l�n vai, v�o thất tĩnh tọa. Ai khất thực về sau, nếu d�ng hết th� d�ng, nếu thiếu th� lấy đồ ăn khất thực được của người trước d�ng cho đủ. Nếu dư th� đổ v�o đất sạch hay nước kh�ng c� tr�ng, rồi đem b�nh b�t rửa sạch, lau kh� v� cất v�o một g�c, thu dọn giường chiếu, dẹp đ�n rửa ch�n v� lu nước uống, gh� nước rửa tay v� qu�t dọn nh� ăn. Sau khi tẩy sạch những nhơ nhớp ấy th� thu xếp y b�t, rửa tay ch�n, lấy Ni-sư-đ�n vắt l�n vai, v�o thất tĩnh tọa. Đến l�c xế, c�c T�n giả ấy, nếu c� vị n�o từ chỗ tĩnh tọa dậy trước, thấy lu nước uống v� gh� nước rửa tay trống rỗng, kh�ng c� nước, th� mang đi lấy. Nếu x�ch về nổi th� x�ch đến để một g�c, nếu x�ch kh�ng nổi th� lấy tay vẫy một Tỳ-kheo nữa, mỗi người khi�ng một b�n, kh�ng ai n�i chuyện với nhau. C�c T�n giả ấy cứ năm ng�y tụ tập lại một lần, c�ng nhau b�n về ph�p v� im lặng theo ph�p bậc Th�nh.

Bấy giờ, người giữ rừng tr�ng thấy Đức Thế T�n từ xa đi đến, b�n đ�n v� quở ngăn rằng:

�Sa-m�n! Sa-m�n chớ v�o rừng n�y. V� sao? Nay trong rừng n�y c� ba thiện nam tử, đ� l� T�n giả A-na-luật-đ�, T�n giả Nan-đề v� T�n giả Kim-t�-la. C�c vị ấy tr�ng thấy Sa-m�n, chắc họ kh�ng vừa ��.

Đức Thế T�n bảo rằng:

�N�y người giữ rừng, c�c vị kia nếu thấy Ta, chắc chắn kh�ng c� g� kh�ng vừa ��.

Ngay l�c đ�, T�n giả A-na-luật-đ�, từ xa tr�ng thấy Đức Thế T�n đi đến, liền quở tr�ch người kia:

�N�y người giữ rừng, chớ ngăn cản Đức Thế T�n. N�y người giữ rừng, chớ ngăn cản Đức Thiện Thệ đang đi đến. V� sao? V� đ� l� T�n sư của t�i đến! L� Đức Thiện Thệ của t�i đến!�

T�n giả A-na-luật-đ� ra ngh�nh đ�n Đức Thế T�n, đỡ y b�t của Ng�i. T�n giả Nan-đề trải giường cho Đức Phật. T�n giả Kim-t�-la lấy nước cho Ng�i. Khi ấy, Đức Thế T�n sau khi rửa ch�n xong, ngồi l�n chỗ m� T�n giả ấy đ� trải. Ngồi xong, Ng�i hỏi:

�N�y A-na-luật-đ�, ngươi thường an ổn, kh�ng c� g� thiếu thốn chăng?

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

�Bạch Thế T�n, con thường an ổn, kh�ng c� g� thiếu thốn�.

Đức Thế T�n lại hỏi:

�Như thế n�o l� an ổn, kh�ng c� g� thiếu thốn?�

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

�Bạch Thế T�n, con nghĩ rằng, con c� thiện lợi, c� đại c�ng đức, nghĩa l� con được c�ng tu h�nh với c�c vị đồng phạm hạnh như thế. Bạch Thế T�n, con thường hướng về c�c vị đồng phạm hạnh ấy, thực h�nh hạnh từ nơi th�n nghiệp, trước mặt hay vắng mặt đều như nhau; thực h�nh hạnh từ nơi khẩu nghiệp, hạnh từ nơi � nghiệp, trước mặt hay vắng mặt đều như nhau kh�ng kh�c. Bạch Thế T�n, con nay c� thể tự nghĩ rằng: �Tự xả bỏ t�m con, t�y thuận t�m chư Hiền�. Bạch Thế T�n, con liền xả bỏ t�m con, t�y thuận t�m chư Hiền. Bạch Thế T�n, con chưa từng c� một điều n�o l� kh�ng vừa l�ng. Bạch Thế T�n, con thường an ổn, kh�ng c� g� thiếu thốn l� như thế�.

Đức Thế T�n hỏi T�n giả Nan-đề, T�n giả cũng đ�p như thế.

Đức Thế T�n lại hỏi T�n giả Kim-t�-la:

�Ngươi thường an ổn, kh�ng c� g� thiếu thốn chăng?�

T�n giả Kim-t�-la đ�p:

�Bạch Thế T�n, con thường an ổn, kh�ng c� g� thiếu thốn�.

Đức Thế T�n lại hỏi:

�N�y Kim-t�-la, thế n�o l� thường an ổn, kh�ng c� g� thiếu thốn?�

T�n giả Kim-t�-la đ�p:

Đức Thế T�n t�n th�n:

�L�nh thay! L�nh thay! A-na-luật-đ�, như thế c�c ngươi thường c�ng nhau h�a hợp, an lạc, kh�ng tranh, c�ng hiệp nhất trong một t�m, một Thầy, như nước với sữa, v� c� chứng đắc ph�p thượng nh�n m� sống an lạc thoải m�i chăng[20]?�

T�n giả A-na-luật-đ� bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, ch�ng con c�ng nhau h�a hợp kh�ng tranh, c�ng hợp nhất trong một t�m, chung một Thầy, như nước với sữa, v� c� chứng đắc ph�p thượng nh�n m� sống an lạc thoải m�i. Bạch Thế T�n, ch�ng con nhận được �nh s�ng liền thấy sắc[21]. Gi�y l�t, sắc được thấy kia v� �nh s�ng liền biến mất�.[22]

Đức Thế T�n n�i:

�N�y A-na-luật-đ�, c�c ngươi kh�ng thấu triệt được tướng ấy; nghĩa l� tướng nhận được �nh s�ng m� thấy sắc; gi�y l�t, sắc được thấy kia v� �nh s�ng liền biến mất.

�N�y A-na-luật-đ�, thuở xưa l�c Ta chưa đắc đạo gi�c ngộ v� thượng ch�nh ch�n, cũng nhận được �nh s�ng m� thấy sắc. Gi�y l�t, sắc được thấy kia v� �nh s�ng liền biến mất. A-na-luật-đ�, Ta nghĩ: �Trong t�m Ta c� tai hoạn n�o khiến cho Ta mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt?� A-na-luật-đ�, Ta h�nh tinh tấn, kh�ng biếng nh�c, th�n tĩnh chỉ an tr�, c� ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�ng c� ngu si, được tĩnh chỉ nhất t�m. N�y A-na-luật-đ�, Ta nghĩ rằng: �Ta h�nh tinh tấn, kh�ng biếng nh�c, tĩnh chỉ nơi th�n, c� ch�nh niệm ch�nh tr�, an tr�, kh�ng c� si, được định tĩnh nhất t�m. Phải chăng trong đời kh�ng c� g�[23] để Ta thấy, để Ta biết chăng?� Trong t�m Ta sanh tai hoạn về ho�i nghi ấy. Nh�n tai hoạn của ho�i nghi ấy n�n mất định m� con mắt diệt. Con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc; gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt. A-na-luật-đ�, nay Ta n�n nghĩ rằng: �Trong t�m Ta kh�ng sanh tai hoạn của ho�i nghi�. A-na-luật-đ�, v� Ta muốn kh�ng sanh tai hoạn n�y n�n sống c� độc viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn n�n nhận được �nh s�ng m� thấy sắc; gi�y l�t, sắc dược thấy kia v� �nh s�ng liền biến mất.

�N�y A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta c� tai hoạn n�o khiến cho Ta mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt?�A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta sanh tai hoạn về thụy mi�n. Nh�n tai hoạn của thụy mi�n n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt�. A-na-luật-đ�, Ta nay cần phải nghĩ rằng: �Trong t�m Ta kh�ng sanh tai hoạn về ho�i nghi, kh�ng sanh tai hoạn về v� niệm, kh�ng sanh tai hoạn về th�n bệnh tưởng, cũng kh�ng sanh tai hoạn về thụy mi�n�. A-na-luật-đ�, Ta muốn kh�ng m�ng khởi tai hoạn n�y n�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn n�n nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt.

�N�y A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta c� tai hoạn n�o khiến cho Ta mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt?�A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta sanh tai hoạn về tinh cần th�i qu�. Nh�n tai hoạn của tinh cần th�i qu� n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt�. A-na-luật-đ�, cũng như lực sĩ bắt con ruồi qu� ngặt, con ruồi liền chết. Cũng vậy, A-na-luật-đ�, trong t�m Ta sanh tai hoạn về tinh cần th�i qu�. Nh�n tai hoạn của tinh cần th�i qu� n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt. A-na-luật-đ�, Ta nay cần phải nghĩ rằng: �Trong t�m Ta kh�ng sanh tai hoạn về ho�i nghi, kh�ng sanh tai hoạn về v� niệm, kh�ng sanh tai hoạn về th�n bệnh tưởng, kh�ng sanh tai hoạn về thụy mi�n, cũng kh�ng sanh tai hoạn về tinh cần th�i qu�. A-na-luật-đ�, Ta muốn kh�ng m�ng khởi tai hoạn n�y n�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn n�n nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt.

��N�y A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta c� tai hoạn n�o khiến cho Ta mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt?� A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta sanh tai hoạn về giải đ�i th�i qu�. Nh�n tai hoạn của giải đ�i th�i qu� n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt�. A-na-luật-đ�, cũng như lực sĩ bắt con ruồi qu� ho�n, con ruồi b�n bay mất. Cũng vậy, A-na-luật-đ�, trong t�m Ta sanh tai hoạn về giải đ�i th�i qu�. Nh�n tai hoạn của giải đ�i th�i qu� n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt. A-na-luật-đ�, Ta nay cần phải nghĩ rằng: �Trong t�m Ta kh�ng sanh tai hoạn về ho�i nghi, kh�ng sanh tai hoạn về v� niệm, kh�ng sanh tai hoạn về th�n bệnh tưởng, kh�ng sanh tai hoạn về thụy mi�n, kh�ng sanh tai hoạn về tinh cần th�i qu�, cũng kh�ng sanh tai hoạn về giải đ�i th�i qu�. A-na-luật-đ�, Ta muốn kh�ng m�ng khởi tai hoạn n�y n�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn n�n nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt.

��N�y A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta c� tai hoạn n�o khiến cho Ta mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt?�A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta sanh tai hoạn về sợ h�i. Nh�n tai hoạn của sợ h�i n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt�. A-na-luật-đ�, cũng như một người đang đi đường, kẻ th� từ bốn ph�a k�o đến; người kia thấy vậy, kinh khủng sợ h�i, to�n th�n l�ng t�c dựng đứng. Cũng vậy, A-na-luật-đ�, trong t�m Ta sanh tai hoạn về sợ h�i. Nh�n tai hoạn của sợ h�i n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt. A-na-luật-đ�, Ta nay cần phải nghĩ rằng: �Trong t�m Ta kh�ng sanh tai hoạn về ho�i nghi, kh�ng sanh tai hoạn về v� niệm, kh�ng sanh tai hoạn về th�n bệnh tưởng, kh�ng sanh tai hoạn về thụy mi�n, kh�ng sanh tai hoạn về tinh cần th�i qu�, kh�ng sanh tai hoạn về giải đ�i th�i qu�, cũng kh�ng sanh tai hoạn về sợ h�i�. A-na-luật-đ�, Ta muốn kh�ng m�ng khởi tai hoạn n�y n�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn n�n nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt.

��N�y A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta c� tai hoạn n�o khiến cho Ta mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt?� A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta sanh tai hoạn về hỷ duyệt. Nh�n tai hoạn của hỷ duyệt n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt�. A-na-luật-đ�, cũng như người đi t�m một kho b�u; bỗng nhi�n được cả bốn kho b�u; thấy như vậy rồi, người ấy sanh hỷ duyệt. Cũng vậy, A-na-luật-đ�, trong t�m Ta sanh tai hoạn về hỷ duyệt. Nh�n tai hoạn của hỷ duyệt n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt. A-na-luật-đ�, Ta nay cần phải nghĩ rằng: �Trong t�m Ta kh�ng sanh tai hoạn về ho�i nghi, kh�ng sanh tai hoạn về v� niệm, kh�ng sanh tai hoạn về th�n bệnh tưởng, kh�ng sanh tai hoạn về thụy mi�n, kh�ng sanh tai hoạn về tinh cần th�i qu�, kh�ng sanh tai hoạn về giải đ�i th�i qu�, kh�ng sanh tai hoạn về sợ h�i, cũng kh�ng sanh tai hoạn về hỷ duyệt�. A-na-luật-đ�, Ta muốn kh�ng m�ng khởi tai hoạn n�y n�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn n�n nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt.

�N�y A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta c� tai hoạn n�o khiến cho Ta mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt?� A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta sanh tai hoạn về t�m tự cao. Nh�n tai hoạn của t�m tự cao n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt�. A-na-luật-đ�, Ta nay cần phải nghĩ rằng: �Trong t�m Ta kh�ng sanh tai hoạn về ho�i nghi, kh�ng sanh tai hoạn về v� niệm, kh�ng sanh tai hoạn về th�n bệnh tưởng, kh�ng sanh tai hoạn về thụy mi�n, kh�ng sanh tai hoạn về tinh cần th�i qu�, kh�ng sanh tai hoạn về giải đ�i th�i qu�, kh�ng sanh tai hoạn về sợ h�i, kh�ng sanh tai hoạn về hỷ duyệt, cũng kh�ng sanh tai hoạn về t�m tự cao�. A-na-luật-đ�, Ta muốn kh�ng m�ng khởi tai hoạn n�y n�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn n�n nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt.

�N�y A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta c� tai hoạn n�o khiến cho Ta mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt?� A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta sanh tai hoạn về đa dạng tưởng[24]. Nh�n tai hoạn của đa dạng tưởng n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt�. A-na-luật-đ�, Ta nay cần phải nghĩ rằng: �Trong t�m Ta kh�ng sanh tai hoạn về ho�i nghi, kh�ng sanh tai hoạn về v� niệm, kh�ng sanh tai hoạn về th�n bệnh tưởng, kh�ng sanh tai hoạn về thụy mi�n, kh�ng sanh tai hoạn về tinh cần th�i qu�, kh�ng sanh tai hoạn về giải đ�i th�i qu�, kh�ng sanh tai hoạn về sợ h�i, kh�ng sanh tai hoạn về hỷ duyệt, kh�ng sanh tai hoạn về t�m tự cao, cũng kh�ng sanh tai hoạn về đa dạng tưởng�. A-na-luật-đ�, Ta muốn kh�ng m�ng khởi tai hoạn n�y n�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn n�n nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt.

�N�y A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta c� tai hoạn n�o khiến cho Ta mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt?� A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ: �Trong t�m Ta sanh tai hoạn về kh�ng qu�n sắc. Nh�n tai hoạn của kh�ng qu�n sắc n�y n�n mất định m� con mắt diệt; con mắt diệt rồi th� �nh s�ng m� Ta nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt�. A-na-luật-đ�, Ta nay cần phải nghĩ rằng: �Trong t�m Ta kh�ng sanh tai hoạn về ho�i nghi, kh�ng sanh tai hoạn về v� niệm, kh�ng sanh tai hoạn về th�n bệnh tưởng, kh�ng sanh tai hoạn về thụy mi�n, kh�ng sanh tai hoạn về tinh cần th�i qu�, kh�ng sanh tai hoạn về giải đ�i th�i qu�, kh�ng sanh tai hoạn về sợ h�i, cũng kh�ng sanh tai hoạn về hỷ duyệt, cũng kh�ng sanh tai hoạn về t�m tự cao, cũng kh�ng sanh tai hoạn về đa dạng tưởng, cũng kh�ng sanh tai hoạn về kh�ng qu�n sắc�. A-na-luật-đ�, Ta muốn kh�ng m�ng khởi tai hoạn n�y n�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn n�n nhận được để thấy sắc, gi�y l�t sắc được thấy sắc v� �nh s�ng ấy liền diệt.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu t�m Ta sanh tai hoạn về nghi, đối với tai hoạn đ�, t�m được thanh tịnh. Nếu sanh tai hoạn về v� niệm, về bệnh tưởng của th�n, về thụy mi�n, về tinh cần th�i qu�, giải đ�i th�i qu�, về sợ h�i, về hỷ duyệt, về t�m tự cao, về đa dạng tưởng, về t�m kh�ng qu�n sắc, đối với những tai hoạn đ�, t�m được thanh tịnh.

�N�y A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ rằng: �Ta phải tu học về ba định, l� tu học về định c� gi�c c� qu�n, tu học về định kh�ng gi�c �t qu�n[25], tu học về định kh�ng gi�c kh�ng qu�n�. A-na-luật-đ�, Ta liền tu học ba định ấy, l� tu học về định c� gi�c c� qu�n, tu học về định kh�ng gi�c �t qu�n, tu học về định kh�ng gi�c kh�ng qu�n. Nếu Ta tu học về định c� gi�c c� qu�n th� t�m liền thuận hướng đến định kh�ng gi�c �t qu�n, như vậy Ta chắc chắn kh�ng mất tr� v� kiến n�y. Như vậy, khi Ta đ� biết như thế rồi, suốt ng�y suốt đ�m, rồi suốt đ�m suốt ng�y, Ta tu học về định c� gi�c c� qu�n. A-na-luật-đ�, Ta l�c bấy giờ thực h�nh trụ chỉ n�y. Nếu Ta tu học về định c� gi�c c� qu�n, t�m liền thuận hướng đến định kh�ng gi�c kh�ng qu�n. Như vậy, chắc chắn Ta kh�ng mất tr� v� kiến n�y. N�y A-na-luật-đ�, như vậy, ta đ� biết như thế rồi n�n suốt ng�y suốt đ�m, rồi suốt đ�m suốt ng�y, tu học về định c� gi�c c� qu�n. N�y A-na-luật-đ�, bấy giờ Ta thực h�nh an tr� tĩnh chỉ n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu Ta tu học về định kh�ng gi�c �t qu�n, t�m liền thuận hướng định c� gi�c c� qu�n. Như vậy, ta chắc chắn kh�ng mất tr� kiến n�y. N�y A-na-luật-đ�, Ta biết như thế rồi, n�n suốt ng�y suốt đ�m, suốt ng�y lẫn đ�m tu học về định kh�ng gi�c �t qu�n. N�y A-na-luật-đ�, Ta bấy giờ thực h�nh hạnh tĩnh chỉ n�y. Nếu Ta tu học về định kh�ng gi�c �t qu�n, t�m liền thuận hướng đến định kh�ng gi�c, kh�ng qu�n. Như thế, Ta chắc chắn kh�ng mất tr� v� kiến n�y. N�y A-na-luật-đ�, do đ� Ta biết như thế rồi n�n suốt ng�y suốt đ�m tu học về định kh�ng gi�c �t qu�n. N�y A-na-luật-đ�, bấy giờ Ta thực h�nh hạnh an tr� tĩnh chỉ n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu Ta tu học về định kh�ng gi�c kh�ng qu�n, t�m liền thuận hướng đến định c� gi�c c� qu�n. Như thế, Ta chắc chắn kh�ng mất tr� kiến n�y. Do Ta đ� biết như thế, n�n suốt ng�y suốt đ�m, suốt ng�y lẫn đ�m tu học về định kh�ng gi�c kh�ng qu�n. N�y A-na-luật-đ�, Ta bấy giờ thực h�nh hạnh an tr� tĩnh chỉ n�y. N�y A-na-luật-đ�, nếu Ta tu học về định kh�ng gi�c kh�ng qu�n th� t�m liền thuận hướng đến định kh�ng gi�c �t qu�n. Như thế, Ta kh�ng mất tr� v� kiến n�y. N�y A-na-luật-đ�, do Ta đ� biết như thế rồi n�n suốt ng�y suốt đ�m, suốt ng�y lẫn đ�m tu học về định kh�ng gi�c kh�ng qu�n. N�y A-na-luật-đ�, Ta bấy giờ thực h�nh hạnh an tr� tĩnh chỉ n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, c� l�c Ta biết �nh s�ng m� kh�ng thấy sắc. A-na-luật-đ�, Ta nghĩ rằng: �Do nh�n n�o, do duy�n n�o Ta biết �nh s�ng m� kh�ng thấy sắc?� A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ rằng: �Nếu Ta niệm tướng của �nh s�ng, kh�ng niệm tướng của sắc th� bấy giờ Ta biết �nh s�ng m� kh�ng thấy sắc�. Như vậy, Ta biết như thế rồi n�n suốt ng�y suốt đ�m, suốt ng�y lẫn đ�m biết �nh s�ng m� kh�ng thấy sắc. N�y A-na-luật-đ�, Ta bấy giờ thực h�nh hạnh an tr� tĩnh chỉ n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, c� l�c Ta thấy sắc m� kh�ng biết �nh s�ng. A-na-luật-đ�, Ta nghĩ rằng: �Do nh�n n�o, do duy�n n�o Ta thấy sắc m� kh�ng biết �nh s�ng?� A-na-luật-đ�, Ta lại nghĩ rằng: �Nếu Ta niệm tướng của sắc m� kh�ng niệm tướng của �nh s�ng th� bấy giờ Ta biết sắc m� kh�ng biết �nh s�ng�. N�y A-na-luật-đ�, Ta biết như thế rồi n�n suốt ng�y suốt đ�m, suốt ng�y lẫn đ�m Ta biết sắc m� kh�ng biết �nh s�ng. N�y A-na-luật-đ�, bấy giờ Ta thực h�nh hạnh an tr� tĩnh chỉ n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, c� l�c Ta biết một phần �nh s�ng �t, cũng thấy một phần sắc. A-na-luật-đ�, Ta liền nghĩ: �Do nh�n n�o, do duy�n n�o Ta biết được một phần �nh s�ng, cũng thấy một phần sắc?� Ta lại nghĩ: �Nếu Ta nhập định một phần �t; Ta nhập định một phần n�n nh�n căn thanh tịnh một phần �t. V� nh�n căn thanh tịnh một phần �t n�n Ta biết �nh s�ng một phần, cũng thấy sắc một phần �t�. A-na-luật-đ�, Ta biết như thế rồi n�n suốt ng�y suốt đ�m, suốt ng�y lẫn đ�m, biết �nh s�ng một phần �t v� thấy sắc một phần �t. N�y A-na-luật-đ�, bấy giờ Ta thực h�nh hạnh an tr� tĩnh chỉ n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, c� l�c Ta biết �nh s�ng rộng r�i, cũng thấy sắc rộng r�i. A-na-luật-đ�, Ta nghĩ rằng: �Do duy�n n�o, do nh�n n�o Ta biết �nh s�ng rộng r�i, cũng thấy �nh s�ng rộng r�i�. Ta lại nghĩ: �Nếu Ta nhập định rộng r�i, nhờ nhập định rộng r�i n�n nh�n căn thanh tịnh rộng r�i. Nhờ nh�n căn thanh tịnh rộng r�i n�n Ta biết �nh s�ng rộng r�i, cũng thấy sắc rộng r�i�. A-na-luật-đ�, Ta biết như thế rồi n�n suốt ng�y suốt đ�m, suốt ng�y lẫn đ�m biết �nh s�ng rộng r�i, cũng thấy sắc rộng r�i. N�y A-na-luật-đ�, bấy giờ Ta thực h�nh hạnh an tr� tĩnh chỉ n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu trong t�m ta sanh tai hoạn về nghi, đối với tai hoạn ấy trong t�m Ta đ� đoạn trừ, được thanh tịnh. Với v� niệm, th�n bệnh tưởng, thụy mi�n, tinh cần th�i qu�, giải đ�i th�i qu�, sợ h�i, hỷ duyệt, t�m tự cao, đa dạng tưởng, v� sanh tai hoạn về kh�ng qu�n sắc, đối với những tai hoạn ấy t�m được thanh tịnh. Tu học, cực tu học về định c� gi�c c� qu�n; tu học, cực tu học về định kh�ng gi�c �t qu�n; tu học, cực tu học về định kh�ng gi�c kh�ng qu�n; tu học, cực tu học về định thuần nhất; tu học, cực tu học về định hỗn hợp[26]; tu học, cực tu học về định một phần �t; tu học, cực tu học về định quảng v� lượng[27]. Ta c� tr� v� kiến thanh tịnh, s�ng suốt v� c�ng, hướng đến an tr� v�o định, tinh cần tu tập đạo phẩm, biết như thật rằng: �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. N�y A-na-luật-đ�, bấy giờ Ta thực h�nh trụ chỉ ấy�.

Phật thuyết như vậy. T�n giả A-na-luật-đ�, T�n giả Nan-đề, T�n giả Kim-t�-la sau khi nghe những lời Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Bản H�n, quyển 17. Tương đương Pāli M. 128. Upakkilessa-suttaṃ. H�n, biệt dịch No.125 (24.8). Một cuộc tranh chấp lớn đ� xảy ra giữa Tăng ch�ng tại Kosambī, m� Phật đ�ch th�n giải quyết nhưng v� hiệu, v� Ng�i đ� phải từ bỏ Tăng ch�ng, v�o sống trong n�i một m�nh cho đến khi cuộc tranh chấp phải chấm dứt. Vụ tranh chấp n�y trở th�nh một số lớn điển h�nh của Luật tạng, được ghi th�nh chương mục hẳn h�i. Tứ Phần Luật gọi l� �C�u-diệm-di Kiền-độ� (No.1428, trang 879 - 885). Thập Tụng Luật gọi l� �C�u-x�-di ph�p� (DTK.1435, trang 214 - 218). Mahāvagga ghi th�nh chương Kosambakakkhanda. Kinh n�y l� một c�ch Phật d�ng để chấm dứt sự tranh chấp ấy.

[2]�� C�u-x�-di 拘舍彌. No.1428: C�u-diệm-di, Pāli: Kosambī, một trong 16 nước lớn thời Phật, thủ phủ l� Vaṃsā, ở ph�a Bắc Kosala.

[3]�� C�-sư-la vi�n 瞿師羅園. Pāli: Ghositārāma, một tinh x� được dựng do Ghosita.

[4]�� Tr�nh 諍, c�i lộn, tranh chấp. Pāli: Dham. vera, o�n hận, th� nghịch.

[5]�� Xem Ph�p c� (Dham.5). Bản Pāli đối chiếu kh�ng ghi b�i kệ n�y v� c�u chuyện tiền th�n dưới đ�y cũng kh�ng.

[6]�� C�u-sa-la Quốc vương Trường Thọ 拘娑羅國王長夀. Chuyện tiền th�n n�y cũng được t�m thấy trong bản Trường Thọ Vương kinh (No.161, trang 386 - 388). Pāli: Dīghīti.

[7]�� Gia-x� Quốc vương danh Phạm-ma-đạt-đa 加赦國王名梵摩達哆. Pāli: Kāsī, Brahmadatta.

[8]�� No.125 (24.8) n�i c� thai.

[9]�� Lổ bạc 鹵簿; loại thuẫn lớn khi vua xuất trận.

[10]�� No.125 (24.8): b� c� thai v� chi�m bao thấy như vậy. Trong v�ng bảy ng�y sẽ sanh, nếu kh�ng thấy đ�ng như chi�m bao nhất định phải chết.

[11]�� Trường Sanh Đồng tử 長生童子. Pāli: Dīghāyu, hay l� Dīghāvu.

[12]�� No.125 (24.8): �Thế T�n tuy c� n�i như vậy nhưng thực tế lại kh�ng thể như vậy. Rồi Thế T�n bỏ đi sang Bạt-kỳ�.

[13]�� C�c tụng n�y cũng được t�m thấy trong Dhammapada v� được dẫn trong bản sớ giải Dhammapada: sau khi kh�ng h�a giải được, Phật một m�nh đi v�o rừng Pārilleyya. Tại đ�y, Ng�i sống với một con voi ch�a cũng c� độc bỏ đ�n m� đi. Đến l�c cuộc tranh chấp phải chấm dứt, ng�i A-nan l�n thỉnh Phật trở về. Voi ch�a tiễn Ng�i ra khỏi khu rừng v� đ� kh�c v� n� kh�ng thể xuống đồng bằng. Phật n�i c�c c�u tụng tr�n v�o l�c n�y, với � nghĩa: trong đời, nếu kh�ng c� bạn l�nh, th� sống một m�nh c� độc trong rừng vắng c�n hơn.

[14]�� B�-la-l�u-la th�n 婆羅樓羅村. Pāli: Bālakaloṇakāragama.

[15]�� B�-cửu 婆咎. Pāli: Bhagu, d�ng họ Th�ch, xuất gia một lần với c�c ng�i Anuru�ha v� Kimbila. Một h�m vừa bước khỏi giường, ng�i cảm thấy hỏng ch�n, cố gượng v� do đ� chợt chứng quả A-la-h�n.

[15]� B�-cửu 婆咎. Pāli: Bhagu, d�ng họ Th�ch, xuất gia một lần với c�c ng�i Anuru�ha v� Kimbila. Một h�m vừa bước khỏi giường, ng�i cảm thấy hỏng ch�n, cố gượng v� do đ� chợt chứng quả A-la-h�n.

[16]�� Rừng Hộ tự 護寺林. Pāli: Rakkhitavanasai�a. Sớ giải Dhammapada: từ Ghositārāma, Phật đi thẳng v�o Parrileyya. Xem th�m cht.13 tr�n.

[17]�� Hiền-sa-la 賢娑羅. Pāli: bhaddasāla.

[18]�� Ban-na-mạn-x�-tự l�m 般那蔓闍寺林. Pāli: Pācīnavaṃsadāya.

[19]�� Xem kinh số 185.

[20]�� Nguy�n văn H�n: phả đắc nh�n thượng chi ph�p nhi hữu sai gi�ng an lạc trụ chỉ da 頗得人上之法而有差降安樂住止. Pāli: alamariya�āṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro ti, chứng đắc tri kiến tối thắng của bậc Th�nh v� sống an lạc thoải m�i.

[21]� H�n: đắc quang minh tiện kiến sắc. Đối chiếu nghĩa Pāli: obhāsa� ceva saṃjānāma dassana� ca rūpānaṃ, ch�ng con cảm nhận �nh s�ng v� sự hiện diện của c�c sắc.

[23]�� Để bản: v� đạo 無道. Tống-Nguy�n-Minh: v� thị 無是.

[24]�� Nguy�n H�n: nhược can tưởng 若干想.

[25]�� Nguy�n văn: v� gi�c thiểu qu�n; nhưng th�ng thường: v� tầm duy từ, tức kh�ng gi�c duy chỉ c� qu�n.

[26]�� Tạp định, từ l�c nhập cho đến l�c xuất, lần lượt đi từ định n�y sang định kh�c. Kh�c với Nhất hướng định, định thuần t�y, từ l�c nhập cho đến l�c xuất chỉ một loại định.

[27]� C� bốn giới hạn về đối tượng của định: giới hạn nhỏ, giới hạn lớn, giới hạn v� hạn v� ho�n to�n ra ngo�i giới hạn. Thường n�i Tứ tưởng, xem Tập Dị 6 (No.1536, Đại 26, trang 292a).

___________________________________________

73. KINH THI�N [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại Chi-đề-sấu, trong rừng Thủy chử[2].

Bấy giờ Đức Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�Thuở xưa, l�c Ta chưa đắc đạo gi�c ngộ v� thượng ch�nh ch�n, bấy giờ Ta nghĩ rằng: �Ta l�m sao để được �nh s�ng, nh�n �nh s�ng ấy m� thấy h�nh sắc. Như vậy, tr� v� kiến của ta sẽ cực kỳ minh tịnh�. V� để c� tr� v� cực kỳ minh tịnh ấy m� Ta sống c� độc tại một nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Ta nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần n�n chứng đắc �nh s�ng, liền thấy sắc. Nhưng Ta chưa c�ng với chư Thi�n kia tụ hội, c�ng ch�o hỏi, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p.

�Ta lại nghĩ rằng: �Ta l�m sao để đắc được �nh s�ng. Nh�n �nh s�ng ấy m� hấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n kia tụ hội, c�ng ch�o hỏi, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p. Như vậy tr� v� kiến của Ta sẽ cực kỳ minh tịnh. V� để c� tr� v� kiến cực kỳ minh tịnh n�y m� Ta sống tại nơi xa vắng, c� độc, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Ta nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần n�n được �nh s�ng, liền thấy h�nh sắc, c�ng chư Thi�n kia tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, nhưng Ta kh�ng biết chư Thi�n kia c� họ như thế n�o, t�n như thế n�o, sanh như thế n�o.

�Ta lại nghĩ rằng: �Ta l�m sao để được �nh s�ng. Nh�n �nh s�ng ấy m� thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n kia tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p v� cũng biết chư Thi�n kia c� họ như vậy, t�n như vậy v� sanh như vậy. Như thế, tr� v� kiến của Ta cực kỳ minh tịnh�. V� để c� tr� v� kiến cực kỳ minh tịnh n�y m� Ta sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, tu h�nh tinh cần, liền thấy được �nh s�ng v� c�ng chư Thi�n kia tụ hội, ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p v� cũng biết được chư Thi�n ấy danh t�nh như vậy, t�n tự như vậy v� sanh như vậy. Nhưng Ta kh�ng biết chư Thi�n kia ăn như thế n�o, thọ khổ lạc như thế n�o.

�Ta lại nghĩ rằng: �Ta l�m sao để được �nh s�ng, nh�n �nh s�ng ấy m� thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n tụ hội, ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, biết chư Thi�n ấy c� họ như vậy, t�n như vậy, sanh như vậy v� cũng biết chư Thi�n ấy ăn như vậy, thọ khổ lạc như vậy. Như thế tr� v� kiến của Ta sẽ cực kỳ minh tịnh�. V� để c� tr� v� kiến cực kỳ minh tịnh n�y m� Ta sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần, Ta được �nh s�ng, liền thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, cũng biết chư Thi�n ấy c� họ như vậy, t�n như vậy v� sanh như vậy; v� cũng biết chư Thi�n ấy ăn như vậy, thọ khổ lạc như vậy. Nhưng Ta kh�ng biết chư Thi�n ấy trường thọ như thế n�o, tồn tại l�u như thế n�o, mạng tận như thế n�o.

�Ta lại nghĩ rằng: �Ta l�m sao để được �nh s�ng, nh�n �nh s�ng ấy m� thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, biết chư Thi�n ấy c� họ như vậy, t�n như vậy, sanh như vậy, cũng biết chư Thi�n ấy ăn như vậy, thọ khổ lạc như vậy; cũng biết chư Thi�n ấy trường thọ như thế, tồn tại l�u như thế, mạng tận như thế. Như thế tr� v� kiến của Ta sẽ cực kỳ minh tịnh�. V� để c� tr� v� kiến cực kỳ minh tịnh n�y m� Ta sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần, Ta được �nh s�ng, liền thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, cũng biết chư Thi�n ấy c� họ như vậy, t�n như vậy, sanh như vậy; biết chư Thi�n ấy ăn như vậy, thọ khổ lạc như vậy; v� cũng biết chư Thi�n ấy trường thọ như vậy, tồn tại l�u như vậy, mạng tận như vậy. Nhưng Ta kh�ng biết chư Thi�n ấy tạo nghiệp như thế n�o, đ� chết nơi n�y v� sanh nơi kia như thế n�o.

�Ta lại nghĩ rằng: �Ta l�m sao để được �nh s�ng, nh�n �nh s�ng ấy m� thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n kia tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, biết chư Thi�n ấy c� họ như vậy, t�n như vậy, sanh như vậy, biết chư Thi�n ấy ăn như vậy, thọ khổ lạc như vậy; biết chư Thi�n ấy trường thọ như vậy, tồn tại l�u như vậy, mạng tận như vậy; v� cũng biết chư Thi�n ấy tạo nghiệp như vậy, chết nơi n�y v� sanh nơi kia như vậy. Như thế tr� v� kiến của Ta sẽ cực kỳ minh tịnh�. V� để c� tr� v� kiến cực kỳ minh tịnh n�y m� Ta sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần, Ta được �nh s�ng, liền thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n kia tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, biết chư Thi�n ấy c� họ như vậy, t�n như vậy, sanh như vậy; biết chư Thi�n ấy ăn như vậy, thọ khổ lạc như vậy; biết chư Thi�n ấy trường thọ như vậy, tồn tại l�u như vậy, mạng tận như vậy; v� cũng biết chư Thi�n ấy tạo nghiệp như vậy, chết nơi n�y v� sanh nơi kia như vậy. Nhưng Ta kh�ng biết chư Thi�n ấy ở trong những c�i trời n�o.

�Ta lại nghĩ rằng: �Ta l�m sao để được �nh s�ng, nh�n �nh s�ng ấy m� thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, biết chư Thi�n ấy c� họ như vậy, t�n như vậy, sanh như vậy, biết chư Thi�n ấy ăn như vậy, thọ khổ lạc như vậy; biết chư Thi�n ấy trường thọ như vậy, tồn tại l�u như vậy, mạng tận như vậy; biết chư Thi�n ấy tạo nghiệp như vậy, chết nơi n�y v� sanh nơi kia như vậy; v� cũng biết chư Thi�n ở trong c�c c�i trời ấy. Như thế tr� v� kiến của Ta sẽ cực kỳ minh tịnh�. V� để c� tr� v� kiến cực kỳ minh tịnh n�y m� Ta sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Ta nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần, n�n được �nh s�ng, liền thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n kia tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, biết chư Thi�n ấy c� họ như vậy, t�n như vậy, sanh như vậy; biết chư Thi�n ấy ăn như vậy, thọ khổ lạc như vậy; biết chư Thi�n ấy trường thọ như vậy, tồn tại l�u như vậy, mạng tận như vậy; biết chư Thi�n ấy tạo nghiệp như vậy, chết nơi n�y v� sanh nơi kia như vậy; v� cũng biết chư Thi�n ở trong những c�i trời ấy. Nhưng Ta kh�ng biết Ta đ� từng sanh v�o c�i đ� hay chưa từng sanh v�o c�i đ�.

�Ta lại nghĩ rằng: �Ta l�m sao để được �nh s�ng, nh�n �nh s�ng ấy m� thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, biết chư Thi�n ấy c� họ như vậy, tự như vậy, sanh như vậy, biết chư Thi�n ấy ăn như vậy, thọ khổ lạc như vậy; biết chư Thi�n ấy trường thọ như vậy, tồn tại l�u như vậy, mạng tận như vậy; biết chư Thi�n ấy tạo nghiệp như vậy, chết nơi n�y v� sanh nơi kia như vậy; biết chư Thi�n ở trong c�c c�i trời ấy; v� cũng biết ở c�i trời ấy Ta đ� từng sanh v�o hay chưa từng sanh v�o. Như thế tr� v� kiến của Ta sẽ cực kỳ minh tịnh�. V� để c� tr� v� kiến cực kỳ minh tịnh n�y m� Ta sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Ta nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần, n�n được �nh s�ng, liền thấy h�nh sắc v� c�ng chư Thi�n kia tụ hội, c�ng ch�o hỏi nhau, c�ng luận thuyết, c�ng đối đ�p, biết chư Thi�n ấy c� họ như vậy, t�n như vậy, sanh như vậy; biết chư Thi�n ấy ăn như vậy, thọ khổ lạc như vậy; biết chư Thi�n ấy trường thọ như vậy, tồn tại l�u như vậy, mạng tận như vậy; biết chư Thi�n ấy tạo nghiệp như vậy, đ� chết nơi n�y v� sanh nơi kia như vậy; biết chư Thi�n ở trong những c�i trời ấy; v� cũng biết ở c�i trời ấy Ta đ� từng sanh v�o.

�Nếu Ta kh�ng biết một c�ch ch�n ch�nh t�m h�nh[3] n�y th� kh�ng thể n�i được một c�ch x�c định, cũng kh�ng biết Ta đắc đạo gi�c ngộ v� thượng ch�nh ch�n; đối với chư Thi�n, Ma, Phạm, Sa-m�n, Phạm ch� ở thế gian n�y Ta kh�ng thể si�u việt l�n tr�n; Ta cũng kh�ng đắc giải tho�t với những sự giải tho�t sai biệt. Ta cũng chưa l�a c�c đảo đi�n, chưa biết như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�.

�Nếu Ta biết được một c�ch ch�n ch�nh t�m h�nh n�y th� mới c� thể n�i được một c�ch x�c định, cũng biết rằng Ta đ� đắc đạo gi�c ngộ v� thượng ch�nh ch�n, đối với chư Thi�n, Ma, Phạm, Sa-m�n, Phạm ch�, Ta si�u việt l�n tr�n. Ta cũng chứng đắc giải tho�t với những sự giải tho�t sai biệt; t�m Ta đ� xa l�a c�c đi�n đảo, biết như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�.�

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Bản H�n, quyển 18. Tương�đương Pāli, A. 8. 64. Gayā.

[2]�� Chi-đề-sấu, Thủy chử l�m枝提瘦水渚林.�Bản Pāli: gayāyaṃ vaharati gayāsīse, tr� tại th�n Gayā, trong n�i Gayāsīsa.

[3]�� B�t h�nh八行.�Pāli: aṭṭhaparivaṭṭaṃ adhideva�aṇadassanaṃ, tri kiến về chư Thi�n với t�m sự lưu chuyển.

___________________________________________

74. KINH B�T NIỆM [1]

T�i nghe như vầy.

Một thời Đức Phật du h�a tại nước B�-k�-sấu[2], ở rừng Bố trong n�i Ngạc, trong vườn Lộc d�[3].

Bấy giờ T�n giả A-na-luật-đ� ở tại Chi-đề-sấu, trong rừng Thủy chử[4]. T�n giả A-na-luật-đ� ở chỗ y�n tĩnh, tĩnh tọa tư duy, t�m nghĩ rằng: �Đạo chứng đắc từ v� dục, chứ chẳng phải từ hữu dục. Đạo chứng đắc từ tri t�c, chứ kh�ng phải l� kh�ng nh�m ch�n. Đạo chứng đắc từ viễn ly, chứ kh�ng phải từ sự ưa tụ hội, kh�ng phải từ sự sống tụ hội, kh�ng phải từ sự hội hợp tụ hội. Đạo chứng đắc từ sự tinh cần, chứ kh�ng phải từ sự biếng nh�c. Đạo chứng đắc từ ch�nh niệm, chứ kh�ng phải từ t� niệm. Đạo chứng đắc từ định �, chứ kh�ng phải từ loạn �. Đạo chứng đắc từ tr� tuệ, chứ kh�ng phải từ ngu si�.

L�c ấy, Đức Thế T�n bằng tha t�m tr� biết T�n giả A-na-luật-đ� đang niệm g�, đang tư g�, đang h�nh g�. Sau khi đ� biết, Đức Thế T�n nhập định c� h�nh th�i như thế[5]. Với định c� h�nh th�i như thế, trong khoảnh khắc như người lực sĩ co duỗi c�nh tay, cũng thế, Đức Thế T�n từ B�-k�-sấu, từ rừng Bố trong n�i Ngạc, trong vườn Lộc d�, bỗng biến mất, liền xuất hiện trước mặt T�n giả A-na-luật-đ� tại Chi-đề-sấu. Bấy giờ, Đức Thế T�n xuất định, t�n th�n T�n giả A-na-luật-đ� rằng:

�L�nh thay! L�nh thay! A-na-luật-đ�, ngươi ở chỗ y�n tĩnh, ngồi tĩnh tọa tư duy, t�m đ� nghĩ thế n�y: �Đạo chứng đắc từ v� dục, chứ chẳng phải từ hữu dục. Đạo chứng đắc từ tri t�c, chứ kh�ng phải l� kh�ng nh�m ch�n. Đạo chứng đắc từ viễn ly, chứ kh�ng phải từ sự ưa tụ hội, kh�ng phải từ sự sống tụ hội, kh�ng phải từ sự hội hợp tụ hội. Đạo chứng đắc từ sự tinh cần, chứ kh�ng phải từ sự biếng nh�c. Đạo chứng đắc từ ch�nh niệm, chứ kh�ng phải từ t� niệm. Đạo chứng đắc từ định �, chứ kh�ng phải từ loạn �. Đạo chứng đắc từ tr� tuệ, chứ kh�ng phải từ ngu si�.

�N�y A-na-luật-đ�, ngươi h�y nghe Như Lai, l�nh thọ th�m suy niệm thứ t�m của bậc Đại nh�n[6]. Sau khi l�nh thọ liền tư duy rằng: �Đạo chứng đắc từ chỗ kh�ng h� luận[7], ưa sự kh�ng h� luận, h�nh sự kh�ng h� luận, chứ kh�ng phải từ chỗ h� luận, kh�ng phải từ chỗ ưa h� luận, kh�ng phải từ chỗ h�nh h� luận�.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu ngươi th�nh tựu t�m suy niệm của bậc Đại nh�n, chắc chắn ngươi c� thể ly dục, ly �c, ly bất thiện ph�p, cho đến chứng đắc Tứ thiền, th�nh tựu an trụ.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu ngươi th�nh tựu t�m suy niệm của bậc Đại nh�n n�y, lại chứng đắc bốn tăng thượng t�m n�y, sống an lạc ngay trong hiện tại, dễ được chứ kh�ng kh�, th� cũng như vua v� đại thần c� h�m đẹp đựng đầy c�c loại y phục đẹp, buổi s�ng muốn mặc liền lấy mặc; buổi trưa, buổi chiều, muốn mặc liền lấy mặc, t�y � tự tại, n�y A-na-luật-đ�, ngươi cũng vậy, được y phấn tảo, l�m y phục bậc nhất, t�m ngươi v� dục, sống với trụ chỉ h�nh n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu ngươi th�nh tựu t�m suy niệm của bậc Đại nh�n, lại chứng đắc bốn tăng thượng t�m n�y nữa, sống an lạc ngay trong đời hiện tại, dễ được kh�ng kh�, th� cũng như vua v� vương thần c� cai bếp l�m c�c thức ăn ngon l�nh mỹ diệu, n�y A-na-luật-đ�, ngươi cũng vậy, thường sống bằng m�n ăn khất thực l�m m�n ăn độc nhất, t�m ngươi v� dục, sống với trụ chỉ h�nh n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu ngươi th�nh tựu t�m suy niệm của bậc Đại nh�n, lại cũng chứng đắc bốn tăng thượng t�m n�y nữa, sống an lạc ngay trong đời hiện tại n�y, dễ được chứ kh�ng kh�, th� cũng như vua v� vương thần c� nh� cửa đẹp, hoặc c� lầu c�c, cung điện, n�y A-na-luật-đ�, ngươi cũng như thế, ngồi dưới gốc c�y, lấy sự tịch tĩnh l�m ng�i nh� bậc nhất, t�m ngươi v� dục, sống với trụ chỉ h�nh n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu ngươi th�nh tựu t�m suy niệm của bậc Đại nh�n, lại cũng chứng đắc bốn tăng thượng t�m n�y nữa, sống an lạc ngay trong đời hiện tại n�y, dễ được chứ kh�ng kh�, th� cũng như vua v� vương thần c� giường đẹp, trải l�n bằng chăn nệm, đệm b�ng, phủ l�n bằng gấm, the, lụa, sa trun, c� chăn đệm ở hai đầu để gối, trải thảm qu� bằng da sơn dương[8]; n�y A-na-luật-đ�, ngươi cũng như vậy, chỗ ngồi trải bằng cỏ, bằng l� c�y, l� chỗ ngồi bậc nhất. T�m ngươi v� dục, sống với trụ chỉ h�nh n�y.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu ngươi th�nh tựu t�m suy niệm của bậc Đại nh�n, lại cũng chứng đắc bốn tăng thượng t�m n�y nữa, sống an lạc ngay trong đời hiện tại n�y, dễ được chứ kh�ng kh�, th� cũng như thế, nếu ngươi an tr� phương Đ�ng, chắc chắn được an lạc, kh�ng c� c�c tai hoạn đau khổ. Nếu an tr� phương T�y, phương Nam, phương Bắc, chắc chắn được an lạc, kh�ng c� c�c tai hoạn đau khổ.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu ngươi th�nh tựu t�m suy niệm của bậc Đại nh�n, lại cũng chứng đắc bốn tăng thượng t�m n�y nữa, sống an lạc ngay trong đời hiện tại n�y, dễ được chứ kh�ng kh�, đối với c�c ph�p thiện, ngươi đ� an tr�, Ta kh�ng n�i đến, huống nữa l� n�i đến sự suy tho�i. C�c thiện ph�p cứ ng�y đ�m tăng trưởng chứ kh�ng suy tho�i.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu ngươi th�nh tựu t�m suy niệm của bậc Đại nh�n, lại cũng chứng đắc bốn tăng thượng t�m n�y nữa, sống an lạc ngay trong đời hiện tại n�y, dễ được chứ kh�ng kh�, th� đối với hai quả, chắc chắn ngươi đắc được một, hoặc trong đời n�y đắc cứu c�nh tr�, hoặc nếu c�n hữu dư th� đắc A-na-h�m.

�N�y A-na-luật-đ�, ngươi h�y th�nh tựu t�m suy niệm n�y của bậc Đại nh�n, v� cũng n�n chứng đắc bốn tăng thượng t�m n�y nữa, sống an lạc ngay trong đời hiện tại n�y, dễ được chứ kh�ng kh�; sau đ� mới an cư m�a mưa tại Chi-đề-sấu, trong rừng Thủy chử vậy�.

Bấy giờ Đức Thế T�n thuyết ph�p cho T�n giả A-na-luật-đ�, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ. Sau khi bằng v� lượng phương tiện, thuyết ph�p, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ, Đức Thế T�n liền như vậy m� nhập định, trong khoảnh khắc, như người lực sĩ co duỗi c�nh tay, cũng vậy, Đức Thế T�n từ Chi-đề-sấu, trong rừng Thủy chử, bỗng nhi�n biến mất, kh�ng thấy, rồi hiện ra ở B�-k�-sấu, n�i Ngạc rừng Bố, trong vườn Lộc d�.

L�c ấy T�n giả A-nan cầm quạt đứng hầu Đức Phật, Đức Phật liền xuất định, quay lại bảo A-nan rằng:

�N�y A-nan, nếu c� Tỳ-kheo n�o đến n�i Ngạ�c rừng Bố, trong vườn Lộc d� th� bảo tất cả tụ tập tại giảng đường. Sau khi tụ tập tại giảng đường xong, trở lại cho Ta hay�.

T�n giả A-nan v�ng lời Đức Phật, c�i đầu đảnh lễ dưới ch�n Ng�i, liền đi tuy�n bố rằng: �Đức Thế T�n dạy: nếu c� Tỳ-kheo n�o đến n�i Ngạ�c rừng Bố, trong vườn Lộc d�� th� tất cả h�y tụ tập tại giảng đường�.�

Sau khi c�c Tỳ-kheo tụ tập tại giảng đường, T�n giả A-nan trở lại chỗ Đức Phật, c�i đầu đảnh lễ dưới ch�n rồi đứng qua một b�n, bạch rằng:

�Bạch Đức Thế T�n, c�c Tỳ-kheo đến n�i Ngạ�c rừng Bố, trong vườn Lộc d�, tất cả đ� tụ tập tại giảng đường. Mong Đức Thế T�n biết cho, nay đ� đến thời�.

L�c ấy, Đức Thế T�n đến giảng đường, trải chỗ ngồi trước ch�ng Tỳ-kheo v� n�i:

�N�y chư Tỳ-kheo, Ta n�i cho c�c ngươi nghe về t�m suy niệm của bậc Đại nh�n. C�c ngươi h�y lắng nghe v� kh�o suy tư, ghi nhớ.

Bấy giờ c�c Tỳ-kheo v�ng lời lắng nghe. Đức Thế T�n n�i rằng:

�Đ�y l� t�m ph�p suy niệm của bậc Đại nh�n:

1.�� Đạo từ v� dục chứ kh�ng phải từ hữu dục m� chứng đắc.

2.�� Đạo từ tri t�c chứ kh�ng phải từ kh�ng nh�m tởm m� chứng đắc.

3.�� Đạo từ viễn ly chứ kh�ng phải từ chỗ ưa tụ hội, kh�ng phải từ sự sống chỗ tụ hội, kh�ng phải từ sự sống hội hợp tụ hội m� chứng đắc.

4.�� Đạo từ tinh cần chứ kh�ng phải từ biếng nh�c m� chứng đắc.

5.�� Đạo từ ch�nh niệm, chứ kh�ng phải từ t� niệm m� chứng đắc.

6.�� Đạo từ chỗ định � chứ kh�ng phải từ loạn � m� chứng đắc.

7.�� Đạo từ tr� tuệ chứ kh�ng phải từ ngu si m� chứng đắc.

8.�� Đạo từ chỗ kh�ng h� luận, ưa sự kh�ng h� luận, h�nh sự kh�ng h� luận; chứ kh�ng phải từ h� luận, kh�ng phải từ sự ưa h� luận, kh�ng phải từ sự h�nh h� luận, m� chứng đắc.

�Thế n�o l� đạo từ v� dục m� chứng đắc, chứ kh�ng phải từ hữu dục? Tỳ-kheo đạt được v� dục, tự biết đạt được v� dục, kh�ng tỏ cho kẻ kh�c biết m�nh v� dục; đạt được tri t�c, đạt được viễn ly, đạt được tinh cần, đạt được ch�nh niệm, đạt được định �, đạt được tr� tuệ, đạt được kh�ng h� luận, tự biết đạt được kh�ng h� luận, kh�ng muốn tỏ cho người kh�c biết m�nh v� dục. Như vậy gọi l� đạo từ v� dục chứ kh�ng phải từ hữu dục m� chứng đắc.

�Thế n�o l� đạo từ tri t�c chứ kh�ng phải từ kh�ng nh�m tởm m� chứng đắc? Tỳ-kheo h�nh tri t�c, �o d�ng để che th�n, ăn đủ nu�i th�n. Đ� l� đạo từ tri t�c chứ kh�ng phải từ kh�ng nh�m tởm m� chứng đắc.

�Thế n�o l� đạo từ viễn ly chứ kh�ng phải từ ưa tụ hội, sống chỗ tụ hội, hội họ�p nơi tụ hội m� chứng đắc? Tỳ-kheo thực h�nh hạnh viễn ly, thực h�nh hai hạnh viễn ly l� th�n v� t�m đều viễn ly. Đ� l� đạo từ viễn ly chứ kh�ng phải từ sự ưa tụ hội, sống ở chỗ tụ hội, hội họ�p nơi tụ hội m� chứng đắc.

�Thế n�o l� đạo từ tinh tấn chứ kh�ng phải từ biếng nh�c m� chứng đắc? Tỳ-kheo thường h�nh tinh tấn, đoạn �c bất thiện, tu c�c thiện ph�p, thường tự khởi �, chuy�n nhất ki�n cố, v� c�c gốc rễ thiện m� kh�ng hề từ bỏ kh� nhọc. Đ� gọi l� đạo từ tinh tấn, chứ kh�ng phải từ biếng nh�c m� chứng đắc.

�Thế n�o l� đạo từ ch�nh niệm chứ kh�ng phải từ t� niệm m� chứng đắc? Tỳ-kheo qu�n nội th�n như th�n, qu�n nội thọ, nội t�m, nội ph�p như ph�p. Đ� gọi l� đạo từ ch�nh niệm chứ kh�ng phải từ t� niệm m� chứng đắc.

�Thế n�o l� đạo từ định � chứ kh�ng phải từ loạn � m� chứng đắc? Tỳ-kheo ly dục, ly ph�p �c bất thiện, cho đến chứng đắc đệ Tứ thiền, th�nh tựu v� an trụ. Đ� gọi l� đạo từ định � chứ kh�ng phải từ loạn � m� chứng đắc.

�Thế n�o l� đạo từ tr� tuệ chứ kh�ng phải từ ngu si m� chứng đắc? Tỳ-kheo tu hạnh tr� tuệ, qu�n ph�p hưng suy, chứng đắc tr� như thật, th�nh tuệ minh đạt, ph�n biệt r� r�ng để dứt sạch khổ một c�ch ch�nh đ�ng. Đ� gọi l� đạo từ tr� tuệ chứ kh�ng phải từ ngu si m� chứng đắc.

�Thế n�o l� đạo từ kh�ng h� luận, ưa kh�ng h� luận, h�nh kh�ng h� luận; chứ kh�ng phải từ h� luận, kh�ng phải từ ưa h� luận, kh�ng phải từ h�nh h� luận m� chứng đắc? Tỳ-kheo t�m � thường diệt h� luận, an lạc, tr� trong V� dư Niết-b�n, t�m thường lạc tr�, hoan hỷ, � giải. Đ� gọi l� đạo từ kh�ng h� luận, ưa kh�ng h� luận, h�nh kh�ng h� luận; chứ kh�ng phải từ h� luận, kh�ng phải từ ưa h� luận, kh�ng phải từ h�nh h� luận m� chứng đắc.

�N�y c�c Tỳ-kheo, Tỳ-kheo A-na-luật-đ� đ� t�nh tựu t�m suy niệm của bậc Đại nh�n n�y, sau đ� mới an cư m�a mưa tại Chi-đề-sấu, trong rừng Thủy chử. Ta đem những điều n�y n�i ra, vị ấy sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Vị ấy khi sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần, đ� đạt đến cứu c�nh m� một thiện nam tử v� cứu c�nh ấy đ� cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n, từ bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, xuất gia học đạo, duy chỉ cầu đắc v� thượng phạm hạnh ngay trong đời n�y, tự tri, tự gi�c, tự th�n chứng đắc, th�nh tựu v� an tr�, biết một c�ch như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�.�

Ngay l�c ấy, T�n giả A-na-luật-đ� chứng đắc A-la-h�n, t�m ch�nh giải tho�t, xứng đ�ng bậc Trưởng l�o Thượng t�n, rồi n�i b�i tụng:

Một voi với đ�n voi,
Cũng v�c, ng�, ch�n đủ.
T�m n�y như t�m kia,
Rừng s�u vui độc tr�.

V� thượng thế gian sư
Xa biết con tư niệm,
Ch�nh th�n t�m nhập định
Nương kh�ng, chợt đến đ�y.
Biết con t�m niệm n�y,
Thuyết ph�p vượt l�n nữa.
Chư Phật kh�ng h� luận;��
H� luận đ� xa l�a.
Đ� biết ph�p Như Lai,
Ưa tr� trong ch�nh ph�p.
Rồi tam muội chứng ngay,
Ph�p Phật đ� th�nh đạt.
Con chẳng ưa sự chết,��
Cũng kh�ng nguyện nơi sanh;
T�y thời, t�y sở th�ch,
Niệm, ch�nh tr� vững v�ng.
Tỳ-da-ly, tr� l�m,
Nơi đ� mạng con dứt;
Ở ngay dưới kh�m tr�c,
Nhập V� dư Niết-b�n.

Phật thuyết như vậy. T�n giả A-na-luật-đ� v� c�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương�đương Pāli: A.8.30. Anurudha. H�n, biệt dịch No.46, No.125 (43.6).

[2]�� B�-k�-sấu婆奇瘦.�Pāli: Bhaggesu, giữa những người Bhagga.

[3]�� Ngạc sơn Bố l�m Lộc d� vi�n鱷山怖林鹿野園.�Pāli: Suṃsumāragire bhesakāḷāvane migadāye, trong n�i C� sấu, rừng Khủng bố, chỗ nu�i hươu.

[4]�� Chi-đề-sấu Thủy chử l�m枝提瘦水渚林.�Pāli: Cetīsu Pācīnavaṃsadāye, giữa những người Cetī, trong rừng�Đ�ng tr�c. No.125 (42.6): T�n giả ở tại Tứ Phật sở cư chi xứ. No.46: Phật ở tại Mục sơn, dưới gốc c�y Cầu sư.

[5]�� Như kỳ tượng�định如其像定.�Pāli: tathārūpaṃ samādhi.

[6]Đại nh�n chi niệm大人之念.�Pāli: mahāpurisavitakka.

[7]�� H�n:�đạo t�ng bất h�...�đắc. Pāli: nippapa�cārāmassāyaṃ dhammo,�đ�y l� ph�p của người kh�ng ưa h� luận.

[8]Trong bản H�n: gia-lăng-gi�-ba-h�a-la ba-gi�-tất-đa-la-na. Pāli: kadalimigapavara- paccattharaṇo.

___________________________________________

75. KINH TỊNH BẤT ĐỘNG ĐẠO [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại C�u-l�u-sấu, ở Kiếm-ma-sắt-đ�m, một đ� ấp của C�u-l�u[2].

Bấy giờ Đức Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo rằng:

�Dục l� v� thường, hư ngụy, giả dối[3]. Đ� l� ph�p giả dối th� huyễn h�a, khi cuống, ngu si[4]. Dầu l� dục của đời nay hay l� dục của đời sau[5], tất cả đều l� cảnh giới của ma, l� miếng mồi của ma. Nh�n những thứ ấy mới sanh ra v� lượng ph�p �c bất thiện, tham lam[6], s�n nhuế v� đấu tranh[7], l�m chướng ngại cho sự tu học của Th�nh đệ tử.

�Đa văn Th�nh đệ tử n�n qu�n như vầy, �Thế T�n n�i rằng dục l� v� thường, hư ngụy, giả dối, huyễn h�a, khi cuống, ngu si. D� l� dục của đời n�y hay dục của đời sau, d� l� sắc của đời n�y hay sắc của đời sau, tất cả đều l� cảnh giới của ma, l� miếng mồi của ma. Nh�n những thứ ấy, t�m mới sanh ra v� lượng ph�p �c bất thiện, tham lam, s�n nhuế v� đấu tranh, l�m chướng ngại sự tu học của Th�nh đệ tử�.

�Rồi vị ấy c� thể suy nghĩ như vầy: �Ta c� thể chứng đắc đại t�m, th�nh tựu v� an tr�, nhiếp phục thế gian, nhiếp tr� t�m ấy. Nếu ta chứng đắc đại t�m, th�nh tựu v� an tr�, nhiếp phục thế gian, nhiếp tr� t�m ấy th� t�m như thế kh�ng sanh ra v� lượng ph�p �c bất thiện, tham lam, s�n nhuế v� đấu tranh, l�m chướng ngại sự tu học của Th�nh đệ tử�.

�Vị ấy bằng sự h�nh n�y, bằng sự học n�y, như vậy m� tu tập để ph�t triển rộng lớn, liền ở nơi xứ m� t�m được minh tịnh. Sau khi t�m đ� minh tịnh ở nơi xứ, Tỳ-kheo ấy, hoặc nhờ đ� m� nhập v�o bất động[8], hoặc do tuệ m� giải tho�t[9]. Về sau, khi th�n hoại mạng chung, nh�n t�m � đ� c� sẵn ấy[10], chắc chắn đạt đến bất động. Đ� gọi l� thuyết Tịnh bất động đạo[11] thứ nhất.

�Lại nữa, Đa văn Th�nh đệ tử n�n qu�n như thế n�y: �Những g� l� sắc, tất cả những sắc ấy l� bốn đại v� bốn đại tạo th�nh. Bốn đại ấy l� ph�p v� thường, khổ v� diệt�. Vị ấy bằ�ng sự h�nh n�y, bằng sự học n�y, như vậy m� tu tập để ph�t triển rộng lớn, liền ở nơi xứ m� t�m được minh tịnh. Sau khi t�m đ� minh tịnh ở nơi xứ, Tỳ-kheo ấy, hoặc nhờ đ� m� nhập v�o bất động, hoặc do tuệ m� giải tho�t. Về sau, khi th�n hoại mạng chung, nh�n t�m � đ� c� sẵn ấy, chắc chắn đạt đến bất động. Đ� gọi l� thuyết Tịnh bất động đạo thứ hai.

�Lại nữa, Đa văn Th�nh đệ tử n�n qu�n như thế n�y: �D� l� dục của đời n�y hay dục của đời sau, d� l� sắc đời n�y hay sắc đời sau, d� l� dục tưởng của đời n�y hay dục tưởng của đời sau, d� l� sắc tưởng của đời n�y hay sắc tưởng của đời sau, tất cả tưởng ấy đều l� ph�p v� thường, khổ v� diệt�. Vị ấy bằ�ng sự h�nh n�y, bằng sự học n�y, như vậy m� tu tập để ph�t triển rộng lớn, liền ở nơi xứ m� t�m được minh tịnh. Sau khi t�m đ� minh tịnh ở nơi xứ, Tỳ-kheo ấy, hoặc nhờ đ� m� nhập v�o bất động, hoặc do tuệ m� giải tho�t. Về sau, khi th�n hoại mạng chung, nh�n t�m � đ� c� sẵn ấy, chắc chắn đạt đến bất động. Đ� gọi l� thuyết Tịnh bất động đạo thứ ba.

�Lại nữa, Đa văn Th�nh đệ tử n�n qu�n thế n�y: �D� l� dục tưởng của đời n�y hay dục tưởng của đời sau, d� l� sắc tưởng của đời n�y hay sắc tưởng của đời sau, v� bất động tưởng, tất cả tưởng đều l� ph�p v� thường, khổ v� diệt�. Vị ấy bấy giờ đắc V� sở hữu xứ tưởng. Vị ấy bằ�ng sự h�nh n�y, bằng sự học n�y, như vậy m� tu tập để ph�t triển rộng lớn, liền ở nơi xứ m� t�m được minh tịnh. Sau khi t�m đ� minh tịnh ở nơi xứ, Tỳ-kheo ấy, hoặc nhờ đ� m� nhập v�o bất động, hoặc do tuệ m� giải tho�t. Về sau, khi th�n hoại mạng chung, nh�n t�m � đ� c� sẵn ấy, chắc chắn đạt đến bất động. Đ� l� gọi l� thuyết Tịnh v� sở hữu xứ đạo thứ nhất[12].

�Lại nữa, Đa văn Th�nh đệ tử n�n qu�n như thế n�y: �Thế gian n�y l� kh�ng, quỷ thần kh�ng, sở hữu của quỷ thần kh�ng, c�i hữu thường kh�ng, c�i hữu hằng kh�ng, c�i trường tồn kh�ng, c�i kh�ng biến dịch kh�ng�. Vị ấy h�nh như vậy, học như vậy, tu tập v� ph�t triển như vậy th� ở nơi xứ m� t�m được minh tịnh. Sau khi ở nơi xứ m� t�m được minh tịnh, Tỳ-kheo ấy hoặc nhờ đ� m� t�m nhập V� sở hữu xứ, hoặc do tuệ m� giải tho�t. Về sau, khi th�n hoại mạng chung, nh�n t�m � đ� c� sẵn ấy, chắc chắn đạt đến V� sở hữu xứ. Đ� l� trường hợp thứ hai được gọi l� Tịnh v� sở hữu xứ đạo.

�Lại nữa, Đa văn Th�nh đệ tử n�n qu�n như thế n�y: �Ta kh�ng phải được tạo ra v� c�i kh�c, cũng kh�ng phải được tạo ra vi ch�nh m�nh[13]�. Vị ấy h�nh như vậy, học như vậy, tu tập v� ph�t triển như vậy, th� ở nơi xứ m� t�m được minh tịnh. Sau khi ở nơi xứ m� t�m được minh tịnh, Tỳ-kheo ấy hoặc nhờ đ� m� nhập V� sở hữu xứ, hoặc do tuệ m� giải tho�t. Về sau, khi th�n hoại mạng chung, nh�n t�m � đ� c� sẵn ấy, chắc chắn đạt đến v� sở hữu xứ. Đ� l� trường hợp thứ ba được gọi l� Tịnh v� sở hữu xứ đạo.

�Lại nữa, Đa văn Th�nh đệ tử n�n qu�n như thế n�y: �D� l� dục của đời n�y hay dục của đời sau, d� l� sắc của đời n�y hay sắc của đời sau, d� l� dục tưởng của đời n�y hay dục tưởng của đời sau, d� l� sắc tưởng của đời n�y hay sắc tưởng của đời sau v� bất động tưởng, v� sở hữu xứ tưởng, tất cả tưởng ấy đều l� ph�p v� thường, khổ v� diệt�. Bấy giờ vị ấy đắc V� tưởng. Vị ấy h�nh như vậy, học như vậy, tu tập v� ph�t triển như vậy, th� ở nơi xứ m� t�m được minh tịnh. Sau khi ở nơi xứ m� t�m được minh tịnh, Tỳ-kheo ấy hoặc nhờ đ� m� nhập v� tưởng, hoặc do tuệ m� giải tho�t. Về sau, khi th�n hoại mạng chung, nh�n t�m � đ� c� sẵn ấy, chắc chắn đạt đến v� tưởng xứ. Đ� l� n�i về định v� tưởng đạo[14]�.

Bấy giờ, T�n giả A-nan đang cầm quạt đứng hầu Đức Phật. T�n giả hướng về Phật m� bạch rằng:

�Bạch Đức Thế T�n, nếu c� Tỳ-kheo n�o thực h�nh như vầy, �Kh�ng c� ta, kh�ng c� sở hữu của ta; ta sẽ kh�ng tồn tại, sở hữu của ta sẽ kh�ng tồn tại; những g� c� trước kia, b�n được xả sạch�. Bạch Thế T�n, Tỳ-kheo ấy thực h�nh như thế, c� chứng đắc cứu c�nh Niết-b�n chăng?�

Đức Phật n�i rằng:

�N�y A-nan, sự kiện ấy kh�ng nhất định. Hoặc c� người chứng đắc, hoặc c� người kh�ng chứng đắc�.

T�n giả A-nan lại thưa:

�Bạch Thế T�n, Tỳ-kheo ấy h�nh như thế n�o m� kh�ng chứng đắc Niết-b�n?�

Đức Thế T�n đ�p:

�N�y A-nan, Tỳ-kheo n�o h�nh như vầy, �Kh�ng c� ta, kh�ng c� sở hữu của ta; ta sẽ kh�ng tồn tại, sở hữu của ta sẽ kh�ng tồn tại; những g� c� trước kia, b�n được xả sạch�. Nhưng n�y A-nan, nếu Tỳ-kheo ấy vui th�ch với sự xả bỏ ấy, đắm trước nơi sự xả bỏ ấy, tr� v�o sự xả bỏ ấy, Tỳ-kheo như thế chắc chắn kh�ng chứng đắc Niết-b�n�.

T�n giả A-nan bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, Tỳ-kheo n�o nếu c� chỗ chấp thủ sẽ kh�ng đắc Niết-b�n chăng?�

Đức Thế T�n đ�p:��

�N�y A-nan, nếu Tỳ-kheo n�o c� chỗ chấp thủ th� chắc chắn kh�ng đắc Niết-b�n�.

T�n giả A-nan bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, Tỳ-kheo ấy bị chấp thủ bởi những g�?��

Đức Thế T�n đ�p:��

-N�y A-nan, c�n hữu dư ở trong h�nh[15] đ� l� hữu tưởng v� tưởng xứ, bậc nhất trong c�c hữu m� Tỳ-kheo ấy chấp thủ�.

T�n giả A-nan bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, Tỳ-kheo ấy c�n chấp thủ v�o h�nh n�o kh�c nữa chăng?�

Đức Thế T�n đ�p:

�Đ�ng như thế, Tỳ-kheo ấy c�n chấp thủ v�o h�nh kh�c nữa�.

T�n giả A-nan bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, Tỳ-kheo phải h�nh như thế n�o th� chắc chắn đắc Niết-b�n?�

Đức Thế T�n đ�p:

�N�y A-nan, Tỳ-kheo n�o h�nh như vầy, �Kh�ng c� ta, kh�ng c� sở hữu của ta; ta sẽ kh�ng tồn tại, sở hữu của ta sẽ kh�ng tồn tại; những g� c� trước kia, b�n được xả sạch�. V� n�y A-nan, nếu Tỳ-kheo ấy kh�ng vui th�ch với sự xả bỏ ấy, kh�ng đắm trước sự xả bỏ ấy, kh�ng tr� v�o sự xả bỏ ấy, th� n�y A-nan, Tỳ-kheo thực h�nh như thế, chắc chắn chứng đắc Niết-b�n�.

T�n gả A-nan hỏi rằng:

�Bạch Thế T�n, nếu Tỳ-kheo n�o kh�ng chấp thủ v�o đ�u cả th� chắc chắn chứng đắc Niết-b�n chăng?�

Đức Thế T�n đ�p:��

�N�y A-nan, nếu Tỳ-kheo n�o kh�ng chấp thủ v�o đ�u cả th� chắc chắn chứng đắc Niết-b�n�.

Bấy giờ T�n giả A-nan chắp tay hướng về Phật, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, Thế T�n đ� thuyết về Tịnh bất động đạo, đ� thuyết về Tịnh v� sở hữu xứ đạo, đ� thuyết về Tịnh v� tưởng xứ đạo, đ� thuyết về V� dư Niết-b�n. Bạch Thế T�n, thế n�o l� sự giải tho�t của bậc Th�nh?�

Đức Thế T�n đ�p:

�N�y A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử n�n qu�n như thế n�y: �D� l� dục của đời n�y hay dục của đời sau, d� l� sắc của đời n�y hay l� sắc của đời sau, d� l� dục tưởng của đời n�y hay l� dục tưởng của đời sau, d� l� sắc tưởng của đời n�y hay l� sắc tưởng của đời sau v� bất động tưởng, v� sở hữu tưởng, v� tưởng tưởng, tất cả c�c tưởng ấy đều l� ph�p v� thường, khổ v� diệt, đ� l� hữu th�n[16]. Nếu l� hữu th�n th� đ� l� sanh, đ� l� gi�, đ� l� bệnh, đ� l� chết.

�N�y A-nan, nếu c� ph�p n�y th� diệt trừ tất cả, kh�ng để lưu dư, kh�ng để c� trở lại. Như vậy th� kh�ng sanh, kh�ng gi�, kh�ng bệnh, kh�ng chết.

�Bậc Th�nh qu�n như vậy. Nếu c� th� chắc chắn đ� l� ph�p giải tho�t. Nếu c� V� dư Niết-b�n th� gọi l� cam lộ[17]. Vị n�o qu�n như vậy, chắc chắn t�m giải tho�t dục lậu, t�m giải tho�t hữu lậu v� v� minh lậu. Đ� giải tho�t liền biết đ� giải tho�t, biết như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�.

�N�y A-nan, Ta nay đ� n�i cho ngươi nghe về Tịnh bất động đạo, về Tịnh v� sở hữu xứ đạo, về Tịnh v� tưởng đạo, về V� dư Niết-b�n, về sự giải tho�t của bậc Th�nh. Như bậc T�n sư với t�m đại bi, đo�i tưởng, thương x�t, mong cầu phước lợi v� thiện �ch, cầu an ổn v� kho�i lạc cho đệ tử, những điều ấy Ta nay đ� l�m xong. C�c ngươi h�y tự m�nh l�m. H�y đi đến nơi rừng vắng, đến dưới gốc c�y, chỗ y�n tĩnh, trống vắng, ngồi tĩnh tọa m� tư duy, chớ c� ph�ng dật, đừng để về sau phải hối hận. Đ� l� lời khuyến gi�o của Ta, đ� l� huấn thị của Ta�.

Phật thuyết như vậy. T�n giả A-nan v� c�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli M.106 Āne�jasappāya-suttam.

[2]�� Kiếm-ma-sắt-đ�m C�u-l�u. Pāli: Kammāsadhammaṃ nāma kurūnaṃ nigamo, tại thị trấn Kammāsadhamma của người Kuru. Xem cht.3,� kinh số 10.

[3]�� H�n: Dục... vọng ng�n. Pāli: aniccā... Kāmā tucchā musā mosadhammā, dục l� ph�p trống rỗng, giả dối, ngu si.

[4]�� Thị huyễn ng�n... ngu si. Pāli: mayākataṃ etaṃ... bālalāpanaṃ, đ� l� phiếm luận của người ngu được tạo ra bằng sự hư huyễn.

[5]�� Dục, v� sắc. Pāli: kāmā, kāmasa��ā: dục v� dục tưởng.

[6]�� H�n: tăng tứ�增伺. Pāli: abhijjhā, tham lam, thường chỉ ham muốn, d�m ng� của người kh�c.

[7]�� Đấu tr�nh�鬥諍. Pāli: āarambha, n�ng t�nh, hay phẫn nộ, hay g�y gổ.

[8]�� Nhập bất động�入不動. Pāli: āne�jaṃ samāpajjati, nhập định với trạng th�i bất động.

[9]�� Dĩ tuệ vi giải�以慧為解. Pāli: pa��āya adhimuccati, do tuệ m� c� quyết định. Cũng c� thể hiểu, do tuệ m� quyết định giải tho�t.

[10]�� Nh�n bản ��因本意. Pāli: saṃvattanikaṃ vi��aṇaṃ, thức đ� được định hướng.

[11]�� Tịnh bất động đạo�淨不動道. Pāli: āne�jasappayā paṭipadā, sự thực h�nh đưa đến lợi �ch của bất động.

[12]�� Tịnh v� sở hữu xứ đạo. Pāli: āki�ca��āyatanasappayā paṭipadā, sự thực h�nh đưa đến lợi �ch của V� sở hữu xứ.

[13]�� Phi vị tha... Phi vị tự nhi hữu sở vi. Pāli: nāhaṃ kvacani kassaci ki�canatasmiṃ, na mama kvacani kismi�ci ki�canaṃ natthī�ti, t�i kh�ng hiện hữu bất cứ ở đ�u, cho bất cứ ai, trong bất cứ c�i g�. Sở hữu của t�i kh�ng hiện hữu bất cứ ở đ�u, cho bất cứ ai, trong bất cứ c�i g�.

[14]Tịnh v� tưởng đạo. Pāli: nevasa��ānāsa��āyatanasappayā paṭipadā, sự thực h�nh đưa đến lợi �ch của Phi tưởng phi phi tưởng xứ.

[15]�� H�nh trung hữu dư; Hữu ở đ�y được kể trong 12 nh�n duy�n.�

[16]�� Tự kỷ hữu, cũng n�i l� tự th�n, hay hữu th�n, về sự chắc thật của năm uẩn. Pāli: sakkāya.

[17]�� Cam lộ, cũng hiểu l� bất tử. Pāli: amata.

___________________________________________

76. KINH �C-GI�-CHI-LA [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại �c-gi�-chi-la[2], ở b�n bờ hồ Hằng thủy. Bấy giờ, một Tỳ-kheo v�o l�c xế, từ chỗ tĩnh tọa đứng dậy, đi đến chỗ Phật, c�i đầu đảnh lễ dưới ch�n Phật, rồi ngồi qua một b�n, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, mong Thế T�n kh�o l�o thuyết ph�p ngắn gọn cho con. Được nghe ph�p Đức Thế T�n dạy, con sẽ sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Nh�n sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần để đạt đến cứu c�nh m� một thiện nam tử đ� cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n, từ bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, xuất gia học đạo l� để đạt được v� thượng phạm hạnh, ngay trong đời n�y tự tri tự gi�c, tự th�n t�c chứng, th�nh tựu an tr�, biết một c�ch như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�.

Đức Thế T�n bảo:

�Tỳ-kheo h�y tu học như vậy, để khiến được an tr� b�n trong, bất động, v� lượng, kh�o tu tập. Lại qu�n nội th�n như th�n, thực h�nh hết sức tinh cần, vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o tự chế ngự t�m, khiến l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. Lại qu�n ngoại th�n như th�n, thực h�nh hết sức tinh cần, vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o tự chế ngự t�m, khiến xa l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. Lại qu�n nội ngoại th�n như th�n, thực h�nh hết sức tinh cần, vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o tự chế ngự t�m, khiến cho xa l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. N�y Tỳ-kheo, với định như vậy, khi tới, khi lui, h�y kh�o tu tập; l�c đứng, l�c ngồi, l�c nằm, l�c ngủ, l�c thức, l�c tỉnh dậy, cũng đều tu tập như vậy.

�Lại nữa, cũng n�n tu tập định c� gi�c c� qu�n, định kh�ng gi�c �t qu�n, tu tập định kh�ng gi�c kh�ng qu�n; cũng n�n tu tập về định c�u hữu với hỷ, định c�u hữu với lạc, định c�u hữu với định, định c�u hữu với xả.

�N�y Tỳ-kheo, nếu tu tập c�c định n�y, tu một c�ch kh�o l�o th� n�y Tỳ-kheo, phải tu th�m qu�n nội thọ như thọ, thực h�nh hết sức tinh cần, giữ vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o tự chế ngự t�m, khiến xa l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. Lại qu�n ngoại thọ như thọ, thực h�nh hết sức tinh cần, giữ vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o tự chế ngự t�m, khiến l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. Lại qu�n nội ngoại thọ như thọ, thực h�nh hết sức tinh cần, giữ vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o tự chế ngự t�m, khiến xa l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. N�y Tỳ-kheo, với định như thế, l�c đi, l�c đến, h�y kh�o tu tập. L�c đứng, l�c ngồi, l�c nằm, l�c ngủ, l�c thức, l�c tỉnh dậy, cũng đều tu tập như thế.

�Lại nữa, cũng n�n tu tập định c�u hữu với hỷ, định c�u hữu với lạc, định c�u hữu với định, định c�u hữu với xả. N�y Tỳ-kheo, nếu tu tập c�c định n�y, tu tập một c�ch kh�o l�o th� n�n tu th�m qu�n nội t�m như t�m, thực h�nh hết sức tinh cần, giữ vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o chế ngự t�m, khiến xa l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. Lại n�n qu�n ngoại t�m như t�m, thực h�nh hết sức tinh cần, giữ vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o chế ngự t�m, khiến xa l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. Lại n�n qu�n nội ngoại t�m như t�m, thực h�nh hết sức tinh cần, giữ vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o chế ngự t�m, khiến xa l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. N�y Tỳ-kheo, với định như thế, l�c đi, l�c đến h�y kh�o tu tập. L�c đứng, l�c ngồi, l�c nằm, l�c ngủ, l�c thức, l�c tỉnh dậy, cũng đều tu tập như vậy.

�Lại nữa, cũng n�n tu tập định c� gi�c c� qu�n, định kh�ng gi�c �t qu�n, định kh�ng gi�c kh�ng qu�n. Cũng n�n tu tập định c�u hữu với hỷ, định c�u hữu với lạc, định c�u hữu với xả.

�N�y Tỳ-kheo, nếu tu tập c�c định n�y, tu một c�ch kh�o l�o th� n�n tu th�m qu�n nội ph�p như ph�p, thực h�nh hết sức tinh cần, giữ vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o chế ngự t�m, khiến xa l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. Lại qu�n ngoại ph�p như ph�p, thực h�nh hết sức tinh cần, giữ vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o chế ngự t�m, khiến xa l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. Lại qu�n nội ngoại ph�p như ph�p, thực h�nh hết sức tinh cần, giữ vững ch�nh niệm ch�nh tr�, kh�o chế ngự t�m, khiến xa l�a bỏn sẻn tham lam, � kh�ng sầu n�o. N�y Tỳ-kheo, với định như thế, l�c đi l�c đến, h�y kh�o tu tập. L�c đứng, l�c ngồi, l�c nằm, l�c ngủ, l�c thức, l�c tỉnh dậy, cũng đều tu tập như vậy.

�Lại nữa, n�n tu tập định c� gi�c c� qu�n, định kh�ng gi�c �t qu�n, định kh�ng gi�c kh�ng qu�n, cũng n�n tu tập định c�u hữu với hỷ, định c�u hữu với lạc, định c�u hữu với định, định c�u hữu với xả. N�y Tỳ-kheo, nếu tu tập c�c định n�y, tu tập một c�ch kh�o l�o th� n�y Tỳ-kheo, t�m h�y c�ng với từ tương ưng, biến m�n một phương, th�nh tựu v� an tr�. Cũng như vậy, hai, ba bốn phương, phương tr�n, phương dưới, ch�u biến c�ng khắp, t�m c�ng với từ tương ưng, kh�ng kết, kh�ng o�n, kh�ng nhuế, kh�ng tranh, rộng r�i bao la, v� lượng, kh�o tu tập, biến m�n c�ng khắp thế gian, th�nh tựu v� an tr�. N�y Tỳ-kheo, nếu ngươi tu tập c�c định n�y, tu một c�ch kh�o l�o th� n�n an trụ phương Đ�ng, chắc chắn được an lạc, kh�ng c� c�c tai hoạn đau khổ. Nếu an trụ phương Nam, phương T�y v� phương Bắc, chắc chắn an lạc, kh�ng c� c�c tai hoạn đau khổ.

�N�y Tỳ-kheo, nếu ngươi tu tập c�c định n�y một c�ch kh�o l�o, đối với c�c thiện m� ngươi đ� an tr�, Ta kh�ng c�n n�i đến, huống l� sự suy tho�i. C�c ph�p thiện cứ ng�y đ�m tăng trưởng, chứ kh�ng suy tho�i.

�N�y Tỳ-kheo, nếu ngươi tu tập c�c định n�y, tu một c�ch kh�o l�o th� trong hai quả, chắc chắn sẽ đắc một, hoặc ngay trong đời n�y đắc cứu c�nh tr�. Hoặc nếu c�n hữu dư th� chứng đắc A-na-h�m�.

Bấy giờ vị Tỳ-kheo ấy nghe những lời Đức Phật dạy, kh�o l�o thọ tr�, liền từ chỗ ngồi đứng dậy c�i đầu đảnh lễ dưới ch�n Đức Phật, đi quanh ba v�ng rồi lui ra. Vị ấy thọ tr� ph�p của Phật, sống c� độc tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần. Nh�n sống tại nơi xa vắng, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh cần, đạt đến cứu c�nh m� một thiện nam tử đ� cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n, từ bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, xuất gia học đạo l� duy chỉ cầu đắc v� thượng phạm hạnh, ngay trong đời hiện tại tự tri, tự gi�c, tự th�n chứng đắc, th�nh tựu an tr�, biết một c�ch như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� lập, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. T�n giả đ� biết ph�p, đắc A-la-h�n.

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli: S.47. 13 Bhikkhu-sutta.

[2]�� c-gi�-chi-la. Pāli: Ukkācelā, một ng�i l�ng trong xứ Vajji, tr�n bờ s�ng Gaṅgā, tr�n con đường từ Vương x� đến X�-vệ. Sau khi T�n giả X�-lợi-phất v� Mục-kiền-li�n thị tịch, trong khoảng 15 ng�y, Đức Phật tr�n đường đi về Vesāli, Ng�i gh� lại Ukkācelā thuyết kinh Ukkācelā-sutta (S.47.14). Ng�i n�i: �N�y c�c Tỳ-kheo, khi X�-lợi-phất v� Mục-kiền-li�n B�t-niết-b�n, Ta thấy ch�ng hội n�y giống như trống kh�ng�. Bản H�n kh�ng đề cập đến sự kiện n�y.

___________________________________________

77. KINH SA-K�-ĐẾ TAM TỘC T�NH TỬ [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại Sa-k�-đế[2] trong rừng Thanh[3].

Bấy giờ ở Sa-k�-đế c� ba thiện gia nam tử l� T�n giả A-na-luật-đ�, T�n giả Nan-đề v� T�n giả Kim-t�-la[4] đều l� thiếu ni�n mới xuất gia học đạo, c�ng đến nhập Ch�nh ph�p n�y kh�ng l�u.

L�c ấy Đức Thế T�n hỏi c�c Tỳ-kheo:

�Ba thiện gia nam tử n�y đều l� thiếu ni�n mới xuất gia học đạo, c�ng đến nhập Ch�nh ph�p n�y kh�ng l�u; ba thiện nam tử ấy c� vui th�ch ở trong Ch�nh Ph�p Luật n�y h�nh phạm hạnh chăng?�

Khi đ� c�c vị Tỳ-kheo im lặng, kh�ng trả lời.

Đức Thế T�n ba lần hỏi c�c Tỳ-kheo rằng:

�Ba thiện gia nam tử n�y đều l� thiếu ni�n mới xuất gia học đạo, c�ng đến nhập Ch�nh ph�p n�y kh�ng l�u; ba thiện nam tử ấy c� vui th�ch ở trong Ch�nh Ph�p Luật n�y h�nh phạm hạnh chăng?��

Khi ấy c�c Tỳ-kheo cũng ba lần im lặng, kh�ng đ�p. Thế rồi Đức Thế T�n hỏi thẳng ba thiện nam tử ấy, Ng�i n�i với T�n giả A-na-luật-đ� rằng:

�C�c ngươi, ba thiện gia nam tử, đều ở tuổi thiếu ni�n, mới xuất gia học đạo, c�ng đến nhập Ch�nh ph�p kh�ng l�u. N�y A-na-luật-đ�, c�c ngươi c� vui th�ch ở trong Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y m� thực h�nh phạm hạnh chăng?

T�n giả A-na-luật-đ� thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, quả thật như vậy, ch�ng con vui th�ch ở trong Ch�nh Ph�p Luật n�y h�nh phạm hạnh.

Đức Thế T�n lại hỏi:

�N�y A-na-luật-đ�, c�c ngươi l�c c�n nhỏ, l� những đồng tử ấu thơ, trong trắng, t�c đen, th�n thể thạnh trắng, vui th�ch trong du h�, vui th�ch trong tắm gội, săn s�c n�ng niu th�n thể. Về sau, b� con th�n th�ch v� cha mẹ đều c�ng lưu luyến, thương y�u, kh�c l�c thảm thiết, kh�ng muốn cho c�c ngươi xuất gia học đạo. C�c ngươi đ� quyết ch� cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n, từ bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, xuất gia học đạo, kh�ng phải v� sợ giặc cướp, kh�ng phải v� sợ nợ nần, kh�ng phải v� sợ khủng bố, kh�ng phải v� sợ bần c�ng, cũng kh�ng phải v� sợ kh�ng sống được m� phải xuất gia học đạo, m� chỉ v� nhờm tởm sự sanh, sự gi�, bệnh tật, sự chết, kh�c l�c, sầu khổ, hoặc v� muốn đạt đến tận c�ng của khối khổ đau vĩ đại n�y n�n xuất gia học đạo. N�y A-na-luật-đ�, c�c ngươi v� những t�m niệm n�y m� xuất gia học đạo chăng?�

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p rằng:

�Bạch Thế T�n, quả thật như vậy�.

Phật liền n�i:

�A-na-luật-đ�, nếu thiện gia nam tử n�o với t�m niệm như thế m� xuất gia học đạo, nhưng c� biết do đ�u m� chứng đắc v� lượng thiện ph�p chăng?�

T�n giả bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, Thế T�n l� gốc của Ph�p, l� chủ của Ph�p, Ph�p do Thế T�n n�i. Mong Thế T�n giảng giải cho ch�ng con. Sau khi nghe, ch�ng con sẽ biết được nghĩa một c�ch rộng r�i�.

Đức Thế T�n liền bảo:

�N�y A-na-luật-đ�, c�c ngươi h�y lắng nghe, kh�o tư duy v� ghi nhớ. Ta sẽ ph�n biệt nghĩa ấy cho c�c ngươi�.

C�c T�n giả A-na-luật-đ�, T�n giả Nan-đề, T�n giả Kim-t�-la v�ng lời lắng nghe. Đức Thế T�n bảo:

�A-na-luật-đ�, nếu ai bị dục phủ k�n, bị �c ph�p quấn chặt, kh�ng được xả lạc, v� thượng tịch tĩnh, th� với người ấy t�m sanh ra tham lam, s�n hận, thụy mi�n, t�m sanh kh�ng an lạc, th�n sanh ra d� dượi, ăn nhiều, t�m ưu sầu. Tỳ-kheo ấy kh�ng nhẫn nại được đ�i kh�t, n�ng lạnh, muỗi m�ng, ruồi nhặng, gi� nắng bức b�ch, nghe tiếng th� �c hay bị đ�nh đập cũng kh�ng thể nhẫn nại được. Th�n mắc phải c�c bệnh tật thống khổ đến mức muốn chết v� gặp những cảnh ngộ kh�ng vừa l�ng đều kh�ng thể nhẫn chịu được. V� sao? V� bị dục phủ k�n, bị �c ph�p quấn chặt, kh�ng được xả lạc, v� thượng tịch tịnh. Tr�i lại, nếu ly dục, kh�ng bị �c ph�p quấn chặt, chắc chắn sẽ đạt đến xả ly, an lạc v� thượng tịch tịnh. T�m vị ấy kh�ng sanh ra tham lam, s�n nhuế, thụy mi�n, t�m được an lạc. Th�n kh�ng sanh ra d� dượi, cũng kh�ng ăn nhiều, t�m kh�ng sầu n�o. Tỳ-kheo ấy nhẫn nại được đ�i kh�t, lạnh n�ng, muỗi m�ng, ruồi nhặng, gi� nắng bức b�ch, nghe tiếng th� �c hay bị đ�nh đập cũng đều nhẫn nại được. Th�n d� mắc những chứng bệnh hiểm ngh�o rất thống khổ đến mức chết được, hay gặp những cảnh ngộ kh�ng thể vừa l�ng, đều nhẫn nại được. V� sao? V� kh�ng bị dục phủ k�n, kh�ng bị �c ph�p quấn chặt, lại đạt đến xả ly, an lạc v� thượng tịch tịnh.

Đức Thế T�n hỏi:

�N�y A-na-luật-đ�, Như Lai v� � nghĩa g� m� c� c�i hoặc phải đoạn trừ, hoặc c� c�i phải thọ dụng, hoặc c� c�i phải kham nhẫn, hoặc c� c�i phải đ�nh chỉ, hoặc c� c�i phải nhả bỏ[5]?�

A-na-luật-đ� bạch rằng:

�Thế T�n l� gốc của Ph�p, l� chủ của Ph�p, Ph�p do Thế T�n n�i. Mong Thế T�n giảng giải cho ch�ng con. Sau khi nghe xong, ch�ng con sẽ biết được những nghĩa ấy một c�ch rộng r�i�.

Đức Thế T�n lại bảo:

�N�y A-na-luật-đ�, c�c ngươi h�y lắng nghe, kh�o tư duy v� ghi nhớ. Ta sẽ ph�n biệt những thiện lợi ấy cho c�c ngươi�.

T�n giả A-na-luật-đ�, T�n giả Nan-đề, T�n giả Kim-t�-la v�ng lời lắng nghe.

Đức Thế T�n bảo:

�N�y A-na-luật-đ�, c�c lậu � uế l� gốc của sự hữu trong tương lai, l� sự phiền nhiệt, l� nh�n của khổ b�o, của sanh, gi�, bệnh, chết; Như Lai kh�ng phải v� kh�ng diệt tận, kh�ng phải v� kh�ng biến tri m� c� c�i phải đoạn trừ, c� c�i phải thọ dụng, c� c�i phải kham nhẫn, c� c�i phải đ�nh chỉ, c� c�i phải nhả bỏ. N�y A-na-luật-đ�, Như Lai chỉ v� nh�n nơi th�n n�y, nh�n nơi s�u xứ, nh�n nơi thọ mạng m� c� c�i phải đoạn trừ, c� c�i phải thọ dụng, c� c�i phải kham nhẫn, c� c�i phải đ�nh chỉ, c� c�i phải nhả bỏ. N�y A-na-luật-đ�, Như Lai v� những nghĩa n�y m� c� c�i phải đoạn trừ, c� c�i phải thọ dụng, c� c�i phải kham nhẫn, c� c�i phải đ�nh chỉ, c� c�i phải nhả bỏ�.

Đức Thế T�n hỏi:

�N�y A-na-luật-đ�, Như Lai v� những � nghĩa n�o m� sống nơi rừng vắng, trong n�i s�u, dưới gốc c�y, ưa sống nơi v�ch n�i cao, vắng vẻ kh�ng tiếng động, viễn ly, kh�ng c� sự �c, kh�ng c� b�ng người, t�y thuận tĩnh tọa như thế?�

T�n giả A-na-luật-đ� thưa rằng:

�Bạch Thế T�n, Thế T�n l� gốc của Ph�p, Thế T�n l� Chủ của Ph�p, Ph�p do Thế T�n n�i. Mong Thế T�n giảng giải cho ch�ng con. Sau khi nghe xong, ch�ng con sẽ được những thiện lợi ấy một c�ch rộng r�i�.

Đức Thế T�n bảo rằng:

�N�y A-na-luật-đ�, c�c ngươi h�y lắng nghe v� kh�o tư duy, ghi nhớ. Ta sẽ ph�n biệt những thiện lợi ấy cho c�c ngươi�.

C�c T�n giả v�ng lời lắng nghe.

Đức Thế T�n bảo:

�N�y A-na-luật-đ�, kh�ng phải v� muốn đạt được những g� chưa đạt đến, v� muốn thu hoạch những g� chưa thu hoạch, v� muốn chứng ngộ những g� chưa chứng ngộ m� Như Lai sống nơi rừng vắng, trong n�i s�u, dưới gốc c�y, th�ch ở non cao, vắng bặt tiếng tăm, xa l�nh, kh�ng sự dữ, kh�ng c� b�ng người, t�y thuận tĩnh tọa. N�y A-na-luật-đ�, Như Lai chỉ v� hai mục đ�ch sau đ�y n�n mới sống nơi rừng vắng, trong n�i s�u, dưới gốc c�y, th�ch ở non cao, vắng bặt tiếng tăm, xa l�nh, kh�ng sự dữ, kh�ng c� b�ng người, t�y thuận tĩnh tọa. Một l�, sống an lạc ngay trong đời hiện tại. Hai l�, v� thương x�t ch�ng sanh đời sau. Đời sau hoặc c� ch�ng sanh học theo Như Lai, sống nơi rừng vắng, trong n�i s�u, dưới gốc c�y, th�ch ở non cao, vắng bặt tiếng người, t�y thuận tĩnh tọa. N�y A-na-luật-đ�, v� những mục đ�ch ấy m� Như Lai sống nơi rừng vắng, trong n�i s�u, dưới gốc c�y, th�ch ở non cao, vắng bặt tiếng tăm, xa l�nh, kh�ng sự dữ, kh�ng c� b�ng người, t�y thuận tĩnh tọa�.

Đức Thế T�n hỏi:��

�Bạch Thế T�n, Thế T�n l� gốc của Ph�p, Thế T�n l� chủ của Ph�p, Ph�p do Thế T�n n�i. Mong Thế T�n giảng giải cho ch�ng con. Sau khi nghe xong, ch�ng con sẽ được những thiện lợi ấy một c�ch rộng r�i�.

Đức Thế T�n bảo rằng:

�N�y A-na-luật-đ�, c�c ngươi h�y lắng nghe v� kh�o tư duy, ghi nhớ. Ta sẽ ph�n biệt những � nghĩa ấy cho c�c ngươi�.

C�c T�n giả v�ng lời lắng nghe.

Đức Thế T�n bảo:

�N�y A-na-luật-đ�, kh�ng phải v� xu hướng của người m� n�i, cũng chẳng phải v� lừa gạt người, cũng chẳng phải v� muốn vui l�ng người m� khi đệ tử l�m chung, Như Lai ghi nhận vị n�y sẽ sanh chỗ n�y, vị kia sanh chỗ kia. N�y A-na-luật-đ�, chỉ v� những thanh t�n thiện nam hay thanh t�n thiện nữ với t�n t�m nhiệt th�nh, với �i lạc cao độ, với hỷ duyệt c�ng cực, sau khi đ� nghe Ch�nh Ph�p Luật, t�m nguyện tu tập theo như vậy, cho n�n l�c l�m chung của c�c đệ tử, Như Lai đ� ghi nhận vị n�y sanh chỗ n�y, vị kia sanh chỗ kia. Nếu Tỳ-kheo n�o nghe T�n giả ấy l�m chung nơi ấy, được Phật ghi nhận đ� đắc cứu c�nh tr�, biết như thật rằng: �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. Hoặc nhiều lần tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng: �T�n giả ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Tỳ-kheo kia nghe xong nhớ rằng T�n giả kia c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ch�nh Ph�p Luật n�y, Tỳ-kheo kia c� thể t�m nguyện tu tập như vậy, như vậy. N�y A-na-luật-đ�, Tỳ-kheo ấy chắn chắc được phần n�o sống trong sự an lạc thoải m�i[6].

�N�y A-na-luật-đ�, nếu Tỳ-kheo n�o nghe T�n giả ấy l�m chung ở chỗ ấy, được Phật ghi nhận đ� dứt sạch năm hạ phần kiết, sanh v�o nơi kia m� nhập Niết-b�n, chứng đắc ph�p bất thối, kh�ng c�n trở lại thế gian n�y nữa. Hoặc ch�nh mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng �T�n giả ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Tỳ-kheo kia nghe xong nhớ rằng T�n giả kia c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, Tỳ-kheo đ� t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy. N�y A-na-luật-đ�, Tỳ-kheo đ� chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc thoải m�i.

�N�y A-na-luật-đ�, lại nữa, Tỳ-kheo n�o nghe rằng: �T�n giả ấy l�m chung ở chỗ ấy, được Phật ghi nhận dứt sạch ba kiết sử, đ� l�m mỏng d�m, nộ, si, chỉ một lần qua lại thi�n thượng, nh�n gian; sau một lần qua lại th� đạt đến tận c�ng sự khổ�. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng: �T�n giả ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Sau khi nghe xong, Tỳ-kheo kia nhớ rằng: �T�n giả kia c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, tr� tuệ như vậy. Nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y rồi, Tỳ-kheo đ� c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy...� N�y A-na-luật-đ�, Tỳ-kheo đ� chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc.

�Lại nữa, n�y A-na-luật-đ�, Tỳ-kheo n�o nghe T�n giả ấy l�m chung ở nơi ấy, được Phật ghi nhận đ� dứt sạch ba kiết sử, đắc Tu-đ�-ho�n, kh�ng c�n đọa �c ph�p, nhất định sẽ đạt đến ch�nh g�c, nhiều lắm l� bảy lần thọ sanh. Sau bảy lần qua lại nh�n gian, thi�n thượng th� đạt đến tận c�ng sự khổ. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng: �T�n giả ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Sau khi nghe xong, Tỳ-kheo kia nhớ rằng: �T�n giả kia c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, Tỳ-kheo đ� c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy�. N�y A-na-luật-đ�, Tỳ-kheo đ� chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc thoải m�i.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu Tỳ-kheo-ni n�o nghe rằng: �Tỳ-kheo-ni ấy được Phật ghi nhận đ� đắc Cứu c�nh tr�, biết như thật �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, việc cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. Hoặc tận mắt tr�ng thấy Tỳ-kheo-ni ấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng: �Tỳ-kheo-ni ấy c� t�n t�m như vậy, c� tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Sau khi nghe xong, nhớ rằng Tỳ-kheo-ni ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, Tỳ-kheo-ni đ� c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy. N�y A-na-luật-đ�, Tỳ-kheo-ni đ� chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc thoải m�i.

�Lại nữa, n�y A-na-luật-đ�, Tỳ-kheo-ni n�o nghe rằng: �Tỳ-kheo-ni ấy l�m chung nơi ấy, được Đức Thế T�n ghi nhận đ� dứt sạch năm hạ phần kiết, sanh v�o nơi kia m� nhập Niết-b�n, đắc ph�p bất thối, kh�ng c�n trở lại c�i n�y nữa�. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c n�i lại rằng: �Tỳ-kheo ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, Tỳ-kheo-ni ấy c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy. N�y A-na-luật-đ�, như vậy, Tỳ-kheo-ni đ� chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc thoải m�i.

�Lại nữa, n�y A-na-luật-đ�, Tỳ-kheo-ni n�o nghe rằng: �Tỳ-kheo-ni ấy l�m chung nơi ấy, được Đức Phật ghi nhận rằng đ� dứt sạch ba kiết sử, đ� mỏng d�m, nộ, si; chỉ một lần qua lại thi�n thượng, nh�n gian. Sau khi một lần qua lại ấy th� đạt đến tận c�ng sự khổ�. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng: �Tỳ-kheo-ni ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Nghe xong, nhớ rằng: Tỳ-kheo-ni ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, vị ấy c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy. N�y A-na-luật-đ�, như vậy, Tỳ-kheo-ni đ� chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc.

�Lại nữa, n�y A-na-luật-đ�, Tỳ-kheo-ni n�o nghe rằng �Tỳ-kheo-ni ấy l�m chung nơi ấy, được Đức Phật ghi nhận đ� dứt sạch ba kiết sử, đắc Tu-đ�-ho�n, kh�ng đọa v�o �c ph�p, nhất định đ� đạt đến ch�nh gi�c, nhiều lắm l� bảy lần thọ sanh. Sau bảy lần qua lại thi�n thượng, nh�n gian th� đạt đến tận c�ng sự khổ�. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng: �Tỳ-kheo-ni ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Nghe xong, Tỳ-kheo-ni kia nhớ rằng: Tỳ-kheo-ni ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y rồi, Tỳ-kheo-ni kia c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy. N�y A-na-luật-đ�, Tỳ-kheo-ni đ� chắc chắn c� sự sai gi�ng an lac trụ chỉ.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu vị Ưu-b�-tắc n�o nghe vị Ưu-b�-tắc ấy l�m chung ở chỗ ấy, được Phật ghi nhận đ� dứt sạch năm hạ phần kiết, sanh v�o chỗ kia m� nhập Niết-b�n, đắc ph�p bất thối, kh�ng c�n trở lại thế gian n�y nữa. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng: �Ưu-b�-tắc ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Nghe xong, vị Ưu-b�-tắc kia nhớ rằng: Vị Ưu-b�-tắc ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, vị Ưu-b�-tắc kia c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy. N�y A-na-luật-đ�, như vậy vị Ưu-b�-tắc kia chắc chắc được phần n�o sống trong sự an lạc.

�Lại nữa, n�y A-na-luật-đ�, Ưu-b�-tắc n�o nghe vị Ưu-b�-tắc ấy l�m chung ở chỗ ấy, được Phật ghi nhận dứt sạch ba kiết, đ� l�m mỏng d�m, nộ, si; chỉ một lần qua lại thi�n thượng, nh�n gian. Sau một lần qua lại ấy th� đạt đến tận c�ng sự khổ. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng �Ưu-b�-tắc ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Nghe xong, Ưu-b�-tắc kia nhớ rằng: Vị Ưu-b�-tắc ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, vị Ưu-b�-tắc kia c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy. N�y A-na-luật-đ�, vị Ưu-b�-tắc đ� chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc.

�Lại nữa, n�y A-na-luật-đ�, Ưu-b�-tắc n�o nghe Ưu-b�-tắc kia l�m chung ở chỗ ấy, được Phật ghi nhận đ� dứt sạch ba kiết sử, đắc Tu-đ�-ho�n, đ� đoạn �c ph�p, nhất định sẽ đạt đến ch�nh gi�c, nhiều lắm l� bảy lần thọ sanh nữa. Sau bảy lần qua lại thi�n thượng, nh�n gian th� đạt đến tận c�ng sự khổ. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng: �Ưu-b�-tắc ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Nghe xong, Ưu-b�-tắc kia nhớ lại rằng: Vị Ưu-b�-tắc ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, vị Ưu-b�-tắc kia c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy... N�y A-na-luật-đ�, vị Ưu-b�-tắc đ� chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc.

�N�y A-na-luật-đ�, nếu Ưu-b�-tư n�o nghe vị Ưu-b�-tư ấy l�m chung nơi ấy, được Phật ghi nhận dứt sạch năm hạ phần kiết, sanh v�o nơi kia m� nhập Niết-b�n, đắc ph�p bất thối, kh�ng c�n trở lại thế gian n�y nữa. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng: �Ưu-b�-tư ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Nghe xong, Ưu-b�-tư đ� nhớ lại rằng: Vị Ưu-b�-tư ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, vị Ưu-b�-tư đ� c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy... N�y A-na-luật-đ�, vị Ưu-b�-tư đ� chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc.

�Lại nữa, n�y A-na-luật-đ�, Ưu-b�-tư n�o nghe Ưu-b�-tư đ� l�m chung ở nơi ấy, được Phật ghi nhận đ� dứt sạch ba phần kiết, l�m mỏng d�m, nộ, si; chỉ một lần qua lại thi�n thượng, nh�n gian. Sau một lần qua lại ấy th� đạt đến tận c�ng sự khổ. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nghe người kh�c kể lại rằng: �Ưu-b�-tư ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Nghe xong, Ưu-b�-tư kia nhớ rằng: Ưu-b�-tư ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, Ưu-b�-tư đ� c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy... N�y A-na-luật-đ�, vị Ưu-b�-tư đ� chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc.

�Lại nữa, n�y A-na-luật-đ�, vị Ưu-b�-tư n�o nghe vị Ưu-b�-tư đ� l�m chung ở nơi ấy, được Phật ghi nhận đ� dứt sạch ba kiết, chứng Tu-đ�-ho�n, kh�ng c�n đọa v�o �c ph�p, nhất định sẽ đến ch�nh gi�c, nhiều lắm l� bảy lần thọ sanh. Sau bảy lần qua lại thi�n thượng, nh�n gian th� đạt đến tận c�ng sự khổ. Hoặc tận mắt tr�ng thấy, hoặc nhiều lần nghe người kh�c kể lại rằng: �Ưu-b�-tư ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy�. Nghe xong, Ưu-b�-tư ấy nhớ lại rằng: Ưu-b�-tư ấy c� t�n t�m như vậy, tr� giới như vậy, học rộng như vậy, bố th� như vậy, tr� tuệ như vậy. Sau khi nghe Ph�p Luật ch�n ch�nh n�y, Ưu-b�-tư ấy c� thể t�m nguyện tu tập theo như vậy, như vậy... N�y A-na-luật-đ�, vị Ưu-b�-tư ấy chắc chắn được phần n�o sống trong sự an lạc.

�N�y A-na-luật-đ�, Như Lai v� những thiện lợi ấy n�n khi đệ tử l�m chung ghi nhận vị n�y sẽ sanh v�o chỗ n�y, vị kia sẽ sanh v�o chỗ kia�.

Phật thuyết như vậy T�n giả A-na-luật-đ� v� c�c Tỳ-kheo sau khi nghe lời Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli M.68. Naḷakapāna-suttaṃ.

[2]�� Sa-k�-đế�娑雞帝. Pāli: Sāketa, một thị trấn lớn của Kosala, c�ch Sāvatthi chừng bảy dặm.

[3]�� Thanh l�m�青林. Pāli, c� lẽ: Palāsavana. Bản Pāli: Kosalesu, Naḷakapāne Palāsavane, tr� Kosala, th�n Nalapāna, rừng Palāsa.

[4]�� Xem kinh số 72 ở trước v� kinh số 185 ở sau.

[5]�� Hữu sở trừ, sở dụng, sở kham, sở chỉ, sở thổ. Pāli: saṅkhāyekaṃ paṭisevati saṅkhāyekaṃ adhivāsati saṅkhāyekaṃ parivajjati saṅkhāyekaṃ vinodeti: sau kki tư duy, thọ dụng một ph�p; sau khi tư duy, nhẫn thọ (chấp nhận) một ph�p; sau khi tư duy, xả ly một ph�p; sau khi tư duy, b�i trừ một ph�p.

[6]�� H�n: sai gi�ng an lạc trụ chỉ. Xem cht.20, kinh số 72.

___________________________________________

78. KINH PHẠM THI�N THỈNH PHẬT [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ c� một Phạm thi�n[2] ở c�i trời Phạm thi�n, sanh khởi t� kiến như thế n�y: �Chỗ n�y l� hằng hữu, chỗ n�y l� thường hữu, chỗ n�y l� trường tồn, chỗ n�y quan yếu[3], chỗ n�y ph�p kh�ng hoại diệt[4], chỗ n�y l� xuất yếu[5], ngo�i xuất yếu n�y kh�ng c�n xuất yếu n�o kh�c nữa m� c� đấng Tối thắng, Tối diệu, Tối thượng�.

Bấy giờ Đức Thế T�n bằng tha t�m tr�, biết r� t�m niệm của Phạm thi�n đang nghĩ, liền như vậy m� nhập định[6]. Với định như vậy, chỉ trong khoảnh khắc v� như người lực sĩ co duỗi c�nh tay Ng�i biến mất khỏi vườn Cấp c� độc, trong rừng Thắng tại nước X�-vệ, đi l�n c�i trời Phạm.

L�c ấy, Phạm thi�n tr�ng thấy Đức Thế T�n đi đến, liền ch�o hỏi:

�K�nh ch�o Đại Ti�n nh�n, chỗ n�y l� thường hữu, chỗ n�y l� hằng hữu, chỗ n�y l� trường tồn, chỗ n�y l� quan yếu, chỗ n�y l� ph�p kh�ng hoại diệt, chỗ n�y l� xuất yếu, v� ngo�i xuất yếu n�y kh�ng c�n xuất yếu n�o hơn nữa m� c� bậc Tối thắng, Tối diệu, Tối thượng�.

Bấy giờ Đức Thế T�n bảo:

�N�y Phạm thi�n, c�i kh�ng thường, �ng bảo l� thường; c�i kh�ng hằng, �ng bảo l� hằng; c�i kh�ng trường tồn, �ng bảo l� trường tồn; c�i kh�ng quan yếu, �ng bảo l� quan yếu; c�i hoại diệt, �ng bảo l� kh�ng hoại diệt; c�i kh�ng xuất yếu, �ng bảo l� xuất yếu m� ngo�i sự xuất yếu ấy, kh�ng c�n xuất yếu n�o kh�c nữa để c� đấng Tối thắng, Tối diệu, Tối thượng. Phạm thi�n, �ng c� c�i v� minh ấy! Phạm thi�n, �ng c� c�i v� minh ấy!�

L�c đ�, c� ma Ba-tuần[7] ở trong ch�ng, ma Ba-tuần n�i với Đức Thế T�n rằng:

�N�y Tỳ-kheo, chớ n�n tr�i điều Phạm thi�n n�i, chớ n�n nghịch điều Phạm thi�n n�i. Tỳ-kheo, nếu �ng tr�i điều Phạm thi�n n�i, nghịch điều Phạm thi�n n�i th�, Tỳ-kheo, cũng như người gặp vận may m� lại xua đuổi đi. Lời Tỳ-kheo n�i ra, lại cũng như vậy. Cho n�n, Tỳ-kheo, t�i bảo �ng rằng �ng chớ tr�i điều Phạm thi�n n�i, chớ n�n nghịch điều Phạm thi�n n�i. N�y Tỳ-kheo, nếu �ng tr�i lời Phạm thi�n, chống đối thuyết của Phạm thi�n th�, Tỳ-kheo, cũng như người từ n�i cao rơi xuống, tuy dang tay ch�n quờ quạng hư kh�ng nhưng kh�ng b�m v�u được g�. Lời Tỳ-kheo n�i ra lại cũng như vậy. Cho n�n, Tỳ-kheo, t�i bảo �ng rằng �ng chớ tr�i điều Phạm thi�n n�i, chớ n�n nghịch điều Phạm thi�n n�i. N�y Tỳ-kheo, nếu �ng tr�i điều Phạm thi�n n�i, nghịch điều Phạm thi�n n�i th�, Tỳ-kheo, cũng như người từ tr�n c�y cao rơi xuống, tuy dang tay ch�n quờ quạng l� c�nh nhưng chẳng b�m v�u được g�. Lời Tỳ-kheo n�i ra lại cũng như vậy. Cho n�n, n�y Tỳ-kheo, t�i bảo �ng rằng �ng chớ n�n tr�i điều Phạm thi�n n�i, chớ n�n nghịch điều Phạm thi�n n�i. V� sao? V� Phạm thi�n l� đấng Phước hựu, l� H�a c�ng, l� đấng Tối t�n, l� đấng Năng t�c, l� đấng S�ng tạo, l� Tổ phụ của tất cả ch�ng sanh đ� sanh v� sẽ sanh. Tất cả đều do Ng�i sanh ra. Những g� Ng�i biết l� trọn biết, những g� Ng�i thấy l� trọn thấy[8].

�Đại Ti�n nh�n, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o gh�t đất, ch� bai đất, th� sau khi th�n hoại mạng chung, chắc chắn sanh l�m thần kỹ nhạc trong chốn hạ tiện nhất. Cũng thế, đối với nước, lửa, gi�, quỷ thần[9], chư Thi�n, Sanh chủ, Phạm thi�n, nếu ai gh�t Phạm thi�n, ch� bai Phạm thi�n, th� sau khi th�n hoại mạng chung, chắc chắn sanh l�m thần kỹ nhạc trong chốn hạ tiện nhất. Đại Ti�n nh�n, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ưa th�ch đất, ca ngợi đất th� sau khi th�n hoại mạng chung, chắc chắn sanh l�m bậc tối Thượng t�n trong c�i trời Phạm thi�n. Cũng thế, đối với nước, lửa, gi�, quỷ thần, chư Thi�n, Sanh chủ, Phạm thi�n, nếu ai ưa th�ch Phạm thi�n, t�n th�n Phạm thi�n, th� sau khi th�n hoại mạng chung, chắc chắn sanh l�m bậc tối Thượng t�n trong c�i trời Phạm thi�n. Đại Ti�n nh�n, �ng h� kh�ng thấy đại quyến thuộc của Phạm thi�n ấy, chẳng hạn như bọn ch�ng t�i đang ngồi đ�y chăng?�

Ma Ba-tuần chẳng phải l� Phạm thi�n, chẳng phải quyến thuộc của Phạm thi�n, nhưng lại xưng m�nh l� Phạm thi�n. Bấy giờ Đức Thế T�n nghĩ rằng: �Ma Ba-tuần chẳng phải l� Phạm thi�n, cũng chẳng phải quyến thuộc của Phạm thi�n, lại tự xưng l� Phạm thi�n. Nếu n�i rằng c� ma Ba-tuần th� đ�y ch�nh l� ma Ba-tuần�.

Biết r� như vậy, Đức Thế T�n bảo:

�N�y ma Ba-tuần, ngươi chẳng phải Phạm thi�n, cũng chẳng phải quyến thuộc của Phạm thi�n, nhưng ngươi tự xưng rằng �Ta l� Phạm thi�n�. Nếu n�i rằng c� ma Ba-tuần, th� ch�nh ngươi l� ma Ba-tuần�.

L�c ấy, ma Ba-tuần liền nghĩ: �Thế T�n đ� biết ta! Thiện Thệ đ� biết ta!� Biết như thế n�n rất đổi ưu sầu, vụt biến mất nơi ấy.

Bấy giờ, Phạm thi�n ấy lại ba lần thưa thỉnh Đức Thế T�n rằng:

�K�nh ch�o Đại Ti�n Nh�n, chỗ n�y l� thường hữu, chỗ n�y l� trường tồn, chỗ n�y l� quan yếu, chỗ n�y l� ph�p kh�ng hoại diệt, chỗ n�y l� xuất yếu, ngo�i xuất yếu n�y kh�ng c�n xuất yếu n�o hơn nữa m� c� đấng Tối thắng, Tối diệu, Tối t�n?!

Đức Thế T�n cũng ba lần bảo Phạm Thi�n rằng:

Rồi th�, Phạm thi�n bạch Thế T�n rằng:

�Đại Ti�n nh�n, thuở xưa c� Sa-m�n, Phạm ch� thọ mạng rất l�u d�i. Đại Ti�n nh�n, thọ mạng của �ng ngắn qu�, kh�ng bằng một khoảnh khắc ngồi y�n của Sa-m�n, Phạm ch� kia. V� sao? V� những g� c�c vị ấy biết l� trọn biết, những g� c�c vị ấy thấy l� trọn thấy. Nếu thật c� sự xuất yếu, ngo�i sự xuất yếu ra kh�ng c�n xuất yếu n�o hơn nữa m� c� bậc Tối thắng, Tối diệu, Tối thượng th� c�c vị ấy biết ngay rằng c�; v� ngo�i xuất yếu ấy ra, kh�ng c�n sự xuất yếu n�o hơn nữa m� c� bậc Tối thắng, Tối diệu, Tối thượng. Nếu thật kh�ng c� sự xuất yếu, lại kh�ng c� ngo�i xuất yếu n�o hơn nữa m� c� bậc Tối thắng, Tối diệu, Tối thượng th� c�c vị ấy biết ngay l� kh�ng c�. Đại Ti�n nh�n, đối với chỗ xuất yếu �ng nghĩ l� kh�ng xuất yếu. Tr�i lại, đối với chỗ kh�ng phải l� xuất yếu, �ng nghĩ l� xuất yếu. Như vậy, �ng kh�ng đạt được chỗ xuất yếu v� trở th�nh kẻ đại si. V� sao? V� sẽ kh�ng bao giờ c� cảnh giới ấy cho �ng.�

�Đại Ti�n nh�n, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ưa th�ch đất, ca ngợi đất, th� vị ấy t�y theo sự tự tại của ta, l�m theo � ta muốn, v�ng theo mệnh lệnh ta sai. Cũng thế, đối với nước, lửa, gi�, quỷ thần, chư Thi�n, Sanh chủ, Phạm thi�n; nếu ai ưa th�ch Phạm thi�n, ca ngợi Phạm thi�n th� vị ấy t�y theo sự tự tại của ta, l�m theo � muốn của ta, v�ng theo mệnh lệnh ta sai. Đại Ti�n nh�n, nếu �ng ưa th�ch đất, ca ngợi đất, th� �ng cũng t�y theo sự tự tại của ta, l�m theo � ta muốn, v�ng theo mệnh lệnh ta sai. Cũng thế, với nước, lửa, gi�, quỷ thần, chư Thi�n, Sanh chủ, Phạm thi�n; nếu �ng ưa th�ch Phạm thi�n, ca ngợi Phạm thi�n th� �ng cũng t�y theo sự tự tại của ta, l�m theo � ta muốn, v�ng theo mệnh lệnh ta sai�.

Bấy giờ Đức Thế T�n n�i rằng:

�Phạm thi�n, điều Phạm thi�n n�i sự thật. Nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ưa th�ch đất, ca ngợi đất, vị ấy t�y theo sự tự tại của �ng, l�m theo � �ng muốn, v�ng theo mệnh lệnh �ng sai. Cũng vậy, đối với nước, lửa, gi�, quỷ thần, chư Thi�n, Sanh chủ, Phạm thi�n; nếu ai ưa th�ch Phạm thi�n, ca ngợi Phạm thi�n th� vị ấy t�y theo sự tự tại của �ng, l�m theo � �ng muốn, v�ng theo mệnh lệnh của �ng sai. V� n�y Phạm thi�n, nếu Ta ưa th�ch đất, ca ngợi đất th� Ta cũng t�y theo sự tự tại của �ng, l�m theo � �ng muốn v� v�ng theo mệnh lệnh của �ng sai. Cũng thế, đối với nước, lửa, gi�, quỷ thần, chư Thi�n, Sanh chủ, Phạm thi�n; nếu Ta ưa th�ch Phạm thi�n, ca ngợi Phạm thi�n th� Ta cũng t�y theo sự tự tại của �ng, l�m theo � �ng muốn, v�ng theo mệnh lệnh �ng sai.

�Nhưng n�y Phạm thi�n, nếu t�m sự kiện n�y[10], Ta t�y theo mỗi sự m� ưa th�ch, m� ca ngợi, th� những điều ấy cũng vẫn như thế. N�y Phạm thi�n, Ta biết r� �ng từ đ�u đến v� sẽ đi đ�u, t�y nơi �ng đang sống, t�y chỗ �ng mất, v� t�y chốn �ng t�i sanh. Nếu c� Phạm thi�n th� Phạm thi�n ấy c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần�.

Nghe vậy, Phạm thi�n bạch Thế T�n rằng:

�Đại Ti�n nh�n, l�m thế n�o �ng biết được điều ta biết, thấy được điều ta thấy? L�m sao �ng biết r� ta như mặt trời, tự tại soi s�ng khắp nơi, bao tr�m cả một ng�n thế giới? �ng c� tự tại kh�ng, trong một ng�n thế giới ấy? �ng c� biết nơi n�y v� nơi kia, nơi n�o kh�ng c� ng�y đ�m kh�ng? N�y Đại Ti�n nh�n, �ng c� lần n�o qua lại c�c nơi ấy chưa? Hay đ� nhiều lần qua lại c�c nơi ấy rồi?�

Bấy giờ Đức Thế T�n bảo:

�N�y Phạm thi�n, như mặt trời tự tại, soi s�ng khắp nơi, bao tr�m cả một ng�n thế giới. Trong ng�n thế giới ấy, Ta được tự tại v� cũng biết n�y hay nơi kia, kh�ng c� ng�y đ�m. N�y Phạm thi�n, Ta đ� từng qua lại những nơi ấy v� qua lại rất nhiều lần. N�y Phạm thi�n, c� ba loại trời, đ� l� Quang thi�n, Tịnh quang thi�n v� Biến tịnh quang thi�n[11]. Nếu những g� m� ba loại trời ấy c� biết v� c� thấy, th� Ta cũng c� biết v� c� thấy. Phạm thi�n, những g� m� ba loại trời đ� kh�ng c� biết, kh�ng c� thấy, th� ri�ng Ta vẫn c� biết, c� thấy. N�y Phạm thi�n, nếu những g� m� ba loại trời ấy v� quyến thuộc của họ c� biết v� c� thấy th� Ta cũng c� biết v� c� thấy. Những g� m� ba loại trời ấy v� quyến thuộc họ kh�ng biết, kh�ng thấy, th� ri�ng Ta vẫn c� biết, c� thấy. N�y Phạm thi�n, những g� m� �ng c� biết, c� thấy, Ta cũng c� biết, c� thấy. Những g� m� �ng kh�ng c� biết, c� thấy, th� ri�ng Ta vẫn c� biết, c� thấy. N�y Phạm thi�n, nếu những g� m� �ng v� những quyến thuộc của �ng c� biết, c� thấy, th� Ta cũng c� biết, c� thấy. Những g� m� �ng v� quyến thuộc của �ng kh�ng c� biết, c� thấy, th� ri�ng Ta vẫn c� biết, c� thấy. N�y Phạm thi�n, �ng kh�ng thể ngang h�ng Ta về tất cả, �ng kh�ng thể ngang h�ng Ta suốt hết. Nhưng đối với �ng, Ta l� Tối thắng, Ta l� Tối thượng.

Nghe vậy, Phạm thi�n thưa Đức Thế T�n rằng:

�N�y Đại Ti�n nh�n, do đ�u m� nếu những g� m� ba loại trời ấy c� biết v� c� thấy, th� �ng cũng c� biết v� c� thấy; những g� m� ba loại trời đ� kh�ng c� biết, kh�ng c� thấy, th� ri�ng �ng vẫn c� biết, c� thấy? Nếu những g� m� ba loại trời ấy v� quyến thuộc của họ c� biết v� c� thấy th� �ng cũng c� biết v� c� thấy; những g� m� ba loại trời ấy v� quyến thuộc họ kh�ng biết, kh�ng thấy, th� ri�ng �ng vẫn c� biết, c� thấy? Nếu những g� m� ta c� biết, c� thấy, �ng cũng c� biết, c� thấy; những g� m� ta kh�ng c� biết, c� thấy, th� ri�ng �ng vẫn c� biết, c� thấy? Nếu những g� m� ta v� những quyến thuộc của ta c� biết, c� thấy, th� �ng cũng c� biết, c� thấy; những g� m� ta v� quyến thuộc của ta kh�ng c� biết, c� thấy, th� ri�ng �ng vẫn c� biết, c� thấy? Đại Ti�n nh�n đ� kh�ng phải l� lời n�i kho�c chăng? Sau khi hỏi xong, kh�ng biết c� tăng th�m sự ngu si chăng? V� sao? V� nếu biết v� lượng cảnh giới n�n c� v� lượng biết, v� lượng thấy, v� lượng chủng loại ph�n biệt. Tr�i lại, ta th� biết ri�ng rẽ từng c�i. L� đất, ta biết đ� l� đất. L� nước, lửa, gi�, quỷ thần, chư Thi�n, Sanh chủ, Phạm thi�n, cũng giống như thế. L� Phạm thi�n, ta biết đ� l� Phạm thi�n�.

Bấy giờ Đức Thế T�n bảo rằng:

�N�y Phạm thi�n, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o đối với đất m� c� tưởng về đất rằng: �Đất l� ta, đất l� sở hữu của ta, ta l� sở hữu của đất�, th� khi chấp đất l� ta tức kh�ng biết r� đất. Cũng thế, đối với nước, lửa, gi�, quỷ thần, chư Thi�n, Sanh chủ, Phạm thi�n, V� phiền thi�n, V� nhiệt v� Tịnh[12]; nếu nghĩ rằng: �Tịnh l� ta, Tịnh l� sở hữu của ta, ta l� sở hữu của Tịnh�, khi chấp nhận Tịnh l� ta rồi, vị ấy kh�ng thực biết về Tịnh. Phạm thi�n, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o đối với đất m� biết l� đất, �Đất kh�ng phải l� ta, đất kh�ng phải l� sở hữu của ta, ta kh�ng phải l� sở hữu của đất,� do kh�ng chấp đất l� ta n�n vị ấy mới thực biết về đất. Cũng thế, đối với nước, lửa, gi�, quỷ thần, Sanh chủ, chư Thi�n, Phạm thi�n, V� phiền, V� nhiệt, Tịnh m� nghĩ rằng �Tịnh chẳng phải l� ta, Tịnh chẳng phải l� sở hữu của ta, ta chẳng phải l� sở hữu của Tịnh,� do kh�ng chấp Tịnh l� ta n�n vị ấy mới thật sự biết về Tịnh.

Nghe vậy, Phạm thi�n thưa với Đức Thế T�n rằng:

�Ch�ng sanh n�y, ai cũng �i trước hữu, ưa th�ch hữu, tập qu�n hữu. Chỉ c� �ng đ� nhỗ tận gốc rễ hữu. V� sao? V� �ng l� Như Lai, V� Sở Trước, Đẳng Ch�nh Gi�c�.

Phạm thi�n liền n�i b�i kệ:

Nơi hữu thấy sợ h�i;��

Kh�ng hữu thấy sợ g�?

Cho n�n đừng ưa hữu;��

Hữu l�m sao chẳng dứt?[13]

�N�y Đại Ti�n nh�n, t�i nay muốn ẩn h�nh�.

Đức Thế T�n bảo:

�N�y Phạm thi�n, nếu �ng muốn ẩn m�nh th� cứ t�y tiện�.

Phạm thi�n liền ẩn h�nh ngay nơi đ�. Đức Thế T�n thấy r�, liền n�i:

�Phạm thi�n, �ng ở chỗ n�y. �ng đến chỗ kia. �ng lại ở giữa�.

Phạm thi�n vận dụng hết như � t�c, muốn tự ẩn h�nh m� kh�ng thể tự ẩn, n�n hiện h�nh trở lại giữa c�i trời Phạm thi�n.

Bấy giờ Đức Thế T�n mới bảo:

�N�y Phạm thi�n, Ta cũng muốn ẩn m�nh�.

Phạm thi�n thưa rằng:

�Đại Ti�n nh�n, nếu muốn ẩn m�nh, xin cứ t�y tiện�.

L�c ấy, Đức Phật nghĩ rằng: �Ta h�y như vậy m� h�a hiện như � t�c[14], ph�ng h�o quang cực s�ng, chiếu rọi c�ng khắp c�i trời Phạm thi�n, rồi ẩn h�nh trong đ�, khiến cho Phạm thi�n v� quyến thuộc của Phạm thi�n chỉ nghe tiếng m� kh�ng thấy h�nh Ta�.�

Nghĩ xong, Đức Thế T�n hiện như � t�c như vậy, ph�ng h�o quang cực s�ng, chiếu rọi khắp c�i trời Phạm thi�n. Phạm thi�n v� quyến thuộc chỉ nghe tiếng m� kh�ng thấy h�nh Ng�i. Bấy giờ Phạm thi�n v� quyến thuộc mới nghĩ rằng: �Sa-m�n C�-đ�m thật l� kỳ diệu, thật l� hy hữu, c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần. V� sao? V� đ� ph�ng h�o quang chiếu s�ng, chiếu rọi khắp cả trời Phạm thi�n, rồi tự ẩn h�nh trong đ�, khiến cho ch�ng ta chỉ được nghe tiếng m� kh�ng thấy h�nh�.

�L�c ấy, Đức Thế T�n lại nghĩ rằng: �Ta đ� gi�o h�a Phạm thi�n n�y v� quyến thuộc của Phạm thi�n. Nay Ta h�y thu hồi như � t�c�.

�Đức Thế T�n liền thu hồi như � t�c, hiện ra giữa c�i trời Phạm thi�n. Khi ấy Ma vương cũng liền xuất hiện trong ch�ng Phạm thi�n. Bấy giờ Ma vương liền bạch Thế T�n rằng:

�Đại Ti�n nh�n, �ng thật kh�o thấy, kh�o biết, kh�o th�ng suốt, nhưng �ng chớ n�n gi�o huấn, chớ n�n d�u dắt đệ tử, chớ n�i ph�p cho đệ tử nghe, chớ luyến �i đệ tử. Chớ v� luyến �i đệ tử m� khi th�n hoại mạng chung sẽ sanh v�o nơi thấp k�m, sanh trong loại thần kỹ nhạc. H�y sống v� vi m� hưởng thụ an ổn kho�i lạc trong đời hiện tại. V� sao? Đại Ti�n nh�n, v� đ� l� tự g�y phiền nhiệt v� �ch. Đại Ti�n nh�n, xưa c� Sa-m�n, Phạm ch� gi�o huấn đệ tử, d�u dắt đệ tử, n�i ph�p cho đệ tử nghe, luyến �i đệ tử. V� luyến �i đệ tử n�n khi th�n hoại mạng chung, vị ấy đ� sanh v�o những nơi thấp k�m, sanh l�m thần kỹ nhạc. Đại Ti�n nh�n, v� thế t�i bảo �ng chớ n�n gi�o huấn đệ tử v� d�u dắt đệ tử, cũng đừng n�i ph�p cho đệ tử nghe, chớ luyến �i đệ tử. V� luyến �i đệ tử, sau khi th�n hoại mạng chung sẽ sanh v�o nơi thấp k�m, l�m thần kỹ nhạc. H�y sống v� vi m� hưởng thụ kho�i lạc trong đời hiện tại. V� sao? V� đ� l� tự g�y phiền nhọc v� �ch m� th�i�.

Khi ấy, Phật bảo rằng:

�Ma Ba-tuần, ngươi chẳng phải v� mong cầu nghĩa lợi cho Ta, chẳng phải v� mong cầu sự hữu �ch, chẳng phải v� mưu cầu hoan lạc, cũng chẳng phải mưu cầu sự an ổn cho Ta m� n�i với Ta rằng: �Đừng gi�o huấn, d�u dắt đệ tử, đừng n�i ph�p cho đệ tử nghe, đừng luyến �i đệ tử. V� sao? V� luyến �i đệ tử th� sau khi th�n hoại mạng chung, sẽ sanh v�o nơi thấp k�m, sanh l�m thần kỹ nhạc. H�y sống m� hưởng thụ kho�i lạc ngay trong đời hiện tại. V� sao vậy? Đại Ti�n nh�n, v� đ� l� sự g�y phiền nhọc v� �ch m� th�i�. Ma Ba-tuần, Ta biết ngươi đang nghĩ rằng �Sa-m�n C�-đ�m n�y n�i ph�p cho đệ tử nghe, sau khi nghe xong, c�c đệ tử ấy sẽ ra khỏi cảnh giới của ta�. N�y ma Ba-tuần, v� thế cho n�n ngươi n�i với Ta rằng: �Đừng gi�o huấn, d�u dắt đệ tử, đừng n�i ph�p cho đệ tử nghe, cũng đừng luyến �i đệ tử, th� sau khi th�n hoại mạng chung sẽ sanh v�o cảnh giới thấp k�m, sanh l�m thần kỹ nhạc. H�y sống v� vi m� hưởng thụ kho�i lạc an ổn ngay trong đời hiện tại. V� sao vậy? �N�y Đại Ti�n nh�n, v� đ� l� sự g�y phiền nhiệt v� �ch m� th�i�.

�Ma Ba-tuần, nếu quả c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o đ� gi�o huấn đệ tử, d�u dắt đệ tử, n�i ph�p cho đệ tử nghe v� luyến �i đệ tử; v� luyến �i đệ tử n�n th�n hoại mạng chung đ� sanh v�o nơi thấp k�m, l�m thần kỹ nhạc th� Sa-m�n, Phạm ch� ấy chẳng phải l� Sa-m�n m� tự xưng l� Sa-m�n, chẳng phải l� Phạm ch� m� tự xưng l� Phạm ch�, chẳng phải A-la-h�n m� tự xưng l� A-la-h�n, chẳng phải Đẳng ch�nh gi�c m� tự xưng Đẳng ch�nh gi�c.

�N�y ma Ba-tuần, Ta l� Sa-m�n thực n�n mới xưng l� Sa-m�n, thực l� Phạm ch� n�n mới xưng l� Phạm ch�, thực l� A-la-h�n n�n mới xưng l� A-la-h�n, thực l� Đẳng ch�nh gi�c n�n mới xưng l� Đẳng ch�nh gi�c. N�y ma Ba-tuần, nếu Ta c� n�i ph�p hay kh�ng n�i ph�p cho đệ tử nghe th� ngươi cũng n�n đi đi. Nay Ta tự biết n�n n�i ph�p cho đệ tử nghe hay kh�ng n�n n�i ph�p cho đệ tử nghe.

�Đ� l� sự thỉnh cầu Phạm thi�n, sự chống đối của ma Ba-tuần, sự t�y thuận thuyết ph�p của Đức Thế T�n, cho n�n kinh n�y gọi l� �Phạm thi�n thỉnh Phật�.

Phật thuyết như vậy. Phạm thi�n v� quyến thuộc của Phạm thi�n sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Bản H�n, quyển 19. Tương đương Pāli M.49. Brahmanimantaṇika-suttaṃ.

[2]�� Bản Pāli n�i vị n�y t�n l� Baka.

[3]�� H�n: thử xứ thị yếu�此處是要. Pāli: idaṃ kevalam, c�i n�y l� tuyệt đối, độc nhất, to�n nhất.

[4]�� H�n: thử xứ bất chung ph�p�此處不終法. Pāli: idaṃ acavadhammaṃ, c�i n�y l� ph�p bất diệt.

[5]�� H�n: xuất yếu�出要. Pāli: nissaraṇa, sự tho�t ly, giải tho�t, sự cứu rỗi.

[6]�� Như kỳ tượng định�如其像定.

[7]�� Ma Ba-tuần�魔波旬. Pāli: Māra Papiman.

[8]�� Pāli: eso hi bhikkhu brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto a��ud-atthu-daso vasavattī issaro kattā nimmātā seṭṭho sa�jitā vasī pitā bhūtabhavyānaṃ, Tỳ-kheo, vị Brahmā n�y thật sự l� Mahā-brahmā, l� Đại Phạm thi�n, l� đấng Chiến thắng, To�n thắng, To�n kiến, To�n năng, Tự tại, l� đấng S�ng t�c, S�ng tạo, Tối t�n, Ch�a tể, Quyền năng, l� Tổ phụ của những g� đ� sanh v� sẽ sanh.

[9]�� H�n: thần�神, đ�y chỉ quỷ thần; Pāli: bhūta.

[10]�� T�m sự kể tr�n: bốn đại: đất, nước, lửa, gi�, v� quỷ thần, chư Thi�n, Sanh chủ, Phạm thi�n. Pāli: paihavī, āpa, tejo, vāyo, bhūta, deva, pajāpati, brahmā.

[11]�� Quang thi�n�光天 (Pāli: Parittābhā); Tịnh quang thi�n�淨光天 (Pāli: Apramāṇābhā) Biến tịnh quang thi�n�遍淨光天 (Pāli: Ābhassara), cả ba thuộc thiền thứ hai Sắc giới. Bản Pāli kể: Ābhassara (Quang �m thi�n, cao nhất trong Nhị thiền), Subhakiṇṇa (Biến tịnh quang thi�n, cao nhất trong Tam thiền) v� Vehapphala (Quảng quả thi�n thấp nhất trong Tứ thiền). Phạm thi�n thuộc Sơ thiền.

[12]�� V� phiền, V� nhiệt v� Tịnh, n�n hiểu l� V� phiền thi�n, V� nhiệt thi�n, v� Tịnh cư thi�n. Xem cht.5 kinh 106.

[13]�� Trong bản Pāli, b�i kệ n�y do Phật n�i.

[14]�� Như kỳ tượng như � t�c�如其像如意足.

___________________________________________

79. KINH HỮU THẮNG THI�N [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, Ti�n Dư T�i Chủ[2] bảo một người sứ:

�Ngươi h�y đến chỗ Đức Phật, thay ta c�i đầu đảnh lễ dưới ch�n Đức Thế T�n v� thưa hỏi Ng�i: Th�nh thể c� khang cường, an vui, kh�ng bệnh, đi đứng dễ d�ng, kh� lực b�nh thường chăng? H�y n�i như vầy: �Ti�n Dư T�i Chủ c�i lạy dưới ch�n Phật, thưa hỏi Thế T�n: Th�nh thể c� khang cường, an vui, kh�ng bệnh, đi đứng dễ d�ng, kh� lực b�nh thường chăng?� Ngươi đ� thay ta thăm hỏi Phật rồi, h�y đến chỗ T�n giả A-na-luật-đ�[3], cũng thay mặt ta c�i lạy dưới ch�n T�n giả, rồi thăm hỏi rằng: �Ti�n Dư T�i Chủ c�i lạy dưới ch�n T�n giả A-na-luật-đ� v� thưa hỏi T�n giả: Th�nh thể c� khang kiện, an vui, kh�ng bệnh, đi đứng dễ d�ng, thoải m�i, nhẹ nh�ng, kh� lực b�nh thường chăng? Ti�n Dư T�i Chủ cung thỉnh T�n giả A-na-luật-đ�, tất cả bốn vị, ng�y mai c�ng đến thọ trai�. Nếu ng�i nhận lời, thưa th�m rằng: �Bạch T�n giả, Ti�n Dư T�i Chủ nhiều c�ng việc, nhiều bổn phận, l�m c�c việc cho vua, giải quyết việc thần t�[4]. C�i xin T�n giả v� l�ng thương x�t, c�ng tất cả bốn vị nữa, ng�y mai đến nh� Ti�n Dư T�i Chủ�.�

L�c ấy người sứ nghe lời Ti�n Dư T�i Chủ dạy xong, đi đến chỗ Phật, c�i lạy dưới ch�n Ng�i, đứng qua một b�n m� bạch rằng:

�Bạch Đức Thế T�n, Ti�n Dư T�i Chủ c�i lạy dưới ch�n Phật, thăm hỏi Thế T�n: Th�nh thể c� khang kiện, an vui, kh�ng bệnh, đi đứng thoải m�i nhẹ nh�ng, kh� lực b�nh thường chăng?�

Bấy giờ Đức Thế T�n bảo người sứ:

�Mong rằng Ti�n Dư T�i Chủ an ổn, kho�i lạc. Mong rằng trời, người, A-tu-la, C�n-th�t-b�, La-s�t v� tất cả lo�i kh�c an ổn kho�i lạc.

Khi ấy, người sứ nghe lời Phật dạy, kh�o ghi nhớ, c�i lạy dưới ch�n Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi lui ra. Đi đến chỗ T�n giả A-na-luật-đ� c�i lạy dưới ch�n, ngồi qua một b�n v� bạch rằng:

�Bạch T�n giả A-na-luật-đ�, Ti�n Dư T�i Chủ c�i lạy dưới ch�n ng�i, thăm hỏi T�n giả: Th�nh thể c� khang kiện, an vui, kh�ng bệnh, đi đứng thoải m�i nhẹ nh�ng, kh� lực b�nh thường chăng? Ti�n Dư T�i Chủ cung thỉnh T�n giả c�ng bốn vị ng�y mai c�ng đến thọ trai�.

L�c ấy, c�ch T�n giả A-na-luật-đ� kh�ng xa, T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n[5] đang ngồi nghỉ. T�n giả A-na-luật-đ� liền n�i:

�Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, t�i đ� n�i ng�y mai ch�ng ta đến X�-vệ để khất thực ch�nh l� vậy. H�m nay Ti�n Dư T�i Chủ sai người thỉnh ch�ng ta bốn người c�ng thọ trai ng�y mai�.

T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n lập tức bạch rằng:

�Mong T�n giả A-na-luật-đ� v� người ấy m� nhận lời mời. Ng�y mai ch�ng ta ra khỏi khu rừng n�y để v�o th�nh X�-vệ khất thực.�

T�n giả A-na-luật-đ� v� người ấy m� im lặng nhận lời. L�c đ� người sứ biết T�n giả im lặng nhận lời, liền thưa th�m rằng:

�Ti�n Dư T�i Chủ bạch T�n giả rằng: �Ti�n Dư T�i Chủ c� nhiều c�ng việc, nhiều bổn phận, l�m c�c việc cho vua, giải quyết việc thần t�. Mong T�n giả v� thương x�t, tất cả bốn vị, ng�y mai đến sớm nh� Ti�n Dư T�i Chủ�.��

T�n giả A-na-luật-đ� bảo người sứ rằng:

��ng cứ trở về, t�i tự biết thời�.

L�c ấy, người sứ liền từ chỗ ngồi đứng dậy, c�i đầu đảnh lễ, nhiễu ba v�ng rồi lui ra.

Đ�m t�n, trời s�ng, T�n giả A-na-luật-đ� mang y cầm b�t v� tất cả bốn vị c�ng đến nh� Ti�n Dư T�i Chủ. Bấy giờ Ti�n Dư T�i Chủ với thể nữ v�y quanh, đứng ở giữa cửa, chờ T�n giả A-na-luật-đ�.

Ti�n Dư T�i Chủ thấy T�n giả A-na-luật-đ� từ xa đi đến. Sau khi thấy, Ti�n Dư T�i Chủ chắp tay hướng về T�n giả A-na-luật-đ� t�n th�n:

�K�nh ch�o T�n giả A-na-luật-đ�, đ� l�u rồi ng�i kh�ng đến đ�y�.

Với l�ng t�n k�nh, Ti�n Dư T�i Chủ d�u T�n giả A-na-luật-đ� v�o trong nh�, mời ngồi tr�n giường tốt đẹp đ� b�y sẵn. T�n giả liền ngồi tr�n giường ấy, Ti�n Dư T�i Chủ c�i lạy dưới ch�n T�n giả A-na-luật-đ�, ngồi qua một b�n m� bạch rằng:

�K�nh bạch T�n giả A-na-luật-đ�, con c� điều muốn hỏi, xin ng�i nghe cho�.

T�n giả bảo:

�T�i Chủ, t�y theo �ng hỏi. Nghe rồi t�i sẽ suy nghĩ�.

Ti�n Dư T�i Chủ hỏi T�n giả A-na-luật-đ� rằng:

�Hoặc c� Sa-m�n, Phạm ch� đi đến chỗ con, bảo con: �T�i Chủ, �ng n�n tu đại t�m giải tho�t[6].� Bạch T�n giả, lại c� Sa-m�n, Phạm ch� đến chỗ con, bảo con: �T�i Chủ, �ng n�n tu v� lượng t�m giải tho�t[7].� Bạch T�n giả, đại t�m giải tho�t v� v� lượng t�m giải tho�t, hai giải tho�t n�y kh�c văn kh�c nghĩa, hay một nghĩa nhưng kh�c văn?�

T�n giả A-na-luật-đ� bảo:

�T�i Chủ, �ng hỏi điều n�y trước, vậy �ng h�y tự trả lời trước, rồi t�i sẽ trả lời sau�.

T�i Chủ thưa:

�Bạch T�n giả, đại t�m giải tho�t v� v� lượng t�m giải tho�t n�y đồng nghĩa nhưng kh�c văn�.

Ti�n Dư T�i Chủ kh�ng thể trả lời việc n�y[8].

T�n giả A-na-luật-đ� bảo rằng:

�T�i chủ, h�y lắng nghe. T�i sẽ n�i cho �ng nghe về đại t�m giải tho�t v� v� lượng t�m giải tho�t.

�Thế n�o l� đại t�m giải tho�t? Nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ở chỗ v� sự hoặc đến gốc c�y, chỗ y�n tịnh, y tr�n một gốc c�y, � cởi mở, đại t�m giải tho�t biến m�n, th�nh tựu an trụ, chỉ với giới hạn bằng chừng đ�, t�m giải tho�t kh�ng vượt hơn chỗ đ�[9]. Nếu kh�ng y tr�n một c�y, th� h�y y tr�n hai, hay ba gốc c�y, � cởi mở, đại t�m giải tho�t biến m�n, th�nh tựu an trụ, với giới hạn bằng chừng đ�, t�m giải tho�t kh�ng vượt hơn chỗ đ�. Nếu kh�ng y tr�n hai, hay ba gốc c�y th� hoặc y tr�n một khu rừng. Nếu kh�ng y tr�n một khu rừng th� hoặc y tr�n hai, ba khu rừng. Nếu kh�ng y tr�n hai, ba khu rừng, n�n y tr�n một th�n. Nếu kh�ng y tr�n một th�n th� n�n y tr�n hai, ba th�n. Nếu kh�ng y tr�n hai, ba th�n th� hoặc y tr�n một nước. Nếu kh�ng y tr�n một nước, th� n�n y tr�n hai, ba nước. Nếu kh�ng y tr�n hai, ba nước th� hoặc y v�o đại địa, cho đến đại hải, � cởi mở, đại t�m giải tho�t biến m�n, th�nh tựu an tr�, với giới hạn bằng đ�, t�m giải tho�t kh�ng vượt hơn chỗ đ�. Đ� l� đại t�m giải tho�t.

�T�i Chủ, thế n�o l� v� lượng t�m giải tho�t? Nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ở chỗ v� sự, hoặc đến gốc c�y, chỗ y�n tịnh trống trải, t�m đi đ�i với từ, biến m�n một phương, th�nh tựu v� an tr�. Như vậy, hai, ba, bốn phương, tr�n dưới c�ng khắp nơi, t�m đi đ�i với từ, kh�ng kết kh�ng o�n, kh�ng giận kh�ng tranh, rất rộng, rất lớn, v� lượng, kh�o tu tập, biến m�n tất cả thế gian. Cũng như vậy, t�m đi đ�i với hỷ, bi, xả, kh�ng kết kh�ng o�n, kh�ng giận kh�ng tranh, rất rộng, rất lớn, v� lượng, kh�o tu tập, biến m�n tất cả thế gian. Đ� l� v� lượng t�m giải tho�t�.

T�n giả hỏi:

�T�i Chủ, đại t�m giải tho�t v� v� lượng t�m giải tho�t, hai giải tho�t n�y kh�c nghĩa, kh�c văn, hay đồng nghĩa đồng văn?�

Ti�n Dư T�i Chủ bạch rằng:

�Từ chỗ t�i nghe T�n giả th� t�i hiểu được nghĩa ấy. Hai giải tho�t ấy, nghĩa đ� kh�c nhau m� văn cũng kh�c�.

T�n giả A-na-luật-đ� bảo rằng:

�T�i Chủ, c� ba lo�i trời: Quang thi�n, Tịnh quang thi�n v� Biến tịnh thi�n[10]. Trong đ�, chư Thi�n trong c�i Quang thi�n sanh tại một chỗ, kh�ng nghĩ rằng: �Đ�y l� sở hữu của ta, kia l� sở hữu của ta�. Nhưng Quang thi�n kia t�y chỗ họ đến nơi n�o th� liền vui say nơi đ�.

�T�i Chủ, v� như con ruồi ở nơi miếng thịt, kh�ng nghĩ rằng: �Đ�y l� sở hữu của ta, kia l� sở hữu của ta�, nhưng con ruồi t�y theo miếng thịt ở đ�u m� vui say chỗ đ�. Cũng vậy, chư Thi�n c�i Quang thi�n kh�ng nghĩ rằng: �Đ�y l� sở hữu của ta, kia l� sở hữu của ta�, nhưng Quang thi�n t�y chỗ họ đến nơi n�o th� liền vui say trong đ�.

�C� thời, chư Thi�n c�i Quang thi�n họp lại một chỗ, tuy th�n c� kh�c nhau nhưng �nh s�ng kh�ng kh�c.

�T�i Chủ, v� như c� người thắp v� số c�y đ�n, đặt ở trong một c�i nh�; c�c c�y đ�n kia tuy kh�c nhau nhưng �nh s�ng của c�c c�y đ�n th� kh�ng kh�c. Cũng vậy, chư Thi�n c�i Quang thi�n họp lại một chỗ, tuy th�n c� kh�c nhau, nhưng �nh s�ng kh�ng kh�c.

�C� l�c Quang thi�n kia đều tự tản m�c; l�c họ tự tản m�c th� th�n của họ đ�� kh�c nhau m� �nh s�ng cũng kh�c.

�T�i Chủ, v� như c� người từ trong một c�i nh� đem ra nhiều c�y đ�n, ph�n chia đặt c�c nơi trong nh�. Những c�y đ�n đ� đ� kh�c m� �nh s�ng cũng kh�c. Cũng vậy, Quang thi�n kia c� khi tự tản m�c; l�c họ tản m�c th� th�n của họ đ� kh�c m� �nh s�ng cũng kh�c�.

L�c ấy, T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n bạch rằng:

�Bạch T�n giả A-na-luật-đ�, c�c vị Quang thi�n sanh ở một chỗ, c� thể biết c� sự hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu chăng?�

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p rằng:

�Hiền giả Ca-chi�n-di�n, c� thể n�i Quang thi�n kia sanh ở một chỗ, m� biết c� sự hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu�.

T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n lại hỏi:

�T�n giả A-na-luật-đ�, Quang thi�n kia sanh tại một chỗ, do nh�n g�, duy�n g� m� biết được c� sự hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu?�

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

�Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� ở chỗ v� sự, hoặc đến gốc c�y, chỗ an tịnh, trống vắng, y tr�n một gốc c�y, � cởi mở, suy tưởng về �nh s�ng, th�nh tựu an trụ. T�m suy tưởng về �nh s�ng cực thịnh, với giới hạn bằng chừng đ�, t�m giải tho�t kh�ng vượt hơn chỗ đ�. Nếu kh�ng y tr�n một c�y, th� hoặc y tr�n hai, ba c�y, cởi mở, suy tưởng về �nh s�ng, t�m suy tưởng �nh s�ng cực thịnh, với giới hạn bằng chừng đ�, t�m giải tho�t kh�ng vượt hơn chỗ đ�. N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, hai t�m giải tho�t n�y, giải tho�t n�o l� tr�n, l� hơn, l� vi diệu, l� tối cao?�

T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n đ�p:

�T�n giả A-na-luật-đ�, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� kh�ng y tr�n một c�y, m� y tr�n hai, ba c�y, � cởi mở, suy tưởng về �nh s�ng, th�nh tựu v� an tr�. T�m suy tưởng về �nh s�ng cực thịnh, với giới hạn bằng chừng đ�, t�m giải tho�t kh�ng vượt hơn chỗ đ�. T�n giả A-na-luật-đ�, trong hai loại giải tho�t, giải tho�t n�y l� tr�n, l� hơn, l� vi diệu, l� tối cao�.

T�n giả A-na-luật-đ� lại n�i:

�Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, nếu kh�ng y tr�n hai, ba c�y th� hoặc y tr�n một rừng. Nếu kh�ng y tr�n một rừng th� hoặc y tr�n hai, ba rừng. Nếu kh�ng y tr�n hai, ba rừng th� hoặc y tr�n một th�n. Nếu kh�ng y tr�n một th�n, th� hoặc y tr�n hai, ba th�n. Nếu kh�ng y tr�n hai, ba th�n, th� hoặc y tr�n một nước. Nếu kh�ng y tr�n một nước th� hoặc y tr�n hai, ba nước. Nếu kh�ng y tr�n hai, ba nước th� hoặc y tr�n một đại địa n�y, cho đến đại hải, � cởi mở, suy tưởng về �nh s�ng. T�m suy tưởng �nh s�ng cực thịnh, với giới hạn bằng chừng đ�, t�m giải tho�t kh�ng vượt hơn chỗ đ�. Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, trong hai giải tho�t đ�, giải tho�t n�o l� hơn, l� tr�n, l� vi diệu, l� tối cao?�

T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n đ�p:

�T�n giả A-na-luật-đ�, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� kh�ng y tr�n hai, ba c�y th� hoặc y tr�n một rừng. Nếu kh�ng y tr�n một rừng th� hoặc y tr�n hai, ba rừng. Nếu kh�ng y tr�n hai, ba rừng th� hoặc y tr�n một th�n. Nếu kh�ng y tr�n một th�n, th� hoặc y tr�n hai, ba th�n. Nếu kh�ng y tr�n hai, ba th�n, th� hoặc y tr�n một nước. Nếu kh�ng y tr�n một nước th� hoặc y tr�n hai, ba nước. Nếu kh�ng y tr�n hai, ba nước th� hoặc y tr�n một đại địa n�y, cho đến đại hải, � cởi mở, suy tưởng về �nh s�ng. T�m suy tưởng �nh s�ng cực thịnh, với giới hạn bằng chừng đ�, t�m giải tho�t kh�ng vượt hơn chỗ đ�. T�n giả A-na-luật-đ�, trong hai loại giải tho�t, giải tho�t n�y l� tr�n, l� hơn, l� vi diệu, l� tối thắng�.

T�n giả A-na-luật-đ� bảo rằng:

�N�y Ch�n Ca-chi�n-di�n, do nh�n ấy, duy�n ấy, Quang thi�n kia sanh ở một chỗ m� biết c� hơn, c� bằng, c� vi diệu v� kh�ng vi diệu. V� sao? V� do t�m người c� hơn, c� bằng, n�n sự tu c� tinh, c� th�. Do sự tu c� tinh, c� th� n�n người chứng đắc c� hơn, c� bằng. N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, Đức Thế T�n cũng n�i như vậy, con người c� hơn, c� bằng nhau�.

T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n lại hỏi:

�T�n giả A-na-luật-đ�, Tịnh quang thi�n kia sanh một chỗ c� thể biết c� sự hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu chăng?�

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

�N�y Hiền giả, c� thể n�i, Tịnh quang thi�n kia sanh tại một chỗ m� biết c� sự hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu�.

T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n lại hỏi:

�T�n giả A-na-luật-đ�, Tịnh quang thi�n kia sanh tại một chỗ, v� nh�n g�, duy�n g� m� biết c� sự hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu?�

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

�N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ở chỗ v� sự, hoặc đến dưới gốc c�y, chỗ an tịnh kh�ng nh�n, � cởi mở, Tịnh quang thi�n biến m�n, th�nh tựu an tr�; vị ấy định n�y kh�ng tu, kh�ng tập, kh�ng ph�t triển, kh�ng cực kỳ th�nh tựu. Vị ấy sau đ�, khi th�n hoại mạng chung, sanh l�n Tịnh quang thi�n, sanh rồi kh�ng được cực kỳ tĩnh chỉ, kh�ng được cực kỳ tịch tịnh, cũng kh�ng sống trọn tuổi thọ.

�N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, v� như hoa sen m�u xanh, v�ng, đỏ, trắng, sanh ra v� lớn l�n đều ở dưới đ�y nước. Khi ấy, rễ, cọng, l�, hoa, tất cả đều bị thấm nước, ngập nước, kh�ng g� l� kh�ng bị thấm nước. N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, cũng như vậy, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� ở chỗ v� sự, hoặc đến dưới gốc c�y, nơi an tĩnh kh�ng nh�n, � cởi mở, Tịnh quang thi�n biến m�n th�nh tựu an trụ; vị ấy định n�y kh�ng tu, kh�ng tập, kh�ng l�m rộng lớn, kh�ng cực kỳ th�nh tựu. Vị ấy th�n hoại mạng chung, sanh l�n Tịnh quang thi�n, sanh rồi kh�ng cực kỳ tĩnh chỉ, kh�ng cực kỳ tịch tịnh, cũng kh�ng sống trọn tuổi thọ.

�N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, lại c� Sa-m�n, Phạm ch�, � cởi mở, Tịnh quang thi�n biến m�n, th�nh tựu an trụ; vị ấy định n�y nhiều lần tu, nhiều lần tập, nhiều lần l�m rộng lớn, cực kỳ th�nh tựu. Vị ấy th�n hoại mạng chung, sanh l�n Tịnh quang thi�n. Sau khi sanh, được cực kỳ tĩnh chỉ, cực kỳ tịch tịnh, cũng được sống trọn tuổi thọ.

�N�y Hiền giả Ca-chi�n-di�n, v� như hoa sen xanh, v�ng, đỏ, trắng sanh dưới nước, lớn dưới nước, vượt l�n tr�n nước, nước kh�ng thể thấm ngập được. Hiền giả Ca-chi�n-di�n, cũng như vậy, nếu lại c� Sa-m�n, Phạm ch� ở chỗ v� sự, hoặc đến dưới gốc c�y, nơi an tĩnh kh�ng nh�n, � cởi mở, Tịnh quang thi�n biến m�n, th�nh tựu an trụ; vị ấy định n�y nhiều lần tu, nhiều lần tập, nhiều lần l�m rộng lớn, cực kỳ th�nh tựu. Vị ấy khi th�n hoại mạng chung, sanh l�n Tịnh quang thi�n. Sanh l�n rồi, được cực kỳ tĩnh chỉ, cực kỳ tịch tịnh, v� cũng được sống trọn tuổi thọ.

�N�y Hiền giả Ca-chi�n-di�n, do nh�n ấy, duy�n ấy, chư Thi�n c�i Tịnh quang thi�n, sanh ở một chỗ, biết c� sự hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu. V� sao? Bởi do t�m người c� hơn, c� bằng, n�n sự tu c� tinh, c� th�. Do sự tu c� tinh, c� th� n�n người chứng đắc c� hơn, c� bằng. N�y Hiền giả Ca-chi�n-di�n, Đức Thế T�n cũng n�i như vậy, con người c� hơn, c� bằng nhau�.

T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n lại hỏi:

�T�n giả A-na-luật-đ�, Biến tịnh quang thi�n kia, sanh ở một chỗ, biết c� sự hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu chăng?�

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

�N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, c� thể n�i Biến tịnh quang thi�n kia sanh ở một chỗ, m� biết c� sự hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu�.

T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n lại hỏi:

�T�n giả A-na-luật-đ�, Biến tịnh quang thi�n kia, sanh tại một chỗ, do nh�n g�, duy�n g� m� biết c� sự hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu?�

T�n giả A-na-luật-đ� đ�p:

�N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� ở chỗ v� sự, hoặc đến dưới gốc c�y, chỗ an tịnh kh�ng nh�n, � cởi mở, Biến tịnh quang thi�n biến m�n, th�nh tựu an tr�. Vị ấy kh�ng cực kỳ đ�nh chỉ được thụy mi�n, kh�ng chấm dứt trạo hối một c�ch kh�o l�o. Sau đ�, khi th�n hoại mạng chung, sanh l�n Biến tịnh quang thi�n. Vị ấy sanh rồi, �nh s�ng kh�ng cực kỳ minh tịnh.

�N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, v� như đ�n ch�y l� nhờ nơi dầu v� tim đ�n. Nếu dầu c� cặn, tim lại kh�ng sạch, do đ� �nh s�ng của đ�n ph�t ra kh�ng s�ng tỏ. N�y Hiền giả Ca-chi�n-di�n, cũng vậy, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ở nơi v� sự, hoặc đến dưới gốc c�y, chỗ an tĩnh kh�ng nh�n, � cởi mở, Biến tịnh quang thi�n biến m�n, th�nh tựu an trụ. Vị ấy kh�ng cực kỳ đ�nh chỉ được thụy mi�n, kh�ng chấm dứt kh�o l�o trạo hối. Khi th�n hoại mạng chung, sanh l�n Biến tịnh quang thi�n. Vị ấy sanh rồi, �nh s�ng kh�ng cực kỳ minh tịnh.

�N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, lại c� Sa-m�n, Phạm ch� ở chỗ v� sự, hoặc đến dưới gốc c�y, chỗ an tĩnh kh�ng nh�n, � cởi mở, Biến tịnh quang thi�n biến m�n, th�nh tựu an trụ. Vị ấy cực kỳ đ�nh chỉ được thụy mi�n, chấm dứt kh�o l�o trạo hối. Khi th�n hoại mạng chung sanh l�n Biến tịnh quang thi�n. Vị ấy sanh rồi, �nh s�ng cực kỳ minh tịnh.

�N�y Hiền giả Ca-chi�n-di�n, cũng như vậy, đ�n do dầu v� do tim. Nếu dầu rất sạch v� tim rất sạch, nhờ đ� �nh s�ng ph�t ra rất trong s�ng. Cũng vậy, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� ở chỗ nh�n tịnh, v� sự, đến dưới gốc c�y, � cởi mở, Biến tịnh quang thi�n biến m�n, th�nh tựu an trụ. Vị ấy cực kỳ đ�nh chỉ được thụy mi�n, chấm dứt kh�o l�o được trạo hối. Khi th�n hoại mạng chung, sanh l�n Biến tịnh quang thi�n. Vị ấy sanh rồi, �nh s�ng cực kỳ minh tịnh.

�N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, do nh�n ấy, duy�n ấy, chư Thi�n c�i Biến tịnh quang thi�n sanh ở một chỗ m� biết c� hơn, bằng, vi diệu v� kh�ng vi diệu. V� sao? Bởi do t�m người c� hơn, c� bằng n�n sự tu c� tinh c� th�. Do sự tu c� tinh, c� th�, n�n khi người chứng đắc c� hơn, c� bằng. N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, Đức Thế T�n cũng n�i như vậy, lo�i người c� hơn, c� bằng nhau�.

Bấy giờ T�n giả Ch�n Ca-chi�n-di�n khen Ti�n Dư T�i Chủ:

�L�nh thay! L�nh thay! T�i Chủ, �ng đ� l�m cho ch�ng t�i được nhiều lợi �ch. V� sao? V� trước hết �ng hỏi T�n giả A-na-luật-đ� về việc c�i trời th� thắng[11]. Ch�ng t�i chưa từng nghe T�n giả A-na-luật-đ� n�i về nghĩa như vậy. Tức l�, c�i trời kia, c� c�i trời kia, c�i trời kia như vậy�.

L�c ấy, T�n giả A-na-luật-đ� bảo rằng:

�N�y Hiền giả Ch�n Ca-chi�n-di�n, c� nhiều c�i trời kia, m� mặt trời v� mặt trăng n�y c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần như vậy nhưng �nh s�ng n�y kh�ng kịp �nh s�ng kia. C�c vị kia c�ng ta tụ họp, c�ng hỏi han, c�ng c� những điều luận thuyết, c� những điều để đối đ�p, nhưng ta kh�ng như vầy, rằng: �C�i trời kia, c� c�i trời kia, c�i trời kia như vậy�.

Khi đ� Ti�n Dư T�i Chủ biết T�n giả A-na-luật-đ� đ� n�i xong, liền từ chỗ ngồi đứng dậy, tự tay đi lấy nước rửa, d�ng c�c thức ăn hết sức trong sạch, tốt tươi, đầy dẫy c�c loại nhai, loại nuốt, tự tay săn s�c thức ăn, r�t nước, liền cho ăn uống no đủ.��

Ăn xong, dọn dẹp đồ d�ng, rửa nước, rồi T�i Chủ lấy một c�i ghế nhỏ, ngồi một b�n nghe ph�p. Ti�n Dư T�i Chủ ngồi xong, T�n giả A-na-luật-đ� thuyết ph�p cho T�i chủ nghe, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ. D�ng v� lượng phương tiện thuyết ph�p cho T�i chủ nghe, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ, rồi T�n giả từ chỗ ngồi đứng dậy ra về.

T�n giả A-na-luật-đ� thuyết như vậy. Ti�n Dư T�i Chủ v� c�c Tỳ-kheo sau khi nghe xong, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli M.127. Anuruddha-suttaṃ.

[2]�� Ti�n Dư T�i Chủ�仙餘財主; Pāli c� thể l� Isidatta dhanapati (thương gia), nhưng kh�ng đồng với Pāli: Pa�cakaṅga thapati (Ngũ Chi vật chủ, xem kinh 179), một người thợ mộc của Pasenadi, vua xứ Kosala.

[3]�� Xem c�c kinh 72,74, 77.

[4]�� Đo�n l� thần t�斷理臣佐.

[5]�� Ch�n Ca-chi�n-di�n�真迦旃延. Pāli: Sabhiya Kaccāna.

[6]�� Đại t�m giải tho�t�大心解脫. Pāli: mahaggatā cetovimutti.

[7]�� V� lượng t�m giải tho�t�無量心解脫. Pāli: appamāṇā cetovimutti.

[8]�� C� lẽ bản H�n s�t một c�u của ng�i A-na-luật-đ�. Theo Pāli, ng�i kh�ng thừa nhận cả hai đồng nghĩa.

[9]�� Bản Pāli: yāvatā ekaṃ rukkhamūlaṃ mahaggan ti pharitvā adhimuccitvā viharati,�vị ấy an tr� sau khi l�m sung m�n v� x�c định rằng �lớn đến mức bằng một gốc c�y�.

[10]�� Xem cht.11, kinh 78 v� cht.2 tr�n.

[11]�� H�n: hữu thắng thi�n�有滕天. T�n kinh cũng do đ�.

___________________________________________

80. KINH CA-HI-NA [1]

T�i nghe như vầy:��

Một thời Đức Phật tr� tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ, A-na-luật-đ� cũng ở tại nước X�-vệ, trong n�i Sa-la-la nham[2]. L�c ấy đ�m đ� qua, trời s�ng, T�n giả A-na-luật-đ� mang y, cầm b�t v�o th�nh X�-vệ khất thực. T�n giả A-nan cũng v�o buổi s�ng đắp y mang b�t v�o th�nh X�-vệ khất thực. T�n giả A-na-luật-đ� gặp T�n giả A-nan c�ng đi khất thực. Sau khi gặp, T�n giả A-na-luật-đ� hỏi:

�N�y Hiền giả A-nan, n�n biết, ba y của t�i đ� r�ch n�t hết. N�y Hiền giả, nay đ�y c� thể nhờ c�c Tỳ-kheo may y hộ cho t�i kh�ng?�

T�n giả A-nan im lặng nhận lời T�n giả A-na-luật-đ�, hứa sẽ nhờ.

Bấy giờ, T�n giả A-nan khất thực, sau khi v�o X�-vệ, ăn xong, sau buổi trưa, rửa tay ch�n, lấy Ni-sư-đ�n vắt l�n vai, tay cầm ch�a kh�a cửa, đến khắp c�c ph�ng gặp c�c Tỳ-kheo, liền n�i rằng:

�Thưa c�c thầy, h�m nay qua n�i Sa-la-la nham may y cho T�n giả A-na-luật-đ��.

Bấy giờ c�c Tỳ-kheo nghe lời T�n giả A-nan, thảy đều đến Sa-la-la nham để may y cho T�n giả A-na-luật-đ�.

L�c ấy, Đức Thế T�n gặp T�n giả A-nan tay cầm ch�a kh�a cửa, đến khắp c�c ph�ng. Sau khi gặp, Ng�i hỏi:

�A-nan, �ng v� việc g� tay cầm ch�a kh�a cửa, đến khắp c�c ph�ng?�

T�n giả A-nan bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, con nay nhờ c�c Tỳ-kheo may y cho T�n giả A-na-luật-đ��.

Đức Thế T�n bảo rằng:

�A-nan, sao �ng kh�ng thỉnh Như Lai may y cho A-na-luật-đ�?�

Khi ấ�y, T�n giả A-nan liền chắp tay hướng về Đức Thế T�n bạch rằng:

�C�i mong Thế T�n qua n�i Sa-la-la nham may y cho T�n giả A-na-luật-đ��.

Đức Thế T�n im lặng nhận lời.

Bấy giờ Đức Thế T�n dẫn T�n giả A-nan qua n�i Sa-la-la nham, ngồi trước mặt ch�ng Tỳ-kheo. L�c ấy trong n�i Sa-la-la nham c� t�m trăm Tỳ-kheo v� Đức Thế T�n cũng ngồi chung may y cho T�n giả A-na-luật-đ�.

L�c đ�, T�n giả Đại Mục-kiền-li�n cũng c� trong ch�ng. Bấy giờ Đức Thế T�n bảo:

�Đại Mục-kiền-li�n, Ta c� thể v� A-na-luật-đ� trải rộng khu�n khổ tấm y, cắt rọc rồi kh�u may lại th�nh y�.

L�c đ�, T�n giả Đại Mục-kiền-li�n từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch vai hữu, chắp tay hướng về Đức Thế T�n m� bạch rằng:

�C�i mong Đức Thế T�n trải rộng khu�n khổ tấm y, c�c vị Tỳ-kheo sẽ c�ng nhau cắt rọc, kh�u v�, may chung lại th�nh y�.

Bấy giờ Đức Thế T�n liền v� T�n giả A-na-luật-đ� trải rộng khu�n khổ tấm y, c�c vị Tỳ-kheo c�ng nhau cắt rọc, kh�u v�, may chung lại. Ngay trong ng�y h�m ấy may xong ba y cho T�n giả A-na-luật-đ�. Đức Thế T�n l�c ấy biết ba y của T�n giả A-na-luật-đ� đ� may xong, liền bảo rằng:

�A-na-luật-đ�, �ng h�y n�i ph�p Ca-hi-na cho c�c Tỳ-kheo nghe. Ta đang đau lưng muốn nghỉ một l�c�.

T�n giả A-na-luật-đ� bạch rằng:

�Xin v�ng, bạch Thế T�n�.

Khi ấy, Đức Thế T�n xếp chồng bốn lớp y Uất-đa-la-tăng để trải l�n giường, gấp y Tăng-gi�-l� l�m gối, nằm h�ng b�n phải, hai ch�n chồng l�n nhau, khởi quang minh tưởng, thường t�c khởi tư tưởng nơi ch�nh niệm ch�nh tr�.

L�c đ� T�n giả A-na-luật-đ� bảo c�c Tỳ-kheo:

�N�y chư Hiền, xưa kia, l�c t�i chưa xuất gia học đạo, nh�m tởm cảnh sanh, gi�, bệnh, chết, kh�c than, �o n�o, buồn tủi, lo lắng, muốn đoạn trừ c�i khối đau khổ lớn lao n�y.

�N�y chư Hiền, khi đ� nh�m tởm, t�i qu�n s�t như vầy: �Đời sống tại gia hết sức chật hẹp, đầy bụi bặm. Xuất gia học đạo, rộng r�i bao la. Ta nay sống tại gia bị kềm tỏa trong sự xiềng x�ch, kh�ng được trọn đời tu c�c phạm hạnh. Ta h�y từ bỏ những t�i vật �t, v� t�i vật nhiều, từ bỏ th�n tộc �t v� th�n tộc nhiều, cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n, từ bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, xuất gia học đạo.

�N�y chư Hiền, sau đ� t�i từ bỏ những t�i vật �t, v� t�i vật nhiều, từ bỏ th�n tộc �t v� th�n tộc nhiều, cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n, từ bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, xuất gia học đạo.

�N�y chư Hiền, khi t�i đ� xuất gia học đạo, từ bỏ d�ng họ rồi, thọ ph�p Tỳ-kheo, tu h�nh cấm giới, thủ hộ T�ng giải tho�t. T�i lại kh�o l�o nhiếp phục c�c oai nghi lễ tiết, thấy tội nhỏ nhặt thường �m l�ng lo sợ, thọ tr� thập giới.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a s�t hại, đoạn trừ s�t hại, vất bỏ dao gậy, c� t�m c� qu�, c� t�m từ bi, lợi �ch tất cả, ngay đến cả c�n tr�ng nhỏ nhặt. Với việc s�t sanh, t�i đ� đoạn trừ t�m đ�.

�N�y chư Hiền, t�i đ� xa l�a sự lấy của kh�ng cho, đoạn trừ sự lấy của kh�ng cho, chỉ lấy những g� được cho, vui nơi việc lấy vật đ� đuộc cho, thường ưa bố th�, hoan hỷ kh�ng keo kiết, kh�ng mong cầu b�o đ�p. Với sự lấy của kh�ng cho, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i đ� xa l�a phi phạm hạnh, si�ng năng tu phạm hạnh, tinh cần tịnh diệu, thanh tịnh kh�ng � uế, l�a dục, đoạn d�m. Với việc phi phạm hạnh, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a n�i l�o, n�i lời ch�n thật, th�ch sự ch�n thật, an trụ nơi ch�n thật kh�ng di động, thay đổi, mọi người đều tin theo, kh�ng dối gạt thế gian. Với lời n�i l�o, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a lời n�i hai lưỡi, đoạn trừ lời n�i hai lưỡi, thực h�nh kh�ng n�i hai lưỡi, kh�ng ph� hoại người kh�c; kh�ng nghe lời người n�y đem n�i lại với người kia để ph� hoại người n�y; kh�ng nghe lời người kia đem n�i lại với người n�y để ph� hoại người kia. Ai chia rẽ th� muốn l�m cho h�a hiệp, ai h�a hiệp th� l�m cho hoan hỷ; kh�ng b� đảng, kh�ng ham th�ch b� đảng, kh�ng r�u rao b� đảng. Với lời n�i hai lưỡi, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a lời n�i th� �c, đoạn trừ lời n�i th� �c. Nếu c� lời n�i m� ng�n từ th� �c, hung hăng, tiếng dữ tr�i tai, mọi người kh�ng vui, mọi người kh�ng mến, khiến cho người kh�c khổ n�o, kh�ng được an định, th� t�i đoạn trừ lời n�i ấy. Nếu c� lời n�i m� trong trẻo, h�a thuận, mềm mỏng, xu�i tai, đ�ng mến, khiến cho người kh�c an lạc, ng�n từ đầy đủ r� r�ng, kh�ng l�m người sợ, khiến họ được an tịnh; n�i những lời như vậy. Với lời n�i th� �c, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a lời n�i th�u dệt, đoạn trừ lời n�i th�u dệt, n�i lời hợp thời, lời ch�n thật, đ�ng ph�p, đ�ng nghĩa, n�i lời tịch tĩnh v� ưa n�i lời tịch tĩnh, hợp theo việc, hợp theo thời, dạy dỗ kh�o l�o, quở tr�ch kh�o l�o. Với lời n�i th�u dệt, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a sự bu�n b�n, đoạn trừ sự bu�n b�n, vất bỏ dụng cụ đong lường, c�i đấu, c�i hộc; kh�ng nhận l�nh h�ng h�a, kh�ng buộc tr�i người, kh�ng mong bẻ đấu đong lường, kh�ng v� lợi nhỏ m� x�m lấn dối gạt người kh�c. Với sự bu�n b�n, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a việc nhận l�nh quả phụ, đồng nữ, đoạn trừ việc nhận l�nh quả phụ, đồng nữ. Với việc nhận l�nh quả phụ, đồng nữ, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a việc nhận l�nh t�i tớ, đoạn trừ việc nhận l�nh t�i tớ. Với việc nhận l�nh t�i tớ, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a việc nhận l�nh voi, ngựa, b�, d�; đoạn trừ việc nhận l�nh voi, ngựa, b�, d�. Với việc nhận l�nh voi, ngựa, tr�u, d�, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a việc nhận l�nh g�, heo, đoạn trừ việc nhận l�nh g�, heo. Đối với việc nhận l�nh g�, heo, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a việc nhận l�nh ruộng vườn, tiệm qu�n, đoạn trừ việc nhận l�nh ruộng vườn, tiệm qu�n. Với việc nhận l�nh ruộng vườn, tiệm qu�n, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a việc nhận l�nh l�a, m�, đậu c�n sống chưa ch�n; đoạn trừ việc nhận l�nh l�a, m�, đậu c�n sống chưa ch�n. Với việc nhận l�nh l�a, m�, đậu c�n sống chưa ch�n, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a rượu, đoạn trừ rượu. Với việc uống rượu, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a giường lớn, cao rộng; đoạn trừ giường lớn cao rộng. Với việc giường cao lớn rộng, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a tr�ng hoa, anh lạc, phấn s�p, thơm tho, b�i xoa th�n thể; đoạn trừ tr�ng hoa, anh lạc, phấn s�p, thơm tho, b�i xoa th�n thể. Với tr�ng hoa, anh lạc, phấn s�p, b�i xoa, thơm tho th�n thể, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a ca m�a, xướng h�t, xem nghe; đoạn trừ ca m�a, h�t xướng, xem nghe. Với việc ca m�a, h�t xướng, xem nghe, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a việc nhận l�nh v�ng bạc qu� b�u, đoạn trừ việc nhận l�nh v�ng bạc qu� b�u. Với việc nhận l�nh v�ng bạc qu� b�u, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i xa l�a việc ăn qu� giờ ngọ, đoạn trừ việc ăn qu� giờ ngọ; ăn một lần, kh�ng ăn đ�m, học ăn đ�ng thời. Với việc ăn qu� giờ ngọ, t�m t�i đ� đoạn trừ.

�N�y chư Hiền, t�i đ� th�nh tựu th�nh giới tụ n�y, lại học theo hạnh hết sức tri t�c, y chỉ đủ để che th�n, ăn chỉ đủ để nu�i th�n, đi đến đ�u đều mang theo y b�t, đi kh�ng luyến nhớ, như chim ưng mang theo đ�i c�nh bay lượn tr�n kh�ng trung. N�y chư Hiền, t�i cũng vậy, đi đến đ�u đều mang theo y b�t, kh�ng luyến nhớ.

�N�y chư Hiền, t�i đ� th�nh tựu th�nh giới tụ n�y v� hết sức tri t�c. T�i lại học giữ g�n c�c căn, thường niệm sự kh�p k�n, niệm tưởng muốn minh đạt, thủ hộ niệm t�m m� được th�nh tựu, hằng muốn khởi �. Khi mắt thấy sắc, kh�ng chấp thủ sắc tướng, kh�ng đắm sắc vị; v� sự phẫn tr�nh[3] m� thủ hộ căn con mắt, trong t�m kh�ng sanh tham lam, ưu n�o, �c bất thiện ph�p, v� th� hướng đến kia[4], n�n thủ hộ căn con mắt. Cũng vậy, tai, mũi, lưỡi, th�n, khi � biết ph�p kh�ng chấp thủ ph�p tướng, kh�ng đắm ph�p vị; v� sự phẫn tr�nh m� thủ hộ � căn, trong t�m kh�ng sanh tham lam, ưu n�o, �c bất thiện ph�p, v� th� hướng đến kia, n�n thủ hộ � căn.

�N�y chư Hiền, t�i đ� th�nh tựu th�nh giới tụ n�y, hết sức tri t�c v� giữ g�n c�c căn. T�i lại học ch�nh tri khi ra, khi v�o[5], kh�o qu�n s�t ph�n biệt[6]; co duỗi, c�i ngước, nghi dung chững chạc; kh�o mang Tăng-gi�-l� v� c�c y b�t; đi, đứng, ngồi, nằm, ngủ, thức, n�i năng hay im lặng đều c� ch�nh tri.

�N�y chư Hiền, khi t�i đ� th�nh tựu th�nh giới tụ n�y v� hết sức tri t�c, g�n giữ c�c căn, ch�nh tr� xuất nhập. T�i lại học hạnh viễn ly, c� độc một m�nh, ở chỗ v� sự, hoặc đến dưới gốc c�y, nơi an tĩnh trống vắng, n�i s�u, hốc đ�, đất trống, hoặc ở trong n�i rừng, hoặc ở nơi g� trũng.

�N�y chư Hiền, khi t�i đ� đến chỗ v� sự, hoặc dưới gốc c�y, nơi an tĩnh kh�ng nh�n, trải Ni-sư-đ�n, ngồi kiết gi�, ch�nh th�n ch�nh nguyện[7], hướng niệm nội t�m[8], đoạn trừ t�m tham lam, t�m kh�ng tranh c�i[9], thấy t�i vật v� c�c nhu dụng sinh sống của người kh�c m� kh�ng khởi l�ng tham muốn, muốn khiến về m�nh. T�i đối vớ�i sự tham lam, t�m đ� tịnh trừ. Cũng vậy, s�n nhuế, thụy mi�n, trạo hối, đoạn nghi trừ hoặc, đối với c�c thiện ph�p kh�ng c� do dự. T�i đối với sự nghi hoặc, t�m đ� tịnh trừ.

�N�y chư Hiền, t�i đ� đoạn trừ năm triền c�i l�m cho t�m � uế, tuệ yếu k�m; ly dục, ly �c bất thiện cho đến chứng đắc Tứ thiền, th�nh tựu v� an trụ.

�N�y chư Hiền, t�i đ� được định t�m như vậy, thanh tịnh kh�ng � uế, kh�ng buồn phiền, nhu nhuyến, kh�o an trụ, được t�m bất động, học chứng nghiệm Như � t�c tr� th�ng.

�N�y chư Hiền, t�i đ� được v� lượng Như � t�c; đ� l�, ph�n một th�nh nhiều, hợp nhiều th�nh một, một thời trụ một, c� tri c� kiến, kh�ng trở ngại bởi v�ch đ�, chẳng kh�c n�o đi giữa hư kh�ng, v�o đất như v�o nước, đi tr�n nước như đi tr�n đất, ngồi kiết gi� m� bay l�n kh�ng trung như chim bay. Ngay mặt trời n�y, mặt trăng n�y c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần, t�i sờ bắt được, th�n t�i cao đến Phạm thi�n.

�N�y chư Hiền, khi t�i đ� được định t�m như vậy, thanh tịnh, kh�ng tạp uế, kh�ng buồn phiền, nhu nhuyến, kh�o an trụ, được t�m bất động, t�i học chứng nghiệm Thi�n nhĩ tr� th�ng. N�y chư Hiền, t�i d�ng thi�n nhĩ nghe �m thanh lo�i người v� kh�ng phải lo�i người, gần xa, hay v� kh�ng hay.

�N�y chư Hiền, khi t�i đ� được định t�m như vậy, thanh tịnh kh�ng � uế, nhu nhuyến, kh�o an trụ, được bất động t�m, t�i học chứng nghiệm Tha t�m tr� th�ng. N�y chư Hiền, ch�ng sanh kh�c suy nghĩ, h�nh động, t�i d�ng tha t�m tr� biết được t�m của họ đ�ng như thật. T�m c� dục, t�i biết đ�ng như thật l� t�m c� dục. T�m kh�ng dục, t�i cũng biết đ�ng như thật l� t�m kh�ng dục. Nếu c� giận, c� nghi, kh�ng giận, kh�ng nghi, c� uế, kh�ng uế, định t�m, t�n loạn, cao thấp, lớn nhỏ, tu hay kh�ng tu, định hay kh�ng định, t�i đều biết đ�ng như thật. Kh�ng c� t�m giải tho�t, t�i biết kh�ng c� t�m giải tho�t. C� t�m giải tho�t t�i cũng biết đ�ng như thật c� t�m giải tho�t.

�N�y chư Hiền, t�i đ� được định t�m như vậy, thanh tịnh kh�ng � uế, kh�ng buồn phiền, nhu nhuyến, kh�o an trụ, được t�m bất động, t�i học Ức t�c mạng tr� th�ng. N�y chư Hiền, c� hạnh nghiệp, c� tướng mạo, t�i đều nhớ xưa kia trải qua v� lượng, n�o l� một đời, hai đời, trăm đời, ng�n đời, th�nh kiếp, hoại kiếp, v� số th�nh hoại kiếp. Ch�ng sanh đến đ�, đ� từng sanh chỗ đ�, t�n họ như vậy, danh tự như vậy, sống như vậy, ăn uống như vậy, chịu khổ được vui như vậy, sống l�u như vậy, sống l�u rồi chết như vậy, chết đ�y sanh kia, chết kia sanh đ�y. T�i sanh chỗ n�y, họ như vậy, t�n như vậy, sống như vậy, ăn uống như vậy, chịu khổ như vậy, vui sướng như vậy, sống l�u như vậy, sống l�u rồi chết như vậy.

�N�y chư Hiền, t�i đ� được định t�m như vậy, thanh tịnh kh�ng � uế, kh�ng buồn phiền, nhu nhuyến, kh�o an trụ, được t�m bất động, t�i học Sanh tử tr� th�ng. N�y chư Hiền, t�i d�ng thi�n nh�n thanh tịnh, nh�n xa hơn người, thấy ch�ng sanh n�y l�c chết l�c sanh, sắc đẹp sắc xấu, vi diệu hoặc kh�ng vi diệu, qua lại chỗ thiện, chỗ bất thiện, t�y chỗ tạo nghiệp của ch�ng sanh n�y m� thấy họ đ�ng như thật. Nếu ch�ng sanh n�o th�nh tựu �c hạnh về th�n, �c hạnh về khẩu, �c hạnh về �, phỉ b�ng Th�nh nh�n, t� kiến, th�nh tựu nghiệp t� kiến, th� ch�ng sanh ấy, bởi nh�n duy�n n�y, khi th�n hoại mạng chung, chắc chắn đến chỗ �c, sanh v�o địa ngục. Nếu ch�ng sanh n�o th�nh tựu diệu hạnh về th�n, diệu hạnh về khẩu v� diệu hạnh về �, kh�ng phỉ b�ng Th�nh nh�n, ch�nh kiến, th�nh tựu nghiệp ch�nh kiến, th� ch�ng sanh ấy, bởi nh�n duy�n n�y, khi th�n hoại mạng chung, chắc chắn sanh l�n c�i thiện, sanh l�n thi�n giới.

�N�y chư Hiền, t�i với định t�m như vậy, thanh tịnh, kh�ng � uế, kh�ng phiền nhiệt, nhu nhuyến, kh�o an trụ, chứng đắc t�m bất động, b�n hướng đến sự t�c chứng lậu tận tr� th�ng. T�i liền biết như thật rằng: �Đ�y l� Khổ�, �Đ�y l� Khổ tập�, �Đ�y l� Khổ diệt�, �Đ�y l� Khổ diệt đạo�. Cũng biết như thật: �Đ�y l� lậu�, �Đ�y l� lậu tập�, �Đ�y l� lậu diệt�, �Đ�y l� lậu diệt đạo�. T�i đ� biết như vậy, thấy như vậy rồi, t�m giải tho�t dục lậu, hữu lậu, v� minh lậu. Giải tho�t rồi liền biết l� m�nh đ� giải tho�t, biết như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, điều cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�.

�N�y chư Hiền, nếu Tỳ-kheo n�o phạm giới, giới bị vỡ, giới bị khuyết, giới bị thủng, giới tạp uế, giới đen, m� muốn nương tựa nơi giới, an lập nơi giới, lấy giới l�m thang leo l�n t�a nh� v� thượng tuệ, l�n lầu g�c ch�nh ph�p, nhất định kh�ng c� điều đ�.

�N�y chư Hiền, v� như c�ch th�n kh�ng xa, nh� lớn, nh� nhỏ, lầu cao, lầu thấp, trong đ� c� một c�i thang, nếu người n�o đến cầu xin, leo l�n nh� g�c đ�, nhưng nếu kh�ng leo l�n nấc thang thứ nhất m� muốn leo l�n nấc thang thứ hai th� kh�ng thể được. Nếu kh�ng leo l�n nấc thang thứ hai, thứ ba, thứ tư m� l�n đến nh� g�c cũng kh�ng thể được. N�y chư Hiền, cũng như thế, nếu c� Tỳ-kheo n�o phạm giới, giới bị vỡ, giới bị khuyết, giới bị thủng, giới tạp uế, giới đen, m� muốn nương tựa nơi giới, an lập nơi giới, lấy giới l�m thang leo l�n t�a nh� v� thượng tuệ, lầu g�c ch�nh ph�p, nhất định kh�ng c� điều đ�.

�N�y chư Hiền, nếu c� Tỳ-kheo n�o kh�ng phạm giới, giới kh�ng bị vỡ, giới kh�ng bị khuyết, giới kh�ng bị thủng, giới kh�ng tạp uế, giới kh�ng đen, nếu muốn nương tựa nơi giới, an lập nơi giới, lấy giới l�m thang leo l�n t�a nh� v� thượng tuệ, lầu g�c ch�nh ph�p, điều đ� chắc chắn c�.

�N�y chư Hiền, như c�ch th�n kh�ng xa c� ng�i nh� g�c, trong đ� c� một c�i thang, hoặc c� mười nấc thang hay mười hai nấc thang. Nếu c� người muốn cầu xin, muốn được leo l�n nh� g�c đ�, nếu leo l�n nấc thứ nhất của thang ấy rồi, muốn leo l�n nấc thứ hai th� chắc chắn c� thể được. Nếu leo l�n nấc thứ hai, rồi muốn leo l�n nấc thức ba, thứ tư th� chắc chắn c� thể được. N�y chư Hiền, cũng như thế, nếu c� Tỳ-kheo n�o kh�ng phạm giới, giới kh�ng bị vỡ, giới kh�ng bị khuyết, giới kh�ng bị thủng, giới kh�ng tạp uế, giới kh�ng đen, muốn nương tựa nơi giới, an lập nơi giới, lấy giới l�m thang leo l�n t�a nh� v� thượng tuệ, lầu g�c ch�nh ph�p, chắc chắn c� điều đ�.

�N�y chư Hiền, t�i nương tựa nơi giới, an lập nơi giới, lấy giới l�m thang leo l�n t�a nh� v� thượng tuệ, lầu g�c ch�nh ph�p, với phương tiện như qu�n s�t ng�n thế giới.

�N�y chư Hiền, như người c� mắt đứng tr�n lầu cao, với phương tiện nhỏ, nh�n khoảng đất trống ph�a dưới, thấy ng�n ụ đất. N�y chư Hiền, t�i cũng như vậy, nương tựa nơi giới, an lập nơi giới, lấy giới l�m thang leo l�n t�a nh� v� thượng tuệ, lầu g�c ch�nh ph�p, với phương tiện nhỏ thấy ng�n thế giới.

�N�y chư Hiền, như con voi lớn của vua, hoặc c� bảy b�u, hoặc giảm t�m, lấy l� đa-la m� che đi, như t�i che phủ nơi lục th�ng n�y.

�N�y chư Hiền, đối với sự chứng đắc của t�i về Như � t�c tr� th�ng, nếu c� g� nghi ngờ th� cứ hỏi t�i, t�i sẽ trả lời.

�N�y chư Hiền, đối với Thi�n nhĩ th�ng của t�i, nếu c� điều g� nghi ngờ th� cứ hỏi t�i, t�i sẽ trả lời.

�N�y chư Hiền, đối với Tha t�m tr� th�ng của t�i, nếu c� điều g� nghi ngờ th� cứ hỏi t�i, t�i sẽ trả lời.

�N�y chư Hiền, đối với T�c mạng � th�ng của t�i, nếu c� điều g� nghi ngờ th� cứ hỏi t�i, t�i sẽ trả lời.

�N�y chư Hiền, đối với Sanh tử tr� th�ng của t�i, nếu c� điều g� nghi ngờ th� cứ hỏi t�i, t�i sẽ trả lời.

�N�y chư Hiền, đối với Lậu tận tr� th�ng của t�i, nếu c� điều g� nghi ngờ th� cứ hỏi t�i, t�i sẽ trả lời�.

Bấy giờ T�n giả A-nan bạch rằng:

�Bạch T�n giả A-na-luật-đ�, nay đ�y đang tập hợp ngồi trong n�i Sa-la-la nham gồm c� t�m trăm Tỳ-kheo v� Đức Thế T�n để may y cho T�n giả A-na-luật-đ�. Nếu đối với T�n giả A-na-luật-đ� c� điều g� nghi ngờ về sự chứng đắc Như � t�c tr� th�ng th� vị ấy cứ hỏi, T�n giả A-na-luật-đ� sẽ trả lời. Nếu đối với T�n giả A-na-luật-đ� c� điều g� nghi ngờ về sự chứng đắc Thi�n nh�n tr� th�ng th� vị ấy cứ hỏi, T�n giả A-na-luật-đ� sẽ trả lời. Nếu đối với T�n giả A-na-luật-đ� c� điều g� nghi ngờ về Tha t�m tr� th�ng th� vị ấy cứ hỏi, T�n giả A-na-luật-đ� sẽ trả lời. Nếu đối với T�n giả A-na-luật-đ� c� điều g� nghi ngờ về T�c mạng tr� th�ng th� vị ấy cứ hỏi, T�n giả A-na-luật-đ� sẽ trả lời. Nếu đối với Sanh tử tr� th�ng, c� điều g� nghi ngờ th� cứ hỏi, T�n giả A-na-luật-đ� sẽ trả lời. C� điều g� nghi ngờ về Lậu tận tr� th�ng th� cứ hỏi, T�n giả A-na-luật-đ� sẽ trả lời. Nhưng trong một thời gian d�i, ch�ng t�i đ� d�ng t�m biết được t�m của T�n giả A-na-luật-đ� đ�ng như T�n giả A-na-luật-đ� n�i: Ng�i c� đại Như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần�. Khi ấy Đức Thế T�n chỗ đau đ� bớt v� được an ổn, Ng�i liền trở dậy ngồi kiết gi�. Sau khi ngồi, Đức Thế T�n khen T�n giả A-na-luật-đ�:

�L�nh thay! L�nh thay! A-na-luật-đ�, �ng đ� n�i ph�p Ca-hi-na cho c�c Tỳ-kheo nghe. N�y A-na-luật-đ�, �ng lại n�i ph�p Ca-hi-na cho c�c Tỳ-kheo nghe. N�y A-na-luật-đ�, �ng thường n�i ph�p Ca-hi-na cho c�c Tỳ-kheo nghe�.

Khi ấy Đức Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo:

�N�y c�c Tỳ-kheo, c�c �ng h�y v�ng thọ Ca-hi-na ph�p, đọc tụng, tu tập Ca-hi-na ph�p, kh�o giữ Ca-hi-na ph�p. V� sao? V� Ca-hi-na ph�p c�ng tương ưng với ph�p, l� căn bản phạm hạnh, đưa đến sự th�ng suốt, đưa đến gi�c ngộ, đưa đến Niết-b�n. Nếu c� người con nh� d�ng d�i, cạo bỏ r�u t�c, mặc �o ca-sa, ch� t�n, l�a bỏ gia đ�nh, sống kh�ng gia đ�nh, xuất gia học đạo th� h�y ch� t�m v�ng thọ Ca-hi-na ph�p. V� sao? V� Ta kh�ng thấy trong qu� khứ c�c Tỳ-kheo may y như vậy, như A-na-luật-đ� Tỳ-kheo. Cũng như trong vị lai v� hiện tại c�c Tỳ-kheo may y như vậy, như Tỳ-kheo A-na-luật-đ�. V� sao? V� h�m nay t�m trăm Tỳ-kheo c�ng ngồi nơi n�i Sa-la-la nham v� Thế T�n cũng c� trong đ�, may y cho Tỳ-kheo A-na-luật-đ�. Như vậy, Tỳ-kheo A-na-luật-đ� c� đại như � t�c, c� đại oai đức, c� đại phước hựu, c� đại oai thần�.

Phật thuyết như vậy. T�n giả A-na-luật-đ� v� c�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Ca-hi-na, theo �m Pāli hay Sanskrit, kaṭṭhina, th� n�n đọc l� ca-thi-na, nhưng đ�y đọc theo th�i quen.

[2]�� Sa-la-la nham sơn�娑羅邏巖山. Chưa r� địa danh n�y.

[3]�� Vị phẫn tr�nh cố�謂忿諍故; v� sự phẫn nộ v� tranh c�i. Pāli: yatvādhikaraṇam enam�, do nguy�n nh�n g� m�� Trong bản H�n, adhikaraṇa, nguy�n nh�n, được hiểu l� sự tranh c�i.

[4]�� Th� hướng bỉ cố�趣向彼故; Pāli: (akusalā dhammā) anvāssaveyyṃ, (c�c ph�p bất thiện) c� thể khởi l�n (tr�i chảy v�o t�m).

[5]�� Ch�nh tri xuất nhập�正知出入; Pāli: abhikkante paṭikkante saṃpajānakārī, tỉnh gi�c (biết m�nh đang l�m g�) khi đi tới đi lui.

[6]�� Thiện qu�n ph�n biệt; Pāli: ālokite vilokite saupajānakārī, tỉnh gi�c khi nh�n trước nh�n sau.

[7]�� Ch�nh th�n ch�nh nguyện�正身正願; Pāli: ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, ngồi thẳng lưng. Bản H�n, paṇidhāya, sau khi đặt để, được hiểu l� paṇidhāna: ước nguyện.

[8]�� Phản niệm bất hướng�反念不向; Pāli: parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā, dựng ch�nh niệm ngay trước mặt (hệ niệm tại tiền).

[9]�� T�m v� hữu tr�nh�心無有諍; Pāli: vigatābhijjhena cetasā vharati, sống với t�m tư kh�ng tham lam.

___________________________________________

81. KINH NIỆM TH�N [1]

T�i nghe như vầy.

Một thời Đức Phật du h�a tại nước Ương-k�[2], c�ng với đại ch�ng Tỳ-kheo đi qua A-h�a-na[3], tr� xứ của Kiền-ni[4].

Bấy giờ đ�m t�n, trời s�ng, Đức Thế T�n đắp y �m b�t v�o A-h�a-na để khất thực. Sau buổi ăn trưa, Đức Thế T�n thu cất y b�t, rửa tay ch�n, vắt Ni-sư-đ�n l�n vai, đi đến một khu rừng, v�o trong rừng đ�, đến dưới một gốc c�y, trải Ni-sư-đ�n v� ngồi kiết gi�.

L�c bấy giờ một số đ�ng c�c Tỳ-kheo sau giờ ăn trưa, tụ họp tại giảng đường, c�ng thảo luận vấn đề n�y:

�N�y chư Hiền, Đức Thế T�n thật kỳ diệu thay, hy hữu thay! Sự tu tập niệm th�n[5] được ph�n biệt, được quảng b�, được hiểu biết tột c�ng, được qu�n s�t tột c�ng, được tu tập tột c�ng, được thủ hộ v� đối trị tột c�ng, kh�o sung m�n, kh�o thực h�nh, ở trong một t�m. Phật tuy�n bố niệm th�n c� đại quả b�o, được con mắt, c� con mắt thấy đệ nhất nghĩa�.

Bấy giờ, Đức Thế T�n từ chỗ tĩnh tọa, bằng thi�n nhĩ thanh tịnh, nghe xa hơn người, Ng�i biết c�c Tỳ-kheo sau giờ ăn trưa tụ họp tại giảng đường, c�ng b�n luận vấn đề n�y, �N�y chư Hiền, Đức Thế T�n thật kỳ diệu thay, hy hữu thay! Sự tu tập niệm th�n được ph�n biệt, được quảng b�, được hiểu biết tột c�ng, được qu�n s�t tột c�ng, được tu tập tột c�ng, được thủ hộ v� đối trị tột c�ng, kh�o sung m�n, kh�o thực h�nh, ở trong một t�m. Phật tuy�n bố niệm th�n c� đại quả b�o, được con mắt, c� con mắt thấy đệ nhất nghĩa�.

Sau khi Đức Thế T�n nghe như vậy, v�o l�c xế, từ chỗ tĩnh tọa đứng dậy, Ng�i đến giảng đường, trải chỗ ngồi trước ch�ng Tỳ-kheo.

Bấy giờ Đức Thế T�n hỏi c�c Tỳ-kheo:

�C�c ngươi c�ng nhau vừa b�n luận việc g�? V� việc g� m� tụ tập tại giảng đường?�

C�c Tỳ-kheo bạch Phật:

�Bạch Thế T�n, Tỳ-kheo ch�ng con sau giờ ăn trưa, tụ họp tại giảng đường, c�ng b�n luận về vấn đề n�y: �N�y chư Hiền, Đức Thế T�n thật kỳ diệu thay, hy hữu thay! Sự tu tập niệm th�n được ph�n biệt, được quảng b�, được hiểu biết tột c�ng, được qu�n s�t tột c�ng, được tu tập tột c�ng, được thủ hộ v� đối trị tột c�ng, kh�o sung m�n, kh�o thực h�nh, ở trong một t�m. Phật tuy�n bố niệm th�n c� đại quả b�o, được con mắt, c� con mắt thấy đệ nhất nghĩa�. Bạch Thế T�n, ch�ng con vừa c�ng nhau b�n luận vấn đề vấn đề như vậy. V� vấn đề n�y m� tụ họp tại giảng đường�.

Đức Thế T�n lại hỏi c�c Tỳ-kheo:

�Ta đ� n�i như thế n�o về tu tập niệm th�n, ph�n biệt, quảng b�, được đại quả b�o?�

L�c ấy c�c Tỳ-kheo bạch Phật:

�Bạch Thế T�n, Thế T�n l� gốc của Ph�p, l� chủ của Ph�p, Ph�p do Thế T�n. K�nh mong Thế T�n giảng thuyết. Ch�ng con sau khi nghe xong sẽ được hiểu biết nghĩa l� rộng r�i�.

Đức Phật n�i:

�C�c ngươi h�y lắng nghe, h�y kh�o suy nghĩ. Ta sẽ ph�n biệt nghĩa ấy cho c�c ngươi nghe�.

C�c Tỳ-kheo v�ng lời Phật dạy, lắng nghe.

Đức Phật n�i[6]:

�Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như thế n�o? Tỳ-kheo khi đi th� biết m�nh đang đi, đứng th� biết m�nh đang đứng, ngồi th� biết m�nh đang ngồi, nằm th� biết m�nh đang nằm, ngủ th� biết m�nh đang ngủ. Như vậy, Tỳ-kheo t�y th�n h�nh m� biết đ�ng như thật như vậy. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m[7]. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật[8]. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo biết r� m�nh[9] khi v�o, khi ra, kh�o qu�n s�t ph�n biệt, khi co, l�c duỗi, khi c�i, l�c ngước; nghi dung chững chạc, kho�c Tăng-gi�-l� ngay ngắn v� �m b�t chỉnh tề; đi đứng, ngồi, nằm, ngủ, thức, n�i năng, im lặng, đều biết r� như thực. Như vậy, Tỳ-kheo t�y th�n h�nh m� biết đ�ng như thật như vậy. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo khi sanh niệm �c, bất thiện, liền bằng niệm thiện ph�p để đối trị, đoạn trừ, ti�u diệt, tĩnh chỉ. Như người thợ mộc hoặc học tr� thợ mộc k�o thẳng d�y mực, b�ng thẳng l�n th�n c�y, rồi d�ng b�a b�n m� đẽo cho thẳng. Cũng vậy, Tỳ-kheo khi sanh niệm �c bất thiện, liền niệm thiện ph�p để đối trị, đoạn trừ, ti�u diệt, tĩnh chỉ. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo răng ngậm kh�t lại, lưỡi ấn l�n tr�n khẩu c�i, d�ng t�m trị t�m, đối trị, đoạn trừ, ti�u diệt, tĩnh chỉ. Như hai lực sĩ bắt một người yếu mang đi khắp nơi, tự do đ�nh đập; cũng vậy, Tỳ-kheo răng ngậm kh�t lại, lưỡi ấn l�n khẩu c�i, d�ng t�m trị t�m, đối trị, đoạn trừ, ti�u diệt, tĩnh chỉ. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.��

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo-niệm hơi thở v�o th� biết niệm hơi thở v�o; niệm hơi thở ra th� biết niệm hơi thở ra; thở v�o d�i th� biết thở v�o d�i, thở ra d�i th� biết thở ra d�i; thở v�o ngắn th� biết thở v�o ngắn, thở ra ngắn th� biết thở ra ngắn. Học to�n th�n thở v�o, học to�n th�n thở ra. Học thở v�o th�n h�nh tĩnh chỉ, học thở ra khẩu h�nh tĩnh chỉ. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo c� hỷ lạc do ly dục nhuần thấm th�n, phổ biến sung m�n. Khắp trong th�n thể, hỷ lạc sanh do ly dục, kh�ng đ�u kh�ng c�. Như người hầu tắm, bỏ bột tắm[10] đầy chậu, nước h�a th�nh bọt, nước thấm v�o th�n, phổ biến sung m�n, kh�ng đ�u kh�ng c�. Cũng vậy, Tỳ-kheo c� hỷ lạc do ly dục nhuần thấm v�o th�n, phổ biến sung m�n, khắp trong th�n thể hỷ lạc sanh do ly dục, kh�ng đ�u kh�ng c�. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo c� hỷ lạc do định sanh nhuần thấm th�n, phổ biến sung m�n. Khắp trong th�n thể, hỷ lạc do định sanh kh�ng đ�u kh�ng c�. Cũng như suối tr�n n�i trong sạch kh�ng nhơ, nước từ bốn phương chảy đến, đổ v�o một c�ch tự nhi�n, tức th� đ�y suối nước tự phun l�n, chảy tr�n ra ngo�i, thấm ướt cả n�i, phổ biến sung m�n, kh�ng đ�u kh�ng c�. Cũng vậy, Tỳ-kheo c� hỷ lạc do định sanh nhuần thấm th�n, phổ biến sung m�n. Khắp trong th�n thể, hỷ lạc do định sanh kh�ng đ�u kh�ng c�. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo c� lạc do ly hỷ thấm nhuần th�n, phổ biến sung m�n. Khắp trong th�n thể, lạc do ly hỷ kh�ng đ�u kh�ng c�. Như c�c thứ sen xanh, hồng, đỏ, trắng sanh ra từ nước, lớn l�n trong nước, ở dưới đ�y nước, rễ, cọng, hoa, l� đều nhuần thấm, phổ biến sung m�n, kh�ng đ�u kh�ng c�. Cũng vậy, Tỳ-kheo c� lạc do ly hỷ nhuần thấm v�o th�n, phổ biến sung m�n; khắp trong th�n thể, lạc do ly hỷ kh�ng đ�u kh�ng c�. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo ở trong th�n n�y biến m�n với t�m thanh tịnh[11], � cởi mở, th�nh tựu an trụ; ở trong th�n n�y với t�m thanh tịnh, kh�ng chỗ n�o l� kh�ng biến m�n. Như c� một người tr�m một c�i �o d�i bảy hay t�m khuỷu tay, từ đầu đến ch�n, kh�ng chỗ n�o l� kh�ng phủ k�n; cũng vậy, Tỳ-kheo ở trong th�n n�y, biến m�n với t�m thanh tịnh, � cởi mở, th�nh tựu an trụ; ở trong th�n n�y với t�m thanh tịnh, kh�ng chỗ n�o l� kh�ng biến m�n. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo-niệm quang minh tưởng[12], kh�o thọ, kh�o tr�, nhớ r� điều niệm; như ph�a trước, ph�a sau cũng vậy; như ph�a sau, ph�a trước cũng vậy[13]; ng�y cũng như đ�m, đ�m cũng như ng�y; dưới cũng như tr�n, tr�n cũng như dưới. Như vậy, t�m kh�ng đi�n đảo, t�m kh�ng bị r�ng buộc, t�m tu quang minh, kh�ng khi n�o c�n bị b�ng đen che lấp. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo qu�n s�t tướng[14], kh�o tiếp thu, kh�o ghi nhớ, kh�o được tư niệm bởi �. Như người ngồi qu�n s�t kẻ nằm, người nằm qu�n s�t kẻ ngồi. Cũng vậy, Tỳ-kheo qu�n s�t tướng[15], kh�o tiếp thu, kh�o ghi nhớ, kh�o được tư niệm bởi �. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo t�y theo những chỗ trong th�n, t�y theo t�nh chất tốt xấu, từ đầu đến ch�n, qu�n thấy thảy đều đầy dẫy bất tịnh. Tức l�, trong th�n n�y c� t�c, l�ng, m�ng, răng, da d�y, da non, thịt, g�n, xương, tim, thận, gan, phổi, ruột gi�, ruột non, l� l�ch, dạ d�y, ph�n[16], n�o v� n�o căn, nước mắt, mồ h�i, nước mũi, nước miếng, mủ, m�u, mỡ, tủy, đờm giải, nước tiểu. Như một c�i bồn chứa đủ loại hạt giống, ai c� mắt s�ng th� thấy r� r�ng, �Đ�y l� hạt l�a, gạo; kia l� hạt cải, cỏ, rau�. Cũng vậy, Tỳ-kheo t�y theo những chỗ trong th�n, t�y theo t�nh chất tốt xấu, từ đầu đến ch�n, qu�n thấy thảy đều đầy dẫy bất tịnh. Tức l�, trong th�n n�y c� t�c, l�ng, m�ng, răng, da d�y, da non, thịt, g�n, xương, tim, thận, gan, phổi, ruột gi�, ruột non, l� l�ch, dạ d�y, ph�n, n�o v� n�o bộ, nước mắt, mồ h�i, nước mũi, nước miếng, mủ, m�u, mỡ, tủy, đờm giải, nước tiểu. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo qu�n c�c giới trong th�n rằng �Trong th�n n�y của ta c� địa giới, thủy giới, hỏa giới, phong giới, kh�ng giới, thức giới�. Như g� đồ tể mổ b�, lột hết bộ da, trải l�n mặt đất, ph�n th�nh s�u đoạn. Cũng vậy, Tỳ-kheo qu�n c�c giới trong th�n rằng: �Trong th�n n�y của ta c� địa giới, thủy giới, hỏa giới, phong giới, kh�ng giới, thức giới�. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo qu�n x�c chết mới chết, từ một, hai ng�y đến s�u, bảy ng�y, đang bị quạ, diều bươi mổ, s�i lang cấu x�; hoặc đ� được hỏa thi�u hay đ� được ch�n lấp, đang bị rữa n�t hư hoại. Qu�n s�t rồi, tự so s�nh: �Th�n ta cũng thế, đều c� những trường hợp n�y, kh�ng sao tr�nh khỏi�. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo như đ� từng thấy trong nghĩa địa, h�i cốt sắc xanh, rửa n�t, bị chim th� ăn một nửa, xương cốt nằm rải r�c tr�n mặt đất. Tỳ-kheo thấy rồi, tự so s�nh, �Th�n ta cũng thế, đều c� những trường hợp n�y, kh�ng sao tr�nh khỏi�. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo như đ� từng thấy ở trong nghĩa địa, th�y chết kh�ng c�n da thịt, m�u, m� chỉ c�n g�n nối liền với xương. Thấy rồi, tự so s�nh, �Th�n ta cũng thế, đều c� những trường hợp n�y, kh�ng sao tr�nh khỏi�. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo như đ� từng thấy trong nghĩa địa, xương rời từng đốt, tản m�c khắp nơi, xương ch�n, xương đ�i, xương đầu gối, xương bắp vế, xương sống, xương vai, xương cổ, xương sọ, mỗi thứ một nơi. Thấy rồi tự so s�nh, �Th�n ta cũng thế, đều c� những trường hợp n�y, kh�ng sao tr�nh khỏi�. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Lại nữa, Tỳ-kheo tu tập niệm th�n như sau. Tỳ-kheo như đ� từng thấy ở trong nghĩa địa, xương trắng như vỏ ốc, xanh như l�ng chim bồ c�u, đỏ như m�u m�u, mục n�t, bể vụn. Thấy rồi tự so s�nh, �Th�n ta cũng thế, đều c� những trường hợp n�y, kh�ng sao tr�nh khỏi�. Như vậy, Tỳ-kheo t�y theo th�n h�nh m� biết tr�n như thật. Tỳ-kheo như thế, sống c� độc, viễn ly, t�m kh�ng ph�ng dật, tu h�nh tinh tấn, đoạn trừ c�c tai hoạn của t�m v� được định t�m. Được định t�m rồi th� biết tr�n như thật. Ấy l� Tỳ-kheo tu tập niệm th�n.

�Nếu c� vị n�o tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy, c�c thiện ph�p kia to�n bộ đều ở trong đ�, gọi l� Đạo phẩm ph�p[17]. Nếu Vị ấy c� t�m biến m�n, � cởi mở, giống như đại hải, c�c con s�ng nhỏ kia đều đổ v�o biển. Nếu tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy, c�c thiện ph�p kia to�n bộ đều ở trong đ�, gọi l� Đạo phẩm ph�p.

�Nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o kh�ng ch�nh lập an trụ niệm th�n, sống với t�m nhỏ hẹp[18], vị ấy nếu Ma Ba-tuần muốn lợi dụng th� c� thể lợi dụng được. V� sao? V� Sa-m�n, Phạm ch� kia trống kh�ng, kh�ng c� niệm th�n. Giống như một c�i b�nh, b�n trong trống kh�ng, kh�ng c� nước, đặt ngay ngắn tr�n mặt đất, nếu c� người đem nước đến đổ v�o trong b�nh th� Tỳ-kheo nghĩ sao? B�nh ấy như vậy c� chứa nước được hay kh�ng?�

Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, c� thể được. V� sao? V� b�nh trống kh�ng, kh�ng c� nước, đặt ngay ngắn tr�n mặt đất cho n�n chứa nước được�.

�Cũng vậy, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o kh�ng ch�nh lập an trụ niệm th�n, sống với t�m nhỏ hẹp, vị ấy nếu ma Ba-tuần muốn lợi dụng th� c� thể lợi dụng được. V� sao? V� Sa-m�n, Phạm ch� kia trống kh�ng, kh�ng c� niệm th�n.

�Nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ch�nh lập an trụ niệm th�n, sống với t�m v� lượng, vị ấy nếu ma Ba-tuần muốn lợi dụng, nhất định kh�ng thể được. V� sao? V� Sa-m�n, Phạm ch� kia kh�ng trống kh�ng, c� niệm th�n. Giống như c� một c�i b�nh, b�n trong chứa đầy nước, đặt ngay ngắn tr�n mặt đất, nếu c� người đem nước đến đổ v�o trong b�nh, th� Tỳ-kheo nghĩ sao? B�nh ấy như vậy c� chứa nước nữa kh�ng?�

Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, kh�ng thể được. V� sao? V� b�nh ấy nước đ� đầy rồi, đặt ngay ngắn tr�n mặt đất, cho n�n kh�ng chứa nước được nữa�.

�Cũng vậy, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ch�nh lập an trụ niệm th�n, sống với t�m v� lượng, vị ấy nếu ma Ba-tuần muốn lợi dụng, nhất định kh�ng thể được. V� sao? V� Sa-m�n, Phạm ch� kia kh�ng trống kh�ng, c� niệm th�n.

�Nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o kh�ng ch�nh lập an trụ niệm th�n, sống với t�m nhỏ hẹp, vị ấy nếu Ma Ba-tuần muốn lợi dụng th� c� thể lợi dụng được. V� sao? V� Sa-m�n, Phạm ch� kia trống kh�ng, kh�ng c� niệm th�n. Giống như người lực sĩ khi�ng h�n đ� to, nặng, quăng v�o trong vũng b�n th� Tỳ-kheo nghĩ sao? H�n đ� c� bị l�n v�o b�n kh�ng?�

Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, h�n đ� bị l�n v�o b�n. V� sao? V� b�n lầy m� đ� nặng, cho n�n chắc chắn phải l�n v�o�.

�Nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ch�nh lập an trụ niệm th�n, sống với t�m v� lượng, vị ấy nếu ma Ba-tuần muốn lợi dụng, nhất định kh�ng thể được. V� sao? V� Sa-m�n, Phạm ch� kia kh�ng trống kh�ng, c� niệm th�n. Giống như người lực sĩ cầm một tr�i cầu nhẹ bằng l�ng, n�m v�o một c�nh cửa đ�ng k�n, th� Tỳ-kheo nghĩ sao? C�nh cửa kia c� nhận cầu chăng?�

Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, kh�ng thể nhận. V� sao? V� tr�i cầu th� nhẹ m� c�nh cửa đứng thẳng, kh�ng thể nhận được�.

�Cũng vậy, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ch�nh lập an trụ niệm th�n, t�m v� lượng, vị ấy nếu ma Ba-tuần muốn lợi dụng, nhất định kh�ng thể được. V� sao? V� Sa-m�n, Phạm ch� kia kh�ng trống kh�ng, c� niệm th�n.

�Nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o kh�ng ch�nh lập an trụ niệm th�n, sống với t�m nhỏ hẹp, vị ấy nếu Ma Ba-tuần muốn lợi dụng th� c� thể lợi dụng được. V� sao? V� Sa-m�n, Phạm ch� kia trống kh�ng, kh�ng c� niệm th�n. Giống như người t�m lửa, lấy củi kh� l�m mồi, rồi d�ng d�i kh� m� d�i th� Tỳ-kheo nghĩ sao? Người kia l�m như vậy c� t�m thấy lửa kh�ng?�

Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, người kia t�m thấy lửa. V� sao? V� người kia lấy d�i kh� m� d�i củi kh�, cho n�n chắc chắn t�m thấy lửa�.

�Cũng vậy, nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o kh�ng ch�nh lập an trụ niệm th�n, t�m nhỏ hẹp, vị ấy nếu ma Ba-tuần muốn lợi dụng th� c� thể lợi dụng được. V� sao? V� Sa-m�n, Phạm ch� kia trống kh�ng, kh�ng c� niệm th�n.

�Nếu c� Sa-m�n, Phạm ch� n�o ch�nh lập an trụ niệm th�n, sống với t�m v� lượng, vị ấy nếu ma Ba-tuần muốn lợi dụng, nhất định kh�ng thể được. V� sao? V� Sa-m�n, Phạm ch� kia kh�ng trống kh�ng, c� niệm th�n. Giống như người t�m lửa, lấy củi ướt l�m mồi, rồi d�ng d�i ướt m� d�i, th� Tỳ-kheo nghĩ sao? Người kia l�m vậy c� t�m thấy lửa kh�ng?�

Tỳ-kheo đ�p:

�Bạch Thế T�n, người kia kh�ng t�m thấy lửa. V� sao? V� người kia lấy c�i d�i ướt m� d�i gỗ ướt, cho n�n kh�ng t�m thấy lửa�.

�Tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy, n�n biết c� mười t�m c�ng đức[19]. Những g� l� mười t�m c�ng đức?

�Tỳ-kheo c� thể nhẫn nại những sự đ�i, kh�t, n�ng, lạnh, muỗi m�ng, ruồi nhặng, gi� nắng bức b�ch, hay gậy đ�nh, tiếng dữ cũng c� thể nhẫn nại. Th�n bị bệnh tật hết sức đau đớn, gần như tuyệt vọng, những điều kh�ng xứng � đều c� thể kham nhẫn. Đ�y l� đức t�nh thứ nhất khi tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy.

�Lại nữa, Tỳ-kheo kham nhẫn điều kh�ng vui th�ch hoan lạc. Nếu sanh điều kh�ng hoan lạc th� t�m nhất định kh�ng d�nh trước. Đ�y l� đức t�nh thứ hai khi tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy.

�Lại nữa, Tỳ-kheo kham nhẫn sự sợ h�i. Nếu sợ h�i ph�t sanh th� t�m nhất định kh�ng d�nh trước. Đ�y l� đức t�nh thứ ba khi tu tập niệ�m th�n như vậy.

�Lại nữa, Tỳ-kheo sanh ba �c niệm: dục niệm, nhuế niệm, hại niệm. Nếu ba �c niệm ph�t sanh, t�m nhất định kh�ng d�nh trước. Đ�y l� đức t�nh thứ tư, thứ năm, thứ s�u v� thứ bảy[20] khi tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy.

�Lại nữa Tỳ-kheo ly dục, ly ph�p �c bất thiện, cho đến chứng đắc đệ Tứ thiền, th�nh tựu an trụ. Đ�y l� đức t�nh thứ t�m khi tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy.

�Lại nữa, Tỳ-kheo đ� diệt tận ba kết sử, chứng quả Tu-đ�-ho�n, kh�ng c�n đọa v�o �c ph�p, nhất định đến ch�nh gi�c, chỉ c�n thọ sanh tối đa bảy đời nữa. Sau bảy lần qua lại thi�n thượng, nh�n gian sẽ chứng đắc khổ bi�n. Đ�y l� đức t�nh thứ ch�n khi tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy.

�Lại nữa, Tỳ-kheo đ� diệt tận ba kết sử, d�m, nộ, si đ� mỏng, chỉ c�n qua lại một lần thi�n thượng nh�n gian. Sau một lần qua lại sẽ chứng đắc khổ bi�n. Đ�y l� đức t�nh thứ mười khi tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy.

�Lại nữa, Tỳ-kheo đ� diệt tận năm hạ phần kết sử, sanh v�o nơi kia rồi nhập Niết-b�n, được ph�p bất thối, kh�ng trở lại đời n�y. Đ�y l� đức t�nh thứ mười một khi tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy.

�Lại nữa, Tỳ-kheo nếu c� tịch tĩnh giải tho�t[21], ly sắc, chứng đắc v� sắc, định như vậy[22], tự th�n t�c chứng, th�nh tựu an trụ, rồi bằng tr� tuệ v� qu�n s�t để vĩnh viễn đoạn trừ c�c lậu. Đ�y l� đức t�nh thứ mười hai, mười ba, mười bốn, mười lăm, mười s�u, mười bảy[23] khi tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy.

�Lại nữa, Tỳ-kheo chứng đắc Như � t�c, Thi�n nhĩ, Tha t�m tr�, T�c mạng tr�, Sanh tử tr�, c�c lậu đ� tận diệt, chứng đắc v� lậu, t�m giải tho�t, tuệ giải tho�t. Ngay trong đời n�y m� tự tri, tự gi�c, tự t�c chứng, th�nh tựu an trụ; biết một c�ch như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� th�nh, điều cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�. Đ�y l� đức t�nh thứ mười t�m khi tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy.

�Tu tập niệm th�n như vậy, quảng b� như vậy, n�n biết, c� mười t�m c�ng đức n�y[24].�

Phật thuyết như vậy. C�c Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli M.119 Kāyagatāsati-suttaṃ.

[2]�� Ương-kỳ�鴦祁. Pāli: Aṅga.

[3]�� A-h�a-na�阿那. C� lẽ Pāli la� Āpaṇa, một ng�i l�ng B�-la-m�n, một thị trấn trong xứ Anguttarāpa thuộc vương quốc Aṅga (Ương-kỳ).

[4]�� Kiền ni�犍尼c� lẽ Pāli l� Kaniya, một đạo sĩ bện t�c (Jatila) ở tại Āpaṇa, được n�i đến trong M.9: Sela-sutta. Bản Pāli n�i: Phật tại Sāvatthi.

[5]�� Niệm th�n�念身. Pāli: kāyagatāsati, th�n h�nh niệm.

[6]�� Từ đ�y trở xuống, như kinh số 98. Xem c�c ch� th�ch ở kinh đ�.

[7]�� Pāli: ye gehasitā sarasaṃkappā te pahīyanti... ajjhattam eva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhīyati; đoạn những niệm tưởng tư duy li�n hệ thế tục... nội t�m an lập, an trụ, chuy�n nhất, nhập định.

[8]�� Tri thượng như ch�n�知上如真; kh�ng r� �.

[9]�� Nguy�n H�n: ch�nh tri�正知. Pāli: saṃpajāna, nhận thức cụ thể (m�nh đang l�m g�).�

[10]�� H�n: th�o đậu�澡豆, người Trung Quốc thời cổ nghiền đậu th�nh bột, trộn với thuốc, l�m bột tắm. Từ n�y d�ng để chỉ bột tắm trong kinh Phật. Pāli: nahāniya-cuṇṇa.

[11]� Thanh tịnh t�m�清淨心, chỉ xả niệm thanh tịnh (Pāli: upekkhā-sati-pārisuddhiṃ); ở đ�y n�i về thiền thứ tư. Pāli: so imam eva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā, vị ấy l�m thấm nhuần th�n nay với t�m thuần tịnh trong s�ng.

[12]�� Quang minh tưởng�光明想; niệm tưởng về �nh s�ng. Bản Pāli kh�ng đề cập.

[13]�� Nghĩa l� qu�n trước mặt thấy như l� sau lưng v� ngược lại. Xem kinh số 85.

[14]�� Qu�n tướng�觀相. Bản Pāli kh�ng đề cập.�

[15]�� Qu�n tướng�觀相. Bản Pāli kh�ng đề cập.�

[16]�� Đo�n phấn�摶糞; bản Tống-Minh�腨 bản Nguy�n�揣.

[17]�� Đạo phẩm ph�p �道品法; kh�ng phải 37 phẩm trợ đạo. Pāli: Dhamma-vijjābhāgiyā.

[18]� Du h�nh thiểu t�m�遊行少心; được hiểu l� sống với t�m kh�ng biến m�n bởi th�n h�nh niệm.

[19]�� Bản Pāli n�i c� mười: dasānisaṃsā, mười điều lợi �ch.

[20]�� Bản Cao-li ghi c�c số năm, s�u, bảy. Bản Minh, sau thứ tư, kh�ng ghi c�c số n�y.

[21]� Nguy�n H�n: tức giải tho�t�息解脫; (Pāli: santa-vimokkha); chỉ định từ sắc giới vuợt qua sắc để nhập v� sắc, an trụ nơi tịch tĩnh giải tho�t. Xem c�c kinh 26, 51. Bản Pāli kh�ng đề cập.

[22]�� Như kỳ tượng định.�

[23]�� C�c số n�y kể theo bản Cao-li. Bản Minh chỉ n�u số mười hai.

[24]�� Thực sự chỉ c� 10, bằng con số trong bản Pāli, chỉ kh�c chi tiết.

___________________________________________

82. KINH CHI-LY-DI-L� [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại th�nh Vương x�, trong rừng Tr�c, vườn Ca-lan-đa.

Bấy giờ một số đ�ng c�c Tỳ-kheo sau giờ ăn trưa, c� �t việc cần l�m n�n tụ họp ngồi ở giảng đường để quyết định sự tranh luận. Tức l� b�n luận những vấn đề về ph�p luật, về lời Phật dạy[2]. L�c bấy giờ Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử[3] cũng hiện diện trong ch�ng.

Trong khi một số đ�ng c�c Tỳ-kheo đang b�n luận những vấn đề về Ph�p Luật, về lời Phật dạy, th� ngay trong l�c đang b�n luận ấy, Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử kh�ng đợi cho c�c Tỳ-kheo n�i ph�p xong, m� cứ n�i xen �o v�o, lại kh�ng c� th�i độ cung k�nh, kh�ng quan s�t cẩn thận để thưa hỏi c�c bậc Tỳ-kheo Thượng t�n Trưởng l�o.

Bấy giờ, T�n giả Đại C�u-hi-la[4] cũng c� mặt trong ch�ng, n�i với Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử rằng:

�Hiền giả n�n biết, trong khi một số đ�ng Tỳ-kheo đang n�i những vấn đề về Ph�p Luật v� về lời Phật dạy n�y, th� Hiền giả chớ n�i xen v�o ở khoảng giữa. Đợi c�c Tỳ-kheo n�i xong, nhi�n hậu Hiền giả mới n�i. Hiền giả h�y c� th�i độ cung k�nh v� qu�n s�t cẩn thận để thưa hỏi c�c bậc Tỳ-kheo Thượng t�n Trưởng l�o. Chớ đem sự kh�ng cung k�nh, kh�ng kh�o qu�n s�t để thưa hỏi c�c ng�i�.

Khi đ�, bạn b� quen th�n của Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử hiện c� trong ch�ng, n�i với T�n giả Đại C�u-hi-la rằng:

�N�y Hiền giả Đại C�u-hi-la, ng�i chớ nặng lời quở tr�ch Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử. L� do v� sao? V� Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử c� giới đức, đa văn, tr�ng giống như người giải đ�i nhưng kh�ng cống cao, ng� mạn. N�y Hiền giả Đại C�u-hi-la, bất cứ l�c n�o, c�c Tỳ-kheo l�m việc g�, th� Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử đều c� thể gi�p đỡ cả�.

T�n giả Đại C�u-hi-la khi ấy n�i với bạn b� quen thuộc của Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử rằng:

�N�y chư Hiền, nếu kh�ng biết t�m của kẻ kh�c th� đừng vội n�i l� người ấy xứng đ�ng hay kh�ng xứng đ�ng. L� do v� sao? V� hoặc c� một người l�c ở trước Đức Thế T�n v� trước c�c bậc phạm hạnh Thượng t�n Trưởng l�o, khả t�m, khả qu�, khả �i, khả k�nh, th� người ấy kh�o l�o thủ hộ, nhưng sau đ�, khi kh�ng c�n ở trước Đức Thế T�n v� trước c�c bậc phạm hạnh Thượng t�n Trưởng l�o khả t�m, khả qu�, khả �i, khả k�nh, th� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện. Người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện, rồi t�m sanh tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt[5]. Th�n nhiệt, t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo.

�N�y chư Hiền, giống như con b� v�o trong ruộng l�a của người, người giữ ruộng bắt được, hoặc lấy tay cột, hoặc nhốt trong chuồng. N�y chư Hiền, nếu c� người n�i rằng: �Con b� n�y kh�ng v�o ruộng l�a của người kh�c nữa đ�u�. Người kia n�i như vậy c� đ�ng chăng?�

�Kh�ng đ�ng. V� sao? V� nếu con b� bị tr�i kia, hoặc l�m đứt, hoặc l�m s�t sợi d�y tr�i, hoặc nhảy ra khỏi chuồng, n� cũng lại v�o trong ruộng l�a của người kh�c như trước, chứ kh�ng kh�c g� cả�.

�N�y chư Hiền, hoặc c� một người l�c ở trước Đức Thế T�n v� trước c�c bậc phạm hạnh Thượng t�n Trưởng l�o khả t�m, khả qu�, khả �i, khả k�nh th� người ấy kh�o l�o thủ hộ. Nhưng sau đ�, khi kh�ng c�n ở trước Đức Thế T�n v� trước c�c bậc phạm hạnh Thượng t�n Trưởng l�o khả t�m, khả qu�, khả �i, khả k�nh, th� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện, rồi th� t�m sanh tham dục, t�m sanh ham muốn, rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo. N�y chư Hiền, đ� gọi l� c� một người.

�Lại nữa, n�y chư Hiền, hoặc c� một người vừa được Sơ thiền; được Sơ thiền rồi, người ấy liền an tr� chứ kh�ng mong cầu th�m, kh�ng mong được những g� chưa được, kh�ng mong thu hoạch những g� chưa thu hoạch, kh�ng mong t�c chứng những g� chưa t�c chứng. Người ấy, sau đ� thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện. Người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện rồi th� t�m sanh tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo.

�N�y chư Hiền, như l�c mưa to, hồ ao trong th�n x�m đều đầy nước. C� người trước khi chưa mưa, thấy trong hồ ao đ� c� c�t, đ�, cỏ c�y, một v�i loại gi�p tr�ng, c�, r�a, ểnh ương v� c�c lo�i thủy t�nh kh�c, l�c bơi qua, l�c bơi lại, l�c rượt chạy, l�c đứng y�n. Nhưng sau khi trời mưa, ao hồ đầy nước, người đ� kh�ng c�n thấy như thế nữa. Chư Hiền, nếu người kia n�i như thế n�y: �Trong hồ ao kia nhất định kh�ng thể n�o thấy lại được c�t, đ�, cỏ c�y, một v�i loại gi�p tr�ng, c�, r�a, ểnh ương v� c�c lo�i thủy t�nh kh�c, l�c bơi qua, l�c bơi lại, l�c rượt chạy, l�c đứng y�n�. Người ấy n�i như vậy c� đ�ng chăng?�

�Kh�ng đ�ng. V� sao? V� hồ ao đầy nước kia, hoặc voi uống, ngựa uống, lạc đ�, b�, lừa, heo, nai, tr�u uống, hoặc người lấy d�ng, gi� thổi, mặt trời rọi, th� nước sẽ cạn. Người kia khi nước đầy hồ ao kh�ng thấy c�t, đ�, cỏ c�y, một v�i loại gi�p tr�ng, c�, r�a, ểnh ương v� c�c lo�i thủy t�nh kh�c, l�c bơi qua, l�c bơi lại, l�c rượt chạy, l�c đứng y�n, nhưng sau khi nước đ� cạn rồi th� vẫn thấy như cũ�.

�Cũng vậy, n�y chư Hiền, hoặc c� một người vừa được Sơ thiền; được Sơ thiền rồi, người ấy liền an trụ chứ kh�ng mong cầu th�m, kh�ng mong được những g� chưa được, thu hoạch những g� chưa thu hoạch, t�c chứng những g� chưa t�c chứng. Sau đ� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện. Người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện rồi th� t�m sanh tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt, t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo. N�y chư Hiền, đ� gọi l� c� một người.

�Lại nữa, n�y chư Hiền, hoặc c� một người được đệ Nhị thiền; được đệ Nhị thiền rồi, người ấy liền an trụ chứ kh�ng mong cầu th�m, kh�ng mong được những g� chưa được, thu hoạch những g� chưa thu hoạch, t�c chứng những g� chưa t�c chứng. Sau đ� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện, rồi th� sanh t�m tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt, t�m nhiệt rồi liền xả giới bỏ đạo.

�N�y chư Hiền, như l�c mưa to, đất bụi ở nơi ng� tư đường đều th�nh b�n. N�y chư Hiền, nếu c� người n�i như thế n�y: �B�n ở nơi ng� tư đường n�y nhất định kh�ng kh� r�o, kh�ng thể trở lại th�nh bụi đất được nữa�. Người ấy n�i như vậy c� đ�ng chăng?�

�Kh�ng đ�ng. V� sao? V� ng� tư đường n�y hoặc voi đi, ngựa đi, lạc đ�, b�, lừa, heo, nai, tr�u v� người đi, gi� thổi, mặt trời rọi, th� con đường kia b�n sẽ kh� v� kh� rồi sẽ trở th�nh đất bụi trở lại�.

�Cũng như vậy, n�y chư Hiền, hoặc c� người được đệ Nhị thiền; được đ�� Nhị thiền rồi, người ấy liền an trụ kh�ng mong cầu th�m, kh�ng mong được những g� chưa được, thu hoạch những g� chưa thu hoạch, t�c chứng những g� chưa t�c chứng. Sau đ� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện. Người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện rồi th� t�m sanh tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt, t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo. N�y chư Hiền, đ� gọi l� c� một người.

�N�y chư Hiền, lại nữa, hoặc c� một người được đệ Tam thiền; được đệ Tam thiền rồi, người ấy liền an trụ chứ kh�ng mong cầu th�m, kh�ng mong được những g� chưa được, thu hoạch những g� chưa thu hoạch, t�c chứng những g� chưa t�c chứng. Sau đ� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện. Người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện rồi th� t�m sanh tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt, t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo.

�N�y chư Hiền, như nước suối, nước hồ lặng trong, ngang bờ đứng y�n, kh�ng xao động v� cũng kh�ng c� s�ng. N�y chư Hiền, nếu c� người n�i như thế n�y: �Nước suối, nước hồ kia nhất định kh�ng bao giờ xao động v� nổi s�ng nữa�. Người ấy n�i như vậy c� đ�ng chăng?�

�Kh�ng đ�ng. V� sao? V� hoặc ở phương Đ�ng gi� lớn chợt thổi đến l�m cho nước trong hồ xao động nổi s�ng. Cũng vậy, phương Nam, phương T�y, phương Bắc, gi� lớn chợt thổi đến l�m cho nước trong hồ xao động nổi s�ng�.

�Cũng như vậy, n�y chư Hiền, hoặc c� một người được đệ Tam thiền; được đệ Tam thiền rồi, người ấy liền an trụ chứ kh�ng mong cầu th�m, kh�ng mong được những g� chưa được, thu hoạch những g� chưa thu hoạch, t�c chứng những g� chưa t�c chứng. Sau đ� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện. Người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện rồi th� t�m sanh tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt, t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo. N�y chư Hiền, đ� gọi l� c� một người.

�Lại nữa, n�y chư Hiền, hoặc c� một người được đệ Tứ thiền; được đệ Tứ thiền rồi, người ấy liền an trụ chứ kh�ng mong cầu th�m, kh�ng mong được những g� chưa được, thu hoạch những g� chưa thu hoạch, t�c chứng những g� chưa t�c chứng. Sau đ� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện. Người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện rồi th� t�m sanh tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt, t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo.

�N�y chư Hiền, v� như cư sĩ hoặc con cư sĩ ăn đồ ăn vi diệu, sau khi ăn uống no n� đầy bụng rồi th� những m�n ăn m� họ đ� ăn trước kia, b�y giờ kh�ng c�n muốn ăn nữa. N�y chư Hiền, nếu c� lời n�i như thế n�y: �Cư sĩ hoặc con của cư sĩ nhất định kh�ng bao giờ muốn ăn lại nữa�. Người ấy n�i như vậy c� đ�ng chăng?� �Kh�ng đ�ng. V� sao? V� cư sĩ hoặc con của cư sĩ kia qua một đ�m đ� thấy đ�i, th� những g� khi no bụng họ kh�ng muốn ăn, b�y giờ lại c� thể ăn như trước�.

�Cũng vậy, n�y chư Hiền, hoặc c� một người được đệ Tứ thiền; được đệ Tứ thiền rồi, người ấy liền an trụ chứ kh�ng mong cầu th�m, kh�ng mong được những g� chưa được, thu hoạch những g� chưa thu hoạch, t�c chứng những g� chưa t�c chứng. Sau đ� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện. Người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện rồi th� t�m sanh tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt, t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo. N�y chư Hiền, đ� gọi l� c� một người.

�Lại nữa, n�y chư Hiền, hoặc c� một người được V� tưởng t�m định[6]; được v� tưởng t�m định rồi th� người ấy liền an trụ, kh�ng mong cầu th�m, kh�ng mong được những g� chưa được, thu hoạch những g� chưa thu hoạch, t�c chứng những g� chưa t�c chứng. Sau đ� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện. Người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện rồi th� t�m sanh tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt, t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo.

�N�y chư Hiền, v� như ở một khu rừng vắng, người ta nghe tiếng dế k�u[7]. Khi vua hoặc đại thần ngủ đ�m tại khu rừng vắng đ�, bấy giờ người ta nghe n�o l� tiếng voi, tiếng ngựa, tiếng xe cộ, tiếng đi bộ, tiếng trống, tiếng trống cơm, tiếng trống m�a, tiếng m�a, tiếng h�t, tiếng đ�n cầm, tiếng ăn uống, chứ kh�ng nghe tiếng dế k�u như trước tại khu rừng n�y nữa. N�y chư Hiền, nếu c� lời n�i như thế n�y: �Khu rừng kia nhất định kh�ng bao giờ nghe được tiếng dế k�u nữa�. Người ấy n�i như vậy c� đ�ng chăng?�

�Kh�ng đ�ng. V� sao? V� vua hoặc đại thần ấy qua đ�m, trời s�ng rồi đều trở về. Nếu chỗ đ� v� nghe c�c tiếng voi, ngựa, xe cộ, đi bộ, tiếng ốc, tiếng trống, trống cơm, trống m�a, tiếng m�a, ca, tiếng đ�n, ăn uống n�n kh�ng nghe tiếng dế k�u, nhưng khi họ đ� đi rồi th� nghe lại như cũ�.

�Cũng vậy, n�y chư Hiền, c� một người được V� tưởng t�m định; được V� tưởng t�m định rồi liền an trụ chứ kh�ng mong cầu th�m, kh�ng mong được những g� chưa được, thu hoạch những g� chưa thu hoạch, t�c chứng những g� chưa t�c chứng. Sau đ� người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện. Người ấy thường c�ng với bạch y tụ họp, cười cợt, cống cao, b�n t�n ồn �o đủ chuyện rồi th� t�m sanh tham dục. T�m sanh tham dục rồi th� th�n nhiệt, t�m nhiệt. Th�n nhiệt, t�m nhiệt rồi th� xả giới, bỏ đạo. N�y chư Hiền, đ� gọi l� c� một người�.

Bấy giờ Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử sau đ� chẳng bao l�u xả giới, bỏ đạo. Bạn b� quen th�n của Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử nghe �ng xả giới bỏ đạo, qua đến chỗ T�n giả Đại C�u-hi-la, đến nơi rồi, bạch rằng:

�Bạch T�n giả Đại C�u-hi-la, ng�i biết r� t�m của Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử hay nhờ c�c việc kh�c m� biết? L� do v� sao? V� nay Tỳ-kheo Chất-đa-la Tượng Tử đ� xả giới bỏ đạo�.

T�n giả Đại C�u-hi-la bảo c�c bạn b� quen th�n kia rằng:

�N�y chư Hiền, việc ấy phải như vậy. L� do v� sao? V� do kh�ng biết như thật, kh�ng thấy như ch�n n�n xảy ra như vậy�.

T�n giả Đại C�u-hi-la thuyết như vậy, c�c Tỳ-kheo nghe T�n giả dạy xong, hoan hỷ phụng h�nh[8].

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli A .6.60. Hatthīariputta-sutta.

[2]�� Bản Pāli: abhidhammakatha, đề t�i Abhidhamma.

[3]�� Chất-đa-la Tượng Tử�質多羅象子. Pāli: Citta-Hathisāriputta.

[4]�� Đại C�u-hi-la�大拘絺羅. Pāli: Mahā-koṭṭhika, một trong số c�c đại đệ tử xuất sắc nhất của Phật, c� khả năng ph�n t�ch (paṭissambhidappattānam). Ng�i sinh trong một gia đ�nh B�-la-m�n gi�u c� ở Sāvathi.

[5]�� Pāli: rāgo cittam anuddhaṃsati, tham dục l�m bại hoại t�m.

[6]�� V� tưởng t�m định�無想心定; đ�y chỉ v� tướng t�m định. Bản Tống ch�p l� tướng�相. Pāli: animitta cetosamādhi.

[7]�� Nguy�n H�n: Chi-ly-di-l� tr�ng�支離彌梨虫. Pāli: cīrika-sadda (hoặc cīriḷika-sadda, t�n kinh bản H�n �m từ từ n�y), tiếng dế k�u.

[8]�� Bản Pāli c�n c� đoạn kết: Phật ti�n đo�n Tượng Tử sẽ xuất gia trở lại v� sẽ đắc quả A-la-h�n. Lời ti�n đo�n đ�ng.

___________________________________________

83. KINH TRƯỞNG L�O THƯỢNG T�N THỤY MI�N [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước B�-k�-sấu[2], ở rừng Bố trong n�i Ngạc, trong vườn Lộc d�[3].

Bấy giờ T�n giả Đại Mục-kiền-li�n ở tại nước Ma-kiệt-đ�, trong l�ng Thiện tri thức[4]. L�c ấy, T�n giả Đại Mục-kiền-li�n sống ri�ng một m�nh nơi y�n tĩnh, ngồi tĩnh tọa tư duy nhưng mắc phải chứng buồn ngủ. Đức Thế T�n ở xa biết T�n giả Đại Mục-kiền-li�n sống ri�ng một m�nh nơi y�n tĩnh, ngồi tĩnh tọa tư duy v� mắc phải chứng buồn ngủ. Đức Thế T�n biết như vậy, Ng�i liền như vậy m� nhập định[5]. Do định như vậy, trong khoảnh khắc, như người lực sĩ co duỗi c�nh tay, từ B�-k�-sấu, rừng Bố trong n�i Ngạc, trong vườn Lộc d�, Đức Thế T�n bỗng biến mất khỏi chỗ đ�, qua đến nước Ma-kiệt-đ�, th�n Thiện tri thức, trước mặt T�n giả Đại Mục-kiền-li�n, rồi Đức Thế T�n xuất định v� n�i rằng:

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, ngươi đang đắm trước thụy mi�n. N�y Đại Mục-kiền-li�n, ngươi đang đắm trước thụy mi�n[6].�

T�n giả Đại Mục-kiền-li�n bạch Thế T�n:

�Quả thật vậy, bạch Đức Thế T�n�.

Phật lại n�i:

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, nếu như sở tướng[7] n�o g�y buồn ngủ, ngươi chớ tu tập tướng ấy v� cũng đừng ph�t triển[8] n�. Như vậy, thụy mi�n mới c� thể được diệt trừ.

�Nếu thụy mi�n của ngươi kh�ng diệt trừ, th� n�y Đại Mục-kiền-li�n, h�y theo gi�o ph�p đ� được nghe, t�y theo đ� m� thọ tr�, quảng b� v� tụng đọc. Như vậy thụy mi�n mới c� thể được diệt trừ.

�Nếu thụy mi�n của ngươi kh�ng diệt trừ, th� n�y Đại Mục-kiền-li�n, h�y theo gi�o ph�p đ� được nghe, t�y theo đ� m� thọ tr�, rồi diễn rộng ra cho người kh�c nghe. Như vậy thụy mi�n mới c� thể được diệt trừ.

�Nếu thụy mi�n của ngươi kh�ng diệt trừ, th� n�y Đại Mục-kiền-li�n, h�y theo gi�o ph�p đ� được nghe, t�y theo đ� m� thọ tr�, t�m suy niệm, t�m suy tư. Như vậy, thụy mi�n mới c� thể được diệt trừ.

�Nếu thụy mi�n của ngươi kh�ng diệt trừ, th� n�y Đại Mục-kiền-li�n, h�y d�ng hai tay day[9] hai lỗ tai. Như vậy, thụy mi�n mới c� thể được diệt trừ.

�Nếu thụy mi�n của ngươi kh�ng diệt trừ, th� n�y Đại Mục-kiền-li�n, h�y lấy nước lạnh rửa mặt v� dội ướt th�n thể. Như vậy, thụy mi�n mới c� thể được diệt trừ.

�Nếu thụy mi�n của ngươi kh�ng diệt trừ, th� n�y Đại Mục-kiền-li�n, h�y đi ra ngo�i thất, xem khắp bốn phương, ngước nh�n c�c v� sao. Như vậy, thụy mi�n mới c� thể được diệt trừ.

�Nếu thụy mi�n của ngươi kh�ng diệt trừ, th� n�y Đại Mục-kiền-li�n, h�y đi ra ngo�i thất, đến khoảng đất trống ph�a đầu thất m� kinh h�nh, thủ hộ c�c căn, t�m an trụ b�n trong, khởi hậu tiền tưởng[10]. Như vậy, thụy mi�n mới c� thể được diệt trừ.

�Nếu thụy mi�n của ngươi kh�ng diệt trừ, th� n�y Đại Mục-kiền-li�n, h�y bỏ con đường đang kinh h�nh, đến đầu con đường ấy, trải Ni-sư-đ�n, ngồi kiết gi�. Như vậy, thụy mi�n mới c� thể được diệt trừ.

�Nếu thụy mi�n của ngươi kh�ng diệt trừ, th� n�y Đại Mục-kiền-li�n, h�y trở v�o thất, gấp tư y Ưu-đa-la-tăng, trải tr�n giường, gấp Tăng-gi�-l� l�m gối, nằm h�ng b�n phải, hai ch�n chồng l�n nhau, khởi minh tưởng[11], lập ch�nh niệm ch�nh tr� v� lu�n lu�n khởi � tưởng muốn trỗi dậy[12]. N�y Đại Mục-kiền-li�n, đừng ham lạc th� giường nệm, đừng ham lạc th� ngủ nghỉ, đừng ham t�i lợi, đừng đắm trước danh dự[13]. L� do v� sao? V� Ta n�i: �Tất cả ph�p kh�ng thể hợp hội�, v� cũng n�i, �C� thể hợp hội�.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, Ta n�i ph�p g� kh�ng thể hợp hội? N�y Đại Mục-kiền-li�n, nếu ph�p đạo v� tục m� c�ng hợp hội th� Ta n�i ph�p n�y kh�ng thể hợp hội. N�y Đại Mục-kiền-li�n, nếu ph�p đạo v� tục m� c�ng hợp hội th� c� nhiều điều phải n�i. Nếu c� nhiều điều phải n�i th� c� trạo cử[14]. Nếu c� trạo cử th� t�m kh�ng tịch tĩnh. N�y Đại Mục-kiền-li�n, nếu t�m kh�ng tịch tĩnh th� t�m rời xa định. N�y Đại Mục-kiền-li�n, do đ� Ta n�i l� kh�ng thể hợp hội.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, Ta n�i ph�p g� c� thể c�ng hợp hội? N�y Đại Mục-kiền-li�n, ở nơi rừng vắng kia[15], Ta n�i ph�p n�y c� thể c�ng hợp hội: n�i rừng, dưới c�y, chỗ an tĩnh kh�ng nh�n, n�i cao, hang đ�, vắng bặt �m thanh, viễn ly, kh�ng �c, kh�ng người, c� thể t�y thuận m� tĩnh tọa. N�y Đại Mục-kiền-li�n, Ta n�i ph�p n�y c� thể c�ng hợp hội.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, nếu ngươi đi v�o l�ng khất thực, h�y nh�m tởm sự lợi lộc, nh�m tởm sự c�ng dường, cung k�nh. Đối với lợi lộc, c�ng dường, cung k�nh, t�m ngươi đ� ph�t khởi sự nh�m tởm rồi mới v�o l�ng khất thực.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, đừng đem � cao đại m� v�o l�ng khất thực. V� sao? V� nh� trưởng giả c� c�ng việc g� đ�, Tỳ-kheo đến khất thực khiến trưởng giả kh�ng ch� �. Tỳ-kheo liền nghĩ rằng: �Ai ph� hoại ta ở nh� trưởng giả[16]? V� sao? V� ta v�o nh� trưởng giả khất thực m� trưởng giả kh�ng ch� ��. Nh�n đ� sanh ưu sầu, nh�n ưu sầu m� sanh trạo cử, nh�n trạo cử m� t�m kh�ng tịch tĩnh, nh�n t�m kh�ng tịch tĩnh n�n t�m rời xa định.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, khi ngươi thuyết ph�p, đừng v� tranh luận. Nếu c� tranh luận th� c� nhiều lời, nh�n nhiều lời m� c� trạo cử, nh�n trạo cử m� t�m kh�ng tịch tĩnh, nh�n t�m kh�ng tịch tĩnh n�n t�m rời xa định.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, khi ngươi thuyết ph�p đừng n�i to, n�i mạnh, như sư tử. N�y Đại Mục-kiền-li�n, khi ngươi thuyết ph�p h�y hạ � m� thuyết ph�p, kh�ng r�ng sức, ti�u diệt sức, dẹp bỏ sức, h�y thuyết ph�p bằng sự kh�ng d�ng cường lực, như sư tử[17].

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, h�y học như vậy�.

Bấy giờ T�n giả Đại Mục-kiền-li�n từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch �o vai phải, chắp tay hướng Phật, bạch rằng:

�Bạch Đức Thế T�n, thế n�o l� vị Tỳ-kheo đến chỗ cứu c�nh, cứu c�nh bạch tịnh, cứu c�nh phạm hạnh v� cứu c�nh phạm hạnh c�ng tột?�

Đức Thế T�n bảo:

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, Tỳ-kheo khi đ� thọ lạc, cảm thọ khổ, cảm thọ kh�ng lạc kh�ng khổ, vị ấy ở nơi c�c cảm thọ n�y m� qu�n v� thường, qu�n hưng suy, qu�n đoạn, qu�n v� dục, qu�n diệt, qu�n xả. Sau khi ở nơi c�c cảm thọ n�y m� qu�n v� thường, qu�n hưng suy, qu�n đoạn, qu�n v� dục, qu�n diệt, qu�n xả, vị ấy kh�ng chấp thủ đời n�y[18], do kh�ng chấp thủ đời n�y m� kh�ng bị nhọc nhằn, do kh�ng bị nhọc nhằn n�n nhập Niết-b�n, biết một c�ch như thật rằng: �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, điều đ�ng l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh nữa�.

�N�y Đại Mục-kiền-li�n, như vậy l� Tỳ-kheo được đến chỗ cứu c�nh, cứu c�nh bạch tịnh, cứu c�nh phạm hạnh v� cứu c�nh phạm hạnh c�ng tột�.

Phật thuyết như vậy. T�n giả Đại Mục-kiền-li�n nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli A.7.58 Pacalāyamāna-sutta. Biệt dịch DTK.47.

[2]�� B�-k�-sấu�婆奇廋. Pāli: Bhaggesu, giữa những người Bhagga.

[3]�� Ngạc sơn Bố l�m Lộc d� vi�n�鱷山怖林鹿野園. Pāli: Suṃsumāragire bhesakāḷāvane migadāye, trong n�i C� sấu, rừng Khủng bố, chỗ nu�i hươu.

[4]�� Thiện tri thức th�n�善知識村. Pāli: Kallavāḷamuttagāma. Ng�i Đại Mục-kiền-li�n ở đ�y ngay sau khi vừa xuất gia. Kinh n�y được n�i v�o l�c n�y. Bảy ng�y sau đ�, Ng�i đắc quả A-la-h�n.

[5]�� Như kỳ tượng định.

[6]�� Pāli: pacalāyati, ngủ gật.

[7]�� Sở tướng�所相, ở đ�y, đề mục thiền định. Pāli: sa��ā, tưởng.

[8]�� Quảng b�廣布. Pāli: bahulīkaroti, tu tập nhiều.

[9]�� H�n: m�n m��捫摸 (mằn m�). Pāli: ubho kaṇṇasotāni āvi�cheyyasi, ngươi h�y vặn (hay k�o?) hai lỗ tai.

[10]�� Hậu tiền tưởng�後前想, qu�n tưởng sau lưng như l� trước mặt. Pāli: Pacchāpuresa��ī.

[11]�� Minh tưởng�明想hay quang minh tưởng, lấy c�c loại �nh s�ng để l�m đề mục, tập trung tư tưởng tr�n đ�. Pāli: Ālokasa��ā, đề cập đến sau khi ngắm c�c ng�i sao kh�ng th�nh c�ng.

[12]�� Dục khởi tưởng�欲起想. Pāli: uṭṭhānasa��ā.

[13]�� Trong bản Pāli, c�u n�y d�nh cho h�nh giả tự t�m niệm l�c nằm, tức những điều suy niệm của ph�p dục khởi tưởng.

[14]�� Điệu�掉, ở đ�y cử chỉ th�y m�y kh�ng y�n. Pāli: uddhacca.

[15]�� V� sự xứ.

[16]�� No.47: ai đ� n�i g� với cư sĩ đ�? Bởi v� ta v�o nh� m� cư sĩ đ� kh�ng chịu n�i chuyện với ta.

[17]�� No.47: h�y như sư tử luận.

[18]�� Bất thọ thử thế�不受此世. Pāli: na ki�ci loke upādiyati, kh�ng chấp thủ bất cứ c�i g� ở tr�n đời.

___________________________________________

84. KINH V� TH�CH [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a Bệ-x�-li, ở tại C�u l�u đ�i qu�n, b�n bờ ao Di hầu[2].

C�c đệ tử danh đức Trưởng l�o Thượng t�n như c�c ng�i Gi�-la, Ưu-bệ Gi�-na, Hiền Thiện, Hiền Hoạn, Da-x�, Thượng Xứng[3]; c�c Tỳ-kheo danh đức Trưởng l�o Thượng t�n như vậy cũng tựu tại Bệ-x�-li, ở Cao l�u đ�i qu�n, b�n ao Di hầu v� đều ở b�n cạnh nh� l� của Phật. C�c người Lệ-xế[4] ở th�nh Bệ-x�-li nghe Đức Thế T�n trụ tại Bệ-x�-li, nơi Cao l�u đ�i qu�n, b�n bờ ao Di hầu, liền nghĩ rằng, �Ch�ng ta h�y ph�t đại như � t�c, khởi oai đức của bậc vua ch�a, lớn tiếng rao truyền rồi ra khỏi th�nh Bệ-x�-li, qua đến chỗ Phật c�ng dường k�nh lễ�.

L�c bấy giờ c�c đại đệ tử danh đức Trưởng l�o Thượng t�n nghe người Lệ-xế th�nh Bệ-x�-li ph�t đại như � t�c, khởi oai đức của bậc vua ch�a, lớn tiếng rao truyền rồi ra khỏi th�nh Bệ-x�-li, qua đến chỗ Phật c�ng dường k�nh lễ, liền nghĩ rằng: ��m thanh l� gai nhọn đối với thiền�. Đức Thế T�n cũng n�i rằng: ��m thanh l� gai nhọn đối với thiền�. Ch�ng ta h�y qua rừng Ngưu gi�c Sa-la[5], nơi ấy kh�ng n�o loạn, sống viễn ly c� độc, ẩn dật nơi thanh vắng m� tĩnh tọa�.

Rồi c�c đại đệ tử danh đức Trưởng l�o Thượng t�n đi qua rừng Ngưu gi�c Sa-la, nơi ấy kh�ng n�o loạn, sống viễn ly c� độc, ẩn dật nơi thanh vắng m� tĩnh tọa để tư duy.

Bấy giờ, rất nhiều người Lệ-xế th�nh Bệ-x�-li ph�t đại như � t�c, khởi oai đức của bậc vua ch�a, lớn tiếng rao truyền, rồi ra khỏi th�nh Bệ-x�-li, qua đến chỗ Phật c�ng dường k�nh lễ. Hoặc c� người Lệ-xế th�nh Bệ-x�-li c�i lạy ch�n Phật rồi ngồi xuống một b�n, hoặc c� người ch�o hỏi Phật rồi ngồi xuống một b�n, hoặc c� người chắp tay hướng về Phật rồi ngồi xuống một b�n, hoặc c� người ở xa thấy Phật rồi im lặng ngồi xuống.

Khi những người Lệ-xế th�nh Bệ-x�-li đ� ngồi xong đ�u đấy, Đức Thế T�n thuyết ph�p cho họ nghe, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ. Sau khi bằng v� lượng phương tiện thuyết ph�p cho họ nghe, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ rồi, Đức Thế T�n ngồi im lặng.

Những người Lệ-xế th�nh Bệ-x�-li, sau khi đ� được Đức Thế T�n thuyết ph�p, khuyến ph�t kh�t ngưỡng, th�nh tựu hoan hỷ, liền từ chỗ ngồi đứng dậy, c�i lạy ch�n Phật, nhiễu quanh ba v�ng rồi ra về.

Sau khi những người Lệ-xế th�nh Bệ-x�-li đi chẳng bao l�u, bấy giờ Đức Thế T�n hỏi c�c Tỳ-kheo rằng:

�C�c Trưởng l�o Thượng t�n đại đệ tử đ� đến nơi n�o?�

C�c Tỳ-kheo bạch:

�Bạch Thế T�n, c�c Trưởng l�o Thượng t�n đại đệ tử khi nghe những người Lệ-xế th�nh Bệ-x�-li ph�t đại như � t�c, khởi oai đức của bậc vua ch�a, lớn tiếng rao truyền rồi ra khỏi th�nh Bệ-x�-li, qua đến chỗ Phật c�ng dường k�nh lễ. C�c ng�i nghĩ rằng: ��m thanh l� gai nhọn đối với thiền�, Đức Thế T�n cũng n�i rằng: ��m thanh l� gai nhọn đối với thiền�. Ch�ng ta h�y đi qua rừng Ngưu gi�c Sa-la, ở đ� kh�ng n�o loạn, sống viễn ly c� độc, ẩn dật nơi thanh vắng m� tĩnh tọa tư duy. Bạch Thế T�n, c�c Trưởng l�o Thượng t�n đại đệ tử đều đi đến nơi đ�.

Bấy giờ Đức Thế T�n nghe xong, khen rằng:

�L�nh thay! L�nh thay! Nếu l� Trưởng l�o Thượng t�n đại đệ tử, n�n n�i như thế n�y: ��m thanh l� gai nhọn đối với thiền�. Đức Thế T�n cũng n�i: ��m thanh l� gai nhọn đối với thiền�. V� sao? V� quả thật Ta c� n�i như vậy: ��m thanh l� gai nhọn đối với thiền. Phạm giới l� gai nhọn đối với tr� giới. Trang sức th�n thể l� gai nhọn đối với thủ hộ c�c căn. Tịnh tướng l� gai nhọn đối với tu tập bất tịnh[6]. S�n nhuế l� gai nhọn đối với tu tập từ t�m. Uống rượu l� gai nhọn đối với xa l�a uống rượu. Thấy nữ sắc l� gai nhọn đối với phạm hạnh. �m thanh l� gai nhọn đối với nhập Sơ thiền. Gi�c qu�n l� gai đối với nhập đệ Nhị thiền. Hỷ l� gai nhọn đối với nhập đệ Tam thiền. Hơi thở ra, hơi thở v�o l� gai nhọn đối với nhập đệ Tứ thiền. Sắc tưởng l� gai nhọn đối với nhập Kh�ng xứ. Kh�ng tưởng l� gai nhọn đối với nhập Thức xứ. Thức tưởng l� gai nhọn đối với nhập V� sở hữu xứ. Tưởng tri l� gai nhọn đối với nhập Tưởng tri diệt định.

Lại cũng c� ba loại gai nhọn kh�c; gai nhọn dục, gai nhọn nhuế v� gai nhọn ngu si. Với ba loại gai n�y, bậc lậu tận A-la-h�n đ� đoạn trừ, đ� biết r�, đ� nhổ sạch cội rễ, tuyệt diệt kh�ng c�n sanh, ấy l� bậc A-la-h�n kh�ng bị gai ch�ch, bậc A-la-h�n xa l�a gai ch�ch, bậc A-la-h�n kh�ng gai, l�a gai�.

Phật thuyết như vậy. C�c vị Tỳ-kheo nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Bản H�n, quyển 21, Tương đương Pāli A. 10.72 Kantaka-suttaṃ.

[2]�� Xem cht.4 kinh 217. Pāli: Mahāvane kuṭāgārasālāyam.

[3]�� Gi�-la�遮羅, Ưu-b�優簸, Gi�-la�遮羅, Hiền Thiện�賢善, Hiền Hoạn�賢患, Da-x�耶舍, Thượng Xứng�上稱. Pāli: Cāla, Upacāla, Kukkuṭa, Kaḷimbha, Nikaṭa, Kaṭissa.

[4]�� Lệ xế�麗掣. Pāli: Licchavī, một bộ tộc rất c� thế lực trong thời Phật, l� những người Khattiya, v� tướng mạo kh� đẹp n�n c� lần Đức Phật so s�nh với chư Thi�n Tāvatiṃsa (Tam thập tam).

[5]�� Xem cht.3 kinh 184.

[6]�� Nguy�n H�n: ố lộ�惡露.

___________________________________________

85. KINH CH�N NH�N [1]

T�i nghe như vầy:

Một thời Đức Phật du h�a tại nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ Đức Thế T�n bảo c�c Tỳ-kheo:

�Ta sẽ n�i cho c�c ngươi nghe về ph�p ch�n nh�n, v� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n[2]. H�y lắng nghe, h�y kh�o tư niệm�.

C�c Tỳ-kheo thọ gi�o lắng nghe.

Phật n�i:

�Thế n�o l� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n? Ở đ�y c� một người thuộc d�ng d�i h�o qu�, xuất gia học đạo v� những người kh�c th� kh�ng như vậy. Người ấy nh�n v� d�ng d�i h�o qu� m� qu� m�nh khinh người. Đ� gọi l� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n. Ph�p ch�n nh�n x�t nghĩ như thế n�y: �Ta kh�ng phải nh�n bởi d�ng d�i h�o qu� m� đoạn trừ được d�m, nộ, si. Hoặc c� người n�o đ� kh�ng phải d�ng d�i h�o qu� m� xuất gia học đạo, thực h�nh ph�p như ph�p, t�y thuận ph�p, hướng đến ph�p v� thứ ph�p[3], do đ� m� được c�ng dường, cung k�nh�. Như vậy, vị n�y th� hướng sự chứng đắc ph�p ch�n đế nhưng kh�ng qu� m�nh, kh�ng khinh người. Đ� gọi l� ph�p ch�n nh�n.

�Lại nữa, hoặc c� người đoan ch�nh, khả �i, những người kh�c kh�ng được như vậy. Người kia nh�n v� m�nh đoan ch�nh, khả �i m� qu� m�nh khinh người. Đ� gọi l� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n. Ph�p ch�n nh�n x�t nghĩ như thế n�y: �Ta kh�ng phải do vẻ đoan ch�nh khả �i n�y m� đoạn trừ được d�m, nộ, si. Hoặc c� người n�o đ� kh�ng đoan ch�nh khả �i nhưng thực h�nh ph�p như ph�p, t�y thuận ph�p, hướng ph�p, thứ ph�p, do đ� được c�ng dường cung k�nh�. Như vậy vị n�y th� hướng sự chứng đắc ph�p ch�n đế, nhưng kh�ng qu� m�nh khinh người. Đ� gọi l� ph�p ch�n nh�n.

�Lại nữa, hoặc c� một người h�ng biện, luận giỏi, những người kh�c kh�ng được như vậy. Người kia nh�n v� h�ng biện, luận giỏi m� qu� m�nh khinh người. Đ� gọi l� điều của kẻ kh�ng phải ch�n nh�n. Ph�p ch�n nh�n x�t nghĩ như thế n�y: �Ta kh�ng phải do t�i h�ng biện, luận giỏi n�y m� đoạn trừ được d�m, nộ, si. Hoặc c� người n�o đ� kh�ng c� t�i h�ng biện, luận giỏi, nhưng người ấy thực h�nh ph�p như ph�p, t�y thuận ph�p, hướng ph�p, thứ ph�p, do đ� m� được c�ng dường cung k�nh�. Như vậy, vị n�y th� hướng sự chứng đắc ph�p ch�n đế, nhưng kh�ng qu� m�nh, kh�ng khinh người. Đ� gọi l� ph�p ch�n nh�n.

�Lại nữa, hoặc c� người thuộc h�ng Trưởng l�o, quen biết với vua, nổi tiếng với mọi người v� c� đại phước, những người kh�c kh�ng được như vậy. Người kia nh�n v� l� Trưởng l�o, v� quen biết với vua, v� nổi tiếng với mọi người v� c� đại phước m� qu� m�nh khinh người. Đ� gọi l� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n. Ph�p ch�n nh�n x�t nghĩ như thế n�y: �Ta kh�ng phải do Trưởng l�o, kh�ng phải do quen biết với vua, nổi tiếng với mọi người v� c� đại phước m� đoạn trừ được d�m, nộ, si. Hoặc c� người n�o đ� kh�ng phải l� Trưởng l�o, kh�ng quen biết với vua, kh�ng nổi tiếng với mọi người v� cũng kh�ng c� đại phước, nhưng người ấy thực h�nh ph�p như ph�p, t�y thuận ph�p, hướng ph�p, thứ ph�p, do đ� m� được c�ng dường cung k�nh�. Như vậy, vị n�y th� hướng sự chứng đắc ph�p ch�n đế, nhưng kh�ng qu� m�nh, kh�ng khinh người. Đ� gọi l� ph�p ch�n nh�n.

�Lại nữa, hoặc c� người tụng kinh, tr� luật, học A-tỳ-đ�m[4], thuộc l�u A-h�m[5], học nhiều kinh s�ch, người kh�c kh�ng được như vậy. Người kia nh�n v� thuộc l�u A-h�m, học nhiều kinh s�ch n�n qu� m�nh khinh người. Đ� gọi l� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n. Ph�p ch�n nh�n x�t nghĩ như thế n�y: �Ta kh�ng phải do thuộc l�u A-h�m, học nhiều kinh s�ch m� đoạn trừ được d�m, nộ, si. Hoặc c� người n�o đ� kh�ng thuộc l�u A-h�m, cũng kh�ng học nhiều kinh s�ch, nhưng người ấy thực h�nh ph�p như ph�p, t�y thuận ph�p, hướng ph�p, thứ ph�p, do đ� m� được c�ng dường cung k�nh�. Như vậy, vị n�y th� hướng sự chứng đắc ph�p ch�n đế, nhưng kh�ng qu� m�nh, kh�ng khinh người. Đ� gọi l� ph�p ch�n nh�n.

�Lại nữa, hoặc c� người mặc y phấn tảo, nhiếp ba ph�p phục, tr� y bất mạn[6], người kh�c kh�ng được như vậy. Người kia nh�n v� tr� y bất mạn n�n qu� m�nh khinh người. Đ� gọi l� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n. Ph�p ch�n nh�n x�t nghĩ như thế n�y: �Ta kh�ng phải do tr� y bất mạn n�y m� đoạn trừ được d�m, nộ, si. Hoặc c� người n�o đ� kh�ng tr� y bất mạn nhưng thực h�nh ph�p như ph�p, t�y thuận ph�p, hướng ph�p, thứ ph�p, do đ� m� được c�ng dường cung k�nh�. Như vậy, vị n�y th� hướng sự chứng đắc ph�p ch�n đế, nhưng kh�ng qu� m�nh, kh�ng khinh người. Đ� gọi l� ph�p ch�n nh�n.

�Lại nữa, hoặc c� người thường đi khất thực, cơm chỉ ngang bằng năm thăng, chỉ khất thực hạn cuộc nơi bảy nh�, chỉ ăn một bữa, qu� giờ ngọ kh�ng uống nước tr�i c�y[7], người kh�c kh�ng được như vậy. Người kia nh�n v� qu� giờ ngọ kh�ng uống nước tr�i c�y m� qu� m�nh khinh người. Đ� gọi l� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n. Ph�p thượng nh�n x�t nghĩ như thế n�y: �Ta kh�ng phải do sự qu� giờ ngọ kh�ng uống nước tr�i c�y n�y m� đoạn trừ được d�m, nộ, si. Hoặc c� người n�o đ� kh�ng dứt bỏ sự qu� giờ ngọ uống nước tr�i c�y, nhưng người ấy thực h�nh ph�p như ph�p, t�y thuận ph�p, hướng ph�p, thứ ph�p, do đ� m� được c�ng dường cung k�nh�. Như vậy, vị n�y th� hướng sự chứng đắc ph�p ch�n đế, nhưng kh�ng qu� m�nh, kh�ng khinh người. Đ� gọi l� ph�p ch�n nh�n.

�Lại nữa, hoặc c� người ở chỗ rừng vắng sơn l�m, dưới gốc c�y, hoặc ở n�i cao hay nơi đất trống, hoặc nơi g� mả, hoặc c� thể biết thời; người kh�c kh�ng được như vậy. Người kia nh�n v� biết thời m� qu� m�nh khinh người. Đ� kh�ng phải l� ph�p ch�n nh�n. Ph�p ch�n nh�n x�t nghĩ như thế n�y: �Ta kh�ng phải do sự biết thời n�y m� đoạn trừ được d�m, nộ, si. Hoặc c� người n�o đ� kh�ng biết thời nhưng người ấy thực h�nh ph�p như ph�p, t�y thuận ph�p, hướng ph�p, thứ ph�p, do đ� m� được c�ng dường cung k�nh�. Như vậy, vị n�y th� hướng sự chứng đắc ph�p ch�n đế, nhưng kh�ng qu� m�nh, kh�ng khinh người. Đ� gọi l� ph�p ch�n nh�n.

�Lại nữa, hoặc c� người vừa được Sơ thiền; người kia nh�n v� được Sơ thiền m� qu� m�nh khinh người. Đ� gọi l� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n. Ph�p ch�n nh�n x�t nghĩ như thế n�y: �Về Sơ thiền, Đức Thế T�n n�i l� v� lượng chủng loại, nếu c� kế chấp th� gọi l� �i[8] vậy. Do đ� người ấy được c�ng dường cung k�nh�. Như vậy, vị n�y th� hướng sự chứng đắc ph�p ch�n đế, nhưng kh�ng qu� m�nh, kh�ng khinh người. Đ� gọi l� ph�p ch�n nh�n.

�Lại nữa, hoặc c� người được đệ Nhị, đệ Tam, đệ Tứ thiền; được Kh�ng xứ, Thức xứ, V� sở hữu xứ, Phi hữu tưởng phi v� tưởng xứ, người kh�c kh�ng được như vậy. Người kia nh�n v� được phi hữu tưởng phi v� tưởng xứ n�n qu� m�nh khinh người. Đ� gọi l� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n. Ph�p ch�n nh�n x�t nghĩ như thế n�y: �Phi hữu tưởng phi v� tưởng, Đức Thế T�n n�i l� v� lượng chủng loại, nếu c� kế chấp th� gọi đ� l� �i, do đ� người ấy được c�ng dường cung k�nh�. Như vậy, vị n�y th� hướng sự chứng đắc ph�p ch�n đế, nhưng kh�ng qu� m�nh, kh�ng khinh người. Đ� gọi l� ph�p ch�n nh�n.

�C�c ngươi h�y nhận biết ph�p ch�n nh�n v� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n. Sau khi biết được ph�p thượng nh�n v� ph�p kh�ng phải ch�n nh�n rồi, h�y dứt bỏ ph�p kh�ng phải ch�n nh�n v� h�y học ph�p ch�n nh�n�.

Gi�u, đẹp trai, n�i giỏi,

Trưởng l�o, tụng nhiều kinh,��

Y, thực, tu n�i, thiền,

Sau c�ng bố v� sắc.

�C�c ngươi n�n học như vậy�.

Phật thuyết như vậy, c�c Tỳ-kheo nghe Đức Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli M. 113. Sappurisa-suttaṃ. Biệt dịch, No.48.�

[2]�� Ch�n nh�n ph�p�真人法; No.18: hiền giả. Pāli: Sappurisa-dhamma, ch�n nh�n ph�p, thiện nh�n ph�p thiện sĩ ph�p.

[3]�� H�nh ph�p như ph�p, t�y thuận ư ph�p, hướng ph�p thứ ph�p
行 法如法隨順於法向法次法. Pāli: dhammānudhamma-paṭṭpanno sāmicīpaṭṭipannoanudhammacāri; l� người thực h�nh ph�p v� t�y ph�p, thực h�nh ch�n ch�nh, c� h�nh vi t�y thuận ph�p.

[4]�� A-tỳ-đ�m�阿毗曇; thường chỉ Luận tạng. Pāli: abhidhamma.

[5]�� Nguy�n trong bản: A-h�m-mộ�阿含慕, thường chỉ Kinh tạng. Pāli: āgama.

[6]�� Bất mạn y�不慢衣. Pāli: amāna-cīvara, y kh�ng ki�u mạn, hay amanāpa-cīvara, y xấu x�?

[7]�� Bất ẩm tương�不飲漿.

[8]�� i�愛; Tống-Nguy�n-Minh: thọ (chấp thủ). Pāli: paṭhamajjhānasamāpattiyā pi kho atammayatā, sự chứng đạt Sơ thiền được n�i l� c� t�nh kh�ng tham luyến.

___________________________________________

86. KINH THUYẾT XỨ [1]

T�i nghe như vầy.

Một thời Đức Phật đến nước X�-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp c� độc.

Bấy giờ T�n giả A-nan v�o l�c xế, từ chỗ ngồi tĩnh tọa đứng dậy, dẫn c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu đi đến chỗ Phật, c�i lạy dưới ch�n Phật rồi ngồi qua một b�n. C�c Tỳ-kheo ni�n thiếu cũng c�i lạy ch�n Phật, rồi ngồi qua một b�n.

T�n giả A-nan bạch rằng:

�Bạch Đức Thế T�n, với c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu n�y, con phải quở tr�ch như thế n�o? Dạy dỗ như thế n�o? Thuyết ph�p cho họ nghe như thế n�o?

Đức Thế T�n bảo rằng:

�N�y A-nan, �ng h�y n�i về xứ[2] v� dạy về xứ cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu �ng n�i về xứ v� dạy về xứ cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh�.

T�n giả A-nan chắp tay hướng về Phật, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, nay thật l� đ�ng thời. Bạch Thiện Thệ, nay thật l� đ�ng thời. Nếu Thế T�n n�i về xứ v� dạy về xứ cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu, con v� c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu sau khi nghe Thế T�n n�i sẽ kh�o l�o thọ tr�.

Đức Thế T�n bảo rằng

�A-nan, c�c �ng h�y lắng nghe, h�y kh�o tư niệm. Ta sẽ ph�n biệt rộng r�i cho �ng v� c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu nghe�.

T�n giả A-nan thọ gi�o, lắng nghe.

Đức Thế T�n bảo rằng:

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về năm thủ uẩn[3]: sắc thủ uẩn, thọ, tưởng, h�nh v� thức thủ uẩn. N�y A-nan, năm thủ uẩn n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về năm thủ uẩn n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về s�u nội xứ: nh�n xứ, nhĩ, tỷ, thiệt, th�n, � xứ. A-nan, s�u nội xứ n�y �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về s�u nội xứ n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về s�u ngoại xứ: sắc xứ, thanh, hương, vị, x�c, ph�p xứ. A-nan, s�u ngoại xứ n�y �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về s�u ngoại xứ n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được hoan lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về s�u thức th�n[4]: nh�n thức, nhĩ, tỷ, thiệt, th�n, � thức. A-nan, s�u thức th�n n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về s�u thức th�n n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về s�u x�c th�n[5]: nh�n x�c, nhĩ, tỷ, thiệt, th�n, � x�c. A-nan, s�u x�c th�n n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về s�u x�c th�n n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được hoan lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về s�u thọ th�n[6]: nh�n thọ, nhĩ, tỷ, thiệt, th�n, � thọ. A-nan, s�u thọ th�n n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về s�u thọ th�n n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về s�u tưởng th�n[7]: nh�n tưởng, nhĩ, tỷ, thiệt, th�n, � tưởng. A-nan, s�u tưởng th�n n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về s�u tưởng th�n n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về s�u tư th�n[8]: nh�n tư, nhĩ, tỷ, thiệt, th�n, � tư. A-nan, s�u tư th�n n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về s�u tư th�n n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về s�u �i th�n[9]: nh�n �i, nhĩ, tỷ, thiệt, th�n, � �i. N�y A-nan, s�u �i th�n n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về s�u �i th�n n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được hoan lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về s�u giới: địa giới, thủy, hỏa, phong, kh�ng, thức giới. A-nan, s�u giới n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về s�u giới n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về nh�n duy�n khởi v� nh�n duy�n khởi sở sanh ph�p[10]: �Nếu c� c�i n�y th� c� c�i kia, nếu kh�ng c� c�i n�y th� kh�ng c� c�i kia. Nếu sanh c�i n�y th� sanh c�i kia, nếu diệt c�i n�y th� diệt c�i kia. Duy�n v� minh, h�nh. Duy�n h�nh, thức. Duy�n thức, danh sắc. Duy�n danh sắc, s�u xứ. Duy�n s�u xứ, x�c. Duy�n x�c, thọ. Duy�n thọ, �i. Duy�n �i, thủ. Duy�n thủ, hữu. Duy�n hữu, sanh. Duy�n sanh, gi� chết. Nếu v� minh diệt th� h�nh diệt, h�nh diệt th� thức diệt, thức diệt th� danh sắc diệt, danh sắc diệt th� s�u xứ diệt, s�u xứ diệt th� x�c diệt, x�c diệt th� thọ diệt, thọ diệt th� �i diệt, �i diệt th� thủ diệt, thủ diệt th� hữu diệt, hữu diệt th� sanh diệt, sanh diệt th� gi� chết diệt. A-nan, nh�n duy�n khởi v� nh�n duy�n khởi sở sanh ph�p n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về nh�n duy�n khởi v� nh�n duy�n khởi sở sanh ph�p n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bốn niệm xứ, qu�n th�n như th�n, qu�n thọ, qu�n t�m, qu�n ph�p như ph�p. A-nan, bốn niệm xứ n�y �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về bốn niệm xứ n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bốn ch�nh đoạn[11], Tỳ-kheo đối với ph�p �c bất thiện đ� sanh, v� để đoạn trừ ch�ng n�n khởi ước muốn, nỗ lực h�nh, tinh cần, dốc hết t�m, đoạn trừ[12]. Đối với c�c ph�p �c bất thiện chưa sanh, v� để ch�ng kh�ng ph�t sanh n�n khởi ước muốn, nỗ lực h�nh, tinh cần, dốc hết t�m, đoạn trừ. Đối với c�c ph�p thiện chưa sanh, v� để cho ph�t sanh n�n khởi ước muốn, nỗ lực h�nh, tinh cần, dốc hết t�m, đoạn trừ. Đối với c�c ph�p thiện đ� sanh, v� để ch�ng ki�n trụ, kh�ng bị qu�n l�ng, kh�ng bị tho�i h�a, được bồi bổ tăng tiến, được ph�t triển rộng r�i, được vi�n m�n cụ t�c, n�n khởi ước muốn, nỗ lực h�nh, tinh cần, dốc hết t�m, đoạn trừ. A-nan, bốn ch�nh đoạn n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về bốn ch�nh đoạn n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bốn như � t�c[13], Tỳ-kheo th�nh tựu dục định, thi�u đốt c�c h�nh[14], tu tập như � t�c[15], nương v�o v� dục, nương v�o viễn ly, nương v�o diệt, nguyện đến phi phẩm[16]. Tinh tấn định, t�m định cũng như vậy. Th�nh tựu qu�n định, thi�u đốt c�c h�nh, tu tập như � t�c, nương v�o d� vục, nương v�o viễn ly, nương v�o diệt, nguyện đến phi phẩm. N�y A-nan, bốn như � t�c n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về bốn như � t�c n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về Tứ thiền, Tỳ-kheo ly dục, ly �c bất thiện cho đến được đệ Tứ thiền, th�nh tựu an trụ. N�y A-nan, Tứ thiền n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về Tứ thiền n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được hoan lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về� bốn Th�nh đế, Khổ th�nh đế, Tập, Diệt v� Đạo th�nh đế. A-nan, bốn Th�nh đế n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về bốn th�nh đế n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bốn tưởng, Tỳ-kheo c� tiểu tưởng, c� đại tưởng, c� v� lượng tưởng, c� v� sở hữu tưởng[17]. A-nan, bốn tưởng n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về bốn tưởng n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bốn v� lượng, Tỳ-kheo t�m đi đ�i với Từ biến m�n một phương, th�nh tựu an trụ. Cứ như thế, hai phương, ba phương, bốn phương, tứ duy, tr�n dưới biến khắp tất cả, t�m đi đ�i với Từ, kh�ng kết, kh�ng o�n, kh�ng s�n nhuế, kh�ng tranh, v� c�ng rộng lớn, v� lượng, kh�o tu tập, biến m�n tất cả thế gian, th�nh tựu an trụ. Bi v� Hỷ cũng vậy. T�m đi đ�i với Xả, kh�ng kết, kh�ng o�n, kh�ng s�n nhuế, kh�ng tranh, v� c�ng rộng lớn, v� lượng, kh�o tu tập, biến m�n tất cả thế gian, th�nh tựu an trụ. A-nan, bố�n v� lượng n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về bốn v� lượng n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.��

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bốn v� sắc, Tỳ-kheo đoạn trừ tất cả sắc tưởng, cho đến chứng đắc phi hữu tưởng phi v� tưởng xứ, th�nh tựu an trụ. A-nan, bốn v� sắc n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về bốn v� sắc n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bốn Th�nh chủng, Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni nhận được c�i y th� xấu m� biết h�i l�ng, tri t�c, kh�ng phải v� y �o m� mong thỏa m�n � m�nh. Nếu chưa được y th� kh�ng u uất, kh�ng kh�c than, kh�ng đấm ngực, kh�ng si dại. Nếu đ� được y �o th� kh�ng nhiễm, kh�ng trước, kh�ng ham muốn, kh�ng tham lam, kh�ng cất giấu, kh�ng t�ch trữ. Khi d�ng y th� thấy r� tai hoạn v� biết sự xuất ly. Được sự lợi như vậy vẫn kh�ng giải đ�i m� c� ch�nh tr�. Đ� l� Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni ch�n ch�nh an trụ nơi Th�nh ch�ng cựu truyền[18]. Về ẩm thực v� trụ xứ cũng như vậy. Mong muốn đoạn trừ, vui th�ch đoạn trừ, mong muốn tu, vui th�ch tu. Vị ấy nh�n muốn đoạn, vui đoạn, muốn tu, vui tu n�n kh�ng qu� m�nh, kh�ng khinh người. Sự lợi như vậy, kh�ng giải đ�i nhưng ch�nh tr�. Đ� gọi l� Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni ch�n ch�nh an trụ nơi Th�nh ch�ng cựu truyền.�

�A-nan, bốn Th�nh chủng n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về bốn Th�nh ch�ng n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bốn quả Sa-m�n, Tu-đ�-ho�n, Tư-đ�-h�m, A-na-h�m, tối thượng A-la-h�n quả. A-nan, bốn quả Sa-m�n n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về bốn quả Sa-m�n n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về năm thục giải tho�t tưởng[19]: tưởng về v� thường, tưởng v� v� thường cho n�n khổ, tưởng khổ cho n�n v� ng�, tưởng bất tịnh ố lộ[20], tưởng hết thảy thế gian kh�ng c� g� đ�ng �i lạc[21]. A-nan, năm thục giải tho�t n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về năm thục giải tho�t tưởng n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về năm giải tho�t xứ. Nếu Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni chưa giải tho�t th� nhờ ở đ�y m� t�m được giải tho�t[22]. Nếu chưa tận trừ c�c lậu th� sẽ được tận trừ ho�n to�n. Nếu chưa chứng đắc v� thượng Niết-b�n th� sẽ chứng đắc v� thượng Niết-b�n. Thế n�o l� năm? A-nan, Thế T�n thuyết ph�p cho Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni nghe, c�c bậc tr� phạm hạnh cũng thuyết ph�p cho Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni nghe. A-nan, nếu Thế T�n thuyết ph�p cho Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni nghe, c�c bậc tr� phạm hạnh cũng thuyết ph�p cho Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni nghe; họ nghe ph�p rồi thấu hiểu ph�p, thấu hiểu nghĩa, v� do sự thấu hiểu ph�p, thấu hiểu nghĩa đ� n�n được hoan duyệt, nh�n hoan duyệt m� được hoan hỷ. Nh�n hoan hỷ m� được th�n khinh an[23]. Do th�n khinh an n�n được cảm thọ lạc. Do cảm thọ lạc n�n được t�m định. A-nan, Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni nh�n t�m định n�n được thấy như thật, biết như thật. Do thấy như thật, biết như thật n�n ph�t sanh sự nh�m tởm. Do nh�m tởm n�n được v� dục. Do v� dục n�n được giải tho�t. Do giải tho�t m� biết l� m�nh giải tho�t, biết một c�ch như thật rằng �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� lập, điều cần l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh đời sau nữa�. A-nan, đ� l� giải tho�t xứ thứ nhất. Nh�n đ� m� nếu Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni chưa được giải tho�t, chưa tận trừ c�c lậu th� được tận trừ ho�n to�n, chưa chứng đắc v� thượng Niết-b�n th� chứng đắc v� thượng Niết-b�n. Lại nữa, n�y A-nan, nếu trong trường hợp Thế T�n kh�ng c� thuyết ph�p cho Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni nghe, c�c bậc tr� phạm hạnh cũng kh�ng thuyết ph�p cho Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni nghe, nhưng họ theo những điều đ� nghe, đ� tụng tập v� đọc tụng rộng r�i. Nếu kh�ng đọc tụng rộng r�i những điều đ� nghe, đ� tụng đọc nhưng họ chỉ t�y theo điều đ� nghe, đ� tụng tập, n�i lại rộng r�i cho người kh�c nghe. Nếu kh�ng n�i rộng r�i cho người kh�c nghe những điều đ� nghe, đ� tụng tập, nhưng họ chỉ t�y theo điều đ� nghe, đ� tụng tập m� tư duy, ph�n biệt. Nếu kh�ng tư duy ph�n biệt những điều đ� nghe, đ� tụng tập, nhưng họ chỉ thọ tr� c�c tướng tam-muội. A-nan, nếu Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni kh�o thọ tr� c�c tướng tam muội th� thấu hiểu ph�p, thấu hiểu nghĩa. Do thấu hiểu ph�p, thấu hiểu nghĩa n�n được hoan duyệt. Do hoan duyệt n�n hoan hỷ. Do hoan hỷ n�n được th�n khinh an. Do th�n khinh an n�n được cảm thọ lạc. Do cảm thọ lạc n�n được t�m định. A-nan, Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni nh�n t�m định n�n được thấy như thật, biết như thật. Do thấy như thật, biết như thật n�n ph�t sanh nh�m tởm. Do nh�m tởm n�n được v� dục. Do v� dục n�n được giải tho�t. Do giải tho�t m� biết l� m�nh đ� giải tho�t, biết một c�ch như thật rằng: �Sự sanh đ� dứt, phạm hạnh đ� vững, điều đ�ng l�m đ� l�m xong, kh�ng c�n t�i sanh đời sau nữa�. N�y A-nan, đ� l� giải tho�t xứ thứ năm, nh�n đ� m� nếu Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni chưa được giải tho�t th� được t�m giải tho�t, chưa dứt sạch c�c lậu th� được dứt sạch trọn vẹn, chưa chứng đắc v� thượng Niết-b�n th� chứng đắc v� thượng Niết-b�n. A-nan, năm giải tho�t xứ n�y �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về năm giải tho�t xứ n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về năm căn, t�n, tinh tấn, niệm, định v� tuệ căn. A-nan, năm căn n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về năm căn n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về năm lực, t�n, tinh tấn, niệm, định, tuệ lực. A-nan, năm lực n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về năm lực n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về năm xuất yếu giới[24]. Những g� l� năm? A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử qu�n s�t dục một c�ch cực kỳ m�nh liệt. Vị ấy do cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t dục n�n t�m kh�ng hướng theo dục, kh�ng vui say dục, kh�ng gần gũi với dục, kh�ng quyết t�m[25] nơi dục. Khi t�m dục vừa sanh, tức th� bị ch�y ti�u, kh� h�o, co r�t lại, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được mở rộng ra, bị vứt bỏ đi, kh�ng trụ nơi dục, ch�n gh�t, nh�m tởm. A-nan, giống như l�ng v� g�n của con g� bị đem quăng v�o trong lửa, tức khắc ch�y ti�u, kh� h�o, co r�t lại, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được mở rộng ra. A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử cũng vậy, cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t dục. Vị ấy do cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t dục n�n t�m kh�ng hướng theo dục, kh�ng vui say trong dục, kh�ng gần gũi với dục, kh�ng quyết t�m nơi dục. Khi t�m dục vừa sanh, tức th� bị ch�y ti�u, kh� h�o, co r�t lại, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được mở rộng ra. Vị ấy vứt bỏ, kh�ng trụ nơi dục, ch�n gh�t, nh�m tởm, chế ngự dục. Vị ấy qu�n s�t v� dục, t�m hướng về v� dục, vui say v� dục, gần gũi v� dục, quyết t�m nơi v� dục, t�m kh�ng bị chướng ngại, kh�ng � trược, t�m được an lạc, rất an lạc, viễn ly tất cả dục, viễn ly c�c lậu v� c�c thứ phiền nhọc, ưu sầu do dục m� c�, giải ch�ng, tho�t ch�ng v� lại giải tho�t khỏi ch�ng. Vị ấy kh�ng c�n nhận l�nh c�c cảm thọ ấy nữa, tức c�c cảm thọ sanh ra bởi dục. Như vậy, đ� l� sự xuất ly khỏi dục. A-nan, đ� l� xuất yếu giới thứ nhất. A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử qu�n s�t s�n nhuế cực kỳ m�nh liệt. Vị ấy do cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t s�n nhuế n�n t�m kh�ng hướng theo s�n nhuế, kh�ng vui say trong s�n nhuế, kh�ng gần gũi với s�n nhuế, kh�ng quyết t�m nơi s�n nhuế. Khi t�m s�n nhuế vừa sanh, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh� h�o, co r�t lại, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được nở rộng ra, bị vứt bỏ di. Vị ấy kh�ng trụ nơi s�n nhuế, ch�n gh�t, nh�m tởm, chế ngự s�n nhuế. A-nan, giống như l�ng v� g�n của con g� bị đem quăng v�o trong lửa, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh� r�t lại, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được nở rộng ra. A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử cũng vậy, cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t s�n nhuế. Vị ấy do cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t s�n nhuế n�n t�m kh�ng hướng theo nhuế, kh�ng vui say nhuế, kh�ng quyết định nơi nhuế. T�m nhuế vừa sanh, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh� r�t, bị cuốn tr�n chứ kh�ng nở rộng ra được, bị vứt bỏ đi, vị ấy kh�ng an trụ nơi nhuế, ch�n gh�t, nh�m tởm, chế ngự nhuế. Vị ấy qu�n s�t v� nhuế, t�m hướng về v� nhuế, vui say v� nhuế, gần gũi v� nhuế, quyết định nơi v� nhuế, t�m kh�ng bị chướng ngại, kh�ng � trược, t�m được an lạc, rất an lạc, viễn ly dục nhuế, viễn ly c�c lậu v� c�c thứ phiền nhọc, ưu sầu do nhuế m� c�, tho�t ch�ng, giải ch�ng v� lại giải tho�t khỏi ch�ng. Vị ấy kh�ng c�n nhận l�nh cảm thọ n�y nữa, tức cảm thọ sanh ra bởi nhuế. Như vậy, đ� l� sự xuất ly khỏi nhuế. A-nan, đ� l� xuất yếu giới thứ hai. Lại nữa, A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử qu�n s�t một c�ch cực kỳ m�nh liệt n�o hại. Vị ấy do cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t hại n�n t�m kh�ng hướng theo hại, kh�ng vui say hại, kh�ng gần gũi với hại, kh�ng quyết định nơi hại. Khi t�m hại vừa sanh, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh� h�o, co r�t lại, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được nở rộng ra, bị vứt bỏ đi. Vị ấy kh�ng trụ nơi hại, ch�n gh�t, nh�m tởm, chế ngự n�o hại. A-nan, giống như l�ng v� g�n của con g� bị đem quăng v�o trong lửa, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh�, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được nở rộng ra. A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử cũng vậy, cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t n�o hại. Vị ấy do cực kỳ qu�n s�t n�o hại n�n t�m kh�ng hướng theo hại, kh�ng vui say hại, kh�ng gần gũi với hại, kh�ng quyết định nơi hại. t�m hại vừa sanh, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh� r�t, bị cuốn tr�n chứ kh�ng nở rộng ra được, bị vứt bỏ đi. Vị ấy kh�ng an trụ nơi hại, ch�n gh�t, nh�m tởm, chế ngự hại. Vị ấy qu�n s�t v� hại, t�m hướng về v� hại, vui say v� hại, gần gũi v� hại, quyết định nơi v� hại, t�m kh�ng bị chướng ngại, kh�ng � trược, t�m được an lạc, rất an lạc, viễn ly dục hại, viễn ly c�c lậu v� c�c thứ phiền nhọc, ưu sầu do hại m� c�, tho�t ch�ng, giải ch�ng v� lại giải tho�t khỏi ch�ng. Vị ấy kh�ng c�n nhận l�nh cảm thọ n�y nữa, tức cảm thọ sanh ra bởi hại. Như vậy, đ� l� sự xuất ly khỏi hại. A-nan, đ� l� xuất yếu giới thứ ba. Lại nữa, A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử qu�n s�t sắc cực kỳ m�nh liệt. Vị ấy do cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t sắc n�n t�m kh�ng hướng theo sắc, kh�ng vui say trong sắc, kh�ng gần gũi với sắc, kh�ng quyết định nơi sắc. Khi t�m sắc vừa sanh, tức th� bị ch�y ti�u, bị kh� h�o, co r�t lại, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được nở rộng ra, bị vứt bỏ đi. Vị ấy kh�ng trụ nơi sắc, ch�n gh�t, nh�m tởm, chế ngự sắc. A-nan, giống như l�ng v� g�n của con g� bị đem quăng v�o trong lửa, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh�, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được nở rộng ra. A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử cũng vậy, cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t sắc. Vị ấy do cực kỳ qu�n s�t sắc n�n t�m kh�ng hướng theo sắc, kh�ng vui say sắc, kh�ng gần gũi với sắc, kh�ng quyết định nơi sắc. T�m sắc vừa sanh, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh� r�t, bị cuốn tr�n chứ kh�ng nở rộng ra được, bị vứt bỏ đi. Vị ấy kh�ng an trụ nơi sắc, ch�n gh�t, nh�m tởm, chế ngự sắc. Vị ấy qu�n s�t v� sắc, t�m hướng về v� sắc, vui say v� sắc, gần gũi v� sắc, quyết định nơi v� sắc, t�m kh�ng bị chướng ngại, kh�ng � trược, t�m được an lạc, rất an lạc, viễn ly dục sắc, viễn ly c�c lậu v� c�c thứ phiền nhọc, ưu sầu do sắc m� c�, tho�t ch�ng, giải ch�ng v� lại giải tho�t khỏi ch�ng. Vị ấy kh�ng c�n nhận l�nh cảm thọ n�y nữa, tức cảm thọ sanh ra bởi sắc. Như vậy, đ� l� sự xuất ly khỏi sắc. A-nan, đ� l� xuất yếu giới thứ tư. Lại nữa, A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử hết sức thận trọng kh�o l�o, qu�n s�t tự th�n một c�ch cực kỳ m�nh liệt. Vị ấy do cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t tự th�n n�n t�m kh�ng hướng theo tự th�n, kh�ng vui say trong tự th�n, kh�ng gần gũi với tự th�n, kh�ng quyết định nơi tự th�n. Khi tự th�n vừa sanh, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh� h�o, co r�t lại, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được nở rộng ra, bị vứt bỏ đi. Vị ấy kh�ng trụ nơi th�n, ch�n gh�t, nh�m tởm, chế ngự tự th�n. A-nan, giống như l�ng v� g�n của con g� bị đem quăng v�o trong lửa, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh�, bị cuốn tr�n lại chứ kh�ng được nở rộng ra. A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử cũng vậy, cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t tự th�n. Vị ấy do cực kỳ m�nh liệt qu�n s�t tự th�n n�n t�m kh�ng hướng theo th�n, kh�ng vui say th�n, kh�ng quyết định nơi th�n. Tự th�n vừa sanh, tức khắc bị ch�y ti�u, bị kh� r�t, bị cuốn tr�n chứ kh�ng nở rộng ra được, bị vứt bỏ đi. Vị ấy kh�ng an trụ nơi th�n, ch�n gh�t, nh�m tởm, chế ngự th�n. Vị ấy qu�n s�t v� th�n, t�m hướng về v� th�n, vui say v� th�n, gần gũi v� th�n, quyết định v� th�n, t�m kh�ng bị chướng ngại, kh�ng � trược, t�m được an lạc, rất an lạc; viễn ly dục th�n, viễn ly c�c lậu v� c�c thứ phiền nhọc, ưu sầu do th�n m� c�, tho�t ch�ng, giải ch�ng v� lại giải tho�t khỏi ch�ng. Vị ấy kh�ng c�n nhận l�nh cảm thọ n�y nữa, tức cảm thọ sanh ra bởi th�n. Như vậy, đ� l� sự xuất ly khỏi th�n. A-nan, đ� l� xuất yếu giới thứ năm. A-nan, năm xuất yếu giới n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu về năm xuất yếu giới n�y, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bảy t�i sản, t�n, giới, t�m, qu�, văn, th� v� tuệ t�i. A-nan, bảy t�i sản n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy bảy t�i sản n�y cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bảy lực, t�n, tinh tấn, t�m, qu�, niệm, định, tuệ lực. A-nan, bảy lực n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy bảy lực n�y cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về bảy gi�c chi, niệm, trạch ph�p, tinh tấn, hỷ, khinh an[26], định, xả gi�c chi. A-nan, bảy gi�c chi n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy bảy gi�c chi n�y cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh.

�A-nan, trước kia Ta đ� n�i cho �ng nghe về Th�nh đạo t�m chi, ch�nh kiến, ch�nh tư duy[27], ch�nh ngữ, ch�nh nghiệp, ch�nh mạng, ch�nh tinh tấn[28], ch�nh niệm, ch�nh định. Đ� l� t�m. A-nan, Th�nh đạo t�m chi n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy t�m chi Th�nh đạo n�y cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu h�nh phạm hạnh�.

L�c ấy, T�n giả A-nan chắp tay hướng về Phật, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, thật l� kỳ diệu, thật l� hy hữu! Đức Thế T�n đ� n�i về xứ v� dạy về xứ cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu�.

Đức Thế T�n bảo:

�N�y A-nan, thật vậy, thật vậy! Thật l� kỳ diệu, thật l� hy hữu, Ta n�i về xứ v� dạy về xứ cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. N�y A-nan, nếu �ng lại hỏi về đảnh ph�p v� đảnh ph�p thối[29] từ nơi Như Lai th� �ng hết sức tin tưởng, hoan hỷ đối với Như Lai�.

Bấy giờ T�n giả A-nan chắp tay hướng về Phật, bạch rằng:

�Bạch Thế T�n, nay thật đ�ng thời. Bạch Thiện Thệ, nay thật đ�ng thời. Nếu Thế T�n n�i v� dạy về đảnh ph�p v� đảnh ph�p thối cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu th� con v� c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu từ Đức Thế T�n nghe xong sẽ kh�o l�o thọ tr�.

Đức Thế T�n bảo:

�N�y A-nan, c�c �ng h�y lắng nghe. H�y kh�o tự niệm. Ta sẽ n�i về đảnh ph�p v� đảnh ph�p thối cho �ng v� c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu nghe�.

T�n giả A-nan v� c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu thọ tr� lắng nghe.

Đức Thế T�n bảo rằng[30]:

�A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử ch�n thật, nh�n nơi t�m tư niệm[31], tư lương, kh�o qu�n s�t, ph�n biệt về v� thường, khổ, kh�ng, phi ng�. Vị ấy khi tư niệm như vậy, tư lương như vậy, kh�o qu�n s�t, ph�n biệt như vậy, liền ph�t sanh nhẫn, ph�t sanh lạc, ph�t sanh dục, tức mong cầu nghe, mong cầu niệm, mong cầu qu�n[32]. N�y A-nan, ấy gọi l� đảnh ph�p.

�A-nan, nếu được đảnh ph�p n�y nhưng lại mất đi, suy tho�i, kh�ng tu thủ hộ, kh�ng tập tinh tấn, n�y A-nan, ấy gọi l� đảnh ph�p thối[33]. Cũng vậy, đối với thức nội xứ, thức ngoại xứ, x�c, thọ, tưởng, tư, �i, giới, nh�n duy�n khởi v� nh�n duy�n khởi ph�p[34] cũng như vậy.

�A-nan, Đa văn Th�nh đệ tử đối với nh�n duy�n khởi v� nh�n duy�n khởi ph�p n�y m� tư niệm, tư lương, kh�o qu�n s�t, ph�n biệt về v� thường, khổ, kh�ng, phi ng�, vị ấy khi tư niệm như vậy, tư lương như vậy, kh�o qu�n s�t, ph�n biệt như vậy n�n ph�t sanh nhẫn, ph�t sanh lạc, ph�t sanh dục, tức mong cầu nghe, mong cầu niệm, mong cầu qu�n. A-nan, đ� gọi l� đảnh ph�p.

�A-nan, nếu được đảnh ph�p n�y nhưng lại mất đi, suy tho�i, kh�ng tu thủ hộ, kh�ng tập tinh tấn, n�y A-nan, ấy gọi l� đảnh ph�p thối. A-nan, đảnh ph�p v� đảnh ph�p thối n�y, �ng h�y n�i để dạy cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu. Nếu n�i v� dạy đảnh ph�p v� đảnh ph�p thối n�y cho c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu, họ sẽ được an ổn, được sức lực, được an lạc, th�n t�m kh�ng phiền nhiệt, trọn đời tu phạm hạnh.

�A-nan, Ta đ� n�i về xứ, dạy về xứ, về đảnh ph�p, đảnh ph�p thối cho c�c �ng nghe, như vị T�n sư v� đệ tử n�n khởi l�ng đại từ �i, l�n niệm, mẫn thương m� mong cầu sự thiện lợi v� hữu �ch, mong cầu an ổn, kho�i lạc. Ta đ� thực hiện như vậy, c�c �ng cũng n�n tự ch�nh m�nh thực hiện. H�y đến nơi rừng vắng, nơi n�i rừng, dưới gốc c�y, chỗ an tĩnh kh�ng nh�n, tĩnh tọa tư duy, kh�ng được ph�ng dật, si�ng năng tinh tấn, đừng để �n hận về sau. Đ�y l� lời gi�o sắc của Ta, l� lời huấn thị của Ta�.

Phật thuyết như vậy. T�n giả A-nan v� c�c Tỳ-kheo ni�n thiếu nghe lời Phật thuyết, hoan hỷ phụng h�nh.

Uẩn, nội, ngoại, thức, x�c,
Thọ, tưởng, tư, �i, giới;
Nh�n duy�n, niệm, ch�nh đoạn,
Như �, thiền, đế tưởng,
V� lượng, v� sắc chủng,
Sa-m�n quả, giải tho�t,
Xứ, căn, lực, xuất yếu,
T�i, lực, gi�c, đạo, danh[35].

___________________________________________

Ch� th�ch

[1]�� Tương đương Pāli M.148. Chachakka-suttaṃ.

[2]�� Xứ�處, gồm s�u nội xứ v� s�u ngoại xứ. Pāli: cha ajjhattikāni āyatanāni, cha bāhirāni āyatanāni.

[3]�� Ngũ thạnh ấm�五盛陰.

[4]�� Thức th�n�識身. Pāli: vi��āṇa-kāya.

[5]�� Nguy�n H�n: c�nh lạc th�n�更樂身. Pāli: phassa-kāya.

[6]�� Nguy�n H�n: gi�c th�n�覺身. Pāli: vedanā-kāya.

[7]�� Tưởng th�n�想身. Pāli: sa��ākāya.

[8]�� Tư th�n�思身; đồng nghĩ với h�nh uẩn. Pāli: sa�cetanā-kāya.

[9]�� i th�n�愛身. Pāli: taṇhā-kāya.

[10]� Nh�n duy�n khởi�因緣起v� nh�n duy�n khởi ph�p�因緣起法, hay duy�n khởi, duy�n khởi ph�p; l� duy�n khởi v� ph�p do duy�n khởi. Bản Pāli kh�ng đề cập, nhưng c�c từ tương đương l� paṭicca-sammuppāda, v� paṭicca-sammuppannā dhammā.

[11]�� Bốn ch�nh đoạn�正斷, tức bốn ch�nh cần. Pāli: sammappadhāna.

[12] Khởi dục, cầu phương tiện h�nh, tinh cần, cử t�m, đoạn�起欲求方便行精勸舉心斷. Tham chiếu, Tập Dị M�n luận, Đại 26, tr.391c: khởi dục, ph�t cần, tinh tấn, s�ch t�m, tr� t�m. Pāli: chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhati padahati.

[13]�� Bốn như � t�c�如意足, cũng n�i l� bốn thần t�c. Pāli: cattaro iddhipādā.�

[14]�� Thi�u chư h�nh. Pāli: padhāna-saṃkhāra, xem ch� th�ch dưới.

[15]�� Dịch s�t văn H�n. Tham chiếu, Tập Dị M�n luận, nt.: dục tam-ma-địa đoạn h�nh (hay thắng h�nh) th�nh tựu thần t�c Pāli: chanda- samādhi- padhānā-saṃkhāra- samannāgataṃ iddhipādaṃ, thần t�c được th�nh tựu bằng t�c động tinh cần tập trung v�o sự (đối tượng) ước muốn.

[16]�� Nguyện ch� phi phẩm�願至非品; kh�ng r� �. So kinh số 206 ở sau, c�ng vấn đề: y ly, y v� dục, y diệt, y xả, th� hướng phi phẩm.

[17]�� Xem giải th�ch, Tập Dị 6, Đại 26, trang 392 a-b.

[18]� H�n: cựu Th�nh chủng�舊聖種. Tập Dị (sđd.): cổ t�ch Th�nh ch�ng, Pāli: porāṇe agga��e ariyavaṃse ṭhito, đứng vững trong phả hệ Th�nh từ ng�n xưa.

[19]�� Thục giải tho�t tưởng�孰解脫想. Xem Tập Dị M�n luận 13 (Đại 26 trang 423c): th�nh thục giải tho�t tưởng. Pāli: pa�ca vimutti-paipācaniyā sa��ā: anicca-sa��ā, anicce dukkha-sa��ā, dukkhe anatta-sa��ā, pahāna-sa��ā (kh�c với c�c bản H�n; xem D. 33. Saṅgīti, mục Năm ph�p).

[20]�� Bất tịnh ố lộ tưởng�不淨惡露想. Pāli: asubha-sa��a; xem th�m ch� th�ch tr�n.

[21]�� Hai tưởng sau, Tập Dị: yểm nghịch thực tưởng, tử tưởng; xem th�m ch� th�ch tr�n.

[22]�� Năm giải tho�t xứ�解脫處. Pāli: pa�ca vimuttāyatanāni. Xem D. 33. Saṅgīti.

[23]�� Nguy�n H�n: chỉ th�n�止身; ở đ�y theo dịch ngữ của Tập Dị sđđ. Pāli: passaddha-kāya.

[24]�� Năm xuất yếu hay xuất ly giới�出要界. Pāli: pa�ca nissāraṇiyā dhātuyo, năm giới hạn cần phải tho�t ly; xem D. 33 Saṅgīti.�

[25]�� Nguy�n H�n: bất t�n giải�不信解; Tập Dị M�n, sđd. tr.427c: v� thắng giải; Pāli (D 33) na vimuccati.

[26]�� Ngưy�n H�n: tức�息.

[27]�� Nguy�n H�n: ch�nh ch��正志.

[28]�� Nguy�n H�n: ch�nh phương tiện�正方便.

[29]�� Đảnh ph�p đảnh ph�p thối�頂法頂法退. Pāli kh�ng c�. Tham khảo, T�-b�-sa 6 (No.1545, Đại 27, trang 25 c): �V� như đỉnh n�i�.

[30]�� Đoạn n�y, về đảnh ph�p được dẫn trong T�-b�-sa 6 (Đại 27, trang 26 c) với một �t dị biệt. Xem c�c ch� th�ch dưới.

[31]�� T�-b�-sa đd. nt.: �đối với năm thủ uẩn, trong ph�p duy�n sanh...�

[32]� Sđđ: �... c� nhẫn, c� kiến, c� dục lạc, c� h�nh giải...� về nhẫn ph�p, C�u-x� 23 (No.1558, Đại 29, trang 119 c): �đối với bốn Diệu đế c� khả năng chấp nhận�.

[33]�� Ph�t tr� 1 (No.1554, Đại 26, trang 918 c) Tỳ-b�-sa 6 (Đại 27, trang 27 a-b): đảnh đọa do ba nguy�n nh�n sau khi đ� đạt đến đảnh: Kh�ng th�n cận thiện sĩ, kh�ng th�nh văn ch�nh ph�p, kh�ng như l� t�c �.

[34]�� Bản H�n, văn mạch kh�ng chặt chẽ, n�n hiểu l� �cũng như đối với năm thủ uẩn ở tr�n, thức... cũng vậy�.

[35]�� B�i tụng n�y t�m tắt c�c vấn đề được n�i đến trong kinh.

Hết Phẩm 07

�

KINH TRUNG A H�M

H�n Dịch: Phật �� Da X� & Tr�c Phật Niệm,Việt Dịch & Hiệu Ch�: Th�ch Tuệ Sỹ

H�n Dịch: Phật �� Da X� & Tr�c Phật Niệm,
Việt Dịch & Hiệu Ch�: Th�ch Tuệ Sỹ